ISKAY KAJ SAMUEL
1 Saulqa wañuporqa. Chaypacha Davidqa amalequitasta atipasqanmanta kutimuytawan iskay diastaña Ziclagpi+ kasharqa. 2 Kinsa dianmantaj Saulpa campamentonmanta* uj runa chayamorqa llikʼisqa ropayoj, umanmantaj jallpʼawan qhallaykusqa.* Davidman chimpaykuspataj qonqoriykukuspa pampakama kʼumuykukorqa.
3 Davidtaj chay runata taporqa: “¿Maymantá jamushanki?”, nispa. Chay runataj kuticherqa: “Israelpa campamentonmanta ayqekamuni”, nispa. 4 Davidtaj taporqa: “¿Imataj karqari? Ama jina kaspa willariway”, nispa. Chay runataj kuticherqa: “Israelita soldadosqa maqanakumanta ayqekunku, ashkhastaj wañunku. Saulpis wawan Jonatanpis wañullankutaj”,+ nispa. 5 Davidtaj chay willayta apamoj joventa taporqa: “¿Imaynapi chanta qan yachanki Saulwan wawan Jonatanwan wañusqankutari?”, nispa. 6 Chay joventaj kuticherqa: “Guilboa orqopi+ purishaspa Saulta rikorqani. Payqa tʼojsina lanzanman atiykusqa kasharqa. Filisteospa maqanakuna carretasninkutaj, caballospi purej soldadosninkupis payman qayllaykamusharqankuña.+ 7 Paytaj qhepata qhawarimorqa, rikuwaspataj wajyamuwarqa. Noqataj nerqani: ‘Nillaway wiraqochíy’, nispa. 8 Paytaj tapuwarqa: ‘¿Pitaj kanki?’, nispa. Noqataj kuticherqani: ‘Amalequita kani’,+ nispa. 9 Chantaqa niwarqa: ‘Ama jina kaspa jamuspa wañuchiway, kay jinata ñakʼarishani, mana wañuyta atishanichu’, nispa. 10 Chayrayku payman chimpaykuspa wañucherqani.+ Payqa wañunanpaj jinaña kasharqa, niñataj kutirinanpaj jinachu karqa. Chantá umanmanta coronata orqhorqani, makinmanta manillatawan. Qanpajtaj apanpuyki wiraqochíy”, nispa.
11 Chayta uyarispa Davidqa ropanta llikʼikorqa, paywan kaj runaspis ropasninkuta llikʼikullarqankutaj. 12 Chantá qhaparikorqanku, waqarqanku, chʼisiyaykunankamataj ayunarqanku+ Saulrayku, wawan Jonatanrayku, Jehová Diospa nacionninrayku, israelitasrayku,+ paykuna espadawan wañuchisqa kasqankurayku.
13 Chantá Davidqa chay willayta apamoj joventa taporqa: “¿Maymantá kanki?”, nispa. Paytaj kuticherqa: “Amalequitaj wawan kani, forasteroj wawan”, nispa. 14 Davidtaj payta nerqa: “¿Imaraykutaj mana manchachikorqankichu Jehová Diospa ajllakusqanta wañuchiytari?”,+ nispa. 15 Chayta niytawan Davidqa ujnin runata wajyaspa nerqa: “Kay runata wañuchiy”, nispa. Paytaj espadawan tʼojsispa wañucherqa.+ 16 Davidqa chay joventa nerqa: “Qanllataj juchayoj kanki wañunaykipaj. Simillaykiwantaj enqhaykukunki ‘noqa Jehová Diospa ajllakusqanta wañucherqani’+ nispa”.
17 Saulwan wawan Jonatanwan wañusqankumanta+ Davidqa uj llakiy takiyta takerqa. 18 Davidqa kamacherqa chay llakiy takiyta Judapi tiyakojkunaman yachachinankuta. Chay llakiy takeyqa “Arco” nisqa, qhelqasqataj kashan Jasar libropi:+
19 “Ay Israel, jatunpaj qhawasqa runasqa pata lugaresniykipi wañunku.+
Chay jinata wapu runasqa wañunku.
20 Ama Gatpi chayta willaychejchu,+
ama Asquelón callespipis chayta willaychejchu,
ama filisteospa warmi wawasninku kusikunankupaj,
ama chay mana circuncidasqa* runaspa warmi wawasninku fiestachakunankupaj.
21 Guilboa orqos,+
amaña qankunapaj chhullamuchunchu, amaña paramuchunchu,
amaña jallpʼasniykichejpi ima ofrendapis Diospaj poqochunchu.+
Chaypi wapu runaspa escudosninkoqa chʼichichasqa karqa.
Saulpa escudonqa manaña aceitewan jawisqachu kashan.
22 Jonatanpa flechana arconpis*+ Saulpa espadanpis,
enemigosninkoj yawarninpi chhapukorqa, maqanakojkunaj wirasninkumanpis satʼikorqa.
Chay flechana arcopis espadapis wañuchejpuni kanku.+
24 Israelpa warmi wawasnin, Saulmanta waqaychej.
Payqa puka ropaswan pʼachallichisorqachej, sumaj valorniyoj imaswantaj kʼachanchasorqachej,
ropasniykichejmanpis qori kʼachanchanasta churasorqachej.
25 Chay jinata kallpasapa runasqa maqanakupi wañunku.
Jonatanqa pata lugaresniykipi wañusqa kashan.+
26 Hermanóy Jonatán, qanmanta kay jina llakisqa kashani.
Noqapajqa manchay munasqa karqanki.+
Munakuwasqaykeqa warmispa munakuwasqankumantapis aswan sumaj karqa.+
27 Kallpasapa runasqa chay jinata wañupunku.
Maqanakuna armasninkupis chay jinata tʼunarakapunku”.
2 Chantá Davidqa Jehová Diosta taporqa:+ “¿Judaj ujnin llajtanmanchu tiyakoj ripusaj?”, nispa. Jehová Diostaj kuticherqa: “Arí, ripullay”, nispa. Davidqa tapullarqataj: “¿Mayqen llajtamantaj ripusaj?”, nispa. Diostaj kuticherqa: “Hebronman”,+ nispa. 2 Jinapi Davidqa iskay warmisninwan Hebronman riporqa, jezreelita Ahinoamwan+ Abigailwan+ ima, pichus carmelita Nabalpa viudan karqa chaywan. 3 Davidqa paywan karqanku chay runastapis pusallarqataj+ familiasninkutawan khuska. Chantá paykunaqa tiyakaporqanku Hebronpi kaj llajtaspi. 4 Chay qhepata Judamanta runasqa jamuspa Davidta churarqanku Judá ayllupi* rey kananpaj.+
Davidmanqa willarqanku: “Saultaqa Jabés-Galaadmanta kajkuna pʼampanku”, nispa. 5 Chayrayku Davidqa runasta kacharqa Jabés-Galaadmanta kajkunata nimunankupaj: “Jehová Diosqa qankunata bendecichun wiraqochiykichej Saulta khuyakuspa* pʼampasqaykichejmanta.+ 6 Jehová Diosqa qankunatapis wiñaypaj khuyakuchun. Noqapis qankunawan kʼacha kasaj chayta ruwasqaykichejmanta.+ 7 Kunanqa kallpachakuychej, wapustaj kaychej. Wiraqochiykichej Saulqa wañupunña, Judá ayllumanta kajkunataj noqata churawanku reyninku kanaypaj”, nispa.
