Kapakap

1 Dahme Kahrehda Kitail Anahne Kapakap?

MIEHTE ire kei nan Paipel me aramas tohto kin men ese duwe, ehu iei kapakap. Tehk duwen ire limau me aramas kin kalapw idek duwen kapakap oh iang kasawih pasapeng kan me Paipel kihda. Ire pwukat nan makasihn wet wiawihda pwehn sewese iuk en tepida kapakap de kamwahwihala omw kapakap kan.

NAN sampah pwon, nan tiahk oh pelien lamalam koaros, aramas kin kapakap. Re kin kelehpw kapakap oh re pil kin iang kapakap nan pwihn akan. Re kin kapakap nan ihmw sarawi kan, sinakoke kan oh wasahn sarawi teikan. Irail kin doadoahngki rosario kan, sansal kan, de pwuhken kapakap kan.

Kapakap kin kahrehiong aramas en weksang soangen mour teikan koaros nin sampah. Mehlel, kitail kin ahneki ekei irair kan me duwehte mahn akan. Duwehte irail, kitail anahne mwenge, esingek oh pihl. Kitail pil duwehte irail me kin ipwidi, mour oh mehla. (Eklesiasdes 3:19) Ahpw ihte aramas me kin kapakap. Dahme kahrehda?

Pwehki kitail anahne met. Aramas kin kapakap pwe ren kak karanihala mehkot me sarawi. Paipel kin padahkihong kitail me kitail wiawihkihda ineng wet. (Eklesiasdes 3:11) Paipel mahsanih: “Kumwail keido mpen Koht, oh e pahn ketin keiong mpamwail.”​—Seims 4:8.

Anahn wet kin kahrehda aramas en kin doadoahngki ahnsou laud pwehn wiahda ihmw sarawi kan oh dipwisou en kaudok kan. Mehlel me ekei aramas kin kilangwohng pein irail de meteikan pwehn kaitarala anahn wet. Ahpw ke sou kin kilang me aramas sohte kak uhdahn kaitarala anahn wet? Kitail luwet, kitail kin mour ahnsoukiste, oh kitail sohte ese dahme pahn wiawi ni ahnsou kohkohdo. Ihte emen me uhdahn erpit, manaman oh mour werei sang kitail me kak kihong kitail atail anahn. Eri, soangen anahn dah kan me kin kamwakid kitail en kapakap?

Medewe duwen met: Mie pak me ke kin men ale kaweid, erpit, de pasapeng kan ong peidek kan me aramas sohte kak sapengla? Mie pak me ke pehm me ke anahne kamweit ni omw medengkihla emen kompoakepahmw eh mehla? De ke anahne kaweid ni omw lelohng pilipil apwal ehu de ke anahne ale mahk pwehki nan kapehdomw ohkihla sapwung ehu me ke wiahda?

Paipel mahsanih me mepwukat kin wia kahrepe mwahu kei ken kapakapki. Paipel iei pwuhk me kitail kak keieu likih ong ire wet, oh e audaudki kapakap kan en irail ohl oh lih lelepek kan. Irail kapakapki kamweit, kaweid, mahkpen arail sapwung kan oh pasapeng kan ong peidek apwal akan.​—Melkahka 23:3; 71:21; Daniel 9:4, 5, 19; Apakuk 1:3.

Kapakap pwukat wekpeseng ahpw mie mehkot me re duwehkihpene. Irail koaros ese mehkot me uhdahn kesempwal ong kapakap ehu en pweida, mehkot me sampah rahnwet kin pohnsehsehla. Irail ese ihs me re anahne kapakap ong.

Kapakap

2 Ihs me Kitail Anahne Kapakap ong?

KOHT kin karonge kapakap kan koaros sohte lipilipil mehnia koht me aramas kin kapakap ong? Rahnwet, me tohto kin pwungki met. Madamadau wet kin mwahuwong irail me tohto me kin pwungki ehupenehn sarawi kan oh men Koht en pwungki sarawi kan koaros mendahki re wekpeseng. Ia duwe, madamadau wet pwung?

Paipel mahsanih me pak tohto aramas sohte kin kapakap ong Koht mehlel. Mahs, ni ahnsou me Paipel ntingdi, aramas tohto kin kapakapohng sansal akan. Ahpw Koht kin pwurepwurehng kaweid irail en dehr wia met. Karasepe, Melkahka 115:4-6 mahsanih met duwen sansal akan: “Mie salengarail, re ahpw sohte kak rong wasa.” E sansal me sohte katepen omw pahn kapakapohng koht men me sohte kak rong.

