Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • “Nanmwarkien Paliepeng” ni Imwilahn Ahnsou
    Kahn Iroir (Ong Onop)—2020 | May
    • IREN ONOP 19

      “Nanmwarkien Paliepeng” ni Imwilahn Ahnsou

      “Ni imwilahn ahnsou nanmwarkien palieir pahn siken ih [nanmwarkien paliepeng].”​—DAN. 11:40, NW.

      KOUL 150 Rapahki Komourpomw Rehn Koht

      AUDEPEN ONOPa

      1. Dahme kokohp en Paipel kin padahkihong kitail?

      DAHME pahn wiawihong sapwellimen Siohwa aramas akan ni ahnsou keren? Kitail kak ese pasapengo. Kokohp en Paipel kin padahkihong kitail soahng kesempwal kan me pahn kereniong wiawi. Mie kokohp ehu me padahkihong kitail dahme ekei koperment me keieu kehlail nin sampah pahn wia. Kokohp wet kileldi nan Daniel irelaud 11 oh e kawehwehda duwen nanmwarki riemen me uhpene, me iei nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir.b Pali laud en kokohp wet pweidahr, eri kitail kak kamehlele me dahme saik pweida nan kokohpo pahn uhdahn wiawi.

      2. Nin duwen me Senesis 3:15 oh Kaudiahl 11:7 oh 12:17 mahsanih, ire mehlel dah kan me kitail anahne tamataman ni atail onopki ahn Daniel kokohpo?

      2 Pwehn wehwehki kokohpo nan Daniel irelaud 11, kitail anahne tamataman me e kin dokedokehte kaun kan oh koperment kan me kin kaunda de uhwong sapwellimen Koht aramas akan. Oh mendahki sapwellimen Koht ladu kan wia aramas malaulau kei, mwekid laud kan me wiawi nin sampah kin kalapw lelohng irail. Dahme kahrehda? Pwehki Sehdan oh eh koasoandi koaros kin men keieu kasohrehla irail kan me kin papah Siohwa oh Sises. (Wadek Senesis 3:15 oh Kaudiahl 11:7; 12:17.) Patehng met, kokohpo me Daniel ntingihedi anahne pahrekiong kokohp teikan me mi nan Mahsen en Koht. Ni mehlel, kitail kak wehwehkihla ni pwung ahn Daniel kokohpo ihte ma kitail kapahrekihong iren Paipel teikan.

      3. Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop wet oh iren onop en mwuhr?

      3 Eri nan iren onop wet, kitail pahn koasoiapene Daniel 11:25-39. Kitail pahn kilang ihs me nanmwarkien paliepeng oh ihs me nanmwarkien palieir sang pahr 1870 lel 1991, oh kitail pil pahn kilang ia kahrepe mwahu kan me kitail en wekidala atail wehwehki duwen kokohp wet. Nan iren onop en mwuhr, kitail pahn koasoiapene Daniel 11:40–12:1, oh kalaudehla atail wehwehki duwen dahme pali en kokohp wet kasalehda duwen ahnsowo sang 1990 samwa lel mahwen en Armakedon. Ni omw onopki iren onop riau pwukat, e pahn sawas ma ke kilang kakon me oaralape “Nanmwarki Riemen me Uhpene ni Imwilahn Ahnsou.” Ahpw keieu, kitail anahne esehda mahs ihs nanmwarki riemeno nan kokohp wet.

      IHS ME NANMWARKIEN PALIEPENG OH NANMWARKIEN PALIEIR?

      4. Soahng siluh dah kan me kitail en rapahki pwehn esehda ihs me nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir?

      4 Mwar pwukat “nanmwarkien paliepeng” oh “nanmwarkien palieir” iei me tepin kohwong wehi kehlail ko me mi paliepeng oh palieir en sapwen Israel. Dahme kahrehda kitail ndahki met? Tehk dahme tohnlengo me wahlahng Daniel rohngo nda: “I kodohn kawehwehiong uhk dahme pahn wiawihong noumw aramas akan ni rahn akan me pahn kohdo.” (Dan. 10:14) Wehin Israel kin wia sapwellimen Koht aramas akan lao lel Pendekos pahr 33. Ahpw sang ahnsowo kohla, Siohwa ketin kasalehda ni sansal me e kin ketin kilangwohng nein Sises tohnpadahk kan nin duwen sapwellime aramas akan. Kahrehda, pali laud en kokohpo me ntingdi nan Daniel irelaud 11 kin pidada, kaidehn wehin Israel, ahpw sapwellimen Krais tohnpadahk kan. (Wiewia 2:1-4; Rom 9:6-8; Kal. 6:15, 16) Oh ihs me wia nanmwarkien paliepeng oh palieir kin wekila erein ahnsou kan. Ahpw mendahki met, mie soahng kei me sohte wekila. Keieu, nanmwarki pwukat kin kaunda wasa me sapwellimen Koht aramas tohto kin mi ie, de ira kin kaloke irail. Keriau, ara wiewia ong sapwellimen Koht aramas akan kin kasalehda me ira kailongki Koht mehlelo, Siohwa. Oh kesiluh, nanmwarki riemen pwukat kin uhkipene ihs me ahneki manaman laud.

      5. Kitail kak esehda ihs me nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir sang pahr 100 samwa lel pahr 1870? Menlau kawehwehda.

      5 Ahnsou ehu erein pahr 100 samwa, Kristian likamw tohto pedolong nan mwomwohdiso en Kristian mehlel. Re padahngki padahk likamw kan oh ekihla padahk mehlel en Mahsen en Koht. Sang ahnsowo lao lel pahr 1870 samwa, sohte mie pwihn ehu me wia sapwellimen Koht ladu kan nin sampah. Kristian likamw kan me rasehng dihpw suwed kei keirda oh kahrehda Kristian mehlel kan en sohla sansalda. (Mad. 13:36-43) Dahme kahrehda e kesempwal en ese met? E kasalehda me dahme kitail wadek duwen nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir sohte kak dokedoke kaun de wehi kan me kin kaunda sang pahr 100 samwa lel pahr 1870. Sohte pwihn en sapwellimen Koht aramas akan me irail en uhwong.c Ahpw mwurin pahr 1870, kitail kak pwurehng esehda ihs me nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir. Ia duwen atail ese met?

      6. Iahd me sapwellimen Koht aramas akan pwurehng wiahla pwihn ehu? Menlau kawehwehda.

      6 Sangete pahr 1870 kohla, sapwellimen Koht aramas akan tepida wiahla pwihn ehu. Nan pahro, Charles T. Russell oh ienge ko wiahda pwihn ehu me kin onopki Paipel. Brother Russell oh ienge ko kin doadoahk nin duwen ‘meninkedero’ me kokohp kasalehda me pahn ‘kaunopada elen’ Wehin Mesaiao mwohn eh kokouda. (Mal. 3:1) Eri e pil pwurehng miehla pwihn en aramas me kin papah Siohwa ni ahl pwung! Ia duwe, mie koperment kan ni ahnsowo me pahn kaloke sapwellimen Koht ladu kan? Kitail pahn kilang.

      IHS ME NANMWARKIEN PALIEIR?

