Rukla Nan Sapwellimen Koht Pwihn
“Mwaren Siohwa rasehng wasahn doulik ileile ehu, wasa me aramas pwung kan kak patohla ie oh rukala.”—LEPIN PADAHK 18:10, New World Translation.
1. Nin duwen kapakap en Sises, irair apwal dahieu me Kristian akan kin mihmi loale?
MWOHNTE e pwoula, Sises kapakapkihong Seme nanleng sapwellime tohnpadahk kan. Ki limpoak laud, e mahsanih: “I kihongirailehr sapwellimowmi mahsen, oh sampah kailongkiniraillahr pwehki irail kaidehn kisehn sampah, duwehte ngehi me kaidehn kisehn sampah. I sohte peki rehmwi pwe komwi en ketikinirailsang nin sampah, ahpw pwe komwi en ketin perehsang irail Me Suwedo.” (Sohn 17:14, 15) Sises ese me sampah wet pahn wia wasa keper ehu ong Kristian akan. Sampah pahn kasansalehda e kailongkin Kristian akan ki e pahn lahlahwei oh kalokei irail. (Madiu 5:11, 12; 10:16, 17) E pahn pil wia ehu utupen me suwed.—2 Timoty 4:10; 1 Sohn 2:15, 16.
2. Iawasa Kristian akan kak diarada ahr wasahn ruk ni pali ngehn?
2 Sampah me kin kailongki Kristian akan iei irail akan me kin dohsang Koht oh me mihmi pahn manaman en Sehdan. (1 Sohn 5:19) Sampah wet inenen laudsang mwomwohdisohn Kristian, oh pein Sehdan kehlailsang aramas akan. Ihme kahrehda, kailok en sampah wia irair keper ehu. Iawasa sapwellimen Sises tohnpadahk kan kak diarada wasahn ruk ehu ni pali ngehn? Nan makisihn en The Watchtower, December 1,1922, kihda pasepeng: “Kitail kin mihmi nan rahn suwedo. Pei kin wiawi nanpwungen ahn Sehdan pwihn oh sapwellimen Koht pwihn. Pei wet pahn kahrehong ken tihwokihla.” Nan pei wet, sapwellimen Koht pwihno iei wasahn ruk ni pali ngehn. Lepin lokaia “pwihn” sohte kin pwarada nan Paipel, oh nan pahr kan en 1920 samwa, “Sapwellimen Koht pwihn” kin wia lepin lokaia kapw kan. Eri, dahkot pwihn wet? Oh iaduwen kitail kak rukla nan wasahn ruk wet?
Sapwellimen Siohwa Pwihno
3, 4. (a) Nin duwen me ehu dictionary oh The Watchtower kawehwehda, ia wehwehn pwihn? (b) Ni wehwe dahieu tohn Sounkadehdehn Siohwa kan nin sampah pwon kin wia pwihn ehu?
3 Lepin lokaiao “pwihn” kin wehwehki “pwihn ehu me soandi mwahu,” nin duwen me Concise Oxford Dictionary koasoia. Kitail wehwehki kawehwehn lepin lokaia wet, pwe wahnpoaron kan kin koasoanehdi Kristian akan nan tepin senturi nin duwen pwihn en mwomwohdiso kan pahnangin epwelipen governing body nan Serusalem, ihme e konehng en doadoahngki lepin lokaia “pwihn” ong “pwihn en riatail Kristian kan.” (1 Piter 2:17) Sounkadehdehn Siohwa kan nan rahn pwukat pil kin doadoahngki koasoandi en pwihn duwehte mahs. Miniminpenehn pwihn nan tepin pahr kin kakehlailkihla “kisakis kan,” duwehte “silepe kan oh sounpadahk kan.” Ekei rehrail kin mwemweitala ni mwomwohdiso kan, oh mehteikan kin wiahla elder kan nan mwomwohdiso kan. (Episos 4:8, 11, 12; Wiewia 20:28) Soangen “kisakis” kohte me kohwong irail mahso pil kin wiawi oh kakehle miniminpenehn Sounkadehdehn Siohwa kan nan rahn pwukat.