Ehu wasa nan Paipel kin kalaudehla duwen ire wet. Soukohp mehlel Elaisa ndaiong soukohp akan en Paal en kapakap ong arail koht oh e pil pahn kapakap ong eh Koht. Elaisa nda me Koht mehlel pahn sapeng ahpw koht likamw sohte pahn. Soukohp kan en Paal pwungki oh tepida kapakap ni ngidingid oh weriwer ni ngihl laud ahpw sohte mehkot wiawi! Paipel mahsanih: “Sohte pasapeng kohdo, oh sohte ngihl ehu pil peido.” (1 Nanmwarki 18:29) Ahpw dahme wiawihong Elaisa?

Mwurin en Elaisa kapakap, eh Koht ketin mwadangete sapengla ni eh kadarodo kisiniei sang nanleng pwehn isikala meirong me Elaisa wiahda. Dahme kahrehda en Elaisa kapakapo pasapengla a en meteiko soh? Mie ire kesempwal ehu nan en Elaisa kapakapo me kileldi nan 1 Nanmwarki 18:36, 37.a E wia kapakap mwotomwot ehu. E audaudki mpen lepin lokaia 30 ni lokaiahn Ipru nin tapio. Ahpw nan kapakapo, pahn pak siluh Elaisa doadoahngki mwaren Koht, Siohwa.

Paal kin wehwehki “ih me ahneki” de “kaun.” Ih koht en mehn Kenan kan oh mie soangsoangen koht en Paal kan. Ahpw mwar wet Siohwa me tohrohr, e kin kadoadoahk ongete emen nin sampah oh nanleng. Koht menet mahsanihong sapwellime aramas akan: “Ngehite me KAUN-O [“Siohwa,” NW] omw Koht. Sohte emen koht pahn ahneki lingan en mwarei.”​—Aiseia 42:8.

Ia duwe, kapakap riau pwukat koaros pweida mendahki ira kohlahng koht riemen me wekpeseng? Kaudokiong Paal kin kahrehiong aramas en netiki paliwararail oh meirongkihla aramas. Weksang met, kaudok ong Siohwa kin kahrehiong sapwellime aramas en Israel kan en pitsang soangen wiewia kasaut pwukat. Eri medewehla: Ma ke men kadarala kisinlikou ehu ong kompoakepahmw men me ke kin uhdahn wauneki, ke pahn kadaralahng emen me edeo weksang kompoakepahmwo oh ahneki mour suwed me sohte kin kasalehda soangen aramas dah men kompoakepahmwo? Soh douluhl!

Ma ke kin kapakap ong Siohwa, ke kin kapakapohng Sounkapikadao, Semen aramas koaros.b Soukohp Aiseia nda nan eh kapakapo: “Maing KAUN [“Siohwa,” NW] me uhdahn samat.” (Aiseia 63:16) Ih met me Sises Krais mahsanih duwe ni eh mahseniong sapwellime tohnpadahk ko: “I pahn pwuradalahng rehn Semei oh pil Samamwail, rehn ei Koht oh pil amwail Koht.” (Sohn 20:17) Siohwa iei Semen Sises. Ih iei Koht me Sises ketin kapakap ong oh padahkihong sapwellime tohnpadahk ko ren pil kapakap ong.—Madiu 6:9.

Ia duwe, Paipel kin kaweid kitail en kapakap ong Sises, Mery, aramas sarawi kan de pil tohnleng kan? Soh, ihte Siohwa kelehpw. Medewe kahrepe riau. Keieu, kapakap iei elen kaudok ehu, oh Paipel mahsanih me kaudok pahn kohwohng Siohwa kelehpw. (Eksodus 20:5) Keriau, Paipel kasalehda me Siohwa kelehpw me kin ketin karonge kapakap kan. (Melkahka 65:2) Mendahki Siohwa kin ketikihong meteikan pwukoa tohto, e sohte ketikihong emen pwukoa wet sangete mahs. Iei ih Koht me ketin inoukihda en karonge atail kapakap kan.

