INTERNETPI BIBLIOTECA Watchtower
INTERNETPI BIBLIOTECA
Watchtower
Quechua (Bolivia)
  • BIBLIA
  • PUBLICACIONES
  • REUNIONES
  • nwt Éxodo 1:1-40:38
  • Éxodo

Kay videoqa mana kanchu.

Perdonariwayku, ima problemachá kan.

  • Éxodo
  • Mosoj Jallp’api Kausajkunapaj Diospa Palabran
Mosoj Jallp’api Kausajkunapaj Diospa Palabran
Éxodo

ÉXODO

1 Kaykuna kanku Israelpa wawasninpata sutisnin, pikunachus Jacobwan khuska sapa ujninku familiantin* Egiptoman riporqanku chaykunajta:+ 2 Rubén, Simeón, Leví, Judá,+ 3 Isacar, Zabulón, Benjamín, 4 Dan, Neftalí, Gad, Aser+ ima. 5 Chaypacha Jacobpa tukuy miraynenqa karqanku 70 runas. Josetajrí Egiptopiña kasharqa.+ 6 Chaymantaqa Josewan hermanosninwan wañuporqanku,+ tiemponkumanta runaspis* wañupullarqankutaj. 7 Israelitasqa* ashkhata miraykorqanku, manchaytataj yapakorqanku. Paykunaqa usqhayllata ashkhayasharqanku, may atiyniyojmantaj tukusharqanku. Ajinata paykunaqa chay jallpʼaman juntʼaykorqanku.+

8 Chaymanta qhepaman waj reyñataj Egiptopi kamachiyta qallarerqa. Paytaj Josetaqa manaña rejserqachu. 9 Chayrayku chay reyqa llajtanta nerqa: “Qhawaychej, israelitasqa noqanchejmanta aswan ashkhaña kanku, aswan atiyniyojtaj.+ 10 Kunanqa sumaj yuyaywan imatapis ruwananchej tiyan, amaña astawan miranankupaj. Manachayqa guerra kajtin, enemigosninchejwan ujchaykukuspa contranchejpi maqanakunkuman, ripunkumantaj”, nispa.

11 Chayrayku Egiptomanta kajkunaqa capatazkunata churarqanku, israelitasta mayta trabajachinankupaj.+ Paykunawanqa iskay llajtasta ruwacherqanku Pitom llajtata, Raamsés llajtatawan.+ Chay llajtasqa karqa poqoykunata, waj imastawan faraón* jallchʼachinanpaj. 12 Ajinata astawan ñakʼarichejtinkupis, israelitasqa astawan miraykorqanku, astawantaj chay jallpʼaman juntʼaykusharqanku. Chayrayku egipciosqa manchaytapuni israelitasta manchachikorqanku.+ 13 Jinapi egipciosqa israelitasta esclavosta jina manchayta sufricherqanku.+ 14 Sinchʼita trabajachispa sufricherqanku: tʼuruta sarucherqanku, adobesta ruwacherqanku, campopipis mayta llankʼacherqanku. Paykunataqa mayta ñakʼaricherqanku, esclavosta jina tukuy imapi sinchʼita trabajachispa.+

15 Chantá Egiptomanta reyqa hebrea warmispa parterasninkuman, Siframan, Puamanwan 16 kay jinata kamacherqa: “Sichus hebrea warmista nacechikushajtinku yanapankichej chayqa,+ allinta qhawankichej qharitachus warmitachus nacechikusqankuta. Qhari wawa kajtenqa wañuchinkichej, warmi wawa kajtintaj saqellankichej kausajta”, nispa. 17 Chaywanpis parterasqa Diosta* manchachikusqankurayku, Egiptomanta reypa nisqantaqa mana kasorqankuchu, saqellarqanku qhari wawitasta kausajta.+ 18 Chayta yachaspa Egiptomanta reyqa, chay parterasta wajyachispa nerqa: “¿Imaraykutaj qhari wawasta kausajta saqellankichejri?”, nispa. 19 Parterastaj faraonman kuticherqanku: “Hebrea warmisqa mana egipcia warmis jinachu kanku. Paykunaqa wapu warmis kanku, niraj partera chayashajtin ñapis nacechikunkuña”, nispa.

20 Chayrayku Diosqa chay parterasta bendicerqa. Israelitastaj astawan miraykusharqanku, aswan atiyniyojmantaj tukusharqanku. 21 Aswan qhepaman Diosqa parterasman wawasta qorqa payta manchachikusqankurayku. 22 Chaymanta faraonqa tukuy egipciosman kamacherqa: “Hebrea warmismanta nacekoj tukuy qhari wawasta Nilo mayuman wijchʼuykamuychej, warmi wawastataj kausajta saqellaychej”,+ nispa.

2 Chaypacha Leví ayllumanta* uj qhareqa casarakorqa Leví ayllullamantataj uj warmiwan.+ 2 Chay warmitaj onqoj rikhurispa uj qhari wawitata nacechikorqa. Kʼacha wawita kajtintaj pakayllapi uywakorqa kinsa killata.+ 3 Manaña astawan pakayta atispataj,+ papiro nisqa totoramanta uj chhoqo canastata* ruwaspa, alquitranman rijchʼakoj machʼawan sumajta llutʼaykorqa ama yaku yaykunanpaj. Chantá wawanta chay canastaman churaykuspa, Nilo mayu kantuman churaykamorqa totoras chaupiman. 4 Chay wawaj hermanitantaj+ karullamanta qhawamorqa yachananpaj imachus chay wawawan kananta.

5 Jinapi faraonpa* warmi wawanqa Nilo mayuman bañakoj uraykorqa. Sirvientasnin Nilo mayu kantuta puriykachashajtinkutaj, payqa rikorqa totoras chaupipi uj canastata tuytushajta. Chay ratopachataj esclavanta kacharqa chay canastata oqharinpunanpaj.+ 6 Apamojtintaj, faraonpa wawanqa chay canastata qhawaykuspa rikorqa uj wawitata waqashajta. Chay wawitata khuyakuspataj nerqa: “Kayqa hebreospa wawasninkumanta ujnin”, nispa. 7 Jinallapi chay wawaj hermanitanqa faraonpa wawanman qayllaykuspa nerqa: “¿Munawajchu uj hebrea warmita wajyanpusunayta, kay wawata ñuñuchispa uywapusunanpaj?”, nispa. 8 Faraonpa wawantaj nerqa: “Arí, riy wajyarqamuy”, nispa. Chay imillitataj usqhayllata rispa chay wawaj mamallantataj wajyamorqa.+ 9 Faraonpa wawantaj chay warmita nerqa: “Kay wawata apaspa uywanpuway,* noqataj pagapusqayki”, nispa. Chay warmitaj wawata apaspa uywanporqa. 10 Jatunña kajtintaj faraonpa wawanman apaporqa, paytaj chay wawataqa wawanpaj rejsikaporqa.+ Moisés* sutita churaspataj nerqa: “Kay wawataqa yakumanta orqhorqani”,+ nispa.

11 Tiemponman Moisesqa machu jovenña kaspa,* hebreo hermanosninta watukoj rerqa, rikorqataj sinchʼita trabajashasqankuta.+ Rikullarqataj uj egipcio runa ujninkuta maqashasqanta. 12 Moisesqa tukuynejta qhawarispa, ni pita rikuytawan chay maqaj egipciota wañurparicherqa, ayantataj* tʼiyuman pʼampaykorqa.+

13 Qʼayantintaj llojsispa rikullarqataj iskay hebreostañataj maqanakushajta. Qayllaykuspataj juchayoj kajta nerqa: “¿Imaraykutaj hermanoykita maqashankiri?”,+ nispa. 14 Chay runataj nerqa: “¿Pitaj qanta churasunki kuraj kamachejniyku, juezniykutaj kanaykipajri? ¿Chay egipcio runata jinachu wañuchiyta munashawanki?”,+ nispa. Moisestaj chayta uyariytawan mancharikuspa sonqonpi nerqa: “Egipcio runata wañuchisqayqa yachakunña”, nispa.

15 Faraonqa chayta yachaytawan, Moisesta wañuchiyta munarqa. Chayrayku Moisesqa faraonmanta ayqekuspa, Madián jallpʼaman tiyakoj riporqa.+ Chayman chayaspataj uj pozo qayllapi tiyaykukorqa. 16 Chaypi tiyasqa kashajtintaj, Madianmanta sacerdotej+ qanchis warmi wawasnin jamorqanku, yakuta orqhospa uywa ujyachinaman juntʼachinankupaj, tatankoj ovejasninman yakuta tomachinankupaj. 17 Chaywanpis waj kutispi jinallataj waj michejkuna jamuspa chay sipaskunata vakiyarqanku. Moisestaj chayta rikuspa mana saqerqachu chay sipaskunata vakiyajta, ovejasninkumantaj yakuta tomacherqa. 18 Chay sipaskuna wasinkuman kutejtinkutaj, tatanku Reuelqa*+ taporqa: “¿Imajtintaj kay kuti aswan usqhayta chayamunkichejri?”, nispa. 19 Paykunataj kuticherqanku: “Uj egipcio runa+ waj michejkuna vakiyashawajtiyku jarkʼakuwayku, ovejasninchejmanpis pay kikin yakuta orqhospa tomachin”, nispa. 20 Tatankutaj nerqa: “¿Kunan maypi kashan chay runari? ¿Imapajtaj saqerparinkichejri? Rispa wajyamuychej, noqanchejwan mikhunanpaj”, nispa. 21 Ajinapi Moisesqa Reuelwan tiyakaporqa. Qhepamantaj Reuelqa wawan Ziporawan+ Moisesta casaracherqa. 22 Chaymanta Ziporaqa uj qhari wawitata nacechikorqa, Moisestaj chay wawanman Guersom*+ sutita churarqa, imaraykuchus pay nerqa: “Kay jallpʼapi forasterolla kani”,+ nispa.

23 Chaymanta unayninman* Egiptomanta reyqa wañuporqa.+ Israelitastaj esclavosllapuni kasqankumanta may phutisqas kasharqanku, qhaparikusharqankutaj. Ajinata paykunaqa esclavos kasqankumanta Diosmanta* yanapata mañakuspa qhaparikushallarqankupuni.+ 24 Diostaj uyarerqa sonqo nanayta waqashasqankuta,+ yuyarikorqataj Abrahanwan, Isaacwan, Jacobwan tratota ruwasqanmanta.+ 25 Jinamanta Diosqa israelitasta qhawarispa rikorqa mayta sufrishasqankuta.

3 Moisesqa suegron Jetrojpa ovejasninta michej.+ Jetroqa Madianpi sacerdote karqa. Uj pʼunchay Moisesqa ovejasta chʼin jallpʼaj inti yaykuynin ladoman qhatishaspa, Diospa* orqon Horebman chayarqa.+ 2 Chaypitaj Jehová Diospa angelnenqa payman rikhurerqa, uj khishkarara sachʼitapi nina lauray ukhupi.+ Moisesqa allinta qhawarispa repararqa chay laurashaj sachʼitaqa mana ruphaykushasqanta. 3 Chayrayku Moisesqa nerqa: “Kayqa tʼukunapaj jina. ¿Imaraykutaj jaqay khishkarara sachʼita mana ruphaykushanchuri? Qhawarimusaj”, nispa. 4 Jehová Diosqa qayllaykushasqanta rikuspa, chay khishkarara sachʼitamanta nimorqa: “Moisés, Moisés”, nispa. Paytaj kuticherqa: “Kaypi kashani”, nispa. 5 Diostaj nerqa: “Ama astawan qayllaykamuychu. Jukʼutasniykita* orqhokuy. Maypichus sayashanki chay jallpʼaqa santomin”, nispa.

6 Chantá Diosqa nillarqataj: “Noqamin tataykej Diosnin kani, Abrahanpa Diosnin,+ Isaacpa Diosnin,+ Jacobpa Diosnin+ ima”, nispa. Moisestaj uyanta pakaykukorqa, Diosta qhawariyta manchachikusqanrayku. 7 Jehová Diosqa nillarqataj: “Noqa rikuni israelita wawasniy Egiptopi mayta sufrishasqankuta. Uyarini mayta qhaparikusqankuta capatazkuna sinchʼita trabajachisqankurayku. Allinta yachani mayta sufrishasqankuta.+ 8 Chayrayku uraykusaj egipciospa makinkumanta paykunata kacharichinaypaj,+ chay jallpʼamanta orqhospataj sumaj jatun jallpʼaman pusanaypaj, maypichus lechewan miskʼiwan jinantin tiyan chayman.+ Chay jallpʼaspeqa tiyakushanku cananeos, hititas, amorreos, perizitas, heveos, jebuseos ima.+ 9 Noqa uyarini israelita wawasniy mayta qhaparikusqankuta. Chantá rikullanitaj egipciosqa paykunata maytapuni ñakʼarichishasqankuta.+ 10 Chayrayku kunanqa faraonman* kachasqayki, israelita wawasniyta Egiptomanta orqhomunaykipaj”,+ nispa.

11 Moisestajrí Diosta nerqa: “¿Pitaj noqa kasqani faraonman rispa israelitasta Egiptomanta orqhomunaypajri?”, nispa. 12 Diostaj kuticherqa: “Noqa qanwan kasaj.+ Noqa kachasusqayta yachanaykipajqa kay señal kanqa: Maypachachus israelita wawasniyta Egiptomanta orqhomunki chaypachaqa, tukuyniykichej kay orqopi noqata sirviwankichej”,*+ nispa.

13 Moisestaj Diosta nerqa: “Sichus noqa rispa israelitasman nisaj: ‘Ñaupa tatasniykichejpa Diosnin qankunaman kachamuwan’, nispa chayqa, paykunaqa tapuwanqanku: ‘¿Imataj sutinri?’,+ nispa. Chanta, ¿imatá nisajri?”, nispa. 14 Diostaj Moisesta nerqa: “Noqa Kasaj Imachus Kayta Munani Chay”,*+ nispa. Chantá nillarqataj: “Kayta ninki israelitasman: ‘Noqa Kasaj nej Dios qankunaman kachamuwan’, nispa”.+ 15 Diosqa ujtawan Moisesman nerqa:

“Israelitasman kayta ninki: ‘Jehová Diosmin qankunaman kachamuwan, ñaupa tatasniykichejpa Diosnin, Abrahanpa Diosnin,+ Isaacpa Diosnin,+ Jacobpa Diosnin’,+ nispa. Kay suteyqa wiñaypaj kanqa,+ kay sutiwantaj runas rejsiwanqanku wiñay wiñaynintinpaj. 16 Kunanqa israelitas ukhumanta tukuy kurajkunata tantamuspa, paykunata ninki: ‘Ñaupa tatasniykichej Abrahanpata, Isaacpata, Jacobpata Diosnin Jehová rikhuriwaspa, kay jinata nisunkichej: “Qhawarimuspa rikuni+ imatachus egipcios ruwashasusqaykichejta. 17 Chayrayku noqa nini, Egiptopi may llakiyta sufrishasqaykichejmanta kacharichisqaykichej.+ Pusasqaykichejtaj maypichus lechewan miskʼiwan jinantin tiyan chay jallpʼaman.+ Chay jallpʼaspeqa tiyakushanku cananeos, hititas, amorreos,+ perizitas, heveos, jebuseos ima”,+ nispa’.

18 ”Israelitas ukhumanta kurajkunataj chay nisqaykita uyarisonqanku.+ Chaymantataj chay kurajkunawan khuska Egiptomanta reyman kayta nimunkichej: ‘Hebreospa Jehová Diosnin+ rikhuriwayku. Chayrayku ama jina kaspa saqewayku ari, kinsa pʼunchay puriyta chʼin jallpʼaman rinaykuta, chaypi uywa wañuchisqasta Jehová Diosniykuman jaywamunaykupaj’,+ nispa. 19 Chaywanpis allinta yachani, Egiptomanta reyqa mana munanqachu rinaykichejta atiyniywan matʼiykunaykama.+ 20 Chayrayku tukuynin Egiptota castigasaj atiyniywan tʼukuna imasta ruwaspa. Chaymantaraj chay reyqa ripojta saqesonqachej.+ 21 Egipciostapis israelitaspaj kʼachasman tukuchisaj. Qankunaqa ripushaspa mana chʼusaj makillachu ripunkichej.+ 22 Sapa warmeqa mañanqa qayllanpi tiyakoj warmimanta, wasinpi tiyakoj warmimantapis qolqemanta, oromanta ruwasqa imasta, ropastapis. Chaytataj churankichej qhari wawasniykichejman, warmi wawasniykichejmanpis. Ajinata Egiptotaqa chʼusajpachata saqerpankichej tukuy kapuyninta apakapuspa”,+ nispa.

4 Moisestajrí nerqa: “Mana creewanqankuchu, nitaj kasuwanqankuchu.+ Paykunaqa niwanqanku: ‘Jehová Diosqa mana qanman rikhurisunkichu’, nispa”. 2 Jehová Diostaj nerqa: “¿Imataj makiykipi kashan?”, nispa. Moisestaj nerqa: “Tojnuy”, nispa. 3 Chantá Diosqa nillarqataj: “Pampaman choqay chay tojnuykita”, nispa. Moisestaj pampaman choqarqa. Chay ratopachataj tojnonqa katariman tukorqa,+ Moisestaj chay katarimanta ayqerqa. 4 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Chay katarita makiykiwan chupanmanta japʼiykuy”, nispa. Paytaj makinwan chupanmanta japʼiykorqa, chay ratopachataj katareqa tojnullanmantaj tukuporqa. 5 Diostaj nerqa: “Ajinamanta paykunaqa yachanqanku Jehová Dios rikhurisusqanta,+ ñaupa tatasninkoj Diosnin, Abrahanpa Diosnin, Isaacpa Diosnin, Jacobpa Diosnin”,+ nispa.

6 Chantá Jehová Diosqa ujtawan Moisesta nerqa: “Ama jina kaspa makiykita ropayki ukhuman satʼiykuy, pechoyki chayman”, nispa. Moisestaj makinta chayman satʼiykorqa. Orqhojtintaj makenqa lepra onqoyniyoj kasharqa. Ritʼi jina yurajpacha kasharqa.+ 7 Diosqa nillarqataj: “Ujtawan makiykita ropayki ukhuman satʼiykuy, pechoyki chayman”, nispa. Moisestaj ujtawan makinta ropan ukhuman satʼiykorqa. Orqhojtintaj makenqa sanito rikhurerqa tukuy cuerpon jina. 8 Chantá Diosqa nerqa: “Sichus mana creesonqankuchu, ñaupaj kaj señaltapis mana kasuranqankuchu chayqa, kay qhepan kaj señaltaqa kasonqankupuni.+ 9 Sichus chay iskay señalesta mana creenqankuchu, nitaj uyarisonqankuchu chayqa, Nilo mayumanta yakuta orqhomuspa chʼaki jallpʼaman jichʼanki. Chay jallpʼaman jichʼasqayki yakutaj yawarman tukonqa”,+ nispa.

10 Moisestaj Jehová Diosta nerqa: “Ay Jehová Dios. Noqaqa mana allinta parlayta atinichu. Chayqa mana kunallanmantachu, nitaj noqawan parlasqaykimantapachallachu. Noqa kamachiykeqa unaymantapuni ajina kani, qalloyqa parlashajtiy watakullawanpuni”,+ nispa. 11 Chaymanta Jehová Diosqa nerqa: “Chanta, ¿pitaj runaman simita qorqari? ¿Pitaj runata opayachinman, joqʼarayachinmantaj?* ¿Pitaj runata qhawarichinman, ciegoyachinmantaj? ¿Manachu noqa Jehová Dios chayta ruwani? 12 Chayrayku kunanqa rillay. Noqamin qanwan kasaj parlashajtiyki.* Imatachus parlanaykitapis noqa yachachisqayki”,+ nispa. 13 Moisestajrí nerqa: “Ay Jehová Dios. Ama jina kaspa waj runallata kachay ari, pitachá munanki chayta”, nispa. 14 Chantá Jehová Diosqa Moisespaj phiñakuspa nerqa: “Chaypaj kashan levita* hermanoyki Aarón.+ Noqa yachani payqa sumajta parlayta yachasqanta. Chantapis payqa ñapis taripasoj jamushanña, rikususpataj sonqonpi mayta kusikonqa.+ 15 Qanqa payman willanki imatachus nisusqayta, siminmantaj churanki imatachus ninanta.+ Noqa qankunawan kasaj parlashajtiykichej,+ yachachisqaykichejtaj imatachus ruwanaykichejta. 16 Aaronqa qanpa cuentaykimanta runasman parlanqa. Qantaj Aaronpajqa Dios jina kanki.*+ 17 Kunanqa chay tojnuykita apakuy, chaywan milagrosta ruwamunki”,+ nispa.

18 Moisestaj suegron Jetrojpaman+ kutispa nerqa: “Ama jina kaspa saqeway ari Egiptoman kutejta. Kutiyta munani yachamunaypaj hermanosniy kausakushankurajchus manachus chayta”, nispa. Jetrotaj Moisesta nerqa: “Allillanta rerqoy”, nispa. 19 Moisés Madianllapiraj kashajtin, Jehová Diosqa payta nerqa: “Egiptoman kutillay, qanta wañuchisuyta munajkunaqa wañunkuña”,+ nispa.

20 Chantá Moisesqa warminta, wawasninta burroman wicharichispa Egipto jallpʼaman kuterqa. Apallarqataj Dios* apananta nerqa chay tojnutapis. 21 Jehová Diostaj Moisesta nerqa: “Egiptoman kutispaqa atiyta qosusqaywan milagrosta ruwanki faraonpa* ñaupaqenpi.+ Noqatajrí saqellasaj faraón sonqonta rumiyachinanta,+ paytaj israelita wawasniytaqa mana llojsejta saqenqachu.+ 22 Qanqa faraonman ninki: ‘Jehová Diosqa ajinata nin: “Israelqa kuraj waway.+ 23 Noqa niyki: Wawayta kachariy noqata yupaychanawanpaj.* Manachus kacharinki chayqa, kuraj wawaykita wañuchisaj” ’,+ nispa”.

24 Maypichus puñukunanku karqa chay lugarman rishajtinkutaj, Jehová Diosqa+ paywan tinkorqa, wañuchiytataj munarqa.+ 25 Ziporataj+ chayta rikuspa, uj filo rumita* oqharispa wawanpa jispʼananpa puntanmanta qaritanta khuchorqa. Chay khuchusqanta chakisninman* chayaykuchispataj nerqa: “Qanqa noqapaj yawar novio* kanki”, nispa. 26 Chaymantaraj Diosqa mana payta wañucherqachu. Chaypacha Ziporaqa “yawar novio” nerqa, wawanpa jispʼananpa puntanmanta qaritanta khuchusqanrayku.

27 Chantá Jehová Diosqa Aaronta nerqa: “Riy chʼin jallpʼaman Moisesta taripaj”,+ nispa. Paytaj rispa Moisesta taripamorqa Diospa orqonpi,+ napaykuspataj hermanonta muchʼaykorqa. 28 Moisestaj Aaronman willarqa imastachus Jehová Dios payman willananta nerqa chayta,+ jinallataj ima milagrostachus ruwananta kamachisqantapis.+ 29 Chaymanta Moiseswan Aaronwanqa rispa tantacherqanku israelitas ukhumanta tukuy kurajkunata.+ 30 Aarontaj paykunaman willarqa imastachus Jehová Diosqa Moisesman nerqa chayta. Moisestaj israelitaspa ñaupaqenkupi milagrosta ruwarqa.+ 31 Israelitastaj chayta rikuspa chay nisqanta creerqanku.+ Jehová Dios paykunata yanapananta uyariytawan,+ llakiyninkutapis rikusqanta yachaytawan,+ tukuyninku qonqoriykukuspa pampakama kʼumuykukorqanku.

5 Chaymanta Moiseswan Aaronwanqa, faraonman* parlaj rispa nerqanku: “Israelpa Diosnin Jehovaqa ajinata nin: ‘Saqey israelita wawasniy chʼin jallpʼaman rinankuta, chaypi noqapaj fiestata ruwanpunawankupaj’, nispa”. 2 Faraontajrí kuticherqa: “¿Pitaj kasqa chay Jehová Diosri?+ ¿Pitaj pay kasqa nisqanta kasunaypajri, israelitastataj rejta saqenaypajri?+ Mana rejsinichu chay Jehová Diostaqa, nitaj israelitasta rejta saqesajchu”,+ nispa. 3 Paykunataj nerqanku: “Hebreospa Diosnin rikhuriwayku. Chayrayku ama jina kaspa saqewayku ari, kinsa pʼunchay puriyta chʼin jallpʼaman rinaykuta,* chaypi uywa wañuchisqasta Jehová Diosniykuman jaywamunaykupaj.+ Ajinamanta ama ima onqoytapis apachimunawaykupaj, nitaj enemigosniykuwanpis wañuchichinawaykupaj”, nispa. 4 Chantá Egiptomanta reyqa paykunata nerqa: “Moisés, Aarón, ¿imaraykutaj israelitaspa trabajosninkuta saqechiyta munankichejri? Riychej trabajamuychej”,+ nispa. 5 Chantá faraonqa nillarqataj: “May chhika israelitas Egiptopi trabajashanku. Qankunatajrí trabajosninkuta saqechiyta munashankichej”, nispa.

6 Chay pʼunchaypacha faraonqa capatazkunata, chay capatazkunata yanapajkunatawan kamacherqa: 7 “Kunanmanta jaqaymanqa amaña pajata israelitasman qonkichejchu adobesta ruwanankupaj.+ Paykuna kikin rispa apakamuchunku pajataqa. 8 Qankunatajrí may chhikatachá adobesta ruwaj kanku chay chhikallatapuni ruwachinkichej, ama pisiyachinkichejchu. Paykunaqa qhellallamanta nishanku: ‘Rispa Diosniykuman uywa wañuchisqasta jaywamusqayku’,* nispa. 9 Qankunaqa aswan sinchʼita trabajachiychej, mana tiempoyojtataj japʼiychej, ama llulla palabrasta kasunankupaj”, nispa.

10 Chayrayku chay capatazkuna,+ paykunata yanapajkunapis, llojsispa israelitasman nimorqanku: “Faraonqa kay jinata nin: ‘Manaña pajata qosqaykichejchu. 11 Kunanqa qankuna kikin maymantapis pajataqa oqharikamuychej. Adobestataj may chhikatachá ruwasharqankichej chay chhikallatapuni ruwankichej’, nispa”. 12 Chayrayku israelitasqa tukuynin Egipto jallpʼasman rerqanku, pajaj cuentanmanta lastrojota oqharikamoj. 13 Capatazkunataj astawan sinchʼita trabajacherqanku, nerqankutaj: “Pajata qoshajtiyku may chhikatachá adobesta ruwaj kankichej, chay chhikallatapuni sapa día ruwankichej”, nispa. 14 Chantapis faraonpa churasqan capatazkunaqa, paykunata yanapaj kanku chay israelitasta seqʼorqanku,+ pikunatachus israelitasmanta cargoyoj kanankupaj churarqanku chaykunata. Nerqankutaj: “¿Imaraykutaj may chhikatachá adobesta ruwaj kankichej chay chhikallatapuni mana ruwankichejchuri, ni qayna, nitaj kunanpisri?”, nispa.

15 Israelitas ukhumanta yanapakojkunataj faraonman quejakoj rispa nerqanku: “¿Imaraykutaj chay jinata kay kamachisniykita ruwawaykuri? 16 Manaña pajatapis qowaykuchu, munankutaj adobesta ruwanallaykutapuni. Chantapis seqʼowayku paykunallataj juchayoj kashaspapis”, nispa. 17 Faraontajrí paykunata nerqa: “Qankunaqa qhellas kankichej. Qhellallamanta nishankichej:+ ‘Rispa Jehová Diosman uywa wañuchisqasta jaywamusqayku’,+ nispa. 18 Riychej trabajamuychej. Pajataqa mana qosonqachejchu, adobestataj may chhikatachá ruwaj kankichej chay chhikallatapuni ruwankichej”, nispa.

19 Israelitas ukhumanta yanapakojkunaqa ni imanakuyta aterqankuchu, faraón kayta nisqanrayku: “May chhikatachá adobesta ruwaj kanku chay chhikallatapuni ruwachinkichej”, nispa. 20 Chaymanta paykunaqa faraonwan parlasqankumanta llojsimuspa, Moiseswan Aaronwan tinkukorqanku. Paykunaqa chay jawapi suyasharqanku. 21 Paykunamantaj nerqanku: “Jehová Dios ruwasqaykichejta qhawamuchun, juzgachuntaj. Qankuna juchayoj kankichej faraonwan kamachisninwan chejninawaykupaj. Qankuna juchayoj kankichej wañuchiyta munanawaykupaj”,+ nispa. 22 Chayta uyarispa Moisesqa Jehová Diosmanta mañakorqa: “Jehová Diosníy, ¿imaraykutaj chay jinatapuni llakichinki kay israelita wawasniykitari? ¿Imapajtaj kachamuwarqankiri? 23 Kayman jamuspa faraonman sutiykipi parlasqaymantapacha,+ israelitasta aswan llakiyman churan.+ Qantaj manaraj librankichu israelita wawasniykitaqa”,+ nispa.

6 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Kunanraj rikunki imatachus faraonta* ruwasaj chayta.+ Paymantaqa atiyniyoj makiywan kacharichisqaykichej. Atiyniyta rikuspataj pay kikin jallpʼanmanta qharqosonqachej”,+ nispa.

2 Chantá Diosqa Moisesta nillarqataj: “Noqamin kani Jehová Diosqa. 3 Abrahanman, Isaacman, Jacobman rikhurispa, Tukuy Atiyniyoj Dios jinalla rejsichikorqani,+ Jehová sutiywantajrí+ mana paykunaman rejsichikorqanichu.+ 4 Chantapis paykunawan uj tratota ruwarqani, Canaán jallpʼata paykunaman qonaypaj, maypichus forasteros jina tiyakorqanku chayta.+ 5 Uyarini israelitas may phutisqas kashasqankuta. Paykunataqa esclavosta jina egipcios trabajachishanku. Tratoymantapis yuyarikuni.+

6 ”Chayrayku israelitasman kay jinata nimuy: ‘Noqamin kani Jehová Diosqa. Librasqaykichejtaj egipcios chay jinata ñakʼarichispa trabajachishasusqaykichejmanta, esclavos kasqaykichejmantapis.+ Atiyniyoj makiywan kacharichisqaykichej, egipciosman jatuchaj castigosta apachispa.+ 7 Qankunataj wawasniy kankichej, noqataj Diosniykichej kasaj.+ Chaypi yachankichej noqamin Jehová Diosniykichej kasqayta, Egiptopi mayta ñakʼarispa trabajasqaykichejmantapis qankunata librashasusqaykichejta. 8 Noqaqa pusasqaykichej ima jallpʼatachus Abrahanman, Isaacman, Jacobman ima juraspa* qonayta nerqani chayman. Chay jallpʼataqa herenciata jina qosqaykichej.+ Noqamin kani Jehová Diosqa’ ”,+ nispa.

9 Moisesqa chayta israelitasman willamorqa. Paykunatajrí Moisestaqa mana creerqankuchu, imaraykuchus may llakisqas kasharqanku, esclavos jina sinchʼita sufrishasqankumanta.+

10 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: 11 “Rispa Egiptomanta rey faraonman nimuy israelitasta jallpʼanmanta llojsejta saqenanta”, nispa. 12 Moisestajrí Jehová Diosta nerqa: “Qhaway, ni israelitaspis uyarishawankuchu,+ ¿imaynatataj faraón uyariwanqa mana chʼuwata parlayta atishajtiyri?”,+ nispa. 13 Chaywanpis Jehová Diosqa Moisesmanwan Aaronmanwan watejmanta nillarqataj kamachisqanta israelitasman willamunankuta, Egiptomanta rey faraonmanpis. Ajinamanta israelitasta Egipto jallpʼamanta orqhomunanpaj.

14 Kaykuna karqanku sapa ayllumanta* uma kajkuna: Israelpa kuraj wawan Rubenpa wawasnenqa kaykuna karqanku:+ Hanok, Palú, Hezrón, Carmí ima.+ Chaykuna karqanku Rubenpa mirayninmanta kajkuna.

15 Kaykuna karqanku Simeonpa wawasnin: Jemuel, Jamín, Ohad, Jakín, Zóhar, Shaúl ima. Shaulpa mamanqa cananea karqa.+ Chaykuna karqanku Simeonpa mirayninmanta kajkuna.

16 Kaykuna karqanku Levijpa wawasninpa sutisnin,+ chay wawasninpa familiasninkupis paykunaj sutisnillankuwantaj rejsisqas karqanku: Guersón, Cohat, Merarí ima.+ Leviqa 137 watasta kausakorqa.

17 Guersonpa wawasnintaj karqanku Libniwan Simeiwan. Chay wawasninpa familiasninkupis paykunaj sutisnillankuwantaj rejsisqas karqanku.+

18 Cohatpa wawasnintaj karqanku: Amram, Izhar, Hebrón, Uziel ima.+ Cohatqa 133 watasta kausakorqa.

19 Merarijpa wawasnintaj karqanku Mahliwan Musiwan.

Tukuy chaykuna karqanku Levijpa mirayninmanta kaj familias, mayqen familiamantachus kasqankuman jina.+

20 Amramqa casarakorqa tatanpa hermanan Jokebedwan.+ Wawasninkutaj karqanku Aaronwan Moiseswan.+ Amramqa 137 watasta kausakorqa.

21 Izharpa wawasnenqa karqanku: Coré,+ Néfeg, Zicrí ima.

22 Uzielpa wawasnenqa karqanku: Misael, Elzafán,+ Sitrí ima.

23 Aaronqa casarakorqa Elisebawan, payqa karqa Aminadabpa wawan, Nahsonpa hermanantaj.+ Elisebajpa wawasnintaj karqanku: Nadab, Abihú, Eleazar, Itamar ima.+

24 Corejpa wawasnintaj karqanku: Asir, Elcaná, Abiasaf ima.+ Chay wawasninpa familiasninkutaj coreitas karqanku.+

25 Aaronpa wawan Eleazarqa+ casarakorqa Putielpa ujnin warmi wawanwan. Wawankutaj karqa Finehás.+

Chaykuna karqanku Levijpa wawasninmanta rikhurej familiaspi uma kajkuna.+

26 Aaronwan Moiseswanqa chay ayllumanta karqanku. Jehová Diosqa paykunaman nerqa: “Israelitasta Egipto jallpʼamanta orqhomuychej may chhika soldadosta jina”,+ nispa. 27 Paykuna kanku Moiseswan Aaronwan,+ Egiptomanta rey faraonwan parlamojkuna, israelitasta Egiptomanta orqhomunankupaj.

28 Jehová Dios Egipto jallpʼapi Moiseswan parlashajtin, 29 Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Noqamin Jehová Diosqa kani. Rispa Egiptomanta rey faraonman willamuy, imatachus noqa nishayki chayta”, nispa. 30 Moisestajrí Jehová Diosta nerqa: “Noqaqa mana chʼuwata parlayta atinichu. ¿Imatá faraón uyariwanqari?”,+ nispa.

7 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Uyariway, noqa qanta churayki Diosta jina* faraonpaj.* Hermanoyki Aarontaj profeta jina* cuentaykimanta parlanqa.+ 2 Qanqa hermanoyki Aaronman willanki imatachá noqa nisqayki chayta, paytaj faraonwan parlanqa. Chaymantaraj faraonqa israelitasta jallpʼanmanta llojsejta saqenqa. 3 Noqatajrí saqellasaj faraón sonqonta rumiyachinanta.+ Chantapis ashkha tʼukuna milagrosta ruwasaj Egipto jallpʼapi.+ 4 Chaywanpis faraonqa manapuni uyarisonqachejchu. Chantá noqaqa atiyniyta rikuchisaj Egiptopi.* Mana yupay atina llajtay israelitastataj* orqhokapusaj Egipto jallpʼamanta, jatuchaj castigosta apachispa.+ 5 Chaymantaraj egipciosqa yachanqanku noqa Jehová Dios kasqayta+ Egiptopi atiyniyta rikuchejtiy, israelitastataj paykunaj chaupinkumanta orqhokapojtiy”, nispa. 6 Moiseswan Aaronwanqa Jehová Diospa kamachisqanta ruwarqanku. Nisqanman jinapuni ruwarqanku. 7 Faraonwan parlashajtinku Moisesqa 80 watasniyoj kasharqa, Aarontaj 83 watasniyoj kasharqa.+

8 Jehová Diosqa Moisesman, Aaronmanwan ujtawan nillarqataj: 9 “Sichus faraón nisonqachej: ‘Milagrosta ruwaychej’, nispa chayqa, qanqa Aaronman ninki: ‘Tojnuykita japʼispa choqay faraonpa ñaupaqenman’, nispa. Chay tojnuntaj uj jatun katariman tukonqa”,+ nispa. 10 Moiseswan Aaronwantaj yaykorqanku maypichus faraón kasharqa chayman. Paykunaqa Jehová Dios kamachisqanman jinapuni ruwarqanku. Aaronqa tojnunta choqarqa faraonpa ñaupaqenman, faraón kamachisninwan kashajtin. Chay tojnuntaj uj jatun katariman tukorqa. 11 Chantá faraonqa wajyacherqa yachayniyojkunata, layqasta* ima. Egiptomanta layqa sacerdotestaj+ layqayta yachasqankuwan kikillantataj ruwarqanku.+ 12 Sapa ujninku tojnusninkuta choqarqanku. Chay tojnusninkupis jatuchaj katarisman tukullarqankutaj. Aaronpa katarintajrí* paykunaj katarisninkuta mikhuykakaporqa. 13 Chayta rikuspapis faraonpa sonqonqa astawan rumiyarqa,+ nitaj Moisestawan Aarontawan kasorqachu, Jehová Dios nisqanman jina.

