Iren Sawas kan ong Doaropwehn Kasukuhl ong Mihting en Mour oh Kalohk
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
SEPTEMBER 4-10
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | ESTER 1-2
“Nantihong Mpahi Duwehte Ester”
Ke Kak Kolokol Omw Mpahi Pahn Kasongosong kan
11 Atail mpahi pil kak lelohng songosong ni meteikan ar kin kapinga kitail. Ester kin ale kaping laud. E wia emen nanpwungen lih akan nan Persia me keieu kaselel. Erein sounpar ehu, ih oh peinakapw tohto me kin siaiki ihs nanpwungarail me nanmwarkio pahn pilada, kin ale soangen wiepe tohrohr kei pwehn kalinganahla paliwararail. Mwuhr nanmwarkio pilada Ester en wia eh likend. Ahpw mepwukat koaros sohte kahrehiong Ester en wekila. Ester sohte wiahla emen me kin medemedewehte pein ih. E kin kolokolete eh mpahi, kadek, oh wauneki meteikan.—Est. 2:9, 12, 15, 17.
ia 130 par. 15
E Utungada Sapwellimen Koht Aramas Akan
15 Ni eh lel ahnsou me Ester pahn kohla rehn nanmwarkio, e kohieng mweimwei en pilada mehkot sohte lipilipil me e medewe me e anahne, ele mehkot me pahn kahrehiong ih en ahpwte kaselella. Ahpw ni mpahi, e sohte peki mehkot likin dahme Ekai padahkihong ih. (Est. 2:15) Pali laud en aramas akan nan imwen nanmwarkio sohte kin karakarahk, kahrehda Ester mwein uhdahn ese me kaselel kelehpw sohte pahn kahrehiong nanmwarkio en pwungki ih, ahpw mpahi oh karakarahk pahn mwahusang aklapalap. Ester pwung?
Ke Kak Kolokol Omw Mpahi Pahn Kasongosong kan
12 Ma kitail mpahi, atail likou oh wiewia pahn kasalehda me kitail kin wauneki meteikan oh pil pein kitail. Kitail kin song en “kadek oh meleilei,” ahpw kaidehn suwei de men meteikan en tehk kitail. (Wadek 1 Piter 3:3, 4; Ser. 9:23, 24) Mwomwen atail kin kilangwohng pein kitail pahn sansalda sang atail lokaia oh wiewia. Karasepe, ele kitail kin song en kahrehiong meteikan en medewe me kitail kesempwalsang meteikan pwehki dahme kitail kin wia, dahme kitail ese, de ihs me kitail ese. De ele kitail kin mwomwehda me pein kitail me wiahda mehkot kesempwal, mendahki meteikan me uhdahn sewese kitail. Ahpw medewehla Sises. E kakete ketin suweiki uwen eh loalokong. Ahpw, e kin kalapw ketin doadoahngki ire kan sang Mahsen en Koht. E sohte kupwurki aramas akan en kapinga ih. E kin ahnsou koaros men kaping en kohwong Siohwa.—Sohn 8:28.
Ire Kesempwal kan
Ke Kin Ese Duwen Met?
Sounroporop kan diarada nting en Persia en mahso (cuneiform) me kasalehda duwen ohl emen me adaneki Marduka, (lokaiahn wai Mordecai). Ohl menet wia kaun emen nan Susa, ele nan palien apwalih mwohni. Ni ahnsou me re diarada nting pwukat, Arthur Ungnad, emen ohl me samanih poadopoad en wasao, ntingihedi me ehdin eden Mordekai eh sansalda nan nting kan me kaidehn kisehn Paipel.
Sangete ahnsou me Ungnad koasoia met, me saman kan kawehwehdier cuneiform teikan meh kid kid kei. Me iangete mepwukat iei nting kan ni lepin takai kei (tablet) me dierek nan mohn kahnimw en Persepolis, ni wasa kis me mwomwen wia wasahn nekinek mwohni. Tablet pwukat kohsang ni mwehin kaundahn Serksihs Keieu. Nting pwukat mi ni lokaiahn Elam oh kasalehda eden aramas ehk me pil dierek nan pwuhken Ester.
Ekei tablet en Persepolis ko koasoia duwen aramas emen me adaneki Marduka, me kin doadoahk ni tehnpas en nanmwarkio nan Susa erein kaundahn Serksihs Keieu. Ehu tablet ko kawehwehda me Marduka wia sounkawehwe men. Met pahrekiong dahme Paipel mahsanihki duwen Mordekai. E wia lapalap men me kin papah Nanmwarki Ahasuerus (Serksihs Keieu) oh kin lokaiahki lokaia tohtohsang riau. Mordekai kin kalapw mwohd ni ewen kehl en tehnpas en nanmwarkio nan Susa. (Ester 2:19, 21; 3:3) Wasao wia ihmw laud ehu me lapalap akan kin doadoahk ie.
Mie soahng kei me duwepenehte nanpwungen Marduka me nting ni tablet ko oh Mordekai me mi nan Paipel. Ahnsou me ira momour, wasa me ira mi ie, pwukoa me ira ahneki, oh ara wasahn doadoahk duwepenehte. Soahng pwukat koaros kasalehda me dahme sounkasawih dipwisou en mahs kan diarada kakete dokedoke Mordekai ohte me mi nan pwuhken Ester.
