DEUTERONOMIO

1 Kayta Moisesqa parlarqa tukuy israelitasman Jordán qayllapi, chʼin pampapi, Suf chimpapi, Paranwan, Tofelwan, Labanwan, Hazerotwan, Dizahabwan ima kashan, chay chaupipi. 2 Horebmanta Seír orqo ñanninta rispa, 11 diasta purina Cadés-Barneaman+ chayanapaj. 3 Moisesqa 40 wata kashajtin,+ 11 killaj ñaupaj pʼunchayninpi israelitasman* willarqa imatachus Jehová Dios payman kamachisqanta. 4 Chayqa karqa Hesbonpi tiyakoj amorreospa reyninku Sehonta+ Moisés atipasqanmanta* qhepata, chantá Astarotpi tiyakoj Basanmanta rey Ogta+ Edreipi+ atipasqanmanta qhepata. 5 Moisesqa Jordán qayllapi, Moab jallpʼapi kay Leyta+ sutʼincharqa:

6 “Jehová Diosninchejqa Horebpi kashajtinchej kay jinata niwarqanchej: ‘Qankunaqa unaytaña kay orqospi tiyakushankichej.+ 7 Kunanqa kutirispa riychej amorreospa+ orqosninkuman, muyuyninpi kaj jallpʼasmanwan: Arabaman,+ orqosman, Sefelaman, Neguebman, mar kantu jallpʼasman,+ cananeospa tukuy jallpʼasninkuman, chantá Líbano orqosman,+ Éufrates jatun mayukama.+ 8 Noqa chay jallpʼasta qankunaman qoykichej. Kunanqa rispa chay jallpʼasta japʼikanpuychej, mayqenkunatachus noqa Jehová Dios juraspa qonayta nerqani ñaupa tatasniykichej Abrahanman, Isaacman,+ Jacobman,+ jinallataj mirayninkumanpis chayta’,+ nispa.

9 ”Chaypacha noqaqa nerqaykichej: ‘Sapallayqa mana qankunata pusayta atiykichejmanchu.+ 10 Jehová Diosniykichejqa kay chhikata mirachisunkichej. Kunantaj cielopi estrellas jina may chhika kankichej.+ 11 Ñaupa tatasniykichejpa Jehová Diosnenqa, waranqa jinastawan qankunata ashkhayachichun.+ Chantapis qankunata bendecichun imaynatachá nisorqachej ajinata.+ 12 ¿Imaynatataj noqa sapallay pusaykichejmanri? Chayqa ancha trabajo noqapajqa. Chay jina siminakojkunarajtaj kankichejpis.+ 13 Chayrayku ajllakuychej sapa ayllumanta* yachayniyoj runasta, allin yuyayniyoj runasta, problemasta allinchayta yachajkunata ima. Noqataj paykunata churasaj qankunata kamachisunaykichejpaj’,+ nispa. 14 Qankunataj kutichiwarqankichej: ‘Chay nisqaykeqa sumajpuni’, nispa. 15 Chayrayku sapa ayllumanta kamachejkunata ajllarqani, yachayniyojkunata, problemasta allinchayta yachajkunata ima. Paykunatataj churarqani, wakinta 1.000 runasta kamachinankupaj, wakintataj 100 runasta kamachinankupaj, wakintataj 50 runasta kamachinankupaj, wakintataj chunka runasta kamachinankupaj, wakintatajrí sapa ayllupi cargoyoj kanankupaj.+

16 ”Chaypacha noqaqa juezkunaman kayta kamacherqani: ‘Israelitas ukhupi demandasta atiendespaqa cheqanta juzgankichej,+ israelitapura demandanakojtinkupis chayri uj israelitawan uj forasterowan demandanakojtinkupis.+ 17 Qankunaqa justiciata ruwashaspa ama ujllaman kutikunkichejchu.+ Wajchatapis, qhapajtapis uj rejllata juzgankichej.+ Ama pitapis manchachikunkichejchu,+ qankunaqa Diospa sutinpi juzgashankichej.+ Sichus uj demandata mana chʼuwachayta atinkichejchu chayqa, noqaman apamuwankichej. Noqa chay demandataqa chʼuwachasaj’,+ nispa. 18 Chaypacha noqa kamacherqaykichej imatachus ruwanaykichejta.

19 ”Chantá Horebmanta puririspa, Jehová Diosninchej kamachiwasqanchejman jina rerqanchej chay jatun mancharina chʼin jallpʼasninta,+ mayqentachus qankuna kikin rikorqankichej chayninta, amorreospa+ orqosninman rej ñanninta. Chaymantataj Cadés-Barneaman+ chayarqanchej. 20 Noqataj nerqaykichej: ‘Kunanqa chayamunchejña amorreospa orqosnin cheqaman, mayqentachus Jehová Diosninchej qowasunchej chayman. 21 Jehová Diosniykichejqa kay jallpʼasta qankunaman qosunkichej. Kunanqa wicharispa japʼikanpuychej, imaynatachus ñaupa tatasniykichejpa Diosnin Jehová nisusqaykichejman jina.+ Ama manchachikuychejchu, nitaj kharkatiychejchu’, nispa.

22 ”Qankunatajrí jamuspa niwarqankichej: ‘Wakin qharistaraj kachana chay jallpʼasta qhawamunankupaj. Paykuna kutimuspa willawasunchej may ñantachus rinanchejta, chay llajtas imayna llajtaschus kasqankutapis’,+ nispa. 23 Chay niwasqaykichejqa allin rijchʼawarqa. Chayrayku 12 runasta ajllarqani, sapa ayllumanta ujta.+ 24 Paykunataj rispa chay orqosman wicharerqanku.+ Escol mayuman* chayaspataj chay jallpʼasta qhawamorqanku. 25 Chay jallpʼasmanta poqoykunata apamuspataj, kay jinata willawarqanchej: ‘Jehová Diosninchej qowasunchej chay jallpʼasqa may sumajpuni kanku’,+ nispa. 26 Chaywanpis qankunaqa mana munarqankichejchu chay jallpʼasman wichariyta. Jehová Diosniykichejpa kamachisqantataj mana kasorqankichejchu.+ 27 Qankunaqa toldo wasisniykichejpi* thutorqankichej: ‘Jehová Diosqa chejnikuwanchej. Chayrayku Egiptomanta orqhomuwanchej amorreospa makisninkuman jaywaykunawanchejpaj, jinamantataj tukuchinawanchejpaj. 28 ¿Imaynatataj chayman risunchejri? Mancharinastaqa hermanosninchej willawanchejqa.+ Paykunaqa niwanchej: “Chaypi tiyakojkunaqa manchay kallpasapas kanku, noqanchejmantapis aswan jatuchajpuni kanku. Llajtasninkupis tʼukunapaj jina jatuchaj kanku, llajta perqasninkupis cielokamapuni* chayashan.+ Chaypi rikuyku Anacpa mirayninmanta+ runasta”, nispa’.

29 ”Chantá noqaqa nerqaykichej: ‘Ama paykunataqa manchachikuychejchu, nitaj kharkatiychejchu.+ 30 Jehová Diosniykichejqa ñaupaqeykichejta rispa qankunarayku maqanakonqa,+ imaynatachus Egiptopi maqanakojta rikorqankichej ajinata.+ 31 Jehová Diosniykichejqa ñanta pusamusorqachej kayman chayamunaykichejkama, imaynatachus uj runa wawanta pusaykachan ajinata. Chaytaqa chʼin jallpʼaspi purishaspa rikorqankichej’, nispa. 32 Chay tukuywanpis qankunaqa manapuni Jehová Diosniykichejpi creerqankichejchu.+ 33 Payqa ñaupaqeykichejta rispa maypichus jarakunaykichejta maskʼapusorqachej. Tutanqa ninapi rerqa, pʼunchaytaj phuyupi rerqa, jinamanta rikuchisorqachej may ñantachus rinaykichejta.+

34 ”Jehová Diosqa thutusqaykichejta uyarispa mayta phiñakorqa, juraspataj nerqa:+ 35 ‘Qankuna sajra runasqa ni mayqenniykichej rikunkichejchu chay sumaj jallpʼata, mayqentachus tatasniykichejman qonayta nerqani chayta.+ 36 Chaywanpis Jefunejpa wawan Calebqa chay jallpʼasta rikonqa. Noqa payman, wawasninmanwan qosaj maymanchus pay rerqa chay jallpʼasta, noqa Jehová Diosta tukuy sonqo kasuwasqanrayku’,+ nispa. 37 Jehová Diosqa juchaykichejrayku noqawanpis phiñakorqa, niwarqataj: ‘Qanpis mana chay jallpʼaman yaykunkichu.+ 38 Nunpa wawan Josué chay jallpʼaman yaykonqa, pichus yanapajniyki chay.+ Payta kallpachay,*+ imaraykuchus paymin israelitasta pusanqa+ chay jallpʼasta japʼikapunankupaj’, nispa. 39 Diosqa nillasorqachejtaj: ‘Qankunaqa nerqankichej wawasniykichej presos apasqa kanankuta.+ Kunantaj paykuna chay jallpʼasman yaykonqanku, pikunachus manaraj yachankuchu imachus allin, imatajchus mana allin kasqanta chaykuna. Paykunaman chay jallpʼasta qosaj chaypi tiyakunankupaj.+ 40 Qankunatajrí kutirispa riychej chʼin jallpʼasman Puka mar ñanninta’,+ nispa.

41 ”Qankunataj chaypacha niwarqankichej: ‘Noqaykoqa Jehová Diospa contranta juchallikuyku. Kunanqa wicharispa maqanakamusqayku, Jehová Diosninchej kamachiwasqanchejman jina’, nispa. Ajinamanta qankunaqa maqanakuna armasniykichejta oqhariykukorqankichej, chay orqosman wicharispa paykunawan maqanakamuy facilpis kanman jina.+ 42 Jehová Diostajrí niwarqa: ‘Paykunaman niy: “Ama maqanakoj wichariychejchu, noqaqa mana qankunawanchu kasaj.+ Sichus wicharinkichej chayqa, enemigosniykichej atipaykusonqachej”, nispa’. 43 Noqataj chayta willarqaykichej, qankunatajrí mana uyariwarqankichejchu. Astawanpis Jehová Diospa kamachisqanta mana valecherqankichejchu, may kasqaykichejta yuyakuspataj chay orqosman wicharerqankichej. 44 Chay orqospi tiyakoj amorreostajrí qankunawan maqanakoj jamorqanku, abejas jinataj qhatiykamusorqachej. Atipaspataj Seirmantapacha Hormakama ayqechimusorqachej. 45 Chaymanta kutimuspataj qankunaqa Jehová Diospa ñaupaqenpi waqarqankichej, Jehová Diostajrí mana uyarisorqachejchu, nitaj qhawarimullasorqachejpischu. 46 Chayrayku qankunaqa may unayta Cadespi tiyakorqankichej.

2 ”Chaymanta kutirispa, chʼin jallpʼasman rerqanchej Puka mar ñanninta, Jehová Dios kamachiwasqanman jina.+ Seír orqoj muyuynintataj unayta purerqanchej. 2 Chantá Jehová Diosqa niwarqa: 3 ‘Qankunaqa unaytaña kay orqota muyushankichej. Kunanqa norte ladomanñataj* kutiriychej. 4 Israelitasmantaj kayta kamachiy: “Qankunaqa pasankichej Seír jallpʼaj kantunta,+ maypichus hermanoykichej Esaujpa mirayninmanta+ kajkuna tiyakushanku chayninta. Paykunaqa manchachikusonqachej,+ qankunataj ama paykunata imanankichejchu. 5 Ama paykunawan maqanakoj churakunkichejchu, imaraykuchus paykunaj jallpʼankutaqa mana uj chhikallantapis qankunaman qosqaykichejchu, ni uj chaki saruyllatapis. Noqaqa Seír orqota Esauman qopuni.+ 6 Paykunamantaqa qolqewan mikhunata rantikunkichej, yakuta tomasqaykichejmantapis pagapunkichej.+ 7 Qankunataqa Jehová Diosniykichej bendecisunkichej tukuy ima ruwasqaykichejpi. Pay kay jatun chʼin jallpʼaspi pusaykachasorqachej. Jehová Diosniykichejqa kay 40 watasta qankunawan karqa, manataj imatapis pisichisorqachejchu”, nispa’.+ 8 Chaymantaqa Seír jallpʼanta pasarqanchej, maypichus hermanonchej Esaujpa miraynin tiyakunku chayninta.+ Manataj qayllaykorqanchejchu Arabá ñanman, nitaj Elatman, nillataj Ezión-Guebermanpis.+

”Chantaqa kutirispa rerqanchej Moab chʼin jallpʼaman rej ñanninta.+ 9 Jehová Diostaj niwarqa: ‘Moabitaswanqa ama phiñanakunkichejchu, nitaj paykunawan maqanakoj churakunkichejchu, imaraykuchus paykunaj jallpʼankutaqa mana uj chhikallantapis qankunaman qosqaykichejchu. Ar jallpʼastaqa Lotpa mirayninmanta kajkunaman qopuni’,+ nispa. 10 (Ñaupajtaqa chaypi tiyakoj kanku emimkuna.+ Paykunaqa atiyniyoj karqanku, may ashkhataj, Anacpa mirayninmanta jina may chhikachachaj runas. 11 Wakin runasqa yuyaj kanku, refaimkunaqa+ Anacpa mirayninmanta+ kasqankuta. Moabitastaj paykunata emimkuna nej kanku. 12 Seír jallpʼaspeqa ñaupajta horeos+ tiyakoj kanku. Esaujpa mirayninmanta kajkunataj jallpʼasninkuta qhechuspa paykunata chinkacherqanku. Chantaqa paykuna chay jallpʼaspi tiyakaporqanku.+ Ajinallatataj israelitaspis jallpʼasta japʼikaponqanku, mayqentachus Jehová Dios paykunaman qonqa chayta). 13 Diosqa nillawarqataj: ‘Kunanqa puririspa Zered mayuta* chimpaychej’, nispa. Chanta Zered mayuta chimparqanchej.+ 14 Cadés-Barneamanta jamusqanchejmantapacha, Zered mayuta chimpananchejkamaqa 38 watas pasarqa. Chaykamataj wañorqankuña guerraman riyta atej tukuy qharis, pikunamanchus Jehová Diosqa juraspa nerqa wañunankuta chaykuna.+ 15 Jehová Diosqa* paykunaj contrankupi karqa, wañuspa tukukunankukama.+

16 ”Maypachachus guerraman riyta atej qharis tukuyninku wañurarqanku chaypacha,+ 17 Jehová Diosqa ujtawan niwarqa: 18 ‘Kunan pasankichej Moab jallpʼanta, nisunman Ar jallpʼanta. 19 Ammonitas tiyakunku chayman qayllaykuspaqa, ama paykunawan maqanakoj churakunkichejchu, nitaj phiñachinkichejchu, imaraykuchus paykunaj jallpʼankutaqa mana uj chhikallantapis qankunaman qosqaykichejchu. Noqaqa chay jallpʼasta Lotpa mirayninmanta kajkunaman qopuni’,+ nispa. 20 (Chay jallpʼasqa refaimkunaj jallpʼanku nisqa karqa.+ Ñaupajtaqa paykuna chaypi tiyakoj kanku, ammonitastaj paykunata zamzumimkuna nej kanku. 21 Refaimkunaqa atiyniyoj, may ashkhataj karqanku, Anacpa mirayninmanta jina+ may chhikachachaj runas. Jehová Diostajrí ammonitasta yanaparqa paykunata chinkachinankupaj, chaypitaj tiyakapunankupaj. 22 Ajinallatataj Diosqa Esaujpa mirayninmanta kajkunatapis yanaparqa horeosta+ chinkachinankupaj, ajinamanta paykunaqa chay jallpʼasninkupi tiyakaporqanku. Chayrayku Esaujpa mirayninmanta kajkunaqa kunan pʼunchaykama Seirpi tiyakushanku.+ 23 Avimkunaqa Gaza+ qaylla ranchospi tiyakorqanku. Caftorimkunataj+ Caftormanta* jamuspa paykunata chinkacherqanku, chay jallpʼasninkupitaj tiyakaporqanku).

24 ”Diosqa nillawarqataj: ‘Kunanqa puririspa Arnón mayuta*+ chimpaychej. Noqaqa makisniykichejman jaywaykusaj Hesbonpi tiyakoj amorreospa reyninku Sehonta.+ Paywan maqanakamuspa jallpʼasninta japʼikanpuychej. 25 Kunanmantapacha kay jallpʼa patapi tiyakojkunaj sonqonkuman churasaj qankunata manchachikuyta, sinchʼi manchariyta ima. Paykunaqa qankunamanta parlajta uyarispa manchariywan kharkatitenqanku’,*+ nispa.

26 ”Chantá Quedemot+ chʼin jallpʼasmantapacha runasta kacharqani Hesbonpi tiyakoj rey Sehonman miskʼi simiwan kay jinata nimunankupaj:+ 27 ‘Jallpʼaykita pasarichiwayku ari. Ñanta cheqanta pasasqayku, ni pañaman, nitaj lloqʼemanpis wistʼuykuspa.+ 28 Chayninta pasashaspaqa mikhunatapis, yakutapis qolqewan rantikususqayku. Pasarichillawayku ari, 29 imaynatachus Seirpi tiyakoj Esaujpa mirayninmanta kajkuna, jinallataj Arpi tiyakoj moabitaspis pasarichiwarqayku ajinata. Qankunapis pasarichiwayku ari Jordán mayuta chimpanaykukama, Jehová Diosniyku qowasqayku chay jallpʼaman yaykunaykupaj’, nispa. 30 Hesbonmanta rey Sehontajrí, mana jallpʼasninta pasachiyta munawarqanchejchu, imaraykuchus Jehová Diosniykichejqa saqellarqa kʼullukunanta,* sonqontapis rumiyachinanta.+ Ajinamanta payta makisninchejman* jaywaykunanpaj, imaynachus kunan kashan ajinata.+

31 ”Chantá Jehová Diosqa niwarqa: ‘Sehontawan jallpʼasnintawan makisniykichejman jaywaykuyta qallariniña. Kunanqa chay jallpʼasninta japʼikanpuychej’,+ nispa. 32 Chaypacha Sehonqa tukuy soldadosninwan llojsimorqa, Jahazpi+ noqanchejwan maqanakoj. 33 Jehová Diosninchejtaj payta makisninchejman jaywaykuwarqanchej. Ajinamanta payta atiparqanchej, jinallataj qhari wawasninta, tukuy soldadosnintapis. 34 Chantataj tukuy llajtasninman yaykuykuspa thuñirarqanchej, wañuracherqanchejtaj qharista, warmista, wawasta ima. Ni pita kausashajta saqerqanchejchu.+ 35 Uywasnillankuta apakanporqanchej, jinallataj chay llajtaspi kaj imastapis. 36 Chaytaqa ruwarqanchej Aroermantapacha,+ mayqenchus kashan Arnón mayu kantupi chaymantapacha, jinallataj chay mayu kantupi kaj llajtamantapacha Galaadkama. Mana mayqen ranchotapis puchucherqanchejchu. Tukuy chaykunataqa Jehová Diosninchej makisninchejman jaywaykuwarqanchej.+ 37 Jinapis mana qayllaykorqanchejchu ammonitaspa jallpʼasninkuman,+ nitaj Jaboc mayu*+ jallpʼasmanpis, nillataj orqos chaynejpi kaj llajtasmanpis. Manallataj qayllaykorqanchejchu may lugaresmanchus Jehová Diosninchej ama rinanchejta niwarqanchej chaykunamanpis.

3 ”Chaymantaqa Basán Ñanninta wicharerqanchej. Basanmanta rey Ogtaj tukuy ejercitonwan llojsimorqa noqanchejwan Edreipi maqanakoj.+ 2 Jehová Diostaj niwarqa: ‘Ama paytaqa manchachikuychu. Noqa payta makisniykiman jaywaykusaj, jinallataj tukuy ejercitonta, tukuy jallpʼasnintapis. Imaynatachus Hesbonpi tiyakoj amorreospa reyninku Sehonta ruwarqanki, ajinallatataj paytapis ruwanki’, nispa. 3 Ajinata Jehová Diosninchejqa Basanmanta rey Ogtapis makisninchejman jaywaykuwarqanchej, tukuy ejercitontawan khuska. Noqanchejqa paykunata wañuracherqanchej, mana pitapis kausashajta saqerqanchejchu. 4 Chantá tukuynin llajtasninta japʼikaporqanchej, ni ujta puchuchispa. Tukuyninpi japʼikaporqanchej 60 llajtasta, tukuy Argob jallpʼaspi llajtasta, mayqenkunachus Basanmanta rey Ogpa kamachiyninpi karqanku chaykunata.+ 5 Chay llajtasqa karqanku jatuchaj perqaswan muyuykusqas, punkusniyoj, trancanasniyoj ima. Chantá kallarqataj mana perqawan muyuykusqa ashkha ranchospis. 6 Tukuy chaykunatataj chinkacherqanchej,+ imaynatachus Hesbonmanta rey Sehonta ruwarqanchej ajinata. Chinkacherqanchej tukuynin llajtasta, wañuracherqanchejtaj qharista, warmista, wawasta ima.+ 7 Chantá tukuy uywasninkuta apakanporqanchej, jinallataj chay llajtaspi kaj imastapis.

8 ”Chaypacha japʼikaporqanchej amorreospa iskaynin reyesninkoj jallpʼasninkuta,+ mayqenkunachus Jordán jallpʼaspi kashanku chaykunata, Arnón mayumantapacha Hermón orqokama.+ 9 Sidoniosqa chay orqota Sirión nej kanku, amorreostaj Senir nej kanku. 10 Tukuy chay pata pampaspi kaj llajtasta, tukuy Galaadta, Basantawan japʼikaporqanchej, Salecá llajtakama chantá Edréi llajtakama.+ Chay llajtasqa Basanmanta rey Ogpa kamachiyninpi karqanku. 11 Refaimkunamantaqa Basanmanta rey Ogllaña qhepakorqa. Pʼampakuna cajonnenqa* fierromanta* ruwasqa karqa. Chay cajonnenqa largonman miderqa tawa metros, anchonmantaj casi iskay metros.* Chaytaj kunankama kakushan ammonitaspa llajtanku Rabapi. 12 Chaypachaqa kay jallpʼasta japʼikaporqanchej, Arnón mayu chaypi kaj Aroer llajtamantapacha,+ Galaad orqospa khuskanninkama. Chaypi kaj llajtastataj qorqani rubenitasman, gaditasmanwan.+ 13 Manasespa khuskan ayllunmantaj* qorqani Galaad orqosmanta khuskanta, jinallataj rey Ogpa kamachiyninpi kaj tukuynin Basán jallpʼastapis.+ Basanpi kaj tukuynin Argob jallpʼasqa rejsisqa karqa refaimkunaj jallpʼasninku jina.

14 ”Manasés ayllumanta Jairqa,+ tukuynin Argob jallpʼasta+ japʼikaporqa, guesuritaspa jallpʼasninkoj kantusninkama, jinallataj maacatitaspa+ jallpʼasninkoj kantusninkama. Chay Basanpi kaj ranchostataj kikin sutinwan suticharqa Havot-Jaír* nispa.+ Kunankamapis chay sutillawanpuni rejsisqa kashan. 15 Galaadtaqa Makirman+ qoporqani. 16 Rubenitasman, gaditasmanwantaj+ qorqani Galaadmantapacha Arnón mayukama. Chaypa lindenqa* khuskan mayunta rishan. Chantá qollarqanitaj Jabockama, chayqa kashan ammonitaspa lindenkuwan tinkuypi. 17 Paykunaman qollarqanitaj Arabá jallpʼasta, Jordán mayuta, jinallataj chay mayu kantoj inti llojsimuynin ladopi jallpʼastapis, Kinéret qochamantapacha Arabá qochakama, nisunman Kachi qochakama.* Chayqa kashan Pisgá kinraykuna* kʼuchupi, inti llojsimuy ladopi.+

18 ”Chay kuti noqaqa chay iskay ayllus khuskanniyojman kamacherqani: ‘Jehová Diosniykichejqa qankunaman kay jallpʼasta qopusunkichej, chaypi tiyakunaykichejpaj. Kunanqa tukuy mana manchachikoj qharis armasniykichejta oqharikuspa, israelita hermanosniykichejpa ñaupaqenkuta mayuta chimpankichej.+ 19 Qorqaykichej chay llajtaspeqa qhepakonqanku warmisniykichej, wawasniykichej, uywasniykichej ima. Noqaqa yachani may chhika uywasniyoj kasqaykichejta. 20 Qankunaqa israelita hermanosniykichej Jordán mayu chimpapi jallpʼasta japʼikunankukama maqanakamunkichej, mayqentachus Jehová Diosniykichej paykunaman qonqa chayta, Jehová Dios paykunatapis qankunata jina samarichinankama. Chantaraj qankunaqa kutinpunkichej qorqaykichej chay jallpʼasman’,+ nispa.

21 ”Chaypacha Josueman+ kayta kamacherqani: ‘Qanqa ñawisniykiwan rikorqanki imatachus Jehová Diosninchej kay iskay reyesta ruwasqanta. Ajinallatataj Jehová Diosqa ruwanqa mayu chimpapi kaj nacionesta, reyesnintapis.+ 22 Ama paykunataqa manchachikunkichejchu, imaraykuchus Jehová Diosniykichejqa qankunarayku maqanakonqa’,+ nispa.

23 ”Chaypachallataj Jehová Diosmanta rogakuspa mañakorqani: 24 ‘Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosníy, qanqa noqaman rikuchiwarqanki jatun kayniykita, atiyniyoj makiykitawan.+ Mana waj dios kanchu ruwasqasniykita jina ruwajqa, ni cielopipis ni kay jallpʼa patapipis.+ 25 Ama jina kaspa Jordán mayuta chimparichillaway ari. Rikuyta munani Jordán mayu chimpapi kaj sumaj jallpʼasta, jaqay kʼachitu orqosta, Líbano orqostapis’,+ nispa. 26 Jehová Diostajrí qankunarayku noqawan phiñasqallapuni kasharqa,+ nitaj uyariwarqachu. Manachayqa Jehová niwarqa: ‘Ama rabiachiwaychu. Amaña chaymanta ujtawan parlawaychu. 27 Pisgá loma pataman+ wicharispa qhawarimuy inti yaykuy ladota, norte ladota, sur ladota,* inti llojsimuy ladotawan. Chay jallpʼasta ñawisniykiwanpuni rikumuy. Imaraykuchus Jordán mayutaqa mana chimpankichu.+ 28 Josueta+ cuentaykimanta churay, payta sonqochay, kallpachaytaj, imaraykuchus paymin mayuta chimpanqa+ israelitasta pusaspa. Paymin jallpʼasta paykunaman qonqa, mayqentachus rikumunki chayta’, nispa. 29 Tukuy chay imasqa mayu chaypi tiyakushajtinchej karqa, Bet-Peor chimpapi.+

4 ”Kunanqa israelitas, uyariychej kay kamachiykunata, kay leyestapis, mayqenkunatachus yachachishaykichej kasukunaykichejta chaykunata, ajinamanta ama wañunaykichejpaj,+ jallpʼastataj japʼikapunaykichejpaj, mayqenkunatachus ñaupa tatasniykichejpa Diosnin Jehová qosonqachej chaykunata. 2 Imatachus kamachishaykichej chaymanqa ama imatapis yapankichejchu, nitaj imatapis pisiyachinkichejchu.+ Qankunaqa juntʼaychej Jehová Diosniykichejpa kamachiykunasninta, mayqenkunatachus willashaykichej chaykunata.

