Ihs Sises Krais?
NNA MEDEWEHLA uwen peren laud me mwahnakapw en Suhs me ede Andru ahneki ni ah tepin rongada mahsen kan en Sises mehn Nasaret! Pwuhk Sarawi kasalehda me Andru mwadang diarada rie Saimon, oh ndaiong ih, “Se diaradahr Mesaiao (me wehwehki Krais.)” (Sohn 1:41) Lepin lokaiahn Ipru “Mesaia” oh lepin lokaiahn Krihk “Krais” kin wehwehki “Ih me Keidier.” Sises iei ih me Keidiero, de Ih me Koht Pilipildahro en kaunda Wehin Koht. (Aiseia 55:4) Pwuhk Sarawi kin kohpada duwen Sises, oh mehn Suhs akan kin kasikasik ih.—Luk 3:15.
Iaduwen atail ese ni mehlel me Sises iei ih me Koht Pilipildahro? Tehk dahme wiawi nan pahr 29 C.E., ni ahnsou me Sises mahkier sounpar 30. E kohla rehn Sohn Sounpapidais pwe en papidaisla nan Pillap Sordan. Paipel mahsanih: “Sises lao ketin papidaisla, e ahpw ketida sang nan pihlo; a iet ahnsowo nanleng pa ritpeseng. Sises eri ketin mahsanihada Ngenen Koht eh ketiket kohdi ni mwomwen mwuroi men oh ketidi powe. A kapitie ieu ahpw peidihdo sang nanleng, me mahsanih, ‘Kowe, me iei nei pwutak kompoake, me I kin kupwurperenki.’” (Madiu 3:16, 17) Mwurin Sohn ah rongehr mahsen pwukat, e kak kalikemwe me Sises me iei ih me Koht Pilipildahro? Ni en Siohwa Koht kamwerehdi sapwellime ngehn sarawi pohn Sises, E ketin keiehdi ih, oh idihada ih en wiahla Nanmwarki en sapwellime Wehi me kohkohdo. Kahrehda, Sises wiahlahr Sises Krais, de Sises me keidio. Ahpw, ni soangen ahl dahieu me Sises wiahki sapwellimen Koht Ohl? E tepidasang iawasa?
Tepin Ih “Sangete Mahsie”
Mouren Sises kak nehnehpeseng ong irair siluh. Keieu tepida mwohn ah ipwidi wie aramasala. Tepin ih “tepido sang kawao,” iei me pwuhken Maika 5:2 mahsanih. Pein Sises mahsanih, “I kohdo sang powe” me wehwehki me e kohsang nanleng. (Sohn 8:23) E ketiket nanleng mwohn e ipwidi sampah oh ahnsowo e wia ngehn roson emen.
Pwehki soahng koaros me kepikpikda mie tapirail, mie ahnsoukis me Koht ketin kalapwuk. Sounpar tohtohie mahso, Koht wiahla Sounkapikipik emen. Ihs me Siohwa ketin wiahda mwohn soahng koaros? Pwuhken Kaudiahl kasalehda me Sises wia “tepin mehkoaros me Koht ketin wiahda.” (Kaudiahl 3:14) Sises iei “ih me mesenih oh lapalap sang soahng kan koaros me kepikipikda. Pwehki Krais, Koht ketin kapikada soahng koaros me mih nanleng oh sampah, mehkan me sansal oh pil mehkan me soh sansal, iangahki ngehn manaman akan, ngehn me kaun akan, ngehn me soumas akan, oh ngehn me lapalap akan.” (Kolose 1:15, 16) Ei, Sises kelepw me pein limen Koht ketin kapikada. Kahrehda, e mwarenki “Sapwellime Iehros.” (Sohn 3:16) Sapwellimen Koht Ohl meseniho pil kin mwarenki “Mahseno.” (Sohn 1:14) Pwekihda? Pwehki mwohn ah ketido sampah oh wie aramasala, e kin doadoahk nanleng oh wia sapwellimen Koht sounkair.
“Mahseno” mihier rehn Siohwa Koht “mwohn tepin kawa,” ni ahnsou me “lahng kan oh sampah” kepikipikdahro. Iei ih me Koht mahsanih ong: “A met kita pahn wiahda aramas, kita pahn wiahda aramas rasehng kita. Re pahn ahneki manaman en kaunda mwahmw akan, menpihr kan, mahn mahnd oh lawalo, mahn laud oh tikitik koaros.” (Sohn 1:1; Senesis 1:1, 26) Sapwellimen Siohwa Ohl meseniho iang Semeo, oh pwerisek iang Ih doadoahk. Nan Lepin Padahk 8:22-31, e kasalehda duwen Sises ni ah mahsanih: “I mi limwah, duwehte sounsawas emen, iei ngehi me kin kapakaparanih rahn koaros, oh I pil perenkihda ei patopato reh.”