4 The Watchtower en November 1, 1922 koasoia: “Lepin lokaia ‘pwihn’ kin wehwehki pwihn en aramas ehu me kohpene pwehn kapwaiada ahr pilahn.” The Watchtower pousehla oh kawehwe me met sohte kin wehwehki me pwihn en Sounkadehdehn Siohwa kan iei “pwihn ehu me mweisang pelien lamalam ehu, ahpw e kin wehwehki me Tohnsukuhl en Paipel [Sounkadehdehn Siohwa kan] kin nantihong en wia kupwuren Koht oh nin duwen me Kauno kin wia ni elen soandi mwahu.” (1 Korint 14:33) Wahnpoaron Pohl kasansalehda me Kristian akan nan ah ahnsou kin pil wia arail koasoandi ni elen soandi mwahu. E karasaiong pwihn en Kristian keidi kan ong paliwar en aramas, me ahneki koakon tohto, emen emen irail koaros kin kapwaiada arail pwukoah pwe paliwaro pahn kak doadoahk mwahu. (1 Korint 12:12-26) Met iei karasaras kaselel nin duwen pwihn ehu! Dahme kahrehda Kristian akan kin soandi mwahu? Pwe irail en kak papah “sapwellimen Koht kupwure kan,” en wia kupwuren Siohwa.
5. Dahkot sapwellimen Koht pwihn sansal?
5 Paipel kohpadahr me Kristian mehlel akan nan rahnpwukat pahn miniminpene, irail pahn kohpene nan “sahpw” ehu nin duwen “wehi” ehu, oh irail pahn “lingalingki marain nin sampah wet.” (Aiseia 66:8; Pilipai 2:15) “Wehi” wet me soandi mwahu me tohtohki aramas lime rar elep. (Aiseia 60:8-10, 22) Ahpw, kaidehn aramas pwukat te me kin iang sapwellimen Koht pwihn. Tohnleng kan pil kin iang.
6. Ni oaralap, ihs me kin iang sapwellimen Koht pwihn?
6 Pak tohto, tohnleng kan oh sapwellimen Koht aramas ladu kan kin doadoahkpene. (Senesis 28:12; Daniel 10:12-14; 12:1; Ipru 1:13, 14; Kaudiahl 14:14-16) Eri, ihme e konehng, The Watchtower en May 15, 1925 koasoia: “Tohnleng sarawi koaros kin iang wia kisehn sapwellimen Koht pwihn.” E pil kapataiong met: “Tapwin sapwellimen Koht pwihn me kin ahneki kehl oh manaman unsek iei atail Kaun, Sises Krais.” (Madiu 28:18) Ihme kahrehda, pwehn oralapieda met, sapwellimen Koht pwihn kin wiawihkihda irail kan koaros me mihmi nanleng oh nin sampah me kin doadoahkpene pwehn wia kupwuren Koht. (Kilang koakon.) Kitail ahneki pwais kaselel ieu en iang pwihn wet! Oh ia uwen kaperen en kasikasik ahnsou kohkohdo ni ahnsou me memour kan koaros, me mihmi nanleng oh nin sampah, pahn koasoansoandi oh miniminpene pwehn kapinga Siohwa Koht! (Kaudiahl 5:13, 14) Eri, nan rahnpwukat, ia perepe me sapwellimen Koht pwihn kin ketikihda?
Ale Perepe Nan Sapwellimen Koht Pwihn—Iaduwen?
7. Ni ahl dahieu sapwellimen Koht pwihn kin perehla kitail?
7 Sapwellimen Koht pwihn pahn kak sewese kitail en pelianda Sehdan oh eh widing suwed kan. (Episos 6:11) Sehdan kin ahneki mehn akadei ehute ni eh kin doadoahngki uhweng kan, kalokolok kan, oh kin sosohng en kasonge sapwellimen Siohwa tohnkaudok akan: iei en kaluhwahiraillahng sang ‘ahl me irail anahne keid ie.’ (Aiseia 48:17; pil kilang Madiu 4:1-11.) Ahpw nan koasoandi suwed wet, kitail sohte kak ni unsek liksang kasongosong pwukat. Ahpw, atail nanpwungmwahu rehn Koht oh sapwellime pwihn pahn kak kakehle kitail oh pere kitail oh sewese kitail en keid “nan ahlo.” Imwilahn met, kitail sohte pahn katiasang atail koapworopwor.
