Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • mwbr22 November pp. 1-9
  • Iren Sawas kan ong “Doaropwehn Kasukuhl ong Mihting en Mour oh Kalohk”

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Iren Sawas kan ong “Doaropwehn Kasukuhl ong Mihting en Mour oh Kalohk”
  • Iren Sawas kan ong Doaropwehn Kasukuhl ong Mihting en Mour oh Kalohk—2022
  • Sawaspen Oaralap kan
  • NOVEMBER 7-13
  • NOVEMBER 14-20
  • NOVEMBER 21-27
  • NOVEMBER 28–DECEMBER 4
  • DECEMBER 5-11
  • DECEMBER 12-18
  • DECEMBER 19-25
  • DECEMBER 26–JANUARY 1
Iren Sawas kan ong Doaropwehn Kasukuhl ong Mihting en Mour oh Kalohk—2022
mwbr22 November pp. 1-9

Iren Sawas kan ong Doaropwehn Kasukuhl ong Mihting en Mour oh Kalohk

NOVEMBER 7-13

SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | 2 NANMWARKI 5-6

“Iangata kan Tohtohsang Irail”

it-1 716 par. 4

Elisa

Israel Poadoandoarla Sang Siria. Ni mwehin Nanmwarki Sehoram en Israel, Siria koasoakoasoane en mahweniong Israel ni eh sasairki. Tohtohsang pak ehu, Elisa kin kasapwungehla en Penadad pilahn kan, sang ni eh kin kasalehiong Nanmwarki Sehoram en mehn Siria kan mwekid koaros. Nin tapio Penadad II medewe me mie sounpangala men nan eh kahnimpwalo. Ahpw ni ahnsou me e diarada kahrepen eh kahpwalo, e kadarala karis ehu Dodan oh re kapilkipene kahnimwo oahs oh werennansapw kan pwe ren koledi Elisa. (PICTURE, Vol. 1, p. 950) Nein Elisa sounpapaho masepwehkada, ahpw Elisa kapakapohng Koht en ketin kapehdpeseng mesen sounpapaho, “ih eri kilangada duwen nahna kan ar direkihla oahs oh werennansapw kisiniei me kapilpene Elisa.” Ni mehn Siria ko ar kerendohng kahnimwo, Elisa kapakapki ehu manaman me weksang mehn mwoweo, “Komw ketin karotongehla mesen aramas pwukat.” Elisa ndaiong mehn Siria ko, “Kumwail idawehniehdo,” ahpw e sohte anahne kahre irail, met wehwehki me re sohte maskunla ahpw ar madamadau me rotala. Irail sohte kasawihada Elisa me re kodohn ale de re pil sohte ese ia wasa e kakahreirailla ie.​—2Na 6:8-19.

w13 8/15 30 par. 2

Elisa Kilangada Werennansapw Kisiniei kei​—A Kowe?

Elisa kolokolete eh meleilei, mendahki imwintihti ko ar kapilpene ih nan Dodan. Dahme kahrehda? Pwehki e kalaudelahr eh pwoson kehlail Siohwa. Kitail pil anahne soangen pwosono. Kahrehda kitail kapakapki sapwellimen Koht manaman pwe kitail en kak kasalehda pwoson oh irair teikan sang wahn manamano.​—Luk 11:13; Kal. 5:22, 23.

it-1 343 par. 1

Maskun

Maskun me Elisa peki en kohieng karis en sounpein Siria ko kin dokedoke ar madamadau eh rotala. Ma kariso pwon maskunla, aramas pahn anahne kahre irail. Ahpw ireo mahsanih me Elisa ndaiong irail: “Kaidehkin ih ahlo met, de kahnimwo. Kumwail idawehniehdo.” Me pid soahng kapwuriamwei wet William James koasoia nan nah pwuhko Principles of Psychology (1981, Vol. 1, p. 59): “Dahme kin keieu kahrehda madamadau eh kin rotala iei pingidahn mwahliel. Met sohte wehwehki me aramas sohte kak kilang wasa, ahpw e sohte kak wehwehki dahme e kilang. Irail me kin sukuhlki madamadau en aramas kawehwehda me aramaso sohte kak kadokepene dahme e kilang oh wehwehki; oh mehkot me kerempwahla elen mese oh mwahliel me kin kahrehda madamadau eh rotala.” Ele ih soangen maskun wet me Siohwa ketikihsang karis en sounpein Siria ko ni ar lella Sameria. (2Na 6:18-20) Soangen madamadau en rotala wet me ele pil wiawihong ohl en Sodom ko, pwehki ireo kasalehda me, irail nannantihong rapahkihda en Lohd wenihmwo a kaidehn re pwunodki ar sohla kak kilang wasa.​—Sen 19:11.