Siohwa Koht oh Sapwellime Ohl Iehroso uhdahn kin kerenpene ni madamadau oh esehla emenemen ni ara kin ehukihpene doadoahk kan! En Sapwellimen Koht Ohlo ah miniminiong Siohwa erein pahr ngeder kin kamwekid laud ah madamadau. Pwutak peik menet uhdahn duwehla Semeo, Siohwa. Ni mehlel, pwuhken Kolose 1:15 kahdaneki Sises “Krais me kasalepen Koht me soh sansal.” Met wia ehu kahrepen sukuhliki duwen Sises wia mehkot kesempwal pwehn kaitarala atail anahn en pali ngehn oh atail men esehla Koht. Soahng kan koaros me Sises wia ni ah ketiket sampah iei ih mehkan me Siohwa ketin kasik ih en wia. Kahrehda, esehla Sises pil kin wehwehki me kitail kin kalaude atail loalokong me pid Siohwa. (Sohn 8:28; 14:8-10) Ahpw, iaduwen Sises a ketidihdo sampah?
Sapwellime Ieias nin Duwen Aramas Emen
Ire keriau en mour en Sises tapihada ni ahnsou me Koht ketin poaronehdohng ih sampah. Siohwa ketin wia met ni ah ketin kosoukihda mour en Sises ki kehl en manaman, sang nanleng oh padokedihong mouro nan poahsoan en serepein meipwon lelepek en Suhs emen me ede Mery. Ni ahl wet, Sises sohte ketin alehda sohso en soh unsek me mih rehn Mery, pwehki sohte seme me wia aramas en sampah. Sapwellimen Siohwa ngehn sarawi, de sapwellime roson, me ket pohn Meri, oh sapwellime roson eri ‘kipehdi’ liho, oh ih eri liseiankihda manaman en ngehn sarawi. (Luk 1:34, 35) Meri eri naitikihada seri unsek emen. Oh ni ah wiahier seri pwekpwek men ong soun daiksang Sosep, e keirda nan peneinei sohte kepwehpwe oh wia mesenih ong seri tohto teikan nan peneineio.—Aiseia 7:14; Madiu 1:22, 23; Mark 6:3.
Sohte soahng tohto me aramas ese duwen ahnsou me Sises tikitik, ahpw mie mehkot me kesempwal. Ni ahnsou me Sises sounpar 12, ah pahpa oh nohno wahla ih oh seiloaklahng Serusalem, duwen me re kin wia nan pahr koaros, pwe ren iang wia Pahsohpa. Ni arail mihmi wasao, Sises kihong ah ahnsou laud nan imwen kaudoko oh “e ketiket nanpwungen sounkawehwe ko, karonge irail oh keinemwe rehrail.” Oh pil, “koaros me iang rongorong inenen pwuriamweikihla sapwellime kupwurokong me pwarada ni sapwellime pasapeng kan.” Ei, mwahnakapw Sises sohte kin ihte peidek mehkan me kin pid duwen kekeirada pali ngehn, ah e pil kin ketikihda pasapeng en kupwurokong kan me aramas akan kin pwuriamweikihla.” (Luk 2:41-50) Nin doken ah kekeirada nan Nasaret, e esehla doadoahk en kapinte, e sansal me e sukuhliki doadoahk wet sang rehn Sosep me pwekada ih.—Madiu 13:55.
Sises kousoan nan Naseret lao lel ni ah mahki sounpar 30. Mwurin mwo, e kohla rehn Sohn pwehn papidais. Mwurin ah papidaisla, Sises tepiadahr wia kalohk ni pwerisek. Ni erein sounpar siluh elep, e ketin kakahnseli nan sahpw me e ketiket ie oh padapadahki duwen Rongamwahu en Wehin Koht. E sansal me e pekederdo sang rehn Koht. Ia duwe? Ni ah kin ketin wiahda manaman tohto, soangen doadoahk kan me daulih dahme aramas teikan kak wia.—Madiu 4:17; Luk 19:37, 38.
Sises pil wia aramas kadek men oh e kin poakohng aramas. Sapwellime kadek kin sansal sang sapwellime madamadau oh wiewia kan me e ketin kasalehiong aramas teikan. Sises kin kadek oh mengeiong aramas koaros, pil lel seri kan irail kin kak nsenamwahu reh. (Mark 10:13-16) Sises pil kin wauneki lih kan, mendahki ekei aramas kin mwamwahliki lih kan. (Sohn 4:9, 27) E kin sewese oh ‘kamweitala’ irail me semwehmwe oh pahtou kan. (Madiu 11:28-30) Sises kin wia sapwellime padahk ni sansal, oh mengei en wehwehki oh pwung ong mour en aramas. Oh pil, dahme e kin padahkih kin kasalehda sang nan sapwellime mohngiong me e kupwurki aramas akan en esehla Koht mehlelo, Siohwa.—Sohn 17:6-8.