      7. Ihs me nanmwarkien palieir ni Mahwen Keieun Sampah?

      7 Mpen pahr 1870, Britain wialahr wehi ehu me keieu laud nin sampah, oh e naineki karis en sounpei kan me keieu kehlail. Wehi wet kin karasaraskihong kisin kod tikitik kis me kauwehla kod siluh teikan​—France, Spain, oh Netherlands. (Dan. 7:7, 8) Oh e wiahla nanmwarkien palieir ni Mahwen Keieun Sampah. Erein ahnsowo, Wehin Amerika wiahlahr wehi me keieu kepwehpwe nin sampah oh tepida iangala wehin Britain.

      8. Ihs me nanmwarkien palieir erein imwin rahn akan?

      8 Erein Mahwen Keieun Sampah, Wehin Amerika oh wehin Britain kin ehupene oh mahweniong wehi teikan oh ira wiahla wehi kei me uhdahn kehlail. Ni ahnsowo, Britain oh wehi me e kin kaunda mwoweo patpene wiahla Kaunda Kehlail en Britain-Amerika (Anglo-American World Power). Nin duwen me Daniel kohpada, nanmwarki menet kihpenehier “lapalahn karis ehu.” (Dan. 11:25) Erein imwin rahn akan, Kaunda Kehlail en Britain-Amerika iei me wia nanmwarkien palieir.d Eri ihs me nanmwarkien paliepeng?

      Kaunda Kehlail en Britain-Amerika nan Kokohp en Paipel

      Kokohp kan nan Paipel kin kawehwehda nanmwarkien palieir, Kaunda Kehlail en Britain-Amerika, ni soangsoangen ahl. Karasepe . . .

      • Patehneh wiawihkihda mete oh pwehl.

        patehneh kan me wiawihkihda pwehl oh mete (Dan. 2:41-43)

      • Moangen mahn lawalou me mie kode. Kisin kod kis kohdahsang nan moange me mie pwoaren mese kan oh auwe.

        kod me wosohsada nan moangen mahn kamasepwehk men (Dan. 7:7, 8)

      • Mahn lawalo men me mie kode eisek oh moahng isuh.

        keisuh en moangen mahn lawalou (Kaud. 13:1)

      • Mahn lawalo men me mie kode riau.

        mahn me kode riau (Kaud. 13:11-15)

      • Imwen koperment kan en Kaunda Kehlail en Britain-Amerika.

        “soukohp likamwo” (Kaud. 19:20)

      IHS ME NANMWARKIEN PALIEPENG?

      9. Iahd me nanmwarkien paliepeng kapw men pwarada, oh ia duwen Daniel 11:25 eh pweida?

      9 Nan pahr 1871, pahro mwurin Russell oh ienge ko wiahla pwihn ehu me kin onopki Paipel, nanmwarkien paliepeng kapw men pwarada. Nan pahro, Otto von Bismarck kihpene wasa kei me wiahla wehi kehlail en Sehmen. Wilhelm Keieu wiahla tepin nanmwarki en wehi wet, oh e idihada Bismarck en wia kaun en wehio.e Erein sounpar silihsek samwa, Sehmen tepida kaunda ekei sahpw kan, duwehte Aperika oh deke kan nan Pacific, oh tepida uhwongada wehin Britain. (Wadek Daniel 11:25, NW.)f Wehin Sehmen kihpene lapalahn karis en sounpei kehlail ehu me kereniong kehlail duwehte me wehin Britain ahneki. Sehmen eri mahweniong eh imwintihti kan nan mahwen keieun sampah.

      10. Ia duwen Daniel 11:25b, 26 eh pweida?

      10 Daniel pil kohpada duwen dahme pahn wiawihong wehin Sehmen oh karis en sounpei laud me e kihpeneo. Kokohpo kasalehda me nanmwarkien paliepeng “sohte pahn pweida.” Dahme kahrehda? “Pwehki re pahn widingehdi ih. Oh irail me kin iang tungoale kene mwenge kan me pahn kauwehla ih.” (Dan. 11:25b, 26a, NW) Ni mwehin Danielo, irail kan me kin iang kang “kenen nanmwarki mwenge” iei irail lapalap akan me kin “papah nanmwarkio.” (Dan. 1:5, NW) Ihs me kokohpo koasoakoasoia? E koasoakoasoia lapalap akan en wehin Sehmen, me iangahki nein nanmwarkio kaunen sounpei kan oh sounkaweid en mahwen kan. Irail pwukat me mwuhr sewese kauwehla kaunda wet.g Kokohpo sohte ihte kohpada duwen ohlahn kaunda wet ahpw e pil koasoia duwen dahme wiawi ni eh mahweniong nanmwarkien palieir. Ni eh koasoia duwen nanmwarkien paliepeng, e mahsanih: “A me pid nah karis en sounpeio, e pahn koakoahksang oh me tohto pahn kamakamala.” (Dan. 11:26b, NW) Nan mahwen keieun sampah, nein Sehmen karis en mahweno “koakoahksang,” oh me tohto “kamakamala,” duwehte me kokohpdahr. Aramas me mehla nan mahwen wet tohtohsang nan mahwen teikan koaros en mwoweo.

      11. Dahme nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir wia?

      11 Pwehn kawehwehda ahnsowo mwohn Mahwen Keieun Sampah, Daniel 11:27, 28 mahsanih me nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir pahn “konot ni ehu tehpel . . . oh ira pahn mahsen likamwpene nanpwungara.” E pil kohpada me nanmwarkien paliepeng pahn kihpene “dipwisou kan me e kulihada.” Oh ih met me wiawi. Sehmen oh Britain nda me ira men popohl en mie, ahpw e sansalda me ira likamw ahnsou me mahwen tepida nan pahr 1914. Oh sounpar kan mwohn 1914, Sehmen kepwehpwehla oh wiahla wehi me keriaun kepwehpwe nan sampah pwon. Mwuhr, Sehmen mahweniong nanmwarkien palieir ahpw e lohdi, nin duwen me Daniel 11:29 oh tepin iretikitik 30 mahsanih.

      NANMWARKI KO UHWONGADA SAPWELLIMEN KOHT ARAMAS AKAN

      12. Nan mahwen keieun sampah, dahme nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir wia?

      12 Sang pahr 1914 kohla, nanmwarki riemeno kalaudehla ara uhpene oh pil uhwong sapwellimen Koht aramas akan. Karasepe, nan mahwen keieun sampah, koperment en Sehmen oh koperment en Britain kaloke sapwellimen Koht ladu kan me sohte kin iang mahwen. Oh koperment en Amerika kesehlong nan imweteng irail kan me kin tiengla mwowe nan doadoahk en kalohk. Kalokolok wet kapwaiada kokohpo me kileldi nan Kaudiahl 11:7-10.