14 Chantá Jehová Diosqa Moisesman nerqa: “Faraonpa sonqonqa anchatapuni rumiyan,+ manapunitaj munashanchu israelitas llojsinankuta. 15 Qʼaya tutamanta faraonwan parlaj rinki. Payqa Nilo mayuman uraykonqa. Qantaj chay mayu kantupi suyamunki, makiykipitaj apakunki katariman tukorqa chay tojnuta.+ 16 Chaypitaj faraonta ninki: ‘Hebreospa Jehová Diosnenqa qanman kachamuwan,+ kaytataj nisunki: “Saqey israelita wawasniy chʼin jallpʼaman rinankuta, chaypi yupaychanawankupaj”,* nispa. Kunankamataj qanqa manapuni kasunkichu. 17 Chayrayku Jehová Diosqa nimusunki: “Kaypi yachanki noqa Jehová Dios kasqayta.+ Kay tojnuywan wajtasaj kay Nilo mayupi yakuta, yakutaj yawarman tukonqa. 18 Jinapi kay Nilo mayupi kaj tukuy pescados wañonqanku, mayutaj millayta asnarenqa. Tukuy egipciostaj millachikonqanku kay Nilo mayumanta yakuta tomayta”, nispa’”.

19 Chantá Jehová Diosqa Moisesta kamacherqa: “Kayta niy Aaronman: ‘Tojnuykita japʼispa Egiptopi yakusman makiykita aysariy,+ mayusninman, canalesninman,* qochasninman,+ tukuy jallchʼasqa yakusninmanpis, chay tukuynin yakus yawarman kutinanpaj’, nispa. Ajinamanta tukuynin Egipto jallpʼapi yawar kanqa, jinallataj kʼullu fuentespi, rumi fuentespipis”, nispa. 20 Moiseswan Aaronwanqa kikinta ruwarqanku, imaynatachus Jehová Dios kamacherqa ajinata. Aaronqa tojnunta japʼispa Nilo mayupi yakuta wajtarqa, faraonwan kamachisninwan rikushajtinku. Nilo mayupi tukuy yakustaj yawarman tukorqanku.+ 21 Chay mayupi kaj pescadostaj wañurarqanku,+ mayutaj millayta asnarerqa. Egipciostaj mana chay Nilo mayumanta yakuta tomayta aterqankuchu.+ Tukuynin Egipto jallpʼapi kaj yakusqa yawarman tukorqanku.

22 Egiptomanta layqa sacerdotestajrí layqayta yachasqankuwan kikillantataj ruwarqanku.+ Chayrayku faraonpa sonqonqa astawan rumiyarqa, nitaj kasorqachu Moisestawan Aarontawan, Jehová Dios nisqanman jina.+ 23 Chaymanta faraonqa wasinman riporqa, chayta mana kasuraspa. 24 Egipciostaj Nilo mayu kantuspi pozosta allarqanku yakuta tomanankupaj, Nilo mayu yakuta mana tomayta atisqankurayku. 25 Jehová Diosqa Nilo mayuta yawarman tukucherqa qanchis pʼunchay juntʼata.

8 Chaymantataj Jehová Diosqa Moisesta kamacherqa: “Faraonman* rispa nimuy: ‘Jehová Diosqa kayta nisunki: “Saqey israelita wawasniyta llojsejta, noqata yupaychanawankupaj.*+ 2 Manachus llojsejta saqenki chayqa, noqa castigasaj tukuynin Egiptota, kʼaylankulasta* kachaykamuspa.+ 3 Nilo Mayoqa kʼaylankulasta mirachenqa. Chaymanta llojsimuspataj juntʼaykonqanku wasiykiman, puñuna cuartoykiman, camaykiman, kamachisniykej wasisninkuman, tukuy egipciospa wasisninkuman, hornosniykiman, jinallataj masa puñanasniykimanpis.*+ 4 Kʼaylankulasqa jamonqanku qanman, egipcio runasman, tukuy kamachisniykiman ima”, nispa’ ”.

5 Chaymanta Jehová Diosqa Moisesta kamacherqa: “Aaronman niy: ‘Tojnuykita japʼispa makiykita aysariy mayus ladoman, Nilo mayoj canalesninman, qochasmanpis, kʼaylankulasta Egipto jallpʼaman juntʼaykuchinaykipaj’, nispa”. 6 Aarontaj makinta aysarerqa Egiptoj yakusnin ladoman. Chay ratopachataj kʼaylankulasqa llojsimorqanku, Egipto nacionman juntʼaykunankukama. 7 Egiptomanta layqa* sacerdotespis layqayta yachasqankuwan kikillantataj ruwarqanku. Paykunapis Egipto jallpʼaman kʼaylankulasta yakusmanta llojsichimorqanku.+ 8 Chantá faraonqa Moisesta, Aarontawan wajyachispa nerqa: “Jehová Diosmanta mañapuwayku noqata, tukuy egipciostawan kʼaylankulasmanta libranawaykuta.+ Noqataj saqesaj israelitas rinankuta uywa wañuchisqasta Jehová Diosman jaywamunankupaj”, nispa. 9 Moisestaj kuticherqa: “Niway, maykʼajtaj munanki Diosmanta mañapusunayta kʼaylankulasmanta librakunaykichejpaj qanpis, kamachisniykipis, tukuy egipciospis, wasisniykipis. Kʼaylankulasqa Nilo mayullapiña kanqa”, nispa. 10 Faraontaj nerqa: “Qʼayapacha”, nispa. Moisestaj nerqa: “Niwasqaykiman jina mañakusaj. Ajinamanta yachanki Jehová Diosniyku jinaqa mana waj kasqanta.+ 11 Kʼaylankulasqa wasisniykimanta chinkanqanku, ajinamanta qanpis, kamachisniykipis, tukuy egipciospis kʼaylankulasmanta librakunkichej. Kʼaylankulasqa Nilo mayullapiña kanqa”,+ nispa.

12 Moiseswan Aaronwantaj faraonpa ñaupaqenmanta llojsiporqanku. Moisestaj Jehová Diosmanta mañakorqa faraonman apachimusqan kʼaylankulasta chinkachinanta.+ 13 Jehová Diostaj Moisespa mañakusqanman jina ruwarqa. Ajinapi kʼaylankulasqa wañurarqanku wasispi, patiospi, pampaspi ima. 14 Runastaj wañusqa kʼaylankulasta tantarqanku may chhika montonesta. Tukuynin Egiptotaj millayta asnarerqa. 15 Faraontaj kʼaylankulas manaña kasqanta rikuspa sonqonta astawan rumiyacherqa,+ nitaj kasorqachu Moisestawan Aarontawan, Jehová Dios nisqanman jina.

16 Jehová Diostaj Moisesta kamacherqa: “Aaronman kayta niy: ‘Tojnuykita oqharispa pampata wajtay. Jallpʼataj zancudosman* tukuspa tukuynin Egipto jallpʼaman juntʼaykonqa’, nispa”. 17 Paykunaqa ajinata ruwarqanku. Aaronqa tojnunta japʼiytawan pampata wajtaspa jallpʼata oqharicherqa. Chaytaj zancudosman tukorqa tukuynin Egipto jallpʼapi. Chay zancudostaj runasta, animalestapis tukuykorqanku.+ 18 Layqa sacerdotespis kikillantataj ruwayta munaspa, layqayta yachasqankuwan+ zancudosta rikhurichiyta munarqanku, manataj aterqankuchu. Chay zancudosqa runasta, animalestapis tukuykusharqanku. 19 Chaymanta layqa sacerdotesqa faraonman nerqanku: “Kaytaqa Dios atiyninwan ruwan”,*+ nispa. Faraontajrí astawan sonqonta rumiyacherqa, nitaj kasorqachu Moisestawan Aarontawan, Jehová Dios nisqanman jina.

20 Chantá Jehová Diosqa Moisesta kamacherqa: “Qʼaya tutamanta jatarispa faraonwan tinkoj rinki. Payqa Nilo mayuman uraykonqa. Qantaj ninki: ‘Jehová Diosqa kayta nisunki: “Saqey israelita wawasniyta llojsejta, noqata yupaychamunawankupaj. 21 Manachus israelita wawasniyta llojsejta saqenki chayqa, noqaqa khanikoj chʼuspista* apachimusaj qanman, kamachisniykiman, tukuy egipciosman, wasisniykiman ima. Chay chʼuspistaj tukuy egipciospa wasisninkuman juntʼaykonqanku, pampaspipis aywirenqanku. 22 Ajina kashajtinpis, Gosén jallpʼapeqa mana kanqachu+ khanikoj chʼuspis, maypichus israelita wawasniy tiyakushanku chaypi. Ajinamanta yachanki noqa Jehová Dios kay jallpʼa patapi kashasqayta.+ 23 Ajinata noqaqa israelita wawasniyta tʼaqasaj egipciosmanta. Chaytaj qʼayapacha kanqa”, nispa’”.

24 Jehová Diosqa chayta ruwarqa. Khanikoj chʼuspisqa manchay ashkhas aywirimorqanku, juntʼaykorqankutaj faraonpa wasinman, kamachisninpa wasisninkuman, jinallataj tukuynin Egipto jallpʼamanpis.+ Khanikoj chʼuspisqa egipciosta maytapuni ñakʼaricherqa.+ 25 Chaymanta faraonqa Moisestawan Aarontawan wajyachispa nerqa: “Rispa Diosniykichejman uywasta wañuchispa jaywamuychej, kay Egipto jallpʼamanta mana llojsispalla”, nispa. 26 Moisestajrí kuticherqa: “Chayta ruwanaykoqa mana allinchu kanman. Egipciosqa mayta phiñakunkuman ima uywastachus wañuchispa Jehová Diosniykuman jaywasqayku chayta rikuspa.+ Sichus egipcios rikuwasqayku chay uywasta wañuchispa jaywashajta chayqa, rumiswan chʼanqaspa wañurachiwasqayku. 27 Noqaykoqa rinayku tiyan kinsa pʼunchay puriyta chʼin jallpʼaman. Chaypi uywasta wañuchispa Jehová Diosniykuman jaywamunaykupaj, pay kamachiwasqaykuman jina”,+ nispa.

28 Faraontaj nerqa: “Saqesqaykichej chʼin jallpʼaman rispa Jehová Diosniykichejman uywasta wañuchispa jaywamunaykichejta, ama ancha karuman rinaykichej kajtillan. Jinapis noqapajraj Diosniykichejmanta mañapuwaychej”,+ nispa. 29 Moisestaj nerqa: “Kaymanta llojsiytawan Jehová Diosmanta mañakusaj qʼayapacha kay khanikoj chʼuspismanta librananta faraonta, kamachisninta, tukuy egipciostapis. Faraontajrí amaña ujtawan chʼaukiyanawaykuchu tiyan.* Amañataj israelitasta jarkʼachunchu uywa wañuchisqasta Jehová Diosman jaywamunankuta”,+ nispa. 30 Moisesqa faraonpa ñaupaqenmanta llojsispa, Jehová Diosmanta mañaporqa.+ 31 Jehová Diostaj Moisespa mañakusqanman jina ruwarqa. Jinamanta faraonpis, kamachisninpis, tukuy egipciospis khanikoj chʼuspismanta librakorqanku. Ni uj chʼuspipis puchorqachu. 32 Faraontajrí sonqonta rumiyachillarqapuni, manapunitaj saqerqachu israelitas llojsinankuta.

9 Chaymanta Jehová Diosqa Moisesta kamacherqa: “Rispa faraonman* nimuy: ‘Hebreospa Jehová Diosnenqa kayta nisunki: “Saqey israelita wawasniyta llojsejta, noqata yupaychamunawankupaj.*+ 2 Manapunichus kacharinki, astawanchus paykunata jarkʼallankipuni chayqa, 3 noqa Jehová Diosqa atiyniywan+ uywasniykita wañurachisaj. Uj onqoy wañurachenqa caballosta, burrosta, camellosta, wakasta, ovejasta ima.+ 4 Chaywanpis noqa Jehová Diosqa israelitaspa uywasninkuta, egipciospa uywasninkumanta tʼaqasaj. Chayrayku israelitaspa uywasninkoqa ni ujpis wañonqachu”,+ nispa’ ”. 5 Chantapis Jehová Diosqa nerqa maykʼajchus chayta ruwananta: “Qʼayapacha noqa Jehová Diosqa chayta ruwasaj kay nacionpi”, nispa.

6 Qʼayantinpachataj Jehová Diosqa chayta ruwarqa. Egiptopi uywas wañuyta qallarerqanku.+ Israelitaspa uywasninkutajrí ni ujpis wañorqachu. 7 Faraonqa israelitaspa uywasninkuta qhawarejta kacharqa, nitaj ujllatapis wañusqata tarerqankuchu. Jinapis faraonqa sonqonta rumiyachillarqapuni, nitaj israelitasta llojsejta saqerqachu.+

8 Chaymanta Jehová Diosqa Moisesmanwan Aaronmanwan nerqa: “Hornomanta qhechimichata* iskaynin makisniykichej juntʼata apaychej. Chantá Moisesqa chayta pataman qhallachun* faraonpa ñaupaqenpi. 9 Chay qhechimichataj ñutʼu jallpʼaman tukuspa, tukuynin Egipto jallpʼaman juntʼaykonqa. Chantá Egiptopi kaj runasman, animalesman ima chayaspa sarnaman tukonqa”, nispa.

10 Paykunataj hornomanta qhechimichata orqhospa makinkupi aparqanku faraonpa ñaupaqenman. Chaypitaj Moisesqa pataman qhallarqa. Chaytaj runasman, animalesman ima chayaspa sarnaman tukorqa. 11 Layqa* sacerdotesqa mana Moiseswan tinkoj riyta aterqankuchu, imaraykuchus paykunapis sarna onqoywan kasharqanku, tukuy egipcios jina.+ 12 Jehová Diostajrí saqellarqa faraón sonqonta rumiyachinanta. Chayrayku faraonqa mana kasorqachu Moisestawan Aarontawan, Jehová Dios Moisesman nisqanman jina.+

13 Chaymanta Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Qʼaya paqarin tutamanta jatarispa faraonman nimuy: ‘Hebreospa Jehová Diosnenqa kayta nisunki: “Saqey israelita wawasniyta llojsejta, noqata yupaychamunawankupaj. 14 Kunanqa tukuy castigosta apachimusqayki qanpa contraykipi, kamachisniykej contranpi, egipciospa contranpi ima. Ajinamanta yachanki kay jallpʼa patapi mana pipis noqa jina kasqanta.+ 15 Sichus makiyta oqhariymanña karqa, qantawan egipciostawan wañuchej onqoywan castiganaypaj chayqa, kay jallpʼa patamanta chinkachisqaña kawaj karqa. 16 Chaywanpis kausajta saqeyki, qanman atiyniyta rikuchisunaypaj, sutiytaj willasqa kananpaj tukuy jallpʼantinpi.+ 17 Qantajrí astawanraj runaykacharishanki, nitaj saqeshankichu israelita wawasniyta llojsejta. 18 Chayrayku qʼaya kay horasta jina manchayta granizachimusaj. Chay jina granizoqa ni jaykʼaj karqarajchu Egipto jallpʼapi, runas chaypi tiyakusqankumantapacha. 19 Chayrayku kamachiy pakamunankuta tukuy uywasniykita, imaschus jallpʼasniykipi tiyapusunki chaykunatapis. Sichus runas chayri ima uywallapis campopi kashanqanku mana pakakuspa chayqa, granizo wañurachenqa”, nispa’”.

20 Faraonta yanapajkunamanta wakenqa Jehová Diospa nisqanta uyarispa manchachikorqanku. Chayraykutaj usqhayllata kamachisninkuta, uywasninkutapis wasisninkupi pakamorqanku. 21 Pikunachus Jehová Diospa nisqanta mana kasuta ruwarqankuchu chaykunaqa kamachisninkuta, uywasninkutapis campopi saqellarqanku.

22 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Makiykita oqhariy pataman, tukuynin Egipto jallpʼa pataman granizo urmamunanpaj runaspa patankuman,+ animalespa patankuman, jinallataj Egipto jallpʼapi tukuy plantaspa patankumanpis”,+ nispa. 23 Chantá Moisesqa tojnunta pataman oqharerqa. Jehová Diostaj troneachimorqa, granizachimorqataj. Ninapis* jallpʼaman urmamorqa. Ajinata Jehová Diosqa granizachimullarqapuni tukuynin Egipto jallpʼaman. 24 Granizoqa manchaytapuni urmamorqa, ninataj granizo chaupipi lliphipirerqa. Chay jina granizoqa ni jaykʼaj karqachu Egipto nacionpi, runas chaypi tiyakusqankumantapacha.+ 25 Chay granizoqa Egipto jallpʼapi runasta, animalesta ima wañuracherqa. Jinallataj jallpʼapi kaj tukuy rijchʼaj qhorasta, sachʼastapis qʼara kʼaspillata saqerparerqa.+ 26 Granizoqa Gosén jallpʼallaman mana chayarqachu, maypichus israelitas tiyakorqanku chayman.+

27 Chaymanta faraonqa Moisestawan Aarontawan wajyachimuspa nerqa: “Kay kuteqa noqa juchallini. Jehová Diosqa cheqantapuni ruwan, noqawan egipcioswan pantayku. 28 Jehová Diosmanta mañakuychej truenostawan granizotawan thañichinanta. Noqataj manaña jarkʼasqaykichejchu, ripojta saqellasqaykichej”, nispa. 29 Moisestaj nerqa: “Kay llajtamanta llojsiytawanpacha makisniyta Jehová Diosman oqharisaj. Truenostaj thañiponqa, granizopis kitakaponqa. Ajinamanta yachanaykipaj kay jallpʼaqa Jehová Diospata kasqanta.+ 30 Noqatajrí yachaniña ni chaywanpis Jehová Diosta manchachikunaykichejta ni qanpis, ni kamachisniykipis”, nispa.

31 Chaypachaqa linaza chajrastawan cebada chajrastawan pierderqanku, cebadaqa qʼelluyaykusharqaña, linazapis tʼikarisharqaña. 32 Trigotawan espeltatawantaj mana pierderqankuchu, aswan qhepamanraj poqosqankurayku. 33 Moisesqa faraón kasharqa chay llajtamanta llojsiytawan, Jehová Diosman makisninta oqharerqa. Chay ratotaj truenoswan granizowan kitakaporqanku, parapis thañiporqa.+ 34 Faraonqa para pasapusqanta rikuspa, niña granizamojtin, niñataj truenospis sonamojtin, ujtawan juchallikullarqataj. Chantapis astawan sonqonta rumiyacherqa,+ kamachisninpis sonqonkuta rumiyachillarqankutaj. 35 Ajinata faraonqa sonqonta rumiyachillarqapuni, manapunitaj israelitasta llojsejta saqerqachu, Moisesman Jehová Dios nisqanman jina.+

10 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Riy faraonman.* Noqa saqeni faraonpis, kamachisninpis sonqonkuta rumiyachinankuta.+ Ajinamanta faraonqa pay kikin rikunanpaj kay milagrosta ruwasqayta.+ 2 Chantapis qan willanki wawasniykiman allchhisniykiman ima, imaynatachus Egiptota castigasqayta, ima milagrostachus paykuna ukhupi ruwasqaytapis.+ Chaywan qankunaqa yachankichej noqamin Jehová Dios kasqayta”, nispa.

3 Chaymanta Moiseswan Aaronwanqa rispa faraonman willamorqanku: “Hebreospa Jehová Diosnenqa kayta nimusunki: ‘¿Maykʼajkamataj sonqoykita ñaupaqeypi mana llampʼuyachinkichuri?+ Saqey israelita wawasniyta llojsejta noqata yupaychamunawankupaj.* 4 Manapunichus israelita wawasniyta llojsejta saqenki chayqa, qʼayapacha nacionniykiman langostasta kachamusaj. 5 Chay langostasqa aywirimuspa jallpʼata pʼampaykonqanku, pampataj mana rikukonqachu. Imaschus granizomanta puchorqa chay imasta mikhukaponqanku, jinallataj jallpʼasniykipi wiñashanku chay sachʼastapis.+ 6 Chaymantaqa juntʼaykonqanku wasisniykiman, tukuy kamachisniykej wasisninkuman, tukuy egipciospa wasisninkuman ima. Manapuni chay jinataqa rikorqankuchu tatasniyki, nitaj awelosniykipis, paykuna kay jallpʼapi tiyakusqankumantapacha’,+ nispa”. Ajinata niytawan Moisesqa kutirispa chay ratopacha llojsiporqa faraonpa ñaupaqenmanta.

7 Chantá faraonpa kamachisnenqa payta nerqanku: “¿Maykʼajkamataj kay runa imaymanaswan ñakʼarichiwasunri?* Saqey llojsejta kay runasta. Jehová Diosninkuta yupaychamuchunchu. ¿Manachu reparanki Egiptoqa kay jina phirisqaña kasqanta?”, nispa. 8 Chayrayku faraonqa Moisesta Aarontawan ujtawan wajyachimuspa nerqa: “Riychej, Jehová Diosniykichejta yupaychamuychej. Pero ñaupajtaqa willawaychejraj pikunachus rinankuta”, nispa. 9 Moisestaj kuticherqa: “Noqaykoqa rinayku tiyan tukuy jovenesniykuwan, sipaskunasniykuwan, machu runasniykuwan, qhari wawasniykuwan, warmi wawasniykuwan, ovejasniykuwan, wakasniykuwan ima.+ Uj fiestata ruwamunayku tiyan Jehová Diospaj”,+ nispa. 10 Faraontajrí paykunata nerqa: “Ajá, ¿yuyashankichejchu noqa qankunata wawasnintinta llojsejta saqenayta? Sichus saqeykichejman chayqa, qankunaqa niwajchej Jehová Dios qankunawan kashasqanta.+ Qankunaqa imatachá ruwayta yuyashankichej. Chayqa sutʼilla kashan. 11 Mana rinkichejchu. Chay jinatapuni Jehová Diosta yupaychayta munaspaqa, qharislla riychej”, nispa. Chay ratopachataj faraonpa ñaupaqenmanta paykunata qharqorqanku.

12 Chaymanta Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Makiykita oqhariy Egipto jallpʼas ladoman, langostas jamuspa tukuynin Egipto nacionman juntʼaykunankupaj. Mikhukapunankupajtaj tukuy plantasta, imaschá granizomanta puchorqa tukuy chaytapis”, nispa. 13 Moisesqa chay ratopacha tojnunta oqharerqa Egipto jallpʼas ladoman. Jehová Diostaj inti llojsimuy ladomanta Egiptoman wayrachimorqa uj diata, uj tutatawan. Sutʼiyananpajtaj chay wayraqa langostasta rikhurichimorqa. 14 Langostasqa Egipto jallpʼapi manchayta aywirispa tukuynin nacionman juntʼaykorqanku.+ Chay chhika langostasqa mana jaykʼajpis karqachu, nitaj jaykʼajpis kanqachu. 15 Langostasqa manchayta aywirispa Egipto nacionta laqhayaykucherqanku. Chay nacionpi tukuy plantasta mikhukaporqanku, jinallataj tukuy sachʼaspa poqoynintapis, imaschá granizomanta puchorqa chaytawan. Chay jinamanta tukuynin Egipto jallpʼapeqa ni ima qʼomer puchorqachu, ni sachʼa laqhespis, nitaj qhoraspis. Qʼarapacha qhepakorqa.

16 Chaymanta faraonqa usqhay usqhayllata Moisestawan Aarontawan wajyachimuspa, nerqa: “Noqaqa juchallikuni Jehová Diosniykichejpa contranpi, qankunaj contraykichejpiwan. 17 Ama jina kaspa kay kutillata juchayta perdonawaychej ari. Mañapuwaychej Jehová Diosniykichejmanta, kay wañuchej castigota noqamanta qhechunanta”, nispa. 18 Moisestaj faraonpa ñaupaqenmanta llojsiytawan, Jehová Diosmanta mañaporqa.+ 19 Jehová Diostaj inti yaykuy ladomanta sinchʼi wayrata wayrachimorqa, chaytaj langostasta Puka marman apakaporqa. Jinamanta langostasqa ni ujpis qhepakorqankuchu tukuynin Egipto jallpʼapi. 20 Jehová Diostaj saqellarqa faraonqa sonqonta rumiyachinanta.+ Faraontaj mana israelitasta kacharerqachu.

21 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Makiykita pataman oqhariy Egipto jallpʼapi laqhayaykunanpaj, manchay tuta laqha kananpaj”, nispa. 22 Moisesqa chay ratopacha makinta pataman oqharerqa. Manchaytataj laqhayaykorqa tukuynin Egipto jallpʼapi kinsa pʼunchay juntʼata.+ 23 Ajinamanta runasqa mana rikunakorqankuchu, nitaj pipis kuyurerqachu maypichus kasharqa chaymanta kinsa pʼunchay juntʼata. Israelitas tiyakusharqanku chaypitajrí kʼanchayqa kallarqapuni.+ 24 Chantá faraonqa Moisesta wajyachimuspa nerqa: “Rispa Jehová Diosta yupaychamuychej,+ jina pusaychej wawasniykichejtapis. Ovejasniykichejtawan wakasnillaykichejtawan ama apaychejchu”, nispa. 25 Moisestaj nerqa: “Mana, uywastapis qonallawaykutaj tiyan,* wañuchispa Jehová Diosniykuman jaywamunaykupaj.+ 26 Tukuy uywasniykupis noqaykuwan renqanku. Ni ima uywaykupis qhepakonqachu, imaraykuchus chay uywasmanta wakinta jaywasqayku Jehová Diosniykuta yupaychanaykupaj. Manaraj yachaykuchu ima uywastachus Jehová Diosman jaywanaykutaqa, maymanchus rishayku chayman chayasparaj chaytaqa yachasqayku”,* nispa. 27 Jehová Diostaj saqellarqa faraonqa sonqonta rumiyachinanta. Chayrayku faraonqa manapuni paykunata kacharerqachu.+ 28 Astawanpis faraonqa Moisesman nerqa: “Riy kaymanta. Kunanmantaqa amaña ujtawan kutimuwankichu. Sichus maykʼajllapis ujtawan kutimuwanki chayqa, wañunki”, nispa. 29 Moisestaj kuticherqa: “Allinta chaytaqa ninki. Manaña ujtawan ñaupaqeykiman kutimusajchu”, nispa.

11 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Uj castigotawan apachimusaj faraonman* egipciosmanpis. Chaymantaraj faraonqa kaymanta llojsejta saqesonqachej.+ Pay kikintaj kaymanta qharqosonqachej.+ 2 Kunantaj israelitasman niy, qharisman, warmisman ima, sapa ujninku qayllankupi tiyakoj egipciosmanta mañakunankuta, qolqemanta, oromanta ruwasqa imasta”,+ nispa. 3 Jehová Diosqa egipciosta may kʼachasman tukucherqa israelitaspaj. Chantapis Moisestaqa tukuynin Egipto jallpʼapi respetaj kanku faraonpa kamachisninpis, runaspis.

4 Chantá Moisesqa faraonta nerqa: “Ajinata nin Jehová Diosqa: ‘Chaupi tutata jina jamuspa tukuynin Egiptonta pasasaj.+ 5 Chaypachataj wañonqanku egipciospa tukuy kuraj wawasninku,+ kamachina tiyanapi tiyashan chay faraonpa kuraj wawanmantapacha, maki molinota muyuchej esclavaj kuraj wawankama. Chantá wañullanqankutaj tukuy uywaspa ñaupaj kaj uñasninkupis.+ 6 Tukuynin Egipto jallpʼapeqa sinchʼi waqay uyarikonqa. Chay jina waqayqa ni jaykʼaj uyarikorqarajchu, nitaj jaykʼajpis uyarikonqañachu.+ 7 Chaywanpis israelitasta, uywasninkutapis ni uj alqollapis ayñanqachu. Ajinamanta qankuna yachanaykichejpaj Jehová Diosqa israelitasta egipciosmanta tʼaqasqanta’, nispa.+ 8 Chaymantaqa tukuy kamachisniyki jamuwanqanku, ñaupaqeyman qonqoriykukuspataj niwanqanku: ‘Ripuy, qanwan kajkunapis ripuchunku’,+ nispa. Noqataj chaymantaraj ripusaj”, nispa. Jinata niytawan Moisesqa may phiñasqa llojsiporqa faraonpa ñaupaqenmanta.

9 Chaymanta Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Faraonqa manapuni uyarisonqachejchu.+ Chaytaj ajina kanqa Egipto jallpʼapi ashkha milagrosta ruwanaypaj”,+ nispa. 10 Moiseswan Aaronwanqa tukuy chay milagrosta ruwarqanku faraonpa ñaupaqenpi.+ Jehová Diostajrí saqellarqa faraón sonqonta rumiyachinanta. Chayrayku faraonqa manapuni israelitasta nacionninmanta llojsejta saqerqachu.+

12 Jehová Diosqa Moisestawan Aarontawan Egipto jallpʼapi ajinata nerqa: 2 “Qankunapajqa kay killa kanqa ñaupaj kaj killa, wataj qallarikuynin killa.+ 3 Qankunaqa tukuynin israelitasman kay jinata niychej: ‘Kay killaj chunka kaj pʼunchayninpi sapa ujniykichej uj corderota+ ajllankichej familiaykichejpaj,* chaytaj kachun sapa wasipi. 4 Sichus familiaykichejpi pisilla kankichej, mana chay corderota tukunaykichejpaj jina chayqa, qayllaykichejpi tiyakoj vecinoykichejta wasiykichejman wajyankichej, paykunawan khuska chayta mikhunaykichejpaj. Chay cordero aychataqa mashkha runaschus chayta mikhunkichej chayman jina partirankichej. 5 Chay maltón carneroqa* sano kanan tiyan,+ uj watayojllataj. Chaytaj kanan tiyan uj corderitopis chayri uj chivitopis. 6 Chay uywamanqa mikhuchinkichej kay killaj 14 pʼunchayninkama.+ Chay pʼunchaypitaj Israel nacionmanta sapa familia chay uywata ñakʼankichej* ñapis chʼisiyaykushajtinña.*+ 7 Yawarninta japʼispataj chʼajchunkichej punkoj sayanta kʼaspisninman, pata kʼaspinmanpis may wasipichus mikhunkichej chaypi.+

8 ”’Chay aychataqa chay chʼisi mikhunkichej+ ninapi kankaspa, mana levadurayoj tʼantatawan,+ jaya qhorastawan.+ 9 Ama chay aychataqa chawata mikhunkichejchu, nitaj yakupi chayasqatapis, manachayqa ninapi kankankichej chay aychata, umanta, chakisninta, chʼunchulasnintapis.* 10 Chay chʼisi mikhusqaykichej aychataqa amapuni puchuchinkichejchu qʼayantinpaj. Puchonqapuni chaytaj ninapi ruphachinkichej.+ 11 Chay aychataqa mikhunkichej sumaj chumpiykusqas, jukʼutasniykichej* churasqas, tojnuykichej japʼirisqas ima. Chantapis usqhayllata mikhunkichej. Chayqa Jehová Diospa Pascuan. 12 Chay chʼisi noqaqa Egipto jallpʼanta pasasaj, wañuchisajtaj tukuy egipciospa kuraj kaj wawasninkuta, jinallataj animalespa ñaupaj kaj uñasninkutapis.+ Chaypimin noqa castigasaj Egiptopi kaj tukuy dioskunata.+ Noqamin Jehová Diosqa kani. 13 Wasiykichej punkupi chʼajchusqa yawarqa qankunapaj uj señal kanqa. Chay yawarta qhawarispaqa qankunata pasallasqaykichej. Egipciosta castigashajtiy qankunataqa mana imanasqaykichejchu.+

14 ”’Chay pʼunchayqa kanqa yuyarikunaykichejpaj. Chay pʼunchaypitaj qankunapis mirayniykichejpis sapa wata ruwankichej Jehová Diospaj fiestata. Chayqa uj ley kanqa unay wataspaj. 15 Qankunaqa qanchis diasta mikhunkichej mana levadurayoj tʼantata.+ Wasiykichejpeqa ñaupaj kaj diamantapacha mana levadura* kananchu tiyan. Pillapis chay qanchis diaspi imatapis levadurayojta mikhojqa wañuchisqa kanqa.* 16 Ñaupaj kaj pʼunchaypeqa tantakunkichej Diosta yupaychanaykichejpaj, qanchis kaj pʼunchaypipis tantakullankichejtaj. Chay pʼunchaykunapeqa ama ima trabajotapis ruwankichejchu,+ imatachus mikhunallaykichejta waykʼukunkichej.

17 ”’Mana Levadurayoj Tʼanta Fiestataqa+ sapa wata ruwankichej, imaraykuchus chay kikin pʼunchaypi Egipto jallpʼamanta orqhosqaykichej tukuy qankunata. Chay pʼunchaytaqa yuyarikunallankutaj tiyan tukuy mirayniykichejmanta kajkunapis. Chayqa uj ley kanqa unay wataspaj. 18 Mana levadurayoj tʼantataqa ñaupaj kaj killapi mikhunkichej, 14 pʼunchay chʼisiyaymantapacha 21 pʼunchay chʼisiyaykama.+ 19 Levaduraqa* chay qanchis diaspi amapuni kachunchu wasiykichejpi. Sichus pipis imatapis levadurayojta mikhonqa chayqa, wañuchisqa kanqa,* kikin llajtayoj kajtinpis chayri forastero kajtinpis.+ 20 Amapuni imatapis levadurayojta mikhunkichejchu. Tukuy wasisniykichejpi mana levadurayoj tʼantata mikhunkichej’, nispa”.

21 Chantá Moisesqa chay ratopacha tukuy kurajkuna israelitasta tantachispa,+ nerqa: “Sapa ujniykichej rispa, ajllamuychej uj maltón uywata* familiaykichejpaj. Chay uywatataj ñakʼaychej Pascuata ruwanaykichejpaj. 22 Oqharimunkichejtaj uj qʼapi hisopo qhorata. Chaytataj uj fuentepi kashan chay yawarman chhapunkichej, chaywantaj chʼajchunkichej punkoj sayanta kʼaspisninman, pata kʼaspinmanpis. Nitaj mayqenniykichejpis wasiykichejmanta llojsinkichejchu sutʼiyamunankama. 23 Jehová Diosqa jamuspa egipciosta castiganqa. Mayqen punkupichari iskaynin sayanta kʼaspisninpi, pata kʼaspinpipis yawar chʼajchusqata tarenqa chay punkutaqa, Jehová Diosqa pasallanqa. Ajinamanta payqa mana saqenqachu wasiykichejman wañuchej castigo chayananta.+

24 ”Kay fiestataqa ruwankichejpuni. Chayqa uj ley kanqa unay wataspaj, qankunapaj, jinallataj wawasniykichejpajpis.+ 25 Jehová Dios qonanta nerqa chay jallpʼaman chayaspapis chay fiestataqa ruwallankichejpuni.+ 26 Sichus wawasniykichej tapusonqachej, ‘¿ima niytá munan kay fiesta qankunapaj?’+ nispa chayqa, 27 qankunaqa ninkichej: ‘Kay uywataqa ñakʼayku Jehová Diospaj Pascua Fiestata ruwanaykupaj. Israelitas Egiptopi kashajtiyku Diosqa egipciosta castigarqa, wasiykutataj pasallarqa. Ajinamanta familiasninchejta salvarqa’, nispa”.

Chayta uyarispa israelitasqa qonqoriykukuspa pampakama kʼumuykukorqanku. 28 Rispataj kikinta ruwamorqanku, Moisesman Aaronmanwan+ Jehová Dios kamachisqanman jina.

29 Chaupi tutata Jehová Diosqa Egipto jallpʼapi wañuracherqa egipciospa tukuy kuraj wawasninkuta,+ kamachina tiyanapi tiyasharqa chay faraonpa* kuraj wawanmantapacha, carcelpi wisqʼasqa kasharqa chaypa kuraj wawankama. Uywaspa ñaupaj kaj uñasninkutapis wañurachillarqataj.+ 30 Chaupi tutata faraonqa jatarerqa, jinallataj kamachisnin, tukuynin egipciospis. Tukuynin Egiptopitaj sinchʼi waqay uyarikorqa. Ni uj wasillapis karqachu mana wañusqayojqa.+ 31 Chay chʼisipacha faraonqa Moisesta Aarontawan+ wajyachimuspa nerqa: “Llojsiychej kaymanta, tukuy israelita masisniykichejwan khuska. Rispa Jehová Diosta yupaychamuychej qankuna nisqaykichejman jina.+ 32 Ovejasniykichejta, cabrasniykichejta, wakasniykichejtapis apakapuychej nisqaykichejman jina.+ Noqapajpis Diosmanta bendicionta mañapuwaychej”, nispa.