Eri, ma ke men Koht en karonge omw kapakap, taman iren Paipel wet: “Sohte lipilipil ihs ih me pahn likweriong mwaren Kaun-o [“Siohwa,” NW], e pahn mourla.” (Wiewia 2:21) Ahpw Siohwa kin ketin karonge kapakap koaros? De mie mehkot me kitail anahne ese ma kitail men Siohwa en ketin karonge atail kapakap?

[Nting tikitik kan me mi pah]

[Kilel nan pali 5]

En Elaisa koasoi ong soukohp en Paal akan kadehdehda me kaidehn kapakap koaros kin kohlahng Koht tehmen

Kapakap

3 Ia Duwen Atail Pahn Kapakap?

ME PID duwen kapakap, tiahk en pelian lamalam tohto kin medewe laud duwen soandi en paliwararail, lepin lokaia kan oh koasoandi kan. Ahpw Paipel kin sewese kitail en medewe duwen mehkan me kesempwal sang mepwukat me pid duwen peidek wet, “Ia duwen atail pahn kapakap?”

Paipel kin kasalehda duwen ladu lelepek en Koht akan ar kin kapakap nan soangen wasa tohto oh pil ni mwomw tohto. Irail kin kapakap ni ngihl tikitik de pil ngihl laud, nin duwen me konehng arail irair kan. Irail kin saradahng nanleng de poaridi ni arail kin kapakap. Irail sohte kin doadoahngki sansal kan, rosario kan de pwuhken kapakap kan pwehn sewese arail kapakap, ahpw irail kin kapakap sang mohngiong ni pein arail lokaia kan. Dahme kahrehda Koht ketin karonge arail kapakap?

Duwehte me sansal nan iren mwomwe ko, irail kin kapakapohng Koht tehmen iei Siohwa. Mie pil ehu ire kesempwal. Nan 1 Sohn 5:14, e mahsanih: “Ihme kitail kin eimahki mwohn silangin Koht, pwe kitail uhdahn kin kamehlele me pein ih pahn karonge atail pekipek kan, ma kitail pahn peki mehkot nin duwen kupwure.” Atail kapakap kan anahne pahrekiong kupwuren Koht. Ia wehwehn met?

Pwe atail kapakap en pahrekiong kupwuren Koht, kitail anahne ese ia kupwure. Onopki Paipel iei mehkot kesempwal nan kapakap. Eri dah, met wehwehki me Koht sohte pahn ketin karonge kitail ma kitail sohte wia semen en Paipel kei? Soh, ahpw Koht kupwurki kitail en esehla duwen kupwure oh nantihong wehwehkihla oh pil kapwaiada. (Madiu 7:21-23) Kitail anahne kapakap pahrekiong dahme kitail sukuhlkier.

Ni atail pahn kin sukuhlki duwen Siohwa oh sapwellime kupwur, atail pwoson pahn laudla. Met pil ehu ire kesempwal nan kapakap. Sises mahsanih: “Pwe ma mie amwail pwoson, kumwail pahn ale mehkoaros me kumwail pahn kin peki nan amwail kapakap akan.” (Madiu 21:22) Pwoson sohte kin wehwehki kamehlele soahng koaros. Ahpw, e wehwehki en kamehlele mehkot me kitail sohte kak kilangki masatail ahpw mie mehn kadehde kehlail. (Ipru 11:1) Paipel kin audaudki mehn kadehde tohto me Siohwa me kitail sohte kak kilang, uhdahn mie, kitail kak koapworopworki oh e kupwurki sapeng kapakap en irail kan me kin pwoson ih. Patehng met, kitail kak peki kalaudpen atail pwoson ahnsou koaros oh Siohwa kupwurki ketikihong kitail dahme kitail anahne.—Luk 17:5; Seims 1:17.

Iet pil ehu ire kesempwal duwen atail pahn kapakap. Sises mahsanih: “Ngehi me ahl, ngehi me mehlel, ngehi me mour; sohte me kak kolahng Semei ma soh ngehi.” (Sohn 14:6) Eri, Sises iei atail elen kolahng Sahmo, Siohwa. Ihme kahrehda Sises ketin padahkihong sapwellime tohnpadahk ko en kapakap ni mware. (Sohn 14:13; 15:16) Met sohte wehwehki me kitail en kapakap ong Sises. Ahpw kitail en kapakap ni mwaren Sises oh tamataman me Sises me kahrehda atail kak kapakap ong Samatail me unsek oh sarawi.