      13. Nan pahr 1933 kohla oh erein mahwen keriaun sampah, dahme nanmwarkien paliepeng wia?

      13 Mwuhr, nan pahr 1933 kohla, ahpw mehlel erein mahwen keriaun sampah, nanmwarkien paliepeng kaloke ni lemei sapwellimen Koht aramas. Ni pwihnen Nazi eh tepida kaunda Sehman, Hitler oh irail kan me kin idawehn ih keinapwihdi doadoahk en sapwellimen Koht aramas akan. Sounuhwong pwukat kemehla sapwellimen Siohwa aramas mpen 1,500 oh kadarala me kid kid kei nan imweteng kan (concentration camps). Daniel kohpada duwen mwekid pwukat. Nanmwarkien paliepeng “kasaminehla wasa sarawio” oh “kihsang meirong me kin kaukaule wiawio” sang ni eh keinapwihdi doadoahk en kalohk me sapwellimen Koht ladu kan kin wia. (Dan. 11:30b, 31a, NW) Eh kauno Hitler pil inoukihda me e pahn kemehla sapwellimen Koht aramas akan koaros nan Sehmen.

      NANMWARKIEN PALIEPENG KAPW MEN PWARADA

      14. Ihs me wiahla nanmwarkien paliepeng mwurin mahwen keriaun sampah? Menlau kawehwehda.

      14 Mwurin mahwen keriaun sampah, koperment en Communist en Soviet Union tepida kaunda sahpw kan me e kihsang Sehmen, oh wiahla nanmwarkien paliepeng. Duwehte kaunda lemei en Nazi, Soviet Union uhdahn kaloke koaros me kin mwohneki mahs arail kaudokiong Koht mehlelo.

      15. Dahme nanmwarkien paliepeng wia mwurin Mahwen Keriaun Sampah imwisekla?

      15 Mwurinte Mahwen Keriaun Sampah imwisekla, nanmwarkien paliepeng kapwo, Soviet Union oh ienge kan, pein uhwongada sapwellimen Koht aramas akan. Nin duwen kokohpo me kileldi nan Kaudiahl 12:15-17 kasalehda, nanmwarki menet keinapwihdi atail doadoahk en kalohko oh kalipehla sapwellimen Siohwa aramas kid kid kei. Ni mehlel, erein imwin rahn akan, nanmwarkien paliepeng kahredahr kalokolok laud me rasehng “pillap pwoat” pwehn song katokehdi doadoahk en sapwellimen Koht aramas akan ahpw sohte pweida.h

      16. Ia duwen Soviet Union eh kapwaiada dahme Daniel 11:37-39 mahsanih?

      16 Wadek Daniel 11:37-39. Kokohp wet pweida ni nanmwarkien paliepeng eh kin “pohnsehse koht kan me seme mehn mahs ako kin papah.” Ia duwen? Soviet Union men kasohrehla pelien lamalam kan, eri e song en kihsang arail manaman. Pwehn wia met, sangete pahr 1918, koperment en Soviet Union wiahda kosonned ehu me kahrehda sukuhl kan en tepida padahngki me sohte Koht. Ia duwen nanmwarkien paliepeng menet eh “wauneki koht me kin sinsile kelen mahwen kan”? Soviet Union doadoahngkihla mwohni laud pwehn wiahda nah karis en sounpei oh dipwisoun mahwen kehlail kid kid kei pwehn kakehlailihala eh wehio. Kedekedeo nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir kihpene dipwisoun mahwen kehlail tohto me kak kemehla aramas lik lik kei!

      NANMWARKI RIEMENO DOADOAHKPENE

      17. Dahieu “me sauto me kin kahrehda ohla”?

      17 Nanmwarkien paliepeng utung nanmwarkien palieir pwehn wiahda soahng kesempwal ehu, me iei ren “kihdi nan dewe me sauto me kin kahrehda ohla.” (Dan. 11:31, NW) “Me sauto” iei United Nations.

      18. Dahme kahrehda Paipel kahdaneki United Nations “me sauto”?

      18 Paipel kahdaneki United Nations “me sauto” pwehki United Nations nda me e kak wia dahme Wehin Koht kelehpw kak wia, me iei en wahdo popohl nin sampah. Kokohpo pil nda me me sauto “kin kahrehda ohla” pwehki United Nations pahn mahweniong oh kasohrehla pelien lamalam likamw koaros.​—Menlau kilang koakon “Nanmwarki Riemen me Uhpene ni Imwilahn Ahnsou.”

      DAHME KAHREHDA KITAIL EN ESEHLA DUWEN POADOPOAD WET?

      19-20. (a) Dahme kahrehda kitail anahne esehla duwen poadopoad wet? (b) Peidek dahieu me kitail pahn sapengala nan iren onop en mwuhr?

      19 Kitail anahne esehla duwen poadopoad wet pwehki e kadehdehda me sang pahr 1870 lao lel 1991, kokohp en Daniel me pid nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir pweidahr. Eri kitail kak kamehlele me dahme saik pweida nan kokohpo pahn uhdahn wiawi.

      20 Nan pahr 1991, Soviet Union ohla. Eri ihs me wia nanmwarkien paliepeng ahnsou wet? Iren onop en mwuhr pahn sapengala peidek wet.

      IA DUWEN OMW PAHN SAPENG?

      • Soahng siluh dah kan me sewese kitail en ese ihs me “nanmwarkien paliepeng” oh “nanmwarkien palieir”?

      • Ihs me wia nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir sang pahr 1870 lel 1991?

      • Dahme kahrehda kitail anahne esehla duwen poadopoad wet?

      KOUL 128 Dadaurete Lel ni Imwi

      a Kitail kin kilang mehn kadehde kan me dahme Daniel kohpada duwen “nanmwarkien paliepeng” oh “nanmwarkien palieir” kin wie pweipweidahte. Ia duwen atail kak uhdahn kamehlele met? Oh dahme kahrehda kitail anahne wehwehki ire pisetik kan duwen kokohp wet?

      b Pwehn pahrekiong lokaia kan ni tepin ntingdi en Paipel, nan iren onop wet oh iren onop en mwuhr, se wiliandi “nanmwarkien Siria” ong “nanmwarkien paliepeng,” oh “nanmwarkien Isip” ong “nanmwarkien palieir” me mi nan Daniel irelaud 11.

      c Pwehki kahrepe kan me sansalehr, e sohla pwung en nda me Nanmwarki en Rom Aurelia (pahr 270-275) iei “nanmwarkien paliepeng” de Lih Nanmwarki Zenobia (pahr 267-272) iei “nanmwarkien palieir.” Met wekidala dahme ntingdi nan irelaud 13 oh 14 en pwuhken Pay Attention to Daniel’s Prophecy! (lokaiahn wai).

      d Menlau kilang koakon “Kaunda Kehlail en Britain-Amerika nan Kokohp en Paipel.”

      e Nan pahr 1890, Nanmwarki Wilhelm Keriau kihsang Bismarck eh pwukoahn kaun lapalap.

      f Daniel 11:25, NW: “Oh e pahn kakehlakahda eh manaman oh eh mohngiong oh peikihong nanmwarkien palieir lapalahn karis en sounpei ehu, oh nanmwarkien palieir pahn kaunopada pein ih ong mahwen ni eh kihpene lapalahn karis en sounpei kehlail ehu. Oh e sohte pahn pweida, pwehki re pahn widingehdi.”

      g Irail wiahda soahng tohto pwehn kahrehiong wehi wet en mwadang sohla eh manaman. Karasepe, re sohla utung nanmwarkio, kasansalehda soahng kesempwal kan duwen dahme sohrala nan mahweno, oh idingkihong nanmwarkio en sohla wia nanmwarki.

      h Nin duwen me Daniel 11:34 mahsanih, erein ahnsou mwotomwot ehu, nanmwarkien paliepeng uhdihsang eh kaloke Kristian kan. Karasepe, met wiawi ahnsou me Soviet Union ohla nan pahr 1991.