33 Chantá egipciosqa israelitasta nerqanku nacionninkumanta usqhayta ripunankuta,+ imaraykuchus nerqanku: “Manachus ripunkichej chayqa tukuyniyku wañusqayku”,*+ nispa. 34 Israelitasqa mana levadurayoj tʼanta masasninkuta, masa puñanasninkupi* tapasqata apakaporqanku hombronkuman churaykukuspa. 35 Chantapis israelitasqa Moisés nisqanman jina, egipciosmanta mañakorqanku qolqemanta, oromanta ruwasqa imasta, jinallataj ropastapis.+ 36 Jehová Diostaj egipciosta israelitaspaj may kʼachasman tukucherqa. Chayrayku egipciosqa imastachá israelitas mañakusqankuta jaywarqanku. Ajinata Egiptotaqa chʼusajpachata saqerparerqanku, tukuy kapuyninkuta apakapuspa.+

37 Israelitasqa Ramesesmanta+ llojsispa Sucotman+ rerqanku. Qharisqa* karqanku 600.000 jina, mana wawasta nitaj warmistawan yupaspalla.*+ 38 Paykunawan khuska rillarqankutaj waj llajtayoj ashkha runaspis,*+ jinallataj ovejasninku, cabrasninku, wakasninku, tukuy uywasninkupis. 39 Ñanta rishaspataj mana levadurayoj muyu tʼantasta ruwakorqanku, Egiptomanta apakusqanku masamanta. Chay masaqa mana levadurayoj karqa, imaraykuchus egipciosqa paykunata usqhayllata qharqorqanku, manataj tiemponku karqachu ima aviutapis qʼepichakunankupaj.+

40 Israelitasqa 430 watasta+ Egiptopi+ tiyakusqanku. 41 Maypachachus chay 430 watas juntʼakorqa, chay kikin pʼunchayllataj Jehová Diospa tukuy ayllun* Egipto jallpʼamanta llojsimorqa. 42 Chay pʼunchayllataj Jehová Diosqa israelitasta tutan Egiptomanta orqhomorqa. Chaytataj tukuy israelitas, tukuy mirayninkupis yuyarikonqankupuni Jehová Diospa sutinpi.+

43 Chaypacha Jehová Diosqa Moisesman Aaronmanwan nerqa: “Kaykuna kanku Pascuamanta kamachiykunaqa: Ni mayqen forasteropis mikhunanchu tiyan Pascua mikhuytaqa.+ 44 Sichus uj israelitajta qolqewan rantisqa esclavon tiyapun chayqa, ñaupajtaqa circuncidananraj* tiyan.+ Chaymantaraj chay esclavonqa mikhuysikonqa. 45 Chay Pascua mukhuytaqa mana mikhunankuchu tiyan qankuna ukhupi tiyakoj forasteros, nitaj peonmanta trabajakoj forasterospis. 46 Chay Pascua mikhuytaqa uj wasillapi mikhunkichej, nitaj uj chhikan aychallatapis jawaman orqhonkichejchu, amataj ni uj tullullantapis pʼakinkichejchu.+ 47 Pascua Fiestataqa tukuy israelitas ruwankichej. 48 Sichus uj forastero qankuna ukhupi tiyakuspa, munanman Pascua Fiestata Jehová Diospaj ruwayta chayqa, circuncidachikunanraj tiyan, wasinpi kaj qharispis circuncidachikunallankutaj tiyan. Chaymantaraj chay runaqa Pascua Fiestata ruwayta atenqa, llajtaykichejmantapis kanman jina. Mana circuncidachikojrí manapuni chayta mikhuyta atenqachu.+ 49 Uj leylla kanqa kikin llajtayojkunapaj, jinallataj qankuna ukhupi tiyakoj forasterospajpis”,+ nispa.

50 Chay kikinta ruwarqanku tukuy israelitas, imaynatachus Jehová Dios kamacherqa Moisesman Aaronmanwan chayman jina. 51 Chay kikin pʼunchayllataj Jehová Diosqa tukuynin israelitasta* Egipto jallpʼamanta orqhomorqa.

13 Jehová Diosqa ujtawan Moisesta nerqa: 2 “Noqapaj tʼaqay israelitas ukhupi tukuy kuraj qhari wawasta. Noqajta kanku kuraj qhari wawas, jinallataj uywaspa ñaupaj kaj orqo uñasninkupis”,+ nispa.

3 Moisestaj tukuy runasman nerqa: “Egiptomanta llojsimorqankichej chay pʼunchaymanta yuyarikuychej.+ Chay pʼunchay Jehová Diosqa atiyniyoj makinwan orqhomusorqachej esclavos kasqaykichejmanta.*+ Chayrayku ama imatapis levadurayojtaqa mikhunkichejchu. 4 Qankunaqa chay pʼunchay llojsimorqankichej Egiptomanta, abib* killapi.+ 5 Maypachachus Jehová Dios lechewan miskʼiwan jinantin tiyan chay jallpʼasman+ chayachisonqachej chaypachaqa, abib killallapitaj kay fiestata ruwankichej. Chay jallpʼaspeqa kunan tiyakushanku: cananeos, hititas, amorreos, heveos, jebuseos+ ima, mayqentachus Dios juraspa nerqa ñaupa tatasniykichejman qonanta chay jallpʼapi.+ 6 Qankunaqa qanchis diasta mikhunkichej mana levadurayoj tʼantata.+ Qanchis kaj diapitaj Jehová Diospaj fiestata ruwankichej. 7 Qanchis diasta mikhunkichej mana levadurayoj tʼantata.+ Qankuna ukhupeqa mana kananchu tiyan levadurayoj imas,+ tukuynin jallpʼaykichejpi* mana kananchu tiyan levadura.* 8 Chaypacha wawasniykichejman kay jinata willankichej: ‘Kaytaqa ruwashanchej yuyarikuspa imaynatachus Jehová Dios Egiptomanta orqhomuwasqanchejta’, nispa.+ 9 Kayqa makiykichejpi, frenteykichejpipis* uj señal jina kʼaskasqa kanqa yuyarikunaykichejpaj.+ Ajinamanta Jehová Diospa leynin simiykichejpi kananpaj. Jehová Diosqa atiyniyoj makinwan Egiptomanta orqhomusorqachej. 10 Chayrayku kay fiestataqa sapa wata ruwankichejpuni, maychus fechanpi.+

11 ”Jehová Dios Canaán jallpʼaman chayachisojtiykichejqa, mayqentachus ñaupa tatasniykichejman, qankunamanpis jurarqa qosunaykichejta chayman chayaspaqa,+ 12 Jehová Diospaj tʼaqankichej tukuy kuraj qhari wawasniykichejta, jinallataj uywasniykichejpa ñaupaj kaj orqo uñasninkutapis. Orqos kajkunaqa Jehová Diospata kanku.+ 13 Sichus burroykichejpata ñaupaj kaj uñan tiyapun chayqa, chay uñanpa cuentanmanta uj ovejata Diospaj ñakʼankichej.* Mana jinata ruwaspatajrí chay uña burritotaqa kunkanpi wajtaspa wañuchinkichej. Tukuynin kuraj qhari wawasniykichejmantapis qolqeta pagankichej.+

14 ”Maypachachus wawasniykichej tapusonqachej: ‘¿Imapajtaj kay fiestata ruwanchejri?’, nispa chayqa, qankunaqa ninkichej: ‘Kaytaqa ruwanchej Jehová Dios atiyniyoj makinwan Egiptomanta orqhomuwasqanchejrayku, maypichus esclavos karqanchej chaymanta.+ 15 Chaypacha faraonqa* sonqonta rumiyachispa mana llojsimojta saqewarqanchejchu.+ Jehová Diostaj Egipto jallpʼapi tukuy kuraj wawasta wañuracherqa, jinallataj uywaspa tukuy ñaupaj kaj uñasninkutapis.+ Chayrayku Jehová Diosman jaywanapaj uywaspa ñaupaj kaj orqo uñasninkuta ñakʼanchej, kuraj qhari wawasninchejmantataj qolqeta paganchej’, nispa. 16 Chay ruwasqaykichejqa kanqa makiykichejpi uj señal, frenteykichejpitaj* uma watana jina.+ Yuyarikunaykichejpaj Jehová Diosqa atiyniyoj makinwan Egiptomanta orqhomuwasqanchejta”, nispa.

17 Maypachachus faraón israelitasta kacharerqa chaypacha, Diosqa israelitasta mana filisteospa jallpʼankuman rej ñantachu pusarqa, mayqenchus cheqan ñan karqa chayta. Diosqa nerqa: “Israelitasqa guerrapi tinkunanku kajtin Egiptoman kutiriyta munankuman”, nispa. 18 Chayrayku Diosqa israelitasta muyuchimorqa chʼin jallpʼanta, Puka mar qayllanta.+ Israelitasqa Egiptomanta llojserqanku guerraman llojsej soldados jina, manataj pejtupachachu. 19 Moisesqa Josejpa tullusninta apakaporqa. Joseqa Israelpa wawasninta jurachispa nisqa: “Diosqa qankunata qhawarimusonqachejpuni. Chaypachataj kaymanta tullusniyta apakapunkichej”,+ nispa. 20 Paykunaqa Sucotmanta llojsispa Ezampi toldo wasisninkuta* armarqanku, chʼin jallpʼa kantupi.

21 Jehová Diostaj paykunaj ñaupaqenkuta rerqa, pʼunchayqa chhoqo phuyupi ñanta pusaspa.+ Tutantaj rerqa chhoqo ninapi kʼanchaspa. Ajinamanta tuta pʼunchay rinankupaj.+ 22 Chay chhoqo phuyoqa pʼunchay nipuni paykunamanta karunchakojchu, chay chhoqo ninapis tutan nipuni paykunamanta karunchakojchu.+

14 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: 2 “Niy israelitasman, kutirispa jarakunankuta Pihahirot qayllapi, Migdol lugarmanta mar qochaman rinapi, Baal-Zefón chimpapi.+ Chay chimpapi jarakunkichej mar qocha qayllapi. 3 Faraontaj* israelitasmanta nenqa: ‘Paykunaqa musphaykachashanku.* Chʼin jallpʼapitaj ni mayman riyta atishankuchu’, nispa. 4 Noqataj saqellasaj faraonqa sonqonta rumiyachispa+ israelitaspa qhepankuta jamunanta. Chaypi rikuchisaj jatun kayniyta faraontawan soldadosnintawan atipaspa.+ Ajinamanta egipciosqa yachanqanku noqamin Jehová Dios kasqayta”,+ nispa. Israelitastaj chayta uyarispa kikinta ruwarqanku.

5 Chantá Egiptomanta reyman willarqanku israelitas ayqekusqankuta. Chay ratopachataj faraonwan kamachisninwanqa mayta pesachikorqanku paykunata ripojta saqesqankumanta.+ Nerqankutaj: “¿Imatataj kayta ruwanchejri? ¿Imapajtaj israelitasta kacharinchej esclavosninchej kashajtinkuri?”, nispa. 6 Faraonqa chay ratopacha kamacherqa maqanakuna carretasninta wakichipunankuta, soldadosnintapis tantamunankuta.+ 7 Chantá aparqa 600 sumachaj carretasninta, Egiptomanta tukuy waj carretastawan, sapa carretata soldadosniyojta. 8 Jehová Diosqa saqellarqa Egiptomanta rey faraón sonqonta rumiyachinanta. Chayrayku faraonqa israelitaspa qhepankuta kachaykukorqa, israelitas ni imamanta manchachikuspa llojsishajtinku.+ 9 Ajinata egipciosqa israelitaspa qhepankuta kachaykukorqanku.+ Israelitasqa jarakusharqanku mar qocha qayllapi, Pihahirot qayllapi, Baal-Zefón chimpapi. Chaypi jarakushajtinkutaj faraonpa caballosnin, carretasnin, caballospi rej soldadosnin, jinallataj tukuy soldadosninpis israelitasta taripaykusharqankuña.

10 Faraón astawanña qayllaykushajtintaj, israelitasqa rikorqanku egipcios jamushasqankuta. Chayrayku paykunaqa maytapuni mancharikorqanku, Jehová Diosmantaj qhaparikorqanku.+ 11 Moisestataj nerqanku: “¿Imapajtaj kay chʼin jallpʼaman wañunaykupaj pusamuwaykuri?+ ¿Manachu Egiptopi sepulturas karqa? ¿Imatataj kayta ruwawaykuri? ¿Wañunaykupajchu Egiptomanta orqhomuwayku? 12 ¿Manachu Egiptollapiraj kashajtiyku nerqayku ‘saqewayku egipciospa esclavosnin kanaykuta’ nispa? Noqaykupajqa aswan allin egipciospa esclavosnin kanayku, kay chʼin jallpʼapi wañunaykumantaqa”,+ nispa. 13 Moisestajrí paykunata nerqa: “Ama manchachikuychejchu.+ Sumajta sayaychej, rikunkichejtaj imaynatachus Jehová Dios kunan salvasonqachej chayta.+ Kunan rikushankichej chay egipciostaqa niña jaykʼajpis rikunkichejñachu.+ 14 Jehová Diosmin cuentaykichejmanta maqanakonqa.+ Qankunaqa pachallanpi kakuychej”, nispa.

15 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “¿Imaraykutaj noqata qhaparikamushawankiri? Niy israelitasta ñaupajman rinallankutapuni. 16 Qantajrí, tojnuykita oqharispa makiykita aysariy mar qocha ladoman, iskaymantaj tʼaqarpariy. Ajinamanta israelitas chay chaupinta, chʼaki jallpʼanta pasanankupaj. 17 Noqataj saqellasaj egipcios sonqonkuta rumiyachinankuta, israelitaspa qhepankuta jamunankupaj. Chaypi jatun kayniyta rikuchisaj faraonta atipaspa, jinallataj tukuy soldadosninta, maqanakuna carretasninta, caballospi rej soldadosnintapis.+ 18 Chaypacha egipciosqa yachanqanku noqamin Jehová Dios kasqayta, maypachachus jatun kayniyta rikuchisaj faraonta atipaspa, jinallataj maqanakuna carretasninta, caballospi rej soldadosnintapis chaypacha”,+ nispa.

19 Chantá Diospa* angelnenqa+ israelitaspa ñaupaqenkuta rishaspa, qhepankutañataj rerqa. Jinallataj ñaupaqenkuta risharqa chay chhoqo phuyupis, qhepankuman kutirimuspa qhepankutañataj rerqa.+ 20 Ajinamanta chay phuyoqa chaupipi rikhurerqa.+ Egipciosta laqhayaykorqa, israelitastataj tutan kʼancharqa.+ Chayrayku egipciosqa chay tutantin manapuni israelitasman qayllaykuyta aterqankuchu.

21 Chantá Moisesqa makinta aysarerqa mar qocha ladoman.+ Jehová Diostaj chay tutantin inti llojsimuy ladomanta sinchʼita wayrachimuspa, yakuta iskayman tʼaqarparerqa. Ajinamanta mar qochaqa iskayman qhallarparikorqa,*+ chay cheqataj chʼakiman tukorqa.+ 22 Israelitastaj chay mar chaupinta, chʼaki jallpʼanta pasarqanku,+ yakutaj jatun perqa jina kasharqa lloqʼenkupitaj, pañankupitaj.+ 23 Chantá egipciosqa paykunata qhatiykorqanku. Qhepankutataj marman yaykorqanku faraonpa tukuynin caballosnin, maqanakuna carretasnin, caballospi rej soldadosninpis.+ 24 Jehová Diostajrí niraj sutʼiyamushajtin* egipciosta chhoqo ninamanta phuyumantawan+ qhawarimorqa, paykunatataj pejturparerqa. 25 Carretasninkoj ruedasninta urmaracherqa, mana apayta atinankupaj. Egipciostaj ninakorqanku: “Ayqekunachej israelitaspa ñaupaqenkumanta. Jehová Diosqa paykunaman kutikuspa contranchejta maqanakushan”,+ nispa.

26 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Makiykita aysariy mar qocha ladoman, yaku kutiykamuspa pʼampaykunanpaj egipciosta, maqanakuna carretasninkuta, jinallataj caballospi rej soldadosninkutapis”, nispa. 27 Chay ratopacha Moisesqa makinta aysarerqa mar qocha ladoman. Sutʼiyamushajtinñataj mar yakusqa maychus kananman kutiykaporqa. Egipcios ayqekushajtinku, Jehová Diosqa yakuwan paykunata pʼampaykorqa mar qochapi.+ 28 Yakoqa tukuyninkuta pʼampaykorqa, maqanakuna carretasta, caballospi rej soldadosta, faraonpa tukuy soldadosnintapis, pikunachus israelitaspa qhepanta yaykorqanku tukuy chaykunata.+ Chaykunamantaqa ni ujpis salvakorqachu.+

29 Israelitasqa mar qocha chaupinta pasarqanku chʼaki jallpʼanta,+ yakutaj jatun perqa jina kasharqa lloqʼenkupitaj, pañankupitaj.+ 30 Ajinata Jehová Diosqa israelitasta chay pʼunchaypi salvarqa egipciospa makinkumanta.+ Israelitasqa rikorqanku wañusqa egipciospa ayasninkuta,* mar qocha kantupi wijchʼu wijchʼullataña. 31 Israelitasqa Jehová Dios jatun atiyninwan* egipciosta chinkarparichisqanta rikuspa, Jehová Diosta manchachikorqanku, creerqankutaj Jehová Diospi, kamachin Moisespipis.+

15 Chaypacha Moiseswan israelitaswanqa Jehová Diospaj kay takiyta takerqanku:+

“Noqaqa takisaj Jehová Diosman, payqa manchay tʼukunatapuni atipan.+

Payqa caballospi rejkunata, caballosnintinta mar qochaman choqaykun.+

 2 Jehová* Diosqa kallpay, atiyniytaj. Paymin salvawajneyqa.+

Paymin Diosneyqa, payta yupaychasaj.+ Paymin tataypa Diosnin,+ payta jatunchasaj.+

 3 Jehová Diosqa maqanakunapaj wapu.+ Sutintaj Jehová.+

 4 Payqa faraonpa* carretasninta, soldadosnintapis mar yakusman choqaykun.+

Faraonpa aswan wapu soldadosnenqa Puka marman chinkaykunku.+

 5 Qhollchoqeyaj yakus paykunata pʼampaykun. Yaku ukhuman rumi jina chinkaykunku.+

 6 Jehová Diosníy, paña makiykeqa may atiyniyoj.+

Jehová Diosníy, paña makiykeqa enemigota phiriykun.

 7 Qanqa jatun atiyniykiwan contraykipi oqharikojkunata chinkarparichinki.+

Kʼajaj phiñakuyniykeqa lastrojota jina paykunata rupharparin.

 8 Senqaykej samaynillan yakustaqa kʼuchuncharparin.

Chay yakusqa pachanpi qhepakunku, nitaj kutiykamunkuchu.

Qhollchoqeyaj yakusqa mar qochaj sonqonpi tikayarparin.

 9 Enemigoqa nin: ‘Qhatiykusaj taripamunaykama.

Qhechusqaytaqa partirasaj, munasqayta japʼikapusaj.

Espadayta sikʼikusaj. Makeyqa paykunata chinkachenqa’,+ nispa.

10 Qanqa samayniykiwan phukurimunki, mar qochataj paykunata pʼampaykun.+

Paykunaqa plomo jina* chinkaykunku qhollchoqeyashaj yakuman.

11 Jehová Diosníy, dioses ukhupi, ¿pitaj qan jinari?+

Qanqa may llimphu Dios kanki.+ Ni pi diospis qan jinaqa kanchu.

Qanqa yupaychanapaj jina Dios kanki, takiykunawan alabanapaj jina kanki. Qanqa may jina tʼukuna imasta ruwanki.+

12 Paña makiykita oqharejtiyki, jallpʼaqa paykunata oqoykun.+

13 Salvasqayki israelitasta khuyakuspa* pusashanki.+

Kallpaykiwantaj paykunata pusashanki sumaj llimphu wasiykiman.

14 Nacionesqa chayta uyarenqanku.+ Paykunaqa kharkatitenqanku.

Filisteapi tiyakojkunaqa mayta llakikonqanku.

15 Chaypachaqa Edompi tiyakoj kurajkunapis* mayta mancharikonqanku.

Moabpi gobernajkunaqa kharkatitenqanku.+

Canaanpi tukuy tiyakojkunapis manchachikuywan llauchʼiyanqanku.+

16 Paykunaman urmachun manchachikuy, sinchʼi mancharikuypis.+

Makiykej atiyninwan rumi jina ama kuyurichunkuchu,

Jehová Diosníy, israelita wawasniyki pasanankukama,

ajllakusqayki israelitas+ pasanankukama.+

17 Jehová Diosníy, qan paykunata pusamunki orqoykipi tiyakunankupaj,*+

maypichus qan tiyakunki chaypi, maynejtachus qan ajllakorqanki chaypi.

Jehová Diosníy, makisniykej sayachisqan llimphu lugarpi.

18 Jehová Diosqa rey jina gobernanqa wiñaypaj wiñaynintinpaj.+

19 Faraonpa caballosnin, maqanakuna carretasnin, caballospi rej soldadosninpis mar qochaman yaykojtinku,+

Jehová Diosqa yakuta maychus kananman kutiykuchispa paykunata pʼampaykun.+

Israelitastajrí mar chaupinta pasarqanku chʼaki jallpʼanta”,+ nispa.

20 Chantá Aaronpa hermanan profetisa Miriamqa uj panderetata* oqharikuspa llojserqa, qhepantataj tukuy warmis llojsillarqankutaj panderetasta tocaspa, tususpa ima. 21 Miriamqa qharispa takisqankuman, kay takiywan kuticherqa:

“Takiychej Jehová Diosman, payqa manchay tʼukunatapuni atipan.+

Payqa caballospi rejkunata, caballosnintinta mar qochaman choqaykun”,+ nispa.

22 Chantá Moisesqa israelitasta Puka marmanta pusarqa Sur nisqa chʼin jallpʼaman. Chaymanta rillarqankupuni chʼin jallpʼanta kinsa pʼunchay puriyta, nitaj yakuta tarerqankuchu. 23 Chantá Mará*+ nisqa cheqaman chayarqanku. Chaypi kaj yakutataj mana tomayta aterqankuchu jaya kasqanrayku. Chayrayku payqa chay lugarta suticharqa Mará nispa. 24 Israelitastaj Moisespa contranta rimaspa+ nerqanku: “¿Ima yakutataj kunan tomasqaykuri?”, nispa. 25 Moisesqa Jehová Diosmanta yanapata mañakorqa,+ Jehová Diostaj uj sachʼata rikucherqa. Moisestaj chay sachʼata sikʼispa yakuman wijchʼuykorqa, yakutaj chaywan miskʼiyaporqa.

Chaypi Diosqa uj kamachiyta paykunaman qorqa, reparacherqataj imatachus ruwananku kasqanta. Diosqa yachayta munarqa imachus sonqosninkupi kasqanta.+ 26 Chayrayku Diosqa nerqa: “Sichus noqa Jehová Diosniykichejpa nisqayta tukuy sonqo uyariwankichej, imatachus allinpaj qhawasqayta ruwankichej, sitajchus kamachisqayta kasukuwankichej, leyesniytapis juntʼankichej chayqa,+ egipciosman apacherqani chay onqoykunataqa ni mayqenta qankunaman apachimusqaykichejchu.+ Noqa Jehová Diosmin sanoyachejniykichej kani”,+ nispa.

27 Chaymantaqa chayarqanku Elimman, maypichus karqa 12 yaku juturis, 70 palmera sachʼaspis chayman. Chay yaku qayllapitaj toldo wasisninkuta* armarqanku.

16 Chantá tukuynin israelitasqa Elimmanta puririspa, chayarqanku Sin nisqa chʼin jallpʼaman.+ Chayqa kashan Elimmanta Sinaiman rinapi. Chayman chayarqanku iskay kaj killapi, 15 pʼunchaypi. Egiptomanta llojsimusqankumantaqa uj killaña pasarqa.

2 Chay chʼin jallpʼapi kashaspa tukuynin israelitasqa ujtawan rimayta qallarerqanku Moisespa contranta, Aaronpa contranta ima.+ 3 Paykunaqa ajinata nerqanku: “Allin kanman karqa Jehová Diosqa makinwan Egiptopi wañurachinawayku. Chaypeqa aycha mankayku ni jaykʼaj pisejchu,+ tʼantatapis sajsakunaykukama mikhoj kayku. Qankunaqa kay chʼin jallpʼaman pusamuwayku tukuyniyku yarqhaywan wañunaykupaj”,+ nispa.

4 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Mikhunata cielomanta parachinpusqaykichej.+ Israelitasqa sapa ujninku chayta pallakonqanku sapa paqarin, mashkhatachus uj día mikhunku chayllata.+ Chaypi yachasaj paykuna leyesniyta kasukonqankuchus manachus chayta.+ 5 Sojta kaj pʼunchaypitaj,+ sapa pʼunchay pallakusqankumantaqa uj jinatawan pallakonqanku, chayachenqankutaj qʼayantin mikhunankupajwan”,+ nispa.

6 Chantá Moiseswan Aaronwanqa tukuy israelitasman nerqanku: “Chʼisiyaykuyta yachankichej Jehová Diosmin Egiptomanta orqhomususqaykichejta.+ 7 Tutamantataj rikunkichej Jehová Diospa jatun kayninpa kʼanchayninta. Jehová Diosqa uyarin contranta rimasqaykichejta. ¿Pitaj noqayku kasqayku contraykuta rimanaykichejpari?”, nispa. 8 Moisesqa nillarqataj: “Chʼisiyaykuyta Jehová Diosqa aychata qosonqachej mikhunaykichejpaj, sutʼiyaytataj tʼantata qosonqachej sajsakunaykichejkama mikhunaykichejpaj. Jehová Diosqa uyarisunkichej paypa contranta rimasqaykichejta. ¿Pitaj noqayku kasqaykuri? Qankunaqa mana noqaykoj contraykutachu rimashankichej, manachayqa Jehová Diospa contranta”,+ nispa.

9 Chantá Moisesqa Aaronta nerqa: “Tukuynin israelitasman kayta nimuy: ‘Qayllaykuychej Jehová Diospa ñaupaqenman, imaraykuchus payqa uyarimusunkichej contranta rimasqaykichejta’,+ nispa”. 10 Aarón israelitasman chayta willajtinkamataj, paykunaqa chʼin jallpʼa ladoman kutirikuspa rikorqanku uj chhoqo phuyupi Jehová Diospa jatun kayninpa kʼanchayninta rikhurimojta.+

11 Jehová Diosqa Moisesta nillarqataj: 12 “Noqa uyarimuni israelitaspa rimasqankuta.+ Paykunaman kayta niy: ‘Qankunaqa ña chʼisiyaykushajtinña* aychata mikhunkichej, sutʼiyaytataj tʼantata mikhunkichej sajsakunaykichejkama.+ Chaypi yachankichej noqa Jehová Diosqa, qankunaj Diosniykichej kasqayta’,+ nispa”.

13 Chantaqa ña chʼisiyaykushajtinña campamentonkuman* yuthus* juntʼaykamorqanku.+ Sutʼiyaytataj chhullalla kasharqa campamentoj muyuyninpi. 14 Chay chhulla chʼakipojtintaj, chay chʼin pampaspi rikhurerqa tʼuna mujitus jina,+ pampapi escarchaman rijchʼakoj. 15 Chayta rikuspataj israelitasqa paykunapura ninakorqanku, “¿imataj kayri?” nispa, imaraykuchus mana yacharqankuchu imachus kasqanta. Chaymanta Moisesqa paykunaman nerqa: “Kaytaqa Jehová Dios qosunkichej mikhunaykichejpaj.+ 16 Jehová Diosqa kayta kamachisunkichej: ‘Sapa ujniykichej pallakuychej mashkhatachus mikhunkichej chayllata, sapa toldo wasipi* mashkhachus kankichej chayman jinalla. Sapa ujniykichej pallakuychej iskay litrosniyoj jina mankaman yaykojta’,*+ nispa”. 17 Israelitasqa ajinata ruwarqanku. Wakenqa ashkhata pallakorqanku, wakintaj pisillata. 18 Chay pallakusqankuta iskay litros jina yaykoj mankapi midejtinkoqa ashkhata pallakojpataqa mana puchojchu, pisillata pallakojpatapis mana faltajchu.+ Sapa ujninku pallakorqanku mashkhatachus mikhusqankuman jina.

19 Chaymanta Moisesqa paykunaman nerqa: “Ama mayqenniykichejpis chay pallakusqaykichejtaqa qʼayantinpaj puchuchinkichejchu”,+ nispa. 20 Chaywanpis wakenqa Moisesta mana uyarerqankuchu, qʼayantin mikhunankupaj puchuchikorqanku. Chay puchuchisqankutaj khuruykorqa, asnaykorqataj. Chayrayku Moisesqa paykunapaj phiñakorqa. 21 Paykunaqa sapa paqarin sapa ujninku pallakoj kanku mashkhatachus mikhusqankuman jina. Chay pampapi puchojtaj inti rupharimojtinkama unuyarparipoj.

22 Sojta kaj pʼunchaypitaj uj jinatawan pallakorqanku,+ iskay litros jina yaykoj mankapi iskay kutita midispa sapa ujninkupaj. Chaymantaqa israelitasmanta tukuy kamachejkuna jamuspa, Moisesman willarqanku mashkhatachus pallakusqankuta. 23 Moisestaj paykunaman nerqa: “Kayta nin Jehová Diosqa. Qʼayaqa samarikuna pʼunchay kanqa, Jehová Diospaj tʼaqasqa.+ Tukuyniykichej samarikunaykichej tiyan. Kunan chayachiychej imatachus chayachinaykichejta, tʼimpuchiychejtaj imatachus tʼimpuchinaykichejta.+ Puchoj mikhunatataj jallchʼaychej qʼayantinpaj”, nispa. 24 Paykunaqa Moisés kamachisqanman jina, puchoj mikhunata jallchʼarqanku qʼayantinpaj. Chay jallchʼasqankutaj mana khuruykorqachu, nitaj asnaykorqachu. 25 Qʼayantintaj Moisesqa nerqa: “Chay jallchʼasqaykichejta kunan mikhuychej, imaraykuchus kunanqa samarikuna pʼunchay, Jehová Diospaj tʼaqasqa. Kay pʼunchayqa mana pampapi tarinkichejchu chay mikhunata. 26 Chay mikhunataqa sojta pʼunchaykunata pallakunkichej. Qanchis kaj pʼunchaytajrí mana imapis tarikonqachu samarikuna pʼunchay kasqanrayku”,+ nispa. 27 Chaywanpis wakin israelitasqa qanchis kaj pʼunchaypi llojserqanku pallakoj, nitaj imatapis tarerqankuchu.

28 Chayrayku Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “¿Maykʼajkamataj mana kasuwankichejchu kamachiykunasniyta, leyesniytapisri?+ 29 Ama qonqaychejchu Jehová Diosqa samarikuna pʼunchayta qosusqaykichejta.+ Chayrayku sojta kaj pʼunchaypi qosunkichej mikhunata, iskay diaspaj pallakunaykichejpaj. Sapa ujniykichej qhepakunkichej maypichus kashankichej chaypi. Qanchis kaj pʼunchayqa ama llojsinkichejchu maypichus kashankichej chaymanta”, nispa. 30 Chayrayku israelitasqa qanchis kaj pʼunchaypi samarikorqanku.+

31 Israelitasqa chay mikhunata suticharqanku maná* nispa. Chaytaj yurajsitus karqa, culantro* mujitus jina, miskʼitaj, miskʼiyoj tʼantapis kanman jina.+ 32 Chaymanta Moisesqa nerqa: “Jehová Diosqa kayta kamachiwanchej: ‘Iskay litros jina yaykoj mankaman maná nisqa mikhunata juntʼachiychej, chaytataj jallchʼaychej. Ajinamanta mirayniykichejmanta kajkuna yachanankupaj,+ ima mikhunatachus qankunaman chʼin jallpʼapi mikhuchisqayta Egipto jallpʼamanta qankunata orqhomushaspa’, nispa”. 33 Chaymanta Moisesqa Aaronta nerqa: “Uj jarraman juntʼaykuchiy maná nisqa mikhunata, iskay litros jina yaykoj mankapi midispa. Chaytataj Jehová Diospa ñaupaqenman churanki jallchʼasqa kananpaj, mirayniykichejmanta kajkunapis rejsinankupaj”,+ nispa. 34 Aaronqa imatachus Jehová Dios Moisesman kamachisqanman jina ruwarqa. Chay jarrataqa churarqa testigo jina kaj cajaj ñaupaqenman,+ chaypi jallchʼasqa kananpaj. 35 Israelitasqa maná nisqa mikhunata mikhorqanku 40 watasta,+ may jallpʼaspichus runas tiyakorqanku chayman chayanankukama.+ Chay maná nisqa mikhunataqa mikhorqanku Canaán+ jallpʼaj kantusninman chayanankukama. 36 Israelitasqa mikhuykunata midej kanku iskay litros jina yaykoj mankapi,* chayri 20 litros jina yaykoj mankapi.*

17 Chantá tukuynin israelitasqa purirerqanku Sin nisqa chʼin jallpʼamanta.+ Paykunaqa samarispa samarispa rerqanku, Jehová Dios kamachisqanman jina.+ Jinata rispallapuni, chayarqanku Refidim+ lugarman. Chaypipis manallataj yaku karqachu tomanankupaj.

2 Israelitasqa rabiakuspa Moiseswan siminakorqanku:+ “Yakuta qowayku tomanaykupaj”, nispa. Moisestaj paykunata nerqa: “¿Imaraykutaj noqawan siminakushankichejri? ¿Imaraykutaj Jehová Diosta pruebaman churayta munashankichejri?”,+ nispa. 3 Israelitasqa manchay yaku chʼakiywan kasharqanku. Chayrayku Moisespa contranta rimaspa nerqanku:+ “¿Ima nispataj Egiptomanta orqhomuwarqayku wawasniykutawan uywasniykutawan kaypi yaku chʼakiywan wañuchinawaykupajri?”, nispa. 4 Jinata nejtinku, Moisesqa Jehová Diosman qhaparikorqa: “¿Imanasajtaj kay runaswanri? Pisimantawanqa rumiswan chʼanqaykuspachá wañuchiwanqanku ari”, nispa.

5 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Israelitasta ñaupaykuy, paykuna ukhumanta wakin kurajkunata pusariykukuspa. Apakuytaj tojnuykita, mayqenwanchus Nilo mayuta wajtarqanki chayta.+ 6 Noqaqa Horeb chhanka patapi sayasaj ñaupaqeykipi. Qantaj chay chhankata tojnuykiwan wajtanki, yakutaj chay chhankamanta phullchimonqa israelitas tomanankupaj”,+ nispa. Moisestaj tojnunwan chhankata wajtarqa israelitas ukhumanta kurajkuna rikushajtinku. 7 Chaymanta Moisesqa chay lugarta suticharqa Meribá*+ nispa, israelitas paywan siminakusqankurayku. Chantá sutichallarqataj Masá*+ nispa, imaraykuchus israelitas chaypi Jehová Diosta pruebaman churarqanku,+ “¿noqanchejwanchu Jehová Diosqa kashan, manachu?” nispa.

8 Israelitas Refidimpi kashajtinku, amalequitasqa+ paykunawan maqanakoj jamorqanku.+ 9 Chayrayku Moisesqa Josueta nerqa:+ “Wakin qharista ajllay. Paykunawan rispataj amalequitaswan maqanakamuy. Noqataj qʼaya loma puntapi kamusaj tojnuy japʼirisqa, Dios* apakunayta niwan chay tojnu japʼirisqa”, nispa. 10 Josueqa amalequitaswan maqanakoj rerqa Moisés nisqanman jina.+ Chaykama Moiseswan, Aaronwan, Hurwan+ ima loma puntaman wicharerqanku.

11 Moisés makisninta pataman oqharishajtenqa, israelitas amalequitasta atipasharqanku. Makisninta uraykuchejtintajrí amalequitasñataj israelitasta atipasharqanku. 12 Ajinata oqharisqanpi Moisespa makisnenqa utiykorqa. Chayrayku Aaronwan Hurwanqa uj rumita churaporqanku, Moisestaj chaypi tiyaykorqa. Chantá Aaronwan Hurwanqa Moisespa makisninta japʼerqanku ujqa ujnin makinta, ujtaj ujnin makinta. Ajinamanta Moisespa makisnenqa oqharisqallapuni karqa inti yaykupunankama. 13 Ajinapi Josueqa amalequitasta espadawan atipaykorqa.+

14 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Kay jinata uj libropi qhelqay yuyarisqa kananpaj: ‘Noqaqa amalequitasta kay jallpʼa patamanta* chinkachisaj, manañataj jaykʼajpis yuyarisqachu kanqanku’,+ nispa. Chaytaqa Josuemanpis willallaytaj”. 15 Chaymanta Moisesqa uj altarta* ruwaspa suticharqa Jehová-Nisí* nispa. 16 Nerqataj: “Amalequitas makisninkuta Jehová* Diospa+ kamachina tiyananpa contranta oqharisqankurayku, Jehovaqa maqanakullapipuni kanqa amalequitaswan, mirayninkuwanpis”,+ nispa.

18 Moisespa suegron Jetroqa Madianmanta sacerdote karqa.+ Payqa uyarerqa imastachus Dios ruwasqanta israelita wawasninpaj, Moisespajpis. Chantá uyarillarqataj Jehová Diosqa israelitasta Egiptomanta orqhomusqanta.+ 2 Moisesqa warmin Ziporata kachasqa suegron Jetrojpaman. Jetrotaj cargo ruwakusqa Ziporamanta, 3 iskaynin wawasninmantawan.+ Moisespa ujnin wawanqa sutikorqa Guersom.*+ Chay sutita Moisesqa churarqa: “Runaj llajtanpi forastero kani”, nispa. 4 Ujnin wawantaj sutikorqa Eliezer.* Chay sutita Moisesqa churarqa: “Tataypa Diosninmin yanapawajneyqa, payqa faraonpa* espadanmanta librawan”,+ nispa.