Ire Kesempwal kan

w05 9/1 29 par. 2

Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Nanmwarki Keriau

5:15, 16​—Dahme kahrehda [Elisa] sohte ale ahn Naaman ah kisakiso? [Elisa] sohte ale kisakiso pwehki e ese me manaman en kamwahuwihala soumwahu me Naaman ahneki iei manaman sang rehn Siohwa, kaidehn pein ah. E pahn wia mehkot sohte konehng en wiahki me alehki kapai ieu pwehki ah papah Koht. Tohnkaudok mehlel akan nan rahnwet sohte kin rapahki pai en sampah sang ni arail papah siohwa. Irail dehdehki sapwellimen Sises kehkehlik: “Kumwail ale ni soh pweine, pil kihwei ni soh pweine.”​—Madiu 10:8.

NOVEMBER 14-20

SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | 2 NANMWARKI 7-8

“Siohwa Ketin Wiahda Dahme Aramas Sohte Kasik”

it-1 716-717

Elisa

Ahpw mwuhr Penadad II kohdo Sameria. E sohte ekisekis kulih kahnimwo ahpw e wiahkintehieu kohdo iangahki nah karis kan oh kapilpene kahnimwo. Ar kapilpene kahnimwo uhdahn kehlail, kahrehda pakair kolahng nanmwarkio me mie lih emen kangalahr nah seri. Nanmwarki Sehoram me wia kadaudok en Eihap “sounkam aramaso,” kahukihla en kemehla Elisa. Ahpw kahula pwurur wet sohte pweida. Ni Sehoram oh nah lapalapo ar lella ni imwen soukohpo, e koasoia me solahr eh koapworopwor en alehdi sawas sang Siohwa. Elisa kamehlelehiong nanmwarkio me lakapw pahn diren mwenge. Nein nanmwarkio lapalapo kouruhrki kokohp wet, kahrehda Elisa ndaiong: “Komw uhdahn pahn kadehdehki mesomwen met, ahpw komw sohte pahn iang tungoale.” Siohwa ketin wiahda ngilen mwoarong ehu en wiawi nan kahnimpwal en mehn Siria ko, kahrehda irail medewe me lapalahn karis sang wehi kan ehupenehr oh kohkodohng irail. Irail eri tangdoaui, kohkohlahsang kahnimpwalo oh mwenge koaros. Ni nanmwarkio eh esehda me mehn Siria kan tangdoauier, e kihla nah lapalapo en sinsile ewen kehl en Sameria, oh ih wasao me aramas en Israel duhpek kan tiakedi oh kemehla ni ar tangeieilahng kulih kahnimpwalo. E kilang mwengeo ahpw e sohte iang tungoale.​—2Na 6:24–7:20.

Ire Kesempwal kan

it-2 195 par. 7

Lamp

Nanmwarki kan Sang Kadaudok en Depit. Siohwa Koht ketin kasapwilada Nanmwarki Depit nan Mwoahl en Israel, oh Depit kadehdehda me e wia sounkaweid oh kaun loalokong men nan wehio, pahn kaweidpen Koht. Kahrehda e adaneki “lamp en Israel.” (2Sa 21:17, NW) Nan sapwellimen Siohwa inoun wehi ong Depit, e ketin inoukihda: “Sapwellimomwi mwehi sohte pahn imwisekla.” (2Sa 7:11-16) Eri peneinei en nanmwarki de kaun akan me kohsang kadaudok en Depit oh pil nah pwutako Solomon me wia “lamp” en Israel.​—1Na 11:36; 15:4; 2Na 8:19, NW; 2Kr 21:7.