  • Ihs me “Nanmwarkien Paliepeng” Rahnwet?
    Kahn Iroir (Ong Onop)—2020 | May
    • IREN ONOP 20

      Ihs me “Nanmwarkien Paliepeng” Rahnwet?

      “E pahn kamwomwmwomwla, oh sohte me pahn sewese ih.”​—DAN. 11:45, NW.

      KOUL 95 Maraino Wie Lingalingla

      AUDEPEN ONOPa

      1-2. Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop wet?

      MIEIER mehn kadehde tohtohsang mahs me kitail miher ni kaimwiseklahn imwin rahn kan en koasoandi wet. Ahnsou keren, Siohwa oh Sises Krais pahn ketin kasohrehla koperment koaros me kin uhwong Wehin Koht. Mwohn met pahn wiawi, nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir pahn pousehlahte uhpene oh pil uhwong sapwellimen Koht aramas akan.b

      2 Nan iren onop wet, kitail pahn koasoiapene kokohpo nan Daniel 11:40–12:1. Kitail pahn sukuhlki ihs me nanmwarkien paliepeng rahnwet oh dahme kahrehda kitail kak meleilei mendahki kahpwal kan pahn pwarada ni ahnsou kohkohdo.

      NANMWARKIEN PALIEPENG KAPW MEN

      3-4. Ihs me wiahla nanmwarkien paliepeng? Menlau kawehwehda.

      3 Mwurin Soviet Union ohla nan pahr 1991, sapwellimen Koht aramas akan me mi wasa ko alehdi “sawas tikitik,” de ahneki saledek erein ahnsou ehu. (Dan. 11:34) Pwehki met, irail kak kalohk ni saledek, oh sohte pwand nempehn sounkalohk kan nan sahpw kan en Communist tohtohla lella meh lopw kei. Kedekedeo, Russia oh wehi kan me kin utung ih wiahla nanmwarkien paliepeng. Nin duwen me kitail koasoiapene nan iren onop en mwoweo, mie soahng siluh me koperment ehu anahne wia pwehn wiahla nanmwarkien paliepeng de nanmwarkien palieir: (1) kaunda de uhwong sapwellimen Koht aramas akan, (2) kasalehda sang eh wiewia me e wia imwintihti en Siohwa oh sapwellime aramas akan, oh (3) uhwong nanmwarki me kin uhwong ih.

      4 Tehk kahrepe kan me kitail kak ndahki me rahnwet nanmwarkien paliepeng iei Russia oh wehi kan me kin utung ih. (1) Re uhwongada sapwellimen Koht aramas akan ni arail keinapwidi doadoahk en kalohk oh kaloke riatail Kristian lopw kei me kousoan wasa kan me re kaunda. (2) Uhwong pwukat kasalehda me re kailongki Siohwa oh sapwellime kan. (3) Re kin uhwong nanmwarkien palieir, me iei Kaunda Kehlail en Britain-Amerika. Kitail pahn kilang dahme Russia oh wehi kan me kin utung ih wiadahr me kin kadehdehda me irail iei nanmwarkien paliepeng.

      NANMWARKIEN PALIEPENG OH NANMWARKIEN PALIEIR DOULAHTE UHPENE

      5. Ahnsou dahieu me Daniel 11:40-43 koasoia duwe, oh dahme wiawi erein ahnsowo?

      5 Wadek Daniel 11:40-43, NW.c Pali wet nan kokohpo kin koasoia duwen ahnsoun imwio. E koasoiahda duwen uhpene en nanpwungen nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir. Daniel kohpada me ni imwilahn ahnsou, nanmwarkien palieir pahn “siken” nanmwarkien paliepeng.​—Dan. 11:40, NW.

      6. Ia mehn kadehde me nanmwarki riemeno kin uhpene?

      6 Nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir kin pousehlahte uhpene pwehki ira men wiahla koperment me keieu kehlail nin sampah. Karasepe, medewehla dahme wiawi mwurin Mahwen Keriaun Sampah ni Soviet Union oh wehi kan me kin utung ih ar tepida kaunda pali laud en Iurop. Met kahrehda nanmwarkien palieir oh wehi kan me kin utung pwungkipene en kaminiminpene neirail karis en sounpei kan oh uhwong nanmwarkien paliepeng. Pwihn wet iei me adaneki NATO. Nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir pil doadoahngkihla mwohni laud pwehn wiahda karis en sounpei me keieu kehlail. Ira pil uhpene sang ni ara kin utung ahn emenemen imwintihti kan nan mahwen kan nan Aperika, Eisia, oh Latin Amerika. Me keren, Russia oh wehi kan me kin utung ih kin wie kekehlailla. Irail pil kin doadoahngki computer kan pwehn uhwong nanmwarkien palieir. Nanmwarki pwukat kin karaunehki emenemen me e kin doadoahngki prokram en computer kan pwehn kauwehla palien mwohni oh politik en sapwarail. Oh nin duwen me Daniel kohpada, nanmwarkien paliepeng kin pousehlahte uhwong sapwellimen Koht aramas akan.​—Dan. 11:41.

      NANMWARKIEN PALIEPENG PEDOLONG NAN “SAHPW LINGANO”

      7. Dahkot “sahpw Lingano”?

      7 Daniel 11:41 (NW) mahsanih me nanmwarkien paliepeng pahn pedolong nan “sahpw Lingano.” Sahpw dahieu mwo? Mahsie, sapwen Israel wia “sahpw me keieu kaselel nanpwungen sahpw akan.” (Esek. 20:6) Ahpw kahrepen sahpwo eh uhdahn kesempwal iei pwehki ih wasao me aramas akan kin kaudokiong Siohwa. Sang Pendekos pahr 33, “sahpw Lingano” sohla wia uhdahn wasa ehu nin sampah. Met pwung pwehki rahnwet, sapwellimen Siohwa aramas akan kin mi wasa koaros nin sampah. Rahnwet, “sahpw Lingano” iei soahng kan me sapwellimen Siohwa aramas akan kin wiewia, me iangahki arail mihting kan oh doadoahk en kalohk.

      8. Ia duwen nanmwarkien paliepeng eh pedolong nan “sahpw Lingano”?

      8 Erein imwin rahn akan, pak tohto nanmwarkien paliepeng kin pedolong nan “sahpw Lingano.” Karasepe, ni ahnsou me Nazi en Sehmen wia nanmwarkien paliepeng, ahpw mehlel erein mahwen keriaun sampah, e pedolong nan “sahpw Lingano” sang ni eh kaloke oh kemehla sapwellimen Koht aramas akan. Mwurin Mahwen Keriaun Sampah ni ahnsou me Soviet Union wiahla nanmwarkien paliepeng, e pedolong nan “sahpw Lingano” sang ni eh kaloke oh kalipehla sapwellimen Koht aramas akan.