5 Moisesqa jarakusharqa chʼin jallpʼapi, Diospa* orqon nisqa chay qayllapi.+ Chaypi kashajtin suegron Jetroqa Moisespa warminta, iskaynin wawasnintawan pusariykukuspa Moisesta waturikoj jamusharqa. 6 Moisesmantaj nichimorqa: “Noqa suegroyki Jetroqa+ qanta watukoj jamushayki, warmiykitawan iskaynin wawasniykitawan pusariykukuspa”, nispa. 7 Chayta uyarispa Moisesqa chay rato llojserqa suegron Jetrota taripamoj. Ñaupaqenman kʼumuykukuspataj muchʼaykorqa. Chantá willanakorqanku imaynachus kashasqankuta. Chaymantataj Moisesqa toldo wasinman* pusaykorqa.

8 Chaypi Moisesqa suegronman willarqa imatachus Jehová Dios faraontawan egipciostawan ruwasqanta israelitasta yanapananpaj.+ Willallarqataj ima llakiykunapichus ñanta jamushaspa rikukusqankuta,+ imaynatachus Jehová Dios chaykunamanta librasqantapis. 9 Jetroqa chayta uyarispa mayta kusikorqa, chay jina allin imasta Jehová Dios israelitaspaj ruwapusqanmanta, jinallataj egipciospa makinkumanta librasqanmantapis. 10 Chantá Jetroqa nerqa: “Jatunchasqa kachun Jehová Diosqa, egipciospa makinkumanta, faraonpa makinmantawan librasusqaykichejrayku. Jatunchasqallataj kachun egipciospa makinkumanta israelitasta kacharichisqanrayku. 11 Kunanqa yachani Jehová Diosqa waj diosesmanta aswan patapi kasqanta.+ Egipciosqa umata oqharispa israelita wawasninta ñakʼaricherqanku, Diostaj paykunamanta librarqa”, nispa. 12 Chantá Moisespa suegron Jetroqa, qʼolachina* ofrendata, waj ofrendastapis Diospaj apamorqa. Chaymantataj Aaronwan Israelmanta tukuy kurajkunawan jamorqanku, Diospa ñaupaqenpi Moisespa suegronwan khuska mikhoj.

13 Qʼayantintaj Moisesqa tiyaykukorqa tukuy ima quejasta uyarispa juzgananpaj. Israelitasqa quejasninkuwan Moisespa ñaupaqenman rej kanku, paqarinmantapacha chʼisiyaykunankama. 14 Suegron Jetrotaj rikorqa imastachus Moisés runasrayku ruwashasqanta, chayrayku taporqa: “¿Imatataj kunan qan ruwashanki kay runaswanri? ¿Imaraykutaj sapallayki tiyaykukunki juzgajri? ¿Imaraykutaj runas paqarinmantapacha chʼisiyaykunankama ñaupaqeykiman jamusunkuri?”, nispa. 15 Moisestaj suegronman kuticherqa: “Runasqa jamuwanku Diosta tapuripunaypaj. 16 Paykuna ukhupi imapis kajtenqa noqaman jamuwanku, noqa ninaypaj mayqenchus juchayoj chayri mana juchayoj kasqanta. Chantapis noqa paykunaman willani Diospa kamachiykunasninta, leyesnintapis”,+ nispa.

17 Suegrontaj nerqa: “Mana allinchu chayta ruwashasqaykeqa. 18 Saykʼunki, qanwan kashanku chay runaspis saykʼullanqankutaj. Ruwanasniykeqa ancha ashkha. Qanllaqa mana ruwayta atiwajchu. 19 Uyariway Moisés, kayta yuyaycharisqayki, Diostaj qanwan kanqa.+ Qanqa israelitaspa cuentankumanta Dioswan parlay.+ Qan Diosman willay imaschus paykuna ukhupi mana allinchu kasqanta.+ 20 Qan paykunaman yachachiy Diospa kamachisqasninta, leyesnintapis.+ Chantapis paykunaman niy imaynatachus kausakunankuta, imastachus ruwanankutapis. 21 Chantapis ajllallaytaj israelitas ukhumanta allin yuyayniyoj runasta,+ Diosta manchachikojkunata, imatapis cheqanta ruwajkunata, nitaj paykunallapaj imatapis munajkunata.+ Chay runastataj churay sapa tʼaqapi kurajkuna kanankupaj. Wakenqa kamachichunku 1.000 runasta, wakintaj 100 runasta, wakintaj 50 runasta, wakintaj chunka runasta.+ 22 Paykuna chʼuwachachunku ima demandatapis. Imatachá mana chʼuwachayta atinkuchu chaykunallata qanman pasachimuchunku,+ chay wajkunataqa paykunalla chʼuwachachunku. Ajinamanta qanpataqa mana ancha ashkha ruwanasniyki kanqachu, paykuna yanapasonqanku chay imasta ruwayta.+ 23 Sichus kay imasta ajinata ruwanki, Diospa munaynintaj kanqa chayqa, mana saykʼunkichu, tukuy runaspis kusisqas riponqanku wasinkuman”, nispa.

24 Moisestaj suegronpa nisqanta uyarerqa, nisqanman jinapunitaj ruwarqa. 25 Moisesqa israelitas ukhumanta allin yuyayniyoj runasta ajllarqa. Paykunatataj churarqa israelitas ukhupi kurajkuna kanankupaj. Wakintaqa churarqa 1.000 runasta kamachinankupaj, wakintataj 100 runasta kamachinankupaj, wakintataj 50 runasta kamachinankupaj, wakintatajrí chunka runasta kamachinankupaj. 26 Chay kurajkunallaña juzgaj kanku israelitas ukhupi ima demandapis kajtin. Imatachus mana chʼuwachayta aterqankuchu, chayllataña Moisesman apamoj kanku,+ imachus chʼuwachanapaj jinalla kajtataj paykunallaña chʼuwachaj kanku. 27 Chaymanta Moisesqa suegronta kacharpariporqa.+ Suegrontaj llajtanman kutiporqa.

19 Israelitasqa Egipto jallpʼamanta llojsimusqankumanta kinsa kaj killapi chayarqanku Sinaí chʼin jallpʼaman. 2 Maypachachus Refidimmanta+ purirerqanku, chay kikin pʼunchaypacha chayarqanku Sinaí chʼin jallpʼaman. Chay chʼin jallpʼapitaj toldo wasisninkuta* armarqanku, Sinaí orqo qayllapi.+

3 Chaymanta Moisesqa orqoman wicharerqa Diospa* ñaupaqenman. Jehová Diostaj chay orqomantapacha+ parlamuspa nimorqa: “Ajinata ninki Jacobpa miraynin israelitasman: 4 ‘Qankuna rikorqankichej imastachus egipciosta ruwasqayta.+ Rikullarqankichejtaj imaynatachus pusamorqaykichej noqa kashani chayman chayta, imaynatachus uj águila irpitasninta lijrasninpi* apan ajinata apamorqaykichej.+ 5 Kunanqa sichus qankuna nisqayta tukuy imapi allinta kasuwankichej, qankunawan tratota ruwasqaytapis juntʼankichej chayqa, noqapaj uj sumaj nación kankichej, tukuy nacionesmanta aswan sumaj,+ imaraykuchus noqajtamin tukuy jallpʼaqa.+ 6 Qankunaqa kankichej reyestaj sacerdotestaj,* noqapaj tʼaqasqa nación’.+ Chay imasta nimuy israelitasman”, nispa.

7 Chay orqomanta uraykamuspa Moisesqa tantachimorqa israelitas ukhumanta tukuy kurajkunata. Paykunamantaj willarqa imastachus Jehová Dios kamachisqanta.+ 8 Chayta uyarispa tukuy israelitasqa uj similla nerqanku: “Jehová Diospa tukuy nisqasninta kasusqayku”,+ nispa. Moisestaj chay ratopacha kuterqa Jehová Diosman willamoj israelitaspa nisqankuta. 9 Chantá Jehová Diosqa Moisesman nerqa: “Noqa jamusaj uj yanayarishaj phuyupi, qanwan parlasqayta israelitas uyarinankupaj. Ajinamanta qantapis creesunankupaj”, nispa. Moisestaj imatachus israelitas nisqankuta Jehová Diosman willarqa.

10 Jehová Diostaj Moisesta nerqa: “Rispa israelitasta llimphuchamuy, kunantawan qʼayatawan. Paykunataj ropasninkuta tʼajsakuchunku. 11 Minchhapajtaj tukuyninku wakichisqas kananku tiyan. Minchhaqa Jehová Dios uraykamonqa Sinaí orqoman, tukuy israelitaspa rikunankuta. 12 Qanqa orqoj muyuyninman señalesta churamuy. Israelitasmantaj nimuy: ‘Ama orqoman wicharinkichejchu, ni chakillaykichejtapis chayman churaykunkichejchu. Pichá chay orqoman chakinta churaykojqa wañuchisqa kanqa. 13 Chay runataqa ni pi llojchirinanchu tiyan. Paytaqa rumiswan chʼanqaykunkichej chayri flechawan kachaykunkichej.* Runapis kachun, animalpis kachun wañuchisqa kanqa’,+ nispa. Chay orqomanqa wicharenqanku carnero* wajramanta pututu waqamojtillan”,+ nispa.

14 Chantá Moisesqa chay orqomanta uraykamuspa runasta llimphuchamorqa. Paykunataj ropasninkuta tʼajsakorqanku.+ 15 Moisesqa runasman nillarqataj: “Minchhapaj sumaj wakichisqas kaychej. Chaykamaqa ama warmiykichejwanpis puñuykunkichejchu”, nispa.

16 Minchhantintaj sutʼiyamuyta lliuj lliuj nishaj relámpagos rikhurimorqa, qhorurun qhorurun nispataj sonarimorqa. Yanayarishaj phuyutaj+ orqoman tiyaykamorqa. Chantá pututoj waqaynin sinchʼita uyarikorqa, tukuy runastaj kharkatiterqanku.+ 17 Moisestaj tukuy israelitasta campamentomanta* llojsicherqa, Dioswan tinkukamunankupaj. Ajinamanta tukuyninku rerqanku orqo kʼuchukamalla. 18 Sinaí orqoqa manchayta qʼoshñirerqa, imaraykuchus Jehová Dios ninapi uraykamorqa chay orqoman.+ Qʼoshñeqa llojsisharqa uj hornomantapis llojsishanman jina. Tukuynin orqotaj manchayta kharkatiterqa.+ 19 Putututaj astawan astawan sinchʼita waqarqa. Chaypi Moisesqa Dioswan parlarqa, Diostaj payman kuticherqa.

20 Jehová Diosqa Sinaí orqoman uraykamorqa, kikin orqo puntaman. Chantá Jehová Diosqa Moisesta wajyarqa chay orqoman wicharinanpaj, Moisestaj wicharerqa.+ 21 Chaypi Jehová Diosqa Moisesman kamacherqa: “Uraykuspa runasman nimuy, chay churasqayki señalesta ama pasamunankuta Jehová Diosta rikuyta munaspa. Pajtataj chayta ruwaspa ashkhas wañurankuman. 22 Jehová Diosman sapa kuti qayllaykunku chay sacerdotespis, llimphuchakuchunku Diosta yupaychanankupaj. Ajinamanta Jehová Diosqa mana paykunata wañuchenqachu”,+ nispa. 23 Moisestaj Jehová Diosman nerqa: “Israelitasqa mana kay Sinaí orqoman wicharimunkumanchu, qan chayta kamachiwarqayku, maypachachus niwarqanki: ‘Señalesta churamuy kay orqoj muyuyninman, tʼaqaytaj santo kananpaj’,+ nispa chaypacha”. 24 Jehová Diostajrí nerqa: “Uraykuy, chantá qanwan Aaronllawan wicharimunkichej. Sacerdoteswan runaswantajrí ama chay churasqayki señalesta pasamuspa wicharimuchunkuchu Jehová Dios kashan chayman. Manachayqa paykunata wañuchenqa”,+ nispa. 25 Moisestaj uraykuspa runasman chay kikinta willamorqa.

20 Chantá Diosqa kay imasta nerqa:+

2 “Noqa Jehová Diosniyki kani, noqa Egiptomanta orqhomorqayki, maypichus esclavo karqanki chaymanta.+ 3 Ama waj diosniyki kachunchu noqamanta wajqa.+

4 ”Ama ima santotapis chayri waj imastapis ruwakunkichu yupaychanaykipaj, ni cielopi kajman rijchʼakojta, ni kay jallpʼapi kajman rijchʼakojta, nillataj yakuspi kajman rijchʼakojtapis.+ 5 Ama chaykunaman qonqorikunkichu, nitaj chaykunata sirvinaykipaj aysachikunkichu.+ Noqa Jehová Diosniykeqa munani noqallata yupaychanawankuta.+ Noqata chejnikuwajkunataqa castigani. Tataspa juchasninkumantaqa wawasninkuta castigani, chantá allchhisninkuta, allchhisninkoj wawasninkutapis. 6 Khuyakunitaj pikunachus munakuwanku, kamachisqaytapis kasuwanku chaykunata,+ wawasninkoj wawasnintapis wiñaypaj khuyakuni.

7 ”Ama qhasi manakajta oqharinkichu Jehová Diosniykej sutintaqa.+ Jehová Diosqa castiganqapuni pichus sutinta qhasi manakajta oqharejtaqa.+

8 ”Ama qonqankichu samarikuna pʼunchayqa Diospaj tʼaqasqa kasqanta.+ 9 Sojta diasta trabajanki, chay diaspi tukuy ima ruwanaykita ruwanki.+ 10 Qanchis kaj diarí Jehová Diosniykipaj samarikuna pʼunchay kanqa. Chay diaqa ama trabajankichu, ni qan, ni qhari wawayki, ni warmi wawayki, ni qhari kamachiyki, ni warmi kamachiyki,* ni uywasniyki, nillataj qankuna ukhupi tiyakoj forasterospis.+ 11 Jehová Diosqa sojta pʼunchaypi ruwarqa cielota, jallpʼata, mar qochata, chaypi kaj imastawan. Qanchis kaj pʼunchaypitajrí samarikuyta qallarerqa.+ Chayrayku Jehová Diosqa samarikuna pʼunchayta bendicerqa, paypajtaj tʼaqarqa.

12 ”Tataykita, mamaykitawan respetay,+ ajinamanta Jehová Diosniyki qosonqa chay jallpʼapi unayta kausakunaykipaj.+

13 ”Ama runata wañuchinkichu.+

14 ”Ama qhenchachakunkichu.+

15 ”Ama suwakunkichu.+

16 ”Testigomanta sayaspaqa ama runa masiykej contranta llullakuspa parlankichu.+

17 ”Ama munapayankichu runa masiykej wasinta. Amallataj munapayankichu runa masiykej warminta,+ ni qhari kamachinta, ni warmi kamachinta, ni wakanta, ni burronta, nitaj imantapis”.+

18 Tukuy israelitasqa rikorqanku, uyarerqankutaj truenosta, lliuj lliuj nishaj relampagosta, wajramanta pututu waqamusqanta, chay orqopis qʼoshñishasqanta. Chayta rikuspa paykunaqa kharkatiterqanku, nitaj astawan qayllaykorqankuchu.+ 19 Chayrayku Moisesman nerqanku: “Qanlla parlawayku, noqaykutaj uyarisqayku. Diosqa ama noqaykuwan parlachunchu ari, manachayqa wañusqayku”,+ nispa. 20 Moisestaj paykunata nerqa: “Ama manchachikuychejchu, Diosqa* jamun yachananpaj imayna runachus kasqaykichejta.+ Ajinamanta payta manchachikunaykichejpajpuni, amataj juchallikunaykichejpaj”,+ nispa. 21 Israelitasqa karullapi qhepakorqanku, Moisestajrí qayllaykorqa chay yana phuyuman, Dios kasharqa chayman.+

22 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Kay jinata nimuy israelitasman: ‘Qankuna rikunkichejña imaynatachus cielomantapacha qankunawan parlasqayta.+ 23 Ama ima diostapis ruwakunkichejchu ni qolqemanta, nitaj oromantapis.+ Mana waj diosniykichej kananchu tiyan noqamanta jawaqa. 24 Jallpʼamanta altarta ruwapuwankichej. Chay altar patapitaj jaywawankichej qʼolachina* ofrendasniykichejta, khuska mikhurikuy ofrendasniykichejta, ovejasniykichejta, wakasniykichejta ima. Sutiy yuyarisqa kananpaj+ may cheqatachá ajllakusaj, chayman jamuspa bendecisqaykichej. 25 Sichus rumismanta altarta ruwapuwankichej chayqa, ama ima herramientawanpis chay rumista chʼeqonkichejchu.+ Cincelwanchus chay rumista chʼeqonkichej chayqa, chay altarqa manaña noqapaj jinachu kanqa. 26 Altarta ruwapuwaspaqa ama gradasniyojtachu ruwankichej, chayninta wicharishajtiykichej ama partesniykichej* rikukunanpaj’, nispa.

21 ”Kay leyesta israelitasman willanki:+

2 ”Sichus rantikunki uj hebreo esclavota chayqa,+ sojta watata sirvisonqa. Qanchis kaj watapitaj ripullanqa ni imata pagasuspa.+ 3 Sichus sapallan yaykumorqa chayqa, sapallantaj llojsiponqa. Sitajchus warminwan yaykumorqa chayqa, warminwan khuskallataj llojsiponqa. 4 Sichus patronnin chay esclavota casarachin, esclavojtataj chay warminpi qhari wawasnin chayri warmi wawasnin tiyapun chayqa, chay warmiwan wawasninwanqa patronninpata kaponqa. Chay esclavotaj sapallan llojsiponqa.+ 5 Sichus chay esclavo ninman ‘noqaqa munakuni patronniyta, warmiyta, wawasniytapis. Mana sapallayqa ripuymanchu’+ nispa chayqa, 6 patronnin payta pusanqa Diospa* ñaupaqenman. Chaypitaj punkuman chayri punkoj marconman kʼaskaykuchispa, ninrinta juskʼonqa uj juskʼunawan. Ajinamanta esclavon kanqa wañupunankama.

7 ”Sichus uj runa warmi wawanta vendenman esclava kananpaj chayqa, payqa mana llojsipullanqachu, imaynatachus qhari esclavos llojsipunku ajinataqa. 8 Sichus patronnin chay esclavata mana tanta warminpaj* japʼikapunchu mana gustasqanrayku chayqa, waj runaman vendepunan tiyan. Chaywanpis mana uj forasteromanqa vendeyta atinchu payta chʼaukiyasqanrayku.* 9 Sitajchus chay patrón qhari wawanwan chay esclavata casarachin chayqa, warmi wawanta jina qhawanan tiyan. 10 Sichus pay* chay esclavawan casarasqa kashaspa waj warmiwan casarakun chayqa, warmillanpuni kanqa,*+ kikillantapuni mikhuchenqa, vistenqa ima. 11 Sichus chay kinsa imasta mana ruwanqa chay warminpaj chayqa, chay warmeqa ripuyta atin ni ima qolqeta pagaspa.

12 ”Pichus runa masinta maqaspa wañuchejqa, paypis wañuchisqallataj kanqa.+ 13 Sichus pipis mana cuentata qokuspalla uj runata wañuchinman, Diostaj chayta saqen chayqa, noqa nisqayki chay wañuchej runa maypichus pakakamunanta.+ 14 Sichus pipis mayta phiñakuspa runa masinta wañurpachinman mana khuyarispa chayqa,+ altarniyman pakakoj ayqekojtinpis, wañuchisqapuni kanqa.+ 15 Pichus tatanta chayri mamanta maqajqa wañuchisqa kanqa.+

16 ”Sichus pipis runa masinta suwaspa venden+ chayri japʼishajta taripachikun chayqa,+ wañuchisqa kanqa.+

17 ”Pichus tatanta chayri mamanta maldicejqa* wañuchisqa kanqa.+

18 ”Ichapis iskay runas phiñanakojtinku, ujnenqa chay ujninta rumiwan chʼanqaspa chayri sajmaspa* parti wañusqata saqenman, chayraykutaj chay parti wañusqa runaqa puñunanpi qhepakunman, 19 sichus chay parti wañusqa runa pisimanta pisi sayarispa tojnunwan puririnman chayqa, chayta ruwaj runaqa mana juchachasqachu kanqa. Chaywanpis paganan tiyan mashkha unaytachus chay parti wañusqa runa mana trabajaspa karqa chaymanta, sumajta sanoyapunankama.

20 ”Sichus uj patrón esclavonta chayri esclavanta kʼaspiwan wajtarpaspa wañuchinman chayqa, chay patronqa castigasqa kanqa.+ 21 Chantá sichus chay esclavo chayri chay esclava kausanraj uj diata chayri iskay diata chayqa, patronqa mana castigasqachu kanqa, chay esclavota qolqenwan rantikusqanrayku.

22 ”Sichus iskay runas maqanakushaspa uj onqoj warmita japʼirparichinkuman, chay warmitaj manaraj nacechikunanpi wawitanta nacechikunman,+ nitaj chay warmi chayri wawitan wañunmanchu chayqa,* pichus juchayoj kajqa paganan tiyan mashkhatachus chay warmej qosan mañanqa chayta, jueces nisqankuman jina.+ 23 Sitajchus chay warmi chayri wawitan wañunman chayqa, chay wañuchej runaqa kausayninwan paganqa,*+ 24 ñawimanta ñawiwan, kirumanta kiruwan, makimanta makiwan, chakimanta chakiwan,+ 25 ruphasqamanta ruphasqawan, nanachisqamanta nanachisqawan, maqasqamanta maqasqawan.

26 ”Sichus uj patrón esclavonpa ñawinta chayri esclavanpa ñawinta imanarpaspa ciegoyarpachinman chayqa, ripojta saqenan tiyan, ñawinta chay jinata ruwasqanrayku.+ 27 Sitajchus ujta maqaspa esclavonpa kirunta chayri esclavanpa kirunta phawarpachinman chayqa, ripojta saqenan tiyan kirunta phawarpachisqanrayku.

28 ”Sichus uj waka uj qharita chayri uj warmita wajraykuspa wañuchinman chayqa, chay wakataqa rumiswan chʼanqaykuspa wañuchinkichej,+ aychantataj ama mikhunkichejchu. Chay wakayojtajrí mana juchachasqachu kanqa. 29 Chantá sichus chay waka wajrayta yachajpuni, jinamanta uj qharita chayri uj warmita wajraspa wañuchin, dueñontaj yachashaspa mana wisqʼarqachu chayqa, chay wakataqa rumiswan chʼanqaykuspa wañuchinkichej, chay wakayojpis wañuchisqallataj kanqa. 30 Chay runa wañunan kashajtin sichus ninkuman kausayninmanta uj preciota pagananta chayqa, paganan tiyan mashkhatachus pagananta nisqankuta. 31 Sichus uj waka uj lloqallituta chayri uj imillitata wajraykun chaypis, chay wakayojtaqa chay leyman jinallataj ruwanqanku. 32 Sichus uj waka uj qhari esclavota chayri uj warmi esclavata wajraykunman chayqa, wakayojqa chay esclavoj patronninman paganqa 30 siclos* qolqeta, chay wakatataj rumiswan chʼanqaykuspa wañuchinkichej.

33 ”Sichus uj runa uj juskʼuta taparaspa chayri allaspa mana tapaykusqata saqenman, chaymantaj uj waka chayri uj burro urmaykunman chayqa, 34 chay runaqa* paganan tiyan chay wañusqa uywamanta.+ Dueñonman pagapunan tiyan, chay wañusqa uywatataj pay japʼikaponqa. 35 Sichus uj runaj wakan wajpa wakanta wajraspa wañuchinman chayqa, chay wajraj wakaqa vendesqa kanqa. Chay qolqetataj iskayninku khuskanmanta partinakonqanku. Chay wañusqa wakaj aychantapis partinakullanqankutaj. 36 Sichus uj runaj wakan wajrayta yachajpuni, dueñontaj yachashaspa mana wisqʼanchu chayqa, chay wakayojman kausashaj wakanta qoponqa, chay wañusqa wakataj paypaj kanqa.

22 ”Sichus uj runa uj torota chayri uj ovejata suwakuspa ñakʼarparin* chayri venderparin chayqa, chay toromantaqa dueñonman kutichiponqa phishqa torosta, ovejamantataj tawa ovejasta.+

2 ”Sichus pipis uj suwata+ tuta wasinman yaykushajta taripanman, maqaspataj wañuchinman chayqa, mana juchayojchu kanqa chay suwata wañuchisqanmantaqa.* 3 Sichus pʼunchay wañuchinman chaytaj, chay wañuchej runaqa juchayoj kanqa wañuchisqanmanta.*

”Pichus suwakojqa pagananpuni tiyan suwakusqanmanta. Manachus pagananpaj kapun chayqa, pay kikin vendesqa kanqa, chaywan suwakusqanmanta juntʼananpaj. 4 Sichus suwaj makinpi tarinku suwasqan torota, burrota chayri ovejata kausashajta chayqa, chay suwaqa uj jinatawan kutichipunan tiyan dueñonman.

5 ”Sichus pillapis uywasninta pastonpi chayri uvas huertanpi michishaspa, wajpa chajranta chayri uvas huertanta dañuykuchin chayqa, pagapunan tiyan chajranmanta chayri uvas huertanmanta aswan sumaj poqoyninwan.

6 ”Sichus pipis ninata japʼichinman, chay ninataj khishkasman japʼiykukuspa, chaynejpi trigo* gavillasta* chayri ruthunapaj jina kashaj trigota chayri tukuynin trigo chajrata ruphaykunman chayqa, chay ruphachisqanmanta paganan tiyan.

7 ”Sichus mayqen runapis qolqenta chayri waj imantapis rejsisqanman japʼichikun, chay runataj wasinmanta suwachikun, chay suwatataj japʼinku chayqa, chay suwaqa uj jinatawan kutichiponqa.+ 8 Sichus suwata mana japʼinkuchu chayqa, chay wasiyojta Diospa* ñaupaqenman pusachunku.+ Ajinamanta yachanankupaj ciertopunichus suwachikun manachus chayta. 9 Chinkasqa imasta japʼikapojkunamantaqa kay jina kanqa: Ichá pillapis toronta chinkachikunman chayri burronta chayri ovejanta, ropanta chayri waj imantapis, dueñontaj rikhurimuspa ninman ‘kayqa noqajta’ nispa, ujpis nillanmantaj ‘mana, kayqa noqajtapuni’ nispa. Ajinatachus ninakunku chayqa, iskayninku Diospa ñaupaqenman richunku.+ Chaypi Dios nenqa mayqenchus juchayoj kasqanta. Juchachasqa kajtaj uj jinatawan dueñoman kutichipuchun.+

10 ”Ichapis uj runaqa rejsisqanta minkʼakunman burronta, toronta, ovejanta chayri mayqen uywantapis qhawapunanpaj. Chantá sichus chay uywa wañunman chayri imanakunman chayri suwankuman, nitaj pipis rikunmanchu chayqa, 11 chay minkʼasqa runaqa Jehová Diospa ñaupaqenpi juramentota ruwanqa, mana paychu chay uywata imanasqanta ninanpaj. Dueñontaj chay nisqanta creenan tiyan. Chay minkʼasqa runataj mana imatapis paganqachu.+ 12 Sitajchus chay uywata mana allinta qhawasqanrayku suwachikunman chayqa, pay dueñonman paganqa. 13 Sichus uj phiña animal chay uywata mikhuykunman chayqa, chay wañusqa puchuta dueñonman rikuchimunan tiyan. Chaywanqa mana paganqachu phiña animal mikhuykusqanmanta.

14 ”Sichus pipis ima uywallatapis mañarikun, chay uywataj dueñon mana rikushajtin imanarpakunman chayri wañunman chayqa, pichus mañakojqa dueñonman paganan tiyan. 15 Chantá sichus dueñon rikushajtin imanarpakunman chayri wañunman chayqa, pichus mañakojqa mana paganqachu. Sichus pagaspa chay uywata mañakorqa chayqa, chay pagasqallanta dueñoqa japʼikaponqa.

16 ”Sichus uj qhari uj sipasta* miskʼi palabraswan umanta muyuchinman, manaraj casarakunanpaj parlapayasqa kashajtin, paywantaj puñuykunman chayqa, chay qhareqa paganan tiyan chay sipaswan casarakunanpaj, mashkhatachus pagayta yachakun chayta.+ 17 Sichus chay sipaspa tatan mana casarachiyta munanmanchu chayqa, chay qhareqa pagananpuni tiyan mashkhatachus uj sipasmanta pagakun chayta.

18 ”Layqa* warmitaqa wañuchinkichej.+

19 ”Pichus uj animalwan khuchichakojqa wañuchisqa kanqa.+

20 ”Pichus Jehová Diosllapaj uywa wañuchisqasta qʼolachinanmantaqa* waj dioskunapaj qʼolachin chayqa, wañuchisqa kanqa.+

21 ”Ama forasterosta llakichinkichejchu, nitaj ñakʼarichinkichejchu,+ imaraykuchus qankunapis Egipto jallpʼapi forasterosllataj karqankichej.+

22 ”Ama llakichinkichejchu ni mayqen viudata, nitaj wajcha wawatapis.*+ 23 Sichus paykunata llakichinkichej, noqamantaj qhaparikamuwanqanku chayqa, noqa paykunata uyarisaj.+ 24 Chantá phiñakuyneyqa qankunapaj kʼajarenqa, espadawantaj wañuchisqaykichej. Warmiykichejtaj viudas qhepakonqanku, wawasniykichejpis mana tatayoj qhepakonqanku.

25 ”Sichus qolqeta manunki israelita wawasniymanta wajcha kajman* chayqa, ama qolqe manojkuna jinaqa interesniyojta manunkichu.+

26 ”Sichus runa masiyki qolqeta manusqaykimanta ropanta prendata+ saqesunki chayqa, kutichipunayki tiyan niraj inti yaykupushajtin. 27 Paypataqa chay ropitallan tiyapun chirimanta qhatakunanpaj. Manachayqa, ¿imawantaj puñunanpaj qhatakunmanri?+ Paychus qhaparikamuwanqa chayqa, noqa payta uyarisaj khuyakoj kasqayrayku.*+

28 ”Ama Diosta maldecinkichu,+ nitaj llajtaykipi kamachejtapis maldecinkichu.+

29 ”Tukuy sonqo apamuwanki sumajta cosechasqaykimanta ofrendasta, jinallataj ashkha vinota ruwasqaykimanta, ashkha aceiteta ruwasqaykimantapis.+ Kuraj kaj qhari wawaykitapis noqaman qopuwanki.+ 30 Toroykiwan ovejaykiwanpis kayta ruwanki:+ Uñitasqa nacekusqankumanta qanchis diasta mamankuwan kanqanku, pusaj kaj diapitaj noqaman qopuwanki.+

31 ”Qankunaqa noqapaj tʼaqasqa nación kankichej.+ Ama mikhunkichejchu phiña animalpa mitharasqan* aychataqa.+ Chaytaqa alqosman qarankichej.

23 ”Ama llullakuspaqa imatapis willaraychu.+ Amallataj sajra runata yanapaychu wajkunapaj sajrata wakichej testigo kaspa.+ 2 Ama ashkha runas sajra kajta ruwasqankuraykoqa qanpis kikillantataj ruwaychu. Uj demandapi testigomanta sayaspaqa, ama ashkha runas llullata parlasqankuraykullaqa qanpis llullallatataj parlaychu. Chayta ruwaspaqa justiciata qʼewinki. 3 Uj wajcha runata uj demandapi juzgashaspaqa ama payman sayakuychu wajcha kasqanraykullaqa.+

4 ”Sichus enemigoykej chinkachisqan toronta chayri burronta tarinki chayqa, payman qhatipuy.+ 5 Sichus enemigoykej burron cargawan wijchʼukun chayqa, ama qhawallaychu. Astawanqa burronpa carganta phaskaraysiy.+

6 ”Qankuna ukhupi tiyakoj wajcha runa demandapi kajtenqa, ama justiciata qʼewiychu.+

7 ”Uj runata llullakuspa juchachashajtinku, ama ima ruwanayki kachunchu chaypeqa. Nillataj wañuchichiychu mana juchayoj runata chayri cheqan runataqa. Sajra runataqa mana cheqan runata jinachu qhawasaj.*+

8 ”Ama llukʼichikunkichu.* Llukʼeyqa runata mana saqenchu cheqan kajta ruwajta, cheqan runastapis llullata parlachin.+

9 ”Forasterostaqa ama llakichinkichu. Qanpis Egiptopi forasterollataj karqanki, chayrayku yachanki imaynachus waj runaj llajtanpi tiyakuy kasqanta.*+

10 ”Sojta watasta jallpʼaykita tarpuspa poqoyninta oqharinki.+ 11 Qanchis kaj watapitaj ama imatapis tarpunkichu, jallpʼasniykita samarichinki. Chay watapi kʼipa poqoytaqa llajtaykimanta wajchas mikhonqanku, chaymanta puchojtataj kʼita animales mikhonqanku. Ajinallatataj ruwanki uvas huertaykiwan, olivo sachʼasniykiwanpis.

12 ”Sojta pʼunchayllata llankʼanki, qanchis kaj pʼunchaypitajrí samarikunki. Ajinamanta toroyki, burroykipis samarinanpaj, esclavaykej wawanpis, forasteropis kallpachakunanpaj.+

13 ”Tukuy kay nisqasniyta kasuwanki.+ Ama jaykʼajpis waj dioskunaj sutinta oqharinkichu,+ amapuni chayqa simiykimanta uyarikuchunchu.

14 ”Watapi kinsa fiestasta ruwapuwanki.+ 15 Mana Levadurayoj Tʼanta Fiestata ruwanki.+ Qanchis pʼunchaykunata mana levadurayoj tʼantata mikhunki kamachisusqayman jina, abib* killapi,+ maychus fechanpi, chay fechapi Egiptomanta llojsimusqaykirayku. Ama pipis chʼusaj makillaqa noqaman jamuwanqachu.+ 16 Chantá ruwallankitaj Cosecha Fiestata,* tarpusqaykimanta ñaupaj kaj poqoyta oqharispa.+ Ruwallankitaj Cosecha Tukukuy Fiestata*+ tukuynin cosechaykita oqhariytawan. 17 Tukuy qharisqa watapi kinsa kutita renqanku Señor Jehová Diospa ñaupaqenman.+

18 ”Uywa wañuchisqa ofrendaj yawarnintaqa, ama jaywawankichu levadurayoj imastawan khuskaqa. Fiestasniypi uywaspa wiranta jaywawaspaqa ama puchuchinkichu qʼayantinkama.

19 ”Jallpʼaykimanta ñaupaj kaj aswan sumaj poqoynintaqa apamunki Jehová Diosniykej wasinman.+

”Cabra uñitaj aychantaqa ama mamanpa lechenpi tʼimpuchinkichu.+

20 ”Noqa uj angelta kachamusaj ñaupaqeykichejta rinanpaj,+ ñanta rishajtiykichej cuidasunaykichejpaj, chayachisunaykichejpajtaj may jallpʼatachus qankunapaj wakichini chayman.+ 21 Paytaqa sumajta uyarinkichej, nisqantataj kasunkichej. Ama paypa contranta oqharikunkichejchu, manachayqa juchasniykichejta mana perdonanqachu,+ imaraykuchus payqa sutiypi chay imasta ruwanqa. 22 Sichus paypa nisqanta kasunkichej, tukuy ima nisqaytataj ruwankichej chayqa, noqa enemigosniykichejpa enemigonman tukusaj, contraykichejta sayaykojkunamantaj sayaykusaj. 23 Angelneyqa ñaupaqeykichejta rispa pusasonqachej amorreospa jallpʼankuman, hititaspaman, perizitaspaman, cananeospaman, heveospaman, jebuseospaman ima. Noqa paykunataqa chinkachisaj.+ 24 Ama paykunaj diosesninkuman kʼumuykukunkichejchu, amataj chaykunata sirvinaykichejpaj aysachikunkichejchu, nillataj costumbresninkutapis ruwaj churakunkichejchu.+ Manachayqa chay diosesninkuta tʼunarankichej, jinallataj yupaychana rumi pilaresninkutapis.+ 25 Qankunaqa Jehová Diosniykichejta sirvinkichej.+ Paytaj bendicenqa tʼantaykichejta, yakuykichejtawan.+ Noqaqa qankuna ukhumanta onqoykunata orqhosaj.+ 26 Llajtaykichejpeqa ni mayqen warmipis onqoj kashaspa wawitanta pierdenqachu, nillataj mana wawayoj kayta atej warmipis kanqachu.+ Noqaqa ashkha watasta kausachisqaykichej.

27 ”Maymanchus rinkichej chay jallpʼaman niraj chayashajtiykichej, chaypi tiyakojkunaqa ñapis manchachikuwanqankuña.+ Chantapis qankunawan maqanakoj jamoj runasta musphaykachachisaj.* Enemigosniykichejta qankunamanta ayqechisaj.*+ 28 Niraj chayashajtiykichej enemigosniykichejta mayta manchaykuchisaj,+ ñaupaqeykichejmantataj qharqosaj heveosta, cananeosta, hititasta ima.+ 29 Chay runastaqa mana uj watallapichu ñaupaqeykichejmanta qharqosaj. Ajinamanta chay jallpʼa ama chʼinpacha qhepakunanpaj, nitaj kʼita animales chaypi miraykuspa ima sajratapis ruwasunaykichejpaj.+ 30 Pisimanta pisi ñaupaqeykichejmanta paykunata qharqosaj ashkhata miranaykichejkama, chay jallpʼastataj japʼikapunaykichejkama.+

31 ”Noqa lindesta* churapusqaykichej Puka marmantapacha filisteospa mar qochankukama, chʼin jallpʼamantapacha Éufrates mayukama.+ Chay jallpʼaspi tiyakojkunataqa makisniykichejman jaywaykusaj, qankunataj paykunata ñaupaqeykichejmanta qharqonkichej.+ 32 Ama paykunawanqa ima tratotapis ruwankichejchu, nillataj diosesninkuwanpis.+ 33 Ama paykunata jallpʼaykichejpi tiyakojta saqenkichejchu, ama noqaj contrayta juchallichisunaykichejpaj. Diosesninkutachus yupaychankichej* chayqa, trampa jina kanqa urmachisunaykichejpaj”,+ nispa.