3 ”Ñawisniykichejwan rikorqankichej imatachus Jehová Dios ruwasqanta Baal Peor nisqa diosta+ yupaychajkunata. Jehová Diosniykichejqa qankuna ukhumanta chay runasta chinkacherqa. 4 Chaywanpis tukuy pikunachus Jehová Diosniykichejman kʼaskasqa kankichej chaykunaqa kausakushankichejraj. 5 Noqa yachacherqaykichej Diospa kamachiykunasninta, leyesninta+ ima, Jehová Dios kamachiwasqanman jina. Ajinamanta qankuna chaykunata kasukunaykichejpaj may jallpʼastachus japʼikapunkichej chaypi. 6 Chay kamachiykunataqa sumajta juntʼaychej.+ Ajinamanta waj llajtayoj runasqa chay kamachiykunamanta parlajta uyarispa, yachanqanku may yachayniyoj,+ sumaj yuyayniyojtaj+ kasqaykichejta. Nenqankutaj: ‘Kay jatun nacionmanta runasqa may yachayniyoj kanku, sumaj yuyayniyojtaj’,+ nispa. 7 ¿Mayqen jatun nacionpa diosesnintaj qayllankupi kashanku, imaynatachus Jehová Diosninchej qayllanchejpi kashan ajinatari? Payqa mañakojtinchej uyariwanchejpuni.+ 8 ¿Mayqen jatun nacionpatapis tiyapunchu cheqan kamachiykunas, leyespis kay tukuynin Leyta qoshaykichej jinaqa?+

9 ”Chayrayku qankunaqa allinta qhawarikuychej. Ama qonqapuychejchu imastachus ñawisniykichejwan rikorqankichej chayta, nitaj tukuy kausayniykichejpi chay imas sonqoykichejmanta karunchakuchunchu. Chantapis chaytaqa wawasniykichejman, allchhisniykichejmanpis willaychej.+ 10 Horebpi Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenpi kashajtiykichej, Jehová Diosqa niwarqa: ‘Tukuy israelitasta tantapuway nisqasniyta uyarinankupaj,+ ajinamanta tukuy kausayninkupi noqata manchachikuyta yachakunankupaj,+ chantá wawasninkumanpis chayta yachachinankupaj’,+ nispa.

11 ”Qankunaqa orqo kʼuchuman chimparqankichej. Chay orqomantataj nina lauray llojserqa, cielokamapunitaj chayarqa, yana phuyustaj manchayta laqhayaykamorqa.+ 12 Jehová Diostaj chay nina ukhumanta parlamusorqachej.+ Qankunaqa chay parlasqanta uyarerqankichej, chaywanpis paytaqa mana rikorqankichejchu,+ parlamusqallanta uyarerqankichej.+ 13 Chaypi Diosqa trato ruwasqanta willasorqachej,+ kamachisorqachejtaj chayta juntʼanaykichejta. Chay tratoqa Chunka Kamachiykuna* kanku.+ Chaytataj payqa iskay pʼalta rumispi* qhelqarqa.+ 14 Chaypachallataj Jehová Diosqa kamachiwarqa qankunaman yachachinayta kamachiykunasninta, leyesnintawan, qankuna chayta juntʼanaykichejpaj may jallpʼatachus japʼinkichej chaypi.

15 ”Maypachachus Jehová Diosqa Horebpi nina ukhumanta parlamusorqachej chaypacha, qankunaqa mana payta rikorqankichejchu. Chayrayku allinta qhawakuychej. 16 Pajtataj ima millaytapis ruwashawajchej santosta ruwakuspa. Ama ima santotapis chayri waj imastapis yupaychanaykichejpaj ruwakunkichejchu, ni qhariman rijchʼakojta, nitaj warmiman rijchʼakojtapis,+ 17 nillataj kay jallpʼapi animalesman rijchʼakojta, nitaj pʼisqosman rijchʼakojtapis.+ 18 Amallataj ruwakunkichejchu kay jallpʼapi qhatatakoj animalesman rijchʼakojta, nitaj yakupi pescadosman rijchʼakojtapis.+ 19 Cielopi intita, killata, estrellasta, imaschus cielopi kan tukuy chaykunata qhawarispaqa, ama sonqoykichejwan aysachikunkichejchu qonqoriykukuspa chaykunata sirvinaykichejpaj.+ Chaykunataqa Jehová Diosniykichej ruwarqa kay jallpʼa patapi tukuy runaspaj. 20 Jehová Diosqa qankunata orqhomusorqachej Egiptomanta, mayqenchus fierro unuyachina horno jina chaymanta, ajinamanta paypa llajtan kanaykichejpaj,*+ imaynachus kunan kashankichej ajina.

21 ”Chaywanpis Jehová Diosqa qankunarayku noqawan phiñakorqa,+ juraspataj niwarqa Jordán mayuta mana chimpanayta, nitaj sumaj jallpʼamanpis yaykunayta, mayqentachus Jehová Diosniykichej herenciaykichejpaj qosonqachej chayman.+ 22 Noqaqa kay cheqapi wañupusaj, nitaj Jordán mayuta chimpasajchu.+ Qankunalla chay mayuta chimpaspa sumaj jallpʼasta japʼikamunkichej. 23 Allinta qhawarikuychej, pajtataj qonqawajchej Jehová Diosniykichej qankunawan trato ruwasqanta.+ Ama imaman rijchʼakoj santotapis ruwakunkichejchu, mayqenkunatachus Jehová Diosniykichej ama ruwakunaykichejta nisorqachej chaykunata.+ 24 Jehová Diosniykichejqa tukuy imata ruphaykoj nina jina.+ Payqa payllata yupaychanata munaj Dios.+

25 ”Sichus wawasniyojña, allchhisniyojña kaspa, japʼinkichej chay jallpʼapi unaytaña tiyakuspa, mana allin kajta ruwankichej chayri ima santotapis ruwakunkichej chayqa,+ Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenpi juchallikunkichej, paytataj phiñachinkichej.+ 26 Sichus chayta ruwankichej chayqa, cielotawan kay jallpʼatawan testigota jina churaspa kayta niykichej, qankunaqa usqhayllata chinkachisqa kankichej Jordán mayu chimpa jallpʼasmanta, maymanchus tiyakoj rishankichej chaymanta. Mana unaytachu chay jallpʼaspi tiyakunkichej, manachayqa enteroykichej chinkachisqa kankichej.+ 27 Jehová Diosqa tukuy llajtasman tʼaqarasonqachej.+ May nacionesmanchus Jehová Dios wijchʼusonqachej chaypitaj, uj chhikallaña qhepakunkichej.+ 28 Chaypitaj qankunaqa sirvinkichej runaj makinwan ruwasqa santosta,+ kʼullumanta rumimanta ruwasqasta, mana rikojkunata, mana uyarejkunata, mana mikhojkunata, nitaj muskhejkunata.

29 ”Chaywanpis sichus chaypi kashaspa Jehová Diosniykichejta tukuy sonqoykichejwan, tukuy kausayniykichejwan*+ maskʼankichej chayqa, payta tarinkichej.+ 30 Tukuy chay imas qhatirisusqaykichejmanta may llakiypi kashaspaqa, Jehová Diosniykichejman kutirikunkichej, nisqantataj uyarinkichej.+ 31 Jehová Diosniykichejqa khuyakoj Dios.+ Payqa mana saqerparisonqachejchu, nitaj chinkachisonqachejchu, nillataj qonqanqachu ñaupa tatasniykichejwan tratota ruwasqantapis.+

32 ”Kunanqa ama jina kaspa tapurikuychej imaynachus ñaupa tiempos kasqanta, niraj qankuna kashajtiykichej Dios kay jallpʼapi runata ruwasqanmantapacha. Tapukuychej cieloj ujnin kantunmanta ujnin kantunkama. ¿Maykʼajllapis kay jina jatun imas karqachu? ¿Maykʼajllapis kaykunamanta uyarikorqachu?+ 33 ¿Kanchu mayqen llajtallapis nina ukhumanta Diospa parlamusqanta mana wañuspalla qankuna jina uyarejqa?+ 34 ¿Diosqa waj nacionmanta uj nacionta orqhorqachu paypata kananpaj? Jehová Diosniykichejqa qankunallata Egiptomanta orqhomusorqachej castigosta* apachimuspa, chantá señaleswan, milagroswan,+ maqanakuywan,+ atiyniyoj makinwan,+ kallpayoj makinwan, mancharina imaswan+ ima. Qankunataj chaytaqa kikin ñawisniykichejwan rikorqankichej. 35 Chay imastaqa rikuchisorqachej Jehová Dioslla cheqa Dios* kasqanta yachanaykichejpaj.+ Paymanta wajqa mana kanchu.+ 36 Payqa cielomantapacha parlasqanta uyarichisorqachej cheqan ñanman kutirichisunaykichejpaj. Kay jallpʼapitaj may jatun nina laurayninta rikuchisorqachej, qankunataj chay nina ukhumanta parlamusqanta uyarerqankichej.+

37 ”Payqa ñaupa tatasniykichejta munakorqa, mirayninkutataj ajllakorqa.+ Chayrayku qankunata Egiptomanta pusamusorqachej, maypachachus jatun atiyninwan orqhomusorqachej chaypacha. 38 Payqa ñaupaqeykichejmanta wijchʼorqa qankunamanta aswan jatuchaj nacionesta, aswan atiyniyojkunatataj. Ajinamanta jallpʼasninkuman yaykuchisunaykichejpaj, chay jallpʼasninkutataj herenciata jina japʼikapunaykichejpaj, imaynachus kunan kashan ajina.+ 39 Chayrayku kunanqa kayta yachaychej, amataj qonqapuychejchu Jehová Dioslla cheqa Dios kasqanta cielopipis kay jallpʼapipis.+ Mana waj dios kanchu.+ 40 Juntʼaychej kay kamachiykunata, kay leyestapis, mayqenkunatachus kunan kamachishaykichej chaykunata. Ajinamanta allin risonqachej qankunata, jinallataj wawasniykichejtapis, unaytataj kausakunkichej Jehová Diosniykichej qosonqachej chay jallpʼaspi”,+ nispa.

41 Chay kuti Moisesqa kinsa pakakuna llajtasta ajllarqa Jordán mayoj inti llojsimuynin ladopi.+ 42 Sichus pipis runa masinta mana munaspalla wañuchinman, nitaj payta chejnikuspachu chayqa,+ chay runaqa ujnin pakakuna llajtaman ayqekunan tiyan ama paypis wañuchisqallataj kananpaj.+ 43 Chay pakakuna llajtasqa kaykuna kanku: pata pampapi, chʼin jallpʼapi Bézer+ llajtaqa Rubén ayllupaj,* Galaadpi Ramot+ llajtataj Gad ayllupaj, Basanpi Golán+ llajtataj Manasés ayllupaj.+

44 Kay Leyta+ Moisesqa israelitasman qorqa. 45 Kaykuna kanku Diospa yuyarichisqasnin, kamachiykunasnin, leyesnin ima, mayqenkunatachus Moisesqa israelitasman qorqa Egiptomanta llojsimusqankutawan chaykuna.+ 46 Chayta qorqa Jordán qayllapi, Bet-Peor chimpa mayupi,+ amorreospa reyninku Sehonpa jallpʼasninpi. Sehonqa tiyakorqa Hesbonpi,+ paytaqa Moiseswan israelitaswan atiparqanku Egiptomanta llojsimusqankumantaña.+ 47 Chantá jallpʼasninta japʼikaporqanku, jinallataj Basanmanta rey Ogpa+ jallpʼasnintapis. Chay iskay amorreo reyesqa Jordán mayoj inti llojsimuynin ladopi tiyakorqanku. 48 Jallpʼasninkoqa karqa Arnón mayu kantupi Aroermantapacha,+ Siyón orqokama, nisunman Hermón orqokama.+ 49 Chantá kallarqataj Jordán mayoj inti llojsimuynin ladopi tukuynin Arabá jallpʼamantapacha Arabá qochakama,* mayqenchus kashan Pisgá kinraykuna* kʼuchupi chaykama.+

5 Moisesqa tukuy israelitasta tantachispa nerqa: “Israelitas, uyariychej kay kamachiykunata, kay leyestapis, mayqenkunatachus kunan willasqaykichej chayta. Chaykunataqa allinta rejsiychej, kasukuychejtaj. 2 Jehová Diosninchejqa noqanchejwan uj tratota Horebpi ruwarqa.+ 3 Jehová Diosqa mana ñaupa tatasninchejwanchu chay tratota ruwarqa, manachayqa noqanchejwan, pikunachus kaypi kashanchej chaykunawan. 4 Jehová Diosqa orqopi nina ukhumanta uyapura parlamusorqachej.+ 5 Chaypacha noqaqa chay chaupipi kasharqani, Jehová Diospa parlamusqanta uyarispa, Jehová Diospa nisqasninta qankunaman willanaypaj.+ Qankunaqa ninata manchachikuspa mana orqoman wicharerqankichejchu.+ Diosqa nerqa:

6 ”‘Noqa Jehová Diosniyki kani, noqa Egiptomanta orqhomorqayki, maypichus esclavo karqanki chaymanta.+ 7 Ama ni jaykʼaj waj diosniyki kachunchu noqamanta wajqa.+

8 ”’Ama ima santotapis+ chayri waj imastapis ruwakunkichu yupaychanaykipaj, ni cielopi kajman rijchʼakojta, ni kay jallpʼapi kajman rijchʼakojta, nillataj yakuspi kajman rijchʼakojtapis. 9 Ama chaykunaman qonqorikunkichu, nitaj chaykunata sirvinaykipaj aysachikunkichu.+ Noqa Jehová Diosniykeqa munani noqallata yupaychanawankuta.+ Noqata chejnikuwajkunataqa castigani. Tataspa juchasninkumantaqa wawasninkuta castigani, chantá allchhisninkuta, allchhisninkoj wawasninkutapis.+ 10 Khuyakunitaj* pikunachus munakuwanku, kamachisqaytapis kasuwanku chaykunata, wawasninkoj wawasnintapis wiñaypaj khuyakuni.

11 ”’Ama qhasi manakajta oqharinkichu Jehová Diosniykej sutintaqa.+ Jehová Diosqa castiganqapuni pichus sutinta qhasi manakajta oqharejtaqa.+

12 ”’Samarikuna pʼunchaytaqa ruwankipuni Jehová Diosniyki kamachisusqanman jina, ajinamanta chay pʼunchayqa paypaj tʼaqasqallapuni kananpaj.+ 13 Sojta diasta trabajanki, chay diaspi tukuy ima ruwanaykita ruwanki.+ 14 Qanchis kaj diarí Jehová Diosniykipaj samarikuna pʼunchay kanqa.+ Chay diaqa ama trabajankichu,+ ni qan, ni qhari wawayki, ni warmi wawayki, ni qhari kamachiyki, ni warmi kamachiyki,* ni toroyki, ni burroyki, nitaj mayqen uywaykipis, nillataj llajtaykipi tiyakoj forasterospis.+ Qhari kamachiyki, warmi kamachiykipis qan jinallataj samarikuchun.+ 15 Yuyarikuy qanpis Egipto jallpʼapi esclavo kasqaykita, chaymantaqa Jehová Diosniyki orqhomusorqa atiyniyoj makinwan, kallpayoj makinwan ima.+ Chayrayku Jehová Diosniykeqa kamachisorqa samarikuna pʼunchayta ruwanaykita.

16 ”’Tataykita, mamaykitawan respetay,+ imaynatachus Jehová Diosniyki kamachisorqa ajinata, ajinamanta unayta kausakunaykipaj, allintaj risunanpaj ima jallpʼatachus Jehová Diosniyki qosonqa chaypi.+

17 ”’Ama runata wañuchinkichu.+

18 ”’Ama qhenchachakunkichu.+

19 ”’Ama suwakunkichu.+

20 ”’Ama runa masiykej contranta llullakuspa declarankichu.+

21 ”’Ama munapayankichu runa masiykej warminta.+ Amallataj munapayankichu runa masiykej wasinta, ni jallpʼanta, ni qhari kamachinta, ni warmi kamachinta, ni wakanta, ni burronta, nitaj imantapis’.+

22 ”Jehová Diosqa orqopi tantasqa kashajtiykichej chay kamachiykunata* may jatunmanta parlaspa tukuy qankunaman willasorqachej. Payqa nina ukhumanta parlamusorqachej, phuyu ukhumanta, laqha ukhumanta ima.+ Chay kamachiykunamanqa manaña imatapis yaparqachu. Chaytataj iskay pʼalta rumispi* qhelqaspa noqaman jaywawarqa.+

23 ”Maypachachus orqopi nina laurarerqa+ chaypacha, qankunaqa laqha ukhumanta Diospa parlamusqanta uyarerqankichej. Uyarisqaykichejtawantaj sapa ayllumanta* kamachejkuna, kurajkuna ima noqaman qayllaykamuwarqanku. 24 Paykunawantaj nichiwarqankichej: ‘Jehová Diosninchejqa rikuchiwayku jatun kayninta, atiynintawan, noqaykoqa nina ukhumanta parlamusqanta uyariyku.+ Kunan yachayku Diosqa runaswan parlayta atisqanta, chay parlasqanta uyarejtaj mana wañusqanta.+ 25 Kunanqa, ¿ima kajtataj wañusqaykuri? Kay chhikan ninaqa tukurparichiwasqayku. Sichus Jehová Diosninchejpa parlasqanta uyarillasqaykupuni chayqa, wañusqayku. 26 Tukuy runasmanta, ¿pitaj kausaj Diospa parlamusqanta uyarerqari? ¿Pitaj nina ukhumanta Dios parlamusqanta mana wañuspalla noqanchej jina uyarerqari? 27 Qanlla chimpaspa uyariy imatachus Jehová Diosninchej nenqa chayta. Chantá willawasqayku imatachus Jehová Diosninchej nisonqa chayta, noqaykutaj uyarispa chayta ruwasqayku’,*+ nispa.

28 ”Jehová Diostaj uyarerqa imatachus niwasqaykichejta, chayrayku Jehovaqa niwarqa: ‘Noqa uyarini imatachus israelitas nisusqankuta. Allinta chaytaqa nishanku.+ 29 Allin kanman ajinallapuni sonqonku kanan, noqata manchachikunawankupaj,+ kamachiykunasniytapis kasukunankupaj,+ ajinamanta paykunata, wawasninkutapis wiñaypaj allin rinman.+ 30 Kunanqa rispa paykunata nimuy: “Toldo wasisniykichejman* kutipullaychej”, nispa. 31 Qantajrí noqawan kaypi qhepakuy. Noqa willasqayki tukuy kamachiykunasniyta, leyesniyta, juiciopi nisqasniytapis, paykunaman yachachinaykipaj. Paykunataj chayta kasukunanku kanqa tiyakunankupaj qosaj chay jallpʼaspi kashaspa’, nispa. 32 Kunan qankunaqa allinta ruwaychej imastachus Jehová Diosniykichej kamachisunkichej chayta.+ Ama wistʼuykuychejchu ni pañaman, nitaj lloqʼemanpis.+ 33 Qankunaqa puriychej ima ñantachus Jehová Diosniykichej rikuchisorqachej chayninta.+ Ajinamanta kausanaykichejpaj, chantapis allin risunaykichejpaj, unaytataj kausakunaykichejpaj ima jallpʼastachus japʼikunkichej chaypi.+

6 ”Kaykuna kanku Jehová Diosniykichejpa kamachiykunasnin, leyesnin, juiciopi nisqasninpis, mayqenkunatachus kamachiwarqa qankunaman yachachinayta chaykuna. Chaykunataqa kasukunkichej may jallpʼatachus japʼikunkichej chaypi. 2 Ajinamanta tukuy kausayniykichejpi Jehová Diosniykichejta manchachikunaykichejpaj qankuna, wawasniykichej, allchhisniykichej ima.+ Chantapis leyesninta, kamachiykunasninta ima kasukunkichej, mayqenkunatachus kamachishaykichej chaykunata. Jinamanta unayta kausakunaykichejpaj.+ 3 Israelitas, allinta uyariychej, kasukuychejtaj kay kamachiykunata. Ajinamanta allin risonqachej lechewan miskʼiwan jinantin tiyan chay jallpʼapi, chaypitaj ashkhata mirankichej, imaynatachus ñaupa tatasniykichejpa Diosnin Jehová nisorqachej ajinata.

4 ”Uyariychej israelitas, Jehová Diosninchejqa, uj kʼata Jehová Dioslla.*+ 5 Jehová Diosniykichejtaqa munakuychej tukuy sonqoykichejwan, tukuy kausayniykichejwan,*+ tukuy kallpaykichejwan* ima.+ 6 Tukuy kay palabrastaqa sonqoykichejpi sumajta japʼiychej. 7 Chaykunatataj wawasniykichejman yachachiychej.*+ Kay kamachiykunataqa paykunaman willaychejpuni, wasiykichejpi kashaspapis, ñanta purishaspapis, puñuykushaspapis, jatarishaspapis.+ 8 Kay kamachiykunataqa makisniykichejman wataykuychej yuyarikunaykichejpaj, chantapis cintata jina frenteykichejman* churakuychej.+ 9 Qhelqaychej wasi punkusniykichejpa sayanta kʼaspisninpi, llajta punkusniykichejpipis.

10 ”Jehová Diosniykichejqa pusaykusonqachej sumaj jallpʼaman, mayqentachus ñaupa tatasniykichej Abrahanman, Isaacman, Jacobman juraspa qonanta nerqa chayman.+ Chaypeqa sumaj jatuchaj llajtas tiyan. Chaykunataqa mana qankunachu ruwarqankichej.+ 11 Wasisqa tukuy ima kʼacha imaswan juntʼa kanku. Chaykunatapis mana qankunachu churarqankichej. Chay jallpʼasqa sumaj ukhu pozosniyoj kanku, chaykunatapis mana qankunachu allarqankichej. Chay jallpʼasqa uva huertasniyoj, olivo sachʼasniyoj ima kanku, chaykunatapis manallataj qankunachu plantarqankichej. Chay jallpʼaspiña tiyakuspaqa sajsakunaykichejkama mikhunkichej.+ 12 Chaypacha pajtataj Jehová Diosta qonqapuwajchej.+ Paymin Egiptomanta orqhomusorqachej, maypichus esclavos karqankichej chaymanta. 13 Jehová Diosniykichejta manchachikuychej,+ payta sirviychej.+ Juraspapis paypa sutinpi juraychej.+ 14 Ama waj dioskunata yupaychankichejchu. Qayllaykichejpi kaj llajtaspa diosesninkutaqa amapuni yupaychankichejchu.+ 15 Jehová Diosniykichejqa qankuna ukhupi kashan. Payqa payllata yupaychanata munan.+ Waj dioskunatachus yupaychankichej chayqa, Jehová Diosniykichejqa qankunawan sinchʼita phiñakonqa,+ kay jallpʼa patamantataj chinkarparichisonqachej.+

16 ”Ama Jehová Diosniykichejta pruebaman churankichejchu,+ imaynatachus Masá+ lugarpi pruebaman churarqankichej ajinataqa. 17 Tukuy sonqo kasukuychej Jehová Diosniykichejpa kamachiykunasninta, yuyarichisqasninta, leyesninta ima, mayqenkunatachus pay qosorqachej chaykunata. 18 Jehová Diospa ñaupaqenpi imachus cheqan, imachus allin chayta ruwaychej. Ajinamanta allin risonqachej, sumaj jallpʼatataj japʼikapunkichej, mayqentachus Jehová Diosqa ñaupa tatasniykichejman juraspa qonanta nerqa chayta.+ 19 Qankunaqa enemigosniykichejta ñaupaqeykichejmanta wijchʼunkichej, Jehová Dios nisqanman jina.+

20 ”Qhepaman wawasniykichej tapusonqachej: ‘¿Imatá niyta munan kay yuyarichiykuna, kamachiykuna, leyespis, mayqenkunatachus Jehová Diosninchej kamachisorqachej chaykunari?’, nispa. 21 Qankunataj paykunaman ninkichej: ‘Egiptopi faraonpa* esclavosnin karqanchej. Jehová Diostaj Egiptomanta atiyniyoj makinwan orqhomuwarqanchej. 22 Chaypacha Jehová Diosqa rikushajtiyku apachimorqa tʼukuna jatuchaj señalesta, milagrostawan Egiptoman,+ faraonman, wasinpi tukuy kajkunamanpis.+ 23 Chaymanta orqhomuspataj kayman pusamuwarqanchej, kay sumaj jallpʼata qonawanchejpaj, mayqentachus ñaupa tatasninchejman juraspa qonanta nerqa chayman.+ 24 Chantá Jehová Diosqa kamachiwarqanchej kasukunanchejta tukuy kay kamachiykunata. Jehová Diosninchejqa kamachillawarqanchejtaj payta manchachikunanchejta, ajinamanta wiñaypaj allin rinawanchejpaj,+ kausananchejpajtaj,+ imaynachus kunan kashanchej ajinata. 25 Sichus tukuy kay kamachiykunata allinta kasukusunchej Jehová Diosninchej niwasqanchejman jina chayqa, paypa ñaupaqenpi cheqan runaspaj qhawasqa kasunchej’,+ nispa.

7 ”Jehová Diosniykichejqa pusasonqachej maypichus jallpʼasta japʼikunkichej chayman.+ Payqa ñaupaqeykichejmanta jatuchaj nacionesta qharqonqa:+ hititasta, guirgaseosta, amorreosta,+ cananeosta, perizitasta, heveosta, jebuseosta+ ima. Chay qanchis nacionesqa qankunamanta aswan ashkha kanku, aswan atiyniyojtaj.+ 2 Jehová Diosniykichejtaj, paykunata qankunaman jaywaykusonqachej, paykunata atipanaykichejpaj.+ Chaypachataj qankunaqa tukuyninkuta chinkarparichinkichej.+ Ama paykunawanqa ima tratotapis ruwankichejchu, nitaj khuyakullankichejpischu.+ 3 Ama paykunawan aylluchakunkichejchu. Ama warmi wawasniykichejta qhari wawasninkuwan casarachinkichejchu, nitaj qhari wawasniykichejtapis warmi wawasninkuwan casarachinkichejchu.+ 4 Paykunaqa wawasniykichejta Diosta sirviyta saqechinkuman waj diosesta sirvinankupaj.+ Chaytachus ruwankichej chayqa, Jehová Diosqa manchayta qankunawan phiñakonqa, niraj imapitaj chinkarparichisonqachej.+

5 ”Chayrayku qankunaqa altaresninkuta thuñirankichej, yupaychana rumi pilaresninkuta tʼunarankichej,+ yupaychana kʼullu postesninkuta* kʼuturankichej,+ santosninkutapis qʼalata ruphaykuchinkichej.+ 6 Qankunaqa Jehová Diosniykichejpaj tʼaqasqa nación kankichej. Jehová Diosniykichejqa kay jallpʼa patapi tukuy nacionesmanta ajllakusorqachej, paypa aswan sumaj nacionnin kanaykichejpaj.+

7 ”Jehová Diosqa qankunata munakusorqachej, ajllakusorqachejtaj,+ mana waj nacionesmanta aswan jatun nación kasqaykichejraykuchu. Qankunaqa tukuy nacionesmanta aswan juchʼuy nación karqankichej.+ 8 Jehová Diosqa qankunata ajllakusorqachej munakususqaykichejrayku, ñaupa tatasniykichejman imatachus juraspa nisqanta juntʼananrayku ima.+ Chayrayku Jehová Diosqa atiyniyoj makinwan kacharichisorqachej esclavos kasqaykichejmanta.+ Payqa Egiptomanta rey faraonpa* makisninmanta kacharichisorqachej. 9 Qankunaqa allinta yachankichej Jehová Diosnillaykichej cheqa Dios* kasqanta, nisqanta juntʼasqantapuni. Pikunachus payta munakunku, kamachisqantapis kasukunku chaykunapajqa, trato ruwasqanta juntʼanpuni, paykunatataj khuyakun, wawasninkoj wawasnintapis wiñaypaj.+ 10 Chaywanpis payta chejnikojkunataqa chinkarparichenqa, chay rato paykunata castiganqa.+ Payta chejnikojkunataqa ni uj puchuyojta tukuchenqa. 11 Chayrayku kamachiykunasninta, leyesninta, juiciopi nisqasnintapis kasukuychejpuni, mayqenkunatachus kunan kamachiykichej chaykunata.