SEPTEMBER 11-17
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | ESTER 3-5
“Sewese Meteikan Ren Pweida nan Arail Koahiek kan”
it-2 431 par. 7
Mordekai
Kahng poaridiong Aman. Mwurin met Ahasuerus kasapwilada Aman mehn Akako nin duwen kaun lapalap, oh e ruwese koaros me mi nan kelen nanmwarki en poaridiong mwohn Aman nan eh pwukoa kapwo. Mordekai uhdahn kahng wia met oh e ndaiong irail me ih mehn Suhs men. (Est 3:1-4) En Mordekai wiewia kan kin poahsoankihda kahrepe wet me kadehdehda nin duwen mehn Suhs inouda men, met kin pidada eh nanpwungmwahu rehn eh Kohto Siohwa. E pohnese me poaridiong mwohn Aman kin pidada laudsang poaridiong nanpwel ong aramas lapalap men, duwehte me mehn Israel ko kin wia mahso, ihte pwehn pohnesehki aramas lapalap men nin duwen kaun emen. (2Sa 14:4; 18:28; 1Na 1:16) Me pid duwen Aman mie kahrepe mwahu me kahrehda Mordekai en sohte poaridi. Ele Aman wia mehn Amalek men, oh Siohwa ketin kasaledahr me e pahn kin mahweniong Amalek “kohkohlahte!” (Eks 17:16; kilang HAMAN.) Ong Mordekai, met pidada loalopwoat ong Koht a kaidehn politik.
it-2 431 par. 9
Mordekai
Kadoadoahk Pwehn Kapitala Israel. Ni eh esehda kehkehlik en kamwomwmwomwlahn mehn Suhs koaros nan wehio, Mordekai kasalehda eh pwoson me Ester alehdi pwais en wiahla lih nanmwarki ni ahnsowo pwehn kapitala mehn Suhs ko. E kasalehda en Ester pwukoa laudo oh padahkihong ih en peki kupwuramwahu oh sawas en nanmwarkio. Mendahki met keper ong eh mour, Ester pwungki en wia met.—Est 4:7–5:2.
ia 133 par. 22-23
E Utungada Sapwellimen Koht Aramas Akan
22 Ester kakete uhdahn pwunodada laud ni eh rong rohngo. Met pahn kihong ih ahnsou mwahu en kasalehda ma e ahneki pwoson. E uhdahn masepwehk nin duwen eh kasalehda nan eh pasapengo ong Mordekai. E katamankihong en nanmwarkio kosonnedo. En pwarala mwohn nanmwarkio ni eh sohte malipe ih pahn kakete kamakamala. Ihte ma nanmwarkio kapahla nah sokon en nanmwarki, eri me dipadao sohte pahn kamakamala. Ia duwe, mie kahrepen Ester en kasik me nanmwarkio pahn doarehla eh mour, pwehki dahme wiawihong Pasdi ni eh kahng pwarala rehn nanmwarkio? Ester padahkihong Mordekai me rahn silihsekehr nanmwarkio saikinte luke ih en tuhwong! Pwehki nanmwarkio wereilahr sohte luke ih, Ester medewe me nanmwarkio wekidalahr eh madamadau oh solahr mwahuki ih.—Est. 4:9-11.
23 Mordekai sapeng ni inen pwehn kakehlaka en Ester pwoson. E kamehlelehiong ma e sohte pahn mwekid, komourpen mehn Suhs ko pahn pwarada ni ehu ahl tohrohr. Ahpw ia duwen eh kak kasik en pitla ni kalokoloko eh pahn wiawi? Wasaht Mordekai kasalehda eh pwoson laud Siohwa, me sohte pahn ketin mweidohng Sapwellime aramas akan en kasohrala oh Sapwellime inou kan en sohte pweida. (Sos. 23:14) Mordekai eri idek rehn Ester: “Ihs me ese mweinele irair wet me kahrehiong omwi wiahla lih nanmwarki men!” (Est. 4:12-14) E sou konehng kitail en alasang Mordekai? E likih eh Kohto, Siohwa ni unsek. Ia duwe, kitail likih Koht duwehte ih?—Lep. Pad. 3:5, 6.
Ire Kesempwal kan
kr 160 par. 14
Peiki Saledek en Kaudok
14 Duwehte Ester oh Mordekai en mahso, sapwellimen Siohwa aramas akan rahnwet kin peiki saledek en kaudokiong Siohwa ni ahl me e ketin kehkehlingki. (Est. 4:13-16) Mie mehkot me ke kak wia? Ei. Ke kak kaukaule kapakapki riomw Kristian kan me kin lokolongki kopwung sapahrek ni ahnsou wet. Soangen kapakap pwukat kak wia sawas laud ong riatail Kristian kan me kin mi pahn kahpwal oh kalokolok. (Wadek Seims 5:16.) Siohwa kin ketin mwekidki soangen kapakap pwukat? Atail kana kan nan mwoalen kopwung kin kasalehda me e uhdahn kin.—Ipru 13:18, 19.
SEPTEMBER 18-24
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | ESTER 6-8
“Mehn Kasukuhl ong Koasoakoasoipene”
ia 140 par. 15-16
E Kin Mwekid ni Loalokong, Eimah, oh Nsenohki Meteikan
15 Pwehki Ester kin kanengamah awiawih pil ehu rahn pwehn wia pekipek rehn nanmwarkio, met kihong ahnsou mwahu Aman en kasohwauwihala pein ih. Ia duwe, kaidehn Siohwa Koht me ketin kahrehda nanmwarkio eh sohte kak meirla? (Lep. Pad. 21:1) E sohte kapwuriamwei me sapwellimen Koht Mahsen kangoange kitail en kin “koapworopwor awiawih Koht”! (Wadek Maika 7:7.) Ni atail kin koapworopwor awiawih Koht, ele kitail kin diarada me sapwellime epwel ong atail kahpwal akan kin uhdahn mwahusang soahng koaros me kitail kakete koasoanehdi pwehn pein apwalihala atail kahpwal kan.