NOVEMBER 21-27

SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | 2 NANMWARKI 9-10

“E Mwekid ni Eimah, Ngoang oh Sohte Pweiek”

w11 11/15 3 par. 2

Sehu Uhki Kaudok Min

Sehu alehdi pwukoa ehu ni ahnsou me wehin Israel mihmi nan irair suwed ehu. Wehio mi pahn kaweid suwed en Sesepel, liohdi en Eihap oh nohnohn Sehoram me wie kakaun. Sesepel kin utung kaudok en Paal a kaidehn kaudok en Siohwa, kemehla soukohp en Koht kan oh kasaminehkihla aramas akan tiahk samin oh wunahni. (2 Nan. 9:22; 1 Nan. 18:4, 13) Siohwa ketin koasoanehdi en kemehla peneinei en Eihap pwon iangahki Sehoram oh Sesepel. Sehu me tiengla mwowe nan mwekid wet.

w11 11/15 4 par. 2-3

Sehu Uhki Kaudok Min

Mwurin Sehu eh kahng koasoiong meninkeder riemen me pekederla reho, e tuhwongedi Nanmwarki Sehoram oh nanmwarkien Suda Ahasaia me iangih, ira koaros mi nan werera kuruma kan. Sehoram eri idek rehn Sehu, “Komw ketido ni meleilei?” a e sapeng ni lingeringer: “Ia duwen meleilei eh kak mie, nan sounwunahni kan oh dikedik en eni kan ar mihmihte rehtail, soahng pwukat me inomwio Sesepel wiadahr?” Sehoram masakada eh pasapengo, ih eri pirekekte tang. Ahpw Sehu pitipit sang ih! E kadangpeseng kesik arep pwoat oh kasikihte pwar en Sehoram mohngiongo, nanmwarkio eri pwupwudihte mehla nan were kurumao. Mendahki Ahasaia tang, mwuhr Sehu rapahkihda ih oh pil kemehla.​—2 Nan. 9:22-24, 27.

Emen tohnimwen Eihap me pahn kamakamala mwuri iei Lih Nanmwarki suwed Sesepel. Ni pwung Sehu ndahki ih lih riahla men. Ni Sehu eh tangolongala nan Sesreel, e kilangada liho eh kilikilengdihdo sang ni wenihmwtok en tehnpaso. Sehu inenlahte ruwese lapalap en tehnpas ko ren kesehdihdo Sesepel sang ni wenihmwtoko. Sehu eri wiahiong nah oahs ko ren tiakedi aramas menet me kasaminehla Israel pwon. Mwurin mwo, Sehu eri pousehlahte kemehla me tohto me wia kisehn aramas suwedo Eihap.​—2 Nan. 9:30-34; 10:1-14.

w11 11/15 5 par. 3-4

Sehu Uhki Kaudok Min

Mehlel me Sehu kakerehdi nta laud. Ahpw Paipel kasalehda me e wia ohl eimah men me kasaledeksang Israel pahn kaunda lemei en Sesepel oh eh peneineio. Ma kaunen Israel men pahn pweida ni eh wia met, e anahne wia ohl eimah, ngoang oh sohte pweiek. Ehu dikseneri en Paipel koasoia: “Doadoahk wet uhdahn apwal oh wiawi ni uk mehlel. Ma e wiawi ni elen kadek, ele kaudok en Paal sohte pahn sohrasang nan Israel.”

E sansal me mie ahnsou kan me Kristian kan rahnwet kin anahne kasalehda soangen irair ko me Sehu ahneki. Karasepe, dahme kitail pahn wia ma kitail lelohng kasongosong en wia mehkot me Siohwa ketin kalahdeki? Kitail anahne eimah oh mwadang soikala met. Me pid atail poadidiong Koht, kitail sohte kak mweidohng mehkot en kerempwa atail loalopwoat ong Siohwa.

Ire Kesempwal kan

w11 11/15 5 par. 6-7

Sehu Uhki Kaudok Min

Mwein Sehu kamehlele me wehin Israel eh uhtohrada sang Suda pahn pil anahne kaudok en wehi riau pwukat en pil wekpeseng. Kahrehda duwehte nanmwarki en Israel en mahs ko, e song wia wehi riau pwukat en tohrohrpeseng sang ni eh kolokolete kaudok en koupwul. Ahpw met kasalehda me e sohte uhdahn pwoson Siohwa, me ketin wiahiong en nanmwarkihla.