12 ”Sichus kay juiciopi nisqasninta uyarillankichejpuni, sumajta kasukunkichej, chayman jinataj ruwankichej chayqa, Jehová Diosniykichejpis trato ruwasqanta juntʼallanqataj. Chantapis sigue munakullasonqachejpuni, imaynatachus ñaupa tatasniykichejman juraspa nerqa ajinata. 13 Payqa qankunata munakusonqachej, bendecisonqachej, ashkhatataj mirachisonqachej. Payqa ashkha wawaswan bendecisonqachej,+ chajrasniykichejta, trigo chajrasniykichejtapis sumajta poqochipusonqachej. Bendecillanqataj mosoj vinoykichejta, aceiteykichejta ima.+ Chantapis wakasniykichejta, ovejasniykichejta ashkhata mirachipusonqachej, ima jallpʼatachus ñaupa tatasniykichejman juraspa qonanta nerqa chaypi.+ 14 Qankunaqa tukuy nacionesmanta aswan bendecisqa kankichej.+ Qankuna ukhupeqa mana pi qharipis, nitaj pi warmipis kanqachu mana wawayojqa. Uywasniykichej ukhupipis mana kanqachu mana uñasniyoj uywaqa.+ 15 Jehová Diosqa qankuna ukhumanta tukuy rijchʼaj onqoykunata chinkachenqa. Egiptopi rejserqankichej chay millay onqoykunataqa mana qankunaman apachimusonqachejchu,+ manachayqa pikunachus qankunata chejnikusunkichej chaykunaman apachenqa. 16 Ima nacionestachus Jehová Diosniykichej makisniykichejman jaywaykonqa chaykunataqa, tukuyninta chinkachinkichej.+ Ama paykunata khuyakunkichejchu,+ diosesninkutapis ama sirvinkichejchu,+ imaraykuchus chayqa uj trampa jina kanman qankunapaj.+

17 ”Ichapis sonqoykichejpi niwajchej: ‘Kay nacionesqa noqanchejmanta aswan ashkha kanku. ¿Imaynatataj paykunata qharqoyta atisunri?’,+ nispa. 18 Chaywanpis ama paykunata manchachikuychejchu.+ Yuyarikuychej imatachus Jehová Diosniykichej faraonta ruwasqanta, jinallataj tukuynin Egiptotapis.+ 19 Jehová Diosniykichejqa qankunata Egiptomanta orqhomusorqachej jatuchaj castigosta* apachimuspa, chantá señaleswan, milagroswan,+ atiyniyoj makinwan, kallpayoj makinwan ima.+ Chaytaqa kikin ñawisniykichejwan rikorqankichej. Ajinallatataj Jehová Diosniykichejqa ruwanqa mayqen nacionestachus manchachikushankichej chaykunatapis.+ 20 Jehová Diosniykichejqa paykunata mayta manchachenqa. Paykunamanta qhepakojkunapis, qankunamanta pakakojkunapis qʼalitunku tukukonqanku.+ 21 Ama paykunataqa manchachikuychejchu, imaraykuchus Jehová Diosniykichejqa qankunawan kashan.+ Payqa jatun Dios, tʼukunapaj jinapuni.+

22 ”Jehová Diosniykichejqa chay nacionesta pisimanta pisi ñaupaqeykichejmanta qharqonqa.+ Ama paykunata ujllapi tukuchinkichejchu, ama phiña animales chay jallpʼaspi miraykunankupaj, nitaj imanasunaykichejpajpis. 23 Jehová Diosniykichejqa paykunata makisniykichejman jaywaykusonqachej, tukuyninkuta atipaspataj llimphuta picharparenqa.+ 24 Payqa makisniykichejman jaywaykonqa reyesninkuta.+ Qankunataj chay reyespa sutisninkuta chinkachinkichej kay jallpʼa patamanta.+ Mana pipis qankunaj contraykichejpi sayaykuyta atenqachu,+ tukuyninkuta tukuchinaykichejkama.+ 25 Qankunaqa santosninkuta ninapi ruphaykuchinkichej.+ Ama munapayankichejchu chay santospi kaj qolqeta, orotapis, nitaj chaykunata japʼikapunkichejchu.+ Chayqa uj trampa jina qankunata urmachisunkichejman. Jehová Diosniykichejqa chayta millachikun.+ 26 Qankunaqa ama ima millay kajtapis wasiykichejman apakunkichejchu, ama qankunapis chaykuna jinallataj chinkachisqa kanaykichejpaj. Chay imastaqa millachikunkichej, maytataj chejnikunkichej, imaraykuchus chaykunaqa chinkachisqa kananku tiyan.

8 ”Qankunaman qoshaykichej chay kamachiykunata kasukuychej, ajinamanta kausanallaykichejpajpuni,+ ashkhayanaykichejpajtaj, ima jallpʼatachus Jehová Dios ñaupa tatasniykichejman juraspa qonanta nerqa chayta japʼikapunaykichejpaj.+ 2 Yuyarikuychej kay 40 watasta Jehová Diosniykichej chʼin jallpʼasninta pusamusorqachej chayta,+ kʼumuykukoj sonqo kayta yachakunaykichejpaj, pruebaman churasunaykichejpaj,+ imachus sonqoykichejpi kasqanta yachananpaj,+ kamachiykunasnintapis kasukunaykichejtachus manachus yachananpaj. 3 Payqa kʼumuykukoj sonqoyoj kayta yachachisorqachej, yarqhachisorqachejtaj.+ Chaywanpis maná nisqa mikhunata mikhuchisorqachej,+ mayqentachus mana rejserqankichejchu ni qankunapis, nitaj tatasniykichejpis chayta. Ajinamanta yachanaykichejpaj runaqa mana tʼantallawanchu kausasqanta, manachayqa Jehová Diospa siminmanta tukuy llojsimoj palabraswan kausasqanta.+ 4 Chay 40 wataspi ropasniykichejqa mana thantakorqachu, chakisniykichejpis mana punkiykorqachu.+ 5 Qankunaqa allinta yachankichej Jehová Diosniykichej kʼamisusqaykichejta, imaynatachus uj tata wawanta kʼamin ajinata.+

6 ”Kunanqa Jehová Diosniykichejpa kamachiykunasninta kasuychej, paypa ñanninta purispa, paytataj manchachikuspa. 7 Jehová Diosniykichejqa sumaj jallpʼaman pusaykusonqachej,+ sumaj yakusniyoj* jallpʼaman, maypichus pampasninmanta, orqosninmantapis yakus phullchirimushanku, yaku juturispis jinantin tiyan chayman. 8 Chay jallpʼaspeqa sumajta poqon trigo, grano,* uvas, higos, granadas ima.+ Chantá kallantaj aceite de oliva, miskʼi ima.+ 9 Chay jallpʼaspeqa jinantin mikhuna tiyan, mana imapis pisisonqachejchu. Chay jallpʼaspeqa rumismanta fierrota orqhonkichej, orqosmantataj cobreta orqhonkichej.

10 ”Sumajta mikhuspa sajsakuytawanqa, Jehová Diosniykichejta yupaychankichej, chay sumaj jallpʼata qosusqaykichejmanta.+ 11 Pajtataj Jehová Diosniykichejta qonqapushawajchej. Juntʼaychejpuni kamachiykunasninta, juiciopi nisqasninta, leyesnintapis, mayqenkunatachus kunan kamachishaykichej chaykunata. 12 Mikhuspa sajsakojtiykichej, sumaj wasista ruwakuspa chaypi tiyakojtiykichej,+ 13 wakasniykichej, ovejasniykichej, cabrasniykichejpis ashkhata mirajtinku, qolqe metalniykichejpis, oroykichejpis ashkha kajtin, tukuy imayojtaj kajtiykichej, 14 ama runaykachankichejchu,+ amataj qonqakapunkichejchu Jehová Diosniykichejta. Paymin Egiptomanta orqhomusorqachej, maypichus esclavos karqankichej chaymanta.+ 15 Diosmin jatun mancharina chʼin jallpʼasta purichisorqachej,+ venenoyoj kataris chaupita, alacranes chaupita ima. Chay chʼaki jallpʼaspeqa ni yakupis karqachu. Chaywanpis Diosqa chhankamanta yakuta phullchichimorqa.+ 16 Chantapis chay chʼin jallpʼaspeqa maná nisqa mikhunata mikhuchisorqachej,+ mayqentachus tatasniykichej mana rejserqankuchu chayta. Chayqa karqa kʼumuykukoj sonqo kayta yachakunaykichejpaj,+ pruebaman churasunaykichejpaj, qhepamanpis allin risunaykichejpaj.+ 17 Sichus sonqoykichejpi niwajchej, ‘noqanchejqa atiyninchejwan, trabajonchejwan qhapajyaykunchej’+ nispa chayqa, 18 yuyarikuychej Jehová Diosniykichej atiyta qosusqaykichejta qhapajyanaykichejpaj,+ ajinamanta ñaupa tatasniykichejwan trato ruwasqanta juntʼananpaj, imaynatachus kunankama ruwashan ajinata.+

19 ”Sichus maykʼajllapis Jehová Diosniykichejmanta qonqapuspa waj dioskunata yupaychankichej, paykunamantaj qonqorikunkichej chayqa, noqa kayta sutʼinta niykichej: Qankunaqa chinkachisqa kankichej.+ 20 Imaynatachus Jehová Diosqa nacionesta ñaupaqeykichejmanta chinkachishanña, ajinallatataj qankunatapis chinkarparichisonqachej Jehová Diosniykichejta mana kasukusqaykichejrayku.+

9 ”Uyariychej israelitas, kunanqa Jordán mayuta chimpanaykichejpajña kashankichej.+ Chimpaspaqa qankunamanta aswan jatuchaj nacionesta, aswan atiyniyoj nacionesta jallpʼasninkumanta qharqonkichej.+ Japʼikapunkichejtaj may jatuchaj llajtasninkuta, cielokama* chayaj perqasniyoj llajtasninkuta.+ 2 Chaypi tiyakojkunaqa Anacpa mirayninmanta kanku, manchay kallpasapa runas, may jatuchajtaj.+ Paykunataqa rejsinkichejña, uyarerqankichejña runas paykunamanta nisqankuta: ‘¿Pitaj Anacpa mirayninmanta kajkunaj contranpi sayaykuyta atinmanri?’, nispa. 3 Chaywanpis kayta yachaychej: Jehová Diosniykichejqa ñaupaqeykichejta renqa.+ Payqa tukuy imata ruphaykoj nina jina,+ chay nacionestaqa qʼalata tukurparichenqa. Diosqa rikushajtiykichej paykunata chakisnin uraman churanqa, usqhayllata jallpʼasninkumanta qharqonaykichejpaj, chinkarparichinaykichejpaj ima, imaynatachus Jehová nisorqachej ajinata.+

4 ”Maypachachus Jehová Diosniykichej chay nacionesta ñaupaqeykichejmanta qharqonqa chaypachaqa, ama sonqoykichejpi nillankichejpischu: ‘Jehová Diosqa cheqan kajta ruwasqanchejrayku kay jallpʼasta qowanchej’,+ nispaqa. Chayqa mana ajinachu. Jehová Diosqa chay nacionesta ñaupaqeykichejmanta qharqonqa, paykuna sajra kajta ruwasqankurayku.+ 5 Mana qankuna cheqan kajta ruwasqaykichejraykuchu, nitaj allin sonqoyoj kasqaykichejraykuchu chay jallpʼasninkuta japʼikapunkichej. Jehová Diosniykichejqa chay nacionesta ñaupaqeykichejmanta qharqonqa paykuna sajra kajta ruwasqankurayku.+ Ajinamanta Jehová Diosqa ñaupa tatasniykichej Abrahanman,+ Isaacman,+ Jacobman+ ima juraspa nisqanta juntʼanqa. 6 Yuyarikuychejpuni, Jehová Diosniykichejqa mana cheqan kajta ruwasqaykichejraykuchu chay sumaj jallpʼasta qosonqachej. Qankunaqa ancha kʼullu runas* kankichej.+

7 ”Yuyarikuychej, amapuni qonqaychejchu imaynatachus Jehová Diosniykichejta chʼin jallpʼaspi phiñachisqaykichejta.+ Qankunaqa Egiptomanta llojsimusqaykichejmantapacha kayman chayamunaykichejkamapis, Jehová Diospa contranta oqharikullarqankichejpuni.+ 8 Horebpipis Jehová Diosta phiñachillarqankichejtaj. Jehová Diosqa manchayta phiñakuspa qankunata tukurpachisunaykichejpajña kasharqa.+ 9 Noqaqa chay orqoman wicharerqani pʼalta rumista* japʼimoj,+ mayqenkunapichus Jehová Dios qankunawan trato ruwasqanmanta palabrasta qhelqarqa chaykunata.+ Chaypitaj quedakorqani 40 diasta, 40 tutastawan,+ mana imata mikhuspa, nitaj yakutapis tomaspa. 10 Chaypi Jehová Diosqa iskay pʼalta rumista qowarqa, kikin dedonwan qhelqasqata. Chay rumispeqa qhelqasqa kasharqa imatachus Jehová Dios orqopi nina ukhumantapacha nimusorqachej chay palabras, qankuna chaypi tantasqa kashajtiykichej.+ 11 Chay iskay pʼalta rumistaqa Jehová Dios qowarqa chay 40 días, 40 tutas pasayta. Chaypitaj qhelqasqa kasharqa trato ruwasqanmanta palabras. 12 Chantá Jehová Diosqa niwarqa: ‘Usqhayta uraykuy. Egiptomanta orqhomorqanki chay runasqa millayta ruwanku,+ niraj imapi ñanniymanta karunchakunku. Paykunaqa metalmanta* uj santota ruwakunku’,+ nispa. 13 Jehová Diosqa nillawarqataj: ‘Noqaqa rikuni kay runasqa ancha kʼullus kasqankuta.+ 14 Kunanqa ama jarkʼawaychu, paykunata chinkarparichisaj, sutinkutapis kay jallpʼa patamanta chinkachisaj. Qanmantataj atiyniyoj nacionta ruwasaj, paykunamanta aswan jatunta’,+ nispa.

15 ”Chantaqa chay orqomanta uraykamorqani makiypi iskay pʼalta rumis oqharisqa,+ mayqenkunapichus Dios trato ruwasqanmanta palabrasta qhelqarqa chaykuna oqharisqa. Chay orqopitaj nina laurashallarqapuni.+ 16 Uraykamuspaqa rikorqani Jehová Diosniykichejpa contranta juchallikusqaykichejta. Qankunaqa metalmanta* waka uñaman rijchʼakoj santota ruwakusqankichej. Ajinata qankunaqa Jehová Diospa ñanninmanta usqhayllata karunchakorqankichej.+ 17 Chayrayku japʼisharqani chay iskaynin pʼalta rumista pampaman choqaspa rikushajtiykichej tʼunarparqani.+ 18 Chaymantataj ñaupajta jina, Jehová Diospa ñaupaqenpi pampakama kʼumuykukorqani 40 diasta 40 tutastawan, mana imata mikhuspa, nitaj yakutapis tomaspa.+ Chaytaqa ruwarqani qankuna Jehová Diospa ñaupaqenpi sajra kajta ruwaspa juchallikusqaykichejrayku, paytataj phiñachisqaykichejrayku. 19 Noqaqa manchayta mancharikorqani Jehová Dios contraykichejpi sinchʼita phiñakusqanrayku,+ qankunata tukurpachinanpajña kashasqanrayku. Chaywanpis Jehová Diosqa mañakusqayta uyarillawarqataj.+

20 ”Jehová Diosqa Aaronpajpis manchay phiñasqallataj kasharqa, chinkarpachinanpajña kasharqa.+ Noqataj chay kutipipis Aaronpaj mañapullarqanitaj. 21 Chaymantataj waka uñaman rijchʼakoj santoykichejta+ ninapi kanaykorqani, mayqentachus ruwaspa juchallikorqankichej chayta. Chantataj ñutʼituta kutarpaspa, orqomanta uraykamusharqa chay yakuman jichʼaykamorqani.+

22 ”Qankunaqa Jehová Diosta phiñachillarqankichejtaj Taberapi,+ Masapi,+ Quibrot-Hataavapi+ ima. 23 Maypachachus Jehová Diosqa Cadés-Barneamanta+ puririnaykichejta kamachisorqachej chaypacha, pay nisorqachej: ‘Wicharispa japʼikanpuychej ima jallpʼastachus qosqaykichej chay jallpʼasta’, nispa. Qankunatajrí watejmanta Jehová Diosniykichejpa kamachisqanta mana kasorqankichejchu,+ mana paypi creerqankichejchu,+ manchaytataj kʼullukorqankichej. 24 Noqa rejsisusqaykichejmantapacha qankunaqa Jehová Diospa contranta oqharikullankichejpuni.

25 ”Chayrayku Jehová Diospa ñaupaqenpi pampakama kʼumuykukorqani 40 diasta, 40 tutastawan.+ Ajinata kʼumuykukorqani Jehová Dios tukurparichisunaykichejta nisqanrayku. 26 Chantapis Jehová Diosmanta mayta mañakorqani: ‘Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosníy, ama ari kay runastaqa chinkachiychu, paykunaqa qanpata kanku.*+ Qan paykunataqa jatun kayniykiwan kacharicherqanki, atiyniyoj makiykiwan Egiptomanta orqhomorqanki.+ 27 Yuyarikuy ari kamachisniyki Abrahanmanta, Isaacmanta, Jacobmanta ima.+ Ama qhawaychu kay runas kʼullukusqankuta, nitaj sajra kajta ruwasqankutapis, nitaj juchasninkutapis.+ 28 Paykunatachus chinkarparichinki chayqa, maymantachus orqhomuwarqayku chaypi tiyakojkunaqa nenqanku: “Jehová Diosqa mana atisqachu paykunata pusayta ima jallpʼatachus qonan karqa chayman. Paykunata kaymanta orqhorqa chʼin jallpʼaspi wañurachinanpaj, paykunata chejnikusqanrayku”,+ nispa. 29 Paykunaqa nacionniyki kanku, herenciayki kanku.+ Paykunataqa Egiptomanta orqhomorqanki jatun atiyniykiwan, kallpayoj makiykiwan ima’,+ nispa.

10 ”Chaypacha Jehová Diosqa niwarqa: ‘Iskay pʼalta rumista* ruwallaytaj ñaupajta jina,+ chantá maypichus noqa kashani chay orqoman wicharimuy. Ruwallaytaj maderamanta uj cajata.* 2 Chay rumispeqa watejmanta qhelqasaj tʼunarparisqayki rumispi qhelqasqa karqa chay palabrasta. Chay rumistataj cajaman churaykunki’, nispa. 3 Chayta niwajtin, acacia maderamanta uj cajata ruwarqani, chantá iskay pʼalta rumista chʼeqospa ruwarqani ñaupaj rumisman rijchʼakojta. Chay iskaynin rumista oqhariykukuspataj watejmanta orqoman wicharerqani.+ 4 Chantá Diosqa chay rumispi qhelqarqa Chunka Kamachiykunata,*+ mayqentachus ñaupajta qhelqarqaña chayta.+ Jehová Diosqa orqopi kashaspa nina ukhumantapacha chay kamachiykunata nimusorqachej,+ qankuna tantasqa kashajtiykichej.+ Chaymantataj Jehová Diosqa chay rumista jaywawarqa. 5 Chay orqomanta uraykamuspataj,+ chay rumistaqa ruwasqay cajaman churaykorqani, Jehová Dios kamachiwasqanman jina. Kunankamapis chay rumisqa chaypi kakushanku.

6 ”Chantá israelitasqa purirerqanku Beerot Bene-Jaacanmanta, Moseraman. Chaypi Aaronqa wañuporqa, chayllapitaj pʼampakorqapis.+ Cuentanmantaqa wawan Eleazar sacerdote* kayta qallarerqa.+ 7 Chaymantaqa rerqanku Gudgodaman, Gudgodamantataj rerqanku Jotbataman,+ maypichus ashkha yaku* tiyan chayman.

8 ”Chaypacha Jehová Diosqa Leví+ aylluta* tʼaqakorqa, Jehová Diospa trato ruwasqan arca nisqa cajata+ apanankupaj, Jehová Diospa ñaupaqenpi sirvinankupaj, sutinpitaj israelitasta bendecinankupaj,+ imaynatachus kunankama ruwashanku ajinata. 9 Chayrayku Leví ayllumanta kajkunaqa mana ima herenciatapis japʼinkuchu hermanosninku ukhupi. Jehová Diosmin paykunaj herenciankoqa, imaynatachus Jehová Diosniykichej paykunaman nerqa jina.+ 10 Noqaqa ñaupajta jina, 40 diasta 40 tutastawan+ orqopi kamorqani. Chay kutipipis Jehová Diosqa uyarillawarqataj.+ Chayrayku Jehová Diosqa manaña qankunata chinkachiyta yuyarqachu. 11 Chantá Jehová Diosqa niwarqa: ‘Wakichikuspa israelitasta pusay, ima jallpʼastachus ñaupa tatasninkuman juraspa qonayta nerqani chayta japʼikamunankupaj’,+ nispa.

12 ”Kunanqa israelitas, ¿imatataj Jehová Diosniykichej mañasunkichejri?+ Jehová Diosniykichejqa munan payta manchachikunaykichejta,+ ñanninta purinaykichejta,+ payta munakunaykichejta ima. Jehová Diosniykichejqa munallantaj payta sirvinaykichejta tukuy sonqoykichejwan tukuy kausayniykichejwan* ima.+ 13 Chantapis Jehová Diosqa munan kamachiykunasninta leyesnintapis kasukunaykichejta, mayqenkunatachus kunan kamachiykichej chaykunata, ajinamanta allin risunaykichejpaj.+ 14 Cielopis, aswan patapi kaj cielopis Jehová Diosniykichejpata, jinallataj kay jallpʼapis, chaypi kaj tukuy imaspis.+ 15 Chaywanpis Jehová Diosqa ñaupa tatasniykichejta munakorqa. Paykunaj mirayninku kasqaykichejraykutaj qankunata ajllakusorqachej+ tukuy naciones ukhumanta, imaynachus kunan kashan ajina. 16 Chayrayku sonqoykichejta llimphuchaychej,+ amañataj chay jinata kʼullukuychejchu.*+ 17 Jehová Diosniykichejqa tukuy dioskunamanta aswan patapi kashan,+ señorkunaj Señornintaj. Payqa jatun Dios, may atiyniyoj, tʼukunapaj jinapuni. Tukuyta uj rejllata qhawan,+ nitaj piwanpis llukʼichikunchu.* 18 Payqa cheqan justiciata ruwan wajcha wawaspaj,* viudaspajpis.+ Chantapis forasterosta munakun,+ paykunaman mikhunata qon, ropatapis. 19 Qankunapis forasterosta munakuychej, imaraykuchus qankunapis Egiptopi forasterosllataj karqankichej.+

20 ”Jehová Diosniykichejta manchachikuychej, payta sirviychej,+ payman kʼaskasqa kaychej. Juraspapis paypa sutinpi juraychej. 21 Payllata yupaychaychej,+ paylla Diosniykichejqa. Paymin jatuchaj tʼukuna imasta ruwarqa qankunarayku. Chaytataj qankunaqa kikin ñawisniykichejwan rikorqankichej.+ 22 Ñaupa tatasniykichejqa Egiptoman uraykushaspa 70 runaslla karqanku.+ Kunantaj Jehová Diosniykichejqa qankunata may chhikata mirachisunkichej, cielopi estrellas chhikata jina.+

11 ”Munakuychej Jehová Diosniykichejta,+ juntʼaychejpunitaj leyesninta, juiciopi nisqasninta, kamachiykunasnintapis. 2 Qankunaqa kayta allinta yachankichej: Mana wawasniykichejmanchu parlashani, manachayqa qankunaman parlashaykichej. Wawasniykichejqa mana rejserqankuchu, nitaj rikorqankuchu Jehová Diosniykichejpa castigonta,+ jatun kayninta,+ atiyniyoj makinta,+ kallpayoj makinta ima. 3 Nillataj rikorqankuchu señalesninta, imatachus Egiptopi ruwasqantapis, Egiptomanta rey faraonpa* contranta, tukuy nacionninpa contrantapis.+ 4 Manallataj rikorqankuchu imatachus ruwasqanta Egiptomanta soldadosta, faraonpa caballosninta, maqanakuna carretasninta ima. Diosqa paykunata yakuwan pʼampaykorqa Puka marpi, qhepaykichejta jamushajtinku. Ajinamanta Jehová Diosqa paykunata wiñaypaj ujllapi chinkarparicherqa.+ 5 Wawasniykichejqa manallataj rikorqankuchu imatachus Dios qankunarayku chʼin jallpʼaspi ruwasqanta, kayman chayamunaykichejkama. 6 Manallataj rikorqankuchu imatachus Dios ruwasqanta Datanta, Abiramtawan. Paykunaqa Rubenpa mirayninmanta Eliabpa wawasnin karqanku. Paykunataqa tukuy israelitas rikushajtinku jallpʼa kicharikuspa oqoykorqa, jinallataj wasinkupi kajkunatapis, toldo wasisninkutapis,* paykunawan kaj runastapis, animalestapis.+ 7 Qankunataj kikin ñawisniykichejwan rikorqankichej Jehová Diosqa tʼukuna imasta ruwasqanta.

8 ”Kunan qoshaykichej chay kamachiykunata kasukuychej, ajinamanta kallpachasqa kanaykichejpaj, rispataj sumaj jallpʼata japʼikamunaykichejpaj. 9 Chantapis unayta kausakunkichej+ Jehová Dios ñaupa tatasniykichejman, mirayninkumanpis juraspa qonanta nerqa chay jallpʼapi,+ maypichus lechewan miskʼiwan jinantin tiyan chaypi.+

10 ”Japʼikunkichej chay jallpʼaqa, mana maymantachus llojsimorqankichej chay Egipto jallpʼa jinachu. Chaypeqa mujuta tarpuspa may trabajowan qarpanaykichej karqa,* uj huertata jina. 11 Japʼikamunkichej chay jallpʼastajrí orqosniyoj, pampasniyoj ima.+ Chantapis cielomanta para yakuwan sumajta qarpakun.+ 12 Chay jallpʼastaqa Jehová Diosniykichej qhawashan. Jehová Diosniykichejpa ñawisnenqa wata qallariymantapacha wata tukukuykama chay jallpʼasta qhawashan.

13 ”Sichus tukuy sonqo kasukunkichej imatachus kunan kamachishaykichej chayta, chantá sichus Jehová Diosniykichejtapis munakunkichej, paytataj sirvinkichej tukuy sonqoykichejwan tukuy kausayniykichejwan* chayqa,+ 14 payqa* jallpʼaykichejman sumajta parachinpusonqachej. Maychus tiemponpi parachimonqa ñaupaj parata, qhepa paratapis. Sumajta oqharinkichej trigota,* mosoj vinota, aceitetapis.+ 15 Jallpʼasniykichejpeqa pastota wiñachipusonqachej uywasniykichejpaj. Qankunapajpis mikhuna jinantin kanqa.+ 16 Amapuni sonqoykichejwan aysachikuychejchu waj dioskunata yupaychanaykichejpaj. Ama waj dioskunaman qonqorikuychejchu.+ 17 Chaytachus ruwankichej chayqa, Jehová Diosqa manchayta qankunawan phiñakonqa. Payqa cielota wisqʼaykonqa, mana parachimonqachu.+ Jinamanta jallpʼasniykichejqa mana imatapis poqonqachu. Qankunataj Jehová Dios qosonqachej chay sumaj jallpʼamanta niraj imapi chinkachisqa kankichej.+

18 ”Kay nisqasniytaqa sonqoykichejpi, yuyayniykichejpi japʼikuychej. Chaytataj makiykichejman wataykukuychej yuyarikunaykichejpaj. Chantapis frenteykichejman* churakuychej cintata jina.+ 19 Chaykunataqa wawasniykichejmanpis yachachiychejpuni, wasiykichejpi kashaspapis, ñanta purishaspapis, puñuykushaspapis, jatarishaspapis.+ 20 Qhelqaychejtaj wasi punkusniykichejpa sayanta kʼaspisninpi, llajta punkusniykichejpipis. 21 Ajinamanta qankunapis, wawasniykichejpis unayta kausakunkichej,+ Jehová Dios ñaupa tatasniykichejman juraspa qonanta nerqa chay jallpʼapi.+ Imaynatachus cieloqa jallpʼa patapi kallanqapuni, ajinata qankunapis kallankichejpuni.

22 ”Sichus kay qoshaykichej chay kamachiykunata sumajta kasukunkichej, chayman jinataj ruwankichej, sitajchus Jehová Diosniykichejta munakunkichej,+ ñanninpi purinkichej, payman kʼaskasqataj kankichej+ chayqa, 23 Jehová Diosqa ñaupaqeykichejmanta tukuy nacionesta qharqonqa.+ Atipankichejtaj qankunamanta aswan jatuchaj nacionesta, ashkha runasniyoj nacionesta ima.+ 24 May jallpʼasmanchá chakisniykichej saruykonqa chay jallpʼasqa qankunajta kanqa.+ Linderosniykichejqa* kanqa chʼin jallpʼamantapacha Líbano orqoskama, chantá Éufrates mayumantapacha inti yaykuy ladopi mar qochakama.*+ 25 Mana pipis contraykichejpi sayaykuyta atenqachu.+ Jehová Diosniykichejqa maypichá purinkichej chay jallpʼaspi tiyakoj runaspa sonqosninkuman churanqa qankunata manchachikuyta, kharkatitiyta ima,+ imaynatachus pay nisunkichej ajinata.