E Koasoi ni Eimah
16 Ester sohte men kalaudehla kasonge en nanmwarkio kanengamah; ni eh kamadipw keriauo, e anahne ndaiong nanmwarkio soahng koaros. Ahpw ia duwen? Imwilahn met, nanmwarkio kihong ih ahnsou mwahu, ni eh pwurehng idek dahme e pekipekio. (Est. 7:2) E lelehr en Ester “ahnsoun koasoi.”
ia 140 par. 17
E Kin Mwekid ni Loalokong, Eimah, oh Nsenohki Meteikan
17 Ele kitail kak medewehla Ester eh kapakap ong eh Kohto ni sohte ngile mwohn eh koasoia koasoi pwukat: “Ma Wasa Lapalap pahn kupwure ei pekipek en aktikitik wet, eri I men komwi en dehr kemehla ngehi oh ei tungoal aramas akan.” (Est. 7:3) Tehk me e kamehlelehiong nanmwarkio me e wauneki e pilipilo nin duwen dahme mwomwen mwahu. Ia duwen Ester eh uhdahn weksang Pasdi, en nanmwarkio eh pwoud en mwoweo, me ese me e kansensuwedihala eh pwoudo! (Est. 1:10-12) Laudsang met Ester sohte kauwehki nanmwarkio eh kin koapworopworki Aman. Ahpw, e peki rehn nanmwarkio en pere ih sang keper ong eh mour.
ia 141 par. 18-19
E Kin Mwekid ni Loalokong, Eimah, oh Nsenohki Meteikan
18 Pekipeko uhdahn kamwakidada oh kapwuriamweida Nanmwarkio. Ihs me pahn kak kihong eh lih nanmwarki nan keper? Ester pousehlahte koasoia: “Ngehi oh ei tungoal aramas akan pengpenglahr pwe se en kamakamala. Ma se pahn pengpengla pwe se en wiahla lidu, I sohte pahn nsenohki oh sohte pahn kedirapwahkin komwi; ahpw se nektehn kamwomwmwomwla—kasohrala douluhl!” (Est. 7:4) Tehk me Ester koasoakoasoiahda kahpwalo ni mehlel, ahpw e pousehla koasoia me e pahn sohla koasoi ihte ma kahpwalo iei arail pahn wiahla ladu. Ester anahne padahkihong nanmwarkio duwen kamakamalahn mehn Suhs ko pwehki met pahn kakete pil suwediong nanmwarkio.
19 En Ester mehn kahlemeng kin padahkih kitail laud duwen koahiek en kamwakid emen. Ma mie pak ke anahne padahkihong emen me ke poakohng de emen me ahneki manaman duwen kahpwal laud ehu, omw pahn kasalehda kanengamah, wahu, oh pil mehlel de sohte ekihla mehkot kak uhdahn sawas laud.—Lep. Pad. 16:21, 23.
Ire Kesempwal kan
Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Ester
7:4—Iaduwen kamwomwmwomwlahn mehn Suhs akan pahn “suwediong nanmwarkio”? Ni lokaia keneinei Ester kasalehda me mehn Suhs akan kak netila wia lidu kei, met elehda nanmwarkio en kilangada suwed en irail en kamakamala. Silper 10,000 me Aman inoukihda wia mehkot inenen tikitik ong nanmwarkio sang ma e netikihirailla ong ladu kan. Pilahn en kamalao pil wehwehki me lih nanmwarkio pahn pil iang kamala.
SEPTEMBER 25–OCTOBER 1
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | ESTER 9-10
“E Doadoahngki Eh Manaman ni Soh Roporop”
it-2 432 par. 2
Mordekai
Met Mordekai wiliandier Aman nin duwen kaun lapalap oh alehdi nein nanmwarki rihng en sidampo ong doaropwehn wehi kan. Ester kihong Mordekai manaman en kaunda imwen Aman, me nanmwarkio kihong Ester. Mwuri Mordekai doadoahngki manaman me nanmwarkio kihong pwehn wiahda kosonned ehu me kihong mehn Suhs kan pwuhng en peiki pein irail. Ong mehn Suhs kan met wia marain en komour oh peren. Me tohto nan Wehin Persia iangala mehn Suhs kan, oh ni Adar 13, rahn me kosonnedo kamanamanla, leledo, mehn Suhs kan onopadahr. Lapalap akan utung irail pwehki en Mordekai dehu ileile. Peio wiawi nan Susan lel mandahn rahno. Imwintihti en mehn Suhs me tohtohsang meh 75,000 nan Wehin Persia kamakamala, iangahki nein Aman pwutak ehk ko. (Est 8:1–9:18) Sang ni en Ester sawas, Mordekai kehkehlingkihong mehn Suhs kan ren kasarawih Adar 14 oh 15, “rahnen Purim kan” pahr koaros, pwe ren pereperen oh kamakamadipw oh kisikise emenemen oh me semwehmwe. Mehn Suhs ko pwungki oh padahkihong kadaudokarail kan oh koaros me iangirailla ren wia kasarawi wet. Mehn Suhs ko, sapwellimen Koht aramas inoudahr kan, kin wauneki Mordekai me keriau nan wehio oh e kin pousehlahte doadoahk ong kamwahuparail.—Est 9:19-22, 27-32; 10:2, 3.
it-2 716 par. 5
Purim
Kahrepe. Ekei me samanih Paipel koasoia me Kasarawien Purim me mehn Suhs kan kin kasarawih rahnwet kin mwomwen kasarawien sampah ehu a kaidehn kasarawien pelien lamalam. Ekei pak e kin mie mwenge laud oh sakau laud, met sohte duwehte ni ahnsou me kasarawi wet tepida oh kin wiawi mahso. Mordekai oh Ester kin wia ladu en Koht mehlelo Siohwa, oh kasarawi wet wiawihda pwehn kawauwih Ih. Kitail kak nda me komourpen mehn Suhs ko ahnsowo kohsang rehn Siohwa Koht, pwehki kahpwalo pwarada sang ni Mordekai eh kin loalopwoat oh kaudokiong Siohwa kelehpw. Ele Aman mehn Amalek, wehi me Siohwa ketin keriahla oh kadeikada en mwomwla. Mordekai wauneki sapwellimen Koht koasoandi oh kahng poaridiong Aman. (Est 3:2, 5; Eks 17:14-16) Oh pil, en Mordekai lokaia ko ong Ester (Est 4:14) kasalehda me e kin kilengwohng manaman ileile ieu pwehn doarehla mehn Suhs kan, oh en Ester kaisihsol mwohn eh pwarekihla mwohn nanmwarkio eh pekipek ong luhk en kamadipw ehu, kasalehda me e peki sapwellimen Koht sawas.—Est 4:16.