8 Abnerqa+ Nerpa wawan karqa, Saulpa ejercitonpa comandantentaj. Payqa Saulpa wawan Is-Bosetta+ pusasqa Mahanaimman,+ mayu chimpaman. 9 Chantá Is-Bosetta churasqa rey kananpaj, kamachinanpaj Galaadta,+ asuritasta, Jezreelta,+ Efrainta,+ Benjaminta, tukuynin Israeltawan. 10 Saulpa wawan Is-Bosetqa 40 watasniyoj karqa Israelta kamachiyta qallarishaspa, iskay watastataj kamacherqa. Judá ayllumanta kajkunataj Davidman kutisqa karqanku.+ 11 Davidqa Hebronpi Judá aylluta kamacherqa qanchis watasta, sojta killastawan.+
12 Chay qhepata Nerpa wawan Abnerqa, Saulpa wawan Is-Bosetpa kamachisninwan Mahanaimmanta+ Gabaonman+ rerqanku. 13 Zeruyaj+ wawan Joabpis,+ Davidpa kamachisninwan rillarqataj. Chantá Gabaón estanquepi paykunawan tinkorqanku. Ujnin grupopi kajkunaqa estanquej ujnin ladonpi tiyaykorqanku, ujnin grupopi kajkunataj chay ujnin ladonpi tiyaykorqanku. 14 Chantá Abnerqa Joabta nerqa: “Kay jovenesninchej sayarispa ñaupaqenchejpi maqanakuchunku”, nispa. Joabtaj nerqa: “Ya, sayarichunku”, nispa. 15 Ajinapi jovenesqa sayarispa chaupiman rerqanku. Benjamín ayllumanta Saulpa wawan Is-Bosetpa kamachisninmantaqa chunka iskayniyoj sayaykorqanku, Davidpa kamachisninmantapis chunka iskayniyojllataj sayaykorqanku. 16 Tukuyninkutaj umasninkumanta japʼinakuspa costadosninkupi espadawan tʼojsiykunakorqanku. Ajinapitaj tukuyninku ujllapi wañusqa wijchʼukorqanku. Chayrayku Gabaonpi chay lugarqa sutikun Helcat-Hazurim.*
17 Chay pʼunchayqa manchayta maqanakorqanku. Davidpa kamachisnintaj Abnerta, Israelmanta runastawan atipaykorqanku. 18 Zeruyaj+ kinsa wawasninpis chaypi kasharqanku: Joab,+ Abisái,+ Asahel+ ima. Asahelqa taruka jina usqhayta correj. 19 Asahelqa Abnerpa qhepanta correrqa. Payqa ni pañaman, ni lloqʼeman wistʼuykuspa qhatiykorqa. 20 Abnertaj qhepata qhawarimuspa taporqa: “¿Asahelchu kanki?”, nispa. Paytaj kuticherqa: “Arí Asahel kani”, nispa. 21 Abnertaj nerqa: “Paña ladomanpis, lloqʼe ladomanpis ladeaspa mayqen joventapis japʼiy, tukuy imanta qhechuspataj apakapuy”, nispa. Asaheltajrí mana kasuspa qhepanta rillarqapuni. 22 Chayrayku Abnerqa Asahelta nillarqataj: “Amaña qhepayta jamuychu. ¿Wañuchisunaytachu munanki? Wañuchisuspaqa, ¿ima uyaywantaj hermanoyki Joabwan tinkuymanri?”, nispa. 23 Asaheltaj Abnerpa qhepanta rillarqapuni. Chayrayku Abnerqa tʼojsina lanzanwan wijsanta pasarpacherqa,+ lanzataj wasanta llojsirparqa. Chay kikinpi choqakuspa wañorqa. Asahel wañusqa wijchʼurayasharqa chayninta pasajkunaqa, uj rato chaypi sayaj kanku.
24 Chantá Joabwan Abisaiwanñataj Abnerta qhatiykorqanku. Inti chinkaykushajtintaj Amá nisqa lomaman chayarqanku. Chay lomaqa Guíah chimpapi kashan, Gabaón chʼinnejman rej ñanpi. 25 Benjaminitastaj Abnerpa qhepanpi tukuyninku tantaykukorqanku, uj loma patapitaj maqanakunankupaj listos sayaykorqanku. 26 Chantá Abnerqa Joabta qhaparimuspa nerqa: “¿Maykʼajkamataj wañuchinakusunri? ¿Manachu reparanki kayqa llakiyllata apamuwasqanchejta? ¿Maykʼajtaj qanwan kaj runasta ninki amaña hermanosninkuta qhatiykunankutari?”, nispa. 27 Joabtaj kuticherqa: “Kausaj cheqa Diospa* sutinpi jurani: Manachus chayta niwankiman karqa chayqa, kay runasqa qʼaya paqarinkamapis hermanosninkuta qhatiykullankumanpuni karqa”, nispa. 28 Ajinapi Joabqa wajrata waqacherqa. Paywan karqanku chay runastaj manaña israelitasta qhatiykorqankuchu. Chay maqanakutaj chʼinyaporqa.
29 Abnerwan paywan karqanku chay runaswanqa, chay tutantin Arabanta+ rispa, Jordán mayuta chimparqanku, chantá qaqa ukhunta rispa* Mahanaimman+ chayarqanku. 30 Joabtaj manaña Abnerta qhatiykorqachu. Chantá paywan karqanku chay runasta tantaykorqa. Davidpa kamachisninmantaqa 19 wañusqanku, Asahelta mana yupaspalla. 31 Ajinapis Davidpa kamachisnenqa benjaminitasta atipaykusqanku, Abnerwan kaj runastapis. Paykuna ukhumantaqa wañusqanku 360 runas. 32 Asahelpa+ cuerpontaqa apakapuspa Belenpi+ pʼampamorqanku, tatanpa sepulturanpi. Chaymantataj Joabwan paywan kaj runaswanqa tutantin rispa sutʼiyayta Hebronman+ chayarqanku.
3 Saulpa familianmanta kajkunaqa, Davidpa familianmanta kajkunawan unayta maqanakupi karqanku. Davidqa aswan atiyniyojman tukusharqa,+ Saulpa familianpa atiynintaj chinkapusharqa.+
2 Chay wataspi David Hebronpi tiyakushajtin, kay qhari wawasnin nacekorqanku:+ kuraj wawanqa Amnón karqa,+ mamantaj Jezreelmanta Ahinoam karqa.+ 3 Iskay kaj wawanqa Kileab karqa, mamantaj Abigaíl karqa,+ carmelita Nabalpa viudan. Kinsa kaj wawanqa Absalón karqa,+ mamantaj Maacá karqa, Maacaqa Guesurmanta rey Talmaijpa wawan karqa.+ 4 Tawa kaj wawanqa Adonías karqa,+ mamantaj Haguit karqa. Phishqa kaj wawanqa Sefatías karqa, mamantaj Abital karqa. 5 Sojta kaj wawantaj Itream karqa, mamantaj Davidpa warmin Eglá karqa. Davidpataqa chay qhari wawasnin Hebronpi nacekorqanku.
6 Saulpa familianmanta kajkunawan Davidpa familianmanta kajkunawan maqanakushajtinku, Abnerqa+ aswan atiyniyojman tukusharqa Saulpa familianpi. 7 Saulpataqa uj tanta warmin* tiyapusqa Rizpá sutiyoj,+ payqa Ayajpa wawan karqa. Uj kuti Is-Bosetqa+ Abnerta kʼamerqa: “¿Ima nispataj tataypa tanta warminwan puñuykunkiri?”,+ nispa. 8 Is-Bóset chayta nejtin Abnerqa mayta phiñakorqa, nerqataj: “¿Noqaqa alqollañachu Judapi kasqani? Noqaqa kunan pʼunchaykama tatayki Saulpa familianta khuyakuni, jinallataj hermanosninta, amigosnintapis. Davidpa makisninmanpis mana jaywaykuykichu. Qantajrí juchachashawankiraj chay warmiwan puñuykusqaymanta. 9 Imatachus Jehová Dios Davidman jurasqanta manachus Davidpaj ruwapusaj chayqa, Diosqa sinchʼita castigawachun.+ 10 Payqa jurarqa Saulpa familianmanta gobiernota qhechuspa, Davidman qopunanta, Israelta Judatawan kamachinanpaj Danmantapacha Beer-Sebakama”,+ nispa. 11 Is-Bosettaj Abnerta manchachikuspa niña imatapis nerqachu.+
12 Chantá Abnerqa chay ratopacha runasta kacharqa Davidman nimunankupaj: “¿Pejpa makinpitaj kay nación kashanri?”, nispa. Chantá kaytawan nimunankupaj: “Uj tratota ruwanachej. Noqataj atisqayta ruwasaj tukuynin Israelta qanman kutirichinaypaj”,+ nispa. 13 Davidtaj kuticherqa: “Ya, kusapacha, tratota ruwasunchej. Noqaman jamushaspaqa Saulpa wawan Micalta+ pusanpuwankipuni, manachayqa ama jamullankipischu”, nispa. 14 Chantá Davidqa Saulpa wawan Is-Bosetman+ runasta kacharqa nimunankupaj: “Warmiy Micalta kutichipuway. Paytaqa mañaqakorqani 100 filisteospa jispʼanankoj puntanpa qaritasninwan”,+ nispa. 15 Chayrayku Is-Bosetqa Micalta qhechucherqa qosan Paltielmanta.+ Paltielqa Laispa wawan karqa. 16 Paltieltaj warmin Micalpa qhepanta waqaspa rerqa Bahurimkama.+ Chaypitaj Abnerqa Paltielta nerqa: “Kutipuy”, nispa. Paytaj kutiporqa.