26 ”Kunanqa ñaupaqeykichejman churashani bendicionta, maldiciontawan.+ 27 Bendicionqa kanqa Jehová Diosniykichejpa kamachiykunasninta kasukojtiykichej, mayqenkunatachus kunan kamachishaykichej chayta.+ 28 Maldiciontaj kanqa Jehová Diosniykichejpa kamachiykunasninta mana kasukojtiykichej,+ chantá ima ñantachus rinaykichejta kunan kamachishaykichej chaymanta wistʼuykuspa, mana rejsisqaykichej dioskunata yupaychajtiykichej.

29 ”Maypachachus Jehová Diosniykichej sumaj jallpʼaman pusaykusonqachej chaypachaqa, Guerizim orqopi bendicionta willankichej, Ebal orqopitaj maldicionta willankichej.+ 30 Chay orqosqa kashanku Jordán mayoj inti yaykuynin ladopi, Arabapi tiyakoj cananeospa jallpʼankupi, Guilgal chimpapi, Moré jallpʼapi jatuchaj sachʼas tiyan chay qayllapi.+ 31 Qankunaqa Jordán mayuta chimpanaykichejpajña kashankichej. Chimpaspaqa japʼikapunkichej Jehová Diosniykichej qosonqachej chay jallpʼasta.+ Chay jallpʼaspiña tiyakushaspataj, 32 kasukunkichejpuni tukuy kay kamachiykunasta, juiciopi nisqasnintapis, mayqenkunatachus kunan qoshaykichej chaykunata.+

12 ”Kaykuna kanku kamachiykuna, juiciopi nisqasninpis, mayqenkunatachus tukuy kausayniykichejpi juntʼanaykichej tiyan chaykuna. Chaykunataqa juntʼankichejpuni ima jallpʼatachus ñaupa tatasniykichejpa Diosnin Jehová qosonqachej chaypi tiyakushaspa. 2 Maypachachus nacionesta jallpʼankumanta qharqonkichej chaypacha, qankunaqa maypichá diosesninkuta sirvej kanku chay lugaresta qʼalata chinkachinkichej,+ jatuchaj orqo pataspipis kachunku, loma pataspipis kachunku, sumaj sachʼa uraspipis kachunku. 3 Qankunaqa altaresninkuta urmarachinkichej, yupaychana rumi pilaresninkuta tʼunarankichej,+ yupaychana kʼullu postesninkuta* ninawan ruphaykuchinkichej, santosninkutapis pʼakirankichej.+ Chay diosespa sutisninkuta chay jallpʼamanta chinkachinkichej.+

4 ”Qankunaqa ama Jehová Diosniykichejta paykuna jina yupaychankichejchu.+ 5 Astawanpis ima lugartachus Jehová Diosniykichej ajllakonqa sutin jatunchasqa kananpaj, chaypi payta yupaychankichej. Ayllusniykichej* ukhupi may lugartachá ajllakonqa, chayman rinkichej payta yupaychaj.+ 6 Chayman apankichej qʼolachina* ofrendasta,+ waj ofrendasta, sapa chunkamanta ujta Diosman qonaykichejpaj tʼaqasqaykichejta,*+ imastachus Diosman qoyta munankichej chaykunata,+ ruwasaj nisqaykichejmanta ofrendasta, sonqoykichejmanta qoyta munasqaykichej ofrendasta+ ima. Chantapis apallankichejtaj wakasniykichejpa ñaupaj kaj uñasninta, ovejasniykichejpa ñaupaj kaj uñasninta ima.+ 7 Chaypitaj chay ofrendasniykichejmanta mikhunkichej qankuna, jinallataj wasiykichejpi kajkunapis. Qankunaqa Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenpi tukuy imata ruwasqaykichejmanta kusikunkichej,+ Jehová Diosniykichej bendecisusqaykichejrayku.

8 ”Qankunaqa chay jallpʼaman chayaspa, amaña kunan ruwashankichej ajinata ruwankichejchu. Kaypeqa sapa ujpis imachus payman allin rijchʼan* chayman jinalla ruwashan. 9 Qankunaqa maypichus samarikunkichej chay jallpʼaman yaykunaykichejpajña kashankichej,+ mayqentachus Jehová Diosniykichej herenciata jina qosonqachej chayman. 10 Maypachachus Jordán mayuta chimpaspa+ Jehová Diosniykichej qosonqachej chay jallpʼapi tiyakunkichej chaypacha, payqa samarichisonqachej muyuyniykichejpi kaj tukuynin enemigosniykichejmanta. Chaypeqa ni imata manchachikuspa tiyakunkichej.+ 11 Chantapis may lugartachus Jehová Diosniykichej sutin jatunchasqa kananpaj ajllakonqa, chayman apankichej kay imasta, imaynatachus kamachishaykichej chayman jina:+ qʼolachina ofrendasta, waj ofrendasta, sapa chunkamanta ujta Diosman qonaykichejpaj tʼaqasqaykichejta,+ imastachus Diosman qoyta munankichej chaykunata, Jehová Diosman qonaykichejta nerqankichej chay ofrendasta ima. 12 Qankunaqa kusikunkichej Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenpi,+ qhari wawasniykichejwan, warmi wawasniykichejwan, qhari kamachisniykichejwan, warmi kamachisniykichejwan* ima. Chantapis kusikullanqankutaj llajtasniykichejpi tiyakoj levitas.* Paykunaqa qankuna ukhupi mana ima herenciatapis japʼinkuchu.+ 13 Chaywanpis pajtataj qʼolachina ofrendasniykichejta, maypichá munankichej chayllapi qʼolachishawajchej.+ 14 Qʼolachina ofrendasniykichejtaqa, jaywankichej ima lugartachá Jehová Dios aylluykichej ukhupi ajllakonqa chaypi. Chayllapitaj ruwankichej imastachus kamachishaykichej tukuy chaytapis.+

15 ”Chaywanpis aychata antojakuspaqa, uywaykichejta ñakʼakuspa* mikhuyta atinkichej,+ Jehová Diosniykichej llajtasniykichejpi bendecisusqaykichejman jina. Llimphupaj qhawasqa kashajtiykichejpis chayri mana llimphupaj qhawasqa kashajtiykichejpis, aychataqa mikhullankichej, imaynatachus taruka aychata, venado aychatapis mikhunkichej ajinata. 16 Jinapis amapuni yawarnintaqa mikhunkichejchu,+ manachayqa jallpʼaman suruchinkichej yakuta jina.+ 17 Llajtasniykichej ukhupeqa ama mikhunkichejchu sapa chunkamanta ujta tʼaqasqaykichejta, kachun trigoykichejmanta,* mosoj vinoykichejmanta, aceiteykichejmantapis. Amallataj mikhunkichejchu wakasniykichejpa ñaupaj kaj uñasninkuta, ovejasniykichejpa ñaupaj kaj uñasninkutapis.+ Nillataj mikhunkichejchu ruwasaj nisqaykichejmanta ofrendasta, tukuy sonqo aparimusqaykichej ofrendasta, imastachá Diosman qoyta munankichej chaykunatapis. 18 Chaykunataqa Jehová Diosniykichejpa ñaupaqellanpi mikhunkichej, ima lugartachus Jehová Diosniykichej ajllakonqa chaypi.+ Chaytaqa mikhunkichej qankuna, qhari wawasniykichej, warmi wawasniykichej, qhari kamachisniykichej, warmi kamachisniykichej, llajtaykichej ukhupi tiyakoj levitas ima. Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenpeqa kusikunkichej tukuy imata ruwasqaykichejmanta. 19 Chantapis amapuni qonqapunkichejchu jallpʼaykichejpi tiyakoj levitasmanta.+

20 ”Jehová Diosniykichej nisqanman jina+ jallpʼaykichejta jatunyachejtin,+ ichapis qankunaqa aychata antojakuspa niwajchej: ‘Aychata munani’, nispa. Ajina kajtenqa aychata mikhuyta atillankichej, maykʼajchá munankichej chaypacha.+ 21 Jehová Diosniykichej sutinta jatunchananpaj ajllakusqan lugar+ ancha karupi kanqa chayqa, ñakʼakuyta atillankichej wakasniykichejmanta, ovejasniykichejmanta ima, mayqenkunatachus Jehová Dios qosunkichej chaykunamanta, noqa kamachiykichej chayman jina. Chaytataj mikhuyta atinkichej llajtasniykichej ukhupi, maykʼajchá munankichej chaypacha. 22 Chaytaqa tukuyniykichej mikhuyta atinkichej llimphupaj qhawasqa kashajtiykichejpis, mana llimphupaj qhawasqa kashajtiykichejpis, imaynatachus taruka aychata chayri venado aychata mikhunkichej ajinata.+ 23 Chaywanpis yawartaqa ama mikhunkichejchu,+ imaraykuchus yawarpi kausay kashan.+ Amapuni yawarniyoj aychataqa mikhunkichejchu. 24 Yawartaqa ama mikhunkichejchu, manachayqa jallpʼaman suruchinkichej yakuta jina.+ 25 Amapuni yawartaqa mikhunkichejchu, ajinamanta qankunata wawasniykichejtapis allin risunaykichejpaj. Yawarta mana mikhuspaqa Jehová Diospa ñaupaqenpi allinta ruwashankichej. 26 Jehová Dios ima lugartachus ajllakonqa chayman rispaqa, apankichej Diospaj tʼaqasqa imasllata, ruwasaj nisqaykichejmanta ofrendastawan. 27 Jehová Diosniykichejpa altarninpeqa* jaywankichej qʼolachina ofrenda uywasniykichejpa aychanta, yawarnintawan.+ Waj ofrendasniykichejpa yawarnintataj, Jehová Diosniykichejpa altarninpa ujnin ladonman jichʼaykunkichej,+ aychantataj mikhullankichej.

28 ”Kay tukuy nisqaytaqa kasukuychejpuni, ajinamanta qankunatapis wawasniykichejtapis allin risunaykichejpaj. Qankunaqa Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenpi allin kajta, cheqan kajtataj ruwashankichej.

29 ”Atipankichej chay nacionesta Jehová Diosniykichej chinkarparichejtin,+ qankunaqa chay jallpʼasninkupi tiyakapunkichej. 30 Chay naciones ñaupaqeykichejmanta chinkachisqaña kajtinku, ama paykuna jina ruwankichejchu. Pajtataj nishawajchej: ‘¿Imaynatachus kay nacionespi tiyakojkuna diosesninkuta sirvej kanku í? Ajinallatataj noqanchejpis ruwasunman’,+ nispa. 31 Jehová Diosniykichejtaqa ama chay jinata yupaychankichejchu. Paykunaqa diosesninkuta yupaychashaspa Jehová Diospa chejnisqan millay imasta ruwanku. Chantapis diosesninkupaj qhari wawasninkuta, warmi wawasninkutapis ninapi qʼolachinku.+ 32 Kay tukuy ima kamachisqaytaqa tukuyninta juntʼaychejpuni,+ amataj imatapis chayman yapaykuychejchu, nitaj imatapis pisiyachiychejchu.+

13 ”Ichapis qankuna ukhupi rikhurinman uj profeta* chayri mosqoypi rikusqanta willaj runa, paytaj willasunkichejman ima señalchus kananta chayri imachus pasananta. 2 Chay willasqan señal chayri imachus pasananta nisqan juntʼakojtin, ichá payqa nisunkichejman: ‘Waj dioskunata yupaychanachej, paykunata sirvinachej’, nispa, mayqenkunatachus mana rejserqankichejchu chaykunata. 3 Qankunaqa ama uyarinkichejchu chay profetaj willasqanta, nitaj chay mosqokojpa willasqantapis.+ Jehová Diosniykichejqa chaywan pruebaman churasonqachej.+ Ajinamanta yachananpaj tukuy sonqoykichejwanchus, tukuy kausayniykichejwanchus* Jehová Diosniykichejta munakunkichej manachus chayta.+ 4 Qankunaqa Jehová Diosnillaykichejta yupaychaychej, payllatataj manchachikuychej. Chantapis paypa kamachiykunasninta juntʼallaychejpuni, nisqasninta uyariychej, payta sirviychej, payllamantaj kʼaskaykuychej.+ 5 Chaywanpis chay profeta chayri chay mosqokoj runaqa wañuchisqa kanan tiyan.+ Chay runaqa Jehová Diosniykichejpa contranpi oqharichiyta munasorqachej, pichus Egipto jallpʼamanta orqhomusorqachej, chay jallpʼapi esclavos kasqaykichejmantataj kacharichisorqachej chaypa contranpi. Chantapis chay runaqa Jehová Diospa ñanninmanta karunchayta munasorqachej, mayqen ñantachus Diosniykichej rinaykichejta nisorqachej chaymanta. Chayrayku chay sajra runata qankuna ukhumanta chinkachinaykichej tiyan.+

6 ”Ichapis kikin hermanoykichej, qhari wawaykichej, warmi wawaykichej, munasqa warmiykichej chayri aswan sumaj amigoykichej pantachiyta munaspa pakayllapi nisunkichejman: ‘Jaku, waj dioskunata yupaychamunachej’,+ nispa. Chay dioskunataqa ni qankunapis, nitaj ñaupa tatasniykichejpis rejserqankichejchu. 7 Chay dioskunaqa kankuman muyuyniykichejpi kaj llajtaspata, qayllaykichejpi tiyakojkunajta chayri qankunamanta karupi tiyakojkunajta, manachayri may jallpʼallamantapis. 8 Qankunatajrí ama chay nisqankutaqa kasunkichejchu, nitaj uyarillankichejpischu.+ Chantapis ama chay runamanta sonqoykichejta nanachikunkichejchu, nitaj khuyakunkichejchu, nillataj jarkʼakunkichejchu. 9 Astawanpis paytaqa wañuchinkichejpuni.+ Qankunaraj ñaupajtaqa wañuchinaykichejpaj rumiswan chʼanqaykuyta qallarinkichej, qhepaykichejtataj llajtamanta tukuy runas rumiswan chʼanqaykullanqankutaj.+ 10 Qankunaqa payta rumiswan chʼanqaykuspa wañuchinkichej.+ Payqa Jehová Diosniykichejmanta karunchayta munasorqachej, pichus Egipto jallpʼamanta orqhomusorqachej, maypichus esclavos karqankichej chaymanta. 11 Chayta yachaspa tukuy israelitasqa manchachikonqanku, manañataj qankuna ukhupi sajra kajta ujtawan ruwanqankuchu.+

12 ”Ichapis mayqen llajtastachus Jehová Diosniykichej tiyakunaykichejpaj qosonqachej chaykunamanta ujnin llajtapi, kayta nejta uyariwajchej: 13 ‘Qankuna ukhupi ni imapaj valej runas rikhurinku, paykunataj llajtankupi tiyakoj runasta pantachinankupaj nishanku: “Jakuchej, waj dioskunata yupaychamunachej”, nispa. Qankunaqa chay dioskunata mana rejserqankichejchu’. 14 Chayta uyarispaqa, ajinachus manachus kasqanta sumajta yachamunaykichej tiyan, wajkunatapis tapurikunaykichej tiyan.+ Sichus qankuna ukhupi chay millay ruway kanpuni chayqa, 15 chay llajtaspi tiyakoj runasta, espadawan wañurachinkichej.+ Chantapis imaschus kapusqankuta tukuyninta chinkachinkichej, jinallataj animalesninkutapis.+ 16 Chantá qankunaqa, imastachus qhechusqaykichejta tukuyninta llajta plazaman tantaykunkichej, chay llajtatataj ninawan ruphaykuchinkichej. Chay qhechusqaykichej imastaj, tukuynin Jehová Diosniykichejpaj ofrenda kanqa. Chay llajtaqa rumi montonllaña kanqa, amañataj ujtawan jaykʼajpis sayarichinkichejchu. 17 Qankunaqa chinkachisqa kananpaj kashan chay imasmanta ama imatapis japʼikapunkichejchu,+ ajinamanta Jehová Diospa kʼajaj phiñakuynin tiyaykunanpaj, khuyakusunaykichejpaj, mirachisunaykichejpajpis ñaupa tatasniykichejman juraspa nisqanman jina.+ 18 Qankunaqa Jehová Diosniykichejta kasukuychejpuni,* tukuy kamachiykunasninta juntʼaspa, mayqenkunatachus kunan kamachishaykichej chaykunata. Chayta ruwaspaqa, Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenpi cheqan kajta ruwankichej.+

14 ”Qankunaqa Jehová Diosniykichejpa wawasnin kankichej. Pillapis wañupojtenqa ama cuerpoykichejta khuchurakunkichejchu,+ nitaj cejasniykichejtapis* rasurakunkichejchu.+ 2 Qankunaqa Jehová Diosniykichejpaj tʼaqasqa nación kankichej.+ Jehová Diosqa kay jallpʼa patapi tukuy nacionesmanta ajllakusorqachej, paypa aswan sumaj nacionnin kanaykichejpaj.+

3 ”Qankunaqa amapuni mikhunkichejchu millaypaj qhawasqa kajtaqa.+ 4 Animalesmantaqa kaykunata mikhuyta atinkichej:+ wakata, ovejata, cabrata, 5 venadota, tarukata, corzo nisqa venadota, kʼita cabrata, jatuchaj wajrasniyoj tarukata, kʼita ovejata, orqospi tiyakoj ovejata ima. 6 Chantá mikhuyta atillankichejtaj kʼanoj animalestapis* iskayman pʼalqasqa chaki sillusniyojta. 7 Jinapis ama mikhunkichejchu kʼanullanku chay animalesta chayri chaki sillusnillanku pʼalqasqa kashan chay animalesta. Camellopis, liebre nisqa castilla qowipis, damán kʼita qowipis kʼanunku, chaki sillusninkutaj mana pʼalqasqachu. Chayrayku chay animalestaqa chʼichipaj qhawankichej.+ 8 Khuchej chaki sillusnenqa iskayman pʼalqasqa, jinapis mana kʼanunchu, chayrayku chʼichipaj qhawasqa. Qankunaqa ama chay animalesta mikhunkichejchu, nitaj wañojtinkupis tʼojpirinkichejchu.

9 ”Yakupi kausajkunamantaqa mikhuyta atinkichej aletasniyojtaj escamasniyojtaj kajkunata.+ 10 Jinapis ama mikhunkichejchu mana aletasniyojchu, nitaj escamasniyojchu kanku chaykunataqa. Chaykunaqa chʼichipaj qhawasqa kanku.

11 ”Phawajkunamantaqa llimphupaj qhawasqa kajkunallata mikhuyta atinkichej. 12 Kaykunatataj ama mikhunkichejchu: aguilata, pescado mikhu aguilata, yana suwintuta,*+ 13 pukarau ankata,* yana ankata, imaymana ankasta, 14 imaymana qharqañasta, 15 surita,* chʼuseqata, gaviota nisqa leuqe leuqeta, imaymana mamanista, 16 juchʼuy jukuta, ninrisapa jukuta, jatun kunkayoj pilita, 17 jatun pikuyoj* pilita,* suwintuta, yana pilita, 18 cigüeñata, imaymana garzasta, abubilla pʼisqota, chiñita ima. 19 Pampapi purej lijrasniyoj* tukuy khurustapis chʼichipaj qhawankichej. Chaykunataqa ama mikhunkichejchu. 20 Phawajkunamantaqa llimphupaj qhawasqa kajkunallata mikhuyta atinkichej.

21 ”Ima animaltapis wañusqata tarispaqa ama mikhunkichejchu.+ Imaraykuchus qankunaqa Jehová Diosniykichejpaj tʼaqasqa nación kankichej. Chay wañusqa animalpa aychantaqa, llajtaykichejpi tiyakoj forasterosman qopunkichej chayri vendepunkichej, paykunaqa chay aychata mikhuyta atillanku.

”Cabra uñitaj aychantaqa ama mamanpa lechenpi tʼimpuchinkichejchu.+

22 ”Chajraykichejpi poqochisqaykichejmantaqa, sapa chunkamanta ujta* sapa wata apamunkichej.+ 23 Sapa chunkamanta ujta apamusqaykichejtataj, Diospa ñaupaqenpi mikhunkichej: trigoykichejmanta,* mosoj vinoykichejmanta, aceiteykichejmantapis. Chantapis mikhullankichejtaj wakasniykichejpa, ovejasniykichejpa ñaupaj kaj uñasninkuta. Chaytaqa mikhunkichej ima lugartachus Jehová Diosniykichej ajllakonqa sutin jatunchasqa kananpaj chaypi.+ Ajinamanta Jehová Diosniykichejta wiñaypaj manchachikuyta yachakunkichej.+

24 ”Jehová Diosniykichej sutin jatunchasqa kananpaj ajllakusqan lugar+ ancha karupi kajtin, rinaykichejpajpis ancha karu kajtin, Jehová Diosniykichejtaj ashkhata bendecisojtiykichej, ichapis qankunaqa chayta mana apayta atillankichejchu. 25 Ajina kajtenqa, chay imasta vendespa qolqellataña apankichej ima lugartachus Jehová Diosniykichej ajllakonqa chayman. 26 Chay qolqewantaj chaypi rantikunkichej imatachá munankichej chayta: wakasta, ovejasta, cabrasta, vinota chayri waj machachej ujyanasta, manachayrí imatachá munankichej chayta. Chantá Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenpi chaykunata mikhuspa kusikunkichej qankuna, jinallataj wasiykichejmanta kajkunapis.+ 27 Chantapis ama qonqapunkichejchu llajtasniykichejpi tiyakoj levitasmanta,+ pikunachus qankuna ukhupi mana ima herenciatapis japʼinkuchu chaykunamanta.+

28 ”Sapa kinsa wata tukukuytaqa, chay wata poqochisqaykichejmanta sapa chunkamanta ujta tʼaqankichej, chaytataj llajtasniykichejpi jallchʼankichej.+ 29 Chaytaqa sajsakunankukama mikhonqanku levitas, pikunachus qankuna ukhupi mana ima herenciatapis japʼinkuchu chaykuna. Mikhullanqankutaj llajtasniykichejpi tiyakoj forasteros, wajcha wawas,* viudas ima.+ Ajinata ruwajtiykichejqa Jehová Diosniykichej bendecisonqachej tukuy ima ruwasqaykichejpi.+

15 ”Qankunaqa sapa qanchis kaj watapi, ama manuykichejta cobrankichejchu.+ 2 Chay wataqa kay jina kanqa: Runa masiykichejman manusqaykichejtaqa ama cobrakapunkichejchu. Imatachus runa masiykichejman chayri hermanoykichejman manusqaykichejtaqa, ama cobrakapunkichejchu. Imaraykuchus chay wataqa willasqa kanqa manusta mana cobrana wata kasqanta, ajinamanta Jehová Dios jatunchasqa kananpaj.+ 3 Forastero runamantaqa manuykichejta cobrayta atillankichej.+ Hermanoykichejmantataj, ama ima manusqaykichejtapis cobrankichejchu. 4 Ima jallpʼatachus Jehová Diosniykichej herenciata jina qosonqachej chaypeqa, mana pipis qankuna ukhupi wajchayanqachu. Jehová Diosqa bendecisonqachejpuni.+ 5 Jehová Diosniykichejqa bendecisonqachej tukuy nisqasninta kasukojtiykichej, imatachus kunan kamachishaykichej chaytapis tukuyninta kasukojtiykichej.+ 6 Jehová Diosniykichejqa nisusqaykichejman jina bendecisonqachej. Qankunaqa ashkha nacionesman manurinkichej,* qankunatajrí mana manukuyta necesitankichejchu.+ Chantapis ashkha naciones atiyniykichejpi kanqanku, qankunatajrí mana paykunaj atiyninkupichu kankichej.+

7 ”Sichus hermanoykichej wajchayapunman, mayqen jallpʼatachus Jehová Diosniykichej qankunaman qosonqachej chaypi chayqa, chay wajcha hermanoykichejta khuyakunkichej, amataj michʼas kankichejchu.+ 8 Astawanpis chay hermanoykichejmanqa mana michʼakuspa qorinkichej.+ Imatachus necesitasqanta, imatachus faltachikusqantapis manurinkichej.* 9 Ama ajinata yuyankichejchu: ‘Qanchis wataqa qayllapiña kashan, chay wataqa mana manusta cobranachu’,+ nispa. Pajtataj ajinata yuyaspa wajcha hermanoykichejta mana yanaparishawajchejchu, nitaj imatapis jaywarishawajchejchu. Sichus hermanoykichej Jehová Diosman contraykichejpi qhaparikonqa chayqa, qankuna juchayoj rikhurinkichej.+ 10 Hermanoykichejmanqa imatapis tukuy sonqo qorinkichej,+ mana rimaspalla.* Ajinata ruwajtiykichejqa Jehová Diosniykichej qankunata bendecisonqachej tukuy ima ruwasqaykichejpi, imastachus ruwayta yuyashankichej chaypipis.+ 11 Wajchasqa jallpʼasniykichejpi kanqankupuni.+ Chayrayku kayta kamachishaykichej: ‘Llakiypi kaj hermanoykichejmanqa mana michʼakuspa qoriychej,* jinallataj wajcha hermanoykichejmanpis, pikunachus jallpʼasniykichejpi tiyakushanku chaykunaman’,+ nispa.

12 ”Sichus hebreo hermanoykichej chayri hebrea hermanaykichej qankunaman vendesqa kaspa sojta watastaña sirvisunkichej chayqa, qanchis kaj watapi payta kacharipunkichej.+ 13 Payta kacharipuspaqa ama chʼusaj makillataqa kachapunkichejchu. 14 Paymanqa mana michʼakuspa qonkichej ovejasniykichejmanta, cosechasqaykichejmanta, aceiteykichejmanta, vinoykichejmanta ima. Qankunaqa payman qonkichej mashkhatachus Jehová Diosniykichej bendecisusqaykichejman jina. 15 Yuyarikuychej qankunapis Egipto jallpʼapi esclavos kasqaykichejta, chaymantataj Jehová Diosniykichej kacharichisusqaykichejta. Chayrayku kunan kamachishaykichej tukuy kay imasta juntʼanaykichejta.

16 ”Sichus chay esclavoykichej qankunata sirvispa kusikun, qankunata, wasiykichejpi kajkunatapis munakun, chayraykutaj nisunkichejman ‘noqaqa mana ripuyta munanichu’ nispa chayqa,+ 17 uj juskʼunawan ninrinta juskʼunkichej wasi punkuman kʼaskaykuchispa. Ajinamanta payqa tukuy kausayninpi esclavoykichej kanqa. Kikillantataj ruwankichej esclavaykichejwanpis. 18 Esclavoykichejta kacharipushaspaqa ama yuyankichejchu imatapis pierdeshasqaykichejta. Sojta watata sirvisusqaykichejqa, iskay peonespa trabajasqankuwan ninakun. Chantapis Jehová Diosniykichejqa tukuy ima ruwasqaykichejpi bendecisunkichej.