cl 101-102 par. 12-13
“Kahlemengih Koht” ni Amwail Doadoahngki Amwail Manaman
12 Siohwa ketikihda sounapwalih kan ren tiengla mwowe nan mwomwohdisohn Kristian. (Ipru 13:17) Brother koahiek pwukat kin doadoahngki manaman me Koht ketikihong irail pwehn apwalih anahn en pelin sihpwo. Ia duwe, ar kin adaneki elder kin kahrehiong irail en kaunda riarail Kristian kan? Soh! Elder kan anahne ahneki madamadau toupahrek oh aktikitik ong ar pwukoa nan mwomwohdiso. (1 Piter 5:2, 3) Paipel mahsanihong sounapwalih kan: “Kumwail en wia silepen mwomwohdisohn Koht, me e ketin pwainkihda ntahn sapwellime Ohl.” (Wiewia 20:28) Met kasalehda kahrepe kesempwal ehu en kin kadekohng emenemen nan pelin sihpwo.
13 Kitail kak karasahda met ni ahl wet. Kompoakepahmw keren men peki rehmw ken apwalih dipwisou ehu me e kesempwalki. Ke ese me kompoakepahmwo pwainda dipwisowo pweilaud. Ia duwe, ke sou pahn apwalih dipwisowo ni keneinei? Duwehte met, Koht ketin likihong elder kan pwukoa en apwalih dipwisou ehu me uhdahn kesempwal: iei mwomwohdiso me towe kan kin karasaraskihong sihpw. (Sohn 21:16, 17) Sapwellimen Siohwa sihpw kan uhdahn kesempwal ong ih—ni mehlel, uhdahn kesempwal me kahrehda e ketin pwainkinirailda nta kesempwal en sapwellime Iehroso, Sises Krais. Siohwa ketin pwainla pweipwei ehu me inenen laud ong sapwellime sihpw kan. Elder aktikitik kan kin tamataman met oh kin kesempwalki sapwellimen Siohwa sihpw kan.
Ire Kesempwal kan
Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Ester
9:10, 15, 16—Mendahki kosonnedo mweidala mehn Suhs akan en ale dipwisou me lohdi nan mahwen, dahme kahrehda irail sohte alehki? Arail kahng ale kasalehda mwahu me arail koasoandi iei emenemen en mourla kaidehn emenemen en kepwehpwehla.
OCTOBER 2-8
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | SOHP 1-3
“Pousehlahte Kasalehda Uwen Laud en Omw Poakohng Siohwa”
Alasang Pwoson oh Peik en Noha, Daniel, oh Sohp
16 Ia ekei kahpwal me Sohp ahneki? Mie wekidekla laud kei me wiawihong Sohp. Nin tapio, Sohp “kepwehpwehsang aramas koaros palimese.” (Sohp 1:3) E uhdahn kepwehpwe oh aramas tohto ese ih oh kin uhdahn wauneki ih. (Sohp 29:7-16) Mendahki met, Sohp sohte medewe me e mwahusang meteikan de pehm me e sohte anahne Koht. Kitail ese met pwehki Siohwa ketin kamwarenki ih “ei laduwo.” E pil mahsanih me Sohp kin “loalopwoat oh mwahu” oh “kin kaudokiong ie oh kin kanahieng pwe en dehr wiahda me suwed ahnsou koaros.”—Sohp 1:8.
17 Ahpw mouren Sohp mwadangete wekila ni soh kasikpe. Soahng koaros me e ahneki sohrala, oh e inenen nsensuwedla me kahrehda e men mehla. Rahnwet, kitail ese me Sehdan me kahrehda ahn Sohp kahpwal ko. E nda me Sohp kin papahte Siohwa pwehki kahrepe roporop kan. (Wadek Sohp 1:9, 10.) Siohwa sohte ketin pohnsehsehla karaun likamw wet. Dahme Siohwa pahn ketin wia pwehn kasalehda me Sehdan uhdahn sounlikamw men? E ketin mweidohng Sohp ahnsou mwahu en kadehdehda eh loalopwoat ong ih oh pil kasalehda me e kin papah Koht pwehki limpoak.
Kolokolete Omw Lelepek!
10 Sehdan pil kin wia soangen karaun likamw kohte ong emenemen kitail. Ia duwen omw iang pidada met? E nda me ke sohte uhdahn poakohng Siohwa Koht, oh me ke pahn uhdihsang papah ih pwehn pein doareiukala, oh me ke sohte pahn kolokolete omw lelepek! (Sohp 2:4, 5; Kaud. 12:10) Ia omw pepehm ong met? E uhdahn kamedek, kaidehn? Ahpw medewehla met: Siohwa ketin likihiuk laud pwehn ketikihong uhk ahnsou kaselel wet. E ketin mweidohng Sehdan en kasonge omw lelepek. Siohwa ketin kamehlele me ke kak kolokolete omw lelepek oh sewese kadehdehda me Sehdan sounlikamw men. E ketin inoukihda me e pahn ketin seweseiuk en wia met. (Ipru 13:6) Ia uwen eh wia pwais kaselel ehu me Kaunepen lahng oh sampah kin likihiuk! Ke kilang dahme kahrehda lelepek uhdahn kesempwal? E sewese kitail en kasalehda ahn Sehdan eh likamw kan oh kolokolete adamwahu en mwaren Samatailo oh utung sapwellime kaunda. Dahme kitail kak wia pwehn kolokolete atail lelepek?