17 Abnerqa Israelmanta kurajkunaman kayta willachimorqa: “Qankunaqa unayña munankichej David reyniykichej kananta. 18 Kunanqa payta churaychej reyniykichej kananpaj. Jehová Diosqa Davidta nerqaña: ‘Kamachiy Davidwan+ Israel nacionniyta salvachisaj filisteospa makisninkumanta, tukuy enemigosninkumantawan’, nispa”. 19 Chantá Abnerqa Benjaminmanta runaswan+ parlamorqa. Hebronman rispataj Davidwan sapallanpi parlamorqa, willarqataj imatachus israelitas, tukuynin Benjamín ayllupis* ruwasaj nisqankuta.
20 Chaypacha Abnerqa 20 runaswan Hebronman rerqa Davidwan parlaj. Davidtaj sumaj mikhunata waykʼuchiporqa Abnerpaj, paywan rerqanku chay runaspajpis. 21 Chantá Abnerqa Davidta nerqa: “Reyníy, rispa tukuynin israelitasta ñaupaqeykiman tantamusaj, qanwan uj tratota ruwanankupaj wiraqochíy. Qantaj imatachá munanki chayta rey jina kamachinki”, nispa. Ajinapi Davidqa Abnerta kacharqa, Abnertaj kusisqa riporqa.
22 Chay ratopachataj Joabwan Davidpa kamachisninwan chayamorqanku. Paykunaqa uj lugarman maqanakoj risqanku. Chaymantataj tukuy ima qhechusqankuta chayachimorqanku. Chayamunankupaj Abnerqa manaña Hebronpichu Davidwan kashasqa. Davidqa Abnerta kachapusqaña. Abnertaj kusisqa ripusqa. 23 Joab+ tukuynin soldadoswan chayamojtintaj payman willarqanku: “Nerpa+ wawan Abnerqa+ reywan parlaj jamusqa. Davidtaj kachapullan, paytaj kusisqa ripun”, nispa. 24 Joabtaj reypaman yaykuspa nerqa: “¿Imatataj kayta ruwankiri? Abnerqa qanman jamusqa, qantaj kachapullasqanki. ¿Imajtintaj jinallata kachaporqankiri? 25 Qan allinta yachanki imayna runachus Nerpa wawan Abner kasqanta. Chay Abnerqa chʼaukiyasojlla* jamusunki. Payqa yachajlla jamun imatachus ruwashasqaykita. Wateqasojlla jamun”, nispa.
26 Chantá Joabqa Davidpamanta llojsiytawan runasta kacharqa Abnerta taripamunankupaj. Paykunataj Sirá estanquepi taripamuspa Abnerta kutichimorqanku. Davidtajrí mana chayta yacharqachu. 27 Abner Hebronman+ chayamojtintaj, Joabqa llajta punku ukhuman pusaykorqa sapallankupi parlanankupaj. Chaypitaj Joabqa Abnerta wijsanpi tʼojsirparqa, Abnertaj wañusqa wijchʼukorqa.+ Joabqa Abnerta chayta ruwaykorqa hermanon Asahelta wañuchisqanmanta.+ 28 Davidtaj chayta yachaspa nerqa: “Jehová Diosqa yachan noqawan gobiernoywanqa, manapuni juchayojchu kasqaykuta Nerpa wawan Abner wañusqanmantaqa.+ 29 Chaymantaqa Joab castigasqa kachun,+ tatanpa tukuy familianpis. Joabpa familianpeqa kachunpuni jispʼananmanta qʼeya suruyniyoj runa,+ lepra onqoyniyoj runa,+ phushkaj runa,* espadawan wañuchisqa runa chayri yarqhaywan ñakʼarej runapis”,+ nispa. 30 Ajinata Joabwan hermanon Abisaiwanqa+ Abnerta wañucherqanku,+ Gabaonpi maqanakushajtinku hermanonku Asahelta wañuchisqanrayku.+
31 Chaymanta Davidqa Joabta, paywan kaj runastawan nerqa: “Ropasniykichejta llikʼikuychej, qhashqa telaswan qhataykukuychej, Abnermantataj waqaychej”, nispa. Rey Davidpis Abnerpa ayanta* wantusharqanku chay qhepanta rerqa. 32 Abnertaqa Hebronpi pʼamparqanku. Reytaj Abnerpa sepulturan chaypi qhaparikuspa waqarqa, tukuy runaspis waqallarqankutaj. 33 Reyqa kay takiyta takerqa Abner wañupusqanmanta:
“¿Wampu jinachu Abnerqa wañunan karqa?
34 Makisniykeqa mana watasqachu karqa,
chakisniykipis mana cadenaswan watasqachu karqa.
Suwaj wañuchisqan jina wañunki”,+ nispa.
Chay ratopachataj tukuy runasqa Abnermanta waqallarqankutaj.
35 Chantá tukuynin runas Davidman jamuspa mayta nerqanku mikhunanta inti kʼanchamushajtillanraj. Davidtaj juraspa nerqa: “Diosqa sinchʼita castigawachun sichus tʼantatapis chayri ima mikhunatapis niraj inti yaykupushajtin mikhuykusaj chayqa”,+ nispa. 36 Runasqa chay ruwasqanta allinpaj qhawarqanku, imaynatachus reypa tukuy ima ruwasqanta allinpaj qhawaj kanku ajinata. 37 Chay pʼunchay tukuy runasqa, tukuynin israelitaspis repararqanku mana reychu juchayoj kasqanta Nerpa wawan Abner wañusqanmantaqa.+ 38 Chantá reyqa kamachisninta nerqa: “Qankunaqa allinta yachankichej kay pʼunchayqa Israelpi uj kuraj kamachej wañusqanta. Payqa may jatunpaj qhawasqa karqa.+ 39 Rey kanaypaj churawajtinkupis,+ kunan pʼunchayqa mana kallpayoj jina qhepakuni. Zeruyaj wawasnenqa+ millay sajra runas kanku.+ Jehová Dios castigachun sajrata ruwajtaqa”,+ nispa.
4 Saulpa wawan Is-Bosetqa,+ Abner Hebronpi+ wañusqanta yachaspa manchay mancharisqa kasharqa, tukuynin israelitaspis ni imanakuyta atisharqankuchu. 2 Is-Bosetpa suwamoj soldadosninpataqa iskay capitanesnin karqa. Ujnenqa Baaná sutikorqa, ujnintaj Recab. Paykunaqa beerotita Rimonpa wawasnin karqanku, Benjamín ayllumanta.* (Beerot llajtaqa+ Benjamín ayllojta karqa. 3 Beerotitasqa Guitaimman+ ayqekorqanku, chaypitaj forasteros jina kunankama tiyakushanku).