8. Iaduwen sapwellimen Siohwa pwihn sansal kin utungada sapwellime ladu kan me mihmi nin sampah?
8 Iaduwen sapwellimen Koht pwihn kin ketikihda perepe wet? Keieu, kitail kin ale sawas ahnsou koaros sang rehn sapwellimen Siohwa tohnleng kan. Ni ahnsou me Sises lellong kahpwal laud, emen tohnleng sewese ih. (Luk 22:43) Ni ahnsou me Piter kerenieng mehla, tohnleng men doarehla eh mour. (Wiewia 12:6-11) Edetehn soangen manaman pwukat sohte kin wiawi nan rahn pwukat, Siohwa inoukihong sapwellime aramas akan me tohnleng kan pahn sewese irail ni ahr pahn wia ahr doadoahk en kalohk. (Kaudiahl 14:6, 7) Ni ahnsou me re kin lellong kahpwal akan, irail kin kalapw ale sawas sang rehn Koht. (2 Korint 4:7) Oh pil, re kin medemedewe duwen “tohnleng me kin sinsile irail kan me kin wauneki Kauno [“Siohwa,” NW], oh kin kapitirailsang soahng keper kan.”—Melkahka 34:7.
9, 10. Iaduwen “mwaren Siohwa iei wasahn doulik ileile ehu,” oh iaduwen irair wet kin kadoadoakong sapwellimen Siohwa pwihno pwon?
9 Sapwellimen Siohwa pwihn sansal kin pil wia ehu mehn perepe ong kitail. Iaduwen? Nan Lepin Padahk 18:10 (NW) mahsanih: “Mwaren Siohwa rasehng doulik ileile ehu, wasa me aramas pwung kan kak patohla ie oh rukula.” Met sohte kin wehwehki me pwurpwurehng doadoahngki mwaren Koht pak tohto pahn kak perehla kitail. Ahpw, atail rukula ni mwaren Koht, kin wehwehki me kitail kin likih Siohwa. (Melkahka 20:1; 122:4) E kin wehwehki me kitail pahn utungada sapwellime kaunda, kapwaiada sapwellime kosonned akan, oh pwoson sapwellime inou kan. (Melkahka 8:1-9; Aiseia 50:10; Ipru 11:6) Met pil wehwehki me kitail pahn lelepek ong Siohwa. Ihte irail akan me kin kaudokiong Siohwa ni ahl wet pahn kak koul duwehte sounmelkahka me koulki: “Kitail kin pereperen pwehki ih [Siohwa]; kitail kin likih sapwellime mwar sarawi.”—Melkahka 33:21; 124:8.
10 Koaros me iang sapwellimen Koht pwihn sansal kin iang Maika ni eh koasoia met: “A kiht, se pahn kin pwongih oh peikiong Kauno [“Siohwa,” NW], at Koht, kohkohlahte.” (Maika 4:5) Pwihn en nan rahnpwukat kin kapilpene “Israel en Koht,” me Paipel kahdaneki “aramas kei ong mware.” (Kalesia 6:16; Wiewia 15:14, NW; Aiseia 43:6, 7; 1 Piter 2:17) Eri, en wiahla kisehn sapwellimen Siohwa pwihn kin wehwehki en iang wiahla aramas akan me kin rapahki oh ale sawas oh perepe ni mwaren Koht.
11. Ni ahl dah kei me sapwellimen Siohwa pwihn kin ketikihda mehn perepe ong irail akan me iang kisehn pwihno?
11 Oh pil, sapwellimen Koht pwihn sansal kin rasehng wasahn kousoan ehu en pwoson, pwihn en aramas pwoson akan me kin kakehle oh kangoange emenemen. (Lepin Padahk 13:20; Rom 1:12) E wia wasa ehu me silepen Kristian akan kin apwalih sihpw akan, kangoange me soumwahu kan oh pahtou kan, oh sewese irail akan me pwupwudi. (Aiseia 32:1, 2; 1 Piter 5:2-4) “Ladu lelepek oh loalokong” kin kihda “kisin mwenge ahnsou me konehng” sang rehn pwihno. (Madiu 24:45) “Laduo” me wiawikihda Kristian keidi kan, kin kihda mehkan ni pali ngehn me keieu mwahu—loalokong pwung me poahsoanda pohn Paipel me kak kaluwalahng mour soutuk. (Sohn 17:3) Pwehki kalahngan en kaweid me kohsang “laduo,” Kristian akan kin ale sawas en kolokol ahr tiahk mwakelekel oh pil “kanahieng duwehte sineik kan oh pil mpahi duwehte mwuroi kan” nan irair keper kan me kin kapilpene irail. (Madiu 10:16) Oh re kin ale sawas en ahnsou koaros “loalenohng arail doadoahk ong Kauno,” pwe met kin wia perepe kehlail ehu ong irail.—1 Korint 15:58.