19 ”Qankunaqa Jehová Diosniykichejpaj tʼaqankichej wakasniykichejpa ñaupaj kaj orqo uñasninkuta, ovejasniykichejpa ñaupaj kaj orqo uñasninkuta ima.+ Ama llankʼachinkichejchu Diospaj tʼaqasqaykichej torostaqa, nillataj chay tʼaqasqaykichej ovejaspa millmankutapis ruthunkichejchu. 20 Astawanpis chay uywasniykichejtaqa Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenpi sapa wata mikhunkichej qankuna, jinallataj wasiykichejpi kajkunapis. Chaytaqa mikhunkichej ima lugartachus Jehová ajllakonqa chaypi.+ 21 Chaywanpis chay uywa cojo kajtin, ciego kajtin chayri imanpis imanasqa kajtenqa, ama chay uywata Jehová Diosniykichejman jaywankichejchu.+ 22 Chay uywataqa qankuna mikhuyta atinkichej llajtasniykichej ukhupi, llimphupaj qhawasqa kashajtiykichejpis, mana llimphupaj qhawasqa kashajtiykichejpis, imaynatachus taruka aychata, venado aychatapis mikhunkichej ajinata.+ 23 Jinapis amapuni yawarnintaqa mikhunkichejchu,+ manachayqa jallpʼaman suruchinkichej yakuta jina.+

16 ”Abib* killataqa yuyarikuychejpuni Jehová Diosniykichejpaj Pascua Fiestata ruwaspa.+ Jehová Diosniykichejqa abib killapi Egiptomanta tuta orqhomusorqachej.+ 2 Qankunaqa Pascua Fiestapi uj uywata Jehová Diosniykichejman jaywankichej,+ ovejasniykichejmanta, wakasniykichejmanta ima.+ Chaytaqa jaywankichej ima lugartachus Jehová Dios sutin jatunchasqa kananpaj ajllakonqa chaypi.+ 3 Chay jaywasqaykichej uywataqa mana levadurayoj imastawan khuska mikhunkichej.+ Qankunaqa qanchis diasta mikhunkichej mana levadurayoj tʼantata, llakiy tʼanta nisqata, imaynatachus Egipto jallpʼamanta usqhayllata llojsimushaspa mikhorqankichej ajinata.+ Chaytaqa ruwankichej tukuy kausayniykichejpi, ajinamanta yuyarikunaykichejpaj ima pʼunchaychus Egipto jallpʼamanta llojsimusqaykichejta.+ 4 Chay qanchis diaspeqa tukuy jallpʼaykichejpi mana kananchu tiyan levadura.*+ Chantapis chay ñaupaj kaj pʼunchaypi wañuchisqaykichej uywaj aychantaqa, ama tutantinta saqenkichejchu qʼayantinkamaqa.+ 5 Jehová Diosniykichej qosonqachej chay llajtaspi tiyakushaspaqa, ama mayqen llajtallapipis Pascua Fiestapi uj uywata jaywankichejchu. 6 Astawanpis chaytaqa jaywankichej, ima lugartachus Jehová Diosniykichej sutin jatunchasqa kananpaj ajllakonqa chaypi. Pascua Fiestapeqa uywata wañuchinkichej ña chʼisiyaykushajtinña,+ inti yaykupusqantawan, ima fechapichus Egiptomanta llojsimorqankichej chay fechapi. 7 Chay aychataqa, chayachispa mikhunkichej+ ima lugartachus Jehová Diosniykichej ajllakonqa chaypi.+ Qʼayantin paqarintaj toldo wasisniykichejman* kutipunkichej. 8 Qankunaqa sojta diasta mana levadurayoj tʼantata mikhunkichej, qanchis kaj diataj Jehová Diosniykichejpaj uj sumaj tantakuyta ruwankichej. Chay pʼunchayqa ama ima trabajotapis ruwankichejchu.+

9 ”Qankunaqa qanchis semanasta yupankichej. Chay qanchis semanastaqa cebadaykichejta ruthuyta qallarisqaykichejmantapacha yupankichej.+ 10 Chantá tukuy sonqo aparimusqaykichej ofrendaswan Jehová Diosniykichejpaj Semanas Fiestata ruwankichej.+ Chay ofrendastaqa apamunkichej Jehová Diosniykichej bendecisusqaykichejman jina.+ 11 Qankunaqa kusikunkichej ima lugartachus Jehová Diosniykichej sutin jatunchasqa kananpaj ajllakonqa chaypi.+ Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenpeqa kusikunkichej qankuna, qhari wawasniykichej, warmi wawasniykichej, qhari kamachisniykichej, warmi kamachisniykichej,* llajtasniykichejpi tiyakoj levitas, qankuna ukhupi tiyakoj forasteros, wajcha wawas,* viudas ima. 12 Yuyarikuychej qankunapis Egiptopi esclavos kasqaykichejta.+ Chayrayku kay kamachiykunasta kasukuychej, juntʼaychejtaj.

13 ”Qankunaqa qanchis diasta ruwankichej Chʼujllas Fiestata.+ Chaytaqa ruwankichej maypachachus eraykichejmanta* poqochisqaykichejta oqharinkichej, jinallataj oliva sarunaykichejmanta aceiteykichejta, uva sarunaykichejmanta vinoykichejtapis oqharinkichej chaypacha. 14 Chay fiestapeqa kusikunkichej+ qankuna, qhari wawasniykichej, warmi wawasniykichej, qhari kamachisniykichej, warmi kamachisniykichej, levitas, llajtasniykichejpi tiyakoj forasteros, wajcha wawas, viudas ima. 15 Qanchis diasta Jehová Diosniykichejpaj fiestata ruwankichej.+ Chaytaqa ruwankichej ima lugartachus Jehová Dios ajllakonqa chaypi, imaraykuchus Jehová Diosniykichejqa bendecisonqachej tukuy cosechasniykichejpi, tukuy ima ruwasqaykichejpipis.+ Qankunaqa mayta kusikunkichej.+

16 ”Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenmanqa, tukuy qharis rinkichej watapi kinsa kutita. Ima lugartachus pay ajllakonqa chayman rinkichej: Mana Levadurayoj Tʼanta Fiestapaj,+ Semanas Fiestapaj,+ Chʼujllas Fiestapaj+ ima. Jehová Diospa ñaupaqenmanqa ama mayqenniykichejpis chʼusaj makillaqa rinkichejchu. 17 Sapa ujpis Jehová Diosniykichej bendecisusqaykichejman jina imatapis apankichej.+

18 ”Sapa ayllupi* churankichej juecesta,+ cargoyoj runastawan, ima llajtastachus Jehová Diosniykichej qosonqachej chay tukuynin llajtaspi. Paykunaqa runasta juzganqanku cheqan kajman jina. 19 Paykunaqa mana justiciata qʼewinankuchu tiyan,+ nitaj wakillanman kutikunankuchu tiyan,+ nillataj llukʼiykuchikunankuchu* tiyan. Llukʼeyqa yachayniyoj runata ciegoyachin,+ cheqan runatapis llullata parlachin. 20 Justiciaqa ruwakunanpuni tiyan,+ justicia ruwakojtenqa kausallankichejpuni, ima jallpʼatachus Jehová Diosniykichej qosonqachej chaytapis japʼinkichej.

21 ”Jehová Diosniykichejpaj altarta ruwankichej chay qayllapeqa, ama ima sachʼatapis plantankichejchu yupaychana kʼullu poste* kananpajqa.+

22 ”Amallataj yupaychana rumi pilarta+ sayachinkichejchu, imaraykuchus chaytaqa Jehová Diosniykichej chejnikun.

17 ”Jehová Diosniykichejmanqa ama jaywankichejchu iman imanasqa torota chayri ovejata. Jehová Diosniykichejqa chayta millachikun.+

2 ”Jehová Diosniykichej qosonqachej chay llajtasniykichejpeqa, ichapis uj qhari chayri uj warmi Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenpi sajra kajta ruwanman, Diospa trato ruwasqantapis pʼakinman,+ 3 Diosmanta karunchakuspataj waj diosesta yupaychanman, chaykunamantaj kʼumuykukunman chayri intiman, killaman chayri imaschus cielopi kan chay imasmanpis kʼumuykukunman,+ mayqentachus mana kamacherqaykichejchu ruwanaykichejta,+ 4 chay ruwasqantataj pillapis willasunkichejman chayri chaymanta parlajta uyarinkichejman chayqa, sumajtaraj yachamunaykichej tiyan ajinapunichus manachus kasqanta.+ Chay millay jucha Israel ukhupi ruwakorqapuni chayqa, 5 chayta ruwaj qharita chayri chayta ruwaj warmitaqa llajta punkuman pusankichej. Chantá chay qharita chayri chay warmita rumiswan chʼanqaykuspa wañuchinkichej.+ 6 Chay runataqa wañuchinkichej iskay chayri kinsa testigos declarajtillanku.+ Sichus uj testigolla declaranqa chayqa, ama wañuchinkichejchu.+ 7 Chay runata wañuchishajtiykichejqa, testigosraj ñaupajta rumiswan chʼanqaykuyta qallarenqanku, chaymantataj llajtamanta tukuy runas chʼanqaykullanqankutaj. Ajinata qankunaqa chay millay kajta ruwaj runata qankuna ukhumanta chinkachinkichej.+

8 ”Sichus ujnin llajtaykichejpi runata wañuchiymanta juicio kanman,+ imamantapis demanda kanman, maqanakuy kanman chayri waj chʼajwa kanman, nitaj chayta chʼuwachayta atiwajchejchu chayqa, ima lugartachus Jehová Diosniykichej ajllakonqa chayman rinkichej.+ 9 Chaypitaj tapukunkichej levita sacerdotesta, pichus chay pʼunchaykunapi juez+ kashanqa chaytawan. Paykunataj nisonqachej imatachus ruwanaykichejta.+ 10 Imatachus paykuna Jehová Dios ajllakonqa chay lugarpi nisonqachej, chayman jina ruwankichej. Paykuna kamachisusqaykichejman jinapuni ruwankichej. 11 Imatachus leypi rikuchisonqachej, imatachus ruwanaykichejta nisonqachej chayta ruwankichej.+ Chay nisusqaykichejmantaqa ama ladeankichejchu ni pañaman, nitaj lloqʼemanpis.+ 12 Sichus pipis jatunchakuspa mana kasunmanchu Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenpi sirvej sacerdoteta chayri juezta chayqa, chay runataqa wañuchinkichej.+ Ajinata qankunaqa chay sajra runata Israel ukhumanta chinkachinkichej.+ 13 Chayta yachaspa tukuy israelitas manchachikonqanku, manataj jatunchakuspa ajinata ruwanqankuchu.+

14 ”Jehová Diosniykichej qosonqachej chay jallpʼaman yaykuspa, chaypiñataj tiyakuspa ichapis niwajchej: ‘Uj reyta churakuyta munayku, muyuyniykupi tukuy naciones jina’,+ nispa. 15 Ajina kajtenqa pitachus Jehová Diosniykichej ajllakonqa, chay runata reyta churankichej.+ Ujnin llajta masiykichejtapuni reyta churankichej. Ama forastero runataqa rey kananpaj churankichejchu, pichus mana llajta masiykichejchu chaytaqa. 16 Chay churasqaykichej reyqa ama ashkha caballosta rantikuchunchu,+ nitaj Egiptoman runasta kachachunchu astawan caballosta rantimunankupaj.+ Imaraykuchus Jehová Diosqa nisorqachej: ‘Qankunaqa amapuni Egiptoman kutinkichejchu’, nispa. 17 Chantapis reyqa ama ashkha warmisniyoj kachunchu, ama Diosmanta karunchakunanpaj.+ Amallataj tantachunchu may chhika qolqeta, orotapis.+ 18 Maypachachus reyqa kamachina tiyananpi tiyaykonqa chaypacha, kay Leyta uj kʼuyuna libroman* copiakonqa. Chaytaqa copiakonqa levita sacerdotes jallchʼasqanku leymanta.+

19 ”Chay libroqa paypaj kanqa, chaytataj sapa día leenqa tukuy kausayninpi.+ Ajinamanta Jehová Diosta manchachikuyta yachakunanpaj, chay Leypi tukuy qhelqasqa palabrasta, kamachiykunatapis kasukunanpaj, juntʼananpaj ima.+ 20 Ajinamanta mana yuyanqachu hermanosninmanta nisqaqa aswan sumaj runa kasqanta. Nitaj chay kamachiykunamanta ladeanqachu ni pañaman, nitaj lloqʼemanpis. Ajinamanta paypis qhari wawasninpis israelitas ukhupi unayta rey kanqanku.

18 ”Levita sacerdotes, jinallataj tukuynin Leví ayllupis,* israelitas ukhupi mana ima herenciatapis japʼenqankuchu.+ Paykunaqa mikhonqanku Jehová Diospaj ninapi qʼolachina* ofrendasmanta. Chaymin paykunaj herenciankoqa. 2 Paykunaqa mana herenciata japʼenqankuchu israelita hermanosninku ukhupi. Jehová Diosmin paykunaj herencianku kashan, pay nisqanman jina.

3 ”Diosman jaywanaykichejpaj uj torota chayri uj ovejata apamunkichej chayqa, kay imasta sacerdotesman qonkichejpuni: chay uywaj maki palanta, quijadanta, pansantawan. 4 Chantapis qollankichejtaj ñaupaj kaj poqochisqaykichej trigota,* jinallataj ñaupaj kaj mosoj vinoykichejta, ñaupaj kaj ruwasqa aceiteykichejtapis. Chantá qollankichejtaj ovejasniykichejmanta ñaupaj ruthusqa millmata.+ 5 Jehová Diosniykichejqa levitasta ajllakun tukuy ayllus ukhumanta, ajinamanta paykuna, wawasninkupis Jehová Diospa sutinpi sirvinallankupajpuni.+

6 ”Sichus uj levita tiyakusharqa chay llajtamanta ripuyta munanman,+ ima lugartachus Jehová Dios ajllakonqa* chay lugarman+ chayqa, 7 payqa chayman rispa, Jehová Diospa sutinpi sirvimuyta atenqa, tukuy levita hermanosnin jina, pikunachus Jehová Diospa ñaupaqenpi sirvishanku chaykuna jina.+ 8 Chantapis payqa chaypi kaj levitas jinallataj mikhunata japʼenqa,+ ñaupa tatasninpa kapuyninta vendesqanmanta qolqeta japʼispañapis.

9 ”Maypachachus Jehová Diosniykichej qosonqachej chay jallpʼasman yaykunkichej chaypachaqa, ama chaypi kaj nacionesmanta runas jinaqa millay imasta ruwankichejchu.+ 10 Ama ni mayqenniykichejpis qhari wawaykichejta chayri warmi wawaykichejta ninapi ruphachinkichejchu,*+ ama adivinos+ kankichejchu, ama magiata+ ruwankichejchu, ama suerteta+ qhawankichejchu, nitaj layqaspis*+ kankichejchu. 11 Amallataj wajkunata layqachinkichejchu, ama aysirista+ tapukunkichejchu, nitaj adivinostapis,+ nillataj aysirispis kankichejchu.+ 12 Jehová Diosqa chay millay imasta ruwajkunata millachikun. Chayrayku Jehová Diosniykichejqa chay millay imasta ruwaj nacionesta ñaupaqeykichejmanta qharqonqa. 13 Qankunaqa Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenpi mana juchachana kanaykichej tiyan.+

14 ”Jallpʼankumanta qharqonkichej chay nacionesmanta runasqa uyarej kanku magiata ruwajkunata,+ adivinostapis.+ Jehová Diosniykichejtajrí mana munanchu chayta ruwanaykichejta. 15 Jehová Diosniykichejqa hermanosniykichej ukhumanta uj profetata qankunapaj sayarichenqa, noqata jina. Qankunataj payta kasunkichej.+ 16 Chaytapuni qankunaqa Jehová Diosniykichejmanta mañakorqankichej Horebpi tantasqa kashaspa,+ nerqankichejtaj: ‘Manaña Jehová Diosninchejpa parlamusqanta uyariyta munaykuchu, niñataj kay jatun ninantapis rikuyta munaykuchu, ama wañunaykupaj’,+ nispa. 17 Chantá Jehová Diosqa niwarqa: ‘Chay nisqankoqa allinpacha. 18 Noqaqa paykunapaj uj profetata hermanosninku ukhumanta sayarichisaj, qanta jina.+ Noqa paypa siminman palabrasniyta churasaj,+ paytaj nisonqachej imatachus payman kamachisaj chayta.+ 19 Pichus sutiypi parlaj profetata mana uyarejmantaqa, cuentata mañasaj.+

20 ”’Sichus uj profeta jatunchakuspa noqaj sutiypi parlanman imatachus noqa mana kamacherqanichu chayta chayri waj diosespa sutinkupi parlanman chayqa, chay profetaqa wañuchisqa kanan tiyan.+ 21 Chaywanpis ichá qankunaqa sonqoykichejpi niwajchej: “¿Imaynapitaj yachasqayku mana Jehová Diospa parlasqanchu kasqantari?”, nispa. 22 Sichus chay profeta Jehová Diospa sutinpi parlanman, nitaj chay parlasqan juntʼakunmanchu, nillataj cheqachu kanman chayqa, chay parlasqanqa mana Jehová Diospa parlasqanchu. Chay profetaqa ajinata parlarqa jatunchakusqanraykulla. Chayrayku ama payta manchachikunkichejchu’, nispa.

19 ”Maypachachus Jehová Diosniykichej qosonqachej chay jallpʼaspi kaj nacionesta Jehová Diosniykichej chinkachenqa, chay jallpʼasninkutataj japʼikapunkichej, tiyakunkichejtaj llajtasninkupi, wasisninkupi ima chaypachaqa,+ 2 kinsa llajtasta ajllankichej Jehová Diosniykichej qosonqachej chay jallpʼaspi.+ 3 Chay llajtasman rej ñankunatapis sumajta pichankichej. Chantapis Jehová Diosniykichej qosonqachej chay jallpʼastaqa kinsaman tʼaqankichej. Ajinamanta pichus runata wañuchejqa, chay llajtasmanta ujninman ayqekuyta atenqa.

4 ”Pichus runa masinta wañuchejqa ama wañuchisqallataj kananpaj kayta ruwanan tiyan: Sichus runa masinta mana munashaspalla, nitaj chejnikuspachu wañuchinman,+ 5 chaytaj kanman monteman runa masinwan llantʼaman rejtinku, chaypitaj sichus sachʼata hachawan kʼutushajtin, hachaqa cabonmanta* chʼutaspa runa masinman chayaspa wañuchinman chayqa, chay runaqa chay llajtasmanta ujninman ayqekonqa ama paypis wañuchisqallataj kananpaj.+ 6 Mana ayqekojtenqa wañojpa vengakojnin+ may phiñasqa kaspa* chay runa wañuchita qhatiykuspa taripanman, wañuchinmantaj chay pakakuna llajta ancha karupi kasqanrayku. Chay runa wañuchitajrí mana wañuchisqachu kanan karqa, runa masinta mana ñaupajmantaña chejnikusqanrayku.+ 7 Chayrayku kayta kamachiykichej: ‘Kinsa llajtasta ajllaychej’, nispa.

8 ”Sichus Jehová Diosniykichej jallpʼaykichejta jatunyachenqa ñaupa tatasniykichejman juraspa qonanta nisqanman jina,+ chantapis ñaupa tatasniykichejman qonanta nerqa chay tukuynin jallpʼasta qopusonqachej chayqa,+ 9 kinsa pakakuna llajtastawan yapankichej chay kinsa llajtasman.+ Diosqa jallpʼaykichejta jatunyachenqa sichus kay qoshaykichej chay kamachiykunata tukuy sonqo kasukunkichej, Jehová Diosniykichejta munakuspa, ñanninpitaj purispa+ chayqa. 10 Ajinamanta mana wañuchisqachu kanqa+ mana juchayoj runaqa Jehová Diosniykichej herenciata jina qosonqachej chay jallpʼapi, nitaj qankunapis chaymanta juchayojchu kankichej.+

11 ”Sichus pillapis runa masinta chejnikunman,+ suyaykuspataj wañuchinankama maqanman, chaymantataj ujnin pakakuna llajtaman ayqekunman chayqa, 12 chay ayqekojpa llajtanmanta kurajkunaqa payta wajyachimonqanku, chantá wañojpa vengakojninman jaywaykonqanku payta wañuchinanpaj.+ 13 Chay runamantaqa amapuni khuyakunkichejchu. Mana juchayoj runata wañuchejtaqa israelitas ukhumanta chinkachinkichejpuni.+ Chaytachus ruwankichej chayqa, allin risonqachej.

14 ”Jehová Diosniykichej qosonqachej chay jallpʼaspi herencia jallpʼata japʼikapuspaqa, ama qayllaykichejpi tiyakojkunaj mojonesninkuta kuyuchinkichejchu,+ mayqenkunatachus ñaupa tatasniykichej churarqanku chaykunata.

15 ”Uj testigollaqa mana pitapis juchachayta* atinmanchu ima pantasqamantapis chayri ima juchamantapis.+ Uj runa juchachasqa kananpajqa iskay chayri kinsa testigospuni declarananku tiyan.+ 16 Sichus sajrata wakichej testigo uj runaj contranta parlaspa imamantapis tumpaykun chayqa,+ 17 iskayninku rinanku tiyan Jehová Diospa ñaupaqenman, sacerdotesman, juecesman ima, pikunachus chay diaspi juzgashanqanku chaykunaman.+ 18 Chay juecesqa sumajtaraj yachananku tiyan ajinapunichus manachus kasqanta.+ Sichus chay runa llulla testigo, hermanontataj qhasimanta juchachashan chayqa, 19 chay runataqa ruwankichej imatachus hermanonta ruwayta munasharqa chay kikinta.+ Ajinamanta chay sajra kajta qankuna ukhumanta chinkachinkichej.+ 20 Wajkunapis chayta uyarispa manchachikonqanku, manañataj ujtawan chay jina sajra kajta qankuna ukhupi ruwanqankuchu.+ 21 Chay jina runastaqa ama khuyakunkichejchu,+ manachayqa pagachinkichej kausaymanta kausaywan, ñawimanta ñawiwan, kirumanta kiruwan, makimanta makiwan, chakimantataj chakiwan.+

20 ”Maqanakoj rejtiykichej sichus enemigosniykichej qankunamanta aswan ashkha caballosniyoj kanqanku, ashkha carretasniyoj, ashkha tropa soldadosniyoj ima chayqa, ama paykunata manchachikunkichejchu. Egiptomanta orqhomusorqachej chay Jehová Diosniykichejqa qankunawan kashan.+ 2 Maypachachus ñapis maqanakunaykichejpajña kashankichej chaypacha, sacerdoteqa soldadosman qayllaykuspa,+ 3 nenqa: ‘Uyariychej israelitas, qankunaqa enemigosniykichejwan maqanakunaykichejpajña kashankichej. Ama qʼewakuychejchu, nitaj manchachikuychejchu. Ama manchariychejchu, nitaj paykunata rikuspa kharkatiychejchu. 4 Jehová Diosniykichejqa qankunawan kashan. Payqa qankunarayku enemigosniykichejwan maqanakonqa, salvasonqachejtaj’,+ nispa.

5 ”Chantá comandantesqa soldadosta nenqanku: ‘Sichus mayqennillaykichejpis mosoj wasita kunallanraj ruwakun, nitaj chaypi tiyakunrajchu chayqa, wasinman kutipuchun. Pajtataj guerrapi wañunman, wasinpitaj waj runa tiyakapunman. 6 Sichus mayqenniykichejpis uvasta plantaspa manaraj pallakapunchu chayqa, wasinman kutipuchun. Pajtataj guerrapi wañunman, chay uvastataj waj runa pallakapunman. 7 Sichus mayqenniykichejpis casarananpaj uj warmiwan parlasqaña, nitaj casaranrajchu chayqa, wasinman kutipuchun.+ Pajtataj guerrapi wañunman, waj runataj chay warmiwan casaranman’, nispa. 8 Chantá comandantesqa soldadosta nillanqankutaj: ‘Sichus mayqenniykichejpis manchachikushankichej, qʼewakushankichejtaj chayqa,+ wasiykichejman kutipuychej, ama hermanosniykichejtawan qʼewachinaykichejpaj’,+ nispa. 9 Parlayta tukuytawan comandantesqa capitanesta churanqanku soldadosta guerraman pusanankupaj.

10 ”Uj llajtaman maqanakunaykichejpaj qayllaykuspaqa, niraj maqanakushaspa ninkichej paykunawan allinyakuy tratota ruwayta munasqaykichejta.+ 11 Sichus chay nisqaykichejta paykuna uyarisonqachej, llajtankumantaj yaykuchisonqachej chayqa, chaypi tiyakojkunaqa tukuyninku esclavosniykichej kanqanku. Paykunaqa qankunata sirvisonqachej.+ 12 Sitajchus nisqaykichejta mana uyarisonqachejchu, qankunawantaj maqanakuytapuni munanqanku chayqa, llajtankuta muyuykunkichej. 13 Jehová Diosniykichejqa chay llajtasta makisniykichejman jaywaykusonqachej. Chaypacha qankunaqa tukuy qharista espadawan wañurachinkichej. 14 Chantaqa japʼikapunkichej warmisninkuta, wawasninkuta, uywasninkuta, llajtasninkupi kaj tukuy imastawan. Tukuy chay imasqa qankunapaj kanqa.+ Qankunaqa enemigosniykichejpa tukuy kapuyninta japʼikapunkichej, mayqentachus Jehová Diosniykichej qosonqachej chayta.+

15 ”Ajinata ruwankichej qankunamanta karupi kaj llajtasta, mayqenkunachus mana qayllaykichejpi kaj nacionesmantachu kanku chaykunata. 16 Chaywanpis Jehová Diosniykichej herenciata qosonqachej chay llajtaspeqa, tukuy kausajkunata wañuchinkichej.+ 17 Kaykunata wañurachinkichej tukuyninkuta: hititasta, amorreosta, cananeosta, perizitasta, heveosta, jebuseosta ima,+ Jehová Diosniykichej kamachisusqaykichejman jina. 18 Chayta ruwajtiykichejqa, mana millay costumbresninkuta ruwayta yachachisonqachejchu, mayqenkunatachus diosesninkupaj ruwanku chaykunata, nitaj Jehová Diosniykichejpa contrantapis juchallichisonqachejchu.+

19 ”Sichus uj llajtata japʼikapunaykichejpaj muyuykunkichej, paykunawantaj unaytaña maqanakushankichej chayqa, ama sachʼasninta kʼutunkichejchu.+ Poqoynintaqa mikhullankichej, chaywanpis amapuni kʼutunkichejchu. Chay sachʼastaqa ama chinkachinkichejchu imaynatachus runasta chinkachinkichej ajinataqa. 20 Mana poqoyniyoj sachʼasllata urmachinkichej. Chay sachʼasta kʼutuspa cercosta ruwakunkichej. Chaywantaj muyuykuchinkichej ima llajtawanchus maqanakushankichej chayta, chay llajtata japʼikapunaykichejkama.

21 ”Jehová Diosniykichej qosonqachej chay jallpʼapi sichus uj runa wañusqa rikhurinman, nitaj yachakunmanchu pichus wañuchisqanta chayqa, 2 kurajkunawan juezkunawan+ rispa midimonqanku mashkha karuchus kasqanta chay wañusqamantapacha chay qayllapi kaj llajtaskama. 3 Chantá aswan qayllapi llajtamanta kurajkunaqa uj malta wakata apamonqanku, mayqenmanchus manaraj yugota churarqankuchu, nitaj llankʼacherqankurajchu chayta. 4 Chay waka aparisqataj kurajkunaqa yakuyoj mayuman* uraykonqanku, mayqen jallpʼaspichus mana pipis llankʼanchu, nitaj tarpunchu chayman. Chaypitaj chay wakata kunkanpi wajtaspa wañuchenqanku.+

5 ”Chaymantaj qayllaykonqanku levita sacerdotes, imaraykuchus paykunataqa Jehová Diosniykichej ajllan payta sirvinankupaj,+ Jehová Diospa sutinpitaj bendecinankupaj.+ Chantapis paykuna ninanku tiyan imaynatachus allinchanankuta uj runata imanasqankumanta chayri wañuchisqankumanta uj demanda kajtin.+ 6 Chay aswan qayllapi kaj llajtamanta kurajkunaqa, makisninkuta yakuwan mayllakonqanku+ wañuchisqa wakaj patanpi. 7 Chantá nenqanku: ‘Chay runataqa mana noqaykuchu wañucherqayku, nitaj rikorqaykuchu imaynatachus wañuchisqankutapis. 8 Chayrayku Jehová Diosníy, ama kacharichisqayki israelita wawasniykita+ juchachaychu ari. Mana juchayoj runaj wañuyninmantaqa ama paykunata juchachaychu+ ari’, nispa. Ajinamanta paykunaqa mana chay runaj wañuyninmanta juchayojchu kanqanku. 9 Ajinata qankunaqa chay mana juchayoj runaj wañuyninmanta juchata qankuna ukhumanta chinkachinkichej, Jehová Diospa ñaupaqenpi allin kajta ruwaspa.