4 Saulpa wawan Jonatanpataqa+ uj wawan tiyaporqa Mefibóset sutiyoj.+ Payqa suchitu* karqa.+ Mefibóset phishqa watitayoj kashajtillanraj, Jezreelmanta uj willay chayamorqa Saulwan Jonatanwan wañusqankumanta.+ Chaypachataj Mefibosetta qhawaj warmeqa payta marqʼariykukuspa* ayqekorqa, mancharisqa ayqekushaspataj wawata kacharparerqa. Chayrayku Mefibosetqa suchitu karqa.
5 Uj pacha beerotita Rimonpa wawasnin Recabwan Baanawanqa, Is-Bosetpa wasinman rerqanku chaupi pʼunchayta, manchayta ruphamushajtin. Is-Bosettaj samarikoj jina camanpi puñusharqa. 6 Recabwan hermanon Baanawanqa+ chay wasiman yaykorqanku trigota orqhoj jinalla. Chaypitaj Is-Bosetta wijsanpi tʼojsispa wañurpacherqanku. Chantá ayqekorqanku. 7 Wasiman yaykushajtinku Is-Bosetqa camanpi puñushasqa. Paykunataj tʼojsispa wañurpacherqanku, chantá umanta qholurpaspa apakaporqanku. Paykunaqa Arabá ñanninta tutantin rerqanku. 8 Hebronman chayaspataj Is-Bosetpa+ umanta rey Davidman aparqanku, nerqankutaj: “Saulpa wawan Is-Bosetpa umanta apamuyku. Saulqa enemigoyki karqa,+ wañuchisuytataj munarqa.+ Reyníy, wiraqochíy, Jehová Diosqa kunan sutiykipi vengakun Saulmanta, mirayninmantawan”, nispa.
9 Davidtaj beerotita Rimonpa wawasnin Recabman, hermanon Baanamanwan kuticherqa: “Kausaj Jehová Diospa sutinpi jurani. Paymin tukuy llakiykunasniymanta librawarqa.+ 10 Maypachachus uj runa sumaj willayta apamuwasqanta yuyaspa ‘Saúl wañun’+ nispa willawarqa chaypacha, noqaqa payta japʼispa Ziclagpi wañucherqani.+ Chay willawasqanmantaqa wañuyninwan pagarqa. 11 Astawanrajchá mana juchayoj runata wañuchejkunataqa ruwasaj. Paytaqa wasinpi wañuchisqankichej, camanpi. ¿Nichu payta wañuchisqaykichejmanta qankunatapis wañuchiykichejman kasqa?”,+ nispa. 12 Chayta niytawan Davidqa chaypi kasharqanku chay runasta kamacherqa Recabtawan Baanatawan wañuchinankuta.+ Paykunataj wañucherqanku, chantá chakisninkuta makisninkutawan muruspa Hebrón estanque chayman warkhuykorqanku.+ Is-Bosetpa umantatajrí Hebronpi pʼamparqanku, Abnerpa sepulturanpi.
5 Tiemponmantaj Israelmanta tukuy ayllus* Davidwan Hebronpi tantakorqanku,+ nerqankutaj: “Ñaupaqeykipi kashayku, noqaykoqa yawar masisniyki kayku.*+ 2 Qanqa unaymantaña israelitasta guerraspi pusaykachaj kanki,*+ reyniyku Saúl kamachishajtillanraj. Jehová Diostaj nisorqa: ‘Qanmin Israel nacionniytaqa ovejitasta jina michinki, qanmin Israel naciontaqa kamachinki’,+ nispa”. 3 Ajinata Israelmanta tukuy kurajkunaqa Hebronman jamorqanku rey Davidwan parlaj. Rey Davidtaj Hebronpi paykunawan uj tratota ruwarqa+ Jehová Diospa ñaupaqenpi. Paykunataj Davidta churarqanku Israelta rey jina kamachinanpaj.+
4 Davidqa 30 watasniyoj karqa rey jina kamachiyta qallarishajtin, 40 watastataj kamacherqa.+ 5 Davidqa Hebronpi qanchis watasta, sojta killastawan Judá aylluta kamacherqa. Jerusalenpitaj+ 33 watasta kamacherqa tukuynin Israelta, Judatawan. 6 Reywan soldadosninwanqa Jerusalenman rerqanku jebuseoswan maqanakoj,+ jebuseos chay jallpʼaspi tiyakusqankurayku. Jebuseostajrí burlakuspa Davidta nerqanku: “Ni jaykʼaj kaymanqa yaykumunkichu. Ciegoswan cojosllawanraj qantaqa ayqechisonqanku”, nispa. Jebuseosqa nisharqanku: “Davidqa ni jaykʼaj kayman yaykumonqachu”,+ nispa. 7 Jinapis Davidqa chay sumaj perqasniyoj Sion llajtata atipaspa japʼikaporqa, chaytaj kunanqa Davidpa Llajtan.+ 8 Chaypacha Davidqa kamacherqa: “Jebuseoswan maqanakoj rejkunaqa, yaku juskʼunta yaykuchunku ‘cojosta, ciegostawan’ wañuchinankupaj, Davidpa chay chejnisqan runasta”, nispa. Chayrayku runasqa ninku: “Ciegospis cojospis ni jaykʼaj wasiman yaykonqankuchu”, nispa. 9 Chantá Davidqa chay sumaj perqasniyoj llajtapi tiyakaporqa. Chay llajtatataj suticharqanku* Davidpa Llajtan nispa. Davidqa perqasta, wasistapis ruwaracherqa Loma patapi,*+ jinallataj tukuynin llajtantinpipis.+ 10 Ajinata Davidqa astawan astawan atiyniyojman tukorqa.+ Angelesta kamachej Jehová Diostaj paywan kasharqa.+
11 Tiromanta rey Hiramqa+ willajkunata Davidman kachamorqa. Kachamullarqataj carpinterosta, albañilestawan cedro maderas aparisqata,+ paykuna perqasta oqharinankupaj. Paykunaqa Davidpaj uj wasita ruwaporqanku.*+ 12 Davidqa sutʼita repararqa Jehová Diosqa paypa gobiernonta allinta sayachisqanta Israelta rey jina kamachinanpaj.+ Diosqa Israel nacionninrayku+ Davidpa gobiernonta jatunpaj qhawacherqa.+
13 Davidqa Hebronmanta Jerusalenman jampusqanmantaña, waj tanta warmistapis* oqharikullarqataj,+ waj warmiswanpis casarakullarqataj. Ajinamanta qhari wawasnin, warmi wawasnin astawan yapakorqa.+ 14 Jerusalenpi nacekorqanku chay qhari wawasninpa sutisninkoqa kaykuna karqanku: Samúa, Sobab, Natán,+ Salomón,+ 15 Ibhar, Elisúa, Néfeg, Jafía, 16 Elisamá, Eliadá, Elifélet ima.
17 Filisteosqa Davidta Israelpi kamachinanpaj+ churasqankuta yachaytawankama, tukuyninku Davidwan maqanakoj jamorqanku.+ Davidtaj chayta yachaytawan pakakuna lugarman uraykorqa.+ 18 Filisteosqa Refaím ura pampasman chayaspa,+ chayman juntʼaykorqanku. 19 Davidtaj Jehová Diosta taporqa:+ “Diosníy, ¿filisteoswan maqanakoj risajchu? ¿Paykunata makiyman entregaykuwankichu?”, nispa. Jehová Diostaj kuticherqa: “Arí, rillay, filisteostaqa makiykiman entregaykusaj”,+ nispa. 20 Chayrayku Davidqa Baal-Perazimman wicharerqa, chaypitaj filisteosta atiparqa. Chantá nerqa: “Jehová Diosqa enemigosniyta ñaupaqeypi atipaykun,+ imaynatachus yakoqa perqata urmachin ajinata”, nispa. Chayrayku chay lugartaqa Baal-Perazimta* suticharqa.+ 21 Chaypi filisteosqa santosninkuta saqerparqanku, Davidwan soldadosninwantaj chaykunata apakaporqanku.
