Sera ki bu sibiba?

Ke ku saserdotis na templu na Jerusalen ta fasi ku sangi, dipus ku limarias matadu na altar?

KADA anu, saserdotis na antigu Israel ta fasi sakrifisius di manga di limarias na altar di templu. Un storiadur judeu comadu Josefu fala di kuma, mas di 250 mil karnelis ta mataduba na dia di Paskua. Pa kila, i ta tenba manga di sangi ku tenba di tiradu na altar. (Sir 1:​10, 11; Num 28:​16, 19) Nunde ku tudu kil sangi ta baiba?

Sientistas koba zona nunde ku templu di Erodis kumpuduba. E diskubri baletas nunde ku sangi di altar ta pasaba nel.

No jubi dus kusas ku ta judaba pa altar kontinua sta limpu:

• Kobas ku sta bas di altar: Un livru antigu ku fala di leis ku regras di judeus, ku skirbidu dipus di anu 200 EK, da splikason aserka di baletas ku ta sta bas di con. Livru fala di kuma i tenba dus koba na un skina di altar. Sangi di sakrifisius ku yagu ku ta usaduba pa laba altar, ta entra nes kobas i pasa pa baleta i bai te na riusiñu di Sedron.

  Sientistas konkorda di kuma “kobas” ta usaduba pa pudi leba sangi. Un livru di storia di judeus splika di kuma, sientistas diskubri baletas pertu di templu ku talves ta usaduba pa leba sangi ku yagu ku ta usaduba na altar di templu. — The Cambridge History of Judaism.

• Manga di yagu: Saserdotis pirsisaba di manga di yagu pa laba con di altar, i juda pa sangi pudi bai pa baletas. Pa kuida des tarbaju importanti, saserdotis teneba yagu ke pirsisaba del na sidadi. Yagu di sidadi ta baiba pa altar atraves di baletas ku kumpudu pa yagu pasa, ku sisternas ku ta guardaba yagu. Sientista Joseph Patrich splika di kuma, i ka tenba utru templu ku teneba un bon manera di manda yagu limpu pa templu i tira yagu susu di la.