      9. Nan pahr nekla ko, ia duwen Russia oh wehi kan me utung ih ar pedolong nan “sahpw Lingano”?

      9 Nan pahr nekla ko, Russia oh wehi kan me kin utung ih pil pedolong nan “sahpw Lingano.” Ia duwen? Nan pahr 2017, Russia keinapwidi doadoahk en sapwellimen Siohwa aramas akan oh kesehlong ekei irail nan imweteng. E pil keinapwidi neitail sawaspen Paipel kan, iangahki Kawehwe en Sampah Kapw. E pil kihsang ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan nan Russia, Wasahn Kaudok kan oh Wasahn Mihting Tohrohr kan. Mwurin mwekid pwukat, Pwihn me Kin Apwalih Mwomwohdiso nan Sampah Pwon kasalehda nan pahr 2018 me Russia oh wehi kan me kin utung ih iei nanmwarkien paliepeng. Ahpw mendahki sapwellimen Siohwa aramas akan kin lelohng kalokolok laud, re sohte kin iang uhwongada de nantihong wekidala palien koperment kan. Irail kin idawehn kaweid en Paipel en kapakapki “irail koaros me lapalap,” ahpw mehlel ni irail pwukat ar pahn pilada ma kitail kak kaudok ni saledek de soh.​—1 Tim. 2:1, 2.

      NANMWARKIEN PALIEPENG PAHN KALOWEHDI NANMWARKIEN PALIEIR?

      10. Nanmwarkien paliepeng pahn kalowehdi nanmwarkien palieir? Menlau kawehwehda.

      10 Pali laud en Daniel 11:40-45 kin koasoakoasoia duwen wiewiahn nanmwarkien paliepeng. Ia duwe, met wehwehki me e pahn kalowehdi nanmwarkien palieir? Soh. Nanmwarkien palieir pahn “momourte” ni ahnsou me Siohwa oh Sises pahn ketin kasohrehla koperment koaros nin sampah nan mahwen en Armakedon. (Kaud. 19:20) Dahme kahrehda kitail kak kamehlele met? Medewehla dahme kokohp en Daniel oh Kaudiahl kasalehda.

      Takai ehu kohsang ni nahna ehu lel patehnehn sansal takai kalaimwuno me wiawihkihda mete.

      Nan Armakedon, Wehin Koht, me karasaraskihong takai ehu, pahn kasohrehla kaundahn aramas, me karasaraskihong sansal takai kalaimwuno (Menlau kilang parakrap 11)

      11. Dahme Daniel 2:43-45 kasalehda? (Menlau kilang kilel ni kilin Kahn Iroir wet.)

      11 Wadek Daniel 2:43-45. Soukohp Daniel kawehwehda duwen koperment kan me arail wiewia pidada sapwellimen Koht aramas akan. Koperment pwukat kin karasaraskihong wasa kan ni paliweren sansal takai kalaimwuno. Kaimwiseklahn koperment en sampah wet kin karasaraskihong patehnehn sansalo me wiawihkihda mete oh pwehl. Patehneh ko iei Kaunda Kehlail en Britain-Amerika. Kokohpo kasalehda me Kaunda Kehlail en Britain-Amerika pahn kakaunte ni Wehin Koht eh pahn kasohrehla koperment koaros en sampah.

      12. Dahme moahng keisuhwo karasaraskihong, oh dahme kahrehda met kesempwal?

      12 Wahnpoaron Sohn pil koasoia duwen koperment kan me kin kaunda sapwellimen Siohwa aramas akan. Sohn karasahiong koperment pwukat mahn lawalou me moahng isuh. Moahng keisuh en mahn lawalou iei Kaunda Kehlail en Britain-Amerika. Met kesempwal pwehki sohte ehu moahng me pahn pwarada mwurin met. Moahng keisuh en mahn lawalou pahn wie kakaun ni ahnsou me Krais oh sapwellime karis en nanleng kan pahn kasohrehla ih oh pil mahno pwon.d​—Kaud. 13:1, 2; 17:13, 14.

      DAHME NANMWARKIEN PALIEPENG PAHN WIA NI AHNSOU KEREN?

      13-14. Ihs me ‘Kok nan sapwen Makok,’ oh dahme kakete kalingeringerihada ih pwehn uhwongada sapwellimen Koht aramas akan?

      13 Esekiel ntingihedi kokohp ehu me padahkihong kitail dahme pahn wiawi mwohn nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir pahn sohrala. E mwomwen me kokohp kan nan Esekiel 38:10-23; Daniel 2:43-45; 11:44–12:1; oh Kaudiahl 16:13-16, 21 kin koasoakoasoia soahng teieu. Ma met mehlel, eri ih met me kitail medewe pahn wiawi.

      14 Ahnsou kis mwurin kahn kamakam kohwalapo eh tepida, “nanmwarki kan en sampah pwon” pahn kohpene wiahla pwihn ehu. (Kaud. 16:13, 14; 19:19) Paipel kahdaneki pwihn en koperment pwukat ‘Kok nan sapwen Makok.’ (Esek. 38:2) Pwihn wet pahn uhwongada sapwellimen Koht aramas akan koaros oh song en kasohreirailla douluhl. Dahme pahn kamwakid pwihn wet en wia met? Nan kokohp ehu me pid ahnsou kiso, wahnpoaron Sohn nda me keteu ais takai kalaimwun kan pahn mweredi pohn sapwellimen Koht imwintihti kan. Keteu ais takai kin karasaraskihong rohng en kadeik me inenen kehlail, me sapwellimen Siohwa aramas akan pahn lohkiseli. Rohng en kadeik wet kakete kalingeringerihada Kok en Makok kahrehda e pahn uhwongada sapwellimen Koht aramas akan pwehn kasohreirailla sang sampah.​—Kaud. 16:21.

      15-16. (a) Mwekid dahieu me Daniel 11:44, 45 ele koasoakoasoia? (b) Dahme pahn wiawihong nanmwarkien paliepeng oh wehi teikan me wia kisehn Kok en Makok?

      15 Ele rohng en kadeik wet oh uhwong me sapwellimen Koht imwintihti kan pahn wia iei mwekid kohte me Daniel 11:44, 45 (Wadek.) koasoia duwe. Daniel nda me “rohng me pahn peidohsang palimese oh paliepeng” pahn kalingeringerihada nanmwarkien paliepeng, me kohieilahng mahwen “ni eh engieng.” Nanmwarkien paliepeng uhdahn men “kemehla aramas tohto.” Mwomwen me “aramas tohto” pwukat iei sapwellimen Siohwa aramas akan.e Wasaht Daniel ele koasoakoasoia kaimwiseklahn uhwong me pahn wiawihong sapwellimen Koht aramas akan.

      16 Uhwong wet sang nanmwarkien paliepeng oh koperment teikan koaros en sampah pahn kahrehiong Koht me Keieu Manamano en ketin engiengda kowahlap oh kahrehda mahwen en Armakedon en tepida. (Kaud. 16:14, 16) Ni ahnsowo, nanmwarkien paliepeng, oh pil wehi kan koaros me wiahda Kok en Makok, pahn sohrala oh “sohte emen pahn mi wasao pwehn sewese.”​—Dan. 11:45.