22 Aswan qhepatataj filisteosqa watejmanta Refaím ura pampasman jamuspa, chayman juntʼaykullarqankutaj.+ 23 Davidqa watejmanta Jehová Diosta tapukorqa, Diostaj kuticherqa: “Ama ñaupaqenkumanta paykunawan maqanakoj riychejchu. Astawanqa paykunata muyuykuspa bacá nisqa sachʼas wasapi pakakamuychej. Chantá llojsimuspa paykunawan maqanakunkichej. 24 Chay bacá nisqa sachʼas patapi soldadospa marchasqankuta jina uyarispaqa, yachankichej Jehová Diosqa ñaupaqeykichejta llojsisqanta filisteospa soldadosninta atipananpaj. Chay ratopachataj paykunaman phawaykunkichej”, nispa. 25 Davidqa Jehová Diospa kamachisqanman jinapuni ruwarqa, filisteostataj atiparqa+ Guebamantapacha+ Guezerkama.+
6 Davidqa Israelmanta aswan wapu soldadosta ujtawan tantaykorqa, 30.000 soldadosta. 2 Davidwan paywan karqanku chay runaswanqa Baale-Judaman rerqanku, chaymanta cheqa Diospa* arcanta+ wicharichimunankupaj. Chay arcaj ñaupaqenpi runasqa angelesta kamachej Jehová Diospa sutinta+ oqharinku. Diosqa kamachina tiyananpi tiyasqa kashan querubines* patapi.*+ 3 Cheqa Diospa arcanqa lomapi kasharqa, Abinadabpa wasinpi.+ Chay arcataqa uj mosoj carretaman churaykuspa apamusharqanku.+ Chay mosoj carretataqa Abinadabpa wawasnin Uzawan Ahiowan apamusharqanku.
4 Ajinata cheqa Diospa arcantaqa lomamanta apamusharqanku, Abinadabpa wasinmanta. Ahiotaj arcaj ñaupaqenta jamusharqa. 5 Davidwan tukuynin israelitaswanqa, Jehová Diospa ñaupaqenpi kusirikusharqanku enebro maderamanta tukuy laya* tocanasta tocarispa, arpasta tocarispa, cuerdasniyoj tocanasta tocarispa,+ chantá panderetaswan,*+ chhulloj chhullojkunawan,* platilloswan+ ima. 6 Nacón nisqa eraman* chayajtinkutaj torosqa casipuni arcata urmarpacherqanku, Uzataj makinta aysarispa cheqa Diospa arcanta japʼiykorqa.+ 7 Jehová Diostaj Uzapaj sinchʼitapuni phiñakorqa, wañurpacherqataj+ Diospa leyninta mana kasukusqanrayku.+ Chaypi Uzaqa cheqa Diospa arcanpa ladonpi wañorqa. 8 Davidtajrí phiñakorqa Jehová Dios Uzapaj sinchʼita phiñakusqanmanta. Chayrayku chay lugartaqa kunankama Pérez-Uzá* sutiwan rejsikun. 9 Davidqa chay pʼunchay Jehová Diosta manchachikuspa nerqa:+ “¿Imaynatataj Jehová Diospa arcanta llajtayman chayachisajri?”,+ nispa. 10 Davidqa manaña Jehová Diospa arcanta apayta munarqachu maypichus tiyakusharqa chay llajtaman, nisunman Davidpa Llajtanman.+ Astawanpis arcataqa guitita Obed-Edompa wasinman apacherqa.+
11 Ajinamanta Jehová Diospa arcanqa guitita Obed-Edompa wasinpi kinsa killata karqa. Jehová Diostaj bendecisharqa Obed-Edomta, tukuy familiantapis.+ 12 Chantá rey Davidman willarqanku: “Cheqa Diospa arcanrayku Jehová Diosqa Obed-Edompa familianta, tukuy ima kapusqantapis bendecishan”, nispa. Chayrayku Davidqa allin kusisqa rerqa, cheqa Diospa arcanta Obed-Edompa wasinmanta Davidpa Llajtanman apamunanpaj.+ 13 Jehová Diospa arcanta apajkuna+ sojta pasosta thaskisqankutawan, Davidqa uj torota, uj wira uywatawan Diospaj ñakʼaporqa.*
14 Davidqa muyuspa muyuspa manchayta tusurisharqa Jehová Diospa ñaupaqenpi, linomanta ruwasqa efodniyoj.*+ 15 Davidwan tukuy israelitaswanqa Jehová Diospa arcanta+ apamorqanku kusiymanta qhaparirispa,+ pututusta waqarichispa.+ 16 Jehová Diospa arcanta Davidpa Llajtanman apaykojtinkutaj, Saulpa wawan Micalqa+ ventanamanta qhawamorqa, rikorqataj rey Davidta Jehová Diospa ñaupaqenpi saltaspa saltaspa, muyuspa ima tusushasqanta. Chayta rikuspa Micalqa sonqonpi Davidta chejnikaporqa.+ 17 Davidqa Jehová Diospa arcanpaj uj toldo wasita* ruwapusqa. Chayrayku arcataqa chay toldo wasiman apaykuspa lugarninman churarqanku.+ Davidtaj Jehová Diospa ñaupaqenpi+ qʼolachina* ofrendasta jaywarqa,+ khuska mikhurikuy ofrendastapis.+ 18 Davidqa qʼolachina ofrendasta, khuska mikhurikuy ofrendastapis jaywayta tukuchaytawan, angelesta kamachej Jehová Diospa sutinpi tukuy runasta bendicerqa. 19 Chantapis tukuynin tantasqa israelitasman jaywarqa qharismanpis warmismanpis chaupinpi juskʼuyoj uj muyu tʼantatakama, palmera poqoykunamanta ruwasqa tʼantata, kʼisasmanta tʼantatawan. Chantá tukuy runasqa wasinkuman riraporqanku.
20 David wasinpi kajkunata bendecinanpaj jamushajtin, Saulpa wawan Micalqa+ payta taripamuspa nerqa: “Israelpa reynin, chay jina pʼenqaytaqa ruwakunkeqa. Kuraj kamachisniykej esclavasninkoj ñaupaqenpi qʼalallaqa tususharqankeqa. Sonso jina tukuypa ñaupaqenpi qʼalakusharqanki”,+ nispa. 21 Davidtaj Micalta nerqa: “Noqaqa Jehová Diospa ñaupaqenpi tususpa kusikusharqani. Payqa noqata ajllawan tataykej cuentanmanta, tataykej familianpa cuentanmantawan. Noqata churawan Jehová Diospa nacionnin Israelta kamachinaypaj.+ Chayrayku Jehová Diospa ñaupaqenpi kusikusaj. 22 Aswan pisipajraj qhawachikusajpis. Noqapis aswan pisipaj qhawakusaj. Chay nishawanki chay esclavastaj noqata jatunchawanqanku”, nispa. 23 Saulpa wawan Micaltaj+ wañupunankama mana wawata rejserqachu.
7 Rey Davidqa wasinman* tiyakoj yaykuporqaña,+ Jehová Diostaj muyuyninpi kaj tukuynin enemigosninmanta samaricherqa. 2 Chaypacha rey Davidqa profeta* Natanta+ nerqa: “Noqaqa cedro maderasmanta sumaj ruwasqa wasipi tiyarikushani,+ cheqa Diospa* arcantaj telasmanta ruwasqa toldollapi* kashan”,+ nispa. 3 Natantaj reyta nerqa: “Rispa ruwamullay imatachus sonqoyki munasqanta, Jehová Diosqa qanwan kashan”,+ nispa.
