“Kumwail En Limpoakpene Nanpwungamwail”
“Pwe ihme aramas koaros pahn esehki me kumwail nei tohnpadahk, ma kumwail pahn limpoakpene.”—SOHN 13:35.
1. Mehnia irair me Sises kawehwehda pak tohto mwohn e pahn matala?
“SAMWA KO.” (Sohn 13:33) Sises doadoahngki mahsen limpoak pwukat ong sapwellime wahnpoaron akan ni soutik mwohn e pahn matala. Mwohn met wiawi, sohte ehu wasa nan pwuhken Rongamwahu kan me Sises doadoahngki soangen mahsen limpoak pwukat ong irail. Pwong tohrohr kesempwal wet, e doadoahngki mahsen limpoak pwukat pwen kasalehong sapwellime tohnpadahk kan uwen kehlail sapwellime limpoak ong irail. Ni mehlel, Sises mahsanih duwen limpoak mpen pak 30 ni pwongo. Dahme kahrehda e nohn kapwupwuhrengki irair wet?
2. Dahme kahrehda e kesempwal ong Kristian akan en kasalehda limpoak?
2 Sises kawehwehda dahme kahrehda limpoak me inenen kesempwal. E mahsanih: “Pwe ihme aramas koaros pahn esehki me kumwail nei tohnpadahk, ma kumwail pahn limpoakpene.” (Sohn 13:35; 15:12, 17) En wiahla emen tohnpadahk en Krais, kin wehwehki me e pahn anahne kasalehda limpoak. Aramas akan pahn ese ihs irail Kristian mehlel akan, kaidehn pwehki irail kin doadoahngki ehu soangen likou de wia ehu soangen tiahk, ahpw e pahn sansal sang arail kin limpoakpene. Ahneki soangen limpoak tohrohr wet kin wia keriau en soahng siluh me inenen anahn pwehn wiahla tohnpadahk en Krais me koasoiepe mieher nan tepin artikel en mwowe. Dahme pahn sewese kitail en kapwaiada anahn kesempwal wet?
“Wonoweite ni Kalaudpen Limpoak wet”
3. Mehnia kaweid wahnpoaron Pohl kihda me kin pid limpoak?
3 Nin duwen irair wet kin sansalda rehn tohnpadahk kan en Krais nan keieun senturi, limpoak kehlail wet kin pil sansalda nanpwungen sapwellimen Krais tohnpadahk mehlel akan. Wahnpoaron Pohl nting ong Kristian akan nan keieun senturi: “Kauno en kupwurehda pwe amwail limpoak ong emenemen, oh pil ong aramas akan koaros, en kin lalaudla oh duwehla uwen laud en at limpoak ong kumwail.” Pohl kapataiong: “Kumwail en wonoweite ni kalaudpen limpoak wet.” (1 Deselonika 3:12; 4:9, 10) Kitail pil anahne kapwaiada kaweid en Pohl oh nantihong en “wonoweite ni kalaudpen limpoak wet.”
4. Nin duwen me Pohl oh Sises kawehwehda, ihs me kitail pahn anahne nsenohki en sewese?
4 Nan kisinlikouwohte, Pohl kangoange ienge pwoson akan en “kakehlaka irail kan me nan kapehd tikitik” oh “sewese me luwet akan.” (1 Deselonika 5:14) Pil ehu ahnsou, e katamankin Kristian akan me irail akan “me kehlail ni [arail] pwoson; [irail] uhdahn pahn sewese me luwet akan ni arail katoutou kan.” (Rom 15:1) Sises pil kihda kaweid kan ong iaduwen kitail kak sewese me luwet akan. Mwurin Sises kohpada me nipwongo me e pahn selidi Piter pahn kahmahmki ih, Sises mahsanihong Piter: “Oh ni omw pahn sapahldohng rehi, ke pahn kakehlahda pwoson en riomw kan.” Dahme kahrehda? Pwehki irail pil pahn kesehla Sises oh irail pahn anahne sawas. (Luk 22:32; Sohn 21:15-17) Ihme kahrehda, sapwellimen Koht Mahsen kin kaweidih kitail en kasalehda limpoak ong irail akan me kin luwet ni pali ngehn oh pil irail me sohlahr kin iang mihding kan en mwomwohdiso en Kristian. (Ipru 12:12) Dahme kahrehda kitail anahne wia met? Sises kihda karasaras riau me sansal me kin sapeng peidek wet.