Ire Kesempwal kan
Sukuhlsang Kaimwiseklahn Sapwellimen Sises Mahsen ko
9 Dahme Sises mahsanih? Mwohnte Sises ketin pwoula, e kapitie laudida, mahsanih: “Ei Koht, ei Koht, dahme komw ketin likidmeliekiniehla?” (Mad. 27:46) Paipel sohte kawehwehda dahme kahrehda Sises mahsanihki met. Ahpw medewehla dahme mahsen pwukat padahkihong kitail. Ehu me kitail sukuhlki iei me sang ni Sises eh mahsanih mepwukat, e ketin kapwaiada kokohpo me dierek nan Melkahka 22:1. Pil ehu, mahsen pwukat kasalehda ni sansal me Siohwa sohte ketin “silehdier” sapwellime Ohlo. (Sohp 1:10) Sises wehwehki me Semeo ketin mweidada irail kan me kailongki ih en kasonge eh pwoson lao eh mehla. Sohte aramas emen me lelohng uwen laud en kasongosong me duwehte me Sises lelohng. Patehng met, mahsen pwukat kadehdehda me Sises sohte wiahda soahng suwed ehu me e anahne kamakamkihla.
OCTOBER 9-15
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | SOHP 4-5
“Soikala Rohng Likamw”
it-1 713 par. 11
Elipas
2. Emen kompoakepahn Sohp silimen ko. (Sop 2:11) Mehn Teman men, ele e wia kadaudok en No. 1 me mi powe, kahrehda e wia kadaudok en Eipraam oh peneinei doh ong Sohp. Ih oh kadaudoke kan kin suweiki arail erpit. (Ser 49:7) Nanpwungen meh silimeno me kin mwomwehda kansenamwahwih, Elipas me keieu ndand oh kehlail, met kin kasalehda me ele ih me keieu mah. Ih me kin tepin koasoi ni ahnsou siluh ko me re koasoipene, oh eh lokaia ko reireisang ahn meh riemeno.
w05 9/15 26 par. 2
Soikala Madamadau Sapwung!
Elipas tamanda me ehu ahnsowo e kilangada mehkot kapwuriamwei, e nda: “Kisin engitik kis ahpw ipirada pohn meseiet, ahpw kidkidahrek nan kilih kat. I ahpw kilangada mwohmw ehu me kesikesihnen mwohi; mwohmw ehu me sohte nohn dehdeiong ie. Ngiletik ehu ahpw peidohng ie mahsanih.” (Sohp 4:15, 16) Soangen ngehn dah me kamwakid en Elipas madamadau? Ngilen kepit ko me kohdo mwuhr kasalehda me ngehno kaidehn emen sapwellimen Koht tohnleng pwung kan. (Sohp 4:17, 18) Met iei ngehn suwed men. Pwe ma soh, dahme kahrehda Siohwa ketin panawiheki Elipas oh ienge meh riemeno ar likamw kan? (Sohp 42:7) Ei, Elipas mihla pahn manaman en ngehn suwed. Eh koasoi ko kasalehda madamadau suwed.
w10 2/15 19 par. 5-6
Soikala en Sehdan Likamw
Sehdan doadoahngki Elipas, emen kompoakepahn Sohp meh silimen ko me kohdo reh, pwehn akupwungki me aramas akan uhdahn luwet. Ni eh koasoiahki aramas akan “irail me kin kousoan nan ihmw pwehl,” e ndaiong Sohp: “[Arail] poahsoan kin mi nan pwelpar, me mengei en mwutpene duwehte kisin mahn tikitik! Re kin mwutpene douluhl sang nimenseng lel nin soutik; Re kin sohrala kohkohlahte.”—Sohp 4:19, 20, NW.
Wasa teikan nan Paipel, kitail kin karasaraskihong “sah pwehl kan”—sah me wiawihda sang pwehl me kehohla. (2 Kor. 4:7) Kitail luwet pwehki atail sohsohki dihp oh soh unsek. (Rom 5:12) Ma kitail kelehpw, e pahn mengeiong Sehdan en peiong kitail. Ahpw nin duwen Kristian kan, mie sawaspatail. Mendahki atail luwet kan, kitail kesempwal mwohn silangin Koht. (Ais. 43:4) Oh pil, Siohwa kin ketikihong irail kan me peki reh sapwellime manaman. (Luk 11:13) Sapwellime manaman kak kihong kitail “kehl me laudsang dahme aramas ahneki,” me kin kahrehiong kitail en powehdi kahpwal kan me Sehdan kihong kitail. (2 Kor. 4:7; Pil. 4:13) Ma kitail pelianda Tepilo ni “pwoson kehlail,” Koht pahn ketin katengeikitaildi oh kakehlaikitailda. (1 Pit. 5:8-10) Kahrehda, kitail sohte anahne masak Sehdan me Tepil.
mrt 32 par. 13-17
Pereiukasang Rohng Likamw
● Tehk wasa e tepisang oh audepe
Dahme Paipel mahsanih: “Kasawih pwungen mehkoaros.”—1 Deselonika 5:21.
Mwohn omw kamehlele rohng ehu de kadaralahng emen, mehnda ma aramas tohto ese de e kin kalapw pwarada nan nuhs, tehk ma met mehlel. Ia duwen?
Tehk ma wasa e tepisang ieo kin likilik de soh. Kompani en palien rohng kan oh kompani teikan kakete kihda rohng me sohte mehlel pwehki kamwahuparail de madamadau en politik kan. Kapahrekihpene dahme ke kilang nan ehu palien rohng ong rohng me kohsang wasa teikan. Ekei pak, kompoakepah kan kakete sapwungala kadarpeseng rohng sapwung nan email de social media kan. Kahrehda ke dehr likih rohng ehu ma ke sohte kak tehk wasa me e tepisang ie.
Tehk mwahu ma audepe kan kapw oh pwung. Tehk rahn, ire mehlel kan oh mehn kadehde me utung dahme ntingdio. Ahpw ke uhdahn anahne kanahieng ma rohng ehu me mie oaritikpe uhd wiahla rohng mwotomwot ehu de ma rohngo wiawihda pwehn kamwakidada pepehm ehu.