4 Jehová Diostaj chay chʼisipacha Natanta nerqa: 5 “Rispa kamachiy Davidta nimuy: ‘Jehová Diosqa kayta nin: “¿Imaraykutaj tiyakunaypaj wasita ruwapuwayta munashankiri?+ 6 Egiptomanta Israelta orqhomusqaymantapacha kunankamaqa mana uj wasipichu tiyakuni,+ manaqa uj toldo wasillapi tiyakuni, uj lugarmanta waj lugarman purispa.+ 7 Tukuy israelitaswan kay chhika unayta purini. Paykunapajqa sapa ayllupi* kurajkunata churarqani, ovejitasta jina paykunata qhawanankupaj. ¿Maykʼajllapis uyarerqankichu chay kurajkunata nisqayta: ‘Imajtintaj mana wasita ruwapuwankichejchu cedro maderamanta’, nispa?”’. 8 Kunanqa kamachiy Davidta nimuy: ‘Angelesta kamachej Jehová Diosqa kayta nin: “Noqa pusamorqayki pasto pampaspi ovejasta michishajtiyki,+ Israel nacionniyta kamachinaykipaj.+ 9 Mayman rejtiykipis qanllawanpuni kasaj.+ Tukuynin enemigosniykitapis ñaupaqeykimanta chinkachisaj.+ Sutiykitaqa sumaj sutiman tukuchisaj,+ jallpʼantinpi may rejsisqa kanki, may rejsisqa runas jina. 10 Nacionniy Israelpaj uj lugarta ajllapusaj, chayman paykunata pusasaj tiyakunankupaj. Chaypeqa ni pipis paykunata ima nenqachu. Sajra runasqa niña paykunata ñakʼarichenqankuchu ñaupajta jinaqa,+ 11 Israel nacionniypaj juecesta churarqani chay tiempopi jinaqa.+ Tukuynin enemigosniykimanta samarichisqayki.+
”’”Chantapis Jehová Diosqa nisunki Jehová uj wasita ruwapusunanta.*+ 12 Wañupuspa ñaupa tatasniykiwanña samarikushajtiyki,+ mirayniykitañataj rey kananpaj churasaj, kikin wawallaykitataj churasaj, gobiernontataj sinchʼita sayachisaj.+ 13 Paymin wasita sutiypaj ruwapuwanqa,+ noqataj gobiernonpa kamachina tiyananta wiñaypaj sinchʼita sayachisaj.+ 14 Noqaqa tatan kasaj, paytaj waway kanqa.+ Mana allin kajta ruwajtin kʼamisaj, paytaqa castigasaj imaynatachus runas castiganku ajinata,* imaynatachus runas seqʼonku ajinata.+ 15 Paytaqa munakullasajpuni, nitaj saqerparisajchu Saulta jinaqa,+ pitachus ñaupaqeykimanta chinkaricherqani chayta jinaqa. 16 Familiaykipis, gobiernoykipis ñaupaqeykipi wiñaypaj sinchʼi sayasqa kanqa. Kamachina tiyanaykeqa wiñaypaj sinchʼi sayasqa kanqa”,+ nispa’”.
17 Natantaj Davidman chay tukuy imasta willarqa, mosqoypi jina uyarisqantapis.+
18 Chayta uyarispa rey Davidqa Jehová Diospa ñaupaqenman rispa tiyaykukorqa nerqataj: “Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosníy, ¿pitaj noqa kasqani? ¿Imataj familiaypis kasqa chay tukuy imasta ruwapunawaykipajri?+ 19 Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosníy, chay ruwapuwasqayki may tʼukunapaj jinaña kajtinpis, qan nishankiraj kay kamachiykej familianqa unaypaj kanallantapuni. Kaytaj uj ley* kashan tukuy runaspaj, Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosníy. 20 Qan allinta rejsiwanki Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosníy.+ Chayrayku, ¿imatawantaj niykiman noqa kamachiyki Davidri? 21 Diosníy, nisqaykiman jina, munasqaykiman jinataj chay tukuynin tʼukuna imasta ruwarqanki, kay kamachiykimantaj rejsichinki.+ 22 Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosníy, chayrayku qanqa manchay tʼukunapaj jina kanki.+ Mana pipis qan jinaqa kanchu,+ qanlla Dios kanki, mana waj kanchu.+ Ninrisniykuwan tukuy ima uyarisqaykoqa chayta reparachiwayku. 23 Diosníy, kay jallpʼa patapi, ¿mayqen naciontaj Israel nacionniyki jinari?+ Diosníy, qanmin rispa paykunata kacharichimorqanki nacionniyki kanankupaj.+ Sutiykitapis may rejsisqaman tukucherqanki+ paykunarayku jatuchaj imasta, tʼukuna imastawan ruwaspa.+ Chay nacionniykitaqa Egiptomanta kacharicherqanki qanpata kanankupaj. Chay nacionniykirayku nacionesta, diosesninkutawan wijchʼorqanki. 24 Qanmin nacionniyki Israelta sinchʼita sayacherqanki, wiñaypaj nacionniyki kananpaj.+ Qanmin Jehová Diosníy, paykunaj Diosninku kaporqanki.+
25 ”Kunanqa Jehová Diosníy, kay kamachiykipaj, familianpajpis imatachus nisqaykita juntʼaypuni wiñaypaj, chay nisqaykitaqa ruwaypuni ari.+ 26 Sutiykeqa wiñaypaj jatunchasqa kachun.+ Chaywanqa runaspis nenqanku: ‘Angelesta kamachej Jehová Diosqa Israelpa Diosnin’, nispa. Kamachiyki Davidpa familiantaj ñaupaqeykipi wiñaypaj sayachisqa kachun.+ 27 Angelesta kamachej Jehová Diosníy, Israelpa Diosnin, qanmin willawanki ‘wasita ruwapusqayki’*+ nispa. Chayrayku kay kamachiykeqa ajinata mana manchachikuspa mañakusunki. 28 Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosníy, qanmin cheqa Diosqa kanki, nisqasniykipis cheqapuni kanku.+ Kay kamachiykimantaj kay allin imasta ruwapunaykita ninki. 29 Chayrayku Diosníy, kay kamachiykej familianta bendecillay ari, ñaupaqeykipitaj wiñaypaj kallachunpuni ari.+ Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosníy, qanmin chayta ruwasaj nerqanki. Kay kamachiykej familianqa bendicionniykiwan wiñaypaj bendecisqa kachun”.+
8 Aswan qhepatataj Davidqa filisteosta+ atiparqa, filisteostaj paypa mandonpi karqanku.+ Chantá Meteg-Amata paykunamanta qhechorqa.
2 Davidqa moabitastapis+ atipallarqataj. Paykunataqa pampaman winkuykuchispa* waskhawan miderqa. Iskay medina waskhas ukhupi kajkunaqa wañuchisqa karqanku. Uj medina waskha ukhupi kajkunataj kausashaj qhepakorqanku.+ Moabitasqa Davidpa kamachisninman tukorqanku, impuestotapis payman pagaj kanku.+
3 Davidqa Rehobpa wawan Zobaj+ reynin Hadadezerta atiparqa. Chaypacha Hadadezerqa Éufrates mayuman+ rishasqa chay lugaresta qhechukanpoj. 4 Davidqa Hadadezermanta 1.700 caballospi purej soldadosta qhechorqa, 20.000 soldadostawan. Carretasta aysaj tukuynin caballostataj chaki ankusninkuta khuchurarqa, pachaj caballosllata mana imanarqachu.+
5 Damascomanta+ sirio soldados jamorqanku Zobaj reynin Hadadezerta yanapaj. Davidtaj 22.000 sirio soldadosta wañuracherqa.+ 6 Chantá Davidqa Siriapi Damasco llajtaman tropa soldadosninta churarqa. Siriostaj kamachisnin kaporqanku, impuestotapis payman pagaj kanku. Davidtaqa Jehová Dios yanapaj atipananpaj* mayman rejtinpis.+ 7 Chantapis Davidqa Hadadezerpa soldadosninmanta qhechorqa qorimanta muyu escudosta, Jerusalenmantaj apakaporqa.+ 8 Chantá Davidqa Hadadezerpa llajtasnin Betahmanta, Berotaimantawan may chhika cobreta apakaporqa.