24 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Orqoman wicharimuy Aaronwan, Nadabwan, Abihuwan,+ Israelmanta 70 kurajkunawan ima. Karullapiraj kashaspataj qonqorikunkichej. 2 Moiseslla Jehová Diosman qayllaykonqa. Chay ujkunaqa ama qayllaykuchunkuchu, nitaj waj runaspis paywan wicharichunkuchu”,+ nispa.

3 Moisesqa chaymanta kutirispa, israelitasman willamorqa imastachus Jehová Dios nisqanta, tukuy leyesnintawan.+ Israelitastaj chay nisqanman jina uj similla kuticherqanku: “Noqaykoqa Jehová Diospa tukuy nisqasninta ruwasqayku”,*+ nispa. 4 Chaymanta Moisesqa Jehová Diospa tukuy nisqasninta qhelqarqa.+ Tutamanta jatarispataj orqo kʼuchupi uj altarta ruwarqa, 12 rumistataj sayaricherqa Israelpa 12 ayllusninman* jina. 5 Chaymanta Moisesqa israelita jovenesta ajllarqa. Paykunataj Jehová Diosman jaywarqanku qʼolachina* ofrendasta. Torosta wañuchispataj khuska mikhurikuy ofrendasta+ jaywarqanku. 6 Moisestaj chay yawarta japʼispa khuskanta fuentesman jichʼaykorqa, khuskanwantaj chay altarta chʼajchorqa. 7 Chantá Moisesqa trato librota oqharispa israelitaspaj jatunmanta leeporqa.+ Chayta uyarispataj israelitasqa nerqanku: “Noqaykoqa Jehová Diospa tukuy nisqasninta ruwasqayku,* kasukusqaykutaj”,+ nispa. 8 Moisestaj yawarwan israelitasta chʼajchuykorqa, nerqataj:+ “Kay yawarqa Jehová Dios qankunawan uj tratota ruwasqan yawar. Chay tratopeqa qankuna nerqankichej chay uyarisqaykichejman jina ruwanaykichejta”,+ nispa.

9 Chantá Moisesqa orqoman wicharerqa Aaronwan, Nadabwan, Abihuwan, Israelmanta 70 kurajkunawan ima. 10 Chaypitaj Israelpa Diosninta rikorqanku.+ Paypa chakisnin urapitaj rikorqanku zafiro rumimantapis ruwasqa kanman jina pampata, pichasqa cielota jina sutʼisituta.+ 11 Diostaj paykunataqa mana imanarqachu.+ Paykunaqa mikhushaspa, ujyashaspa mosqoypi jina Diosta* rikorqanku.

12 Jehová Diostaj Moisesta nerqa: “Jamuy, maypichus noqa kashani chay orqoman wicharimuy, chaypitaj qhepakuy. Noqataj pʼalta rumista* qosqayki. Chay rumispeqa qhelqasaj leyesta, kamachiykunasta ima, israelitasta yachachinaypaj”,+ nispa. 13 Chaymanta Moisesqa, yanapajnin Josuewan orqoman wichariyta qallarerqanku.+ Moisestaj Diospa orqonman wicharillarqapuni.+ 14 Moisesqa chay kurajkunaman nisqaña: “Kayllapi suyawayku kutimunaykukama.+ Qankunawan qhepakushanku Aaronwan Hurwan.+ Ima demanda kajtapis paykunaman willankichej”,+ nispa. 15 Ajinata Moisesqa orqoman wicharillarqapuni, chay orqotaj phuyuwan pʼampasqaña kasharqa.+

16 Jehová Diospa jatun kayninpa kʼanchaynintaj+ chay Sinaí orqomanta mana kuyurerqachu.+ Chay phuyoqa sojta pʼunchayta chay orqota pʼampaykorqa. Qanchis kaj pʼunchaypitaj Diosqa phuyu ukhumanta Moisesta wajyamorqa. 17 Israelitas uramanta qhawashajtinkutaj Jehová Diospa jatun kaynenqa chay orqo puntapi nina jina manchayta laurarisharqa. 18 Moisestaj chay phuyu ukhuman yaykuspa orqoman wicharerqa.+ Chay orqopitaj payqa 40 diasta 40 tutastawan qhepakorqa.+

25 Jehová Diosqa Moisesta nerqa: 2 “Niy israelitasman noqapaj ofrendasta apamunawankuta, sapa ujninku sonqonkupi munasqankuman jina.+ Qankunataj chayta japʼinkichej. 3 Kay jina ofrendasta japʼinkichej: orota,+ qolqe metalta,+ cobreta,+ 4 azul hilota, kulli hilota,* puka qʼaytuta, sumaj linota, cabra pelota, 5 pukaman tiñisqa carnero* qarasta, foca* qarasta, acacia maderasta,+ 6 mecherospaj aceiteta,+ jinallataj balsamotapis. Chay balsamoqa kanqa santo aceitepaj,+ sumajta qʼapaj inciensopajwan.+ 7 Chantá japʼillankichejtaj ónice valorniyoj rumista, waj valorniyoj rumistawan efodman,*+ pecheramanwan churanapaj.+ 8 Noqata yupaychanawaykichejpaj uj toldo wasita* ruwapuwankichej, noqataj qankuna ukhupi kasaj.+ 9 Yupaychana toldota, chaypi kanqa chay imastawanqa ruwankichej, imaynatachus noqa rikuchisqayki chay kikinta.+

10 ”Chantá arca nisqa cajata ruwankichej acacia maderamanta, largonman uj metro 11 centimetrosniyojta, anchonman 67 centimetrosniyojta, sayayninmanpis 67 centimetrosniyojllatataj.*+ 11 Chay cajaj ukhuntawan jawantawanqa oro purituwan forraykunki,+ kantusnintapis orollawantaj muyuykuchinki moldurawan jina.*+ 12 Ruwallankitaj oromanta tawa anillosta. Chaykunatataj churanki arcaj tawantin esquinasninman, chakisnin patitaman. Iskay anillostaqa churanki arcaj ujnin ladoman, iskay anillostataj ujnin ladoman. 13 Chantá ruwallankitaj acacia maderamanta kʼaspista. Chaykunatataj orowan forraykunki.+ 14 Chay kʼaspistataj arcaj ladosninpi kaj anillosninta pasachinki, chay kʼaspismanta japʼispa arcata apanapaj. 15 Chay kʼaspisqa arcaj anillosnillanpi kanqa, chaymantaqa ni pi orqhonanchu tiyan.+ 16 Chay arca ukhumanqa churanki pʼalta rumispi* qhelqasaj, chay kamachiykunata.*+

17 ”Chay arcaj tapantaqa ruwanki oro puritumanta, largonman uj metro 11 centimetrosniyojta, anchonmantaj 67 centimetrosniyojta.*+ 18 Chaymantaqa arcaj tapanpi ruwallankitaj oromanta iskay querubinesta* martillowan takaspa, uj querubinta ujnin kantunpi, ujnintataj ujnin kantunpi.+ 19 Chay querubinestaqa ruwanki tapaj ujnin kantunpi ujta, ujnin kantunpitaj ujninta. 20 Chay querubinespa lijrasnenqa* pataman oqharisqa kanqa, arcaj tapantataj llanthuykonqa.+ Chantapis chay querubinesqa uyapura qhawanasqas kanqanku, tapaman kʼumuykusqastaj. 21 Chaywantaj arcata tapaykunki.+ Chay arca ukhumantaj churaykunki pʼalta rumispi qhelqasaj chay kamachiykunata.* 22 Chay trato ruwasqamanta arcaj* tapan patapi rikhurisuspa qanman parlamusqayki,+ tapanpi kanqa chay iskay querubinespa chaupinkumanta willamusqayki imastachus israelitas ruwanankuta.

23 ”Chantá ruwallankitaj acacia maderamanta uj mesata,+ largonman 89 centimetrosniyojta, anchonman 44 centimetrosniyojta, sayayninmantaj 67 centimetrosniyojta.*+ 24 Chay mesataqa oro purituwan forraykunki, kantusnintapis orollawantaj muyuykuchinki moldurawan jina. 25 Chay mesaj kantusninmanqa maderaswan muyuykuchinki, chay maderasqa anchonman uj maki tʼajllu* kanqa. Chay maderaspa kantusnintapis orollawantaj muyuykuchinki moldurawan jina. 26 Chantá ruwallankitaj oromanta tawa anillosta. Chaykunatataj churanki mesaj tawantin esquinasninman, maykunapichus tawantin chakisnin japʼichisqas kanqa chaynejman. 27 Chay anillosqa kanqa mesata maderaswan muyuykuchinki chay uritapi, chayninta kʼaspista pasachinaykipaj, chay kʼaspismanta japʼispa mesata apanapaj. 28 Chay kʼaspisqa acacia maderamanta kanqa. Chaykunatataj orowan forraykunki, chay kʼaspismanta japʼispa mesata apanapaj.

29 ”Chantá chay mesapaj ruwallankitaj oro puritumanta platosta, vasostawan. Ruwallankitaj yurusta, fuentestawan vino ofrendasta jichʼanapaj.+ 30 Chay mesamanqa churankipuni Diospa ñaupaqenpi kaj nisqa tʼantata.+

31 ”Chantá martillowan takaspa uj candelerota*+ ruwanki oro puritumanta. Chay candelerojtaqa tiyaponqa: sayanan, chaupi kʼaspin, ramasnin, tʼika chupasnin, mukʼusnin,* tʼikasnin ima. Tukuynintaj kikinmanta ruwasqa kanqa, mana waj wajchu.+ 32 Chay candeleroj chaupi kʼaspinmantaqa sojta ramas llojsenqa, uj ladonman kinsa, uj ladonmantaj kinsa. 33 Ujnin ladopeqa sapa ramapi kinsa tʼika chupas kanqa, almendro tʼikasman rijchʼakoj, mukʼusniyoj, tʼikasniyoj ima. Ujnin ladopipis sapa ramapi kikillantaj kanqa. Ajinata sojtantin ramas llojsenqa chay candeleroj chaupi kʼaspinmanta. 34 Candeleroj chaupi kʼaspinpi kallanqataj tawa tʼika chupas almendro tʼikasman rijchʼakoj, mukʼusniyoj, tʼikasniyoj ima. 35 Chaupi kʼaspimanta ñaupajta sapa ladoman ramas llojsishan chay urapeqa uj mukʼu kanqa. Qhepan kajpi sapa ladoman ramas llojsishan chay urapipis uj mukʼu kallanqataj, qhepan kajpipis kikillantaj kanqa. Ajina kanqa chaupi kʼaspimanta sojta ramas llojsishanku chaykunapi. 36 Candeleroj mukʼusnin, ramasnin, tukuy imasninpis ujlla kanqa, oro puritumanta martillowan takasqa.+ 37 Chay candeleromanqa churanki qanchis mecherosta mechasniyojta. Chay mecherosmantaj ninata japʼichinki kʼanchanankupaj.+ 38 Chantá tenazasnin, brasa apaykachanasninpis oro puritullamantataj kanqa.+ 39 Chay candelerotaqa tukuy imasnintawan ruwanki 34 kilos* oro puritumanta. 40 Chaykunataqa ruwanki imaynatachus kay orqopi rikuchiyki chay kikinta.+

26 ”Yupaychana toldotaqa+ chunka telasmanta ruwanki. Chay telasqa sumaj kʼantisqa lino hilomanta awasqa kanqa. Chay telaspitaj querubinesta*+ bordanki, azul hilowan, kulli hilowan,* puka qʼaytuwan ima.+ 2 Tukuynin telasqa+ uj tamañolla kanqanku, largonmanqa kanqa 12 metros khuskanniyoj, anchonmantaj kanqa casi iskay metrosniyoj.* 3 Phishqa telasta siraykuspa uj telallaman tukuchinki, chay waj phishqa telastapis siraykuspa uj telallaman tukuchinki. Ajinamanta iskay jatuchaj telas kananpaj. 4 Chay iskaynin telasta japʼichinapajqa ujnin telaj puntanman azul qʼaytumanta ninrista siraykunki, ujnin telaj puntanmanpis ninrista siraykullankitaj. 5 Ñaupaj kaj telaj puntanmanqa 50 ninrista siraranki, ujnin kaj telaj puntanmanpis 50 ninrisllatataj siraranki. Ajinamanta ninrispurata japʼichinaykipaj. 6 Chantá ruwallankitaj oromanta 50 ganchosta, chaykunawan iskaynin telasta japʼirachinaykipaj. Jinamanta yupaychana toldopajqa uj telalla kanqa.+

7 ”Chantá awallankitaj cabra pelomanta*+ 11 telasta, yupaychana toldota qhatanapaj.+ 8 Chay 11 telasqa uj tamañolla kanqanku, largonman kanqa 13 metrosniyoj, anchonmantaj kanqa casi iskay metrosniyoj.* 9 Phishqa telasta siraykuspa uj telallaman tukuchinki, sojta telastapis siraykuspa uj telallamantaj tukuchinki. Chantá yupaychana toldoj punku patanpi sojta kaj telamanta khuskan puchojtaqa, doblaykuspa kutiykuchipunki. 10 Chay iskaynin telasta japʼichinaykipajqa, uj telaj puntanman 50 ninrista siraykunki, ujnin kaj telaj puntanmanpis 50 ninrisllatataj siraykunki. 11 Chantaqa 50 ganchosta cobremanta ruwanki. Chaykunawantaj chay iskay telasta ninrisninmanta japʼirachinki. Ajinamanta uj telalla kananpaj. 12 Yupaychana toldoj wasa ladonpeqa khuskan tela puchonqa. Chaytaqa warkhusqallata saqenki. 13 Yupaychana toldoj puraj ladosninpi warkhusqa kanqa chay telaqa, sapa ladoman 44 centimetroswan* kuraj kanqa linomanta awasqa telamantaqa. Ajinamanta chay toldota puraj ladosninmanta tapaykunanpaj.

14 ”Chay toldota qhataykunaykipajqa, ruwallankitaj uj qhatanata pukaman tiñisqa carnero* qarasmanta. Chay patanman qhataykunaykipajtaj waj qhatanata ruwallankitaj foca* qarasmanta.+

15 ”Yupaychana toldota ruwanaykipajqa, acacia maderamanta marcosta ruwanki.+ Chay marcostataj cheqanta sayarachinki.+ 16 Sapa marcoqa sayayninman tawa metros khuskanniyoj kanqa, anchonmantaj 67 centimetrosniyoj.* 17 Sapa marcotaqa ruwanki iskay japʼichinasqa chakisniyojta. Ajinata ruwanki sapa marcota, yupaychana toldota sayachinaykipaj. 18 Yupaychana toldoj lloqʼe* ladonpajqa 20 marcosta ruwanki.

19 ”Chay 20 marcosta sayachinapajqa qolqe metalmanta ruwanki 40 chukusta.+ Uj marcoj iskay chakisninpajqa iskay chukusta ruwanki. Chay ujkunapajpis kikillantataj ruwanki, sapa marcoj iskay chakisninpaj iskay chukusta.+ 20 Yupaychana toldoj paña* ladonpajpis 20 marcosllatataj ruwanki. 21 Chay marcosta sayachinaykipajtaj qolqe metalmanta ruwallankitaj 40 chukusta. Uj marcota sayachinaykipajqa iskay chukus kanqa. Chay ujnin marcosta sayachinaykipajpis sapa ujpaj iskay chukus kanqa. 22 Yupaychana toldoj wasa ladonpajqa* sojta marcosta ruwanki.+ 23 Iskay marcostawan ruwanki yupaychana toldoj wasa ladonpi esquinasninman sayachinaykipaj. 24 Chay marcosqa iskay maderasmanta ruwasqa kanqa, sayachispataj pata kantusninta kʼaskanachinki, maypichus ñaupaj kaj anillo kanqa chaypi. Ajinata sayachinki puraj lado esquinasninpi. 25 Yupaychana toldoj wasa ladonpi tukuynin marcosqa pusaj kanqa. Chaykunatataj sayachinki qolqe metalmanta ruwasqa 16 chukusman churaykuspa. Uj marcota sayachinaykipajqa iskay chukus kanqa. Chay ujnin marcosta sayachinaykipajpis sapa ujninpaj iskay chukusllataj kanqa.

26 ”Yupaychana toldoj lloqʼe ladonpi marcosta japʼichinaykipajqa, acacia maderamanta phishqa sujetana kʼaspista ruwanki.+ 27 Paña ladonpi marcosta japʼichinaykipajpis phishqa sujetana kʼaspisllatataj ruwanki. Phishqatataj ruwanki wasa ladonpaj.* 28 Ujnin sujetana kʼaspitaqa pasachinki ujnin kantunmanta ujnin kantunkama, marcospa chaupinpi ninrista churanki chayninta.

29 ”Chay marcostaqa orowan forraykunki.+ Chay marcospajtaj anillosta oromanta ruwanki, chayninta chay sujetana kʼaspista pasachinaykipaj. Chay kʼaspistapis orollawantaj forraykunki. 30 Ajinata yupaychana toldota ruwanki, imaynatachus kay orqopi rikuchiyki chay kikinta.+

31 ”Ruwallankitaj uj cortinata+ azul hilomanta, kulli hilomanta, puka qʼaytumanta, sumaj kʼantisqa lino hilomantawan. Chay cortinapitaj querubinesta bordanki. 32 Chantá ruwallankitaj acacia maderamanta tawa machonesta,* orowantaj forraykunki. Chay machonestataj sayaykuchinki, qolqe metalmanta ruwasqa tawa chukusman churaykuspa. Chantá chay machonesman chay cortinata japʼiykuchinki oromanta ruwasqa ganchoswan. 33 Chay cortinaqa warkhusqa kanqa, telasta ganchoswan japʼirachinki chay urapi. Chay cortina ukhumantaj apaykunki trato ruwasqamanta arca nisqa cajata.*+ Chay cortinaqa tʼaqanqa Santo Lugarta,+ Aswan Santo Lugarmanta.+ 34 Chantá trato ruwasqamanta arcata* tapaykuspa, Aswan Santo Lugar nisqaman apaykunki.

35 ”Mesatataj churanki cortinamanta jawaman, yupaychana toldoj paña ladonman. Candelerotataj*+ churanki mesaj chimpanman, yupaychana toldoj lloqʼe ladonman. 36 Chay toldo punkupajqa, uj cortinata awanki azul hilowan, kulli hilowan, puka qʼaytuwan, sumaj kʼantisqa lino hilowan ima.+ 37 Chay cortinata warkhuykunaykipajqa, phishqa machonesta ruwanki acacia maderamanta, orowantaj forraykunki. Ganchosnintapis oromanta ruwanki. Chantá ruwallankitaj cobremanta phishqa chukusta, chay machonesta sayachinaykipaj.

27 ”Ruwallankitaj uj altarta acacia maderamanta.+ Chay altarqa cuadrado kanqa. Sapa ladonman kanqa iskay metros 20 centimetrosniyoj, sayayninmantaj kanqa uj metro 30 centimetrosniyoj.*+ 2 Altarpa tawantin esquinasninpeqa kikinmanta llojsej wajrasta+ ruwanki chay altarwan ujlla kananpaj. Chay altartataj tukuyninta cobrewan forraykunki.+ 3 Chantá ruwallankitaj ushpha* wijchʼuna baldesta, palasta, fuentesta, trinchesta, brasa apaykachanasta ima. Altarpa tukuy imasnintaqa cobremanta ruwanki.+ 4 Chantá altarpaj ruwallankitaj cobremanta uj rejillata. Chay rejillaj tawantin esquinasninmantaj, cobrellamantataj anillosta churanki. 5 Chay rejillataqa altar ukhuman churanki, kantusnin uraman, altarpa khuskanninman. 6 Chantá ruwallankitaj kʼaspista acacia maderamanta. Chaykunatataj cobrewan forraykunki. 7 Chay kʼaspistaqa anillosninta pasachinki, altarpa iskaynin ladosninpi kananpaj, chay kʼaspismanta oqharispa altarta apanaykichejpaj.+ 8 Altartaqa tablasmanta ruwanki uj cajonta jina, patantapis urantapis juskʼullata. Chaytaqa ruwanki imaynatachus kay orqopi rikuchiyki chayman jina.+

9 ”Chantá yupaychana toldopaj uj patiota ruwanki.+ Lloqʼe* ladomanqa muyuykuchinki sumaj kʼantisqa linomanta cortinaswan. Chay lloqʼe ladoqa 44 metros khuskanniyoj* kanqa.+ 10 Ruwallankitaj cobremanta 20 kʼaspista, 20 chukustawan. Chay kʼaspispa ganchosninwan japʼichinasninwantaj* qolqe metalmanta kanqa. 11 Patioj paña* ladonpis cortinasniyojllataj kanqa, midenqataj 44 metros khuskanniyoj.* Chay paña ladonpajqa ruwanki cobremanta 20 kʼaspista, 20 chukustawan. Chay kʼaspispa ganchosninwan japʼichinasninwantaj* qolqe metalmanta ruwasqa kanqa. 12 Patioj wasa* ladonpipis cortinas kallanqataj, 22 metros 20 centimetrosniyoj* patioj anchonpaj. Chaypajqa ruwallankitaj chunka kʼaspista, chunka chukustawan. 13 Patioj anchonqa ñaupaj* ladonman 22 metros 20 centimetrosniyoj* kanqa. 14 Punkoj ujnin ladonpeqa sojta metros khuskanniyoj* cortinas kanqa, kinsa kʼaspisniyoj, kinsa chukusniyoj.+ 15 Punkoj ujnin ladonpipis sojta metros khuskanniyoj* cortinas kallanqataj, kinsa kʼaspisniyoj, kinsa chukusniyoj.

16 ”Patio punkupaj cortinaqa largonman jisqʼon metrosniyoj kanqa.* Awasqataj kanqa azul hilowan, kulli hilowan,* puka qʼaytuwan, sumaj kʼantisqa lino hilowan ima.+ Kʼaspisnenqa tawa kanqa, tawa chukus patapi sayasqas.+ 17 Patiota muyurej tukuynin kʼaspisqa kanqa qolqe metalmanta japʼichinasniyoj, ganchosniyoj ima. Sayachina chukusnintaj cobremanta kanqa.+ 18 Patioqa largonman kanqa 44 metros khuskanniyoj,+ anchonmantaj 22 metros 20 centimetrosniyoj, sayayninmantaj kanqa iskay metros 20 centimetrosniyoj.* Chay patiota muyurej telasqa awasqa kanqa sumaj kʼantisqa linomanta, chukusnintaj kanqa cobremanta. 19 Yupaychana toldopi ruwanapaj tukuy imasnenqa cobremanta ruwasqa kanqa, jinallataj estacasnin, patioj estacasninpis.+

20 ”Israelitasta kamachiy sumajnin aceite de olivata apamunankuta kʼanchachinapaj. Chaywan mecheros kʼanchanallankupajpuni.+ 21 Aaronwan wawasninwan cuentayoj kanqanku chay mecherosta Jehová Diospa ñaupaqenpi kʼanchachinankupaj inti yaykupusqanmantapacha sutʼiyamunankama.+ Ajinata kʼanchanqa tinkukuna toldo ukhupi, cortinamanta jawapi, maypichus trato ruwasqamanta arca* nisqa caja kashan chay jawapi.+ Chayta israelitasqa ruwanankupuni tiyan, jinallataj mirayninkupis. Chayqa uj ley churasqa kanqa unay wataspaj.+

28 ”Wajyachimuy hermanoyki Aaronta,+ wawasnin Nadabta, Abihuta,+ Eleazarta, Itamarta+ ima. Paykunatataj israelitas ukhumanta tʼaqay sacerdotesniy kanankupaj.+ 2 Hermanoyki Aaronpajqa sacerdote ropasta ruwapuy, sumajpaj qhawasqa kananpaj, kʼachitu vistisqataj kananpaj.+ 3 Qan parlay tukuy yachayniyojkunawan, pikunamanchus noqa yachayta qoni chaykunawan,+ Aaronpaj ropasta ruwapunankupaj, noqapaj tʼaqasqa sacerdotey kananpaj.

4 ”Paykunaqa kay ropasta ruwanqanku: pecherata,+ efodta,*+ mana mangasniyoj ropata,+ pallayniyoj camisonta,* uma maytʼunata,+ chumpitawan.+ Paykunaqa chay sacerdote ropasta ruwanqanku hermanoyki Aaronpaj, wawasninpajwan, paykuna sacerdotesniy kanankupaj. 5 Chay yachayniyoj runasqa chay ropasta ruwanqanku oromanta, azul hilomanta, kulli hilomanta,* puka qʼaytumanta, sumaj linomantawan.

6 ”Efodtaqa awanqanku azul hilowan, kulli hilowan, puka qʼaytuwan, sumaj kʼantisqa linowan ima, oro hiloswantaj bordaykonqanku.+ 7 Chantapis Efodqa iskay telasmanta ruwasqa kanan tiyan. Ñaupaj ladonpi kajwan, qhepa ladonpi kajwanqa hombrospi japʼichisqa kanqa. 8 Chay efodpeqa kikinpi uj chumpi japʼichisqa kanqa watakunanpaj. Chay chumpitaj awasqa+ kanqa orowan, azul hilowan, kulli hilowan, puka qʼaytuwan, sumaj kʼantisqa lino hilowan ima.

9 ”Chantá iskay ónice nisqa valorniyoj rumispi,+ Israelpa wawasninpa sutisninkuta churanki.+ 10 Chay sutistaqa churanki kurajmanta qallarispa sullkʼapi tukuchispa. Ujnin rumimanqa churanki sojta sutista, ujnin rumimanpis sojta sutisllatataj. 11 Chaytaqa ruwanqa rumipi sutista churayta yachaj runa. Chay iskay rumispeqa churanqa Israelpa wawasninpa sutisninta sello ñitʼinata jina.+ Chantá chay rumista churaykuchinki oromanta ruwasqa japʼichinasman. 12 Chay iskaynin rumistataj japʼichinki efodpa hombrosninman, Israelpa wawasnin yuyarisqa kanankupaj.+ Aarontaj chay sutista puraj lado hombrosninpi apaykachanqa Jehová Diospa ñaupaqenpi, ajinamanta israelitas yuyarisqa kanankupaj. 13 Chantá oromanta japʼichinasta ruwanki. 14 Ruwallankitaj iskay tʼullkusqa* watusta oro puritu hilosmanta.+ Chay watustataj pasachinki oro japʼichinasninta.+

15 ”Juzgana pecheratapis+ sumajta bordaykunki. Chaytaqa efodta jinallataj bordanki orowan, azul hilowan, kulli hilowan, puka qʼaytuwan, sumaj kʼantisqa linowan ima.+ 16 Chay pecheraqa doblasqa kajtin cuadrado kanqa. Sapa ladonmantaj uj maki cuarta* midenqa. 17 Chay pecheraj patanmantaj churanki japʼichinasniyoj rumista, tawa filasta. Ñaupaj kaj filamanqa churanki rubí rumita, topacio rumita, esmeralda rumitawan. 18 Iskay kaj filamantaj churanki turquesa rumita, zafiro rumita, jaspe rumitawan. 19 Kinsa kaj filamanqa churanki léshem rumita,* ágata rumita, amatista rumitawan. 20 Tawa kaj filamantaj churanki crisólito rumita, ónice rumita, jade rumitawan. Chay tukuynin rumisqa oro japʼichinaswan japʼichisqas kanqanku. 21 Chay rumisqa 12 kanqanku, Israelpa wawasnin mashkhachus kanku chayman jina. Sapa rumipeqa uj suti ruwasqa kanqa sello ñitʼina jina, 12 aylluspa* sutisnin.

22 ”Chaymantataj pecherapaj oro puritu hilosmanta tʼullkusqa watusta ruwanki.+ 23 Pecherapaj ruwallankitaj oromanta iskay anillosta. Chaytataj pecheraj puraj lado pata esquinasninman japʼirachinki. 24 Chantá chay iskay oro watustaqa pasachinki pecheraj pata esquinasninpi kaj iskay anillosninta. 25 Chay iskaynin oro watuspa pata puntasnintataj, pasachinki efodpa puraj lado hombrosninpa iskay japʼichinasninta. Ajinamanta pecheraqa efodpa ñaupaqenpi warkhusqa kananpaj. 26 Chantá ruwallankitaj oromanta iskay anillosta. Chaykunatataj churanki pecheraj ura esquinasninman ukhu ladonman, efod qhawarisqata.+ 27 Ruwallankitaj oromanta iskay anillosta, maypichus chumpi efodpi japʼichisqa kanqa chaypi, efodpa ñaupaqenpi, hombrosmanta aswan urapi, awasqa chumpimanta patanejpi.+ 28 Ajinamanta pecheraj anillosninwan efodpa anillosninwan japʼichisqas kanqanku azul qʼaytuwan. Ajinamanta pecheraqa efodpa chumpin patannejpi qhepakunanpaj, efodpa patanmantataj ama kuyunanpaj.

29 ”Aaronqa santo lugarman* yaykuspa, pechon* patapi apanqa juzgana pecherapi Israelpa wawasninpa sutisninku churasqata. Ajinamanta israelitas yuyarisqapuni kanankupaj Jehová Diospa ñaupaqenpi. 30 Chay juzgana pechera ukhumantaj churaykunki Urimtawan Tumimtawan.*+ Ajinamanta Aaronqa chayta pechon* patapi apanqa Jehová Diospa ñaupaqenman yaykunanpaj. Israelitasta juzganapaj imastachus apaykachakun chay imastaqa, Aaronqa pechonpi apanqapuni Jehová Diospa ñaupaqenman yaykunanpaj.

31 ”Efodpa ukhunman churakunanpajtaj, mana mangasniyoj ropata ruwanki azul hilomanta.+ 32 Chay mana mangasniyoj ropaqa cuelloyoj kanqa. Chay cuellonpa kantusnintaj sumaj awasqa kanqa fierro chalecoj* kunkan jina, ama llikʼikunanpaj. 33 Chay mana mangasniyoj ropaj ura kantusninmantaj tʼikanchasta churanki granadasta jina: azul hilomanta, kulli hilomanta, puka qʼaytumantawan. Chay chaupisninmantaj oromanta campanillasta muyuynintinman warkhuranki. 34 Chaytaqa chajrusqata churanki ujta oro campanillata, ujtataj granadata. Ajinata chay mana mangasniyoj ropaj ura kantusninta muyurichinki. 35 Chay mana mangasniyoj ropataqa Aarón churakonqa sacerdote ruwanasninta ruwananpaj. Chay campanillasqa chhulloj chhulloj nispa sonanqanku santo lugarman Jehová Diospa ñaupaqenman yaykushajtin, llojsimushajtintaj. Ajinamanta Aarón ama wañunanpaj.+

36 ”Chantá oro puritumanta uj cintata ruwallankitaj lliphipishajta. Chaymantaj uj sello ñitʼinata jina ruwanki, nenqataj: ‘Jehová Diosmin llimphoqa’,+ nispa. 37 Chay lliphipej oro cintatataj azul qʼaytuwan sumajta wataykunki, uma maytʼunaj ñaupajninman.+ 38 Chay cintataqa Aarón frentenpi apanqa. Sichus israelitas Diospaj ofrendasta apasqankupi juchallikonqanku chayqa, Aarón chay juchasninkuta apanqa.+ Chay ofrendasninkoqa Diospaj tʼaqasqa kanku, mayqenkunatachus israelitas apamonqanku chaykuna. Chay cintaqa Aaronpa frentellanpipuni kanqa, israelitas Jehová Diospa ñaupaqenpi allinpaj qhawasqa kanankupaj.

39 ”Pallayniyoj camisontaqa awanki sumaj lino hilowan, uma maytʼunatapis sumaj lino hilollawantaj awanki. Chantá awallankitaj uj chumpita.+

40 ”Aaronpa wawasninpajpis+ ruwallankitaj camisonesta, chumpista, uma maytʼunasta ima,* paykuna sumajpaj qhawasqa kanankupaj, kʼachitu vistisqataj kanankupaj.+ 41 Ajinata hermanoyki Aaronta, wawasnintawan vistiykunki. Chaymantataj umasninkuman aceitewan jichʼaykuspa+ paykunata churanki sacerdotes kanankupaj,*+ noqapajtaj tʼaqanki. Ajinamanta paykunaqa sacerdotesniy kanqanku. 42 Chantá linomanta cortosta* ruwapullankitaj qʼala ukhunkuman churakunankupaj.+ Chay cortostaj chayanqa cinturankumanta piernankukama. 43 Chay ropastaqa Aaronwan wawasninwan churakonqanku tinkukuna toldoman yaykunankupaj chayri altarman qayllaykuspa santo lugarpi sirvinankupaj. Ajinamanta ama juchallikunankupaj, nitaj wañunankupaj. Chayqa unaypaj uj ley kanqa Aaronpaj, mirayninpajpis.

29 ”Paykuna noqapaj tʼaqasqa sacerdotesniy kanankupajqa kayta ruwanki: Ajllanki uj torillota, iskay carnerostawan* sano kajkunata.+ 2 Chantá trigo jakʼoj sumaj ñutʼitunmanta ruwanki mana levadurayoj tʼantata, aceitewan puñasqa* muyu tʼantastawan* mana levadurayojta. Chantá ruwallankitaj mana levadurayoj tortillasta, aceitewantaj jawerqonki.+ 3 Chay tʼantasta uj canastaman churaykuspataj,+ ñaupaqeyman apamunki chay torillotawan, iskay carnerostawan.

4 ”Chantá Aaronta, wawasnintawan pusanki tinkukuna toldo punkuman.+ Chaypitaj paykunata yakuwan mayllanki.+ 5 Aaronmanqa churanki camisonta, patanmantaj mana mangasniyoj ropata,* patanmantaj efodta,* chaypa patanmantaj pecherata. Chaymantataj efodpi kashan chay awasqa chumpiwan sumajta chumpiykunki.+ 6 Chantaqa umanta maytʼuykunki uma maytʼunawan, chay uma maytʼunaj ñaupajninmantaj churanki Diospaj tʼaqasqa kasqanta rikuchej santa señalta.*+ 7 Chantá santo aceiteta*+ umanman jichʼaykuspa sacerdote kananpaj churanki.+

8 ”Chaymantaqa Aaronpa wawasnintañataj ñaupaqeyman qayllaykuchimuspa, camisonesta churanki.+ 9 Chantá Aaronta, wawasnintapis chumpiswan chumpiykunki, umasninkutapis uma maytʼunaswan maytʼuykunki. Ajinamanta paykuna, jinallataj wawasninkoj wawasninpis sacerdotes kanqanku, chayqa uj ley kanqa unay wataspaj.+ Ajinata Aaronta, wawasnintawan churanki sacerdotes kanankupaj.*+

10 ”Chantaqa torillota apanki tinkukuna toldoj ñaupaqenman. Chaypitaj Aaronwan wawasninwanqa chay torilloj umanman makisninkuta churachunku.+ 11 Chaymantataj chay torillota ñakʼanki* tinkukuna toldo punkupi, Jehová Diospa ñaupaqenpi.+ 12 Chantá dedoykita yawarninman chhapuykurispa altarpa wajrasninta jawiykunki.+ Chay puchoj yawartataj altar uraman jichʼaykunki.+ 13 Chaymantaqa chʼunchulasmanta, higadomantawan wirasninta orqhoranki.+ Orqhollankitaj iskaynin riñonesninta wirantinta. Tukuy chaytataj altar patapi qʼolachinki.*+ 14 Torilloj aychantataj, qarantawan wanuntawanqa ruphaykuchinki campamentomanta* jawapi. Chay torilloqa jucharayku ofrenda kanqa.

15 ”Chantá chay iskay carnerosmanta ujninpa umanman Aaronwan wawasninwan makisninkuta churachunku.+ 16 Chay carnerota ñakʼaspataj, yawarninwan chʼajchunki altarpa muyuynintinta.+ 17 Chantá carnerota chhikan chhikanta khuchuranki. Chʼunchulasnintawan+ chakisnintawantaj mayllanki. Chay khuchurasqaykitataj ladonpurata altar pataman churanki, jinallataj umantapis. 18 Ajinata ruwaspa tukuynin carnerota altar patapi qʼolachinki. Chayqa Jehová Diospaj qʼolachina ofrenda, ima munayta qʼaparispa+ sonqonta tiyaykuchinanpaj. Chayqa Jehová Diospaj ninapi qʼolachina ofrenda.

