Wenowohngete en Alehdi Kisakiso
“I kin wenowohngete ni imwi pwe I en kak alehdi kisakiso.”—PIL. 3:14.
1. Kisakis dahieu me wahnpoaron Pohl kin wenowohngete?
WAHNPOARON Pohl, me pil adaneki Sohl mehn Tarsus, kohsang peneinei lapalap oh ndand ehu. E ale kasukuhl nan pelien lamalam en eh peneinei rehn sounpadahk ndand men me adaneki Kamaliel. (Wiewia 22:3) Pohl kakete ahneki doadoahk pweimwahu ehu; ahpw e kesehla eh pelien lamalam oh wiahla Kristian men. Ih eri wenowohngete kisakis me mi mwowe me iei mour kohkohlahte nin duwen nanmwarki oh samworo men nan Wehin Koht nanleng. Wehi wet pahn kaunda sampah paradais ehu.—Mad. 6:10; Kaud. 7:4; 20:6.
2, 3. Ia uwen Pohl kin kesempwalki kisakis en mour nanleng?
2 Pwehn kasalehda ia uwen Pohl kin kesempwalki kisakis wet, e koasoia: “Ahpw soahng pwukat koaros me I kin kak kesempwalki, met I mwamwahlkilahr, pwehki Krais. Kaidehn soahng pwukatte, I pil mwamwahlkihla soahng koaros pwehki soahngteieu me inenen katapansang oh kesempwalsang, iei marain en Krais Sises, ei Kaun. I keselahr soahng koaros pwehki ih, I wiahki soahng koaros mehn lekdekla kei, pwe I en kak ale Krais.” (Pil. 3:7, 8) Soahng kan me pali laud en aramas kin kesempwalki me iei mwar laud, kepwehpwe, doadoahk pweilaud oh ndand kin duwehte mehn lekdekla kei ong Pohl mwurin e esehla padahk mehlel duwen kupwuren Koht ong aramas.
3 Sang ahnsowo kohdo, dahme keieu kesempwal ong Pohl iei en esehla loalokong pwung duwen Siohwa oh Krais, me Sises ketin kapakapki ong Koht mahsanih: “Oh iet mour: aramas akan en eseikomwihla, me komwihte Koht mehlel, oh pil esehla Sises Krais me komw ketin poaronedohr.” (Sohn 17:3) En Pohl ineng en alehdi mour soutuk kin sansalda mehlel nan eh koasoi kan me kileldi nan Pilipai 3:14: “I kin wenowohngete ni imwi pwe I en kak alehdi kisakiso, iei paeker en Koht sang rehn Krais Sises ong ni mouren powe.” Ei, e kin kilikilangwohngete kisakis en mour soutuk nanleng nan sapwellimen Koht Wehi.
Mour Soutuk Pohn Sampah
4, 5. Kisakis dahieu me pahn kohwong aramas rar kei me kin wia kupwuren Koht?
4 Pali laud en irail kan me pilada en wia kupwuren Koht, kisakis me re anahne en doadoahk laud ong iei mour soutuk nan sapwellimen Koht sampah kapw. (Mel. 37:11, 29) Sises ketin kasalehda me koapworopwor wet uhdahn mehlel. E mahsanih: “Meid pai me nan kapehd opampap akan; pwe re pahn sohsohki sampah.” (Mad. 5:5, NW) Sises me pahn keieu limankihla sampah wet, nin duwen Melkahka 2:8 kasalehda, oh irail 144,000 pahn iang ih kakaun sang nanleng. (Mel. 2:8; Dan. 7:13, 14, 22, 27) Irail sihpw teikan pahn “sohsohki” sampah, Wehio ‘onopadahngiraillehr sangete nin tepin kawa.’ (Mad. 25:34, 46) Oh kitail kak kamehlele me met pahn pweida pwehki Koht me “sohte kin ketin likamw” inoukidahr. (Taitus 1:2) Kitail kak ahneki koapworopworohte ong pweidahn sapwellimen Koht inou kan duwehte me Sosua ahneki ni ahnsou me e ndahng mehn Israel kan: “KAUN-O amwail Koht ketikihong kumwail soahng mwahu koaros me e ketin inoukidahr. E ketin kapwaiadahr inou koaros me e ketin wiahda, sohte ehu me sapwungala.”—Sos. 23:14.