Sapwellimen Sises tohnpadahk ko me keieu karanih ih idek reh ehu pako: “Maing at Kaun, komw ketin padahkihong kiht duwen at pahn kapakap.” (Luk 11:1) Sansal me irail sohte kin pekipeki duwen mehkan me kitail ahpwtehn koasoia nan iren mwowe ko. Ahpw re uhdahn men ese dahme irail pahn kapakapki.

[Kilel nan pali 6]

Kapakap me Koht kin ketin karonge kin pahrekiong kupwure, wiawi ni pwoson oh pil wiawi ni mwaren Sises

Kapakap

4 Dahme Kitail Pahn Kapakapki?

KAPAKAP en Sises me pil adaneki kapakap en Kaun-o de Samat iei me pali laud en Kristian kan kin doadoahngki. Mehnda ma met mehlel de soh, pali laud en aramas sohte kin wehwehki duwen kapakap wet. Aramas tohto kin pwurepwurehng ndinda lokaiahn kapakap wet rahn koaros. Ahpw kaidehn ih me Sises ketin koasoanehdi en met. Ia duwen atail ese?

Mwohnte Sises ketin koasoia duwen kapakap wet, e mahsanih: “Ni amwail kin kapakap,dehr kin pwurepwurehng nda soangen lokaiaohte.” (Madiu 6:7, NW) Eri ia duwe, Sises kin uhwong pein eh mahsen ni eh ketikihda lepin mahsen kan en kapakapo pwe aramas en wadlikihla oh kin kapwukapwurehiong? Uhdahn soh! E kin ketin padahkihong kitail dahme kitail en kin kapakapki oh e ketin padahkihong kitail en tamataman mehkan me keieu kesempwal ni atail kin kapakap. Kitail tehk mwahu dahme e mahsanih. Kapakapo kileldi nan Madiu 6:9-13.

“Samat me ketiket nanleng: Mwaromwi en sarawihla.”

Eri, Sises kin ketin katamankihong sapwellime tohnpadahk ko me kapakap koaros pahn kohwong Seme, Siohwa. Ahpw ke ese ia kahrepen mwaren Koht eh inenen kesempwal oh dahme kahrehda e anahne kasarawihala?

Sangete tepin poadopoad en aramas, mwar sarawi en Koht wet ohkihla likamw. Sapwellimen Koht imwintihti me iei Sehdan nda me Siohwa likamw, Kaun roporop men ih me sohte ahneki pwuhng en kaunda Sapwellime kapikipikda kan. (Senesis 3:1-6) Me tohto kin iangala Sehdan. Irail padahngki me Koht me sempoak, lemei, mwersuwed de re kin kahmahmki me iei ih Sounkapikada. Ekei kin uhwong mwaren Koht. Irail kihsang nan Paipel mware me iei Siohwa oh keinapwihdi aramas en doadoahngki mware.

Paipel kasalehda me Koht pahn ketin kapwungala sapwung pwukat koaros. (Esekiel 39:7) Ni eh pahn ketin wia met, e pahn kaitarala omw anahn koaros oh kamwahwihala omw kahpwal koaros. Ia duwe? Sapwellimen Sises mahsen kan en mwuri nan kapakapo kin kihda pasapeng.

“Mweimwi [‘Wehiomwi,’ NW] en pweida wasa koaros.”

Rahnwet, mie sawehwe laud nanpwungen sounpadahk en pelien lamalam akan duwen Wehin Koht. Ahpw irail ako me kin rong Sises, ese me sapwellimen Koht soukohp akan kohpada sangete mahs duwen Mesaiao, Sounkomour men me Koht ketin pilada pwehn kaunda Wehi ehu me pahn wekidala irair en sampah. (Aiseia 9:6, 7; Daniel 2:44) Wehi wet pahn kasarawihla mwaren Koht ni eh pahn kasalehda likamw koaros me Sehdan wiadahr oh eri powehdi Sehdan oh eh doadoahk kan koaros. Wehin Koht pahn kihsang mahwen, soumwahu, duhpek oh pil mehla. (Melkahka 46:9; 72:12-16; Aiseia 25:8; 33:24) Ni ahnsou me ke kin kapakapki Wehin Koht en pweida, ke kin kapakapki inou pwukat koaros en pweida.