19 ”Chaymantaqa chay ujnin carneroj umanmanñataj Aaronwan wawasninwan makisninkuta churachunku.+ 20 Chantaqa chay carnerota ñakʼaspa, uj chhika yawarninwan Aaronpa paña ninrinpa ura puntanta jawiykunki. Wawasninmanpis jawiykullankitaj paña ninrisninkoj ura puntanta, jinallataj paña makisninkoj machu dedosninkuta, paña chakisninkoj machu dedosninkutapis. Chay puchoj yawarwantaj altarpa muyuynintinta chʼajchunki. 21 Chantá altar patapi kaj uj chhika yawarwan, uj chhika santo aceitewan+ ima Aaronman, ropasninmanwan chʼajchuykurinki, jinallataj wawasninman, ropasninkumanpis. Ajinamanta Aaronwan wawasninwanqa Diospaj tʼaqasqa kanqanku, jinallataj ropasninkupis.+

22 ”Chantataj orqhonki carneroj wiranta, wira chupanta, chʼunchula wirasninta, hígado wiranta, iskaynin riñonesninta wirantinta,+ paña piernantawan. Chay carnerotaqa ñakʼanki sacerdotesta churanapaj.+ 23 Oqharillankitaj uj muyu tʼantata, aceitewan ruwasqa tʼantata,* uj tortillatawan. Chaykunaqa kashan Jehová Diospa ñaupaqenpi mana levadurayoj tʼanta canastapi. 24 Chaykunatataj churanki Aaronpa makisninman, jinallataj wawasninpa makisninkumanpis, kayman jaqaymantaj kuyuchinki kuyuchisqa ofrendata jina Jehová Diospa ñaupaqenpi. 25 Chaykunata makinkumanta oqhariytawantaj altarpi qʼolachinki, qʼolachina ofrenda patapi. Chayqa Jehová Diospaj ninapi qʼolachina ofrenda, ima munayta qʼaparispa Jehová Diospa sonqonta tiyaykuchinanpaj.

26 ”Chantá Aaronta sacerdoteta churanaykipaj+ ñakʼasqayki carneroj pechonta orqhospa, kayman jaqayman kuyuchinki kuyuchisqa ofrendata jina Jehová Diospa ñaupaqenpi. Chay pechotaj qanpaj kanqa. 27 Aaronwan wawasninwan sacerdotes churasqa kanankupaj+ jaywarqanki chay carneromantaqa kay imasta tʼaqanki: pechonta, piernantawan, mayqenkunatachus kayman jaqayman kuyucherqanki chaykunata. 28 Israelitasqa khuska mikhurikuy ofrendasta+ jaywaspa, Jehová Diospaj tʼaqanankupuni tiyan+ pechonta, piernantawan. Chay tʼaqasqankutaj Aaronpaj, wawasninpajwan kanqa. Chayqa unaypaj uj ley kanqa israelitas juntʼanankupaj.

29 ”Aaronpa sacerdote ropasnintaqa+ aswan qhepaman wawasninmanta kajkuna churakonqanku,+ maypachachus aceitewan jichʼaspa sacerdotes kanankupaj churasqa kanqanku chaypacha. 30 Aarón wañupojtin, mayqen wawanpis cuentanmanta sacerdote yaykojqa qanchis diasta+ chay ropasta churakonqa, tinkukuna toldoman yaykuspa santo lugarpi ruwanasninta ruwananpaj.

31 ”Sacerdotesta churanapaj ñakʼasqayki carneroj aychantaqa, uj santo lugarpi chayachinki.+ 32 Aaronwan wawasninwantaj chay carneroj aychanta mikhonqanku,+ canastapi kashan chay tʼantatawan, tinkukuna toldo punkupi. 33 Chaykunaqa perdonta tarinankupaj jaywasqa karqa, sacerdotes kanankupaj churasqa kashajtinku,* Diospajtaj tʼaqasqa kashajtinku. Chaykunataqa paykunalla mikhonqanku. Mana sacerdotechu kaj runatajrí* mana chaytaqa mikhunanchu tiyan, Diospaj tʼaqasqa kasqanrayku.+ 34 Sichus qʼayantinpaj chay carneroj aychan, tʼanta ima puchunman chayqa, ninapi ruphachinki+ ama pipis mikhunanpaj, imaraykuchus chayqa santomin.

35 ”Ajinata qanqa Aaronpaj ruwanki, wawasninpajwan, imaynatachus noqa kamachisusqayman jina. Paykunataqa qanchis diaspi sacerdotes kanankupaj churanki.*+ 36 Sapa diataj jucharayku ofrenda torillota Diosman jaywanki. Chaytaqa ruwanki juchasmanta perdonta mañanapaj, altarpis llimphuchasqa kananpaj. Chantá altarta aceitewan chʼajchuykunki Diospaj tʼaqasqa kananpaj.+ 37 Altartaqa qanchis diasta llimphuchanki. Ajinamanta chay altarqa Diospaj tʼaqasqa kanqa, may llimphutaj.+ Chay altarmanqa Diospaj tʼaqasqa kajkunalla qayllaykuyta atinku.

38 ”Altarpeqa sapa día jaywanki uj watayoj iskay carnerosta, chaytaqa ruwanki mana qonqaspa.+ 39 Ujnin maltón carnerotaqa tutamanta jaywanki, ujnintataj ña chʼisiyaykushajtinña.*+ 40 Ñaupaj kaj maltón carnerotaqa jaywanki uj kilo jina* sumaj ñutʼu jakʼutawan, casi uj litro* aceitewan chajrusqata. Jaywallankitaj casi uj litro vino ofrendata. 41 Chay ujnin maltón carnerotataj ña chʼisiyaykushajtinña* jaywanki, jakʼutawan vino ofrendatawan khuska, tutamanta jaywarqanki ajinata. Chayqa Jehová Diospaj ninapi qʼolachina ofrenda, ima munayta qʼaparispa sonqonta tiyaykuchinanpaj. 42 Chay qʼolachina ofrendastaqa mirayniykichejpis Jehová Diosman jaywanankupuni tiyan, tinkukuna toldo punkupi. Chaypi noqaqa qankunaman rikhurispa qanman parlasqayki.+

43 ”Noqaqa chaypi israelitasman rikhurisaj. Chay lugartaj noqapaj tʼaqasqa kanqa, chaypi jatun kayniypa kʼanchaynin+ kasqanrayku. 44 Noqapaj tʼaqasaj tinkukuna toldota, altarta ima. Chantá noqapaj tʼaqallasajtaj Aaronta, wawasnintawan+ sacerdotesniy kanankupaj. 45 Noqamin israelitas ukhupi tiyakusaj, Diosninkutaj kasaj.+ 46 Ajinamanta paykuna yachanqanku noqa Jehová Diosninku kasqayta, pichus paykunata Egipto jallpʼamanta orqhomorqani, paykuna ukhupi tiyakunaypaj+ chay. Noqamin Jehová Diosninkoqa kani.

30 ”Chantá ruwallankitaj acacia maderamanta uj altarta,+ chaypi inciensota qʼoshñichinapaj.+ 2 Chay altarqa cuadrado kanqa. Sapa ladomanqa kanqa 44 centimetrosniyoj, sayayninmantaj kanqa 89 centimetrosniyoj.* Wajrasninpis kikinmanta llojsenqa.+ 3 Chay tukuynin altartaqa oro purituwan forraykunki patanta, tukuynin muyuyninta, wajrasninta ima. Pata kantusnintapis orollawantaj muyuykuchinki moldurawan jina.* 4 Chay moldura uritapitaj oro anillosta churanki, ujnin ladopi iskayta, ujnin ladopitaj iskayta. Chay anillosnintataj kʼaspista pasachinki, chaymanta oqharispa apanapaj. 5 Chay kʼaspistapis acacia maderamanta ruwanki, orowantaj forraykunki. 6 Chay altartaqa churanki Aswan Santo Lugarpa cortinan kashan chaypa ñaupaqenman, trato ruwasqamanta arca nisqa cajaj*+ qayllanpi kananpaj. Noqaqa chay arcaj tapan patapi qanman rikhurimusqayki.+

7 ”Aaronqa+ chay altarpi+ sumaj qʼapaj inciensota qʼoshñichenqa.+ Chaytaqa sapa paqarin ruwanqa mecherosta wakichishaspa.+ 8 Ña chʼisiyaykushajtinña* mecherosta japʼichishaspapis, chay inciensota qʼoshñichillanqataj. Chayqa incienso ofrenda, chaytaqa kunanmantapacha Jehová Diospa ñaupaqenpi ruwakonqa. 9 Chay altar patapeqa amapuni waj inciensotaqa qʼoshñichinkichejchu,+ amallataj jaywankichejchu qʼolachina* ofrendasta, nitaj chʼaki mikhuy ofrendastapis. Vino ofrendatapis ama chayman jichʼaykunkichejchu. 10 Aaronqa chay altarpa wajrasninta watapi uj kutita jawenqa jucharayku ofrendaj yawarninwan, altarta llimphuchananpaj.+ Chaytaqa kunanmantapacha watapi uj kutita ruwakonqapuni.+ Altarqa Jehová Diospaj may llimphumin”, nispa.

11 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nillarqataj: 12 “Maypachachus israelitasta yupanki+ chaypachaqa, sapa ujninku kausayninkumanta Jehová Diosman qolqeta paganqanku, paykunata yupashajtiyki ama ima castigopis paykunaman chayananpaj. 13 Sapa uj yupasqa kajqa paganqa sojta gramos qolqeta,* santo lugarpi mashkhachus uj siclo pesasqanman jina.+ Sapa uj sicloqa 12 gramos pesan.* Jehová Diospaj ofrendaqa sojta gramos qolqe kanqa.+ 14 Yupachikojkunaqa 20 watasniyojmanta pataman Jehová Diosman ofrendata qonqanku.+ 15 Sapa ujninku sojta gramos qolqeta* Jehová Diosman qonqanku kausayninkumanta pagaspa. Qhapajkunaqa mana astawanchu qonqanku, wajchaspis mana aswan pisitachu qonqanku. 16 Ajinata qanqa japʼinki israelitas kausayninkumanta qolqeta pagasqankuta. Chay qolqetaj kanqa tinkukuna toldopi ruwanasta ruwanapaj. Chayqa kanqa israelitas Jehová Diospa ñaupaqenpi yuyarisqa kanankupaj, jinallataj kausayninkumanta pagasqa kananpaj”, nispa.

17 Chantá Jehová Diosqa Moisesman nillarqataj: 18 “Ruwallankitaj cobremanta uj wirkhita+ mayllakunapaj, imapichus churasqa kanqa chaytapis cobrellamantataj ruwanki. Chay wirkhitataj churanki altarwan tinkukuna toldowan kashan chay chaupiman. Chaymantaj yakuta juntʼaykuchinki.+ 19 Aaronwan wawasninwantaj chay yakuwan mayllakonqanku makisninkuta, chakisninkutawan.+ 20 Ajinata mayllakonqanku tinkukuna toldoman manaraj yaykushaspa. Mayllakullanqankutaj manaraj altarman sirvej qayllaykushaspa, jinallataj Jehová Diosman niraj ofrendasta qʼolachishaspa. Ajinamanta ama wañunankupaj. 21 Paykunaqa ajinata chay yakuwan mayllakonqanku makisninkuta chakisninkutapis, ama wañunankupaj. Chay ruwanaqa unaypaj uj ley kanqa paykunapaj, Aaronpaj, mirayninpajwan”,+ nispa.

22 Jehová Diosqa Moisesta nillarqataj: 23 “Qanqa ajllay kay sumaj qʼapaj imasta: sojta kilos chʼaki mirrata,* kinsa kilos sumaj qʼapaj canelata, kinsa kilos sumaj qʼapaj cañata, 24 sojta kilos waj jina canelata,* santo lugarpi mashkhachus uj siclo pesasqanman jina+ pesaspa, kinsa litros khuskanniyoj* aceite de olivatawan. 25 Chaykunawan wakichinki santo aceiteta, imaynatachus sumaj qʼapaj imasta wakichinku+ ajinata. Chaymin santo aceite kanqa.

26 ”Chay aceitewantaj chʼajchuykurinki tinkukuna toldota,+ trato ruwasqamanta arca nisqa cajata,* 27 jinallataj mesata tukuy imasnintinta, candelerota* tukuy imasnintinta, incienso qʼoshñichina altarta, 28 chantá ofrenda qʼolachina altarta tukuy imasnintinta, wirkhita, imapichus churasqa kashan chaynintinta. 29 Chaykunataqa Diospaj tʼaqanki may llimphu kananpaj.+ Chay imastaqa apaykachanqanku Diospaj tʼaqasqa kajkunalla.+ 30 Chaymantataj Aaronta,+ wawasnintawan+ chay aceitellawantaj umasninkuman jichʼaykuspa noqapaj tʼaqanki, paykuna sacerdotesniy kanankupaj.+

31 ”Chantá kayta israelitasman ninki: ‘Kaymin kanqa santo aceiteqa. Chay aceitewanqa chay imasllata ruwanqanku mirayniykichejmanta kajkunapis.+ 32 Chay aceitewanqa ama pi runallamanpis jichʼaykunkichejchu, amallataj kay aceiteman rijchʼakojta waj aceiteta wakichikunkichejchu. Kayqa santo aceite, santo aceiteta jinallapunitaj qhawankichej. 33 Pillapis chay aceiteman rijchʼakojta ruwajqa, chay aceitewantaj mana sacerdotechu kaj runaman* jichʼaykojqa wañuchisqa kanqa’,+ nispa”.

34 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nillarqataj: “Kay sumaj qʼapaj imasta tʼaqay:+ sumaj qʼapaj sachʼa waqayta, sumaj qʼapaj inciensota, sumaj qʼapaj galbanota,* puritu yuraj inciensota ima. Sapa ujtaj chhikan chhikan kanqa. 35 Chay tukuyninta sumajta chajruspa wakichiy inciensota,+ imaynatachus sumajta qʼapaj imasta wakichikun ajinata. Chay inciensoqa kanqa sumaj kachinchasqa,+ mana waj imaswan yapasqa, Diospaj tʼaqasqataj. 36 Chay inciensomanta wakintaqa sumaj ñutʼituta kutanki. Chay kutasqaykimanta wakintataj churanki tinkukuna toldopi, trato ruwasqamanta arca nisqa cajaj ñaupaqenman, maypichus noqa qanman rikhurisqayki chayman. Chay inciensotaqa Diospaj tʼaqasqata jina qhawankichej. 37 Chay inciensoman rijchʼakojtaqa amapuni qankunapaj ruwakunkichejchu.+ Chay inciensotaqa Jehová Diospaj tʼaqasqata jina qhawankichej. 38 Sichus pillapis chay inciensoman rijchʼakojta qʼaparichikunanpaj ruwakonqa chayqa, wañuchisqa kanqa”, nispa.

31 Jehová Diosqa Moisesta nillarqataj: 2 “Noqa ajllani* Judá ayllumanta* Bezalelta,+ pichus Urijpa wawan, Hurpa allchhintaj chayta.+ 3 Payman espirituywan juntʼachisaj* yachayniyoj kananpaj, tukuy imata ruwayta yachananpaj, yuyayniyoj kananpaj tukuy rijchʼaj imasta sumajta ruwananpaj, 4 ajinamanta ñaupajmantaña yuyaychakunanpaj imaynatachus imatapis kʼachituta ruwananta, oromanta imasta, qolqemanta imasta, cobremanta imastawan ruwananpaj, 5 jinallataj valorniyoj rumista+ kʼutunanpaj, japʼichinasninmantaj churananpaj, maderamantapis tukuy imata ruwananpaj.+ 6 Payta yanapananpajtaj ajllani Dan ayllunmanta Ahisamacpa wawan Oholiabta.+ Chantapis pikunachus yachayniyoj kanku chaykunaman aswan yachayta qosaj, imastachus kamachisusqayta ruwanankupaj.+ Paykunaqa kay imasta ruwanqanku: 7 tinkukuna toldota,+ chay toldopi kaj imasta, trato ruwasqamanta arca nisqa cajata,*+ tapantawan.+ 8 Ruwallanqankutaj mesata+ tukuy imasnintinta, oro puritumanta candelerota* tukuy imasnintinta,+ incienso qʼoshñichina altarta,+ 9 ofrenda qʼolachina* altarta+ tukuy imasnintinta, wirkhita, imapichus churasqa kanqa chaynintinta.+ 10 Chantá awanqanku sumaj ropasta, Aaronpaj sacerdote ropasta, wawasninpaj ropastawan, sacerdotes jina sirvinankupaj.+ 11 Chantapis wakichenqanku santo aceiteta, santo lugarpaj sumaj qʼapaj inciensota ima.+ Ajinata paykunaqa imastachus kamachisusqayta ruwanqanku”, nispa.

12 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nillarqataj: 13 “Israelitasman kayta niy: ‘Qankunaqa samarikuna pʼunchaykunasniyta+ ruwankichejpuni, chay pʼunchayqa qankunawan trato ruwasqaymanta señal. Chay señalqa mirayniykichejtapis yuyarichillanqapuni, noqa Jehová Dios qankunata noqapaj tʼaqasqayta. 14 Samarikuna pʼunchayta respetankichej, qankunapaj santo pʼunchay kasqanrayku.+ Pichus samarikuna pʼunchayta mana respetajqa wañuchisqa kanqa. Pichus chay pʼunchay ima trabajotapis ruwajqa wañuchisqallataj kanqa.+ 15 Sojta pʼunchaykunata trabajankichej, qanchis kaj pʼunchaytajrí samarikuna pʼunchay, may jatun pʼunchay.+ Chay pʼunchayqa Jehová Diospaj tʼaqasqa. Pichus chay samarikuna pʼunchaypi trabajajqa wañuchisqa kanqa. 16 Israelitasqa samarikuna pʼunchayta respetananku tiyan. Samarikuna pʼunchayta ruwanankupuni tiyan, jinallataj mirayninkupis. Chayqa unay wataspaj trato. 17 Samarikuna pʼunchayqa unay wataspaj señal kanqa israelitaspaj, noqapajwan,+ imaraykuchus Jehová Diosqa sojta diaspi ruwarqa cielotawan jallpʼatawan, qanchis kaj diapitaj samarikorqa,+ kusikorqataj ruwasqasninmanta’, nispa”.

18 Diosqa ajinata Sinaí orqopi Moiseswan parlayta tukuytawan, Moisesman iskay pʼalta rumispi* qhelqasqa kamachiykunata qorqa,*+ kikin dedonwan qhelqasqata.+

32 Chaykamataj israelitasqa repararqanku Moisés mana usqhaytachu orqomanta uraykamusqanta.+ Chayrayku tukuyninku Aaronman chimpaykuspa nerqanku: “Kunanqa uj diosta ruwapuwayku ñaupaqeykuta rinanpaj.+ Egiptomanta orqhomuwarqayku chay Moisesqa imanakunchus kanpis, mana yachaykuchu”, nispa. 2 Aarontaj paykunata nerqa: “Sapa ujniykichej warmiykichejpa ninrisninkupi kashan chay oro aretesta+ orqhospa apamuwaychej, jinallataj qhari wawasniykichejpata, warmi wawasniykichejpatapis”, nispa. 3 Tukuy israelitastaj, ninrisninkumanta oro aretesninkuta orqhokuytawan Aaronman aparqanku. 4 Paytaj chay orota japʼiytawan, waka uñaman rijchʼakoj santota* uj cincelwan ruwarqa.+ Chantá wakin israelitasqa nerqanku: “Israelitas, kaymin Diosninchejqa, pichus Egiptomanta orqhomuwarqanchej chay”,+ nispa.

5 Chayta rikuspa Aaronqa uj altarta ruwarqa chay waka uñaj ñaupaqenpi. Chantataj nerqa: “Qʼayaqa Jehová Diospaj uj fiestata ruwasunchej”, nispa. 6 Qʼayantintaj tutamanta jatarikuspa jaywarqanku qʼolachina* ofrendasta, khuska mikhurikuy ofrendastawan. Chaymantataj runasqa tiyaykukuspa mikhorqanku, tomarqankutaj. Sayarikuytawantaj mayta kusirikorqanku.+

7 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Kunanqa uraykuy, imaraykuchus Egiptomanta orqhomorqanki chay runasqa, millay imasta ruwashanku.+ 8 Paykunaqa usqhayllata wistʼuykunku, ima ñantachus noqa rinankuta nerqani chaymanta.+ Waka uñaman rijchʼakoj santota* ruwakunku. Kunantaj chayman kʼumuykukuspa, uywasta ñakʼaspa jaywashanku, nishankutaj: ‘Israelitas, kaymin Diosninchejqa, pichus Egiptomanta orqhomuwarqanchej chay’, nispa”. 9 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nillarqataj: “Noqa allinta yachani kay runasqa kʼullu runas* kasqankuta.+ 10 Kunanqa ama jarkʼawaychu, phiñakuyniypi paykunata chinkarparichisaj, qanmantataj uj jatun nacionta ruwasaj”,+ nispa.

11 Moisestajrí chayta uyarispa, Jehová Diosninmanta mañakorqa:*+ “Jehová Diosníy, ¿imaraykutaj israelita wawasniykej contranta sinchʼita phiñakuwajri, paykunata Egiptomanta manchay kallpawan, atiyniyoj makiykiwantaj orqhomushaspari?+ 12 ¿Manachu chayta yachaspa egipciosqa ninkuman: ‘Diosninkoqa sajra yuyaywan paykunata Egiptomanta orqhon, orqospi paykunata wañuchimunanpaj, kay jallpʼamantataj chinkachinanpaj’,+ nispa? Amaña ajinata phiñakuychu ari, amaña israelita wawasniykitaqa chinkachiyta yuyaychu.* 13 Yuyarikuy ari kamachiyki Abrahanmanta, Isaacmanta, Israelmanta ima, pikunamanchus sutiykirayku juraspa nerqanki: ‘Noqa mirayniykichejta ashkhayachisaj cielopi estrellas chhikata.+ Tukuy kay ajllasqay jallpʼastaqa mirayniykichejman qosaj, unay wataspaj herencianku kananpaj’,+ nispa”.

14 Chayrayku Jehová Diosqa manaña yuyarqachu israelita wawasninta chinkachiyta.*+

15 Moisestaj chay orqomanta uraykamorqa iskay pʼalta rumispi* qhelqasqa kamachiykuna* aparisqa.+ Chay pʼalta rumispeqa puraj ladopi qhelqasqa kasharqa, ñaupaj ladonpi, wasa ladonpiwan. 16 Chay pʼalta rumistaqa Diospuni ruwarqa, chay rumispi qhelqasqatapis Diospuni qhelqarqa.+ 17 Chantá Josueqa israelitaspa chʼajwasqankuta uyarispa, Moisesta nerqa: “Campamentopeqa* maqanakuspapis chʼajwashankuman jina uyarikun”, nispa. 18 Moisestajrí nerqa:

“Mana maqanakupi atipaspa kusiywan takisqanku jinachu uyarikun,

nitaj atipachikuspa llakiywan qhaparikusqanku jinachu uyarikun.

Waj laya* takiykunata uyarishani”, nispa.

19 Moisesqa campamentoman qayllaykuspa rikorqa waka uñaman rijchʼakoj santota,+ israelitastataj tusushajta. Chayta rikuspa, payqa manchayta phiñarikorqa. Makinpi kasharqa chay pʼalta rumista pampaman choqaspataj, chay orqo kʼuchupi tʼunarparerqa.+ 20 Ruwasqanku santota japʼiytawantaj ninaman wijchʼuykorqa. Chaymantataj chay santotaqa ñutʼituta kutarparerqa.+ Chay kutasqatataj yakuman jichʼaykorqa, israelitasmantaj chay yakuta tomacherqa.+ 21 Chantá Moisesqa Aaronta nerqa: “¿Imanasorqankutaj kay runas, kay jina jatun juchata ruwachinaykipajri?”, nispa. 22 Aarontajrí kuticherqa: “Ama phiñakuychu tatáy. Qan allinta yachanki, kay runasqa mana allin kajllatapuni ruwayta munasqankuta.+ 23 Paykunaqa niwarqanku: ‘Uj diosta ruwapuwayku ñaupaqeykuta rinanpaj. Egiptomanta orqhomuwarqayku chay Moisesqa imanakunchus kanpis, mana yachaykuchu’,+ nispa. 24 Noqataj paykunata nerqani: ‘Pejpatachus oron tiyajtenqa apamuwaychej’, nispa. Chantá chay orota ninaman choqaykorqani, jinamanta kay waka uña rikhurin”, nispa.

25 Moisesqa runasta rikorqa mana paykunapichu kashasqankuta, Aarón qhawallasqanrayku. Chayrayku paykunaqa enemigosninkoj asikunan karqanku. 26 Chantá Moisesqa campamento punkupi sayaykuspa nerqa: “Pikunachus Jehová Diosman sayasqa kajkuna, jamuychej noqaman”,+ nispa. Chayta uyarispa, tukuynin levitasqa Moisesman qayllaykorqanku. 27 Chaymantataj Moisesqa paykunata nerqa: “Kayta nin Israelpa Diosnin Jehovaqa: ‘Sapa ujniykichej espadaykichejta oqharikuspa campamentoman kutiykuychej. Punkumanta punku rispataj, sapa ujniykichej wañuchimuychej hermanoykichejta, runa masiykichejta, amigosniykichejta ima’,+ nispa”. 28 Levitasqa Moisespa nisqanta kasorqanku. Ajinamanta chay pʼunchayqa 3.000 jinapuni qharis wañorqanku. 29 Chantá Moisesqa levitasta kamacherqa: “Kunan qankunaqa Jehová Diospaj tʼaqasqa kankichej, wawaykichejpa contranta, hermanoykichejpa contranta sayaykusqaykichejrayku.+ Chayrayku Diosqa kunan pʼunchay qankunata bendecisonqachej”,+ nispa.

30 Qʼayantin Moisesqa israelitasta nerqa: “Qankunaqa jatun juchatapuni ruwankichej. Kunanqa wicharisaj orqoman, chaypi Jehová Diosmanta mañakamusaj. Ichapis payqa juchaykichejta perdonanqa”,+ nispa. 31 Ajinamanta Moisesqa, maypichus Jehová Dios kasharqa chayman kutirispa nerqa: “Kay israelitasqa jatun juchatapuni ruwanku. Paykunaqa oromanta uj santota ruwakunku diosninku kananpaj.+ 32 Chaywanpis munanki chayqa, juchankuta perdonay.+ Manachus juchankuta perdonanki chayqa, ama jina kaspa libroykipi qhelqasqayki sutiyta orqhoy ari”,+ nispa. 33 Jehová Diostajrí Moisesman nerqa: “Pichus contraypi juchallikojpa sutinta libroymanta orqhosaj. 34 Kunanqa kutispa israelitasta pusay maymanchus noqa nerqayki pusanaykita chayman. Angelneyqa ñaupaqeykita renqa.+ Maykʼajchus cuentata mañasaj, chay pʼunchay juchasninkumanta castigasaj”, nispa. 35 Chantá Jehová Diosqa israelitasta castigarqa, chay waka uñaman rijchʼakoj santota Aaronwan ruwachikusqankumanta.

33 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Kunanqa puririy Egiptomanta orqhomorqanki chay runaswan khuska. Riytaj ima jallpʼatachus juraspa nerqani Abrahanman, Isaacman, Jacobmanwan ‘kay jallpʼataqa mirayniykiman qosaj’+ nispa, chay jallpʼaman. 2 Noqaqa angelniyta kachamusaj ñaupaqeykita rinanpaj,+ ñaupaqeykimantataj qharqosaj cananeosta, amorreosta, hititasta, perizitasta, heveosta, jebuseosta ima.+ 3 Qankunaqa riychej, maypichus lechewan miskʼiwan jinantin tiyan chay jallpʼaman.+ Noqarí mana qankunawanchu risaj. Qankunawanchus riyman chayqa ñanpi tukurparichiykichejman,+ qankunaqa ancha kʼullu runas*+ kankichej”, nispa.

4 Israelitasqa Dios chay jinata nisqanta uyarispa mayta llakikorqanku, nitaj mayqenninkupis kʼachanchanasninkuta churakorqankuchu. 5 Jehová Diostaj Moisesta nerqa: “Israelitasman kayta niy: ‘Noqaqa jamuspa uj rato tukurpachiykichejman.+ Qankunaqa ancha kʼullu runas kankichej.+ Kunanqa ama kʼachanchanasniykichejta churakuychejchu, imatachus qankunata ruwanayta ninaykama’, nispa”. 6 Chayraku israelitasqa Horeb orqopi kʼachanchanasninkuta orqhokorqanku. Chaymantapachataj niña churakorqankuchu.

7 Moisesqa toldonta* campamentomanta* jawaman apaspa karunejpi armamorqa. Chaytataj suticharqa Dioswan tinkukuna toldo nispa. Pillapis Jehová Diosta tapurikuyta munajqa+ campentomanta llojsispa, chay tinkukuna toldoman rej. 8 Chay toldoman Moisesta rishajta rikuspa, israelitasqa tukuyninku sayaykoj kanku toldo wasisninku punkupi, Moisestataj qhawaj kanku chay toldoman yaykunankama. 9 Chay toldoman Moisés yaykojtinkamataj, chhoqo phuyoqa+ uraykamuspa chay toldo punkuman tiyaykoj. Chaypitaj qhepakoj Moiseswan Dios parlayta tukunankama.+ 10 Chay chhoqo phuyuta toldo punkupi kashajta rikuspa, israelitasqa tukuyninku toldo wasisninku punkupi kʼumuykukoj kanku. 11 Chaypi Jehová Diosqa uyapura Moiseswan parlaj, imaynatachus pipis uj runawan parlarikun ajinata.+ Moisés campamentoman kutejtintaj, Nunpa wawan Josué+ chay tinkukuna toldopi qhepakoj. Payqa Moisespa yanapajnin, kamachintaj karqa.+

12 Chantá Moisesqa Jehová Diosta nerqa: “Qan nishawanki: ‘Kay runasta pusay’, nispa. Manataj niwankichu pitachus kachanaykita noqawan rinanpaj. Chantapis niwarqanki: ‘Qantaqa allintapuni rejsiyki,* allinpajtaj qhawayki’, nispa. 13 Kunanqa sichus allinpaj qhawawanki chayqa, ama jina kaspa rejsichiway ari ñanniykita,+ qanta rejsisunaypaj, ñaupaqeykipitaj allinpaj qhawasqa kanaypaj. Amataj qonqakuychu kayqa nacionniyki kasqanta”,+ nispa. 14 Diostaj* nerqa: “Noqapuni qanwan risaj,+ noqallataj samarichisqaykipis”,+ nispa. 15 Moisestaj kuticherqa: “Sichus mana noqaykuwanchu rinki chayqa, ama waj ladoman kachawaykuchu ari. 16 ¿Imaynapitaj runas yachanqanku noqatawan israelita wawasniykitawan allin ñawiwan qhawawasqaykutari? Sichus qan noqaykuwan rinki chayqa,+ chaypi yachanqanku noqatawan israelita wawasniykitawan kay jallpʼapi llajtasmanta tʼaqawasqaykuta”,+ nispa.

17 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Kay mañakuwasqaykitapis ruwallasajtaj, imaraykuchus allinpaj qhawayki, allintataj rejsiyki”,* nispa. 18 Moisestajrí kuticherqa: “Ama jina kaspa, saqeway ari qanta rikusunayta”,* nispa. 19 Diostaj nerqa: “Noqa ñaupaqeykita pasasaj, qantaj rikunki kʼacha sonqo kasqayta, Jehová sutiytataj rejsichisqayki.+ Piwanchus kʼacha kayta munani chaywan kʼacha kasaj, pitachus khuyakuyta munani chayta khuyakusaj”,+ nispa. 20 Chaywanpis nillarqataj: “Manapuni uyayta rikuwankimanchu, imaraykuchus pipis rikuwajqa manapuni kausanmanchu”, nispa.

21 Jehová Diosqa nillarqataj: “Kay qayllaypi uj cheqan tiyan. Chay cheqapi kaj chhanka patapi sayaykuy. 22 Jatun kayniy kaynejta pasashajtin, chhanka juskʼuman churaykusqayki, makiywantaj pakaykusqayki, chaynejta pasanaykama. 23 Chaymantataj makiyta oqharisaj, qantaj wasallayta rikuwanki, uyaytarí manapuni rikuwankichu”,+ nispa.

34 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nillarqataj: “Iskay pʼalta rumista* ruwallaytaj ñaupajta jina,+ mayqenkunatachus choqaspa tʼunarparerqanki+ chaykunata jina. Noqataj chayman qhelqasaj ñaupajta qhelqarqani, chay kikin palabrasllatataj.+ 2 Kunanqa qʼayapaj wakichikuy. Tutamanta Sinaí orqoman wicharimunki, kay orqo puntapitaj noqaman qayllaykamuwanki.+ 3 Ama pipis qanwan wicharimuchunchu, nitaj pipis chay orqoman qayllaykamuchunchu. Nillataj ovejaspis ni wakaspis chaynejpi mikhuchunkuchu”,+ nispa.

4 Chantá Moisesqa ñaupajta jina, iskay pʼalta rumista ruwakorqa. Qʼayantintaj tutamanta jatarikuspa, chay rumis oqharisqa Sinaí orqoman wicharerqa Jehová Dios kamachisqanman jina. Moisesqa chay iskay pʼalta rumista makinpi aparqa. 5 Jehová Diostaj phuyupi chay orqoman uraykamorqa.+ Moisesman qayllaykuspataj, Jehová Diosqa sutinta rejsicherqa.+ 6 Chaypacha Jehová Diosqa Moisespa qayllanta pasaspa nerqa: “Jehová Dios, Jehová Dios, khuyakoj Dios,+ kʼacha sonqoyoj,*+ pacienciayoj,*+ may jina munakuyniyoj,+ nisqantapis juntʼanpuni.+ 7 Munakuynenqa waranqa waranqa runaspaj,+ perdonantaj runaspa pantasqasninkuta, mana kasukuspa imatapis ruwasqankuta, juchasninkuta ima.+ Payqa mana qhawakullanqachu juchayoj runataqa,+ manachayqa tataspa juchasninkumantaqa wawasninkuta castiganqa, jinallataj allchhisninkuta, allchhisninkoj wawasninkutapis”,+ nispa.

8 Moisestaj usqhay usqhayta qonqoriykukuspa pampakama kʼumuykukorqa. 9 Nerqataj: “Jehová Diosníy, sichus allinpaj qhawawanki chayqa, noqaykuwan riy ari. Jehová Diosníy, ama jina kaspa noqaykuwan rillay ari+ may kʼullu runas* kajtiykupis.+ Perdonawayku ari pantasqasniykuta, juchasniykutapis.+ Japʼikapuwaykutaj qanpata kanaykupaj”, nispa. 10 Diostaj kuticherqa: “Kunanqa qankunawan uj tratota ruwasaj: Noqaqa tʼukuna imasta ruwasaj israelitas rikunankuta. Chaytaqa manaraj maynejpipis ruwarqanirajchu ni kay jallpʼapi, nitaj mayqen nacionpipis.+ Mayqen naciones chaupipichus tiyakunkichej chaykunaqa, rikonqanku noqa Jehová Dios imatachus ruwasqayta. Qankunarayku ruwasqayqa tʼukunapaj jinapuni kanqa.+

11 ”Imatachus kunan kamachishaykichej chayta kasuwaychej.+ Noqa ñaupaqeykichejmanta qharqosaj amorreosta, cananeosta, hititasta, perizitasta, heveosta, jebuseosta ima.+ 12 Amapuni ima tratotapis ruwankichejchu may jallpʼamanchus rishankichej chaypi tiyakoj runaswanqa,+ imaraykuchus paykunaqa urmachisunkichejman.+ 13 Qankunaqa urmarachinkichej altaresninkuta, tʼunarankichej yupaychana rumi pilaresninkuta, yupaychana kʼullu postesninkutapis* kʼuturankichej.+ 14 Amapuni kʼumuykukunkichejchu qhasi manakaj diosesninkumanqa,+ imaraykuchus Jehová Diosqa* payllata yupaychanata munan.* Payqa payllata yupaychanata munaj Diospuni.+ 15 Amapuni ima tratotapis ruwankichejchu chay jallpʼaspi tiyakojkunawanqa. Maypachachus paykunaqa diosesninkuta yupaychaspa qhenchachakonqanku, qarakustapis ruwanqanku*+ chaypacha qankunata inkitasonqachej, chay jaywasqanku imastataj mikhuchisonqachej.+ 16 Chaypachataj qankunaqa qhari wawasniykichejta warmi wawasninkuwan casarachiyta munankichej.+ Chay warmi wawasninkutaj diosesninkuta yupaychaspa qhenchachakonqanku, qhari wawasniykichejtapis inkitanqanku chay diosesninkuta yupaychaspa qhenchachakunankupaj.+

17 ”Amapuni qankunaqa metalta unuyachispa ima diostapis ruwakunkichejchu.+

18 ”Mana Levadurayoj Tʼanta Fiestataqa ruwankichejpuni.+ Mana levadurayoj tʼantata mikhunkichej, qankunaman kamachisqayman jina. Chay tʼantataqa qanchis pʼunchayta mikhunkichej abib* killapi,+ maychus fechanpi, abib killapi Egiptomanta llojsimusqaykichejrayku.

19 ”Tukuy kuraj qhari wawasniykichejqa noqajta kanku,+ jinallataj uywasniykichejpa ñaupaj kaj wachasqa orqo uñasninkupis noqajta kanku, ñaupaj kaj torito, jinallataj ñaupaj kaj corderitopis.+ 20 Sichus burroykichejpata ñaupaj kaj uñitan tiyapunman chayqa, chay uñanpa cuentanmanta uj ovejata Diospaj ñakʼankichej.* Mana jinata ruwaspatajrí chay uña burritotaqa kunkanpi wajtaspa wañuchinkichej. Tukuynin kuraj qhari wawasniykichejmantapis qolqeta pagankichej.+ Ama pipis chʼusaj makillaqa noqaman jamuwankichejchu.