5 Mour nan sapwellimen Koht sampah kapw sohte pahn duwehte mour kansensuwed en rahn pwukat. E pahn weksang pwehki sohte pahn mie mahwen, mwersuwed, duhpek, kopwung sapwung, soumwahu oh mehla. Aramas akan pahn ahneki roson unsek oh pahn kousoan nan sampah ehu me wiahlahr paradais. Mour pahn kansenamwahu siksang dahme kitail kin kasik. Ei, rahn koaros pahn kaperen oh kansenamwahu. Ia uwen kaselel en kisakis wet!
6, 7. (a) Ia duwen Sises ketin kasalehda soahng mwahu kan me pahn wiawi nan sapwellimen Koht koasoandi kapw? (b) Ia duwen me melahr kan pahn ahnekihdi mour kapw mwurin ar pahn kaiasada?
6 Ni ahnsou me Sises ketiket sampah, Koht ketikihong ih sapwellime manaman en kasalehda soahng mwahu kan me pahn wiawi nan sampah pwon nan koasoandi kapw. Karasepe, Sises mahsanihong ohl men me mwoatorki sounpar 38 en uhda oh alu. Paipel kasalehda me met wiawi. (Wadek Sohn 5:5-9.) Pil mie pak ehu me Sises tuhwong “ohl emen me maskun sang ni eh ipwidi” oh kamwahwihala ih. Mwuri aramas akan idek rehn ohl menet ihs me kamwahwihala ih oh e sapeng nda: “Sang nin tepin kawa, sohte emen me rongehr me mie emen kapehdpeseng pwoaren mesen me maskun sang ni eh ipwidi. Ma ohl menet kaidehn sang rehn Koht, e sohte kak wiahda mehkot.” (Sohn 9:1, 6, 7, 32, 33) Sises kak wia mepwukat koaros pwehki Koht ketikihong ih sapwellime manaman en doadoahngki. Wasa koaros e ketila ie, e kin “ketin kakehlahda me kin anahne ale kakehlepen paliwararail kan.”—Luk 9:11.
7 Sises kin ketin kamwahwihala me soumwahu kan, me mwoator kan oh pil kaiasada me melahr kan. Karasepe, serepein men me sounpar 12 mehla oh kahrehda nsensuwed laud ong eh pahpa oh nohno. Ahpw Sises mahsanih: “Serepein, pwourda!” Oh ahnsowohte serepeino pwourda! Ke kak medewehla pepehm en eh pahpa oh nohno oh pil meteikan me mi wasao? (Wadek Mark 5:38-42.) Nan sapwellimen Koht koasoandi kapw, e pahn wia mehkot ‘inenen kapwuriamwei’ ahnsou me aramas lik kei pahn iasada, pwe “aramas koaros, me mwahu oh suwed, pahn iasada sang mehla.” (Wiewia 24:15; Sohn 5:28, 29) Irail me iasadahr pahn ahneki mour kapw sang ahnsowo oh kohkohlahte.
8, 9. (a) Erein Pahr Kid me Krais pahn kaunda, dahme pahn wiawihong dihp me aramas sohsohki sang Adam? (b) Dahme me melahr kan pahn pakadeingkihda?