Siohwa ketin kapinga Sehu pwehki eh wia dahme pwung mwohn silangin Koht. Ahpw Sehu “sohte kapwaiada ni mohngiong unsek Kosonned en KAUN-O, Koht en Israel.” (2 Nan. 10:30, 31) Ni omw medewehla mehkoaros me Sehu wiahda mwoweo, mwein ke pahn pwuriamweikihla oh nsensuwedkihla met. Ahpw met wia mehn kasukuhl ehu ong kitail. Kitail sohte kak seukautihong atail nanpwungmwahu rehn Siohwa. Rahn koaros kitail anahne kakairada atail loalopwoat ong Koht sang ni atail onopki sapwellime Mahsen, doudouloale oh kapakapohng Samatailo ni mohngiong unsek. Kahrehda, kitail anahne wia uwen atail kak koaros en weweidki sapwellimen Siohwa kosonned ni mohngiong unsek.​—1 Kor. 10:12.

NOVEMBER 28–DECEMBER 4

SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | 2 NANMWARKI 11-12

“Lih Suwed Men Ale Kalokepe”

it-1 209

Adalaia

Duwehte eh nohno Sesepel, Adalaia kin kamwakid eh pwoudo Sehoram, en wia dahme suwed mwohn silangin Siohwa erein sounpar waluh me Sehoram kakaunki. (1Na 21:25; 2Kr 21:4-6) Oh duwehte eh nohnou, Adalaia kin kalapw kakerehdi ntahn aramas me sohte dipe. Ni ahnsou me nah pwutak suwedo Ahasaia mehla, mwurin eh kakaunki sounpar ehu, liho kemehla meteikan koaros me mi nan lain en nanmwarki, ihte kisin seri pwelelo Sehoas me soh. Samworo lapalapo oh eh pwoudo, me Sehoas pahn nohnohki me ekihla ih. Mwurin mwo, Adalaia kasapwilada pein ih en wia lih nanmwarki erein sounpar weneu, mpen pahr 905-899 Mwohn Krais. (2Kr 22:11, 12) Nah pwutak ko pirapahsang dipwisou sarawi ko nan tehnpesen Siohwa oh meirongkihong Paal mepwukat.​—2Kr 24:7.

it-1 209

Adalaia

Ni ahnsou me Sehoas sounpar isuh, Samworo Lapalap Sehoiada me kin lemmwiki Koht ahpw wahieido kisin pwutako sang wasa me e kin karukehla ih ieo oh kihdiong nihno pohn moangeo pwehki ih me ahneki pwuhng en nanmwarki. Ni Adalaia eh rongada ngilen mwoarongo, e tenge tehnpas sarawio oh ni eh kilang dahme wiewiawi, e ahpw werkihda, “Pangala! Pangala!” Samworo lapalap Sehoiada ruwese ren wahieila likin tehnpas sarawio pwehn kamakamala ni ewen kelen oahs en tehnpesen nanmwarki; mwein ih me kaimwiseklahn en Eihap peneinei sakanakano. (2Na 11:1-20; 2Kr 22:1–23:21) Ia uwen mehlelpen met: “Mehkoaros me KAUN-O ketin mahsaniher duwen kadaudok en Eihap pahn pweida”!​—2Na 10:10, 11; 1Na 21:20-24.

Ire Kesempwal kan

it-1 1265-1266

Sehoas

Mwurin mwo, nanmwarki pwulopwulo Sehoas kin pweida erein Samworo Lapalap Sehoiada eh momour oh erein eh wia eh pahpa oh sounkaweid. Mwohn eh lel sounpar 21 e pwopwoudida. Mie eh pwoud riemen, emen adaneki Sehoaddin, oh e nainekihda pwutak oh serepein kan sang lih pwukat. Pwehki met, kadaudok en Depit me kolahng Mesaia, me kereniong kasohrala douluhl, pwurehng kehlailda.​—2Na 12:1-3; 2Kr 24:1-3; 25:1.

DECEMBER 5-11

SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | 2 NANMWARKI 13-15

“Nanti ni Mohngiong Unsek Kin Imwikihla Kapai Tohto”

w10 4/1 30 par. 11

Ke Kin Uhdahn Ideidawehn Krais?