21 ”Sojta diasta llankʼankichej, qanchis kaj diatajrí samarikunkichej,*+ tarpuna tiempopis kachun chayri cosechana tiempopis kachun.

22 ”Chantá ruwallankichejtaj Semanas Fiestata, trigo chajraykichejmanta ñaupaj kaj poqoyta jaywaspa. Wata tukukuytataj ruwankichej Cosecha Tukukuy Fiestata.*+

23 ”Tukuy qharisqa watapi kinsa kutita renqanku Israelpa Diosnin Señor Jehovaj ñaupaqenman.+ 24 Noqa ñaupaqeykichejmanta waj nacionesta qharqosaj,+ jallpʼaykichejtataj jatunyachisaj. Mana pipis chay jallpʼaykichejtaqa munapayanqachu, nitaj japʼikaponqachu watapi kinsa kutita Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenman wicharinaykichejkama.

25 ”Uywa wañuchisqa ofrendaj yawarnintaqa, ama jaywawankichejchu levadurayoj imastawan khuskaqa.+ Pascua Fiestapi imatachus jaywawasqaykichejtapis, ama puchuchinkichejchu qʼayantinkamaqa.+

26 ”Jallpʼaykichejmanta ñaupaj kaj aswan sumaj poqoynintaqa, apamunkichej Jehová Diosniykichejpa wasinman.+

”Cabra uñitaj aychantaqa ama mamanpa lechenpi tʼimpuchinkichejchu”,+ nispa.

27 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nillarqataj: “Tukuy kay palabrasta qhelqay,+ imaraykuchus kay palabrasman jina uj tratota ruwashani, qanwan israelitaswan ima”,+ nispa. 28 Chaypi Moisesqa qhepakorqa Jehová Dioswan, 40 diasta 40 tutastawan, ni imata mikhuspa, nitaj yakutapis tomaspa.+ Diostaj* chay pʼalta rumispi qhelqarqa trato ruwasqanmanta Chunka Kamachiykunata.*+

29 Chaymanta Moisesqa chay Sinaí orqomanta uraykamorqa, iskay pʼalta rumispi qhelqasqa kamachiykuna* oqharisqa.+ Moisestaj chay orqomanta uraykamushaspa, mana reparakorqachu uyan kʼancharishasqanta Dioswan parlamusqanrayku. 30 Aaronwan tukuy israelitaswantaj Moisesta qhawarispa repararqanku uyan kʼancharishasqanta. Chayrayku paykunaqa manchachikorqanku payman qayllaykuyta.+

31 Moisestajrí paykunata wajyarqa. Chantaraj Aaronwan israelitasmanta tukuy kamachejkunawan Moisesman qayllaykorqanku. Moisestaj paykunawan parlarqa. 32 Chaymantaraj tukuy israelitasqa Moisesman qayllaykorqanku. Moisestaj chaypi paykunaman willarqa, imastachus Jehová Dios Sinaí orqopi kamachisqanta.+ 33 Moisesqa israelitaswan parlayta tukuytawan, uyanta velowan qhataykukoj.+ 34 Jehová Dioswan parlaj rispataj Moisesqa chay velonta orqhokoj.+ Kutimuspataj israelitasman willaj imastachus Dios kamachisqanta.+ 35 Israelitasqa Moisesta qhawarispa uyanta kʼancharishajta rikoj kanku. Moisestajrí uyanta velowan qhataykukoj, ujtawan Dioswan* parlamunankama.+

35 Chantá Moisesqa tukuy israelitasta tantachimuspa, paykunaman nerqa: “Jehová Diosqa kay imasta ruwanata kamachin:+ 2 Sojta pʼunchaykunata trabajankichej, qanchis kaj pʼunchaytajrí qankunapaj santo pʼunchay kanqa. Chay samarikuna pʼunchayqa jatun pʼunchay kanqa, Jehová Diospaj tʼaqasqa.+ Pichus chay pʼunchay trabajajqa wañuchisqa kanqa.+ 3 Samarikuna pʼunchaypeqa amapuni ninallatapis wasiykichejpi japʼichinkichejchu”, nispa.

4 Chantá Moisesqa tukuy israelitasta nillarqataj: “Jehová Diosqa kamachillantaj: 5 ‘Qankunaqa Jehová Diospaj ofrendasta apamuychej.+ Sapa ujniykichej ofrendasta Jehová Diospaj apamuychej sonqoykichejpi munasqaykichejman jina:+ orota, qolqe metalta, cobreta, 6 azul hilota, kulli hilota,* puka qʼaytuta, sumaj linota, cabra pelota,+ 7 pukaman tiñisqa carnero* qarasta, foca* qarasta, acacia maderasta, 8 mecherospaj aceiteta, jinallataj balsamotapis. Chay balsamoqa kanqa santo aceitepaj, sumajta qʼapaj inciensopajwan.+ 9 Chantá apamullaychejtaj ónice valorniyoj rumista, waj valorniyoj rumistawan efodman,*+ pecheramanwan+ churanapaj.

10 ”’Qankuna ukhupi tukuy yachayniyojkuna+ jamuychej, imastachus Jehová Dios kamachin chay imasta ruwanaykichejpaj. 11 Qankunaqa ruwankichej Diosta yupaychana toldota, qhatanasninta, jawa qhatanasninta, ganchosninta, marcosninta, sujetana kʼaspisninta, machonesninta,* chukusninta ima, 12 jinallataj arca nisqa cajata,+ apana kʼaspisninta,+ chay arcaj tapanta,+ chay qayllapi kanqa chay cortinata,+ 13 mesata,+ apana kʼaspisninta, imaschus chay mesapi kanqa chay imasta, Diospa ñaupaqenpi kaj nisqa tʼantata,+ 14 jinallataj candelerota,*+ tukuy imasnintinta, mecherosninta, kʼanchachina aceiteta,+ 15 chantá incienso qʼoshñichina altarta,+ apana kʼaspisninta, santo aceiteta, sumaj qʼapaj inciensota,+ Diosta yupaychana toldo punkupaj cortinata, 16 ofrenda qʼolachina* altarta,+ cobre rejillanta, apana kʼaspisninta, imaschus chay altarpaj kanqa chaykunata, wirkhita, imapichus chay wirkhi churasqa kanqa chaynintinta,+ 17 jinallataj patiopaj cortinasta,+ kʼaspisninta, chukusninta, patio punkupaj cortinata, 18 Diosta yupaychana toldoj estacasninta, patioj estacasninta, chay estacaspa watanasninta,+ 19 yupaychana toldopi sirvinapaj sumaj awasqa ropasta,+ Aaronpaj sacerdote ropasta,+ jinallataj wawasninpaj ropastapis, sacerdotes jina sirvinankupaj’, nispa”.

20 Chantá tukuynin israelitasqa Moisespa ñaupaqenmanta riraporqanku. 21 Chaymantataj ofrendasta Jehová Diospaj apamorqanku, pikunachus tukuy sonqowan qoyta munarqanku chaykuna.+ Chaytaqa apamorqanku Dioswan tinkukuna toldo ruwakunanpaj, imasninchus kanan karqa chaykunapajwan, jinallataj sacerdote ropaspajpis. 22 Ajinata jamorqanku qharis warmis ima, imastachus tukuy sonqowan qoyta munarqanku chay aparisqas. Paykunaqa kay imasta apamorqanku: japʼichinasta, aretesta, anillosta, waj valorniyoj imasta, oromanta ruwasqa tukuy laya* imastawan. Ajinata paykunaqa chay oro ofrendasta* Jehová Diospaj apamorqanku.+ 23 Chantá apamullarqankutaj: azul hilota, kulli hilota, puka qʼaytuta, sumaj linota, cabra pelota, pukaman tiñisqa carnero qarasta, foca qarasta ima. 24 Wakintaj Jehová Diospaj ofrendata qonankupaj apamorqanku qolqe metalta, cobretawan. Chantapis pikunajtachus tiyaporqa acacia maderasninku chaytapis apamullarqankutaj, imaschus ruwakunan karqa chaykunata ruwanapaj.

25 Sumajta phushkayta yachaj warmispis+ phushkasqankuta apamorqanku: azul hilota, kulli hilota, puka qʼaytuta, sumaj linotawan. 26 Chantapis sumajta phushkayta yachaj warmisqa cabra pelosta* tukuy sonqo phushkarqanku.

27 Israelmanta kamachejkunataj apamorqanku ónice valorniyoj rumista, waj valorniyoj rumistawan efodman, pecheramanwan churanapaj.+ 28 Apamullarqankutaj balsamota, aceitetapis. Chay aceiteqa karqa kʼanchachinapaj, santo aceitepaj,+ sumajta qʼapaj inciensopajwan.+ 29 Ajinata tukuy qharis, warmis ima apamorqanku imastachus tukuy sonqowan qoyta munasqankuta, Moisesman Jehová Dios kamacherqa chay imasta ruwanankupaj. Israelitasqa chay ofrendasta tukuy sonqo apamorqanku Jehová Diospaj.+

30 Chantá Moisesqa israelitasman nerqa: “Jehová Diosqa ajllanña Judá ayllumanta* Bezalelta, pichus Urijpa wawan, Hurpa allchhintaj chayta.+ 31 Diosqa payman juntʼachin espiritunwan, yachayniyoj kananpaj, tukuy imata ruwayta yachananpaj, yuyayniyoj kananpaj tukuy laya imasta sumajta ruwananpaj, 32 ajinamanta ñaupajmantaña yuyaychakunanpaj imaynatachus imatapis kʼachituta ruwananta, oromanta imasta, qolqemanta imasta, cobremanta imastawan ruwananpaj, 33 jinallataj valorniyoj rumista kʼutunanpaj, japʼichinasninmantaj churananpaj, maderamantapis tukuy imata kʼachituta ruwananpaj. 34 Chantapis Diosqa Bezalelpa sonqonman yachayta churan, Dan ayllumanta Ahisamacpa wawan Oholiabpa sonqonmanpis yachayta churallantaj, paykuna wajkunaman yachachinankupaj.+ 35 Diosqa paykunaman yachayta qon,+ tukuy imata kʼachituta ruwanankupaj, sumajta bordanankupaj, jinallataj sumajta awanankupajpis azul hilowan, kulli hilowan, puka qʼaytuwan, sumaj linowan ima. Paykunaqa tukuy imasta ruwanqanku, ñaupajmantañataj wakichenqanku imaynatachus chay imasta kʼachituta ruwanankuta.

36 ”Bezalelwan, Oholiabwan, tukuy yachayniyojkunawan Diosta yupaychana toldopaj tukuy imasta ruwanqanku, Jehová Dios kamachisqanman jina. Jehová Dios paykunaman yachayta qonña imatapis sumajta ruwanankupaj”,+ nispa.

2 Chantá Moisesqa wajyarqa Bezalelta, Oholiabta, tukuy yachayniyojkunatawan, pikunamanchus Jehová Dios yachayta sonqonkuman churarqa chaykunata.+ Paykunataj nerqanku imatapis tukuy sonqo ruwaysikunankuta.+ 3 Moisestaj paykunaman qorqa tukuy ofrendasta,+ mayqenkunatachus israelitas apamusqanku Diosta yupaychana toldopaj chayta. Israelitastaj sapa paqarin ofrendasta apamullarqankupuni tukuy sonqo.

4 Chantá tukuy yachayniyojkunaqa Diosta yupaychana toldopaj imastachus ruwashasqankuta saqespa, Moisesman jamorqanku qhepan qhepanta, 5 nerqankutaj: “Israelitasqa ancha ashkhataña ofrendasta apamunku Jehová Dios kamachisqanta ruwanapaj”, nispa. 6 Chaymanta Moisesqa tukuynin campamentopi* kajkunaman willachimorqa: “Qharispis warmispis amaña imatapis apamuychejchu Diosta yupaychana toldota ruwanapaj”, nispa. Ajinata israelitastaqa jarkʼarqa amaña imatapis apamunankupaj. 7 Tukuy ima ruwakunanpajqa ashkhaña karqa, necesitakusqanmantapis aswan ashkhaña.

8 Tukuy yachayniyojkunaqa+ chunka telasmanta ruwarqanku Diosta yupaychana toldota.+ Chay telastaqa sumaj kʼantisqa linomanta awarqanku. Bezaleltaj* chay telaspi querubinesta* bordarqa azul hilowan, kulli hilowan,* puka qʼaytuwan ima.+ 9 Tukuynin telasqa uj tamañolla karqanku, largonmanqa karqanku 12 metros khuskanniyoj, anchonmantaj casi iskay metrosniyoj.* 10 Chantá Bezalelqa chay chunka telasmanta phishqata ujllaman siraykorqa, chay ujnin phishqa telastapis ujllaman siraykorqa. 11 Chantá chay iskaynin telasta japʼichinanpajqa, ujnin telaj puntanman azul qʼaytumanta ninrista siraykorqa, ujnin telaj puntanmanpis ninrista siraykullarqataj. 12 Chay ñaupaj kaj telaj puntanmanqa 50 ninrista siraykorqa, ujnin kaj telaj puntanmanpis 50 ninrisllatataj siraykorqa. Ajinamanta ninrispurata japʼirachinanpaj. 13 Chantá ruwallarqataj oromanta 50 ganchosta, chaykunawantaj chay iskaynin telasta japʼiracherqa. Jinamanta Diosta yupaychana toldopajqa uj telalla karqa.

14 Chaymantaqa awallarqataj cabra pelomanta* 11 telasta, Diosta yupaychana toldota qhatanapaj.+ 15 Chay 11 telasqa uj tamañolla karqanku, largonman karqa 13 metrosniyoj, anchonmantaj casi iskay metrosniyoj.* 16 Phishqa telastaqa siraykuspa uj telallaman tukucherqa, chay ujnin sojta telastapis siraykuspa uj telallamantaj tukucherqa. 17 Chantá chay iskaynin telasta japʼichinapajqa, uj telaj puntanman 50 ninrista siraykorqa, ujnin telaj puntanmanpis 50 ninrisllatataj siraykorqa. 18 Chantaqa 50 ganchosta cobremanta ruwarqa, chaywan chay iskaynin telasta japʼichinapaj. Ajinamanta uj telalla kananpaj.

19 Chay toldota qhatanapaj ruwallarqataj uj qhatanata pukaman tiñisqa carnero* qarasmanta. Chay patanman qhatanapajtaj waj qhatanata ruwallarqataj foca* qarasmanta.+

20 Diosta yupaychana toldopajqa, marcosta ruwarqa acacia maderamanta.+ Chay marcosqa cheqanta sayachinapaj karqa.+ 21 Sapa marcoqa sayayninman tawa metros khuskanniyoj karqa, anchonmantaj 67 centimetrosniyoj.* 22 Sapa marcotaqa ruwarqa iskay japʼichinasqa chakisniyojta. Ajinata ruwarqa sapa marcota Diosta yupaychana toldopaj. 23 Diosta yupaychana toldoj lloqʼe* ladonpajqa 20 marcosta ruwarqa. 24 Chay 20 marcosta sayachinapajtaj 40 chukusta ruwarqa qolqe metalmanta. Uj marcoj iskay chakisninpajqa iskay chukusta ruwarqa. Chay ujkunapajpis kikillantataj ruwarqa, sapa marcoj iskay chakisninpaj iskay chukusta.+ 25 Diosta yupaychana toldoj paña* ladonpajpis 20 marcosllatataj ruwarqa. 26 Chay marcosta sayachinapajtaj qolqe metalmanta ruwallarqataj 40 chukusta. Uj marcota sayachinapajqa iskay chukus karqa. Chay ujnin marcosta sayachinapajpis sapa ujpaj iskay chukusllatataj karqa.

27 Diosta yupaychana toldoj wasa ladonpajqa* sojta marcosta ruwarqa.+ 28 Chantá iskay marcostawan ruwarqa Diosta yupaychana toldoj wasa ladonpi iskaynin esquinasninman sayachinapaj. 29 Chay iskay marcostaqa iskay maderasmanta ruwarqa, pata kantusnintataj kʼaskanacherqa, ñaupaj kaj anillo karqa chaypi. Ajinata ruwarqa puraj lado esquinasninpaj. 30 Diosta yupaychana toldoj wasa ladonpi tukuynin marcosqa pusaj karqa. Chaykunata sayachinapajtaj qolqe metalmanta 16 chukus karqa. Sapa marcota sayachinapajqa iskay chukus karqa.

31 Diosta yupaychana toldoj lloqʼe ladonpi marcosta japʼichinapajtaj, acacia maderamanta phishqa sujetana kʼaspista ruwarqa.+ 32 Paña ladonpi marcosta japʼichinapajpis phishqa sujetana kʼaspisllatataj ruwarqa. Phishqatataj ruwarqa wasa ladonpaj.* 33 Ujnin sujetana kʼaspitaqa ruwarqa ujnin kantunmanta ujnin kantunkama pasachinapaj, marcospa chaupinpi anillosta churarqa chayninta. 34 Chay marcostaqa orowan forraykorqa. Chay marcospajtaj anillosta oromanta ruwarqa, chayninta chay sujetana kʼaspista pasachinapaj. Chay kʼaspistapis orollawantaj forraykorqa.+

35 Ruwallarqataj uj cortinata+ azul hilomanta, kulli hilomanta, puka qʼaytumanta, sumaj kʼantisqa linomantawan. Chay cortinapitaj querubinesta+ bordarqa.+ 36 Chay cortinapajqa ruwarqa acacia maderamanta tawa machonesta,* orowantaj forraykorqa, ganchostapis orollamantataj ruwarqa. Chay machonesta sayachinapajtaj qolqe metalmanta tawa chukusta ruwarqa. 37 Diosta yupaychana toldo punkupajqa uj cortinata awarqa azul hilowan, kulli hilowan, puka qʼaytuwan, sumaj kʼantisqa linowan ima.+ 38 Chay cortinata warkhuykunapajtaj ruwarqa phishqa machonesta, ganchosta ima. Chantá chay machonespa pata puntasninta, japʼichinasnintapis* orowan forraykorqa. Phishqa chukusnintataj cobremanta ruwarqa.

37 Chantá Bezalelqa+ arca nisqa cajata+ ruwarqa acacia maderamanta. Chayqa largonman karqa uj metro 11 centimetrosniyoj, anchonmantaj 67 centimetrosniyoj, sayayninmanpis 67 centrimetrosniyoj.*+ 2 Chay arcaj ukhuntawan jawantawanqa oro purituwan forraykorqa, pata kantusnintapis orollawantaj muyuykucherqa moldurawan jina.*+ 3 Chaymantataj ruwarqa oromanta tawa anillosta. Chaykunatataj churarqa arcaj tawantin esquinasninman, chakisnin patitaman, iskay anillosta arcaj ujnin ladonman, iskay anillostataj chay ujnin ladonman. 4 Chantá ruwallarqataj acacia maderamanta kʼaspista, orowantaj forraykorqa.+ 5 Chay kʼaspistataj pasacherqa arcaj ladosninpi kaj anillosninta, chaymanta japʼispa arcata apanapaj.+

6 Chay arcaj tapantaqa oro puritumanta ruwarqa,+ largonman uj metro 11 centimetrosniyojta, anchonmantaj 67 centimetrosniyojta.*+ 7 Chay arcaj tapanpitaj+ ruwarqa oromanta iskay querubinesta*+ martillowan takaspa, ujta ujnin kantunpi, ujtataj ujnin kantunpi. 8 Chay querubinestaqa tapaj iskaynin kantusninpi ruwarqa, ujta ujnin kantunpi, ujtataj ujnin kantunpi. 9 Chay iskay querubinespa lijrasnenqa* pataman oqharisqa karqa, arcaj tapantataj llanthuykorqa.+ Chantapis chay querubinesqa uyapura qhawanasqas karqanku, tapaman kʼumuykusqastaj.+

10 Chantá mesatañataj ruwarqa acacia maderamanta,+ largonman 89 centimetrosniyojta, anchonman 44 centimetrosniyojta, sayayninmantaj 67 centimetrosniyojta.*+ 11 Chay mesataqa oro purituwan forraykorqa. Kantusnintapis orollawantaj muyuykucherqa moldurawan jina. 12 Chay mesaj kantusninmanqa maderaswan muyuykucherqa, chay maderasqa anchonman uj maki tʼajllu* karqa. Chay maderaspa kantusnintapis orollawantaj muyuykucherqa moldurawan jina. 13 Chaymantaqa ruwarqa oromanta tawa anillosta. Chaykunatataj churarqa mesaj tawantin esquinasninman, maykunapichus chakisnin japʼichisqas kasharqanku chaynejman. 14 Chay anillosqa kasharqa maderaswan muyuykucherqa chay uritapi, chayninta kʼaspista pasachinapaj, chay kʼaspismanta japʼispa mesata apanapaj. 15 Chay kʼaspistaqa ruwarqa acacia maderamanta, orowantaj forraykorqa, chaymanta japʼispa mesata apanapaj. 16 Chantá chay mesapaj ruwallarqataj oro puritumanta platosta, vasostawan. Jinallataj ruwarqa yurusta, fuentestawan vino ofrendasta jichʼanapaj.+

17 Chantaqa martillowan takaspa uj candelerota*+ ruwarqa oro puritumanta. Chay candeleroj sayanan, chaupi kʼaspin, tʼika chupasnin, mukʼusnin,* tʼikasnin imaqa kikinmanta ruwasqa karqa, mana waj wajchu.+ 18 Chay candeleroj chaupi kʼaspinmantaqa sojta ramas llojserqa, uj ladonman kinsa, uj ladonmantaj kinsa. 19 Ujnin ladopeqa sapa ramapi kinsa tʼika chupas karqa, almendro tʼikasman rijchʼakoj, mukʼusniyoj, tʼikasniyoj ima. Ujnin ladopipis sapa ramapi kikillantaj karqa. Ajinata sojtantin ramas llojserqa chay candeleroj chaupi kʼaspinmanta. 20 Candeleroj chaupi kʼaspinpi kallarqataj tawa tʼika chupas almendro tʼikasman rijchʼakoj, mukʼusniyoj, tʼikasniyoj ima. 21 Chaupi kʼaspimanta ñaupajta sapa ladoman ramas llojsishan chay urapeqa uj mukʼu karqa. Qhepan kajpi sapa ladoman ramas llojsishan chay urapipis uj mukʼu kallarqataj, qhepan kajpipis kikillantaj karqa. Ajina karqa candeleroj chaupi kʼaspinmanta sojta ramas llojsishanku chaykunapi. 22 Candeleroj mukʼusnin, ramasnin, tukuy imasninpis ujlla karqa, oro puritumanta martillowan takasqa. 23 Chay candeleropajqa oro puritumanta ruwarqa qanchis mecherosta mechasniyojta,+ jinallataj tenazasninta, brasa apaykachanasnintapis. 24 Chay candelerotaqa tukuy imasnintawan ruwarqa 34 kilos* oro puritumanta.

25 Chantá ruwallarqataj acacia maderamanta uj altarta, chaypi inciensota qʼoshñichinapaj.+ Chay altarqa cuadrado karqa. Sapa ladonmanqa karqa 44 centimetrosniyoj, sayayninmantaj karqa 89 centimetrosniyoj.* Wajrasninpis kikinmanta llojserqa.+ 26 Tukuynin altartaqa oro purituwan forraykorqa patanta, tukuynin muyuyninta, wajrasninta ima. Pata kantusnintapis orollawantaj muyuykucherqa moldurawan jina. 27 Chay moldura uritapitaj oro anillosta churarqa, ujnin ladopi iskayta, ujnin ladopitaj iskayta. Chayninta kʼaspista pasachispa altarta apanapaj. 28 Chay kʼaspistaqa ruwarqa acacia maderamanta, orowantaj forraykorqa. 29 Chantá wakicherqa santo aceiteta,+ jinallataj sumaj qʼapaj inciensotapis mana waj imaswan yapasqata.+ Chaykunataqa wakicherqa imaynatachus sumajta qʼapaj imasta wakichinku ajinata.

38 Bezalelqa ruwallarqataj ofrenda qʼolachina* altarta acacia maderamanta. Chay altarqa cuadrado karqa. Sapa ladonman karqa iskay metros 20 centimetrosniyoj, sayayninmantaj karqa uj metro 30 centimetrosniyoj.*+ 2 Chantá altarpa tawantin esquinasninpeqa kikinmanta llojsej wajrasta ruwarqa, chay altarwan ujlla kananpaj. Chay altartataj cobrewan forraykorqa.+ 3 Chaymantaqa cobremanta ruwarqa altarpaj imaschus kanan karqa tukuy chayta: ushpha wijchʼuna baldesta, palasta, fuentesta, trinchesta, brasa apaykachanasta ima. 4 Altarpajqa ruwallarqataj cobremanta uj rejillata. Chay rejillataqa altar ukhuman churaykorqa, kantusnin uraman, altarpa khuskanninman. 5 Chantá tawa anillosta metalmanta ruwarqa. Chaykunatataj churarqa altarpa tawantin esquinasninman, cobre rejilla kashan chay qayllaman, chayninta kʼaspista pasachinanpaj. 6 Chantaqa ruwarqa kʼaspista acacia maderamanta. Chaykunatataj cobrewan forraykorqa. 7 Chay kʼaspistaqa pasacherqa, altarpa iskaynin ladosninman anillosta churarqa chayninta, chay kʼaspismanta oqharispa altarta apanapaj. Altartaqa tablasmanta ruwarqa uj cajonta jina, patantapis urantapis juskʼullata.

8 Chantá ruwallarqataj cobremanta uj wirkhita,+ churanantawan. Chaykunataqa ruwarqa Dioswan tinkukuna toldo punkupi sirvinku, chay warmispa espejosninkumanta.*

9 Chaymantaqa patiotañataj ruwarqa.+ Chay patioj lloqʼe* ladonpajqa sumaj kʼantisqa linomanta cortinasta ruwarqa. Chay lloqʼe ladoqa 44 metros khuskanniyoj karqa.*+ 10 Kallarqataj 20 kʼaspis, 20 chukus ima cobremanta ruwasqas. Chay kʼaspispa ganchosninwan japʼichinasninwantaj* qolqe metalmanta karqa. 11 Patioj paña* ladonpipis cortinas kallarqataj, chay paña ladoqa 44 metros khuskanniyoj karqa.* Chay cortinaspa 20 kʼaspisnin, 20 chukusninpis cobremanta ruwasqa karqa. Chay kʼaspispa ganchosninwan japʼichinasninwantaj* qolqe metalmanta ruwasqa karqa. 12 Patioj wasa* ladontaj 22 metros 20 centimetrosniyoj karqa,* chaypajpis cortinas kallarqataj. Chay cortinaspajqa karqa chunka kʼaspis, chunka chukus ima. Chay kʼaspispa ganchosnin, japʼichinasninpis* qolqe metalmanta ruwasqa karqa. 13 Ñaupaj* ladoman patioj anchonqa karqa 22 metros 20 centimetrosniyoj.* 14 Punkoj ujnin ladonpajqa sojta metros khuskanniyoj* cortinas karqa, kinsa kʼaspisniyoj, kinsa chukusniyoj. 15 Patio punkoj ujnin ladonpajpis sojta metros khuskanniyoj* cortinas kallarqataj, kinsa kʼaspisniyoj, kinsa chukusniyoj. 16 Patioj muyuynintinpi kaj cortinasqa sumaj kʼantisqa linomanta ruwasqa karqa. 17 Kʼaspista sayachinapaj chukusqa cobremanta ruwasqa karqa. Chay kʼaspispa ganchosninwan japʼichinasninwantaj* qolqe metalmanta ruwasqa karqa, pata puntasninpis qolqe metalwan forrasqa karqa. Patioj tukuynin kʼaspisninpajqa qolqe metalmanta japʼichinas karqa.+

18 Patio punkupaj cortinaqa awasqa karqa azul hilowan, kulli hilowan,* puka qʼaytuwan, sumaj kʼantisqa linowan ima. Chay cortinaqa largonman karqa jisqʼon metrosniyoj, anchonmantaj patioj cortinasnin jinallataj karqa iskay metros 20 centimetrosniyoj.*+ 19 Chay cortinaj tawa kʼaspisnin, tawa chukusninpis cobremanta ruwasqa karqa. Chay kʼaspispa ganchosninwan japʼichinasninwantaj* qolqe metalmanta ruwasqa karqa, pata puntasninpis qolqe metalwan forrasqa karqa. 20 Diosta yupaychana toldoj estacasnin, jinallataj patioj estacasninpis tukuynin cobremanta ruwasqa karqa.+

21 Moisés kamachisqanman jina, levitasqa listata ruwarqanku imaswanchus ruwasqankuta Diosta yupaychana toldota, maypichus Diospa trato ruwasqan arca nisqa caja kashan chay toldota.+ Levitastaqa chayta ruwanankupaj+ kamachisharqa sacerdote Aaronpa wawan Itamar.+ 22 Imastachus Jehová Dios Moisesman kamacherqa tukuy chaytaqa, Judá ayllumanta* Bezalel+ ruwarqa. Payqa Urijpa wawan karqa, Hurpa allchhintaj. 23 Paywan kasharqa Dan ayllumanta Ahisamacpa wawan Oholiab.+ Payqa sumajta yacharqa tukuy imata kʼachituta ruwayta, sumajta bordayta, sumajtataj awayta azul hilowan, kulli hilowan, puka qʼaytuwan, sumaj linowan ima.

24 Ima orowanchus santo lugar ruwakorqa chay oroqa kuyuchisqa ofrenda jina jaywasqa karqa.+ Chay orotaj pesarqa 1.000 kilos,* santo lugarpi mashkhachus uj siclo pesasqanman jina. 25 Israelitas yupachikusqankumanta apamusqanku qolqe metalqa pesarqa 3.440 kilos,* santo lugarpi mashkhachus uj siclo pesasqanman jina. 26 Tukuy 20 watasniyojmanta pataman yupachikojkunaqa karqanku 603.550 israelitas.+ Sapa ujninku apamorqanku sojta gramos qolqeta.*+ Chaytaj pesasqa karqa santo lugarpi mashkhachus uj siclo pesasqanman jina.

27 Santo lugarpaj chukus, jinallataj chaupipi kaj cortinapaj chukuspis ruwasqa karqa 3.420 kilos qolqe metalmanta.* Pachaj chukusqa ruwasqa karqa 3.420 kilos qolqemanta, sapa chukoqa karqa 34 kilos 200 gramosniyoj qolqemanta.*+ 28 Bezalelqa 20 kilos* qolqe metalmanta ruwarqa machonespa* ganchosninta, pata puntasnintapis chay qolqellawantaj forraykorqa, sumajtataj japʼiykucherqa.

29 Cobre ofrendaqa* karqa 2.420 kilos.* 30 Chay cobremantaqa ruwarqa Dioswan tinkukuna toldo punkupaj chukusta, jinallataj cobre altarta, cobre rejillata, imaschus chay altarpaj karqa chay imastawan. 31 Ruwallarqataj patioj muyuyninpaj chukusta, patio punkupaj chukusta, jinallataj Diosta yupaychana toldopaj tukuy estacasta, patioj muyuynintinpaj estacastawan.+

39 Chantá sumaj ropasta awarqanku azul hilowan, kulli hilowan,* puka qʼaytuwan.+ Chay ropasqa karqa santo lugarpi sacerdotes ruwanasninkuta ruwanankupaj. Chantá awallarqankutaj Aaronpaj sacerdote ropasta,+ Jehová Dios Moisesman kamachisqanman jina.

2 Chantataj efodta*+ ruwarqanku oromanta, azul hilomanta, kulli hilomanta, puka qʼaytumanta, sumaj kʼantisqa linomantawan. 3 Orotaqa martillowan takaspa sillpʼayacherqanku. Bezaleltaj chay sillpʼayachisqanku orota qʼaytusta jina kʼutuspa chaywan efodta bordaykorqa. Efodqa awasqa karqa azul hilowan, kulli hilowan, puka qʼaytuwan, sumaj kʼantisqa lino hilowan ima. 4 Efodtaqa iskay telasmanta ruwarqanku. Ñaupaj ladonpi kajwan, qhepa ladonpi kajwanqa hombrospi japʼichisqa karqa. 5 Chay efodpeqa kikinpi japʼichisqa karqa uj chumpi watakunanpaj.+ Chay chumpitaj awasqa karqa orowan, azul hilowan, kulli hilowan, puka qʼaytuwan, sumaj kʼantisqa lino hilowan ima, Jehová Dios Moisesman kamachisqanman jina.

6 Chantá ónice valorniyoj rumista churarqanku oromanta ruwasqa japʼichinasman, chay rumispitaj Israelpa wawasninpa sutisninta churarqanku sello ñitʼinata jina.+ 7 Chaymantataj Bezalelqa chay rumista japʼicherqa efodpa hombrosnin pataman, Israelpa wawasnin yuyarisqa kanankupaj,+ Jehová Dios Moisesman kamachisqanman jina. 8 Pecherataqa+ efodta jinallataj sumajta bordarqa orowan, azul hilowan, kulli hilowan, puka qʼaytuwan, sumaj kʼantisqa lino hilowan ima.+ 9 Chay pecheraqa doblasqa kajtin cuadrado karqa. Sapa ladomanqa uj maki cuarta* miderqa. 10 Chay pecheraj patanmantaj churarqanku valorniyoj rumista, tawa filasta. Ñaupaj kaj filapeqa karqa rubí rumi, topacio rumi, esmeralda rumi. 11 Iskay kaj filapitaj karqa turquesa rumi, zafiro rumi, jaspe rumi. 12 Kinsa kaj filapitaj karqa léshem rumi,* ágata rumi, amatista rumi. 13 Tawa kaj filapitaj karqa crisólito rumi, ónice rumi, jade rumi. Chay tukuynin rumisqa oro japʼichinaswan japʼichisqas karqanku. 14 Chay rumisqa 12 karqanku, Israelpa wawasnin mashkhachus karqanku chayman jina. Sapa rumipeqa uj suti ruwasqa karqa sello ñitʼina jina, 12 aylluspa* sutisnin.

15 Chaymantataj pecherapaj ruwarqanku oro puritu hilosmanta tʼullkusqa* watusta.+ 16 Chantá ruwallarqankutaj oromanta iskay japʼichinasta, oromanta iskay anillostawan. Chay anillostataj japʼicherqanku pecheraj pata esquinasninman, puraj ladoman. 17 Chantá chay iskay oro watustaqa pasacherqanku pecheraj pata esquinasninpi kaj iskay anillosninta. 18 Chay iskaynin oro watuspa puntasnintataj, pasacherqanku efodpa puraj lado hombrosninpa iskay japʼichinasninta. Ajinamanta pecheraqa efodpa ñaupaqenpi warkhusqa kananpaj. 19 Chantá ruwallarqankutaj oromanta iskay anillosta. Chaykunatataj churarqanku pecheraj ura esquinasninman ukhu ladonman, efod qhawarisqata.+ 20 Ruwallarqankutaj oromanta iskay anillosta. Chaykunatataj churarqanku maypichus chumpeqa efodpi japʼichisqa kashan chayman, efodpa ñaupaqenman, hombrosmanta aswan uraman, awasqa chumpimanta patanejman. 21 Chaymantataj azul qʼaytuta wataykorqanku pecheraj anillosninman, efodpa anillosninmanwan. Ajinamanta pecheraqa efodpa chumpin patannejpi qhepakunanpaj, efodpa patanmantataj ama kuyurinanpaj, Jehová Dios Moisesman kamachisqanman jina.

22 Chantá Bezalelqa mana mangasniyoj ropata awarqa azul hilowan, chaypa patanpi efod kananpaj.+ 23 Chay mana mangasniyoj ropaqa cuelloyoj karqa, chay cuellonpa kantusnintaj sumaj awasqa karqa fierro chalecoj* kunkan jina, ama llikʼikunanpaj. 24 Ura kantusninmantaj tʼikanchasta churarqanku granadasta jina. Chay granadasta ruwanankupajqa azul hilotawan, kulli hilotawan, puka qʼaytutawan tʼullkorqanku. 25 Chaymantaqa ruwallarqankutaj oro puritumanta campanillasta. Chay campanillastataj warkhurarqanku granadaspa chaupisninman, chay mana mangasniyoj ropaj ura kantusnin muyurisqata. 26 Chaytaqa chajrusqata churarqanku ujta campanillata, ujtataj granadata. Ajinata chay mana mangasniyoj ropaj ura kantusninta muyuricherqanku. Chay mana mangasniyoj ropaqa karqa sacerdote ruwanasta ruwanapaj, Jehová Dios Moisesman kamachisqanman jina.

27 Chantaqa sumaj lino hilowan awarqanku camisonesta Aaronpaj, jinallataj wawasninpajpis.+ 28 Chantá sumaj linomanta ruwarqanku uma maytʼunata,+ jinallataj Aaronpa wawasninpaj kʼachitu uma maytʼunastapis.+ Ruwallarqankutaj cortosta*+ sumaj kʼantisqa linomanta. 29 Chumpitapis awarqanku sumaj kʼantisqa lino hilowan, azul hilowan, kulli hilowan, puka qʼaytuwan ima, Jehová Dios Moisesman kamachisqanman jina.

30 Chaymantaqa ruwarqanku oro puritumanta uj cintata lliphipishajta, Diospaj tʼaqasqa kasqanta rikuchej santa señalta.* Chaymantaj qhelqarqanku sello ñitʼinata jina. Chaypitaj nerqa: “Jehová Diosmin llimphoqa”,+ nispa. 31 Chay oro cintatataj, azul qʼaytuwan wataykorqanku uma maytʼunaman churanankupaj, Jehová Dios Moisesman kamachisqanman jina.