Sihpw oh Sens me Salongala
5, 6. (a) Mehnia karasaras mwotomwot riau me Sises padahkiong sapwellime kan? (b) Dahme karasaras pwukat kin padahkiong kitail duwen Siohwa?
5 Pwen padahkiong sapwellime sounrongorong kan duwen kupwuren Siohwa ong aramas akan me salongala, Sises kihda karasaras mwotomwot riau. Ehu karasaras kin pid silipen sihpw emen. Sises mahsanih: “Ma emen kumwail mie nah sihpw epwiki, a emen ahpw salongala—dahme e pahn wia? E soh pahn pwilikihdi me duwehk duwemeno nan eh kehl, oh kohwei rapahkiseli me salongalahro, e lao diar? A ni eh diaradahr, e pahn perenda oh kidahng pohn pwopwe, walahng ni imwe oh kapokonepene kompoakepah kan oh mehn mpe kan, oh ndaiong irail, ‘Kumwail iang ie perenda, pwe I diarehr nei sihpw me salongalahro!’ Eri, kumwail en ese pwe ih duwen me pahn wiawi nanleng, nanleng pahn perenkihda koluhla oh wiliakapwalahn me dipan emen laudsang aramas keniken duwehk duwemen me sohte anahne koluhla.”—Luk 15:4-7.
6 Karasaras keriau kin pid duwen lih emen. Sises mahsanih: “Pil ma lih emen me nah mwohni silper [drachma] eisek mie, ehu ahpw salongala—dahme e pahn wia? E soh pahn isikada lamp oh koakoahk nan imweo oh rapahki mwahu wasa koaros, e lao diar? A ni eh diaradahr, e ahpw pahn kapokonepene kompoakepah kan oh mehn mpe kan, oh ndaiong irail, ‘Kumwail iang ie perenda, pwe I diarehr nei sent me salongalahro!’ Eri, ih duwen tohnleng en Koht kan, re kin perenkihda me dipan emen eh kin koluhla oh wiliakapwala.”—Luk 15:8-10.
7. Mehn kasukuhl riau dah kei me karasaras duwen sihpw me salongala oh sens me salongala padahkiong kitail?
7 Dahme kitail kak sukuhliki sang karasaras mwotomwot riau pwukat? Ira kin kasalehong kitail (1) pepehm dahieu kitail anahne ahneki ong aramas akan me luwetala (2) oh dahme kitail anahne wia pwehn sewese irail. Kitail kak koasoiapene duwen ire kesempwal pwukat.
Salongala Ahpw Kesempwal
8. (a) Dahme silepen sihpwo oh liho wia ni ahnsou me mehkan me ira kin naineki salongala? (b) Dahme ara mwekid kan kin padahkihong kitail me ong duwen ara madamadau me pid dipwisou me salongalahr ko?
8 Mehkot me salongala nan karasaras riau pwukat, ahpw tehk mwahu duwen dahme aramas riemen me naineki mehkan me salongalahr koasoia. Silepen sihpw menet sohte nda: ‘Ia katepen sihpw emen, pwe miehte nei sihpw 99? I sohte anahne sihpw emen me salongalahr, soahng koaros mwahu.’ Liho pil sohte nda: ‘Eri, mie kahrepe I pahn pwunodkihda sens ehu me salongalahr? I itarekihte sens duau me I kin nainekiher.’ Ahpw, soh, pwe silepen sihpw menet kin raparapahki nah sihpw me salongalahr, duwehte me sihpw menet kelepw me e kin nainekihda. Oh liho kin inenen nsensuwedkihla nah sens ehu me salongalahr duwehte e sohte naineki sens teikan. Nan karasaras riau pwukat, mehkan me salongalahr kin wia mehkot me inenen kesempwal ong aramas riemen me naineki mahno oh sens. Eri, ia wehwehn karasaras pwukat ong kitail?