10 Ichapis enemigosniykichejwan maqanakoj rejtiykichej Jehová Diosniykichejqa atipachisonqachej, chay runastataj presosta apakapunkichej.+ 11 Chay presos ukhupitaj ichá mayqenniykichejpis uj kʼachita warmita rikuspa, warminpaj japʼikapuyta munanman. 12 Jina kajtenqa chay warmita wasinman pusakapuchun. Chaypitaj chay warmeqa umanta pʼajlakuchun, sillusnintapis kʼutukuchun. 13 Chantapis ima ropawanchus presochasqa karqa chayta orqhokapuchun, chay qharej wasinpitaj tiyakapuchun. Chaypitaj chay warmeqa tatanmanta, mamanmantawan uj killa juntʼata waqanqa.+ Chaymantaraj chay qhareqa chay warmiwan puñuykuyta atenqa. Ajinamanta paykunaqa qhariwarmi kanqanku. 14 Sichus chay qhari manaña chay warmita munakunmanchu chayqa, ripojta saqechun+ maymanchus ripuyta munan chayman. Chaywanpis payqa mana chay warmita vendeyta atinchu, nitaj sufrichiytapis, imaraykuchus honranta tʼakarqa.

15 ”Uj qhari iskay warmisniyoj kaspa ichá ujninta astawan munakunman, ujnintataj mana.* Chay iskaynin warmisninpitaj qhari wawasnin kapunman, kuraj kaj wawantaj chay mana munasqa warminpi kanman.+ 16 Maypachachus herencianta wawasninman qopunan kajtenqa, kuraj wawanman chayaj hereciantaqa kurajmanpuni qopunan tiyan, mana munakusqan warminpa wawan kajtinpis. Chay herenciataqa mana atenqachu qoyta munasqa warminpa wawanman. 17 Mana munasqa warminpa wawantapuni kuraj wawanta jina qhawanan tiyan, tukuy kapuyninmantataj iskay jinastawan payman qopunan tiyan, ñaupaj kaj wawan* kasqanrayku. Kuraj wawanman chayaj herenciataqa kuraj wawanpuni japʼinan tiyan.+

18 ”Sichus mayqenniykichejpa wawanpis ancha kʼullu* kanman, mana uyarikunmanchu, nitaj papasunta, mamantapis kasukunmanchu,+ tatamaman kʼamejtinkupis manapuni paykunata uyarinmanchu chayqa,+ 19 tatasnenqa chay wawankuta pusachunku llajtanku punkupi kaj kurajkunaman. 20 Paykunamantaj nichunku: ‘Kay wawaykoqa ancha kʼullu, mana uyariwaykuchu, nipuni kasuwaykuchu. Chantapis mana midirikuspa mikhun,+ anchatataj machan’,+ nispa. 21 Chay llajtamanta tukuy runastaj rumiswan chʼanqaykuspa payta wañuchenqanku. Ajinamanta qankuna ukhumanta sajra kajta chinkachinkichej. Tukuy israelitastaj chayta yachaspa manchachikonqanku.+

22 ”Sichus uj runa wañuchisqa kananpaj jina juchallikunman, wañuchisqa kajtintaj+ rakhu kʼaspiman* warkhuykuwajchej+ chayqa, 23 cuerpontaqa ama tutantinta chay rakhu kʼaspipi warkhusqata saqenkichejchu.+ Manachayqa chay diapacha pʼampankichej, imaraykuchus chay warkhusqa runaqa Diospa maldecisqan runa.+ Ajinamanta mana chʼichichankichejchu Jehová Diosniykichej qosonqachej chay herencia jallpʼata.+

22 ”Sichus mayqenniykichejpis hermanoykichejpa wakanta chayri ovejanta chinkasqata rikunkichej chayqa, ama mana rikojmanqa tukunkichejchu.+ Manachayqa chay uywanta apapunkichej. 2 Sichus chay uywaj dueñon karupi tiyakun chayri mana dueñonta rejsinkichejchu chayqa, chay uywataqa wasiykichejman apankichej dueñon rikhurimunankama. Rikhurimojtintaj qopunkichej.+ 3 Ajinallatataj ruwankichej hermanoykichejpa burron chinkajtin, ropan chinkajtin chayri imallanpis chinkajtin, qankunataj chayta tarejtiykichej. Amapuni mana rikojmanqa tukunkichejchu.

4 ”Sichus rikunkichej hermanoykichejpa burronta chayri wakanta ñanpi urmasqata chayqa, ama mana rikojman tukunkichejchu. Manachayqa qayllaykuspa sayarichiysinkichej.+

5 ”Uj warmeqa mana qhari ropata churakunanchu tiyan, nitaj qharipis warmi ropata churakunanchu tiyan. Jehová Diosniykichejqa millachikun chayta ruwajkunata.

6 ”Sichus ñanta rishaspa pʼisqo thapata sachʼapi tarinkichej chayri pampapi tarinkichej irpitasniyojta chayri runtusniyojta, mamantataj ojllashajta chayqa, ama mamantintaqa chay irpitasta apakapunkichejchu.+ 7 Manachayqa irpitasllata apakunkichej, mamantataj phawachipunkichej. Chayta ruwajtiykichejqa allin risonqachej, unaytataj kausakunkichej.

8 ”Mosoj wasita ruwakuspaqa terrazanta* perqawan muyurisqata ruwankichej.+ Ajinamanta mana juchayojchu kankichej pipis chay patamanta urmaykamuspa wañojtin.

9 ”Uvas huertaykichejpeqa ama waj mujusta tarpunkichejchu.+ Chayta ruwankichej chayqa, tarpusqaykichejpa poqoynin, huertaykichejpi poqoj uvaspis, yupaychana toldopaj kanqa.

10 ”Ama ujllapi torotawan burrotawan llankʼachinkichejchu.+

11 ”Ama churakunkichejchu millmamanta linomantawan chajrusqa ropata.+

12 ”Mantasniykichejpa tawantin puntasninmanqa, tʼikanchasta churankichej.+

13 ”Ichapis uj qhari casarakuspa warminwan puñuykusqanmantaña warminta chejnikuyta* qallarinman. 14 Chantá qhasimanta tumpaykuspa, malpi quedachinanpaj kay jinata ninman: ‘Kay casarakorqani chay warmeqa mana doncellachu kasqa, paywan puñuykusparaj chayta yachani’, nispa. 15 Chayta yachaspa chay warmej tatasnenqa, wawanku doncella kasqanmanta señalninta apanqanku llajta punkupi kurajkunaman. 16 Chay warmej tatanqa kurajkunaman kay jinata nenqa: ‘Noqa wawayta kay runawan casaracherqani, kunantaj chejnipun.* 17 Qhasillata tumpaspataj wawaypaj parlashan: “Wawaykeqa mana doncellachu kasqa”, nispa. Chaywanpis qhawaychej, kaypi kashan waway doncellapuni kasqanmanta señalnin’, nispa. Chaymanta tatasnenqa chay llajtamanta kurajkunaj ñaupaqenkupi señalniyoj telata mastʼanqanku. 18 Chantá llajtamanta kurajkunaqa+ chay qharita japʼispa castiganqanku.+ 19 Pagachenqankutaj 100 siclos* qolqeta, israelita doncellata malpi quedachisqanrayku.+ Chay qolqetataj chay warmej tatanman qonqanku. Jinapis chay warmeqa warmillanpuni kanqa. Chay qhareqa mana paymanta divorciakuyta atenqachu wañupunankama.

20 ”Chaywanpis sichus chay qharej nisqanman jinapuni chay warmi mana doncellachu kanman chayqa, 21 tatanpa wasinmanta jawaman orqhomonqanku. Llajtanmanta qharistaj rumiswan chʼanqaykuspa wañuchenqanku, chay jina millay juchata+ israelitas ukhupi ruwasqanrayku, tatanpa wasillanpiraj tiyakushaspataj qhariwan puñuykusqanrayku.*+ Ajinamanta chay sajra kajta qankuna ukhumanta chinkachinkichej.+

22 ”Sichus uj qhari wajpa warminwan puñuykushajtin taripachikunman chayqa, iskayninku wañuchisqa kanqanku. Chay qharipis chay warmipis wañuchisqapuni kanqanku.+ Ajinamanta chay sajra kajta Israel ukhumanta chinkachinkichej.

23 ”Uj doncella sipas uj qhariwan parlasqaña kashajtin, sichus waj qhari chay sipasta llajtapi taripaspa paywan puñuykunman chayqa, 24 iskayninkuta llajta punkuman orqhomunkichej, chaypitaj rumiswan chʼanqaykuspa wañuchinkichej. Sipastaqa wañuchinkichej llajtapi kashaspa mana qhaparikusqanrayku, chay qharitataj wañuchinkichej runa masinpa warminpa honranta tʼakasqanrayku.+ Ajinamanta chay sajra kajta qankuna ukhumanta chinkachinkichej.

25 ”Uj sipas uj qhariwan parlasqaña kashajtin, sichus waj qhari campopi taripaspa paywan puñuykunman chay sipas mana munashajtin chayqa, chay qharilla wañuchisqa kanqa chay warmiwan puñuykusqanrayku. 26 Sipastaqa ama imanankichejchu, imaraykuchus payqa mana juchayojchu wañuchisqa kananpaj. Chayqa ninakun pipis runa masinta maqaspa wañuchisqanwan.+ 27 Chay qhareqa sipasta sapallanta campopi tariparqa. Chay sipas qhaparikushajtinpis, mana pipis karqachu payta yanapananpaj.

28 ”Sichus uj qhari mana parlapayasqa doncella sipasta taripanman, japʼiykuspataj paywan puñuykunman, japʼichikunkumantaj chayqa,+ 29 chay qhareqa sipaspa tatanman qonqa 50 siclos qolqeta, chantá chay sipaswan casaranqa.+ Chay qhareqa sipaspa honranta tʼakasqanrayku mana paymanta divorciakuyta atenqachu wañunankama.

30 ”Ni pi qharipis tatanpa warminwan puñuykunanchu tiyan, ama tatanta pʼenqaypi rikhurichinanpaj.+

23 ”Runtusnin pʼaltasqa qharis, jispʼananku khuchusqa qharispis, mana yaykuyta atenqankuchu Jehová Diospa nacionninman.+

2 ”Kʼipa wawaspis nillataj Jehová Diospa nacionninman yaykuyta atenqankuchu.+ Paykunaj mirayninkupis nipuni Jehová Diospa nacionninman yaykuyta atenqankuchu.

3 ”Ammonitaspis, moabitaspis nipuni Jehová Diospa nacionninman yaykuyta atenqankuchu.+ Paykunaj mirayninkupis, ni jaykʼaj Jehová Diospa nacionninman yaykuyta atenqankuchu. 4 Paykunaqa Egiptomanta llojsimuspa jamushajtiykichej mana mikhunallatapis, ni yakullatapis jaywarisorqachejchu.+ Chantapis Mesopotamiapi kaj Petormanta Beorpa wawan Balaamman pagarqanku, qankunata maldecichiyta munaspa.*+ 5 Jehová Diosniykichejtaj mana Balaamta uyarerqachu.+ Jehová Diosniykichejqa chay maldicionta bendicionman qankunapaj tukucherqa,+ imaraykuchus Jehová Diosniykichejqa munakusunkichej.+ 6 Chayrayku amapuni jaykʼajpis paykunata yanapankichejchu, nitaj imatapis ruwankichejchu paykunaj allinninkuta maskʼaspa.+

7 ”Edomitastaqa ama chejnikunkichejchu, imaraykuchus paykunaqa hermanosniykichej kanku.+

”Egipciostapis amallataj chejnikunkichejchu, imaraykuchus paykunaj nacionninkupi forasteros karqankichej.+ 8 Paykunamantaqa allchhisninkoj wawasninraj Jehová Diospa nacionninman yaykuyta atenqanku.

9 ”Enemigosniykichejwan maqanakoj rispa campamentoykichejpi* kashaspaqa, ama chʼichichakunkichejchu.*+ 10 Sichus uj qharejta tuta puñushajtin mujun llojsimun,+ chayraykutaj chʼichipaj qhawasqa kashan chayqa, campamentomanta jawaman llojsichun, amataj yaykumuchunchu. 11 Tardeyaykushajtintaj yakuwan mayllakuchun. Chantá inti yaykupusqantawanraj campamentoman yaykupuchun.+ 12 Campamentomanta jawapi uj lugarta señalankichej, chayman bañoman rinaykichejpaj. 13 Maqanaku armasniykichejtawan khuskaqa apakunkichejpuni uj estacata. Campamentomanta jawaman llojsispataj chay estacawan uj tʼoqota ruwankichej. Akaykichejtataj* jallpʼawan pʼampaykunkichej. 14 Jehová Diosniykichejqa campamentoykichej ukhupi kashan yanapasunaykichejpaj,+ enemigosniykichejtapis makisniykichejman jaywaykusunaykichejpaj. Chayrayku campamentoykichejqa llimphu kanan tiyan.+ Ajinamanta Diosqa ama ima chʼichitapis rikunanpaj, nitaj qankunamanta karunchakunanpaj.

15 ”Uj esclavo patronninmanta qankunaman ayqekamojtin, ama payta patronninman kutichinkichejchu. 16 Chay esclavoqa qankuna ukhupi tiyakuyta atenqa, mayqen llajtasniykichejpichá tiyakuyta munan chaypi. Paytaqa ama sufrichinkichejchu.+

17 ”Israelitas ukhupeqa mana kananchu tiyan templopi pagorayku khuchichakoj warmis,+ nillataj templopi pagorayku khuchichakoj qharispis.+ 18 Ama pipis Jehová Diospa wasinman apamuchunchu khuchichakuspa ganasqan qolqeta, ni warmipis, ni qharipis* imatachus ruwasaj nisqanta juntʼananpaj. Jehová Diosniykichejqa chayta millachikun.

19 ”Hermanoykichejman qolqeta manuspa, mikhunata manuspa chayri waj imasta manuspapis ama interesta mañankichejchu.+ 20 Forasterosman manuspaqa interesta mañayta atinkichej,+ hermanoykichejmantataj amapuni interestaqa mañankichejchu.+ Ajinamanta Jehová Diosniykichejqa tukuy ima ruwasqaykichejpi bendecisonqachej, may jallpʼatachus qosonqachej chaypi tiyakushajtiykichej.+

21 ”Sichus Jehová Diosniykichejman imatapis qonaykichejta ninkichej chayqa,+ usqhayllata juntʼanaykichej tiyan.+ Jehová Diosniykichejqa mañasonqachejpuni juntʼanaykichejta. Manachus juntʼankichej chayqa, juchayoj rikhurinkichej.+ 22 Sichus mana imatapis qonaykichejta ninkichejchu chayqa, mana juchayojchu rikhurinkichej.+ 23 Imatachus simiykichejwan nisqaykichejtaqa juntʼanaykichejpuni tiyan.+ Imatachus ruwasaj nisqaykichejqa, Jehová Diosniykichejman aparimusqaykichej ofrenda jina. Chaytaqa juntʼanaykichejpuni tiyan.+

24 ”Runa masiykichejpa uva huertanman yaykuspaqa uvasta mikhurikullankichej, yarqhayniykichejta thasnunaykichejpaj. Chaywanpis ama canastapi apakunkichejchu.+

25 ”Runa masiykichejpa trigo chajranman yaykuspaqa, trigo umasta makiykichejwan pʼitiyta* atinkichej. Chaywanpis ama josewanqa ruthunkichejchu.+

24 ”Uj qhari uj warmiwan casarakuytawan sichus warminpi ima pʼenqaytapis tarispa manaña payta munakunmanchu chayqa, divorcio papelta warminman jaywapuchun.+ Chantá wasinmanta kachapuchun.+ 2 Chay warmeqa ripuspa, waj qhariwan casarakuyta atin.+ 3 Sichus chay qhepa kaj qosanpis chejnillanmantaj,* divorcio papelta jaywapuspataj wasinmanta kachapunman chayri sichus chay qhepa kaj qosan wañupunman chayqa, 4 ñaupa qosanqa manaña ujtawan paywan casarayta atenqachu, chay warmi chʼichipaj qhawasqa kasqanrayku. Chay ruwayqa Jehová Diospa ñaupaqenpi millaypaj qhawasqa. Jehová Diosniykichej herenciata qosonqachej chay jallpʼataqa, ama juchawan chʼichichankichejchu.

5 ”Sichus uj qhari chaypachallaraj casarakun chayqa, ama guerraman richunchu, amataj waj ruwanasmanpis churankichejchu uj wata juntʼata. Payqa wasinpi karikullachun warminta kusichispa.+

6 ”Ama pejpa maki molinontapis prendata jina japʼikapunkichejchu, ni molinoj pata rumillantapis. Chayta ruwaspaqa, chay runaj kausayninta prendata jina japʼikapushawajchej.+

7 ”Sichus mayqellanpis ujnin israelita hermanonta suwanman, ñakʼarichinman, chantá vendemunman,+ jinapitaj japʼichikunman chayqa, chayta ruwaj runataqa wañuchinkichej.+ Ajinamanta chay sajra kajta qankuna ukhumanta chinkachinkichej.+

8 ”Lepra onqoy* rikhurejtenqa, levita sacerdotes imatachus ruwanaykichejta kamachisonqachej, chayman jina ruwankichej.+ Imatachus noqa paykunaman kamachini chay kikintapuni ruwankichej. 9 Yuyarikuychej imatachus Jehová Diosniykichej Miriamta ruwasqanta Egiptomanta llojsimushajtiykichej.+

10 ”Sichus runa masiykichejman imallatapis manurinkichej chayqa,+ ama wasinman yaykuspa orqhomunkichejchu qosunaykichej kashan chay prendata. 11 Jawallapi suyankichej chay prendata paypuni orqhomuspa jaywasunaykichejkama. 12 Sichus chay runa pobre kanman chayqa, ama tutantin chay prendata japʼikunkichejchu.+ 13 Prendantaqa inti yaykupusqantawan kutichipunkichej, chay ropanwan puñukunanpaj.+ Ajinamanta payqa Diospa bendicionninta mañapusonqachej. Chay ruwasqaykichejtataj Jehová Diosniykichejqa allinpaj qhawanqa.

14 ”Ama llakiypi kaj wajcha peonniykichejtaqa chʼaukiyankichejchu,* hermanoykichejpis kachun chayri llajtaykichejpi tiyakoj forasteropis kachun.+ 15 Paymanqa chay kikin diapacha pagapunkichej+ niraj inti yaykupushajtin. Payqa llakiypi kashan, chay qolqetataj suyashan kausakunanpaj. Manachus pagapunkichej chayqa, qankunaj contraykichejta Jehová Diosman qhaparikonqa, qankunataj juchayoj rikhurinkichej.+

16 ”Tatasqa mana wawasninkoj juchankurayku wañuchisqachu kanqanku, nillataj wawaspis tatasninkoj juchankurayku wañuchisqachu kanqanku.+ Manachayqa sapa uj juchanrayku wañuchisqa kanqa.+

17 ”Forasterospaj, wajcha wawaspajpis* ama justiciata qʼewinkichejchu.+ Viudasman manuspapis ama ropankuta prendata jina japʼikapunkichejchu.+ 18 Yuyarikuychej, qankunapis Egiptopi esclavos karqankichej, Jehová Diosniykichejtaj chaymanta kacharichisorqachej.+ Chayrayku noqaqa kamachishaykichej tukuy kay imasta juntʼanaykichejta.

19 ”Sichus ruthuytawan apashaspa uj gavillata* qonqaspa saqerpankichej chayqa, amaña chayta oqharej kutinkichejchu, manachayqa saqenkichej forasterospaj, wajcha wawaspaj, viudaspaj+ ima. Ajinamanta Jehová Diosniykichejqa tukuy ima ruwasqaykichejpi bendecisonqachej.+

20 ”Olivo sachʼasniykichejmanta aceitunasta pallaspañaqa, ama ujtawan pallallankichejtajchu. Puchojtaqa saqenkichej forasterospaj, wajcha wawaspaj, viudaspaj+ ima.

21 ”Uva huertaykichejpi uvasta pallaspañaqa, ama puchojta chajmakapunkichejchu.* Manachayqa saqenkichej forasterospaj, wajcha wawaspaj, viudaspaj ima. 22 Yuyarikuychej qankunapis Egipto jallpʼapi esclavos kasqaykichejta. Chayrayku noqaqa kamachishaykichej tukuy kay imasta juntʼanaykichejta.

25 ”Sichus iskay runas imamantapis chʼajwanku chayqa, richunku juezkunaman.+ Paykunataj justiciata ruwaponqanku, nenqankutaj mayqenninkuchus mana juchayoj kasqanta, mayqenninkutajchus juchayoj kasqanta.+ 2 Sichus chay juchayoj runa jasutʼinapaj jina kanman chayqa,+ juezqa kamachenqa winkuykuchinankuta* pampa qhawarisqata, ñaupaqenpitaj castigachenqa. Mashkha kutitachus seqʼonankoqa chay runaj juchanman jinalla kanqa. 3 Paytaqa 40 kutiskamalla seqʼoyta atenqanku,+ chaymanta astawanqa amaña. Sichus chaymanta astawan seqʼonkuman chayqa, chay hermanoykichejqa pʼenqaypi rikhurinman ñaupaqeykichejpi.

4 ”Trillashaj toromanqa ama ñukuta* churankichejchu.+

5 ”Sichus uj runa hermanonwan qayllapura tiyakunman, ujnin kajtaj mana qhari wawayoj wañupunman chayqa, wañupojpa warmenqa mana waj familiamanta qhariwan casarayta atinchu. Manachayqa cuñadon paywan casaranan tiyan. Ajinamanta chay cuñadonqa, imatachus cuñado kaspa ruwananta juntʼanqa.+ 6 Chay warmej kuraj qhari wawanqa, ñaupa qosanpa wawan jina qhawasqa kanqa.+ Ajinamanta chay ñaupa qosanpa sutenqa mana chinkanqachu Israel ukhumanta.+

7 ”Sichus chay qhari mana hermanonpa warminwan casarayta munanmanchu chayqa, chay warmeqa llajta punkupi kaj kurajkunaman rispa, kay jinata nenqa: ‘Wañoj qosaypa hermanonqa mana munanchu hermanonpa sutin Israel ukhupi yuyarisqa kananta. Mana noqawan casarayta munanchu, mana juntʼayta munanchu cuñado kaspa imatachus ruwananta’, nispa. 8 Chantá llajtanmanta kurajkunaqa chay qharita wajyaspa paywan parlanqanku. Sichus chay qhari kurajkunaman ninman, ‘manapuni chay warmiwan casaraymanchu’ nispa chayqa, 9 wañoj hermanonpa warmenqa payman qayllaykonqa kurajkuna rikushajtinku. Chantá chay qharej jukʼutanta* chakinmanta orqhonqa,+ uyanpi thoqaykuspataj nenqa: ‘Ajinata ruwana hermanonpa familianpa sutinta chinkachiyta munaj qharitaqa’, nispa. 10 Ajinamanta chay runaj familianqa* Israel ukhupi kay jina sutichasqa kanqa: Jukʼuta Lluchʼusqa Runaj Familian.

11 ”Ichapis iskay qharis maqanakushajtinku, ujninpa warmin qosanta jarkʼakuyta munaspa paykunaman qayllaykunman. Paytaj qosanta maqaj qharita partesninmanta makinwan japʼiykunman. 12 Ajina kajtenqa chay warmej makinta khuchunkichej, mana khuyakuspa.

13 ”Bolsaykichejpeqa ama iskay clase pesa rumista apaykachankichejchu,+ ujta jatunta, ujtataj juchʼuyta. 14 Amallataj wasiykichejpipis iskay clase midinas* kachunchu,+ ujnin jatun, ujnintaj juchʼuy. 15 Pesasniykichejqa maychus kaj kanan tiyan, cabalta pesanaykichejpaj. Midinasniykichejpis maychus kaj kanan tiyan, cabalta midinaykichejpaj. Ajinamanta unayta kausakunkichej Jehová Diosniykichej qosonqachej chay jallpʼapi.+ 16 Mana cheqan kajta ruwajkunataqa Jehová Diosniykichej millachikun.+

17 ”Yuyarikuychej Egiptomanta llojsimushajtiykichej imatachus amalequitas ruwasusqaykichejta.+ 18 Ñanta saykʼusqas mana kallpayoj jamushajtiykichej, paykunaqa jamuspa qhepapi kajkunata wañuracherqanku, Diosta mana manchachikuspa. 19 Chayrayku amalequitaspa sutinkuta kay jallpʼa patamanta chinkachinkichej, Jehová Diosniykichej herenciata qosonqachej chay jallpʼapi tiyakushajtiykichej,+ qayllaykichejpi kaj tukuy enemigosniykichejmanta Jehová Diosniykichej samarichisonqachej chaypacha.+ Amapuni chayta ruwayta qonqankichejchu.

26 ”Maypachachus yaykunkichej Jehová Diosniykichej herenciata qosonqachej chay jallpʼaman, chaypitaj tiyakunkichej chaypacha, 2 chay jallpʼaspi imastachus poqochisqaykichejmanta ñaupaj kaj poqoyninta Diospaj tʼaqapunkichej. Chaytaqa tʼaqapunkichej Jehová Diosniykichej qosonqachej chay jallpʼaspi poqochisqaykichejmanta. Chaytataj uj canastapi apankichej, ima lugartachus Jehová Diosniykichej ajllakonqa sutin jatunchasqa kananpaj chayman.+ 3 Chaypitaj chay diaspi sirvishanqa chay sacerdoteman ninkichej: ‘Noqaqa kunan Jehová Diosninchejman willashani, ñaupa tatasninchejman Jehová Dios juraspa qonawanchejta nerqa chay jallpʼaman yaykusqaytaña’,+ nispa.

4 ”Chantá sacerdoteqa canastapi apasqaykichejta japʼispa, Jehová Diosniykichejpa altarninpa ñaupaqenman churanqa. 5 Qankunataj Jehová Diospa ñaupaqenpi nillankichejtaj: ‘Ñaupa tatayqa arameo+ karqa, payqa kayman jaqayman purerqa.* Egiptoman ripuspa+ chaypi forastero jina tiyakorqa, familiantaj pisilla karqa.+ Chantá payqa uj jatun nacionman tukorqa, may atiyniyojman, ashkha runasniyojmantaj.+ 6 Egipciosqa mayta ñakʼarichiwarqayku, sufrichiwarqayku, esclavosta jina sinchʼita sufrichiwarqayku.+ 7 Chaypacha ñaupa tatasniykoj Jehová Diosninman qhaparikorqayku. Jehová Diostaj chay qhaparikusqaykuta uyariwarqayku, rikorqataj llakiyniykuta, sufrishasqaykuta, ñakʼarishasqaykutapis.+ 8 Ajinapi Jehová Diosqa Egiptomanta orqhomuwarqayku atiyniyoj makinwan, kallpayoj makinwan,+ mancharina imasta ruwaspa, señaleswan, milagroswan+ ima. 9 Chantataj kayman pusamuwarqayku. Kunanqa kay sumaj jallpʼasta qowayku. Kay jallpʼaspeqa lechewan miskʼiwan jinantin tiyan.+ 10 Chayrayku kunan apamuni Jehová Dios qowasqan jallpʼaspi poqochisqaymanta ñaupaj kaj poqoyninta’,+ nispa.

”Chayta niytawantaj, chay apasqaykichejta Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenman churankichej. Chaymantataj Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenpi qonqorikunkichej. 11 Chantá qankuna, wasiykichejpi kajkunapis mayta kusikunkichej Jehová Diosniykichej tukuy imata qosusqaykichejmanta. Qankunawan khuska kusikullanqankutaj levitas, qankuna ukhupi tiyakoj forasterospis.+

12 ”Kinsa kaj watapi, sapa chunkamanta ujta* tʼaqana watapi, tukuy poqochisqaykichejmanta sapa chunkamanta ujta tʼaqankichej.+ Tʼaqaytawantaj chayta qonkichej levitasman, forasterosman, wajcha wawasman,* viudasman ima, llajtaykichejpi sajsakunankukama mikhunankupaj.+ 13 Chantataj Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenpi ninkichej: ‘Diospaj tʼaqasqayta wasiymanta orqhomuspa qoniña levitasman, forasterosman, wajcha wawasman, viudasman+ ima, kamachiwasqaykiman jina. Kamachisqaykita sumajta kasukuni tukuyninta allinta juntʼaspa. 14 Chay tʼaqasqaymantaqa mana mikhukapunichu wañusqayoj llakisqa kashaspa, nitaj chaymanta orqhokunichu chʼichipaj qhawasqa kashaspa, nillataj wañusqasmanpis jaywanichu. Jehová Diosníy, nisqaykita kasukuni, tukuy ima kamachiwasqaykita ruwani. 15 Kunanqa qhawarimuy ari santo wasiykimantapacha, cielomantapacha. Bendeciytaj israelita wawasniykita, kay qowasqayku jallpʼatapis,+ maypichus lechewan miskʼiwan jinantin tiyan chay jallpʼata,+ ñaupa tatasniykuman juraspa nisqaykiman jina’,+ nispa.