9 Hamatmanta+ rey Toiqa yacharqa Davidqa Hadadezerpa+ tukuynin ejercitonta atipasqanta. 10 Chayrayku rey Toiqa wawan Joramta kachamorqa rey Davidta tapurinanpaj imaynachus kashasqanta, chantá felicitaykunanpaj Hadadezerta maqanakuspa atipasqanmanta (Hadadezerqa ashkha kutista rey Toiwan maqanakusqa). Joramqa Davidpaj apamorqa tukuy laya* imasta qolqemanta, qorimanta, cobremantapis. 11 Chay apamusqantataj rey Davidqa Jehová Diospaj tʼaqaporqa, imaynatachus chay waj nacionesta atipasqanmanta apamusqan qolqeta, qoritapis tʼaqaporqa ajinata.+ 12 Chaykunataqa apamorqa: Siriamanta, Moabmanta,+ ammonitasmanta, filisteosmanta,+ amalequitasmanta,+ jinallataj Rehobpa wawan Zobaj reynin Hadadezermantapis.+ 13 Davidqa may rejsisqa runaman tukullarqataj 18.000 edomitasta Kachi mayupi+ wañuchispa. 14 Payqa tropa soldadosta Edom nacionman churarqa. Tukuynin Edommanpuni tropa soldadosta churarqa, tukuy edomitastaj Davidpa kamachisnin kaporqanku.+ Davidtaqa Jehová Dios yanapaj atipananpaj* mayman rejtinpis.+
15 Davidqa tukuynin Israel nacionta kamacherqa,+ tukuynin nacionpaj+ justiciata, cheqa kajtawan+ ruwarqa. 16 Zeruyaj wawan Joabqa+ ejercitomanta cargoyoj karqa, Ahiludpa wawan Jehosafattaj+ reypa qhelqerin karqa. 17 Ahitubpa wawan Sadocwan+ Abiatarpa wawan Ahimelecwantaj sacerdotes* karqanku, Serayataj secretario karqa. 18 Jehoiadajpa wawan Benayaqa+ cargoyoj karqa keretitasmanta, peletitasmantawan.+ Davidpa wawasnintaj sumaj cargosniyoj karqanku.*
9 Uj kuti Davidqa nerqa: “¿Saulpa familianmanta pipis kanrajchu Jonatanrayku payta khuyakunaypaj?”,+ nispa. 2 Saulpa familianmanta uj kamachi karqa Zibá+ sutiyoj. Paytataj Davidpaman wajyacherqanku. Rey Davidtaj taporqa: “¿Qanchu Zibá kanki?”, nispa. Zibataj kuticherqa: “Arí, kamachiyki Zibá kani”, nispa. 3 Chantá reyqa taporqa: “¿Saulpa familianmanta pipis kanrajchu Dios jina payta khuyakunaypaj?”, nispa. Zibataj reyman kuticherqa: “Jonatanpa ujnin wawan kanraj. Payqa suchitu”,*+ nispa. 4 Reytaj taporqa: “¿Maypí kashan?”, nispa. Zibataj kuticherqa: “Lo-Debarpi kashan, Amielpa wawan Makirpa+ wasinpi”, nispa.
5 Rey Davidtaj chay ratopacha kamacherqa payta pusarimunankuta Lo-Debarmanta, Amielpa wawan Makirpa wasinmanta. 6 Chantá Saulpa allchhin Jonatanpa wawan Mefibosetqa, Davidpa ñaupaqenman yaykumorqa. Qonqoriykukuspataj pampakama kʼumuykukorqa. Davidtaj nerqa: “Mefibóset”, nispa. Paytaj kuticherqa: “Wiraqochíy, nillaway”, nispa. 7 Davidtaj nerqa: “Ama manchachikuychu. Tatayki Jonatanrayku khuyakusqayki.+ Aweloyki Saulpa tukuynin jallpʼasninta kutichipusqayki. Qantaj kunanmantapacha mesaymanta mikhullankipuni”,*+ nispa.
8 Mefibosettaj watejmanta kʼumuykukuspa nerqa: “Wiraqochíy, ¿pitaj noqa kasqani allinpaj qhawanawaykipajri? Noqaqa wañusqa alqolla kani”,+ nispa. 9 Chantá rey Davidqa Saulpa kamachin Zibata wajyachimuspa nerqa: “Imachus patronniyki Saulpata, familianpatawan karqa chaytaqa allchhinman qopushani.+ 10 Chayrayku qanwan, wawasniykiwan, kamachisniykiwan ima chay jallpʼasninta llankʼapunkichej. Poqochisqaykichejqa patronniykej allchhinpa familianpaj kanqa. Patronniykej allchhin Mefibosettajrí mesaymanta mikhullanqapuni”,+ nispa.
Zibajtaqa tiyaporqa 15 wawasnin, 20 kamachisnintaj.+ 11 Zibataj reyman nerqa: “Reyníy, noqaqa tukuy chay kamachiwasqaykita ruwasaj”, nispa. Chaymantapacha Mefibosetqa Davidpa mesanmanta* mikhorqa, reypa wawanpis kanman jina. 12 Mefibosetpataqa uj lloqallitun tiyaporqa Micá+ sutiyoj. Zibaj wasinpi tiyakojkunaqa Mefibosetpa kamachisnin kaporqanku. 13 Mefibosetqa reypa mesanmanta mikhusqanrayku Jerusalenpi tiyakorqa.+ Payqa suchitu karqa.+
10 Aswan qhepatataj ammonitaspa+ reyninku wañuporqa, wawan Hanuntaj cuentanmanta rey jina kamachiyta qallarerqa.+ 2 Chayrayku Davidqa nerqa: “Nahasqa noqata khuyakuwarqa, chayrayku noqapis wawan Hanunta kikinta khuyakullasajtaj”, nispa. Ajinamanta Davidqa Hanunpaman kamachisninta kacharqa tatan wañupusqanmanta sonqocharimunankupaj. Davidpa kamachisnin ammonitaspa nacionninkuman chayajtinkutaj, 3 ammonitaspa kuraj kamachejkunasnenqa wiraqochinku Hanunta nerqanku: “¿Yuyankichu Davidqa tataykita jatunpaj qhawaspa kamachisninta kachamusqanta qanta sonqochasunankupaj? ¿Nichu wateqanallawanchejpaj kachamun? ¿Nichu llajtanchejta japʼikapuyta munaspalla qhawaykachaj jamunku?”, nispa. 4 Hanuntaj Davidpa kachamusqan runasta japʼispa barbasninkuta* khuskanta rasurarparqa,+ ropasninkutapis khuskanmanta kʼutorqa siki patasninkukama, chantá kachaporqa. 5 Rey Davidmantaj chayta willarqanku. Chay jina pʼenqayta kamachisninta ruwasqankurayku, Davidqa chay ratopacha runasta kacharqa taripamuspa ninankupaj: “Jericó+ llajtapi quedakuychej barbaykichej wiñanankama, chantá jampullankichej”, nispa.
6 Tiemponmantaj ammonitasqa reparakorqanku Davidwan chejnichikusqankuta.* Chayrayku runasta kachaspa contratarqanku Bet-Rehobmanta,+ Zobamantawan+ 20.000 sirio soldadosta. Contratallarqankutaj Maacamanta+ reyta, 1.000 runastawan, Istobmantataj* 12.000 runasta contratarqanku.+ 7 Davidtaj chayta yachaspa Joabta kacharqa tukuynin soldadostawan, aswan wapu soldadosnintinta.+ 8 Ammonitastaj llojsimuspa maqanakunankupaj listos sayaykorqanku llajtaman yaykuna punkupi. Zobamanta Rehobmanta siriostaj, Istobmanta* Maacamanta soldadoswan waj ladopi sayasharqanku pampanejpi.