9. Dahme silepen sihpwo oh liho kin padahkiong kitail ni ahnsou me ira kin kasalehda ara kin nsenohki dahme ira kin naineki?
9 Tehk kaimwiseklahn mahsen kan en Sises ong karasaras riau pwukat: “Eri, kumwail en ese pwe ih duwen me pahn wiawi nanleng, nanleng pahn perenkihda koluhla oh wiliakapwalahn me dipan emen” oh “eri, ih duwen tohnleng en Koht kan, re kin perenkihda me dipan emen eh kin koluhla oh wiliakapwala.” Nsenoh en silepen sihpwo oh liho kin kasalehda ni ahl tikitik duwen sapwellimen Siohwa pepehm oh pil pepehm en sapwellime tohnleng kan. Silepen sihpwo oh liho kin kesempwaliki dahme salongala, eri ih duwen aramas akan me salongala oh sohlahr kin mih rehn sapwellimen Koht aramas akan, irail pil kin kenikenla rehn Siohwa. (Seremaia 31:3) Soangen aramas pwukat kin luwet ni pali ngehn, ahpw met sohte kin wehwehki me irail kin wiahla aramas me kin uhwong padahk mehlel. Edetehn irail me luwet ni pali ngehn, irail mwein kin nantihong kapwaiada sapwellimen Siohwa koasoandi kan. (Melkahka 119:176; Wiewia 15:29) Eri, duwehte ni ahnsou kan samwalahro, Siohwa kin pwand en “mweidong irail en mwomwla.”—2 Nanmwarki 13:23.
10, 11. (a) Iaduwen kitail men kilangwong aramas akan me peiweisang mwomwohdiso? (b) Nin duwen karasaras riau me Sises kihda, iaduwen kitail kak kasalehda me kitail kin nsenohki irail?
10 Duwehte Siohwa oh Sises, kitail kin pil inenen nsenohki aramas luwet akan oh sohlahr kin iang mwomwohdiso en Kristian. (Esekiel 34:16; Luk 19:10) Kitail kin kilangwong aramas emen me luwet ni pali ngehn nin duwen sihpw me salongala—kaidehn emen me sohte koapworopwor en alehdi sawas. Kitail sohte pahn ahneki soangen madamadau duwehte met: ‘Dahme kahrehda kitail anahne nsenohki aramas luwet emen? Mwomwohdiso sohte anahne ih.’ Ahpw, duwehte Siohwa, kitail kin kesempwaliki aramas akan me salongala ahpw men pwurodo nan mwomwohdiso.
11 Ahpw, iaduwen kitail kak kasalehda atail kin nsenohki irail? Karasaras riau me Sises kihda kin padahkiong kitail en (1) pein medewehda en wia mehkan en sewese irail, (2) kadek ong irail, oh (3) ngoangki sewese irail. Kitail pahn sukuhliki duwen sawas pwukat.
Pein Medewehda en Wia Mehkan en Sewese Irail
12. Dahme mahsen pwukat “kohwei rapahkiseli me salongalahro” padahkiong kitail duwen madamadau en silepen sihpwo?
12 Nan keieun karasaras, Sises mahsanih me silepen sihpwo pahn “kohwei rapahkiseli me salongalahro.” Silepen sihpwo kin pein nsenohki oh nantiong en rapahkiseli nah sihpw me salongalahro. Kahpwal akan, keper kan, oh uwen reirei e anahne sapahl rapahki nah sihpw sohte kin kauhdi ih. Ahpw, silepen sihpwo kin ngoangki rapahkiseli me salongalahro “e lao diar.”—Luk 15:4.