16 ”Jehová Diosniykichejqa kunan kamachishasunkichej kasukunaykichejta tukuy kay kamachiykunata, juiciopi nisqasnintapis. Chaykunataqa kasukuychejpuni, juntʼaychejtaj tukuy sonqoykichejwan,+ tukuy kausayniykichejwan* ima. 17 Kunanqa Jehová Diosta nichinkichejña payqa Diosniykichej kananta. Chaywanpis qankunaqa ñanninpi purinaykichej tiyan, kasukunaykichejtaj tiyan leyesninta,+ kamachiykunasninta,+ juiciopi nisqasnintapis.+ Chantapis paypa nisqanta uyarinaykichej tiyan. 18 Qankunapis Jehová Diospa ñaupaqenpi nillankichejtaj sumaj nacionnin kanaykichejta,+ pay nisusqaykichejman jina. Nillankichejtaj tukuy kamachiykunasninta kasunaykichejta. 19 Jehová Diosniykichejtaj nisunkichej tukuy ruwasqan nacionesmanta aswan pataman churasunaykichejta,+ sichus paypaj tʼaqasqa nación kankichej chay,+ alabasqa kanaykichejpaj, may rejsisqa kanaykichejpaj, jatunchasqataj kanaykichejpaj, pay nisqanman jina”.

27 Chantá Moisesqa, Israelmanta tukuy kurajkunawan khuska kay jinata israelitasman kamacherqa: “Kasukuychej tukuy kay kamachiykunata, kunan qoykichej chaykunata. 2 Maypachachus Jehová Diosniykichej qosonqachej chay jallpʼaman yaykunaykichejpaj Jordán mayuta chimpankichej chaypachaqa, jatuchaj rumista tantankichej, chaykunatataj yesowan llutʼaykunkichej.*+ 3 Chay mayuta chimpaytawan, chay rumispi qhelqankichej kay Leypi kashan chay palabrasta. Ajinamanta yaykunaykichejpaj Jehová Diosniykichej qosonqachej chay jallpʼasman, maypichus lechewan miskʼiwan jinantin tiyan chayman, ñaupa tatasniykichejpa Jehová Diosnin nisusqaykichejman jina.+ 4 Ajinata qankunaqa Jordán mayuta chimpaytawan, chay jatuchaj rumista Ebal orqopi+ tantankichej, yesowantaj llutʼaykunkichej,* imaynatachus kunan kamachiykichej ajinata. 5 Chantapis chaypi Jehová Diosniykichejpaj uj rumi altarta ruwapunkichej. Chay rumistaqa ama fierro herramientaswan chʼeqonkichejchu.+ 6 Jehová Diosniykichejpaj ruwankichej chay altartaqa mana chʼeqosqa rumiswan ruwankichej. Chay altarpitaj qʼolachina* ofrendasta Jehová Diosniykichejman jaywankichej. 7 Jaywallankichejtaj khuska mikhurikuy ofrendastapis.+ Chaytataj chaypi mikhunkichej,+ ajinamanta Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenpi kusikunkichej.+ 8 Kay Leypi kashan chay tukuy palabrastaqa chay rumispi sumaj sutʼita qhelqankichej”,+ nispa.

9 Chantá Moiseswan levita sacerdoteswan, israelitasman jinata nerqanku: “Chʼinyakuychej israelitas, uyariychej kayta. Kunan qankunaqa Jehová Diosniykichejpa nacionninman tukunkichej.+ 10 Chayrayku uyarinaykichej tiyan Jehová Diosniykichejpa nisqanta, kasukunaykichejtaj tiyan kamachiykunasninta,+ leyesninta ima, mayqenkunatachus kunan kamachishaykichej chaykunata”, nispa.

11 Chay diapacha Moisesqa israelitasman kay jinata kamacherqa: 12 “Jordán mayuta chimpajtiykichejkama, kay ayllus* renqanku Guerizim orqo+ kʼuchuman, qankunata bendecisunaykichejpaj: Simeón ayllu, Leví ayllu, Judá ayllu, Isacar ayllu, José ayllu, Benjamín ayllu ima. 13 Maldicionta ninankupajtaj kay ayllus renqanku Ebal orqo+ kʼuchuman: Rubén ayllu, Gad ayllu, Aser ayllu, Zabulón ayllu, Dan ayllu, Neftalí ayllu ima. 14 Chantá tukuy levitasqa jatunmanta parlaspa tukuy israelitasman nenqanku:+

15 ”‘Maldecisqa kachun pichus uj santota+ chayri metalmanta* uj santota+ ruwakojqa, jinallataj uj santota pakaykojpis. Chay runaj ruwasqantaqa* Jehová Dios millachikun’,+ nispa. Tukuy israelitastaj ‘amén’* nenqanku.

16 ”‘Maldecisqa kachun pichus tatanta, mamantapis pisipaj qhawajqa’.+ Tukuy israelitastaj ‘amén’ nenqanku.

17 ”‘Maldecisqa kachun pichus runa masinpa mojonninta kuyuchejqa’.+ Tukuy israelitastaj ‘amén’ nenqanku.

18 ”‘Maldecisqa kachun pichus uj cieguitota ñanninmanta wistʼuykuchejqa’.+ Tukuy israelitastaj ‘amén’ nenqanku.

19 ”‘Maldecisqa kachun pichus forasterospaj, wajcha wawaspaj,* viudaspajpis+ mana justiciata ruwapojqa’.+ Tukuy israelitastaj ‘amén’ nenqanku.

20 ”‘Maldecisqa kachun tatanpa warminwan puñuykojqa, tatanta pʼenqaypi rikhurichisqanrayku’.+ Tukuy israelitastaj ‘amén’ nenqanku.

21 ”‘Maldecisqa kachun uj animalwan khuchichakojqa’.+ Tukuy israelitastaj ‘amén’ nenqanku.

22 ”‘Maldecisqa kachun hermananwan puñuykojqa, tatallanmanta hermanan kajtinpis chayri mamallanmanta hermanan kajtinpis’.+ Tukuy israelitastaj ‘amén’ nenqanku.

23 ”‘Maldecisqa kachun suegranwan puñuykojqa’.+ Tukuy israelitastaj ‘amén’ nenqanku.

24 ”‘Maldecisqa kachun runa masinta suyaykuspa wañuchejqa’.+ Tukuy israelitastaj ‘amén’ nenqanku.

25 ”‘Maldecisqa kachun mana juchayoj runata wañuchinanpaj pagaykuchikojqa’.+ Tukuy israelitastaj ‘amén’ nenqanku.

26 ”‘Maldecisqa kachun pichus kay Leyta mana valechejqa, manataj kasukojqa’.+ Tukuy israelitastaj ‘amén’ nenqanku.

28 ”Sichus qankuna Jehová Diosniykichejpa nisqanta uyarinkichejpuni, kunan kamachishaykichej chay kamachiykunatataj allinta kasukunkichej chayqa, Jehová Diosniykichejqa kay jallpʼa patapi kaj tukuy nacionesmanta aswan pataman churasonqachej.+ 2 Sichus Jehová Diosniykichejpa nisqanta uyarinkichejpuni chayqa, tukuy kay bendiciones qankunaman jamusonqachej:+

3 ”Bendecisqa kankichej llajtapipis campopipis.+

4 ”Bendecisqa kanqanku wawasniykichej,+ chajrasniykichejpis. Bendecisqallataj kanqanku tukuy uywasniykichej, wakasniykichejpa uñasnin, ovejasniykichejpa uñasninpis.+

5 ”Bendecisqa kanqanku canastasniykichej,+ masa puñanasniykichejpis.*+

6 ”Bendecisqa kankichej tukuy ima ruwasqaykichejpi.

7 ”Jehová Diosqa yanapasonqachej contraykichejta oqharikoj enemigosniykichejta atipanaykichejpaj.+ Paykunaqa uj ñanllata maqanakoj jamusonqachej, chantataj tukuy ladoman ayqeranqanku.+ 8 Jehová Diosqa kamachenqa pirwasniykichej juntʼachisqa kanankuta.+ Payqa tukuy ima ruwasqaykichejpi bendecisonqachej. Jehová Diosqa may jallpʼatachus qosonqachej chaypi tiyakushajtiykichej bendecisonqachej. 9 Sichus Jehová Diosniykichejpa kamachiykunasninta kasukunkichej, ñanninpitaj purinkichej chayqa, Jehová Diosqa paypaj tʼaqasqa nacionman tukuchisonqachej,+ imaynatachus pay juraspa nisorqachej, ajinata.+ 10 Kay jallpʼa patapi kaj tukuy llajtasqa yachanqanku Jehová Diospa sutinta apasqaykichejta,+ manchachikusonqachejtaj.+

11 ”Jehová Diosqa ashkha wawasta qosonqachej, uywasniykichejtapis ashkhata mirachipusonqachej, chajrasniykichejtapis sumajta poqochipusonqachej.+ Chayqa kanqa Jehová Dios ñaupa tatasniykichejman juraspa qosunaykichejta nerqa chay jallpʼaspi.+ 12 Jehová Diosqa imaynatachus uj runa juntʼa pirwanta kicharin, ajinata cielota kicharenqa, jallpʼasniykichejman maychus tiemponpi parachinpusunaykichejpaj,+ tukuy ima ruwasqaykichejpipis bendecisunaykichejpaj. Qankunaqa ashkha nacionesman manurinkichej, qankunataj mana pimantapis manurikunkichejchu.+ 13 Jehová Diosqa ñaupajman churasonqachej, mana qhepamanchu.* Qankunaqa patapi kankichej,+ mana urapichu. Chaytaj kanqa Jehová Diosniykichejpa kamachiykunasninta sigue kasukojtiykichej, mayqenkunatachus kunan kamachishaykichej kasukunaykichejta, ruwanaykichejta ima chaykunata. 14 Imastachus kunan kamachishaykichej chaykunamantaqa, ama ladeankichejchu ni pañamanpis, nitaj lloqʼemanpis+ waj diosesta sirvinaykichejpajqa.+

15 ”Sichus Jehová Diosniykichejpa nisqanta mana uyarinkichejchu, kunan qoshaykichej chay kamachiykunasninta, leyesnintawan mana kasukuspa chayqa, tukuy kay maldiciones qankunaman jamusonqachej:+

16 ”Maldecisqa kankichej llajtapipis campopipis.+

17 ”Maldecisqa kanqanku canastasniykichej,+ masa puñanasniykichejpis.+

18 ”Maldecisqa kanqanku wawasniykichej,+ chajrasniykichej, waka uñasniykichej, oveja uñasniykichejpis.+

19 ”Maldecisqa kankichej tukuy ima ruwasqaykichejpi.

20 ”Sichus qankuna sajra kajta ruwankichej, Diostataj saqerparinkichej chayqa, Jehová Diosqa maldicionesta apachimusonqachej, musphaykachachisonqachejtaj, tukuy ima ruwasqaykichejpitaj castigasonqachej chinkachisqas kanaykichejkama, usqhayllatataj tukukunaykichejkama.+ 21 Jehová Diosqa mana jampiy atina onqoykunata apachimusonqachej, japʼikamunkichej chay jallpʼamanta chinkachisqa kanaykichejkama.+ 22 Jehová Diosqa apachimusonqachej tuberculosis onqoyta, calentura onqoyta,*+ punkiy onqoyta, qʼoñi onqoyta, espadata,+ qʼoñi wayrata, chajraman yaykoj onqoyta+ ima. Chaykunataj qhatiykachasonqachej wañuchisunaykichejkama. 23 Diosqa cielota wisqʼaykonqa mana paramunanpaj,* jallpʼasniykichejtapis mana poqojta ruwanqa.*+ 24 Jehová Diosqa polvotawan, ñutʼu jallpʼatawan pataykichejman cielomanta parachimonqa, qankuna tukuchisqa kanaykichejkama. 25 Chantapis Jehová Diosqa enemigosniykichejwan atipachisonqachej.+ Qankunaqa uj ñanllata paykunawan maqanakoj rinkichej, chantataj tukuy ladoman paykunamanta ayqekunkichej. Kay jallpʼamanta tukuy nacionestaj chay imas qhatirisusqaykichejta rikuspa mancharenqanku.+ 26 Ayasniykichejtaqa* cielopi phawajkuna, jallpʼapi purej animales ima mikhukaponqanku, nitaj pipis paykunata manchachej kanqachu.+

27 ”Jehová Diosqa castigasonqachej egipciospa sarna onqoyninkuwan, siki onqoywan,* marawan, raska raskawan ima. Chay onqoykunamantaqa mana jampikuyta atinkichejchu. 28 Jehová Diosqa locoyachisonqachej, ciegoyachisonqachej,+ musphaykachachisonqachejtaj.* 29 Qankunaqa uj ciego jina chaupi pʼunchayta thamaykachankichej tutapis kanman jina.+ Imata ruwasqaykichejpipis mana allinchu risonqachej. Qankunataqa wajkuna sapa kuti engañasonqachej, kapuyniykichejtapis suwasonqachej, nitaj pipis qankunata jarkʼakojqa kanqachu.+ 30 Casaranaykichejpaj parlasqaykichej warmitaqa, waj qhari abusanqa. Wasita ruwakunkichej, nitaj chaypi tiyakunkichejchu.+ Uvasta plantankichej, nitaj poqoyninta pallankichejchu.+ 31 Torosniykichejqa rikushajtiykichej ñakʼasqa* kanqanku, nitaj imantapis mikhunkichejchu. Burrosniykichejtaqa ñaupaqeykichejmanta suwakaponqanku, nitaj kutichipusonqachejchu. Ovejasniykichejtaqa enemigosniykichej apakaponqanku, nitaj pipis yanapasonqachejchu. 32 Qhari wawasniykichejta, warmi wawasniykichejtapis qhawashajtiykichej waj llajtayoj runas apakaponqanku.+ Wawasniykichejtaqa mayta faltachankichej, nitaj ni imata ruwayta atinkichejchu. 33 Jallpʼaykichejpi poqochisqaykichejtapis waj mikhunasniykichejtapis mana rejsisqaykichej runas mikhukaponqanku.+ Qankunaqa sapa kuti engañasqa kankichej, sarusqastaj. 34 Chay imasta ñawisniykichejwan rikuspataj locoyapunkichej.

35 ”Jehová Diosqa mana jampiy atina millay sarnaswan juntʼaykuchisonqachej chaki moqosniykichejman, piernasniykichejmanpis, chaki puntaykichejmantapacha, uma puntaykichejkama. 36 Jehová Diosqa qankunata, chantá churakunkichej chay reytawan waj nacionman apasonqachej, mayqen naciontachus ni qankunapis, ni ñaupa tatasniykichejpis rejserqankichejchu chayman.+ Chaypitaj kʼullumanta, rumimanta ruwasqa santosta sirvinkichej.+ 37 Jehová Dios apasonqachej chay llajtaspi tiyakojkunaqa, chay imas qhatirisusqaykichejta rikuspa mancharenqanku, chantá asipayasonqachej, burlakusonqachejtaj.+

38 ”Jallpʼaykichejpi ashkha mujuta tarpunkichej, pisillatataj oqharinkichej,+ imaraykuchus langostas mikhukaponqanku. 39 Uva huertasta churakunkichej, sumajta chayta qhawankichej. Chaywanpis vinotaqa mana tomankichejchu, nitaj poqoynintapis pallankichejchu,+ imaraykuchus khuru mikhukaponqa. 40 Tukuynin jallpʼasniykichejpi olivo sachʼas kapusonqachej, aceitenwantaj mana jawikunkichejchu, imaraykuchus aceitunasqa tʼakarakaponqanku. 41 Qhari wawasniyoj, warmi wawasniyoj kankichej, paykunataj mana qankunawanchu kanqanku, imaraykuchus presos apasqa kanqanku.+ 42 Tukuy sachʼasniykichejta, jallpʼasniykichejpi poqochisqaykichejtapis may chhika khurus* mikhukaponqanku. 43 Qankuna ukhupi tiyakoj forasterosqa astawan astawan patapi kanqanku, qankunatajrí astawan astawan urapi kankichej. 44 Paykunajtaqa manurisunaykichejpaj kanqa, qankunajtataj mana imaykichejpis kanqachu paykunaman manurinaykichejpajqa.+ Paykunaqa ñaupajpi kanqanku, qankunataj qhepapi kankichej.*+

45 ”Tukuy chay maldiciones+ qankunaman jamusonqachej, qhatiykuspataj taripasonqachej tukuchisqa kanaykichejkama.+ Chaytaj kanqa Jehová Diosniykichejpa nisqanta mana uyarisqaykichejrayku, kamachiykunasninta, leyesnintapis mana kasukusqaykichejrayku, mayqenkunatachus pay kamachisorqachej chaykunata.+ 46 Chay maldicionesqa qankunaman, mirayniykichejmanwan jamusonqachej. Chaytaj uj señal jina kanqa wajkuna ama kikinta ruwanankupaj.+ 47 Qankunaqa Jehová Diosniykichejta mana kusiywanchu, nitaj tukuy sonqochu sirverqankichej tukuy imayoj kashajtiykichej.+ 48 Chayrayku Jehová Diosqa enemigosniykichejta kachamusonqachej. Qankunataj paykunata sirvinkichej+ yarqhaywan kaspapis,+ chʼakiywan kaspapis, pisi ropayoj kaspapis, tukuy imamanta pisisqa kaspapis. Payqa fierro yugota kunkaykichejman churasonqachej, tukuchisunaykichejkama.

49 ”Jehová Diosqa qankunamanta karupi kaj nacionta contraykichejpi kachamusonqachej,+ jallpʼaj ujnin kʼuchunmantapacha. Chay naciontaj uj águila jina qankunaman phawaykamusonqachej,+ parlasqankutataj mana entiendenkichejchu.+ 50 Chay nacionqa may phiña kanqa, manataj khuyarikonqachu ni machitusmantapis, ni wawasmantapis.+ 51 Chay nacionmanta runasqa uywasniykichejpa uñasninkuta mikhukaponqanku, jinallataj jallpʼasniykichejpi poqochisqaykichejtapis, qankuna tukuchisqa kanaykichejkama. Paykunaqa mana puchupusonqachejchu ni chʼaki mikhuykunata, ni mosoj vinota, ni aceiteta, ni waka uñasta, ni oveja uñastapis, qankunata tukuchisunaykichejkama.+ 52 Chantapis tukuy llajtasniykichejta muyuykonqanku, chay ukhupitaj wisqʼaykusonqachej, llajtasniykichejpa may alto perqasnin, sumaj ruwasqa perqasnin thuñisqa kanankama, mayqenkunapichus atienekunkichej chaykuna. Paykunaqa qʼalatapuni llajtasniykichejpi muyuykusonqachej, Jehová Diosniykichej qosonqachej chay jallpʼapi.+ 53 Enemigosniykichejqa may jinatapuni muyuykusonqachej, llakichisonqachejtaj. Chayrayku qankunaqa kikin qhari wawasniykichejta, warmi wawasniykichejtapis mikhuykakapunkichej,+ mayqenkunatachus Jehová Diosniykichej qosorqachej chaykunata.

54 ”Qankuna ukhupi aswan kʼacha khuyakoj sonqoyoj qharipis, mana khuyakonqachu ni hermanonta, ni munasqa warminta, nitaj kausashanqankuraj chay wawasnintapis. 55 Mana paykunaman qoriyta munanqachu wawasninpa aychanta, mayqentachus mikhushanqa chayta. Paypataqa manaña imanpis kaponqachu enemigosniykichej llajtasniykichejta chay jinata muyuykusqankurayku, llakichisusqaykichejrayku ima.+ 56 Qankuna ukhupi aswan kʼacha khuyakoj sonqoyoj warmipis, pichus ni jaykʼaj chakisninta jallpʼallamanpis churajchu ancha lulusqa* kasqanrayku chay warmipis,+ mana khuyakonqachu ni munasqa qosanta, ni qhari wawanta, ni warmi wawantapis. 57 Manallataj khuyakonqachu wijsanmanta llojsej parisninta,* nitaj nacechikusqan wawastapis. Chaykunataqa pakayllamanta mikhuykakaponqa enemigosniykichej chay jinatapuni llajtasniykichejta muyuykusqankurayku, llakichisusqaykichejrayku ima.

58 ”Sichus kay libropi+ qhelqasqa kashan chay Leyta mana kasukunkichejchu, manataj manchachikunkichejchu Jehová+ Diosniykichejpa jatun tʼukuna sutinta+ chayqa, 59 Jehová Diosqa may sinchʼi castigosta apachimusonqachej qankunaman, mirayniykichejmanpis. Payqa apachimusonqachej unaypaj may sinchʼi castigosta,+ jinallataj sinchʼita ñakʼarichej mana jampiy atina onqoykunatapis. 60 Egiptopi mayta manchachikorqankichej chay tukuy onqoykunata apachimusonqachej. Chay onqoykunamantataj mana jampikuyta atinkichejchu. 61 Chantapis Jehová Diosqa Leymanta libropi mana qhelqasqachu kashanku chay onqoykunata, castigostawan apachimusonqachej, qankuna chinkachisqa kanaykichejkama. 62 Cielopi estrellas chhikaman tukojtiykichejpis,+ qankunamanta pisilla puchonqanku,+ Jehová Diosniykichejpa nisqanta mana kasukusqaykichejrayku.

63 ”Imaynatachus Jehová Diosqa kusikorqa qankunata qhapajyachispa, ashkhayachispa ima, ajinallatataj Jehová Diosqa kusikonqa qankunata chinkachispa, tukurpachispa ima. Qankunaqa qharqosqa kankichej pisimantawan japʼinkichej chay jallpʼamanta.

64 ”Jehová Diosqa tukuy nacionesman tʼaqarasonqachej, jallpʼaj ujnin kantunmanta ujnin kantunkama.+ Chaypitaj sirvinkichej kʼullumanta, rumimanta ruwasqa santosta, mayqenkunatachus ni qankunapis, ni ñaupa tatasniykichejpis rejserqankichejchu chaykunata.+ 65 Chay nacionespeqa mana qankunapaj allin kausay kanqachu,+ nitaj tiyakunaykichejpaj uj lugarllapis kanqachu. Astawanpis Jehová Diosqa sonqoykichejman llakiyta churanqa,+ ñawisniykichejta chharpuyachenqa, ni imata ruwayta atisqaykichejtataj yuyachisonqachej.+ 66 Wañuy patapi kankichej. Tutapis pʼunchaypis manchikuywan kharkatitinkichej, nitaj yachankichejchu wañunaykichejtachus kausanaykichejtachus. 67 Tutamantaqa ninkichej ‘chʼisiyallanmanñapis’ nispa, chʼisintaj ninkichej ‘sutʼiyamullanmanñapis’ nispa. Ajinata ninkichej sonqoykichejpi mayta manchikusqaykichejrayku, imastachus ñawisniykichejwan rikusqaykichejrayku ima. 68 Jehová Diosqa Egiptoman barcopi kutichisonqachej, mayqenmanchus ‘ni jaykʼaj kutinkichejchu’ nerqaykichej chayman. Chaypitaj qankuna kikin enemigosniykichejman vendekunkichej esclavos, esclavas kanaykichejpaj, nitaj pipis rantikusonqachejchu”, nispa.

29 Kay jinata Jehová Diosqa Moab jallpʼapi Moisesman kamacherqa israelitaswan uj tratota ruwananta. Chayqa karqa Horebpi uj tratota ruwasqanmantaña.+

2 Moisesqa tukuy israelitasta tantachimuspa nerqa: “Qankunaqa ñawisniykichejwan rikorqankichej imatachus Jehová Dios ruwasqanta Egiptopi faraonta,* tukuy kamachisninta, tukuy jallpʼasnintawan.+ 3 Rikullarqankichejtaj jatuchaj castigosta,* jatuchaj señalesta, milagrosta ima.+ 4 Chaywanpis Jehová Diosqa kunankama manaraj qosunkichejchu entiendej sonqota, nitaj rikoj ñawistapis, nillataj uyarej ninristapis.+ 5 ‘Noqaqa 40 watasta chʼin jallpʼaspi pusaykacharqaykichej.+ Tukuy chay wataspitaj ropasniykichejqa mana thantakorqachu, nitaj jukʼutasniykichejpis* maukʼakorqachu.+ 6 Qankunaqa mana tʼantata mikhorqankichejchu, manallataj tomarqankichejchu vinota, nitaj ima machachej ujyanatapis, ajinamanta yachanaykichejpaj noqa Jehová Diosniykichej kasqayta’. 7 Kay jallpʼasman chayamusqanchejtawan, noqanchejwan maqanakoj llojsimorqanku Hesbonmanta rey Sehón,+ Basanmanta rey Ogwan.+ Noqanchejtaj paykunata atiparqanchej.+ 8 Chantaqa jallpʼasninkuta japʼikapuspa qoporqanchej Rubén aylluman,* Gad aylluman, Manasespa khuskan ayllunmanwan.+ 9 Chayrayku qankunaqa kay tratota juntʼaychej, kasukuychejtaj. Ajinamanta tukuy ima ruwasqaykichejpi allin risonqachej.+

10 ”Kunanqa tukuyniykichej kaypi tantasqa kashankichej, Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenpi: sapa ayllumanta kamachejkuna, kurajkuna, cargoyoj kajkuna, Israelmanta tukuy qharis, 11 wawasniykichejpis, warmisniykichejpis,+ campamentoykichejpi* tiyakoj forasterospis,+ llantʼerosniykichejmantapacha, yakuta orqhojkunakama. 12 Qankunaqa kaypi kashankichej, uj juramentota ruwaspa Jehová Diosniykichejpa tratonman yaykunaykichejpaj, mayqentachus Jehová Diosniykichej kunan qankunawan ruwashan chayman.+ 13 Ajinamanta qankunaqa paypa nacionnin kankichej,+ paytaj Diosniykichej kanqa+ nisusqaykichejman jina, imaynatachus ñaupa tatasniykichej Abrahanman,+ Isaacman,+ Jacobman+ juraspa nerqa ajinata.

14 ”Mana qankunallawanchu kay tratota juraspa ruwashani. 15 Kay tratotaqa mana kaypi Jehová Diosninchejpa ñaupaqenpi noqanchejwan tantasqa kashanku chaykunallawanchu ruwashani, manachayqa pikunachus manaraj noqanchejwanchu kunan kaypi kashanku chaykunawanpis. 16 Qankunaqa allinta yachankichej imaynatachus Egipto jallpʼapi tiyakusqanchejta, imaynatachus waj nacionespa jallpʼasninkuta pasamusqanchejta ima.+ 17 Qankunaqa rikorqankichej chay nacionespa millay imasninkuta, millay santosninkutapis*+ kʼullumanta, rumimanta, qolqe metalmanta, oromanta ruwasqasta. 18 Ama qankuna ukhupi kachunchu Jehová Diosninchejmanta karunchakoj sonqoyoj qhari, chayri warmi, chayri familia, chayri ayllu chay nacionespa diosesninkuta sirvejqa.+ Amapuni qankuna ukhupi rikhurichunchu venenota, ajenjotawan* poqoj sapheqa.+

19 ”Sichus pipis kay juramentota uyariytawanña sonqonpi jatunchakuspa ninman, ‘sonqoypa munasqallanta ruwajtiypis allillan riwanqa’ nispa chayqa, paypis qayllanpi kajkunapis llakiypi rikhurenqanku.* 20 Jehová Diostaj mana chay runata perdonanqachu.+ Jehová Diosqa chay runaj contranta mayta phiñakonqa, kay libropi qhelqasqa kashan chay tukuy maldicionestaj payman chayanqa.+ Chantapis Jehová Diosqa chay runaj sutinta kay jallpʼa patamanta chinkachenqa. 21 Jehová Diosqa chay runata Israel ayllusmanta tʼaqanqa ñakʼarichisqa kananpaj, kay tratopi kashan chay maldiciones payman chayananpaj, Leymanta libropi qhelqasqa kasqanman jina.