Ihs me kin Iang Sapwellimen Koht Pwihn?
12. Ihs me kin iang sapwellimen Koht pwihn nanleng?
12 Pwehki mehn perepe wet kin kak kohwong koaros me kin iang sapwellimen Koht pwihn, met pahn oarepene ihs? Sohte peikidpe duwen pasepeng en peidek wet ong irail akan me iang pwihn en nanleng. Sehdan oh nah tohnleng kan sohlahr mihmi nanleng. Ni pali teio, tohnleng lelepek kan kin mihmihte nanleng oh iang “kapokonpene.” Wahnpoaron Sohn kilangada me erein ni imwin rahn akan, “Sihmpwulo,” kerup kan (“menmour pahmeno”), oh “tohnleng ngedehrie” kin mihmi karanih sapwellimen Koht mwoahl. Oh pil, me iang irail iei elder 24—irail pwukat rasehng Kristian keidi kan me alehdier ahr sohso nanleng. (Ipru 12:22, 23; Kaudiahl 5:6, 11; 12:7-12) Irail koaros ni sansal kin iang sapwellimen Koht pwihn. Ahpw nanpwungen aramas akan, e sohte nohn mengei.
13. Iaduwen Sises kawehwehda ihs me kin iang sapwellimen Koht pwihno oh pil ihs me sohte kin iang?
13 Sises mahsanihki ekei aramas me kin kose me re kin idawehnla ih: “Ni Rahnen Kadeiko eh pahn leledo, me tohto pahn ndahng ie, ‘Maing at Kaun, Maing at Kaun! Se kohpadahr ni mwaromwi; ni mwaromwi se kausekihsangehr tepil kan, oh se wiadahr manaman tohto!’ A ngehi I ahpw pahn ndahng irail, ‘I sohte mwahn esei kumwail. Kumwail kohkohweisang ie, pwe I sehsei kumwail, kumwail me mouren tiahk suwed kan!’” (Madiu 7:22, 23) Ma emen kin mouren tiahk suwed, e sohte kak iang kisehn sapwellimen Koht pwihn, mehnda ma e nda me e kin iang, oh mendahki iawasa me e kin wia eh kaudok. Sises pil kasalehda iaduwen kitail kak ese ihs me kin iang sapwellimen Koht pwihn. E mahsanih: “Kaidehn aramas koaros me kin likwerih ie, ndinda, ‘Maing ei Kaun, Maing ei Kaun,’ me pahn pedolong nan Wehin Koht, pwe irail kan me kin kapwaiada kupwur en Semei me ketiket nanleng.”—Madiu 7:21.
14. Ia ekei irair akan en kupwuren Koht me kileledi nin duwen anahn ehu ong irail akan me kin iang kisehn sapwellimen Koht pwihn?
14 Eri, en wia kisehn sapwellimen Koht pwihn—me “wehin nanleng kan” kin wia poasen kaun—emen anahne wia kupwuren Koht. Ia kupwuren Koht? Pohl kawehwehda duwen irair kesempwal ehu ni ahnsou me e koasoia met: “Koht kin ketin kupwurki aramas koaros en ale komourparail oh marainkihla me mehlel.” (1 Timoty 2:4) Ma aramas men kin ni mehlel men sukuhliki loalokong pwung sang Paipel, oh kapwaiada nan eh mour, oh kalohkihong “aramas koaros” duwen loalokong pwungo, met kin wehwehki me e kin wia kupwuren Koht. (Madiu 28:19, 20; Rom 10:13-15) Sapwellimen Koht kupwur pil kin pid kamwenge oh apwalih sapwellimen Siohwa sihpw kan. (Sohn 21:15-17) Mihding en Kristian kan kin wia kisehn ire kesempwal ehu en kupwuren Koht. Emen me kak iang tohwehda mihding pwukat ahpw kin katiasang, kin kasansalehda me e sohte kin kalahnganki eh pwais nan sapwellimen Koht pwihn.—Ipru 10:23-25.