“Kupwuromwi en kin wiawi nin sampah duwen eh kin wiawi nanleng.”

Mahsen en Sises pwukat kin kasalehda me kupwuren Koht uhdahn pahn pweida nin sampah duwehte eh wiawi nanleng, wasa me Koht kin ketiket ie. Sohte mehkot kak kauhdi kupwuren Koht en pweida nanleng. Sapwellimen Koht Ohl mahweniong Sehdan oh ienge kan nanleng oh keseiraildihdo nin sampah. (Kaudiahl 12:9-12) Duwehte tepin pekipek riauo nan sapwellimen Sises kapakapo, pekipek kesiluh wet kin sewese kitail en tamataman dahme keieu kesempwal. Oh me keieu kesempwal iei kupwuren Koht a kaidehn dahme kitail kin men en wiawi. Kupwuren Koht me kin ahnsou koaros imwihla mwahu ong kapikipikda kan koaros. Ihme kahrehda pil lel Sises me unsek, eh mahsanih duwen Semeo: “Kaidehkin nsenei, pwe kupwuromwihte en pweida.”​—Luk 22:42.

“Ketikihdo rahnwet at tungoal.”

Mwuri, Sises pil kasalehda me kitail kak kapakapki pein atail anahn akan. Sohte mehkot sapwung en peki dahme kitail anahne pwehn apwalih kitail ehuehu rahn. Ni atail kin wia met, e kin katamankihong kitail me Siohwa me kin “ketikihong mour oh esingek oh soahng teikan ong aramas akan koaros.” (Wiewia 17:25) Paipel kin kasalehda me e kin wia pahpa limpoak men me kin kupwurki ketikihong anahn en sapwellime seri kan. Ahpw duwehte pahpa mwahu men, e sohte pahn ketin kapwaiada pekipek kan me sohte pahn wia kamwahu ong irail.

“Mahkikihong kiht dipat akan.”

Ia duwe, ke anahne sapwellimen Koht mahk? Me tohto rahnwet solahr kin wehwehki dahkot dihp oh uwen laud en kahpwal me kohsang dihp. Ahpw Paipel padahkihong kitail me dihp iei utupen atail kahpwal kan me keieu suwed, pwe ih me kahrehiong aramas en kin mehla. Pwehki kitail neitikidi nan dihp, kitail koaros kin wiahda dihp pak tohto. Ihte atail koapworopwor pwehn ahneki mour mwahu kohkohlahte iei sapwellimen Koht mahk. (Rom 3:23; 5:12; 6:23) Ia uwen kansenamwahu en ese me Paipel mahsanih me Siohwa “me kupwur mwahu oh diren mahk.”​—Melkahka 86:5.

“Nekid kiht sang ni me suwed en Sehdan.”

Ke kin tehk ia uwen omw anahne mehlel Koht en ketin pere iuk ni ahnsou mwadang? Me tohto sohte men pwungki me ‘me suwedo,’ Sehdan, uhdahn mie. Ahpw Sises ketin padahngki me Sehdan uhdahn mie. E pil likwerikin ih “kaunen sampah wet.” (Sohn 12:31; 16:11) Sehdan kauwelahr sampah wet me mi pahn eh kaunda. E pil kin nantihong en kauwehla omw mour pwe ken dehr kakairada omw nanpwungmwahu rehn Semomw Siohwa. (1 Piter 5:8) Ahpw Siohwa uhdahn kehlail sang Sehdan oh e kin kupwurki mehlel en pere irail akan me poakohng Ih.

Kawehwe mwotomwot wet duwen ire kesempwal kan nan sapwellimen Sises kapakapo sohte kawehwehda ire kan koaros me kitail kak kapakapki. Tamataman dahme 1 Sohn 5:14 padahkihong kitail duwen Koht: “Pein ih pahn karonge atail pekipek kan, ma kitail pahn peki mehkot nin duwen kupwure.” Eri ke dehr leme me omw kahpwal akan sohte katepe oh ke sohte anahne kapakapkiong Koht.​—1 Piter 5:7.

Ahpw rahnwet, me tohto kin medewe ma mie katepen kapakap. Ele ke kakete idek, ‘Koht pahn ketin karonge oh sapeng ei kapakap?’