      Sises dake oahs pwetepwet men oh onopadahng kesingki ketieu. Tohnleng teikan dake oahs pwetepwet kan kolokol kedlahs.

      Ni mahwen en Armakedon, Sises Krais oh sapwellime karis en nanleng pahn kasohrehla ahn Sehdan sampah suwed oh doarehla sapwellimen Koht aramas akan (Menlau kilang parakrap 17)

      17. Ihs me “kaun lapalapo” Maikel me Daniel 12:1 mahsanih duwe, oh dahme e ketin wia?

      17 Iretikitik ehu en Daniel irelaud 12 kasalehda ni oaritik ia duwen nanmwarkien paliepeng oh wehi kan me kin utung ih ar pahn sohrala, oh ia duwen atail pahn poadoandoarla. (Wadek Daniel 12:1.)f Ia wehwehn iretikitik wet? Maikel iei pil ehu mwaren atail nanmwarki me wie kakaun, Krais Sises. E kin ketin “kesikesihnen pwehki” sapwellimen Koht aramas akan sang pahr 1914 ni ahnsou me Wehin Koht tepida kakaun nanleng. Ni ahnsou keren, e pahn ketin “mwekid,” de kasohrehla sapwellime imwintihti kan nan mahwen en Armakedon. Armakedon iei kaimwiseklahn mwekid me pahn wiawi. Daniel kahdaneki ahnsowo “ahnsou apwal ehu” me keieu suwed nan poadopoad. Ahpw ahnsowo mwohnte mahwen wet pahn wiawi iei me ahn Sohn kokohpo nan Kaudiahl kin kahdaneki “kahn kamakam kowahlap.”​—Kaud. 6:2; 7:14.

      EDOMW PAHN IANG “NTINGDI NAN PWUHKO”?

      18. Dahme kahrehda kitail kak ahneki koapworopwor mendahki dahme pahn wiawi ahnsou kohkohdo?

      18 Daniel oh Sohn nda me Siohwa oh Sises pahn ketin doarehla sapwellimara ladu kan nan kahn kamakam kowahlapo. Eri kitail kak ahneki koapworopwor mendahki dahme pahn wiawi ahnsou kohkohdo. Daniel nda me eden irail kan me pahn poadoandoarla pahn iang “ntingdi nan pwuhko.” (Dan. 12:1) Ia duwen adatail eh kak iang kileldi nan pwuhk wet? Kitail anahne kasalehda ni sansal me kitail kin pwoson Sises, Sihmpwul en Kohto. (Sohn 1:29) Kitail anahne inoukihong Koht atail mour oh papidaisla. (1 Pit. 3:21) Oh kitail anahne utung Wehin Koht sang ni atail kin wia uwen atail kak pwehn sewese meteikan sukuhlki duwen Siohwa.

      19. Dahme kitail anahne wia met, oh dahme kahrehda?

      19 Met iei ahnsoun kakehlakahla atail likih Siohwa oh sapwellime pwihn en ladu lelepek kan. Met iei ahnsoun utungada Wehin Koht. Ma kitail wia met, kitail pahn poadoandoarla ni ahnsou me Wehin Koht pahn kasohrehla nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir.

      IA DUWEN OMW PAHN SAPENG?

      • Ihs me “nanmwarkien paliepeng” rahnwet?

      • Ia duwen nanmwarkien paliepeng eh pedolong nan “sahpw Lingano”?

      • Dahme pahn wiawihong nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir?

      KOUL 149 Koul en Kana

      a Ihs me “nanmwarkien paliepeng” rahnwet, oh ia duwen eh pahn sohrala? Atail ese pasapengpen peidek pwukat kak kakehlakahda atail pwoson oh sewese kitail en onopada ong kahpwal kan me kitail pahn lelohng ni ahnsou kohkohdo.

      b Pwehn pahrekiong lokaia kan ni tepin ntingdi en Paipel, nan iren onop wet, se wiliandi “nanmwarkien Siria” ong “nanmwarkien paliepeng,” oh “nanmwarkien Isip” ong “nanmwarkien palieir” me mi nan Daniel irelaud 11.

      c Daniel 11:40-43 (NW): “Ni imwilahn ahnsou nanmwarkien palieir pahn siken ih, oh nanmwarkien paliepeng pahn kohdohng ih rasehng melimel ehu iangahki kuruma kan oh soundake oahs kan oh sohp tohto; oh e pahn pedolong nan sahpwo oh mwekid pitipit kohwei rasehng lapake ehu. E pil pahn pedolong nan sahpw Lingano, oh sahpw tohto pahn pwupwudi. Ahpw iet irail kan me pahn pitsang nan peh: Edom oh Mohap oh pwihn me keieu kesempwal en mehn Ammon kan. Oh e pahn kin usehlahte doadoahngki eh manaman ong sahpw ko; oh sapwen Isip sohte pahn pitila. Oh e pahn kaunda dipwisou kesempwal rir kan, kohl oh silper kan, oh soahng kaselel kan koaros en Isip. Oh mehn Lipia kan oh mehn Idiopia kan pahn mi ni eh kahk kan.”

      d Pwehn kalaudehla omw wehwehki Daniel 2:36-45 oh Kaudiahl 13:1, 2, menlau kilang Kahn Iroir en June 1, 2012, pali 9-20 oh pil Kahn Iroir (lokaiahn wai) en June 15, 2012, pali 19.

      e Pwehn kalaudehla omw wehwehki met, menlau kilang Kahn Iroir en May 1, 2015, pali 30-31.

      f Daniel 12:1 (NW): “Erein ahnsowo Maikel pahn mwekid, kaun lapalapo me kin kesikesihnen pwehki omw aramas akan. Oh ahnsou apwal ehu pahn wiawi me saikinte wiawi sangete ahnsou me miehla wehi ehu lao lel ahnsowo. Oh erein ahnsowo omw aramas akan pahn pitila, koaros me adarail kan ntingdi nan pwuhko.”

  • Nanmwarki Riemen me Uhpene ni Imwilahn Ahnsou
    Kahn Iroir (Ong Onop)—2020 | May
    • Nanmwarki Riemen me Uhpene ni Imwilahn Ahnsou

      Ekei kokohp kan me kileldi nan koakon wet wiawi ahnsoutehkis. Kokohp pwukat kadehdehda ni ahl tohto me kitail mieier ni “imwilahn ahnsou.”​—Dan. 12:4, NW.