11 Pwehn karasahda kesempwalpen atail en ngoangki papah Koht, tehk dahme wiawiong Sehoas, nanmwarkien Israel. Pwehki e pwunodki me Siria pahn kakete kalowehdi Israel, Sehoas kohla oh sengisengiong Elisa. Eri, soukohpo padahkihong ih en kadarala arep ehu sang nan wenihmwtok me inen lahng Siria pwehn kasalehda me arail kalowehdi wehio kohsang sapwellimen Siohwa sawas. Met uhdahn anahne kakehlaka nanmwarkio. Mwurin mwo, Elisa padahkihong Sehoas en ale arep ko oh poakihki nanpwelo. Sehoas poakihki arep ko nanpwelo pakete siluh. Elisa lingeringerkihda pwe ma nanmwarkio poakih nanpwelo pak limau de weneu, met pahn kasalehda me e “uhdahn pahn kalowehdi douluhl mehn Siria kan.” Pwehki Sehoas sohte kasalehda ngoang, e kalowehdi Siria pakete siluh. (2 Nan. 13:14-19) Dahme kitail kak sukuhlki sang met? Siohwa pahn uhdahn kapaiada kitail ma kitail kin ngoangki wia sapwellime doadoahk ni mohngiong unsek.

w13 11/1 11 par. 5-6

Me Kin “Ketin Katingih Irail kan me Kin Ngoangki Rapahki Ih”

Ihs me Siohwa kin ketin katingih? Pohl koasoia, “Irail kan me kin ngoangki rapahki ih.” Ehu pwuhk ong sounkawehwehn Paipel kan kasalehda me lepin lokaiahn Krihk me kawehwehdi “ngoangki rapahki” sohte kin wehwehki “kohieila pwehn rapahki” ahpw, e kin wehwehki patohdo rehn Koht “pwehn kaudok.” Pil ehu pwuhk kawehwehda me lepin lokaiahn Krihk wet kin kasalehda madamadau en doadoahk laud oh loalenohng. Ei, Siohwa kin ketin katingih irail kan me kin mwekidki ar pwoson pwehn kaudokiong ih ni mohngiong unsek sang ni limpoak oh ngoang.​—Madiu 22:37.

Ia duwen Siohwa eh kin ketin katingih sapwellime tohnkaudok lelepek kan? E ketin inoukihda keting pweilaud ehu ong ni ahnsou kohkohdo me kin kasalehda uwen laud en sapwellime sapan oh limpoak, iei mour soutuk nan Paradais nin sampah. (Kaudiahl 21:3, 4) Pil ni ahnsou wet, irail kan me kin ngoangki rapahki Siohwa kin ahneki kapai tohto. Sang ni sawas en sapwellime manaman oh erpit me mi nan sapwellime Mahsen, re kin ahneki mour nsenamwahu oh me katapan.​—Melkahka 144:15; Madiu 5:3.

Ire Kesempwal kan

w05 9/1 31 par. 3

Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Nanmwarki Keriau

13:20, 21​—Iaduwen manaman wet kin utung madamadau me dikedik kan manaman? Soh! Paipel sohte kasalehda me tihn Elisa kan wia dikedik kei. Sapwellimen Koht kehl me wiahiong manaman wet en wiawi, oh pil duwehte manaman koaros me Elisa wiahda ni erein a wie momour.

DECEMBER 12-18

SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | 2 NANMWARKI 16-17

“Mie Irepen Sapwellimen Siohwa Kanengamah”

it-2 908 par. 5

Salmaneser

Eh Kaunda Israel. Ni mwehin Nanmwarki Osea en Israel (mpen pahr 758-740 Mwohn Krais), Salmaneser V mahweniong Palestin oh Osea mihla pahn eh manaman oh kin nohpweiong ih sounpar koaros. (2Na 17:1-3) Ahpw, mwuhr Osea sohla nohpweiong oh kadierekada me e kin iangih Nanmwarki So en Isip koasoakoasoane en uhwong. (Kilang SO.) Pwehki met, Salmaneser salihedi Osea oh kapilpene Sameria erein sounpar siluh, mwurin mwo kahnimw kehlailo rengkidi oh mehn Israel kan kalipilipala.​—2Na 17:4-6; 18:9-12; pil kilang Os 7:11; Ese 23:4-10.