13. Iaduwen ohl lelepek kan en mahs sewese kin aramas luwet akan, oh iaduwen kitail pil kak kahlemengih soahngen mehn kahlemeng mwahu kan en nan Paipel?
13 Ni soangen ahlohte, ni ahnsou me aramas emen pahn sewese emen me anahne kangoang, pali laud en ahnsou aramas me kehlail kin anahne nsenohki mahs oh kohla rehn me luwet. Ohl lelepek kan ni ahnsou mahs kin wehwehki duwen met. Karasepe ieu, ni ahnsou me Sonadan, nein Nanmwarki Sohl, kilang me kompoakepah, Depit anahne kangoang, Sonadan “ahpw kohla reh nan Ores, oh kangoangehki ndindaiong duwen eh Koht eh ketin sinsile.” (1 Samuel 23:15, 16) Sounpar epwiki kei mwuri, ni ahnsou me Kepina Nehmaia kilangada me ekei rie mehn Suhs akan me luwetala, e pil “mwadangete kohla” rehrail oh kangoangehkin irail en ‘tamanda duwen Siohwa.’ (Nehmaia 4:14) Rahnwet, kitail pil pahn ‘uhda’—pein nsenohki—oh kakehlahda irail aramas luwet akan. Ahpw, ihs nan mwomwohdiso pahn anahne wia met?
14. Ihs nan mwomwohdiso en Kristian kin anahne nantihong sewese aramas luwet akan?
14 Keieu, irail Kristian elder kan, kin ahneki pwukoa ieu en “kakehlahda pehrail kan me ngiralahr . . . oh nehrail kan me rerrerki ar luwet” oh “ndaiong koaros me nan kapehd tikitiklahr: ‘Kumwail kehlail oh dehr masak.’ ” (Aiseia 35:3, 4; 1 Piter 5:1, 2) Ahpw, kaweid me Pohl kihda “kakehlaka irail kan me nan kapehd tikitik” oh pil “sewese me luwet akan” sohte kin kohwong ihte irail elder kan. Ni mehlel, mahsen en Pohl kin kohwong “tohn mwomwohdisohn Deselonika” pwon. (1 Deselonika 1:1; 5:14) Nantihong sewese aramas akan me luwet iei pwukoa en Kristian akan koaros. Duwehte silepen sihpw nan karasaraso, emenemen Kristian anahne “rapahkiseli sihpw me salongalahro.” Ei, met kin kak pweida mehlel ma tohnmwomwohdiso kan kin miniminiong elder kan nan doadoahk wet. Ke kak wia mehkot pwen sewese emen me luwet nan ahmw mwomwohdiso?
Kadek ong Irail
15. Dahme kahrehda silepen sihpwo wia dahme e wiadahr?
15 Dahme silepen sihpwo wia ni ahnsou me e diarada sihpw me salongalahro? “E kidahng pohn pwopwe.” (Luk 15:5) Ia uwen mahsen wet kin kasalehda limpoak mehlel! Sihpwo mwein salongala rahn kei oh pil pwong kei nan wasa me e sehse, oh mwein e lelong keper kan sang mahn laion kan. (Sohp 38:39, 40) Sihpwo pil luwetkihla sohte itar kene mwenge. Ihme kahrehda, mwein e pahn nohn luwet en pein powehdi kahpwal akan me e pahn lelong ni ahnsou me e pahn nantihong pwurodo rehn pelin sihpwo. Eri, sounsilepen sihpwo itiekihdi, oh ni keneinei pwekada sihpwo, oh kapwurehng rehn pelin sihpwo mendahki kahpwal akan. Iaduwen kitail kak kasalehda soangen epwel mwahu me silepen sihpw menet kin kasalehda?