32 Ajinata tukuy imata ruwayta tukorqanku Diosta yupaychana toldopaj, nisunman Dioswan tinkukuna toldopaj. Ajinata israelitasqa ruwarqanku imastachus Jehová Dios Moisesman kamacherqa tukuy chayta.+ Paykunaqa Dios kamachisqanman jinapuni ruwarqanku.

33 Chantá israelitasqa Moisesman apamorqanku Diosta yupaychana toldoj+ imasninta, nisunman telasninta,+ tukuy imasnintawan: ganchosninta,+ marcosninta,+ sujetana kʼaspisninta,+ machonesninta,* chukusninta,+ 34 pukaman tiñisqa carnero* qarasmanta qhatananta,+ foca* qarasmanta qhatananta, cortinata,+ 35 Diospa trato ruwasqan arca nisqa cajata,* apana kʼaspisninta,+ chay arcaj tapanta,+ 36 mesata, imaschus chay mesapi kanan karqa chay imasta,+ Diospa ñaupaqenpi kaj nisqa tʼantata, 37 jinallataj oro puritumanta candelerota,* uj filitallapi kashan chay mecherosnintinta,+ chantá candeleroj tukuy imasninta,+ kʼanchachina aceiteta,+ 38 oro altarta,+ santo aceiteta,+ sumajta qʼapaj inciensota,+ Diosta yupaychana toldo punkupaj cortinata,+ 39 cobre altarta,+ cobre rejillanta, apana kʼaspisninta,+ imaschus chay altarpaj kanan karqa chaykunata,+ wirkhita, wirkhi churanata,+ 40 jinallataj patiopaj cortinasta, kʼaspisninta, chukusninta,+ patio punkupaj cortinata,+ watanasninta, estacasninta,+ Diosta yupaychana toldopi, nisunman Dioswan tinkukuna toldopi ruwanapaj tukuy imasnintawan. 41 Chantá apamullarqankutaj yupaychana toldopi sirvinapaj sumaj awasqa ropasta, Aaronpaj sacerdote ropasta,+ jinallataj wawasninpaj ropastapis, sacerdotes jina sirvinankupaj.

42 Chay tukuy imasta israelitasqa ruwarqanku, imaynatachus Jehová Dios Moisesman kamachisqanman jina.+ 43 Moisesqa chay ruwasqankuta sumajta qhawaykurispa, rikorqa Jehová Dios kamachisqanman jinapuni ruwasqankuta. Chantá Moisesqa paykunata bendicerqa.

40 Chaymanta Jehová Diosqa Moisesta nerqa: 2 “Yupaychana toldotaqa nisunman tinkukuna toldotaqa armanki ñaupaj kaj killaj ñaupaj pʼunchayninpi.+ 3 Chay toldo ukhumantaj churaykunki trato ruwasqamanta arca nisqa cajata,*+ chay arcatataj cortinawan tʼaqanki pakasqa kananpaj.+ 4 Chantá mesata+ apaykuspa tukuy imasninta maychus kananman churanki. Candelerotapis*+ apaykuspa mecherosninta japʼichinki.+ 5 Incienso qʼoshñichina oro altartaqa+ churanki trato ruwasqamanta arca* nisqaj chimpanman. Chantaqa yupaychana toldo punkuman cortinata warkhuykunki, maychus kananman.+

6 ”Ofrenda qʼolachina* altartaqa+ churanki yupaychana toldo punkoj ñaupaqenman, nisunman tinkukuna toldo punkoj ñaupaqenman. 7 Wirkhitataj churanki, altarwan tinkukuna toldowan kashan chay chaupiman. Yakutataj chay wirkhiman juntʼaykuchinki.+ 8 Chantaqa yupaychana toldoj pationta ruwanki.+ Punkunmantaj cortinata warkhuykunki.+ 9 Chantá yupaychana toldota santo aceitewan chʼajchuykurinki,+ imasninchus chaypi kashan chaykunatawan. Jinaytawantaj chay toldota Diospaj tʼaqanki, jinallataj imasninchus chaypi kashan chaykunatapis, ajinamanta may llimphu kanankupaj. 10 Chʼajchuykurillankitaj ofrenda qʼolachina altarta, tukuy imasnintawan. Chantá chay altarta Diospaj tʼaqanki may llimphu kananpaj.+ 11 Wirkhitapis churanantinta aceitewan chʼajchuykurinki, Diospajtaj tʼaqanki.

12 ”Chantá Aaronta, wawasnintawan pusanki tinkukuna toldo punkuman. Chaypitaj paykunata yakuwan mayllanki.+ 13 Chaymantataj Aaronman churanki sacerdote ropasta.+ Umanman aceiteta jichʼaykuspataj noqapaj tʼaqanki,+ sacerdotey kananpaj. 14 Chantá wawasnintañataj ñaupaqeyman qayllaykuchimunki, paykunamantaj camisonesta churanki.+ 15 Jinaytawantaj umankuman aceiteta jichʼaykunki, imaynatachus tatankuman jichʼaykorqanki ajinata,+ paykunapis sacerdotesniy kanankupaj. Sacerdotes kanankupaj aceitewan jichʼaykusqaykeqa unay wataspaj kanqa, mirayninkoj mirayninkupajpis”,+ nispa.

16 Moisesqa imastachus Jehová Dios kamacherqa tukuy chayta ruwarqa,+ maychus nisqanman jinapuni ruwarqa.

17 Diosta yupaychana toldoqa iskay kaj watapi armasqa karqa, ñaupaj kaj killaj ñaupaj pʼunchayninpi.+ 18 Moisesqa Diosta yupaychana toldota armashaspa, ñaupajtaqa churarqa chukusta,+ chaymantaj sayaykucherqa marcosta.+ Chantataj sujetana kʼaspista+ pasacherqa anillosninta, machonesnintapis* sayaracherqa. 19 Chantá Moisesqa Diosta yupaychana toldoj marcosnin pataman qhatanaswan qhataykorqa,+ Jehová Dios payman kamachisqanman jina.

20 Chantaqa arca nisqa caja+ ukhuman churaykorqa pʼalta rumispi* Diospa qhelqasqan kamachiykunata.*+ Kʼaspisnintataj+ arcaj anillosninta pasacherqa, arcatataj tapanwan tapaykorqa.+ 21 Chantá Moisesqa chay arcata apaykorqa Diosta yupaychana toldoman. Cortinata+ warkhuykuspataj chaywan Diospa trato ruwasqan arcata* tʼaqarqa pakasqa kananpaj,+ Jehová Dios payman kamachisqanman jina.

22 Mesatapis+ apaykorqa Dioswan tinkukuna toldo ukhuman, Diosta yupaychana toldoj paña* ladonman, cortinamanta jawaman. 23 Moisesqa chay mesa pataman tʼantasta+ sukʼaykorqa Jehová Diospa ñaupaqenpi, imaynatachus Jehová Dios payman kamachisqanman jina.

24 Candelerotaqa+ churarqa Diosta yupaychana toldoj lloqʼe* ladonman, nisunman Dioswan tinkukuna toldoj lloqʼe ladonman, mesaj chimpanman. 25 Chantá Moisesqa mecherosta japʼiracherqa+ Jehová Diospa ñaupaqenpi, Jehová Dios payman kamachisqanman jina.

26 Oro altartapis+ apaykorqa Dioswan tinkukuna toldoman, cortinaj ñaupaqenman. 27 Chay altarqa karqa sumaj qʼapaj inciensota qʼoshñichinapaj,+ Jehová Dios Moisesman kamachisqanman jina.

28 Chantá Diosta yupaychana toldo punkuman cortinata+ warkhuykorqa, maychus kananman.

29 Diosta yupaychana toldo punkumanqa churarqa ofrenda qʼolachina altarta,+ nisunman Dioswan tinkukuna toldo punkuman. Chaypi jaywanapaj qʼolachina ofrendasta,+ chʼaki mikhuy ofrendastapis, Jehová Dios Moisesman kamachisqanman jina.

30 Chaymantaqa wirkhita churarqa altarwan Dioswan tinkukuna toldowan kashanku chay chaupiman. Chaymantaj yakuta juntʼaykucherqa mayllakunapaj.+ 31 Chay yakuwantaj makisninkuta, chakisninkuta mayllakorqanku Moiseswan, Aaronwan, Aaronpa wawasninwan ima. 32 Paykunaqa mayllakojpuni kanku Dioswan tinkukuna toldoman yaykunankupaj chayri altarman qayllaykunankupaj,+ Jehová Dios Moisesman kamachisqanman jina.

33 Chantá Diosta yupaychana toldoj muyuyninpi, altarpa muyuyninpiwan uj patiota ruwarqa.+ Chay patio punkumantaj cortinata warkhuykorqa.+

Ajinata Moisesqa chay tukuy imasta ruwayta tukucherqa. 34 Chantaqa Dioswan tinkukuna toldo pataman phuyu tiyaykuyta qallarerqa, Jehová Diospa jatun kayninpa kʼanchaynintaj chay yupaychana toldoman juntʼaykorqa.+ 35 Moisesqa mana yaykuyta aterqachu Dioswan tinkukuna toldoman, imaraykuchus phuyu chay patapi kasharqa, Jehová Diospa jatun kayninpa kʼanchaynintaj chay yupaychana toldoman juntʼaykorqa.+

36 Israelitasqa Diosta yupaychana toldomanta phuyu oqharikojtinraj, toldo wasisninkuta* oqharej kanku puririnankupaj. Ajinata ruwaj kanku sapa purirejtinku.+ 37 Phuyu mana oqharikojtintajrí, mana toldo wasisninkuta oqharejchu kanku, ima diachus chay phuyu oqharikunankama.+ 38 Israelitasqa chay tukuy puriyninkupi rikoj kanku, pʼunchayqa Jehová Diospa phuyun yupaychana toldo patallapipuni kasqanta, tutantaj nina kʼanchayllapuni chay toldo patapi kasqanta.+

Hebreo parlaypeqa nin, “wasintin”.

Chayri “wiña masisninkupis”.

Hebreo parlaypeqa nin, “Israelpa wawasnenqa”.

Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.

Chayri “cheqa Diosta”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.

Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.

Chayri “arcata”.

Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.

Chayri “ñuñuchinpuway”.

Moisés suteqa niyta munan orqhosqa, nisunman yakumanta salvasqa.

Chayri “kallpayojña kaspa”.

Chayri “cuerpontataj”.

Sutikullantaj Jetró.

Guersom suteqa niyta munan forastero.

Hebreo parlaypeqa nin, “Ashkha pʼunchaykunasninman”.

Chayri “cheqa Diosmanta”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.

Chayri “cheqa Diospa”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.

Chayri “Abarcasniykita”.

Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.

Chayri “yupaychawankichej”.

Chayri “Noqa Tukusaj Imamanchus Tukuyta Munani Chayman”. Yanapa A4 nisqata leeriy.

Joqʼarayachiy: waj lugarespi ninku lojtʼuyachiy.

Hebreo parlaypeqa nin, “Noqamin simiykiwan kasaj”.

Glosariopi levita nisqata leeriy.

Chayri “Qantaj sutiypi Aaronman parlanki”.

Chayri “cheqa Dios”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.

Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.

Hebreo parlaypeqa nin, “sirvinawanpaj”.

Chayri “rumi cuchillota”.

Ichapis angelpa chakisninmanta parlashan.

Chayri “qosa”.

Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.

Ichá nillanmantaj “chʼin jallpʼaman rispa kinsa pʼunchayta chinkamunaykuta”.

Jaywamusqayku: waj lugarespi ninku jaywamusajku.

Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.

Hebreo parlaypeqa nin, “makiyta oqharispa”.

Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.

Hebreo parlaypeqa nin, “ruwayki Diosta”.

Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.

Glosariopi profeta nisqata leeriy.

Hebreo parlaypeqa nin, “Chantá noqaqa makiyta churasaj Egiptoman”.

Hebreo parlaypeqa nin, “Ejercitosniyta, llajtayta”.

Chayri “brujosta”.

Hebreo parlaypeqa nin, “tojnuntajrí”.

Hebreo parlaypeqa nin, “sirvinawankupaj”.

Canales nispaqa parlashan Nilo mayoj canalesninmanta.

Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.

Hebreo parlaypeqa nin, “sirvinawankupaj”.

Kʼaylankula: waj lugarespi ninku pikaltulti.

Chayri “masa puñana fuentesniykimanpis”.

Chayri “brujo”.

Chayri “tiulasman”.

Hebreo parlaypeqa nin, “Kayqa Diospa dedon”.

Chayri “tabanosta”.

Chayri “amaña ujtawan noqaykuwan pujllakunanchu tiyan”.

Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.

Hebreo parlaypeqa nin, “sirvimunawankupaj”.

Chayri “qhesimita”, “ushphata”.

Qhallay: waj lugarespi ninku qhalliy.

Chayri “brujo”.

Ichapis nina nispa nishan relámpagos manchayta lliuj lliuj nimusqanrayku.

Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.

Chayri “sirvimunawankupaj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “¿Maykʼajkamataj kay runa noqanchejpaj uj lazo kanqanri?”.

Chayri “Mana, uywasniykutapis apajta saqenawayku tiyan”.

Yachasqayku: waj lugarespi ninku yachasajku.

Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.

Hebreo parlaypeqa nin, “tataspa wasinkupaj”.

Carnero: waj lugarespi ninku mocho, oveja toro.

Ñakʼay: waj lugarespi ninku degollay, wañuchiy.

Chayqa kanman karqa inti yaykupusqantawan, niraj laqhayaykushajtin.

Chʼunchulasnin nispaqa parlashanman corazonninmanta, higadonmanta, riñonesninmanta, waj imasninmantawan.

Chayri “abarcasniykichej”.

Chayri “poqosqa masa”.

Hebreo parlaypeqa nin, “Israelmanta chinkachisqa kanqa”.

Chayri “poqosqa masaqa”.

Hebreo parlaypeqa nin, “Israel ukhumanta chinkachisqa kanqa”.

Maltón uywa nispaqa parlashanman uj corderitomanta chayri uj chivitumanta.

Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.

Wañusqayku: waj lugarespi ninku wañusajku.

Chayri “masa puñana fuentesninkupi”.

Hebreo parlaypeqa nin, “Chakipi rej qharisqa”. Chakipi rej qharis nispaqa parlashanman guerraman riyta atej qharismanta.

Hebreo parlaypeqa nin, “mana wawasta yupaspalla”.

Waj llajtayoj runas nispaqa parlashan mana israelitaschu kajkunamanta, kallarqankutaj egipciospis.

Hebreo parlaypeqa nin, “tukuy ejercitosnin”.

Circunciday niyta munan qharejpa jispʼananpa puntanmanta qaritanta khuchurpariy. Glosariopi circuncisión nisqata leeriy.

Hebreo parlaypeqa nin, “Israelpa wawasninta, ejercitosninkutawan”.

Hebreo parlaypeqa nin, “esclavo wasimanta”.

Yanapa B15 nisqata leeriy.

Chayri “poqosqa masapis”.

Hebreo parlaypeqa nin, “lindesniykichej ukhupi”.

Hebreo parlaypeqa nin, “ñawisniykichej chaupipipis”.

Ñakʼay: waj lugarespi ninku degollay, wañuchiy.

Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.

Hebreo parlaypeqa nin, “ñawisniykichej chaupipitaj”.

Chayri “carpa wasisninkuta”.

Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.

Chayri “pawichikushanku”.

Chayri “cheqa Diospa”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.

Qhallay: waj lugarespi ninku qhalliy.

Hebreo parlaypeqa parlashan las 2 de la mañanamanta jina, las 6 de la mañanakama.

Chayri “cuerposninkuta”.

Hebreo parlaypeqa nin, “makinwan”.

Hebreo parlaypeqa nin, “Jah”. Jah suteqa pisi letrasllapi Jehová niyta munan.

Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.

Chayri “titi jina”.

Hebreo parlaypeqa niyta munan mana tukukoj munakuy, mana tukukoj kʼacha kay. Glosariopi mana tukukoj munakuy nisqata leeriy.

Chay kurajkunaqa karqanku uj ayllumanta kurajkuna.

Hebreo parlaypeqa nin, “plantanaykipaj”.

Chayri “tamborcitota”.

Mará suteqa niyta munan jaya.

Chayri “carpa wasisninkuta”.

Chayqa kanman karqa inti yaykupusqantawan, niraj laqhayaykushajtin.

Campamentoqa ashkha toldo wasis.

Chayri “codornices”.

Chayri “carpa wasipi”.

Chayri “pallakuychej uj omerta”. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Maná suteqa hebreo parlaypi niyta munanman ¿imataj kayri?

Chayri “cilantro”.

Hebreo parlaypeqa nin, “uj omer”. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Hebreo parlaypeqa nin, “uj efá”. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Meribá suteqa niyta munan siminakuy.

Masá suteqa niyta munan pruebaman churay.

Chayri “cheqa Dios”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.

Hebreo parlaypeqa nin, “cielo uramanta”.

Glosariopi altar nisqata leeriy.

Jehová-Nisí suteqa niyta munan Jehová Diosqa churasqa señalniy jina.

Hebreo parlaypeqa nin, “Jah”. Jah suteqa pisi letrasllapi Jehová niyta munan.

Guersom suteqa niyta munan forastero.

Eliezer suteqa niyta munan Diosniymin yanapawajneyqa.

Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.

Chayri “cheqa Diospa”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.

Chayri “carpa wasinman”.

Chayri “ruphachina”.

Chayri “carpa wasisninkuta”.

Chayri “cheqa Diospa”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.

Lijra: waj lugarespi ninku ala.

Glosariopi sacerdote nisqata leeriy.

Ichá nillanmantaj “tʼojsina lanzawan choqaykunkichej”.

Carnero: waj lugarespi ninku mocho, oveja toro.

Campamentoqa ashkha toldo wasis.

Chayri “ni sirvienteyki, ni sirvientayki”.

Chayri “cheqa Diosqa”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.

Chayri “ruphachina”.

Hebreo parlaypeqa nin, “qʼalaykichej”.

Chayri “cheqa Diospa”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.

Glosariopi tanta warmi nisqata leeriy.

Chayri “engañasqanrayku”.

Pay nispaqa parlashanman patronmanta chayri patronpa wawanmanta.

Warmillanpuni kanqa nispaqa parlashan qhariwarmi jina puñuykunankumanta.

Chayri “imapis qhatirichun nejqa”.

Ichá nillanmantaj “chayri ima herramientallawanpis”.

Chayri “sinchʼi nanasqachu kanman chayqa”.

Chayri “chay wañuchej runaqa wañuchisqallataj kanqa”.

Uj sicloqa pesarqa 11,4 gramos (0,367 onzas troy). Yanapa B14 nisqata leeriy.

Hebreo parlaypeqa nin, “chay juskʼoj dueñonqa”.

Ñakʼay: waj lugarespi ninku degollay, wañuchiy.

Hebreo parlaypeqa nin, “paypa yawarninmantaqa”.

Hebreo parlaypeqa nin, “paypa yawarninmanta”.

Ichá kallanmantaj karqa “cebada”.

Chayri “trigo marqʼasta”.

Chayri “cheqa Diospa”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.

Hebreo parlaypeqa sipas nispa parlashan qhariwan mana puñuykoj warmimanta.

Chayri “bruja”.

Chayri “ruphachinanmantaqa”.

Chayri “mana tatayoj wawatapis”.

Chayri “llakiypi kajman”.

Chayri “kʼacha kasqayrayku”.

Mithay: waj lugarespi ninku wikhay, tʼisay.

Chayri “mana nisajchu mana juchayoj kasqantaqa”.

Llukʼiy: waj lugarespi ninku coimeay.

Chayri “yachanki imaynachus uj forasteroj kausaynin kasqanta”.

Yanapa B15 nisqata leeriy.

Sutikullantaj Semanas Fiesta chayri Pentecostés Fiesta.

Sutikullantaj Chʼujllas Fiesta.

Chayri “pawichisaj”.

Chayri “Enemigosniykichejta kutirichisaj”.

Linde: waj lugarespi ninku lindero.

Hebreo parlaypeqa nin, “sirvinkichej”.

Ruwasqayku: waj lugarespi ninku ruwasajku.

Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.

Chayri “ruphachina”.

Ruwasqayku: waj lugarespi ninku ruwasajku.

Chayri “cheqa Diosta”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.

Chayri “losa rumista”.

Chayri “morado hilota”.

Carnero: waj lugarespi ninku mocho, oveja toro.

Focaqa yakupi kausaj animal.

Efodqa uj mandil jina karqa. Chaytataj sacerdotes churakoj kanku. Glosariopi efod nisqata leeriy.

Chayri “carpa wasita”.

Hebreo parlaypeqa nin, “largonman iskay codos khuskanniyojta, anchonman uj codo khuskanniyojta, sayayninmanpis uj codo khuskanniyojllatataj”. Uj codoqa 44,5 centímetros karqa. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Chayri “ribetewan jina”.

Chayri “losa rumispi”.

Chayri “testigo jina kaj rumista”.

Hebreo parlaypeqa nin, “largonman iskay codos khuskanniyojta, anchonmantaj uj codo khuskanniyojta”.

Glosariopi querubín nisqata leeriy.

Lijra: waj lugarespi ninku ala.

Chayri “testigo jina kaj rumista”.

Chayri “testigo jina kaj pʼalta rumisniyoj arcaj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “largonman iskay codosniyojta, anchonman uj codoyojta, sayayninmantaj uj codo khuskanniyojta”.

Uj maki tʼajlloqa kanman 7,4 centímetros jina. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Chayri “uj candelabrota”.

Mukʼu: waj lugarespi ninku mutʼu.

Hebreo parlaypeqa nin, “uj talento”. Uj talentoqa pesarqa 34,2 kilos (1.101 onzas troy). Yanapa B14 nisqata leeriy.

Glosariopi querubín nisqata leeriy.

Chayri “morado hilowan”.

Hebreo parlaypeqa nin, “largonmanqa kanqa 28 codosniyoj, anchonmantaj kanqa tawa codosniyoj”. Uj codoqa 44,5 centímetros karqa. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Wakin lugarespi cabrasqa pelosapas kanku. Chayrayku cabra pelota phushkanku.

Hebreo parlaypeqa nin, “largonman kanqa 30 codosniyoj, anchonmantaj kanqa tawa codosniyoj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “sapa ladoman uj codo”.

Carnero: waj lugarespi ninku mocho, oveja toro.

Focaqa yakupi kausaj animal.

Hebreo parlaypeqa nin, “sayayninman 10 codos kanqa, anchonmantaj uj codo khuskanniyoj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “sur”.

Hebreo parlaypeqa nin, “norte”.

Hebreo parlaypeqa nin, “wasa ladonpaj, inti yaykuy ladonpajqa”.

Hebreo parlaypeqa nin, “inti yaykuy ladonpaj, wasa ladonpaj”.

Chayri “columnasta”.

Chayri “testigo jina kaj pʼalta rumisniyoj arca nisqa cajata”.

Chayri “testigo jina kaj pʼalta rumisniyoj arcata”.

Chayri “Candelabrotataj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “Largonman kanqa phishqa codos, anchonman kanqa phishqa codos, sayayninmantaj kanqa kinsa codos”. Uj codoqa 44,5 centímetros karqa. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Chayri “wirarara ushpha”. Wirarara ushpha nishan imaraykuchus uywa wañuchisqasta qʼolachejtinku wira sutʼuykoj. Chayrayku ushphaqa wirarara karqa.

Hebreo parlaypeqa nin, “Sur”.

Hebreo parlaypeqa nin, “100 codosniyoj”.

Chayri japʼichinapaj “anillosninwantaj”, “argollasninwantaj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “Norte”.

Hebreo parlaypeqa nin, “100 codosniyoj”.

Chayri japʼichinapaj “anillosninwantaj”, “argollasninwantaj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “inti yaykuy”.

Hebreo parlaypeqa nin, “50 codosniyoj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “Inti llojsimuy”.

Hebreo parlaypeqa nin, “50 codosniyoj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “15 codosniyoj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “15 codosniyoj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “20 codos kanqa”.

Chayri “morado hilowan”.

Hebreo parlaypeqa nin, “largonman kanqa 100 codos, anchonmantaj 50 codos, sayayninmantaj phishqa codos”.

Chayri “testigo jina kaj pʼalta rumisniyoj arca”.

Efodqa uj mandil jina karqa. Chaytataj sacerdotes churakoj kanku. Glosariopi efod nisqata leeriy.

Chayri “cuadraditosniyoj camisonta”.

Chayri “morado hilomanta”.

Chayri “kʼuyusqa”.

Uj maki cuartaqa kanman 22,2 centímetros jina. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Mana yachakunchu mayqen valorniyoj rumipunichus kasqan. Ichapis karqa ámbar rumi, jacinto rumi, ópalo rumi chayri turmalina rumi.

Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.

Santo lugar nispaqa yupaychana toldomanta parlashan.

Hebreo parlaypeqa nin, “sonqon”.

Glosariopi Urim, Tumim nisqata leeriy.

Hebreo parlaypeqa nin, “sonqon”.

Fierro chalecotaqa churakoj kanku guerraman rinankupaj.

Sacerdotespa uma maytʼunankoqa mana kikinchu karqa kuraj kaj sacerdotej uma maytʼunanwanqa.

Hebreo parlaypeqa nin, “makisninkuta juntʼachinki”.

Corto: waj lugarespi ninku calzona.

Carnero: waj lugarespi ninku mocho, oveja toro.

Puñay: waj lugarespi ninku ñatuy.

Chay muyu tʼantasqa chaupinpi juskʼuyoj karqa.

Chayri “efodpa ukhunman churakun chay mana mangasniyoj ropata”.

Efodqa uj mandil jina karqa. Chaytataj sacerdotes churakoj kanku. Glosariopi efod nisqata leeriy.

Chayri “santa qori cintata”.

Chay santo aceitetaqa uj runaj umanman jichʼaykoj kanku uj cargota japʼinanpaj.

Hebreo parlaypeqa nin, “Aaronpa makisninta, wawasninpa makisnintawan juntʼachinki”.

Ñakʼay: waj lugarespi ninku degollay, wañuchiy.

Chayri “ruphachinki”.

Campamentoqa ashkha toldo wasis.

Chay tʼantaqa chaupinpi juskʼuyoj karqa.

Hebreo parlaypeqa nin, “makisninku juntʼachisqa kashajtin”.

Mana sacerdotechu kaj runa nispaqa parlashan mana Aaronpa familianmantachu kaj runamanta.

Hebreo parlaypeqa nin, “makisninkuta juntʼachinki”.

Chayqa kanman karqa inti yaykupusqantawan, niraj laqhayaykushajtin.

Chayri “uj efata chunkaman tʼaqasqamanta ujnin parten”. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Hebreo parlaypeqa nin, “uj hin medidaj cuarton”. Uj hin medidaqa karqa 3,67 litros. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Chayqa kanman karqa inti yaykupusqantawan, niraj laqhayaykushajtin.

Hebreo parlaypeqa nin, “Largonman kanqa uj codo, anchonman kanqa uj codo, sayayninmantaj kanqa iskay codos”. Uj codoqa 44,5 centímetros karqa. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Chayri “ribetewan jina”.

Chayri “testigo jina kaj pʼalta rumisniyoj arca nisqa cajaj”.

Chayqa kanman karqa inti yaykupusqantawan, niraj laqhayaykushajtin.

Chayri “ruphachina”.

Hebreo parlaypeqa nin, “khuskan siclota”. Uj sicloqa pesarqa 11,4 gramos (0,367 onzas troy). Yanapa B14 nisqata leeriy.

Hebreo parlaypeqa nin, “20 guerasqa uj siclo”. Uj gueraqa pesarqa 0,57 gramos (0,01835 onzas troy). Yanapa B14 nisqata leeriy.

Hebreo parlaypeqa nin, “khuskan siclota”.

Glosariopi mirra nisqata leeriy.

Hebreo parlaypeqa nin, “casiata”. Glosariopi casia nisqata leeriy.

Hebreo parlaypeqa nin, “uj hin”. Uj hin medidaqa karqa 3,67 litros. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Chayri “testigo jina kaj pʼalta rumisniyoj arca nisqa cajata”.

Chayri “candelabrota”.

Mana sacerdotechu kaj runaman nispaqa parlashan mana Aaronpa familianmantachu kaj runamanta.

Galbanoqa sachʼa waqay. Waj qʼapaj imaswan chajrusqa kajtintaj aswan sumajta qʼaparin, unaytataj aguantan.

Hebreo parlaypeqa nin, “sutinmanta wajyani”.

Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.

Chayri “Diospa espiritunwan juntʼachisaj”.

Chayri “testigo jina kaj pʼalta rumisniyoj arca nisqa cajatawan”.

Chayri “candelabrota”.

Chayri “ruphachina”.

Chayri “losa rumispi”.

Chayri “Moisesman testigo jina kaj iskay pʼalta rumista qorqa”.

Chayri “unuyachisqa metalmanta santota”.

Chayri “ruphachina”.

Chayri “unuyachisqa metalmanta santota”.

Chayri “tercos”.

Chayri “Jehová Diosninpa uyanta llampʼuyacherqa”.

Chayri “israelita wawasniykita chinkachiyta yuyasqaykimanta pesachikuy”.

Chayri “pesachikorqa israelita wawasninta chinkachiyta yuyasqanmanta”.

Chayri “losa rumispi”.

Chayri “testigo jina kaj iskay pʼalta rumis”.

Campamentoqa ashkha toldo wasis.

Chayri “waj rijchʼaj”.

Chayri “tercos”.

Chayri “carpanta”.

Campamentoqa ashkha toldo wasis.

Chayri “Noqa qanta ajllayki”. Hebreo parlaypeqa nin, “sutiykimanta rejsiyki”.

Hebreo parlaypeqa nin, “Paytaj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “sutiykimantataj rejsiyki”.

Chayri “jatun kayniykita rikuchiway ari”.

Chayri “losa rumista”.

Kʼacha sonqoyoj: waj lugarespi ninku jatun sonqoyoj.

Chayri “mana usqhayllata phiñarparikoj”.

Chayri “tercos”.

Glosariopi yupaychana kʼullu poste nisqata leeriy.

Hebreo parlaypeqa nin, “Jehová, sutenqa”.

Chayri “mana qhawakullanchu waj dioskunata yupaychajkunata”.

Chayri “ofrendastapis jaywanqanku”.

Yanapa B15 nisqata leeriy.

Ñakʼay: waj lugarespi ninku degollay, wañuchiy.

Chayri “samarikuna pʼunchayta respetankichej”.

Sutikullantaj Chʼujllas Fiesta.

Hebreo parlaypeqa nin, “Paytaj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “Chunka Palabrasta”.

Chayri “testigo jina kaj iskay pʼalta rumis”.

Hebreo parlaypeqa nin, “paywan”.

Chayri “morado hilota”.

Carnero: waj lugarespi ninku mocho, oveja toro.

Focaqa yakupi kausaj animal.

Efodqa uj mandil jina karqa. Chaytataj sacerdotes churakoj kanku. Glosariopi efod nisqata leeriy.

Chayri “columnasninta”.

Chayri “candelabrota”.

Chayri “ruphachina”.

Chayri “tukuy rijchʼaj”.

Chayri “kayman jaqayman kuyuchisqa ofrendasta”.

Wakin lugarespi cabrasqa pelosapas kanku. Chayrayku cabra pelota phushkanku.

Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.

Campamentoqa ashkha toldo wasis.

Hebreo parlaypeqa nin, “Paytaj”.

Glosariopi querubín nisqata leeriy.

Chayri “morado hilowan”.

Hebreo parlaypeqa nin, “largonmanqa karqanku 28 codosniyoj, anchonmantaj tawa codosniyoj”. Uj codoqa 44,5 centímetros karqa. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Wakin lugarespi cabrasqa pelosapas kanku. Chayrayku cabra pelota phushkanku.

Hebreo parlaypeqa nin, “largonman karqa 30 codosniyoj, anchonmantaj tawa codosniyoj”.

Carnero: waj lugarespi ninku mocho, oveja toro.

Focaqa yakupi kausaj animal.

Hebreo parlaypeqa nin, “sayayninman 10 codosniyoj karqa, anchonmantaj uj codo khuskanniyoj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “sur”.

Hebreo parlaypeqa nin, “norte”.

Hebreo parlaypeqa nin, “wasa ladonpaj, inti yaykuy ladonpajqa”.

Hebreo parlaypeqa nin, “inti yaykuy ladonpaj, wasa ladonpaj”.

Chayri “columnasta”.

Chayri japʼichinapaj “anillosnintapis”, “argollasnintapis”.

Hebreo parlaypeqa nin, “largonman karqa iskay codos khuskanniyoj, anchonmantaj uj codo khuskanniyoj, sayayninmanpis uj codo khuskanniyoj”. Uj codoqa 44,5 centímetros karqa. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Chayri “ribetewan jina”.

Hebreo parlaypeqa nin, “largonman iskay codos khuskanniyojta, anchonmantaj uj codo khuskanniyojta”.

Glosariopi querubín nisqata leeriy.

Lijra: waj lugarespi ninku ala.

Hebreo parlaypeqa nin, “largonman iskay codosniyojta, anchonman uj codoyojta, sayayninmantaj uj codo khuskanniyojta”.

Uj maki tʼajlloqa kanman 7,4 centímetros jina. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Chayri “candelabrota”.

Mukʼu: waj lugarespi ninku mutʼu.

Hebreo parlaypeqa nin, “uj talento”. Uj talentoqa pesarqa 34,2 kilos (1.101 onzas troy). Yanapa B14 nisqata leeriy.

Hebreo parlaypeqa nin, “Largonman karqa uj codo, anchonman uj codo, sayayninmantaj karqa iskay codos”.

Chayri “ruphachina”.

Hebreo parlaypeqa nin, “Largonman karqa phishqa codos, anchonman phishqa codos, sayayninmantaj karqa kinsa codos”. Uj codoqa 44,5 centímetros karqa. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Espejos nispaqa parlashan sumaj lluskʼachasqa metal espejosmanta.

Hebreo parlaypeqa nin, “sur”.

Hebreo parlaypeqa nin, “100 codosniyoj karqa”.

Chayri japʼichinapaj “anillosninwantaj”, “argollasninwantaj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “norte”.

Hebreo parlaypeqa nin, “100 codosniyoj karqa”.

Chayri japʼichinapaj “anillosninwantaj”, “argollasninwantaj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “inti yaykuy”.

Hebreo parlaypeqa nin, “50 codosniyoj karqa”.

Chayri japʼichinapaj “anillosninpis”, “argollasninpis”.

Hebreo parlaypeqa nin, “Inti llojsimuy”.

Hebreo parlaypeqa nin, “karqa 50 codosniyoj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “15 codosniyoj”.

Hebreo parlaypeqa nin, “15 codosniyoj”.

Chayri japʼichinapaj “anillosninwantaj”, “argollasninwantaj”.

Chayri “morado hilowan”.

Hebreo parlaypeqa nin, “largonman karqa 20 codosniyoj, anchonmantaj phishqa codosniyoj”.

Chayri japʼichinapaj “anillosninwantaj”, “argollasninwantaj”.

Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.

Hebreo parlaypeqa nin, “29 talentos, 730 siclospiwan”. Uj talentoqa pesarqa 34,2 kilos (1.101 onzas troy), uj siclotaj pesarqa 11,4 gramos (0,367 onzas troy). Yanapa B14 nisqata leeriy.

Hebreo parlaypeqa nin, “100 talentos, 1.775 siclospiwan”.

Hebreo parlaypeqa nin, “khuskan siclota”.

Hebreo parlaypeqa nin, “100 talentosmanta”.

Hebreo parlaypeqa nin, “uj talentomanta”.

Hebreo parlaypeqa nin, “1.775 siclos”. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Chayri “columnaspa”.

Chayri “Kayman jaqayman kuyuchisqa cobre ofrendaqa”.

Hebreo parlaypeqa nin, “70 talentos, 2.400 siclospiwan”.

Chayri “morado hilowan”.

Efodqa uj mandil jina karqa. Chaytataj sacerdotes churakoj kanku. Glosariopi efod nisqata leeriy.

Uj maki cuartaqa kanman 22,2 centímetros jina. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Mana yachakunchu mayqen valorniyoj rumipunichus kasqan. Ichapis karqa ámbar rumi, jacinto rumi, ópalo rumi chayri turmalina rumi.

Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.

Chayri “kʼuyusqa”.

Fierro chalecotaqa churakoj kanku guerraman rinankupaj.

Corto: waj lugarespi ninku calzona.

Chayri “santa qori cintata”.

Chayri “columnasninta”.

Carnero: waj lugarespi ninku mocho, oveja toro.

Focaqa yakupi kausaj animal.

Chayri “testigo jina kaj pʼalta rumisniyoj arca nisqa cajata”.

Chayri “candelabrota”.

Chayri “testigo jina kaj pʼalta rumisniyoj arca nisqa cajata”.

Chayri “Candelabrotapis”.

Chayri “testigo jina kaj pʼalta rumisniyoj arca”.

Chayri “ruphachina”.

Chayri “columnasnintapis”.

Chayri “losa rumispi”.

Chayri “testigo jina kaj rumista”.

Chayri “testigo jina kaj pʼalta rumisniyoj arcata”.

Hebreo parlaypeqa nin, “norte”.

Hebreo parlaypeqa nin, “sur”.

Chayri “carpa wasisninkuta”.

    Quechuapi publicaciones (2004-2026)
    Wisqʼanapaj
    Yaykunapaj
    • Quechua (Bolivia)
    • Wajman apachinapaj
    • Configuración
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condiciones de uso
    • Política de privacidad
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Yaykunapaj
    Wajman apachinapaj