it-1 414-415

Selidi

Kahrepe kan me keinek eisek en paliepeng en wehin Israel oh keinek riau en palieir en wehin Suda selidi duwepenehte: ira kesehla kaudok mehlel en Siohwa oh utung kaudok en koht likamw kan. (Deu 28:15, 62-68; 2Na 17:7-18; 21:10-15) Siohwa kin ketin pousehlahte poaronehla sapwellime soukohp kan en panawih wehi riau pwukat ahpw met sohte kin pweida. (2Na 17:13) Sohte emen nanmwarkien keinek eisek en wehin Israel me kamwakelehsang douluhl kaudok likamw me tepin nanmwarki en wehio, Seropoham tapiada. Rie serepeino Suda, wehin Palieir, sohte peikiong sapwellimen Siohwa kehkehlik kan oh pil sukuhlkihdi dahme wiawihong Israel ni eh selidi. (Ser 3:6-10) Kedekedeo tohnwehi riau ko koaros kalipilipala, ehuehu wehi kalipilipala tohtohsang pak ehu.

Ire Kesempwal kan

it-2 847

Mehn Sameria

Lepin lokaia ko “mehn Sameria kan” tepida pwarada nan Paipel mwurin keinek eisek en wehin Sameria eh lohdi nan pahr 740 Mwohn Krais; met kin wehwehki irail kan me kin kousoan wehin paliepeng mwohn kahnimwo eh lohdi, re weksang mehn liki kan me wisikdo mwuhr sang wasa teikan nan Wehin Asiria. (2Na 17:29, NW) E sansal me mehn Asiria ko sohte kasohrehla douluhl mehn Israel kan nan sahpwo, pwehki 2 Kronikel 34:6-9 (pil kilang 2Na 23:19, 20) kasalehda me miehte mehn Israel nan sahpwo ni mwehin Nanmwarki Sosaia. Kedekedeo, ahd wet “mehn Sameria kan” uhd wehwehkihla kadaudok en irail kan me luhwehdi nan Sameria oh irail ako me mehn Asiria kan wahdo. Kahrehda ekei seri kan, en ar pahpa oh nohno kan keinek wekpeseng. Mwuhr ahdo pil kadoadoahk ong eden pelien lamalam a kaidehn keinek de politik. “Mehn Sameria” kin dokedoke aramas me iang pelien lamalam ehu me pweidahr limwahn Sekem oh Sameria en mahso oh re kin kamehlele ekei padahk kan me weksang pelien lamalam en mehn Suhs.​—Soh 4:9.

DECEMBER 19-25

SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | 2 NANMWARKI 18-19

“Ia Duwen me Uhwong kan Ar Kin Song Kaluweteikitailla”

w05 9/1 31 par. 5

Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Nanmwarki Keriau

18:19-21, 25​—Esekaia ehuiongada Isip? Soh. Ahn Repsaka karaun me likamw, oh pil dahme e kose me e ale “manaman sang rehn Siohwa.” Nanmwarki lelepek Esekaia kin kehliki Siohwa.

w10 7/15 13 par. 3

“Kumwail Dehr Masak, Pwe I Pahn Sewesei Kumwail”

Rabshakeh doadoahngki koasoi widing kan pwehn kahrehda peikasal. E nda: “Kaidehkin sapwellimen KAUN-O wasa ile kan oh sapwellime pei sarawi kan me Esekaia kamwomwala? . . . Pein KAUN-O me mahsanihong ie I en mahweniong sahpwet oh kamwomwala.” (2 Nan. 18:22, 25) Rabshakeh akupwungki me Siohwa sohte pahn ketin peiki sapwellime aramas akan pwehki e sohla kupwurkin irail. Ahpw met likamw. Siohwa ketin kupwurki Esekaia oh mehn Suhs kan me pwurodohng kaudok mehlel.​—2 Nan. 18:3-7.

w13 11/15 19 par. 14

Ihs Irail me Wia Kaunen Sounpei me Keieu Kehlail kan Rahnwet?