16. Dahme kahrehda kitail anahne en kasalehda soangen kadek me silepeo kin kasalehong nah sihpw me salongalahro?
16 Aramas emen me solahr kin iang mwomwohdiso ele mwein kin pwang ni pali ngehn. Duwehte sihpw me salongalahro sang silepeo, aramas menet mwein kin kohkohseli oh salongalahr nan sampah keper wet. Pwehki e sohlahr kin ale mehn perepe sang mwomwohdiso en Kristian, e kin lelohng kasongosong kan en Tepil, me “kin kohkohseli duwehte laion emen me kin weriwer, raparapahki ihs me e pahn kadallehla.” (1 Piter 5:8) Oh kapataiong met, e pil luwetkihla ah sohte itar mwengehn ngehn. Eri, ma sohte sawas kohwong ih, e pahn apwaliki pein powehdi kahpwal akan pwehn pwurehng pwurodo nan mwomwohdiso. Ih kahrepe kitail anahne en ni karasaras itiekihdi, oh ni keneinei pwekada me luwet, oh wahlahng nan mwomwohdiso. (Kalesia 6:2) Iaduwen kitail pahn kak wia met?
17. Iaduwen kitail kak kahlemengih wahnpoaron Pohl ni ahnsou me kitail kin mwemweitla rehn emen me luwet?
17 Wahnpoaron Pohl mahsanih: “Ni emen eh kin luwetala, I pil kin luwetkihla?” (2 Korint 11:29, The New English Bible; 1 Korint 9:22) Pohl kin wehwehki pepehm en meteikan, iangahki irail akan me luwet. Kitail pil men poakpoake irail akan me kin luwet. Ni ahnsou me kitail kin mwemweitla rehn emen Kristian me luwet, kamehlelehong ih me Siohwa kin kesempwaliki ih oh ienge Sounkadehde kan kin pil loaleidkin ih. (1 Deselonika 2:17) Kehsehkin ih me kitail pahn utung ih oh perenki sewese ih, oh wia “rie men me kin ipwidi ni ahnsoun apwal.” (Lepin Padahk 17:17, NW; Melkahka 34:18) Atail koasoi kan me kin kohsang nan mohngiongitail pahn kak ni kadek ekis ekis kangoange ih lao e pahn pwurodo nan mwomwohdiso. Dahme kitail anahne wia mwurin met? Karasaras en liho me nah sens salongalahr kin kihong kitail sawas.
Ngoangki Sewese Irail
18. (a) Dahme kahrehda liho nan karasaraso sohte kin mworusala? (b) Dahme liho wia pwen kasansalehda eh ngoang, oh met imwikihla dah?
18 Liho me nah sens salongalahr kin ese me kahpwal me e lelohng kin apwal, ahpw mie koapworopwor. Ma sens me e naineki pwupwudi nan mohs laud ieu de nan leh me loal oh kiried, mwein e pahn kakete ahneki madamadau ieu me sohte eh koapworopwor en diarada nah sens. Ahpw, e ese me nah sens kin mih nan imweo, wasa ieu me e pahn kakete diarada, ih kahrepe e nantiong rapahki nah sens me salongalahro. (Luk 15:8) Keieu, e isikada lamp ieu pwen kamarainih ihmw rotoroto. Mwurin met, e doadoahngki kepinok ehu oh koakoahk nan imweo, kasikasik me e pahn rongada mwohnio ah sek. E nantiong rapahki wasa koaros nan imweo lao marain en lampo kin dakarada mwohnio silpero me kin lingelingaling. Ahn liho ah doadoahk ngoang pwepweiong ih!
19. Mehnia iren mehn sukuhl akan ong sewese aramas luwet akan me kitail kak alehdi sang wiewia kan en liho nan karasaras en sens me salongalahro?