8 Me iasadahr kan pahn ahneki ahnsou mwahu en paiekihda mour. Irail kan me kaiasada sohte pahn ale kadeik ong dihp kan me re wiahda mwohn re mehla. (Rom 6:7) Erein Pahr Kido me Krais pahn kaunda, ahnsou me kamwahupen meirong en tomwo pahn pweida, me peik kan me pahn sohsohki Wehio pahn ekis ekis unsekla, lao re maiaudahsang dihp me re sohsohki sang Adam. (Rom 8:21) Siohwa “pahn ketin kamwomwala mehla kohkohlahte! E pahn ketikihsang pilenmesen aramas koaros.” (Ais. 25:8) Mahsen en Koht pil mahsanih: “Pwuhk kan eri [pahn] papahkpeseng,” me wehwehki irail me momour ahnsowo pahn ale soangen kaweid kapw kan. (Kaud. 20:12) Ni ahnsou me sampah pahn wiahla paradais, “irail koaros pahn esehla dahkot pwuhng.”—Ais. 26:9.
9 Irail me kaiasadahr kan sohte pahn ale kadeik ong dihp me re sohsohki sang Adam, ahpw sang dahme re pein pilada en wia. Kaudiahl 20:12 mahsanih: “Me melahr akan eri pakadeingkihda mehkan me ntinting nan pwuhk ko duwen ar wiewia kan,” met iei arail wiewia kan mwurin ar kaiasada. Ia uwen e wia mehn kadehde mwahu duwen sapwellimen Siohwa irair en pwung oh pahrek, mahk kalahngan oh limpoak! Patehng met soahng suwed kan nan arail mouren mahs “pahn manokonokla douluhl.” (Ais. 65:17) E pahn mie kaweid kapw mwahu kan oh mour pahn direkihla soahng mwahu kan oh sohte me pahn nsensuwedkihla soahng suwed kan en mahs. Soahng mering kan sohralahr. (Kaud. 21:4) Met pahn pil wiawihong ‘pokon kalaimwun’ me pahn pitsang Armakedon.—Kaud. 7:9, 10, 14.
10. (a) Soangen mour dah pahn wiawi nan sapwellimen Koht koasoandi kapw? (b) Dahme pahn sewese iuk en wenowohngete en alehdi kisakis wet?
10 Nan koasoandi kapw en Koht, aramas akan pahn kak ahneki mour me sohte pahn pwurehng soumwahuda de mehla. “Sohte emen me kin kousoan nan sahpwo pahn kaulimkihla eh soumwahu.” (Ais. 33:24) Towe kan nan koasoandi kapw pahn pwourda ni menseng kan oh paliwararail kan pahn ekis ekis rosonla lao unsekla, kahrehda re kin kasikasik ehuehu rahn. Re pahn kasik en wia doadoahk kan me pahn wahdo nsenamwahu oh en kin miniminiong irail kan me kin nsenohkin irail mehlel. Soangen mour wet kin uhdahn wia kisakis kaselel ehu! E sou pahn mwahu en pahkala oh wadek pwuhken Aiseia 33:24 oh 35:5-7, oh song en medewehla me ke miher nan ahnsowo? Met pahn seweseiuk en wenowohngete en alehdi kisakis wet.
Me Solahr Kin Kilangwohng Kisakis Wet
11. Menlau kawehwehda ia mwomwen en Solomon tepida kakaun.
11 Ni atail sukuhlkidier duwen kisakis wet, kitail anahne doadoahk laud pwe kitail en wenowohngete oh dehr katihasang kisakis wet. Karasepe, ni ahnsou me Solomon wiahla nanmwarki en Israel, e kin ni aktikitik kapakap oh peki Koht en ketikihong ih erpit pwe en kak kakaun sapwellime aramas akan ni pwung. (Wadek 1 Nanmwarki 3:6-12.) Ihme kahrehda Paipel mahsanih: “Koht ketikihong Solomon erpit oh koahiek me sohte emen iang ahneki, oh loalokong me laud mehlel oh sohte kak sosohngdi.” Mehlel, “Solomon erpit sang ohl loalokong ko en palimese de ohl loalokong ko en Isip.”—1 Nan. 4:29-32.