Kompoakepahnki Sampah
15. Kaweid dahieu me Seims kihong mwomwohdiso kan?
15 Mpen sounpar 30 mwurin Sises matala, rieo, Seims, kawehwehda ekei irair akan me pahn kak kahrehda kahpwal ong emen me kin iang sapwellimen Koht pwihn. E ntingihdi: “Soaloalopwoat amwailen! Kumwail sehse me amwail limpoakohng sampah wet wehwehki imwintihti ong Koht? Mehmen me kin inengieng kompoakepahnki sampah wet, iei ih imwintihtien Koht.” (Seims 4:4) Emen imwintihtihn Koht sohte kak iang kisehn sapwellimen Koht pwihn. Eri, ia wehwehn kompoakepahnki sampah wet? Kompoakepahnki sampah kin ahneki wehwe tohto. Ehu, kompoakepahnki sampah kin wehwehki en werek suwed. Oh pil, Seims kawehwehda duwen mehkot ni oaretik—ahneki madamadau sapwung kan me kin kak kahreong emen en wia tiahk me sohte konehng.
16. Ia audepen ahn Seims kaweid me kin pid kompoakepahnki sampah wet, me iei imwintihtien Koht?
16 Nan pwuhken Seims 4:1-3, kitail wadek: “Eri, soangen pei kan oh akamai kan koaros me kin wiawi nanpwungamwail, e tepisang ia? Pwe e tepisang ni amwail ineng suwed kan me kin wie mahwenpene nan paliwaramwail kan. Kumwail kin anahne mehkan, kumwail ahpw sohte kak alehdi; ihme kumwail kin men kemehkihla aramas. Kumwail kin noahroke dipwisou kan, a ni amwail sohte kak ahneki, kumwail kin akamaida oh peida. Kumwail sohte kin ale dahme kumwail anahne, pwehki amwail sohte kin peki rehn Koht. A ni amwail kin peki kumwail sohte kin ale, pwehki amwail lamalam eh sohte kin pwung; pwehki amwail kin pekihte mehkan mehn kansenamwahuwih kumwail.” Mwurinte Seims ntingihdi met, e uhd kihda kaweid duwen kompoakepahnki sampah wet.
17. Nan tepin senturi en mwohmwohdisohn Kristian, ni ahl dahieu “mahwen kan” oh “pei kan” kin wiawi nanpwungarail?
17 Senturi kan mwurin Seims mehla, Kristian likamw akan kin mahwenpene oh kamehla aramas akan. Ahpw, Seims me ntingwohng irail tohn “Israel en Koht” nan tepin senturi iei irail akan me pahn wiahla ‘samworo kan oh nanmwarki kan.’ (Kaudiahl 20:6) Re sohte kin kamehla aramas akan nan uhdahn mahwen kan. Eri, dahme kahrehda Seims koasoi duwen wiewia pwukat nanpwungen Kristian akan? Pwehki wahnpoaron Sohn kin koasoia duwen mehmen me kin kailongki rie, ih sounkam aramas emen. Oh Pohl koasoia duwen nanpwungsuwed oh akamai kan me kin wiawi nanpwungen tohnmwomwohdiso kan pwehki wekpeseng en irair en emenemen nin duwen “pei kan.” (Taitus 3:9; 2 Timoty 2:14; 1 Sohn 3:15-17) Ni madamadau ohte, Seims pil medemedewe duwen irairen aramas akan me sohte kin kasalehda limpoak ong iengarail Kristian akan. Pein nanpwungarail, Kristian akan kin wia duwehte me aramas kan nin sampah wet kin wiaiong iengarail kan.
18. Dahme me pahn kak kahrehong Kristian akan en doadoahngki wiewia kan oh ahneki pepehm soh-kadek kan nanpwungatail?
18 Dahme kahrehda wiewia pwukat kin wiawi nan mwomwohdisohn Kristian akan? Pwehki madamadau sapwung kan duwehte “ineng suwed kan.” Aklapalap, peirin, oh ineng en ndandla pil kin kawehla pirien limpoak en Kristian nan mwomwohdiso ehu. (Seims 3:6, 14) Soahngen irair pwukat kin wiahkihla emen kompoakepahn sampah wet oh emen imwintihtien Koht. Mehmen me kin ahneki irair pwukat sohte pahn kak mihmihte nan sapwellimen Koht pwihn.
19. (a) Ihs me pahn keieu pwukoahki ma Kristian men kin tepida ahneki madamadau sapwung nan eh mongiong? (b) Iaduwen Kristian men kak powehdi eh madamadau sapwung kan?