      Chart ehu me kasalehda kokohp kan oh ihs me nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir sang 1870 samwa lel rahnwet.
      • Chart keieu en chart 4, kasalehda kokohp kan erein imwilahn ahnsou oh pil sang pahr 1870 samwa lel 1918. Paipel kahdaneki pahr kan sang 1914 kohla imwilahn ahnsou. Kokohp 1: Mahn lawalo me moahng isuh me pwarada mwohn pahr 1870 nan chart wet. Erein Mahwen Keieun Sampah, keisuh en moangen mahn lawalou ohla. Sang pahr 1917 kohla, keisuh en moangen mahn lawalou mwahula oh mahn lawalou kehlailda. Kokohp 2: Nan pahr 1871, kitail kak ese ihs me nanmwarkien paliepeng, oh nan pahr 1870, kitail kak ese ihs me nanmwarkien palier. Nanmwarkien paliepeng pwurehng pwarada nan 1871 nin duwen wehin Sehmen. Wehin Britain sansalda me iei ih nanmwarkien palieir, ahpw nan 1917, Kaunda Kehlail en Britain-Amerika uhd wiliandi. Kokohp 3: Tepida sang 1870 samwa, Charles T. Russell oh ienge kan kin doadoahk nin duwen ‘meninkedero.’ Nan pahr 1880 samwa, ‘Zion’s Watch Tower’ kangoange sounwadawad kan ren kalohki rongamwahwo. Kokohp 4: Sang 1914 kohla, ahnsoun dondol. Dihpw suwed kan katohrohrsang wihd kan. Kokohp 5: Sang 1917 kohla, pahteneh me wiawikihda mete oh pwehl pwarada. Dahme pil kasansalda: Mwekid kan en sampah sang 1914 lel 1918, Mahwen Keieun Sampah. Mwekid kan me wiawihong sapwellimen Siohwa aramas akan: Sang 1914 lel 1918, Tohnsukuhl kan en Paipel nan Britain oh Sehmen selidi. Nan 1918, brother kan sang poahsoan kaun en Sounkadehde kan nan Wehin Amerika selidi.
        Kokohp 1.

        Iren Paipel (kan) Kaud. 11:7; 12:13, 17; 13:1-8, 12

        Kokohp ‘Mahn lawalou’ kaunda tohnsampah tohtohsang sounpar 3,000. Erein imwilahn ahnsou, keisuh en moahngo ohla. Mwuhr, moahngo mwahula oh “tohnsampah koaros” kin idawehn mahn lawalou. Sehdan kin doadoahngki mahno pwehn “mahweniong luhwen kadaudok en liho.”

        Pweidahn kokohp Mwurin Nohliko, koperment kan me uhwong Siohwa kin wie kakaun aramas akan. Daulih sounpar 3,000 mwuri, wehin Britain uhdahn luwetala erein Mahwen Keieun Sampah. Ahpw e pwurehng kehlailda ni ahnsou me Wehin Amerika iangala ih. Sehdan kin doadoahngki koperment en sampah koaros pwehn kaloke sapwellimen Koht aramas akan, ahpw mehlel erein imwilahn ahnsou.

      • Kokohp 2.

        Iren Paipel (kan) Dan. 11:25-45

        Kokohp Erein imwin ahnsou, nanmwarkien paliepeng oh nanmwarkien palieir kin uhpene.

        Pweidahn kokohp Wehin Sehmen oh Britain-Amerika uhpene. Nan pahr 1945, Soviet Union oh ienge kan wiahla nanmwarkien paliepeng. Nan pahr 1991, Soviet Union ohla, oh mwuhr, Russia oh ienge kan uhd wiahla nanmwarkien paliepeng.

      • Kokohp 3.

        Iren Paipel (kan) Ais. 61:1; Mal. 3:1; Luk 4:18

        Kokohp Siohwa ketin poaronehdo sapwellime “meninkeder” pwehn “kaunopada” elen Wehin Mesaiao mwohn eh tepida kaunda. Pwihn wet tepida “lohkiong me semwehmwe kan rongamwahu.”

        Pweidahn kokohp Sang pahr 1870 samwa kohla, C. T. Russell oh ienge kan kin uhdahn ngoangki onopki Paipel pwehn kawehwehda dahme e uhdahn padahngki. Nan pahr 1880 samwa, re esehda uwen kesempwal me sapwellimen Koht ladu kan en kalohk. Re ntingihada ire kan me duwehte “Anahne Sounkalohk 1,000” oh “Idihdida Pwehn Kalohk.”

      • Kokohp 4.

        Iren Paipel (kan) Mad. 13:24-30, 36-43

        Kokohp Imwintihti men kamwarak dihpw suwed nan mwetin wihd ehu oh dihpw suwed ko iangete keirda kahrehda wihd ko sohla sansal lao lel ahnsoun dondol; mwuhr dihpw suwed ko katohrohrla sang wihd ko.

        Pweidahn kokohp Tepida sang pahr 1870, wekpeseng en Kristian mehlel kan oh Kristian likamw kan lalaudla. Erein imwin ahnsou, Kristian mehlel kan pokonpene oh tohrohrala sang Kristian likamw kan.

      • Kokohp 5.

        Iren Paipel (kan) Dan. 2:31-33, 41-43

        Kokohp Patehneh me wiawihkihda mete oh pwehl iei patehnehn sansal takaio me wiawihkihda mete teikan.

        Pweidahn kokohp Pwehl kin karasaraskihong aramas akan me mi pahn Kaunda Kehlail en Britain-Amerika. Aramas akan kin pelianda oh kahrehiong kehl en kaunda wet, me rasehng mete, en luwetala.

      • Chart keriau en chart 4, kasalehda kokohp kan erein imwilahn ahnsou oh pil sang pahr 1919 lel 1945. Nanmwarkien paliepeng iei Sehmen lao lel pahr 1945. Nanmwarkien palieir iei Kaunda Kehlail en Britain-Amerika. Kokohp 6: Nan pahr 1919, Kristian keidi kan pokonpene nan mwomwohdiso ehu me kamwakeldahr. Sang 1919 kohla, doadoahk en kalohko lalaudla oh pousehlahte wiawi. Kokohp 7: Nan pahr 1920, League of Nations wiawihda oh mihmi lao tepidahn Mahwen Keriaun Sampah. Dahme pil kasansalda: Kokohp 1, mahn lawalo me moahng isuh, doulahte. Kokohp 5, pahteneh me wiawikihda mete oh pwehl, doulahte. Mwekid kan en sampah sang 1939 lel 1945, Mahwen Keriaun Sampah. Mwekid kan me wiawihong sapwellimen Siohwa aramas akan: Nan Sehmen sang 1933 lel 1945, Sounkadehde kan daulih meh 11,000 selidi. Nan Britain sang 1939 lel 1945, Sounkadehde kan kereniong meh 1,600 selidi. Nan Wehin Amerika sang 1940 lel 1944, uhwong sang pwihnen aramas lemei kan wiawihong Sounkadehde kan daulih pak 2,500.
        Kokohp 6.

        Iren Paipel (kan) Mad. 13:30; 24:14, 45; 28:19, 20

        Kokohp “Wihd ko” kohpene nan “imwen nahk” oh ‘ladu lelepek oh loalokongo’ idihdida pwehn apwalih “sounpapah kan.” Doadoahk en kalohki “rongamwahu en Wehio” tepida kohpeseng “wasa koaros me aramas kin mi ie nin sampah.”

        Pweidahn kokohp Nan pahr 1919, ladu lelepek oh loalokongo idihdida pwehn apwalih sapwellimen Koht aramas akan. Sang ahnsowo kohla, Tohnsukuhl kan en Paipel kalaudehla arail doadoahk en kalohk. Rahnwet, Sounkadehdehn Siohwa kan kin kalokalohk nan sahpw daulih 200 oh kin wiahda sawaspen Paipel kan ni lokaia daulih 1,000.