12. Kehkehlik dahieu me Siohwa ketin wiahda ong mehmen me pahn wiahla nanmwarki en Israel?
12 Ahpw mwohn mwo, Siohwa ketin kehkehlikihong mehmen me pahn wiahla nanmwarki me e “sohte pahn sapwellimanki oahs tohto” oh e “sohte pahn sapwellimanki likend tohto, pwe met pahn kahrehiong eh pahn sohpeisang KAUN-O.” (Deud. 17:14-17) Ma e pahn kadirehla nah oahs akan, e pahn kasalehda me e kin koapworopworki nah sounpei kan en doarehla eh wehi laudsang e pahn koapworopworki Siohwa, me iei Soundoarepe. Oh ma e pwoudikihda lih tohto, met pahn keper pwehki ekei irail me kohsang wehin liki kan me karanih wasao kakete kahrehiong ih en iangala arail kaudok likamw, oh kak kahrehiong nanmwarkio en sohpeisang kaudok mehlel en Siohwa.
13. Ia duwen Solomon katihasang dahme e ahneki?
13 Solomon sohte kapwaiada kehkehlik pwukat, ahpw e wia dahme Siohwa ketin mahsanih nanmwarki kan en dehr wia. E alehda nah oahs kid kei oh pil soun tangahki oahs en werennansapw en mahwen kan. (1 Nan. 4:26) Oh e pil pwoudikihda likend 700 oh pekehiki serepein 300, oh pali laud en irail kohsang wehin liki kan me karanih ih. Irail pwukat eri “kahrehiong en pwongih koht en liki kan. E sohte loalopwoatohng KAUN-O eh Koht.” Solomon iangalahr kaudok samin pwukat me eh pwoud mehn liki kan kin kaudokiong. Pwehki met, Siohwa mahsanih me e pahn ketin “kihsang [Solomon] wehio.”—1 Nan. 11:1-6, 11.
14. En Solomon oh wehin Israel ara sapeik kin imwikihla dah?
14 Solomon solahr kin medemedewe duwen pwais kaselel me e ahneki en weliwelian Koht mehlelo. Ahpw e mihlahr nan kaudok likamw. Kedekedeo, wehio pwon iangala kaudok likamw, oh met imwikihla wehi wet e kamwomwala nan pahr 607 mwohn Krais. Ahpw mendahki mehn Suhs akan kapwurehdo kaudok mehlel, sounpar epwiki kei mwuhr Sises pil mahsanih: “Wehin Koht pahn kohsang kumwail oh uhd kohieng aramas akan me pahn kapwarehda wahn Wehin Koht.” Kokohp wet uhdahn pweida. Sises mahsanih: “Tehnpas Sarawio pahn tehnla douluhl.” (Mad. 21:43; 23:37, 38) Pwehki eh salelepek, wehi wet eri katihasang pwais kaselel en wia wiliepen Koht mehlelo. Nan pahr 70, mehn Rom kan kamwomwala Serusalem oh Tehnpas Sarawio, oh tohto mehn Suhs kan me luwehdi wiahla lidu kei.
15. Ke kak kihda kahlemeng suwed kan en ekei me solahr wenowohngete dahme uhdahn kesempwal?
15 Sudas Iskariot iei emen wahnpoaron 12 ko me kin ieiang Sises. Sudas rongehr duwen soahng kaselel kan me Sises ketin padapadahngki oh pil kilang manaman kan me e ketin wiahda ki sawas en sapwellimen Koht manaman. Ahpw Sudas sohte kin pere eh mohngiong. E kin kolokol edin mwohni me Sises oh sapwellime wahnpoaron 12 ko kin doadoahngki. Ahpw “lipirap men ih. Ih me kin weuwa neirail edin mwohnio oh kin kihkihsang mwohni.” (Sohn 12:6) Eh noahrok inenen laudla oh kahrehiong ih en kohla rehn kaunen samworo mwalaun kan oh pwungkipene en pangala Sises ki silper 30. (Mad. 26:14-16) Pil emen me solahr wenowohngete dahme uhdahn kesempwal iei Demas iengen wahnpoaron Pohl. Demas sohte pil kin pere eh mohngiong. Pohl koasoia: “Demas poakohngalahr sampah en ahnsou wet; ihme e kesehkinielahr.”—2 Tim. 4:10; wadek Lepin Padahk 4:23, NW.a
Kasukuhl ong Emenemen Kitail
16, 17. (a) Ia uwen laud en uhwong kan mwohtail? (b) Dahme kak sewese kitail en powehdi uhwong kan sang Sehdan?