14 Nanmwarki en Asiria oh nah sounpei ko uhdi oh wiahda kahnimpwal kan nan Lakis, nanpwungen palieir oh palikapi en Serusalem. Sang wasao, e kadaralahng Serusalem meninkeder silimen pwehn padahkihong mehn Serusalem ko ren mweidohng irail en kaloweiraildi. Meninkeder me keieu lapalapo, Rabshakeh, lokaiahiong mehn Serusalem ko ni pein arail lokaia. Keieu, e song en kangoange irail en dehr rong Esekaia ahpw ren peikiong mehn Asiria ko. Ih eri pitih irail ni eh inoukihda en wairaillahng sahpw ehu me re kak ahneki mour nsenamwahu. (Wadek 2 Nanmwarki 18:31, 32.) Rabshakeh pil padahkihong irail me koht en wehi teikan sohte kak pere arail tohnkaudok ko oh me Siohwa sohte pahn pil kak ketin pere mehn Suhs ko. Ni loalokong, aramas ako pilada ren pohnsehsehla koasoi likamw ko. Rahnwet, sapwellimen Siohwa ladu kan kalapw alasang arail mehn kahlemengo.​—Wadek 2 Nanmwarki 18:35, 36.

yb74 177 par. 1

Pali 2​—Sehmen

SS kin kalapw doadoahngki widing keieu suwed kan pwehn song kasonge emen en sain doaropwe. Ahpw e kapwuriamwei me re kin kalapw kaloke irail kan me sain doaropweo laudsang mwohn arail sainihla. Karl Kirscht kasalehda mehlelpen met: “Sounkadehdehn Siohwa kan me kin keieu lelohng widing suwed kan nan imweteng (concentration camps). Re kin medewe me ihte ahl wet me re kak kamwakid irail en sain doaropwe. Re kin kalapw ndaiong kiht sen wia met. Ekei kin sain, ahpw pali laud en ahnsou re anahne awih tohtohsang sounpar ehu mwohn ar kapedohi. Erein ahnsowo SS kin kalapw kepitkin irail mwohn meteikan me re mwalaun oh masepwehk oh mwohn ar mweimweida ren pedoi sang nan imweteng re kin idihdiong ren alu pidakih riarail kan pwehn kanamenekih irail.”

Ire Kesempwal kan

it-1 155 par. 4

Roporop en Kepwehn Mahs

Karasepe, Paipel kasalehda me nein Nanmwarki Senakerip pwutak riemeno Adramelek oh Sareser me kemehla ih, oh nah pwutak teio Esaradon me wiliandi ih nan mwoahlo. (2Na 19:36, 37) Ahpw, pwuhken poadopoad en Papilon ehu, kasalehda me ni 20 en Tebeth, emen nein Senakerip pwutak ko me kemehla ih ni eh uhwongada. Berossus samworo en Papilon nan pahr 200 samwa Mwohn Krais, oh Nabonidus nanmwarkien Papilon nan pahr 500 samwa Mwohn Krais, pil koasoia soahngohte, me emente nein Senakerip pwutak ko me kemehla ih. Ahpw, lepin takai en Esaradon ehu me ahpwtehn dierekda, Esaradon nein Senakerip pwutako me wiliandi ih wiahla nanmwarki, kasalehda ni sansal me rie pwutak ko me uhwongada oh kemehla arail pahpao oh tangdoaui. Philip Biberfeld, nan Universal Jewish History (1948, Vol. I, p. 27), koasoiahki met: “Pwuhken Poadopoad en Papilon, Nabonid oh Berossus koaros sapwung; ihte dahme Paipel mahsaniho me pwung. E sansalda me oaritik koaros me ntingdi pohn lepin takai en Esaradon me pid mwekid wet nan poadopoad en mehn Papilon oh Asiria pwungsang pwuhken poadopoad en Papilon kan. Met iei ehu ire mehlel me uhdahn kesempwal pwehn kasawih ire kan me kileldi ni ahnsowo me sohte pahrekiong dahme kileldi nan Paipel.”