Ire Kesempwal kan
w03 5/15 22 par. 5-6
Kesihnenda Teng, oh Kana nan Weiren Mour
Atail wia kisehn tohnkaudok mehlel kan nan sampah pwon kak uhdahn kakehlaka kitail. Ia uwen eh wia kapai en iang kisehn pirien limpoak kan nan sampah pwon! (1 Piter 2:17) Oh kitail kak kakehlaka riatail Kristian kan.
Medewehla wiewia mwahu en ohl pwungo Sohp. Sounkamweit likamwo Elipas pein wehkada: “Ni emen eh kin dipekelekelki eh pwangadahr oh luwetalahr, omwi mahsen kan me kin koangngoangehki en uhda.” (Sohp 4:4) Ia mwomwen atail kin wia met? Emenemen kitail ahneki pwukoa en sewese riatail Kristian kan ren dadaurete ni ar papah Koht. Kitail kak idawehn dahme mahsen pwukat kasalehda: “Kumwail kakehlahda pehrail kan me ngiralahr, oh nehrail kan me rerrerki ar luwet.” (Aiseia 35:3) Eri, ke sou akadeiong en kakehlaka oh kangoange emen de riemen riomw Kristian ahnsou koaros me ke tuhwong irail? (Ipru 10:24, 25) Omw kapinga oh kalahnganki ar kin pousehla nannanti kaperenda Siohwa uhdahn kak sewese irail en koasoanehdi teng en kana nan weir en mour.
OCTOBER 16-22
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | SOHP 6-7
“Ni Omw Pehm me Ke Solahr Kakohng Mour”
Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Sohp
7:1; 14:14—Ia wehwehn “doadoahk apwal en paliwar” de “doadoahk idihd en sounpei”? Ahn Sohp ah pwunod inenen laud mehlel oh e lemeleme me mour duwehte doadoahk apwal oh kapwang. (Sohp 10:17, footnote) Pwehki ahnsou me aramas emen pahn mihmi nan Sheol—sang ahnsoun mehla lel kaiasada—wia ahnsou idihd ieu, e karasahiong ahnsowo duwehte doadoahk idihd en sounpei.
Siohwa Kin Ketin Doarehla Irail kan me Mworusala
EKEI pak, kitail kin medewe ia uwen mwotomwot en atail mour oh duwen eh “diren apwal.” (Sohp 14:1) Ekei pak met kin kahrehiong kitail en mworusala. Tohto sapwellimen Siohwa ladu kan nan Paipel ahneki soangen pepehmo. Ekei pil kin men mehla. (1 Nan. 19:2-4; Sohp 3:1-3, 11; 7:15, 16) Ahpw Siohwa kin ahnsou koaros ketin kansenamwahwih oh kakehlaka irail. Dahme wiawihong irail ntingdi pwe ni ahnsou me kitail wadek, kitail kak nsenamwahula oh sukuhlsang irail.—Rom 15:4.
g 1/12 16-17
Ni Omw Pehm me Ke Pwangahkidahr Mour
Mendahki mwomwen solahr koapworopwor ong omw irairo, tamataman me ke sohte kelehpw oh kereniong aramas koaros mie ar kahpwal rahnwet. Paipel mahsanih: “Kepikipik koaros kin wiahki ehu ingihng oh weiweirek.” (Rom 8:22) Mendahki omw kahpwalo mwomwen sohte kak mwahula ni ahnsou wet, irair kan kin kalapw mwahula erein ahnsou kei. Erein ahnsowo, dahme kak sawas?
Ehukihong omw pepehm rehn kompoakepahmw likilik oh koahiek men. Paipel mahsanih: “Kompoakepah kan kin kasalehda ar limpoak ahnsou koaros. Ia katepen eh mie kompoakepahmw ma e sohte seweseiuk ni ahnsou apwal?” (Lepin Padahk 17:17) Ohl pwungo Sohp, nan Paipel, koasoiong meteikan erein eh mihmi nan apwal. Ni eh pehmada dahme e ndao “kailongki ei mour,” e koasoia: “I pahn kasalehda ei kaulim kan. I pahn koasoi nan ei nsensuwed laud!” (Sohp 10:1, NW) Koasoiong meteikan kak katikala omw nsensuwed, oh ele met kak seweseiuk en kilengwohng kahpwal kan ni ehu ahl tohrohr.
Wehkohng Koht audepen omw mohngiong. Ekei aramas kin medewe me kapakap kin wiahte sawas ong madamadau, ahpw dahme Paipel mahsanih weksang met. Melkahka 65:2 (NW), mahsaniheki Siohwa Koht “Sounkaronge kapakap,” oh 1 Piter 5:7 mahsanih: ‘E kin ketin nsenohkin kumwail.’ Paipel kin pwurupwurehng kasalehda kesempwalpen likih Koht. Karasepe:
“Likih KAUN-O ni mohngiongomw unsek. Dehr koapworopworki mehkan me ke pein lemeleme me ke ese. Tamanda KAUN-O ni omw wiewia kan koaros, oh e pahn ketin kasalehiong uhk ahl me pwung.”—LEPIN PADAHK 3:5, 6.
“[Siohwa] kin ketikihong anahn en irail me kin wauneki; e kin ketin karonge ar likwer, oh kin ketin komourirailla.”—MELKAHKA 145:19.
“Iet koapworopwor me kitail ahneki reh, pwe sohte lipilipil dahme kitail kin peki nin duwen kupwure, e pahn ketin karonge kitail.”—1 SOHN 5:14.
“Ni aramas mwahu eh kin kapakap, KAUN-O kin ketin karonge, ahpw e sohte kin ketin tehk irail kan me kin wia me suwed.”—LEPIN PADAHK 15:29.
Ma ke kin patohwanohng Koht kahpwal kan me ke kin lelohng, e pahn ketikihda sawas. Ih kahrepe wet me Paipel kin kangoangehkin kumwail en “likih Koht ahnsou koaros. Kumwail kasalehiong amwail apwal kan koaros.”—Melkahka 62:8.