      • Kokohp 7.

        Iren Paipel (kan) Dan. 12:11; Kaud. 13:11, 14, 15

        Kokohp Mahn lawalo me kode riau padahkihong tohnsampah ren wiahda “sansal en mahn lawalo” oh kihong ‘esingek nan sansalo.’

        Pweidahn kokohp Kaunda Kehlail en Britain-Amerika tapiada League of Nations. Wehi teikan kin utung League of Nations. Kedekedeo, nanmwarkien paliepeng iangala pwihno, ahpw ihte sang pahr 1926 lel 1933. Duwehte United Nations (UN) me wiawihda mwuri, League of Nations alehdi kaping me Wehin Koht kelehpw warohng ale.

      • Chart kesiluh en chart 4, kasalehda kokohp kan erein imwilahn ahnsou oh dahme wiawi sang pahr 1945 lel 1991. Nanmwarkien paliepeng iei Soviet Union oh wehi kan me kin utung ih lao lel 1991, oh mwuhr Russia oh wehi kan me kin utung ih. Nanmwarkien palieir iei Kaunda Kehlail en Britain-Amerika. Kokohp 8: Ediniei laud sang pakudang ehu, kasalehda ohla laud me Kaunda Kehlail en Britain-Amerika kahrehda. Kokohp 9: United Nations wiawihda nan 1945, oh wiliandi League of Nations. Dahme pil kasansalda: Kokohp 1, mahn lawalo me moahng isuh, doulahte. Kokohp 5, pahteneh me wiawikihda mete oh pwehl, doulahte. Kokohp 6, nan 1945 mie sounkalohk daulih 156,000. Nan 1991, mie sounkalohk daulih 4,278,000. Mwekid kan me wiawihong sapwellimen Siohwa aramas akan: Nan Soviet Union sang 1945 lel 1950 samwa, Sounkadehde kid kid kei kalipilipala Siberia.
        Kokohp 8.

        Iren Paipel (kan) Dan. 8:23, 24

        Kokohp Nanmwarki lemei men kahrehda “mwomwla laud.”

        Pweidahn kokohp Kaunda Kehlail en Britain-Amerika kahredahr mwomwla laud. Karasepe, erein Mahwen Keriaun Sampah, Wehin Amerika kahrehda ohla laud ni ahnsou me e kesehdi pakudang kehlail riau pohn ehu sahpw me kin uhwong Britain oh Wehin Amerika. Ohla me pakudang pwukat kahrehda uhdahn laudsang ohla laud kan en mwoweo.

      • Kokohp 9.

        Iren Paipel (kan) Dan. 11:31; Kaud. 17:3, 7-11

        Kokohp Mahn lawalo “weitahta” me kode eisek kohda sang nan pwoahr loalo oh ih me nanmwarki kawaluh. Pwuhken Daniel nda me nanmwarki menet iei “me sauto me kin kahrehda ohla.”

        Pweidahn kokohp League of Nations sohla doadoahk erein Mahwen Keriaun Sampah. Mwurin mahweno, koperment kan uhd “kihdiong wasao” United Nations. Duwehte League of Nations, UN alehdi kaping me Wehin Koht warohng ale. UN pahn uhwongada pelien lamalam kan.

      • Chart kapahieu en chart 4, kasalehda kokohp kan erein imwilahn ahnsou oh dahme wiawi sang rahn pwukat lao lel Armakedon. Nanmwarkien paliepeng iei Russia oh wehi kan me kin utung ih. Nanmwarkien palieir iei Kaunda Kehlail en Britain-Amerika. Kokohp 10: Kaun kan en sampah pakairki ‘popohl oh sohte keper.’ Mwuhr, kahn kamakam kowahlap tepida. Kokohp 11: Wehi kan uhwongada pwihnen pelien lamalam likamw kan. Kokohp 12: Koperment kan en sampah uhwongada sapwellimen Koht aramas akan. Luwen me keidi kan kohdahla nanleng. Kokohp 13: Armakedon. Me dake oahs pwetepweto kana nan sapwellime mahwen. Mahn lawalo me moahng isuh sohrala; pahtenehn sansal takai kalaimwuno me wiawihkihda mete oh pwehl mwutpene. Dahme pil kasansalda: Kokohp 1, mahn lawalo me moahng isuh, doulahte lao lel Armakedon. Kokohp 5, pahteneh me wiawihkihda mete oh pwehl, doulahte lao lel Armakedon. Kokohp 6, rahnwet mie sounkalohk daulih 8,580,000. Mwekid kan me wiawihong sapwellimen Siohwa aramas akan: Nan 2017, kaun kan en Russia salihedi Sounkadehde kan oh kihsang arail ohpis kan.
        Kokohp 10 oh 11.

        Iren Paipel (kan) 1 Des. 5:3; Kaud. 17:16

        Kokohp Wehi kan pakairki “popohl oh sohte keper,” oh “kode eisek” oh “mahn lawalou” uhwongada “lihen netiki paliwereo” oh kasohrehla. Mwurin mwo, wehi kan kasohrala.

        Pweidahn kokohp Ele wehi kan pahn nda me re pahn kahrehda popohl oh sohte keper nin sampah. Mwuhr, wehi kan me iang UN pahn kasohrehla pwihnen pelien lamalam kan. Met pahn tapiada kahn kamakam kowahlap. Kahn kamakam kowahlapo pahn imwisekla ni ahnsou me Sises pahn ketin kasohrehla koasoandi koaros en Sehdan nan Armakedon.

      • Kokohp 12.

        Iren Paipel (kan) Esek. 38:11, 14-17; Mad. 24:31

        Kokohp Kok pahn uhwongada sapwellimen Koht aramas akan. Tohnleng kan eri pahn kihpene “me pilipildahr” kan.

        Pweidahn kokohp Nanmwarkien paliepeng oh koperment teikan koaros en sampah pahn uhwongada sapwellimen Koht aramas akan. Mwurinte uhwong wet eh tepida, luhwen me keidi kan pahn kohdahla nanleng.

      • Kokohp 13.

        Iren Paipel (kan) Esek. 38:18-23; Dan. 2:34, 35, 44, 45; Kaud. 6:2; 16:14, 16; 17:14; 19:20

        Kokohp “Me mwomwohd” pohn “oahs pwetepwet” kohieilahng “kalowehdi eh imwintihti kan” sang ni eh pahn ketin kasohrehla Kok oh nah karis en sounpei kan. “Mahn lawalou” pahn “lekdekiong nan lehn kisiniei,” oh sansal takai kalaimwuno rengkidi.

        Pweidahn kokohp Sises, Nanmwarki en Wehin Koht, pahn ketin doarehla sapwellimen Koht aramas akan. Sises oh 144,000 ko me pahn iang ih kaunda, oh pil tohnleng kan pahn kasohrehla wehi kan koaros, oh ahn Sehdan sampah pahn imwisekla.

Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
Log Out
Log In
  • Ponapean
  • Share
  • Me Ke Mwahuki
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Terms of Use
  • Privacy Policy
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Log In
Share