DECEMBER 26–JANUARY 1

SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | 2 NANMWARKI 20-21

“Kapakap Kamwakid Siohwa en Ketin Mwekid”

ip-1 394 par. 23

En Nanmwarki Pwoson Kehlailda

23 Ni tepin ahnsou me Senakerip kohdalahng mahweniong Suda, Esekaia soumwahuda douluhl. Aiseia ndaiong me e pahn mehla. (Aiseia 38:1) Nanmwarkio me sounpar 39 ahpw nsensuwedla mehlel. E kin pwunodki eh roson oh pil dahme pahn wiawihong nah aramas akan ni ahnsou kohkohdo. Serusalem oh Suda sohsohpai keper ehu pwehki mehn Asiria kan pahn mahweniong irail. Ma Esekaia mehla, ihs me pahn tiengkin irail nan mahweno? Ni ahnsowo, sohte nein Esekaia pwutak me pahn wiliandi ih kaunda. Esekaia kapakap ngidingidkihong Siohwa en ketin kasalehiong ih kadek kalahngan.​—Aiseia 38:2, 3.

w17.03 21 par. 16

Papah Siohwa ni Mohngiong Unsek!

16 Mwuhr Esekaia soumwahuda oh kereniong mehla. Erein ahnsou apwal wet, e patohwan peki rehn Siohwa en ketin tamanda duwen eh kin lelepek ong ih oh pil en ketin sewese ih. (Wadek 2 Nanmwarki 20:1-3.) Siohwa ketin karonge ahn Esekaia kapakap oh kamwahwihala ih. Kitail ese sang nan Paipel me rahnwet kitail sohte kak kasik me Koht pahn ketin wiahda manaman ehu oh kamwahwihala atail soumwahu de kareireila atail mour. Ahpw duwehte Esekaia, kitail kak koapworopworki me Siohwa kak ketin sewese kitail. Kitail kak patohwanohng ih: “Maing, KAUN, komw tamanda me I kin papah komwi ni loalopwoat oh mehlel [“mohngiong unsek,” NW].” Ia duwe, ke kamehlele me Siohwa kak oh pil ketin kupwurki en kakehlailih iuk ni omw kin soumwahu?​—Mel. 41:3.

g01 7/22 13 par. 4

Ia Duwen Kapakap Eh Kak Sewese Ie?

Ni mwehin Paipel ekei aramas pwoson kan kin alehdi pasapengpen ar kapakap kan sang ni Koht eh mahseniong irail oh pil ni ahl kapwuriamwei kan. Karasepe, Nanmwarki Esekaia esehda me e ahnekihda soumwahu keper ehu, ih eri kapakap ngidingidiong Koht en ketin doarehla ih. Koht ketin sapengki: “[I] rongehr omwi kapakap oh kilangehr pilen mesomw. I pahn kamwahwihkomwihla.” (2 Nanmwarki 20:1-6) Ohl oh lih lelepek teikan me kin lemmwiki Koht pil aleier soangen sawasohte sang rehn Koht.​—1 Samuel 1:1-20; Daniel 10:2-12; Wiewia 4:24-31; 10:1-7.

Ire Kesempwal kan

it-2 240 par. 1

Lepel

Lepel kak kadoadoahk ong kauwada ihmw ni pwung de sohngki ihmwo ma e kak werei de soh. Siohwa ketin kohpada me e pahn ketikihdiong Serusalem me keptakai, “sahl en sosohng me kadoadoahk ong Sameria oh doadoahngki lepel me kadoadoahk ong peneinei en Eihap.” Koht ketin sohngedi oh diarada me en Sameria oh en peneinei en Nanmwarki Eihap tiahk kan me suwed de sakanakan, me kahrehda ar mwomwla. Duwehte met, Koht pahn ketin kadeikada Serusalem oh eh kaun akan, kasalehda ar suwed oh kamwomwala kahnimwo. Ni mehlel mepwukat wiawi nan pahr 607 Mwohn Krais. (2Na 21:10-13, NW; 10:11) Aiseia koasoia duwen kahpwal me kohkodohng ekei aramas suwed kan me kin suwei oh kaunen Serusalem kan oh sapwellimen Siohwa mahsen: “I pahn kihdiong . . . pwuhng me pahn wia mehn sosohng en poahsoan wet, oh lelepek me pahn wia mehn sosohng en kainenehda.” Koasoandi kan duwen pwung pahrek mehlel oh pwung mehlel pahn kasalehda ihs me uhdahn wia sapwellimen Koht ladu oh ihs me kaidehn, met pahn imwikihla pitila de mwomwla.​—Ais 28:14-19.

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share