Sises kin doadoahngki sapwellimen Koht ngehn sarawi pwehn wiahda manaman akan, oh e kin kamwahuwihala soumwahu oh pai ohla kan. (Madiu 15:30, 31) Karasepe, aramas tokutok emen kohdo reh oh patohwan: “Maing, ma komw ketin kupwurki, komw kak ketin kamwakeleiehda.” Dahme Sises ketin wia? E kapahwei limeo oh sair ohlo oh mahsanih: “I mwahuki, eri, mwakelekelda!” Ohl soumwahuo eri mwahula!—Madiu 8:2-4.
Pil tamanda ahnsou ieu me pokon ehu ah pwarodo oh koukousoan reh ki erein rahn siluh oh sohte kanarail mwenge. E kupwurehla aramas oko oh wiahda manaman oh kamwengehda “ohl pahkid, lih oh seri kan sohte iang wadawadohng.” (Madiu 15:38) Pil ehu pak, Sises kameleileidi melimel ieu me kahpwalihala mour en kompoakepah kan. (Mark 4:37-39) E kaiasada, de kamourada sapahl, irail oko me mehlahr.a (Luk 7:22; Sohn 11:43, 44) Sises pil kupwur sapan ketikihla sapwellime ieias me unsek pwe aramas soh unsek kan en kak ale koapworopwor ni ahnsou kohkohdo. Ia uwen laud en limpoak me Sises sapwellimaniki ong aramas!
Iawasa Sises kin Ketiket Rahnwet?
Sises pwoula pohn tuhkehn kalokolok ni ah sounpar 33 1⁄2.b Ahpw, mehla sohte wia imwin ah mour. Kesiluh en sapwellime ieias tepida mwurin rahn siluh ni ahnsou me Siohwa Koht kaiasada sapwellime Ohl ong war ngenin. Mwurin Sises iasada, e pwarong aramas epwiki kei me momour nan senturi keieu C.E. (1 Korint 15:3-8) Mwurin mwo, e ketidahla nanleng oh “ketidiong ni palimaun en Koht” oh awiawih pwehn ale manaman en wiahla nanmwarki. (Ipru 10:12, 13) Ni sapwellime ahnsou ah lelodohr, Sises tepida kakaun nanleng nin duwen nanmwarki. Kahrehda, ia atail madamadau duwen Sises rahnwet? Kitail en medemedewehki ih nin duwen aramas emen me kalokolok oh pwoula? De kitail en medemedewehki ih nin duwen emen me kitail en kaudokiong? Rahnwet, Sises kaidehn aramas oh pil kaidehn ih Koht Lapalahpie. Ahpw, ih ngehn lapalap emen, oh nanmwarki men me ahnsouwet wie kakaun nanleng. Ni ahnsou keren, e pahn kakaun sampah me ahnsouwet mihmi nan apwal.
Ni mahsen en karasaras, pwuhken Kaudiahl 19:11-16 kin kawehwehda duwen Sises Krais nin duwen nanmwarki men me mwomwohd pohn oahs pwetepwet emen oh ketidohn kadeik oh mahwenki me pwung. E sapwellimaniki “kedlahs keng pwoat uhsang ni ewe, me e pahn ketin doadoahngki pwehn kalowehdi wehi kan.” Ei, Sises pahn doadoahngki sapwellime roson kowahlap pwe en kasorehla aramas suwed akan. Oh dahme pahn wiawihiong irail oko me kin nantihong idawehn mehn karasepe mwahu me Sises ketikihdi ni ahnsou me e ketiket sampah? (1 Piter 2:21) Ih oh Semeo pahn komourirailla sang nan “mahwen en rahn lapalap en Koht Wasa Lapalahpie” me pahn kohdo, me adaneki Armakedon, oh mwuri, aramas mwahu pwukat pahn mih pahn kaundahn Wehin Koht oh pahn kousoan nan sampah kohkohlahte.—Kaudiahl 7:9, 14; 16:14, 16; 21:3, 4.
Nin doken sapwellime kaunda en meleilei, Sises pahn wiahda manaman akan me pahn mwahu ong tohn sampah koaros! (Aiseia 9:6, 7; 11:1-10) E pahn kamwahuwihala soumwahu, oh kihsang mehla. Koht pahn ketin doadoahngki Sises pwehn kaiasada aramas billion kei oh ketikihong irail ahnsou mwahu en mour soutuk pohn sampah. (Sohn 5:28, 29) Kitail sohte kak karasahda uwen mwahu en atail mour ni atail pahn iang koukousoan pahn kaunda en Wehio. E inenen kesempwal kitail en nantihongete sukuhliki loalokong pwung sang nan Pwuhk Sarawi oh esehla duwen Sises.