Ire Kesempwal kan
Rong, Esehla, oh Poakehla
10 Kitail kak alasang Siohwa sang ni atail song en wehwehki riatail Kristian kan. Esehla mwahu riomw Kristian kan. Koasoiong irail mwohn oh mwurin mihting, iang irail kalohk, oh ma kak, luke irail en iang uhk mwenge. Ni omw wia met, mwein ke pahn esehda me sister men me mwomwen sohte kadek uhdahn wia aramas namenek men. De mwein brother men me ke leme kin noahrok ahpw e uhdahn wia aramas kadek men, de peneinei ehu me kin kalapw pwand en kohdo mihting ahpw ni mehlelo, re kin dadaur pahn uhwong laud. (Sohp 6:29) Ei mehlel, kitail en dehr “lidere mouren meteikan.” (1 Tim. 5:13) Ahpw e mwahu en esehla riatail Kristian kan oh dahme wiawihong irail. Met kak sewese kitail en wehwehki mwahu duwen irail.
OCTOBER 23-29
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | SOHP 8-10
“Sapwellimen Koht Limpoak Loalopwoat Kin Pereikitailsang en Sehdan Likamw kan”
Kitail Kak Uhdahn Kaperenda Koht?
Sohp lokolongki soangen kahpwal kei me lelohng ih me mwomwen sohte pahrek. E ahnekihda madamadau sapwung me dene Koht sohte ketin nsenohki ma e kolokolte eh pwoson ih de soh. (Sohp 9:20-22) Sohp uhdahn kamehlele pein eh wiewia kin pwung kahrehda ong meteikan e mwomwen me e ndinda me e uhdahn pwung sang Koht.—Sohp 32:1, 2; 35:1, 2.
Ia Wehwehn Sapwellimen Siohwa Limpoak Loalopwoat ong Uhk?
14 Sapwellimen Koht limpoak loalopwoat kin pere atail nanpwungmwahu reh. Depit kapakap ong Siohwa oh patohwan: “Komwi me ei wasahn ruk; komwi pahn ketin doareiesang apwal. I ahpw pahn koul oh kapinga sapwellimomwi komour, pwehki komwi me ketin sinsile ie. . . . Irail kan me kin likih KAUN-O sapwellime limpoak poatopoat pahn sinsile irail.” (Mel. 32:7, 10) Nan Paipel, kehl kan kin kapilpene kahnimw ehu pwehn pere aramas akan sang arail imwintihti. Sapwellimen Siohwa limpoak loalopwoat duwehte kehl ehu me kin perekitailsang soahng kan me kak kaluwetehla atail nanpwungmwahu reh. Patehng met, sapwellimen Siohwa limpoak loalopwoat kin kamwakid ih en kakerenihkitailla reh.—Ser. 31:3.
Ire Kesempwal kan
“Ihs me Ese Duwen Kupwur en Kaun-o?”
19 Dahme kitail sukuhlkiher duwen “kupwur en Kaun-o”? Kitail anahne mweidohng Mahsen en Koht en kihong kitail wehwe pwung duwen kupwur en Siohwa. Kitail dehr kadeik Siohwa nin duwen atail koasoandi kan oh pil atail madamadau me sohte kin wehwehki soahng koaros. Sohp koasoia: “Ma Koht aramas emen, I pahn kak sapeng; se kak ketila nan mwoalen kopwung pwe se en kapwungala nanpwungat.” (Sohp 9:32) Duwehte Sohp, ni ahnsou me kitail tapiada wehwehkihla kupwur en Siohwa, kitail kin men nda: “Mepwukat iei mehkot tikitik en sapwellime manaman, ihte ngilen mwenginingin me kitail rongehr. Ihs me ese ia uhdahn uwen sapwellimen Koht lapalap?”—Sohp 26:14.
20 Ni atail wadek iren Paipel kan, dahme kitail anahne wia ma kitail diarada ire ehu me kitail apwalki wehwehki, ahpw mehlel me pid sapwellimen Siohwa madamadau? Ma mwurin atail wia roporop ahpw kitail saikinte ale pasapeng sansal, kitail kak kilangwohng met nin duwen songosong ehu me pid atail kin likih Siohwa. Tamataman me ekei ahnsou, iren Paipel pwukat kin kihong kitail ahnsou en kasalehda atail pwoson sapwellimen Siohwa irair kan. Kitail en ni aktikitik pohnese me kitail sohte kin wehwehki soahng koaros me e kin ketin wia. (Ekl. 11:5) Kahrehda, kitail pahn pwungki dahme wahnpoaron Pohl koasoia: “Ia uwen laud en sapwellimen Koht kapai kan! Ia uwen loalen sapwellime erpit oh kupwurokong! Ihs me kak kawehwehda sapwellime koasoandi kan? Ihs me kak wehwehki sapwellime wiewia kan? Nin duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih: ‘Ihs me dehdehki kupwur en Kaun-o? Ihs me kak kaweid? Ihs me kihongehr mehkot, pwe en kak ketin kasapahlohng?’ Pwe ih me ketin kapikada mehkoaruhsie, oh soahng koaros kin miehki ih oh pil pwehki ih. Lingan en kowohng Koht, sang met kohkohlahte. Amen.”—Rom 11:33-36.
OCTOBER 30–NOVEMBER 5
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | SOHP 11-12
“Ahl Siluh me Ke Kak Alehdi Erpit oh Paiekihda”
Sohp Kawauwih Mwaren Siohwa
17 Dahme kin sewese Sohp en kolokol eh lelepek? E sansal me mwohn kahpwal kan lelohng ih, e kakairadahr eh nanpwungmwahu rehn Siohwa. Mendahki sohte mehn kadehde me e ese me Sehdan kin uhwong Siohwa, Sohp koasoanedier en lelepekte. E koasoia: “I sohte pahn koasoia me kumwail aramas pwung; I pahn tengedi kolokol ei lelepek lao lel rahn en ei mehla.” (Sohp 27:5, NW) Ia duwen Sohp kakairada nanpwungmwahu wet? E sansal me e kin kesempwalki dahme e kin rong duwen sapwellimen Koht wiewia kan ong Eipraam, Aisek, oh Seikop, me wia kiseh kan. Oh sang ni eh kin kilikilang kapikipikda kan, Sohp kak wehwehkihla sapwellimen Siohwa irair kan.—Wadek Sohp 12:7-9, 13, 16.