Kapakap

5 Koht Pahn Ketin Karonge Atail Kapakap kan?

PEIDEK me mi powe kin kamwakid me tohto. Paipel kin kasalehda me Siohwa kin karonge kapakap akan rahnwet. Kitail me wiewia ma kitail men Koht en karonge atail kapakap.

Nan en Sises ahnsowo, e ketin kadeikada kaunen pelien lamalam akan me kin mwalaun nan arail kapakap akan. Irail kin kapakap pwe meteikan en nda me irail aramas pwung kei. Sises mahsanih me soangen aramas pwukat “aleier ketingparail.” Met wehwehki me irail pahn alehte dahme re kin keieu mwahuki, iei aramas en kilang irail ahpw kaidehn dahme irail anahne, iei Koht en karonge irail. (Madiu 6:5) Duwehte rahnwet, me tohto kin kapakap nin duwen nsenarail a kaidehn nin duwen kupwuren Koht. Pwehki ar kin pohnsehsehla kaweid en Paipel kan me kitail koasoiahier duwe, Koht sohte kin ketin karonge arail kapakap akan.

A ia duwen kowe? Koht pahn ketin karonge omw kapakap akan? Pasapengpen met sohte kin pidada mehnia keinek, wehi de soangen aramas dah men kowe. Paipel kamehlelehiong kitail: “Koht sohte ketin lipilipilki aramas. E kin ketin kupwurperenki mehmen me kin lemmwiki, oh pil wiewia me pwung; sohte lipilipil ih soangen aramas dah.” (Wiewia 10:34, 35) Mahsen pwukat kin pahrekiong omw mour? Ma ke kin lemmwiki Koht, ih me ke kin keieu wauneki oh ke kin masak kansensuwedihala ih. Ma ke kin wiewia dahme pwung, ke kin nantihong en wia dahme Koht mahsanih me pwung a kaidehn pein nsenomw de nsenen aramas kan. Eri, ke uhdahn men Koht en ketin karonge omw kapakap akan? Paipel kin kasalehiong uhk ia duwen omw pahn kapakap pwe Koht en ketin karonge.a

Mehlel me aramas tohto kin men Koht en sapengki arail kapakap ehu manaman en. Ahpw ni ahnsou me Paipel ntingda, pak malaulaute me Koht kin ketin wia met. Ekei pak, manaman kan me kileldi nan Paipel kin wiawi sounpar epwiki kei mwohn ehu e kin pwurehng wiawi. Patehng met, Paipel kasalehda me manaman kan imwisekla mwurin mwehin wahnpoaron ako. (1 Korint 13:8-10) Eri met kin wehwehki me Koht solahr kin ketin sapeng kapakap akan rahnpwukat? Soh, kaidehn ih duwen en met! Tehk duwen ekei kapakap akan me e kin ketin sapeng.

Koht kin ketikihda erpit. Siohwa iei Utupen erpit mehlel. E kin kupwursapan en ketikihda erpit ong irail akan me kin men ale sapwellime kaweid oh nantihong en kapwaiada.​—Seims 1:5.

Koht kin ketikihda sapwellime manaman oh kapai koaros me kohsang manaman wet. Sohte ehu manaman me duwehte sapwellimen Koht manaman. E kak sewese kitail en dadaur pahn kahpwal kan. E kak kihong kitail meleilei ni ahnsou me kitail kin pwunodada. E kak sewese kitail en kakairada irair mwahu oh kaselel teikan. (Kalesia 5:22, 23) Sises ketin kamehlelehiong sapwellime tohnpadahk ko me Koht kin ketikihda kisakis wet ni kupwursapan.—Luk 11:13.

Koht kin ketikihda loalokong ong irail akan me kin nantihong rapahki ih. (Wiewia 17:26, 27) Nan sampah pwon, mie aramas me uhdahn men rapahki padahk mehlel. Re men esehla duwen Koht, ia mware, ia kupwure ong sampah oh aramas akan, oh ia duwen arail kak karanihala ih. (Seims 4:8) Sounkadehdehn Siohwa kan kin tuhwong soangen aramas pwukat oh kin perenki ehukihong irail pasapeng kan en Paipel ong soangen peidek pwukat.

Ih kahrepen omw alehda makasihn wet? Ke kin men esehla duwen Koht? Mwein ele ih sapwellime pasapeng en met ong omw kapakap.

[Nting tikitik me mi pah]