[Nting tikitik me mi pahs]
a Manaman akan me Sises ketin wiahdahr oko aramas tohto rongehr. Oh pil, imwintihti kan en Sises kin pohnese me e kin wiahda ‘manaman tohto.’—Sohn 11:47, 48.
b Pwehn wehwehki ma Krais pwoula pohn tuhke pwoat de pohn lohpwu, menlau tehk pwuhken Reasoning From the Scriptures, pali 89-90. Sounkadehdehn Siohwa kan ntingihda pwuhk wet.
[Kaokon nan Pali 7]
SISES IEI IH ME KOHT WASA LAPALAHPIE?
Tohn sarawi tohto kin nda me Sises iei ih me Koht. Ekei kin nda me Koht iei Trinity. Nin duwen padahk en Trinity, aramas kin nda, “Koht Sahm, Koht Nah, Koht Ngehn Sarawi, Persona silimen ahpw Koht mehtehmen.” Irail kamehlele me meh silimeno “sohte tapi oh sohte imwi oh irail soangen lapalap tehieu.” (The Catholic Encyclopedia) Soangen madamadau wet me pwung?
Siohwa Koht iei ih me Sounkapikada. (Kaudiahl 4:11) Ih sohte tapi de sohte imwi, oh Ih me Wasa Lapalahpie. (Melkahka 90:2) Ahpw, Sises weksang Siohwa pwe mie tapi. (Kolose 1:15, 16) Sises mahsanih duwen Seme wasaht: “Sahmo, ih me lapalapasang ie.” (Sohn 14:28) Sises pil kawehwehda me mie soahng kei me ih oh tohnleng kan sohte ese, ahpw Sahmohte me mwahngih.—Mark 13:32.
Oh pil, Sises kapakap ong Semeo: “Kaidehkin nsenei, pwe kupwuromwihte en pweida.” (Luk 22:42) Ihs me Sises kapakap ong ma sohte me lapalapsang ih? Oh pil, Koht me ketin kaiasada Sises sang mehla, a kaidehn pein ih. (Wiewia 2:32) E sansal me Sahmo oh Sapwellimeo sohte sapwellimaniki soangen lapalap tehieu sangete mwohn Sises ah ketidihdo sampah de pil ni ahnsou me e ieias pohn sampah. Ahpw, iaduwen mwurin en Sises iasadao oh kohdahla nanleng? Nan pwuhken 1 Korint 11:3 mahsanih: “Koht eh tapwin Krais.” Ni mehlel, sapwellimen Koht ohl kin ahnsou koaros uhpahiong Koht. (1 Korint 15:28) Iren Paipel kan kin kasalehda me Sises kaidehn ih me Koht, Wasa Lapalahpie. Ahpw, e wia sapwellimen Koht Ohl.
Ih me wia kesilimen nan padahk en Trinity—me iei ngehn sarawi—kaidehn aramas emen de paliwar ieu. Ni sounmelkahka ah kapakap ong Koht, e mahsanih: “Ma komwi kin ketikihong irail ngenomwi, re kin kepikpikda.” (Melkahka 104:30) Ngehn wet kaidehn iei ih Koht, ahpw ngehn sarawi kin wia kehl roson me Koht kin ketikihdo pwe en wiahda sapwellime kupwur akan. Siohwa Koht doadoahngki ngehn sarawi pwehn kapikada nanleng, sampah, oh soangen mour koaros. (Senesis 1:2; Melkahka 33:6) Koht ketin doadoahngki sapwellime ngehn sarawi pwe en kaweid ohl akan me ntingihda Pwuhk Sarawi. (2 Piter 1:20, 21) Padahk en Trinity sohte poahsoanda pohn padahk en Pwuhk Sarawi.c “Siohwa atail Koht iei Siohwa tehmen,” iei me Pwuhk Sarawi mahsanih.—Deuderonomi 6:4.
[Nting tikitik me mi pah]
c Pwehn kalaudehla ahmw wehwehki duwen ire wet, wadek brochure me oaralap koasoia “Should You Believe in the Trinity?” me Sounkadehdehn Siohwa kan ntingihda.
[Kawehweh pen kilel kan nan ehu ehu pali 5]
Ni ahnsou me Sises papidaisla, e wiahla Sapwellimen Koht Keidi Men
[Kawehweh pen kilel kan nan ehu ehu pali 7]
Sises ketikihong sapwellime kehl unsek ong doadoahk me Koht ketikihong ih
[Kawehweh pen kilel kan nan ehu ehu pali 7]
Rahnwet, Sises iei Nanmwarki lapalap emen