Pwehki Siohwa, Ke Sohte Kin Kelekelehpw
10 Kompoakepahnkihla Kristian lelepek kan. Wiahda kompoakepahmw kan nan mwomwohdiso me ke kak sukuhl sang, mehnda ma irail mah de pwulopwul sang uhk, de mwomwen arail tikida weksang ahmw. Paipel katamankihong kitail me “aramas mah kan” kin ahneki erpit. (Sohp 12:12) Me mah kan kak sukuhlki soahng tohto sang me pwulopwul kan. Depit uhdahn pwulopwul sang Sonadan, ahpw met sohte irehdi ara en kompoakepahnki emenemen. (1 Sam. 18:1) Depit oh Sonadan kin sawaspene pwehn papah Siohwa mendahki kahpwal kan. (1 Sam. 23:16-18) Sister men me adaneki Irina, me kelehpw wia Sounkadehde men nan eh peneineio, nda: “Riatail Kristian kan kak wiahla uhdahn atail pahpa, nohno, de riatail. Siohwa kak ketin doadoahngkin irail en wiahla uhdahn atail peneinei.”
11 En wiahda kompoakepahmw kapw sohte mengei, ahpw mehlel ma ke kin namenek. Ratna, sister men me kin namenek, sukuhlki padahk mehlel mendahki uhwong kan. E nda: “I anahne pohnese me I anahne sawas sang riei Kristian kan nan mwomwohdiso.” E kak apwal en ndaiong emen ia omw pepehm, ahpw ni omw wia met, aramaso kak wiahla kompoakepahmw keren men. Kompoakepahmw kan men kangoange oh seweseiuk, ahpw irail anahne ken padahkihong irail ia duwen arail kak wia met.
12 Ahl me keieu mwahu en wiahda kompoakepahmw kan iei sang ni omw iang riomw Kristian kan kalohk. Carol, me kitail koasoiapene mwoweo, nda: “I kin wiahda kompoakepahi mwahu tohto sang ni ei iang sister kan kalohk oh pil iang wia soahng teikan nan sapwellimen Siohwa doadoahk. Siohwa ketin sewese ie erein sounpar tohto leledo met sang ni eh ketikihda kompoakepahi pwukat.” Atail kin kompoakepahnkihla riatail Kristian lelepek kan kin ahnsou koaros mwahu ong kitail. Siohwa kin ketin doadoahngki soangen kompoakepah mwahu pwukat pwehn seweseiuk ni omw kin mworusala, duwehte ni omw kin pehm me ke kelekelehpw.—Lep. Pad. 17:17.
it-2 1190 par. 2
Erpit
Erpit en Koht. Erpit unsek kin dierek rehn Siohwa Koht, ih ‘kelehpw me sapwellimanki erpit’ ni unsek. (Ro 16:27; Kau 7:12) Loalokong kin wehwehki ese dahme mehlel, oh pwehki Siohwa iei Sounkapikada me ketin ieias “kohkohlahte” (Me 90:1, 2), e ketin mwahngih soahng koaros duwen lahng oh sampah, mwomwen ar wiawihda oh audapara kan oh poadopoad kan lao lel met. Kosonned, mwekimwekid oh koasoandi en kepikipik kan me aramas kin likih ni ar wia roporop oh ni ar wiahda mehkot. Ahpw ma sohte soahng pwukat re sohte kak wiahda mehkot oh sohte mehkot kak wia poahsoanen dahme re wiahda, pwe mepwukat koaros Koht me ketin kapikada. (Sop 38:34-38; Me 104:24; Lep 3:19; Ser 10:12, 13) Ni mehlel, sapwellime koasoandi me pid tiahk uhdahn kesempwal ong onepek mwahu, madamadau pwung oh mour nsenamwahu. (Deu 32:4-6; kilang JEHOVAH [A God of moral standards].) Sohte mehkot me e sohte mwahngih. (Ais 40:13, 14) Mendahki e kakete mweidohng soahng kan me uhwong sapwellime koasoandi pwung kan en kekeirda oh pil pweida ni ahnsou kis, ni ahnsou kohkohdo e pahn ketin kapwaiada kupwure ni pisetik oh dahme e ketin mahsanih uhdahn pahn “pweida.”—Ais 55:8-11; 46:9-11.
Ire Kesempwal kan
Kapehse ong Mwahnakapw oh Peinakapw kan
▪ ‘I kin wehwehki pepehm en nei serio?’ Sohp 12:11 mahsanih: “Nin duwen lowemwen eh kin perenki song nemen kisin mwenge, salengomw pil perenki rongorong ngilen mahsen kan.” Met ke anahne “song” dahme noumw pwutak de serepein kin nda laud sang mahs. Mwahnakapw oh peinakapw kan kin kalapw wia soangen lokaia pwukat, “Ke kin ahnsou koaros wiahkin ie kisin seri!” de “Ke sohte kin men rong ie!” Ke dehr akamaiki lepin lokaia “ahnsou koaros” de “sohte” ahpw song en wehwehki dahme noumw serio uhdahn men nda. Karasepe, “Ke kin ahnsou koaros wiahkin ie kisin seri” kak wehwehki “I pehm me ke sohte likih ie,” oh “Ke sohte kin men rong ie” kak wehwehki “I men ndaiong uhk ia uhdahn ei pepehm.” Song en wehwehki uhdahn pepehm en noumw serio.