22 ”Qhepamanqa wawasniykichejpa mirayninpis, karumanta jamoj forasterospis rikonqanku Jehová Diosqa kay jallpʼaman castigosta, nanaykunata ima apachimusqanta. 23 Paykunaqa rikonqanku tukuy kay jallpʼa azufrewan, kachiwan, nina lauraywan ima juntʼa kashasqanta. Chayraykutaj chaypeqa ni pi tarponqachu, mana imapis wiñanqachu, manapuni ima plantallapis pʼutumonqachu, imaynachus karqa Sodomapi, Gomorrapi,+ Admapi, Zeboyimpi ima+ ajina, mayqenkunatachus Jehová Diosqa sinchʼi phiñakuyninpi, rabianpi chinkarparicherqa ajina. 24 Chayta rikuspa wawasniykichej, forasteros, tukuy nacionesmanta kajkunapis tapukonqanku: ‘¿Imaraykutaj Jehová Dios chay jinata ruwan kay jallpʼastari?+ ¿Imataj chay jina kʼajajtapuni phiñacherqari?’, nispa. 25 Chantá kutichenqanku: ‘Chayqa karqa ñaupa tatasninkoj Diosnin Jehovaj tratonta qonqapusqankurayku,+ paykunata Egiptomanta orqhomushaspa ruwarqa chay tratota.+ 26 Paykunaqa waj diosesta sirverqanku paykunaman qonqorikuspa, mayqenkunatachus ni rejsillarqankupischu, nitaj yupaychanankuchu karqa chaykunata.+ 27 Chayrayku Jehová Diospa kʼajaj phiñakuynenqa kay jallpʼaman jamun, kay libropi qhelqasqa kashan chay tukuy maldicionesta apamun.+ 28 Jehová Diosqa phiñakuspa,+ rabiakuspa, sinchʼitapuni phiñakuspa paykunata jallpʼankumanta qharqon, waj jallpʼamantaj wijchʼun. Kunantaj paykunaqa chaypi kashanku’,+ nispa.

29 ”Pakasqa imasqa Jehová Diosninchejpata kanku,+ sutʼinchawasqanchej imastaj noqanchejpata, mirayninchejpatawan wiñaypaj. Ajinamanta kay Leypi qhelqasqa kashan chay tukuy palabrasta kasukunanchejpaj.+

30 ”Kay tukuy parlasqay qankunaman chayamojtin, bendicionesta, maldicionesta ñaupaqeykichejman churani+ chaykuna chayamojtin, qankunaqa kay nisqasniyta yuyarikunkichej,*+ maymanchus Jehová Diosniykichej wijchʼusonqachej chay nacionespi kashaspa.+ 2 Jinapitaj qankuna, wawasniykichejpis Jehová Diosniykichejman kutirikunkichej,+ nisqantapis uyarinkichej tukuy sonqoykichejwan, tukuy kausayniykichejwan,* kunan kamachishaykichej chayman jina.+ 3 Chaypacha Jehová Diosniykichejqa preso apasqa kasqaykichejmanta kutirichimusonqachej,+ khuyakusonqachejtaj.+ Chantapis Jehová Diosniykichejqa maymanchus wijchʼusonqachej chay llajtasmanta ujtawan tantamullasonqachejtaj.+ 4 Jallpʼaj ujnin kʼuchunkamapis chʼeqerasqa* kaychej, Jehová Diosniykichejqa chaymantapacha ujtawan tantamusonqachej, kutichimusonqachejtaj.+ 5 Chantá Jehová Diosniykichejqa tatasniykichej japʼikorqanku chay jallpʼasman pusaykusonqachej, qankunataj chay jallpʼaspi tiyakunkichej. Chaypi Diosqa qhapajyachisonqachej, ashkhayachisonqachejtaj, tatasniykichejmanta aswan ashkhataraj.+ 6 Jehová Diosniykichejqa llimphuchanqa sonqoykichejta, mirayniykichejpa sonqosninkutapis,+ Jehová Diosniykichejta tukuy sonqoykichejwan, tukuy kausayniykichejwan* munakunaykichejpaj, ajinamantataj kausanaykichejpaj.+ 7 Chaypacha Jehová Diosniykichejqa tukuy chay maldicionesta enemigosniykichejmanñataj chayachenqa, pikunachus chejnikusorqachej, qhatiykachasorqachejtaj chaykunaman.+

8 ”Chaypacharaj qankunaqa Jehová Diosman kutirikuspa nisqanta uyarinkichej, tukuy kamachiykunasnintataj kasukunkichej, mayqenkunatachus kunan kamachishaykichej chaykunata. 9 Chantataj Jehová Diosniykichejqa mayta qhapajyachisonqachej tukuy ima ruwasqaykichejpi.+ Ashkhayachenqataj wawasniykichejta, uywasniykichejtapis. Chajrasniykichejtapis sumajta poqochipusonqachej. Jehová Diosqa watejmanta kusikonqa qankunata qhapajyachispa, imaynatachus ñaupa tatasniykichejta qhapajyachispa kusikorqa ajinata.+ 10 Chayqa kanqa Jehová Diosniykichejpa nisqanta uyarejtiykichej, chantá Leymanta libropi qhelqasqa kashan chay kamachiykunasninta, leyesninta ima kasukojtiykichej, Jehová Diosniykichejmantaj kutirikojtiykichej tukuy sonqoykichejwan, tukuy kausayniykichejwan.*+

11 ”Kunan qoshaykichej chay kamachiykunaqa, ruwayta atinaykichejpaj jinalla, mana qankunamanta karupichu kashan.+ 12 Chay kamachiykunaqa, mana cielopichu kashan ninaykichejpaj: ‘¿Pitaj cieloman wicharipuwasun chay kamachiykunata uraykuchimunanpajri, chaykunata uyarispa kasukunanchejpajri?’,+ nispa. 13 Manallataj mar qocha chimpapichu kashan ninaykichejpaj: ‘¿Pitaj mar qochata chimpapuwasun chay kamachiykunata apanpunawanchejpajri, chaykunata uyarispa kasukunanchejpajri?’, nispa. 14 Astawanpis palabraqa qayllallaykichejpi kashan, simiykichejpi, sonqoykichejpi ima,+ kasukuyta atinaykichejpaj.+

15 ”Kunan ñaupaqeykichejman churashani kausayta allin kajtawan, wañuyta mana allin kajtawan.+ 16 Sichus Jehová Diosniykichejpa kamachiykunasninta uyarinkichej, kunan kamachishaykichej chaykunata, Jehová Diosniykichejta munakuspa,+ ñanninpi purispa, chantá kamachiykunasninta, leyesninta, juiciopi nisqasnintapis kasukuspa chayqa, kausankichej,+ ashkhayankichejtaj. Chantapis Jehová Diosniykichejqa bendecisonqachej may jallpʼaspichus tiyakunkichej chaypi.+

17 ”Chaywanpis sichus sonqoykichej Diosmanta karunchakunman,+ manataj uyarikuwajchejchu, sonqoykichejwan aysachikuspataj waj dioskunaman kʼumuykuwajchej, yupaychawajchejtaj chayqa,+ 18 kunan niykichej chinkachisqapuni kanaykichejta.+ Jordán mayuta chimpaspa japʼikamunkichej chay jallpʼaspeqa mana unaytachu tiyakunkichej. 19 Kunan cielotawan kay jallpʼatawan testigosta churaspa, kayta niykichej: ñaupaqeykichejman churani kausayta wañuytawan, chantá bendicionta maldiciontawan+ chaykunamanta ajllakunaykichejpaj. Kausayta ajllakuychej, ajinamanta qankunapis, wawasniykichejpis kausanaykichejpaj.+ 20 Jehová Diosniykichejta munakuychej,+ nisqasninta kasukuychej, paymantaj kʼaskaykuychej,+ imaraykuchus paymin kausayniykichejqa. Paynejta unayta tiyakunkichej chay jallpʼaspi, mayqentachus Jehová Dios juraspa qonanta nerqa ñaupa tatasniykichej Abrahanman, Isaacman, Jacobman ima chaypi”.+

31 Chaymanta Moisesqa tukuy israelitasman chimpaykorqa. Paykunamantaj 2 nerqa: “Noqaqa 120 watasniyojña kani.+ Manaña qankunata pusaykichejmanchu,* imaraykuchus Jehová Diosqa niwarqa: ‘Mana kay Jordán mayuta chimpankichu’,+ nispa. 3 Chaywanpis Jehová Diosniykichej ñaupaqeykichejta chimpanqa. Paymin chay nacionesta ñaupaqeykichejmanta chinkachenqa, qankunataj paykunaj jallpʼasninkuta japʼikapunkichej.+ Chay jallpʼasmanqa Josué pusasonqachej+ Jehová nisqanman jina. 4 Jehová Diosqa paykunata chinkachenqa+ imaynatachus chinkacherqa amorreospa reyesninku Sehonta,+ Ogta,+ nacionninkutapis ajinata. 5 Jehová Diosqa chay nacionesta atipachisonqachej. Qankunataj paykunata ruwankichej imatachus ruwanaykichejta kamacherqaykichej chayta.+ 6 Kallpachakuychej, waputaj kaychej.+ Ama paykunata manchachikuychejchu, nitaj kharkatiychejchu,+ imaraykuchus Jehová Diosniykichejqa qankunawan kashan. Payqa mana saqerparisonqachejchu, nitaj wijchʼurparisonqachejchu”,+ nispa.

7 Chantá Moisesqa Josueta wajyaspa, tukuy israelitaspa ñaupaqenkupi payman nerqa: “Kallpachakuy, waputaj kay.+ Qanqa kay runasta pusanki Jehová Dios ñaupa tatasninkuman juraspa qonanta nerqa chay jallpʼasman. Qan chay jallpʼasta paykunaman partiranki herencianku kananpaj.+ 8 Jehová Diosqa qanwan kashan, qanllawanpunitaj kanqa.+ Payqa mana saqerparisonqachu, nitaj wijchʼurparisonqachu. Ama manchachikuychu, nitaj kharkatiychu”,+ nispa.

9 Chantá Moisesqa kay Leyta qhelqaspa+ qorqa levita sacerdotesman, Jehová Diospa trato ruwasqan arca nisqa cajata apajkunaman, Israelmanta tukuy kurajkunamanwan. 10 Chaymantataj Moisesqa paykunaman kamacherqa: “Sapa qanchis wata, manusta mana cobrana wata,+ Chʼujllas Fiesta+ tiempopi, 11 tukuy israelitasqa Jehová Diosniykichejpa ñaupaqenman renqanku,+ paypa ajllakusqan lugarman. Chaypacha qankunaqa kay Leyta leenkichej tukuy israelitas uyarinankupaj.+ 12 Chaypajqa tantankichej tukuy israelitasta,+ qharista, warmista, wawasta,* llajtasniykichejpi tiyakoj forasterostapis. Ajinamanta paykuna uyarenqanku, yachakonqankutaj. Chantapis Jehová Diosniykichejta manchachikonqanku, kay Leypi kaj palabrastataj kasukonqanku. 13 Kay Leyta mana rejsinkuchu chay wawasninkupis chay leekusqanta uyarenqanku,+ Jehová Diosniykichejta manchachikuytataj yachakonqanku, Jordán mayuta pasaspa japʼikunkichej chay jallpʼapi tiyakushaspa”,+ nispa.

14 Chaymanta Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Wañupunayki hora chayamushanña.+ Josueta wajyamuy, iskayniykichej riychej Dioswan tinkukuna toldoman. Chaypi noqaqa payta churasaj kamachinanpaj”,+ nispa. Chayrayku Moiseswan Josuewanqa, Dioswan tinkukuna toldoman rerqanku. 15 Jehová Diosqa chay toldo wasipi rikhurerqa uj chhoqo phuyupi. Chay phuyutaj toldo wasi punkupi sayaykorqa.+

16 Chaymanta Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Qanqa wañupunkiña. Kay israelitastaj may jallpʼamanchus yaykonqanku chay qayllapi kaj nacionespa diosesninkuwan qhenchachakonqanku.*+ Paykunaqa saqerpariwanqanku,+ paykunawan trato ruwasqaytapis manaña valechenqankuchu.+ 17 Chaypacha phiñakuyneyqa paykunaj contranpi sinchʼita kʼajarenqa.+ Paykunataqa saqerparisaj,+ manaña paykunata qhawarisajchu+ chinkachisqa kanankukama. Chantataj may chhika llakiykuna, nanaykuna ima patankuman jamojtin,+ paykunaqa nenqanku: ‘¿Manachu kay llakiykunaqa jamuwanchej Diosninchej manaña noqanchejwanchu kashasqanrayku?’,+ nispa. 18 Chaypacha noqaqa manapuni paykunata qhawarisajchu, waj diosesman chimpaspa millay imasta ruwasqankurayku.+

19 ”Kunanqa kay takiyta+ qhelqaspa israelitasman yachachiychej*+ chayta yachakunankupaj. Chay takiytaj noqaj testigoy jina kanqa israelitaspa contrankupi.+ 20 Noqaqa paykunata pusaykusaj ñaupa tatasninkuman juraspa qonayta nerqani chay jallpʼaman,+ maypichus lechewan miskʼiwan jinantin tiyan chayman.+ Chaypitaj sajsakunankukama mikhonqanku, qhapajyanqankutaj.*+ Chaypacha paykunaqa waj diosesman chimpaspa paykunata sirvenqanku, pisipaj qhawawanqanku, tratoytapis manaña valechenqankuchu.+ 21 Ashkha llakiykuna, nanaykuna ima paykunaman jamojtin,+ kay takeyqa uj testigo jina kanqa paykunapaj. Chayrayku wawasninkupis kay takiyta yachakunanku tiyan. Noqaqa juraspa qonayta nerqani chay jallpʼaman manaraj paykunata pusaykushaspapis, yachaniña paykunaj yuyayninkuta”,+ nispa.

22 Moisesqa chay diapacha chay takiyta qhelqarqa, israelitasmantaj yachacherqa.

23 Chantá payqa* Nunpa wawan Josueta churarqa kamachinanpaj.+ Paymantaj nerqa: “Kallpachakuy, waputaj kay.+ Qanmin israelitasta pusaykunki juraspa qonayta nerqani chay jallpʼaman.+ Noqataj qanwanpuni kasaj”, nispa.

24 Moisesqa Leymanta palabrasta tukuyninta uj libropi qhelqayta tukuytawan,+ 25 Jehová Diospa trato ruwasqan arcata apaj levitasman kay jinata kamacherqa: 26 “Leymanta librota+ apaspa churamuychej Jehová Diosniykichejpa trato ruwasqan arcaj qayllanman.+ Kay libroqa chaypi kanqa uj testigo jina qankunaj contraykichejpi. 27 Noqaqa allinta yachani qankunaqa mana kasukoj+ kʼullu runas*+ kasqaykichejta. Noqa kunan qankunawan kashajtiypis, qankunaqa chay jinata Jehová Diospa contranpi oqharikushankichej, astawanrajchá wañupojteyqa. 28 Kunanqa kayman tantamuychej ayllusniykichejmanta* tukuy kurajkunata, cargoyoj kajkunatapis, paykunaman tukuy kay palabrasta ninaypaj, paykunaj contrankupitaj cielotawan kay jallpʼatawan testigosta churanaypaj.+ 29 Noqaqa allinta yachani wañupojteyqa millay imasta ruwanaykichejta,+ may ñantachus purinaykichejta kamacherqaykichej chaymantapis karunchakunaykichejta. Chantá qhepamanqa llakiykuna jamusonqachej,+ imaraykuchus qankunaqa Jehová Diospa ñaupaqenpi mana allin kajta ruwankichej, makiykichejpa ruwasqanwantaj payta phiñachinkichej”, nispa.

30 Chaymanta Moisesqa tukuy israelitas uyarinankuta kay takiypi nisqanta parlarqa qallariyninmanta tukukuyninkama:+

32 “Cielo, uyariway imatachus parlasaj chayta,

jallpʼa, qanpis uyariy simiypa nisqasninta.

 3 Noqaqa Jehová Diospa sutinta rejsichisaj.+

Qankunataj niychej Diosninchej may jatun kasqanta.+

Payqa atienekunapaj jina Dios,+ mana jaykʼajpis mana cheqan kajtaqa ruwanchu.+

Payqa cheqanmin, cheqan kajtapunitaj ruwan.+

Mana cheqan ñanta purejkuna kankichej, sajra imasta ruwajkunataj.+

¿Manachu payqa Tataykichej, ruwasojniykichejtaj?+

¿Manachu pay ruwasorqachej, nación kanaykichejpajtaj churasorqachej?

 7 Unay watasmanta yuyarikuychej.

Ñaupa tiempo runaspi tʼukuriychej.

Tatasniykichejta tapurikuychej, paykunataj willasonqachej.+

Qankunamanta kurajkunata tapukuychej, paykunataj willasonqachej.

 9 Jehová Diospa herencianqa nacionnillantaj.+

Paypa herencianqa Jacob.+

Paytaqa sumajta jarkʼarqa, cuidarqataj.+

Ñawi papanta jina waqaycharqa.+

Mana ima diospis paywan karqachu.+

Payqa uvas chʼirwasqamanta vinota tomarqa.

15 Jesurunqa* wirayaykuytawan, mayta jaytʼaykacharqa.

Payqa wirayaykorqa, manchayta rakhuyaykorqa llosqʼolla kanankama.+

16 Waj dioskunata yupaychaspa Diosta phiñacherqanku.+

Millay imasta yupaychaspa Diosta rabiacherqanku.+

18 Qanqa qonqaporqanki pakakunayki Chhankamanta,+ tataykimanta.

Qanqa mana yuyarikorqankichu kausayta qosoj Diosmanta.+

20 Chayrayku payqa nerqa: ‘Noqaqa mana paykunata qhawarisajchu.+

Qhawallasaj imapichus tukonqanku chayta.

Paykunaqa millay sajra runas kanku.+

Mana atienekunapaj wawas kanku.+

22 Kʼajaj phiñakuyneyqa nina jina laurarin.+

Chay ninaqa Sepultura* ukhutapis ruphaykonqa.+

Kay jallpʼatapis, chaypi poqojtapis qʼalata lauraykonqa.

Orqospa cimientosnintapis qʼolarparenqa.

23 Llakiykunasninkuta astawan yapasaj.

Tukuynin flechasniyta paykunapi tukuchisaj.

24 Yarqhaywan llauchhiyanqanku.+

Calentura onqoy* paykunata tukuchenqa, ni uj puchuyojtaj chinkachisqas kanqanku.+

25 Jawapeqa espada wawasninkuta wañurachenqa.+

Wasinku ukhupitaj sinchʼi manchachikuy kanqa.+

26 Noqaqa niyman karqa: “Paykunata tukuynejman tʼaqarachisaj.

Ajinamanta runasqa manaña paykunamanta yuyarikonqankuchu”, nispa.

27 Chaywanpis mana munarqanichu enemigosninku jatunchakunankuta.+

Mana Jehová Dioschu kayta ruwan”, nispa.

28 Paykunaqa mana yuyayniyoj* nación kanku.

Mana imatapis entiendeyta atinkuchu.+

29 Sichus yuyayniyoj kankuman chayqa,+ tukuy kay imaspi tʼukurinkuman.+

Imapichus paranankutapis reparakunkuman.+

30 ¿Imaynatataj uj runalla 1.000 runasta qhatiykunmanri?

¿Imaynatataj iskay runaslla 10.000 runasta ayqechinmanri?+

Chayqa kanman pakakunanku Chhanka saqerparejtillan.+

Jehová Dios enemigosninkoj makinman jaywaykojtillan.

31 Paykunaj pakakunanku chhankaqa, mana pakakunanchej Chhanka jinachu.+

Chaytaqa enemigosninchejpis yachanku.+

Uvasninkoqa venenoyoj.

Uva chhullchusninkoqa* jaya.+

34 ¿Manachu tukuy chaytaqa sonqoypi jallchʼashani?

¿Manachu chaytaqa pirwaypi jallchʼaykuspa sellaykuni?+

37 Chaypacha payqa nenqa: ‘¿Maytaj diosesninkuri?+

¿Maypitaj kashan pakakunanku chhankari?

38 ¿Maytaj ofrendasninkoj wirasninta mikhojkunari?*

¿Maypitaj kashanku vino ofrendasninkuta ujyajkunari?+

Noqalla wañuchini, kausachinitaj.+

Noqalla nanachini,+ sanoyachinitaj.+

Mana pipis makiymanta wajta kacharichiyta atinchu.+

Payqa nacionninpa jallpʼasninkumanta juchasta pichanqa”, nispa.

44 Ajinata Moisesqa Nunpa wawan Hoseawan*+ jamuspa, chay takiyta parlarqa israelitas uyarinankuta.+ 45 Moisesqa tukuy chay palabrasta israelitasman niytawan 46 nerqa: “Imastachus yachakunaykichejpaj nishaykichej chaytaqa, sonqoykichejpi japʼikuychej,+ wawasniykichejmantaj kamachiychej kay Leypi kaj tukuy palabrasta kasukunankuta.+ 47 Kay nisqasneyqa mana qhasi parlaykunallachu kanku, manachayqa kausayniykichej kanku.+ Chayta kasukuspa unayta kausakunkichej, Jordán mayuta chimpaspa japʼikunkichej chay jallpʼaspi”, nispa.

48 Chay diapacha Jehová Diosqa Moisesman nerqa: 49 “Wichariy Abarim orqoman,+ Nebo orqoman.+ Chay orqoqa Moab jallpʼapi kashan, Jericó chimpapi. Chay orqomanta rikumunki Canaán jallpʼata, mayqentachus israelitasman qosaj paykunajta kananpaj chay jallpʼata.+ 50 Chantá qanqa maymanchus wicharinki chay orqopi wañupunki, imaynatachus hermanoyki Aaronpis Hor orqopi+ wañuporqa ajinata. 51 Qankunaqa israelitaspa ñaupaqenkupi mana kasuwarqankichejchu Zin nisqa chʼin jallpʼapi, Cadespi, Meribapi yaku+ phullchirimorqa chaypacha. Chaypi qankunaqa israelitaspa ñaupaqenkupi mana jatunchawarqankichejchu.+ 52 Chayrayku qanqa karullamanta chay jallpʼata rikunki, mayqentachus israelitasman qosaj chayta. Chaywanpis mana chay jallpʼamanqa yaykunkichu”,+ nispa.

33 Diospa* kamachin Moisesqa manaraj wañupushaspa israelitasta bendicerqa,+ 2 kay jinata nispa:

Jatun kaynenqa Parán orqosmantapacha lliphipimorqa.+

 3 Payqa nacionninta munakun.+

Nacionmanta tukuy tʼaqasqa runasqa, makiykipi kashanku.+

 4 (Moisesqa uj leyta qowarqayku, uj kamachiyta.+

Chaytaj Jacobpa mirayninpa* herencian).+

 6 Rubenqa kausachun, amataj wañuchunchu.+

Ayllunmanta qharisqa ama pisiyachunkuchu”,+ nispa.

7 Chantá Moisesqa Judata+ kay jinata bendicerqa:

Payqa makisninwan jarkʼarqa imachus paypata kajta.*

Qantaj yanapariy ari enemigosninwan maqanakushajtin”,+ nispa.

8 Levimantataj+ nerqa:

“Diosníy, Tumimpis Urimpis*+ qanta munakusojpata.+

 9 Payqa tatantawan mamantawan nerqa: ‘Mana khuyakuykichejchu’, nispa.

10 Pay juiciopi nisqasniykita Jacobman yachachichun,+

Israelmantaj Leyniykita.+

12 Benjaminmantataj+ nerqa:

“Pichus Jehová Diospa munakusqan kajqa, ni imamanta manchachikuspa Benjaminwan* tiyakuchun.

13 Josemantataj+ nerqa:

Khishkarara sachʼapi+ rikhurej Diosqa payta allinpaj qhawachun.

18 Zabulonmantataj+ nerqa:

“Zabulón, kusikuy llojsiyta atisqaykirayku.

Isacar, qanpis kusikuy toldo wasisniykipi.*+

19 Paykunaqa llajtasta uj orqoman wajyanqanku.

Chaypitaj cheqan kajta ruwajkunaj ofrendasninkuta jaywanqanku.

20 Gadmantataj+ nerqa:

“Bendecisqa kachun pichus Gadpa jallpʼasninta jatunyachejqa.+

21 Payqa aswan sumajnin kaj jallpʼata ajllakonqa.+

Chaytaqa leyesta qoj paypaj tʼaqapun.+

Llajtamanta kamachejkunaqa tantakonqanku.

22 Danmantataj+ nerqa:

“Danqa uña león jina.+

Basanmantapacha phinkimonqa”,+ nispa.

23 Neftalimantataj+ nerqa:

“Neftaliqa sonqo juntʼasqa kashan allinpaj qhawasqa kasqanwan.

Payqa Jehová Diospa ashkha bendicionesninta japʼin.

Jallpʼanqa inti yaykuy ladopi, sur ladopiwan”,* nispa.

24 Asermantataj+ nerqa:

“Diosqa ashkha wawaswan Aserta bendecin.

25 Punku trancanasniykeqa fierromanta, cobremantawan kanku.+

Qanqa wañupunaykikama ni imamanta manchachikuspa tiyakunki.*

26 Mana pipis kanchu Jesurunpa+ Diosnin jinaqa.+

27 Diosqa unay watasmantapacha pakakunayki.+

Payqa wiñay makisninwan japʼishasunki.+

Enemigosniykita ñaupaqeykimanta wijchʼonqa.+

Nenqataj: ‘Paykunata tukuchiy’,+ nispa.

28 Israelqa mana manchachikuspa tiyakonqa.

Chaypeqa chhulla parapis mana pisenqachu.+

29 Israel, qanqa kusikuyniyoj kanki.+

¿Pitaj qan jinari?+

Qantaqa Jehová Dios salvasunki.+

34 Chaymanta Moisesqa Moab chʼin jallpʼasmanta wicharerqa Nebo orqoman,+ Pisgá puntaman.+ Chayqa kashan Jericó chimpapi.+ Jehová Diosqa chay orqomantapacha Moisesman rikucherqa tukuy kay jallpʼasta: Galaad jallpʼata, Dankama,+ 2 tukuynin Neftalí jallpʼasta, Efraín jallpʼasta, Manasés jallpʼasta, tukuynin Judá jallpʼasta ima, inti yaykuy ladopi markama.*+ 3 Rikuchillarqataj Négueb+ jallpʼata, Jordán mayu japʼiyta,+ Jericó pampasta, palma sachʼasniyoj llajtata, Zoarkama.+

4 Chantá Jehová Diosqa Moisesta nerqa: “Tukuy kay jallpʼasta Abrahanman, Isaacman, Jacobman ima juraspa qonayta nerqani: ‘Kay jallpʼastaqa mirayniykiman qosaj’,+ nispa. Kunantaj chay jallpʼasta kikin ñawisniykiwan rikojta saqeshayki. Chaywanpis chaymanqa mana yaykunkichu”,+ nispa.

5 Chaymanta Jehová Diospa kamachin Moisesqa chay orqopi wañuporqa, Moab jallpʼapi, Jehová Dios nisqanman jina.+ 6 Diostaj payta pʼampaykorqa uj wayqʼopi, Moab jallpʼapi, Bet-Peor chimpapi. Moisespa sepulturan may cheqapipunichus kasqantaqa mana pipis yachanchu kunan pʼunchaykama.+ 7 Moisesqa 120 watasniyoj kashaspa wañuporqa.+ Ñawisnenqa sumajraj kakusharqa, kallpanpis manaraj pisiyarqachu. 8 Israelitasqa Moab chʼin pampaspi maytapuni waqarqanku Moisés wañupusqanmanta. Paykunaqa 30 días juntʼata waqarqanku+ Moisesmanta.

9 Nunpa wawan Josueqa yachaywan juntʼa kasharqa,* Moisés makinta umanman churasqanrayku.+ Israelitasqa Josueta uyariyta qallarerqanku, Jehová Dios Moisesman kamachisqanman jinataj ruwarqanku.+ 10 Chaymantaqa manaña ujtawan Moisés jina waj profeta Israelpi sayarerqachu.+ Jehová Diosqa payta sumajta* rejserqa.+ 11 Moisesqa señalesta, milagrosta ima ruwarqa Egipto jallpʼapi, faraonpa* contranpi, tukuy kamachisninpa contrankupi, tukuynin jallpʼasninpa contranpiwan,+ Jehová Dios kamachisqanman jina. 12 Chantapis Moisesqa tukuy israelitas rikunankuta jatuchaj imasta ruwarqa, tʼukuna imastapis.+