16 Sapwellimen Koht ladu kan koaros anahne en medemedewe laud duwen mehn kahlemeng kan me kileldi nan Paipel, pwehki kitail aleier kaweid wet: “Mepwukat koaros wiawihong samatail kahlap ako, pwe en wia mehn karasaras ehu ong meteikan; oh e ntingdier pwe en wiahla mehn kataman ehu ong kitail. Pwe kitail momour imwin ahnsou me nektehn leledo.” (1 Kor. 10:11) Rahnwet, kitail mieier nan imwin rahn akan en koasoandi suwed wet.—2 Tim. 3:1, 13.
17 Sehdan me Tepil, me wia “koht suwed en sampah wet,” ese me “eh ahnsou mwotomwotalahr.” (2 Kor. 4:4; Kaud. 12:12) E pahn wia uwen eh kak en kasonge ladu en Siohwa kan pwehn kauwehla arail lelepek nin duwen Kristian kan. Sehdan me kin kaunda sampah wet, oh pil soahng koaros me pidada rong kan de mehn kair kan en sampah. Ahpw sapwellimen Siohwa aramas akan ahneki mehkot me kehlail sang met, iei “manaman lapalap.” (2 Kor. 4:7) Kitail kak en koapworopworki manaman wet sang Koht pwehn sewese kitail en powehdi uhwong kan sang Sehdan. Kahrehda, kitail kin ale kangoang en kapakap ni ngidingid, oh kamehlele me Siohwa pahn “ketikihong [“manaman sarawi,” NW] irail kan me kin peki reh.”—Luk 11:13.
18. Soangen irair en madamadau dah me kitail en ahneki ong sampah wet?
18 Kitail pil ale kangoang sang atail ese me en Sehdan koasoandi pwon pahn kereniong sohrala ahpw Kristian mehlel kan pahn mourla. “Sampah wet oh mehkoaros nin sampah me aramas kin inengieng kin sosohrala; ahpw me kin kapwaiada kupwur en Koht pahn momour kohkohlahte.” (1 Sohn 2:17) Ni atail eseier met, ia uwen saloalokong en ladu en Koht men en leme me mie mehkot nan koasoandi wet me kesempwal sang eh nanpwungmwahu rehn Siohwa! Sampah wet me mi pahn kaundahn Sehdan wie sosohrala ahpw Siohwa ketikihdahr mwomwohdiso en Kristian kan pwehn kak sewese oh pere sapwellime ladu lelepek kan. Ni arail kin mwekimwekid kohwei ong nan sampah kapwo, irail kak koapworopworki inou wet: “Irail kan me kin likih KAUN-O pahn sapweniki sahpwo, a aramas suwed kan pahn koakoahksang.” (Mel. 37:9) Eri, kitail en wenowohngete kisakis kaselel me mi mwohtail!
Ke Tamataman?
• Ia duwen Pohl kin medewehiong kisakis me mi mwowe?
• Dahme irail akan me pahn mour kohkohlahte sampah pahn pakadeingkihda?
• Mehnia ewen kahk erpit me ke kin weweidki met?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 15]
Ni omw kin wadek Paipel, ke kin kilang omw paiekidahr kisakiso?
[Nting tikitik me mi pah]
a “Me laudsang soahng teikan koaros me ke pahn pere, pere mohngiongomw, pwe ih me kin kahrehda mwomwen omw mour.”—Lepin Padahk 4:23.