19 Nin duwen oaretik en karasaras wet ah kin katamankin kitail me atail pwukoa nin duwen Pwuhk Sarawi, pwe en sewese Kristian luwet emen mehkot me kak pahtail. Ahpw, kitail pohnese me met kin wehwehki me kitail anahne en doadoahk laud. Ni mehlel, pwe wahnpoaron Pohl mahsanihong elder kan nan Episos: “Kitail en doadoahk kehlail oh sewese me luwet akan.” (Wiewia 20:35a) Tamataman me liho sohte diarada nah sens sang ni e kin rapahki ekei wasa nan ihmw oh sohte tehk mwahu wasa koaros. Soh, e kin pweida mwahu pwehki e kin nantiong rapahki mwahu wasa koaros “e lao diar.” Duwehte kitail, ni ahnsou me kitail kin song en sewese emen me luwet ni pali ngehn, atail koasoandi en sewese ih anahne en wiawi ni ngoang oh soandi mwahu pwen mie katepe. Dahme kitail kak wia?
20. Dahme pahn kak wiawi ong sewese irail me luwet akan?
20 Iaduwen kitail kak sewese emen me luwet en kakehlailih eh pwoson oh kalahngan? Mwein e anahne onop Paipel ki sawaspen pwuhken Kristian ieu me pahn konehng ih. Ni mehlel, en onop Paipel rehn emen me luwet mweidong kitail en sewese ih ni ahl ehu me pahn ahnsou koaros oh keneinei. E pahn mwahu ma Sounapwalih en Kalohk pahn kak pilada ihs me pahn keieu mwahu en sewese aramaso me luwet. Ele e kak kihda eh sawas ni e pahn pilada soangen oaralap me pahn mwahu en onop rehn aramaso oh mehnia pwuhk me pahn keieu mwahu en doadoahngki. Duwehte liho nan karasaraso kin doadoahngki mehn doadoahk kan me kin sewese ih en diarada nah mwohni, rahnwet kitail pil kin naineki mehn doadoahk kan me kin sewese kitail en kapwaiada atail pwukoa me kin pwilisang rehn Koht ong sewese irail me luwet akan. Mehn doadoahk kapw riau, de pwuhk riau, me pahn kak kihda sawas laud en kapwaiada atail pwukoa. Pwuhk pwukat iei Worship the Only True God oh Draw Close to Jehovah.a
21. Iaduwen sewese aramas luwet akan kin wahdohng koaros kapai kan?
21 Sewese aramas luwet akan kin wahdohng aramas koaros kapai kan. Aramas emen me alehda sawas kin perenkihda pwurehng mih rehn kompoakepah mehlel akan. Kitail pil kin ahneki peren mehlel me kin kohsang kihkihwei. (Luk 15:6, 9; Wiewia 20:35b) Limpoak en tohnmwomwohdiso koaros kin kehlailda ni ahnsou me emenemen tohnmwomwohdiso kan kin ni limpoak nsenohki mehteikan nan mwomwohdiso. Ahpw laudsang koaros, wahu kin kohwong Sounsilepatail limpoak ko, Siohwa oh Sises, nin duwen kupwurara en utung me luwet kin sansal sang rehn sapwellimara ladu kan nin sampah. (Melkahka 72:12-14; Madiu 11:28-30; 1 Korint 11:1; Episos 5:1) Ih kahrepe mwahu kan me kitail kin ahneki en nantihong ‘limpoakpene nanpwungatail’!
[Nting tikitik me mi pahs]
a Wiawihda sang rehn Sounkadehdehn Siohwa kan.
Ke Kak Kawehwe?
• Dahme kahrehda e kesempwal pein emen emen kitail en kasalehda limpoak?
• Dahme kahrehda kitail anahne kalaudehla atail limpoak ong aramas me luwet akan?
• Mehn kasukuhl dah kei karasaras en sihpw oh sens me salongalahro padahkiong kitail?
• Sawas konehng dah kei kitail kak kapwaiada pwen sewese aramas emen me luwet?
[Kilels nan Pali 14, 15]
Ni ahnsou me kitail kin sewese me luwet akan, kitail en pein medewehda en wia mehkan en sewese irail oh kadek ong irail oh ngoangki sewese irail
[Kilel nan Pali 14, 15]
Sewese aramas luwet akan kin wahdohng koaros kapai kan