19 Ihs me kitail kak ikidiki, ma kitail kin tepida ahneki madamadau sapwung kan nan mongiongitail? Sehdan? Ei, pil kak. Ih me “kaun manaman en nan wehwe” en sampah wet, me madamadau sapwung pwukat kin audehkihla sampah pwon. (Episos 2:1, 2; Taitus 2:12) Ahpw, pali laud en ahnsou, utupen atail madamadau sapwung kan kin pil kohsang pein atail mour soh-unsek. Mwurin Seims kihda kaweid en dehr koampoakepahkin sampah wet, e ntingihdi met: “Kumwail dehr mwamwahliki mahsen en Pwuhk Sarawi, me mahsanih, ‘Koht kin ketin liroaroahki ngehn me e kin ketikihong loalatail.’” (Seims 4:5) Kitail koaros kin ipwikihdi ineng en men wiahda dihp. (Senesis 8:21; Rom 7:18-20) Ahpw, kitail kak powehdi ineng wet, ma kitail pahn wekada atail luwet akan oh likih Siohwa. Seims pil koasoia: “Ahpw kalahngan me [Koht] kin ketikihong kitail inenen laudsang mehlel [atail ineng suwed kan].” (Seims 4:6) Pwehki sawas me sapwellimen Koht ngehn sarawi kin ketikihda oh sawas sang riatail Kristian brother kan, oh tomw meirong en Sises, Kristian lelepek kan sohte kin lohdi pahn ahr luwet kan ni paliwar. (Rom 7:24, 25) Re kin ahneki perepe mwahu nan sapwellimen Koht pwihn me wia koampoakepahn Koht kaidehn sampah wet.
20. Kapai kaselel dah kei me irail akan me kin iang kisehn sapwellimen Koht pwihn pahn paiekihda?
20 Paipel inoukihda met: “Kauno [“Siohwa,” NW] kin ketin kakehlahda sapwellime aramas akan oh kupwuramwahuwih kin irail popohl.” (Melkahka 29:11) Ma kitail ni mehlel kin iang sapwellimen Siohwa “wehio” en nan rahnpwukat, sapwellime pwihn sansal, kitail pil pahn alehdi kehl me e kin ketikihda oh paiekihda popohl me e kin kapaiakihda sapwellime kan. Ahpw, ni mehlel, ahn Sehdan sampah me laud sang sapwellimen Siohwa pwihn sansal nin sampah, oh pil Sehdan me kehlail sang kitail. Ahpw Siohwa iei me Wasa Lapalapie. Sapwellime manaman iei me keieu kehlailie. Sapwellime tohnleng kehlail kan pil kin ehuong kitail en papahong Koht. Eri, edetehn kitail kin lelong kailok laud, kitail kak kesinenda teng. Duwehte Sises, kitail pil kak kalowehdi sampah wet.—Sohn 16:33; 1 Sohn 4:4.
Komw Kak Kawehwehda?
◻ Dahkot sapwellimen Koht pwihn sansal?
◻ Ni ahl dah kei me sapwellimen Koht pwihn kin ketikihda perepe ong kitail?
◻ Ihs me iang kisehn sapwellimen Koht pwihn?
◻ Iaduwen kitail kak liksang kompoakepahneki sampah wet?
[Koakon nan pali 19]
Dahkot Sapwellimen Koht Pwihn?
Nan pwuhk kan en Sounkadehdehn Siohwa kan, lepin lokaia wet “sapwellimen Koht pwihn” kin kadoadoahk ni pali siluh.
1 Sapwellimen Siohwa pwihn en nanleng me soh-sansal kin wiawihkihda ngehn lelepek akan. Pwuhk Sarawi kin kahdaneki pwihn wet, “Serusalem en powe.”—Kalesia 4:26.
2 Sapwellimen Siohwa pwihn sansal. Rahn pwukat, pwihn wet kin wiawihkihda luhwen me keidi kan iangahki pokon kalaimwun.
3 Sapwellimen Siohwa pwihn unsek. Rahnwet, pwihn wet kin oarepene sapwellimen Siohwa pwihn nanleng iangahki sapwellime aramas keidi kan me mihmi nin sampah oh wiahla sapwellimen Siohwa kan me ahneki koapworopwor en mour nanleng. Mwuhr, aramas akan nin sampah me unsekla pahn wia kisehn pwihn wet.
[Kilel nan pali 20]
Ketinain en pali ngehn me keieu kaselel kin kohsang sapwellimen Siohwa pwihn