9 Joabqa rikorqa may chhika soldadosta, ñaupaqenmantataj qhepanmantataj paywan maqanakoj jamushasqankuta. Chayrayku Israelmanta wakin sumaj soldadosta ajllarqa, sayaykucherqataj sirioswan maqanakunankupaj.+ 10 Chay wakin soldadostataj hermanon Abisaijpa+ mandonman* churarqa, maqanakupaj listos kanankupaj, ammonitaswantaj+ tinkunankupaj. 11 Chantá Abisaita nerqa: “Sichus siriosta mana atipayta atisajchu chayqa, jamuspa yanapawanki. Sitajchus ammonitasta mana atipayta atiwajchu chayqa, noqa yanapasqayki. 12 Noqanchejqa nacionninchejrayku, Diosninchejpa llajtasninrayku wapus kananchej tiyan, manataj manchachikunanchejchu tiyan.+ Jehová Diostaj imachus allin rijchʼasqanta ruwanqa”,+ nispa.
13 Chantá Joabwan soldadosninwanqa kachaykukorqanku sirioswan maqanakoj, siriostaj paymanta ayqekorqanku.+ 14 Ammonitasqa sirio soldados ayqekushasqankuta rikuspa paykunapis Abisaimanta ayqekullarqankutaj, llajtankumantaj yaykuporqanku. Chaymanta Joabqa ammonitasta saqerpaytawan Jerusalenman kutiporqa.
15 Siriosqa israelitaswan atipachikusqankuta reparaspa, watejmanta tantakullarqankutaj.+ 16 Hadadezerqa+ Mayu*+ chaynejpi kasharqanku chay sirio soldadosta wajyacherqa. Paykunataj Helamman jamorqanku. Chay soldadospa kamachejninkoqa Sobac karqa, payqa Hadadezerpa soldadosninpa comandanten karqa.
17 Davidman chayta willajtinkutaj, Davidqa chay ratopacha Israelmanta tukuynin ejercitonta tantaykorqa. Jordán mayuta chimpaspataj Helamman chayarqa. Sirio soldadostaj Davidwan maqanakunankupaj listos sayaykorqanku. Chantá Davidwan maqanakorqanku.+ 18 Siriosqa israelitaswan atipachikushasqankuta reparaspa ayqekorqanku. Davidtaj wañucherqa carretaspi purejkunamanta 700 soldadosta, caballospi purejkunamantataj 40.000 soldadosta. Wañuchillarqataj chay soldadospa comandanten Sobactapis.+ 19 Hadadezerpa kamachiyninpi kaj reyesqa israelitaswan atipachikusqankuta rikuspa, chay ratopacha Israelwan uj tratota ruwarqanku manaña maqanakunankupaj, chantá paykunaj kamachisninkuman tukorqanku.+ Chaymantapacha siriosqa manchachikoj kanku ammonitasta yanapayta.
11 Wata qallariyta reyesqa ejercitosninkuwan maqanakuman rej kanku. Chaypacha Davidqa kacharqa Joabta, kamachisninta, Israelpa tukuynin ejercitontawan ammonitasta qʼalata tukuchimunankupaj. Paykunaqa rispa Rabá+ llajtata muyuykamorqanku, Davidtaj Jerusalenllapi quedakorqa.+
2 Uj pʼunchay Davidqa chʼisiyaykuyta jina camanmanta jatarikuspa, kamachina wasinpa terrazanpi* puriykachasharqa. Terrazanmantapachataj uj warmita rikorqa. Chay warmeqa bañakusharqa, may kʼachitataj karqa. 3 Davidtaj uj runata kacharqa yachamunanpaj pichus chay warmi kasqanta. Paytaj Davidman willarqa: “Chay warmeqa Eliampa+ wawan Bat-Seba+ kasqa, hitita+ Uriaspa+ warmin”, nispa. 4 Chantá Davidqa runasta kacharqa chay warmita pusamunankupaj.+ Chay warmitaj Davidpaman yaykorqa, Davidtaj paywan puñuykorqa.+ (Chayqa karqa chay warmi chʼichipaj qhawasqa kasqanmanta llimphuchakushajtin).*+ Chantá chay warmeqa wasinman kutiporqa.
5 Chantaqa onqoj rikhurispa Davidman willacherqa: “Onqoj kashani”, nispa. 6 Davidtaj chayta yachaytawan Joabman kayta willacherqa: “Hitita Uriasta kachamuway”, nispa. Chayrayku Joabqa Uriasta kachamorqa. 7 Urías chayamojtintaj, Davidqa taporqa imaynachus Joabwan soldadoswan kashasqankuta. Tapullarqataj imaynachus maqanakupi rishasqanta. 8 Chantá Davidqa Uriasta nerqa: “Wasiykiman uraykuspa samarikamuy”,* nispa. Urías kamachina wasimanta llojsisqantawantaj, reypa apachikunta* payman aparqanku. 9 Uriastaj reypa wasinman yaykuna chayllapi puñorqa, reypa chay waj kamachisninwan khuska, nitaj wasinmanqa uraykorqachu. 10 Chantá Davidman willarqanku: “Uriasqa mana wasinman uraykusqachu”, nispa. Chayrayku Davidqa Uriasta taporqa: “Kunallanrajsina chayamunkeqa. ¿Imaraykutaj mana wasiykiman uraykunkichuri?”, nispa. 11 Uriastaj Davidman kuticherqa: “Arcapis,+ Israelmanta Judamanta soldadospis toldosllapi* kashanku. Wiraqochiy Joabpis, kamachisninpis qʼara pampaspi toldosllapi kashanku. ¿Imaynatataj kunan noqa wasiyman rispa mikhurikuyman, ujyarikuyman, warmiywanpis puñuykuymanri?+ Kausayniykirayku juraspa niyki: Noqaqa mana chayta ruwasajchu”, nispa.
12 Davidtaj Uriasta nerqa: “Kunantawan kaypi qhepakuy, qʼayataj kachapullasqayki”, nispa. Ajinamanta Uriasqa chay pʼunchaypis qʼayantinpis Jerusalenpi qhepakorqa. 13 Chantá Davidqa Uriasta wajyacherqa paywan mikhunanpaj, ujyananpaj ima, jinapitaj machaykucherqa. Chʼisiyaykuytataj Uriasqa mana wasinman uraykorqachu, astawanqa reypa kamachisninwan puñukanporqa. 14 Qʼayantin paqarintaj Davidqa uj cartata Joabpaj qhelqarqa, chaytataj Uriaswan apacherqa. 15 Chay cartanpeqa kayta qhelqarqa: “Uriastaqa maqanakupi ñaupajman churaychej, aswan sinchʼi maqanaku kan chayman. Chantá qhepaman kutirispa sapanta saqerpankichej wañuchinankupaj”,+ nispa.
16 Joabqa chay llajtata muyuykushaspa yacharqa maynejpichus enemigospa aswan wapu soldadosninku kashasqankuta, chaymantaj Uriasta churarqa. 17 Soldadostaj chay llajtamanta llojsimuytawan Joabpa contranta maqanakorqanku. Davidpa wakin kamachisnintaj chaypi wañorqanku, hitita Uriaspis wañullarqataj.+ 18 Chantá Joabqa Davidman willacherqa imachus chay maqanakupi kasqanta. 19 Kachasharqa chay runamanqa kayta jinata kamacherqa: “Imachus maqanakupi kasqanta reyman willasqaykitawanqa, 20 ichá reyqa phiñakuspa nisonqa: ‘¿Imaraykutaj maqanakunaykichejpaj anchata llajtaman qayllaykorqankichejri? ¿Manachu yacharqankichej paykunaqa perqa patamanta flechamusunaykichejta? 21 ¿Pitaj wañucherqa Jerubesetpa+ wawan Abimelectari?+ ¿Manachu paytaqa Tebezpi uj warmilla wañucherqa molino rumita* perqa patamanta kachaykamuspa? ¿Ima nispá chanta perqaman chay jinata qayllaykorqankichejri?’, nispa. Ajinata nisojtenqa qanqa ninki: ‘Kamachiyki hitita Uriaspis wañullantaj’, nispa”.
22 Chay runataj rispa Davidman willamorqa imatachus Joab willananta kamacherqa chayta. 23 Chantá kaytawan Davidman willarqa: “Ammonitasqa noqaykumanta aswan atiyniyoj karqanku, llajtankumanta llojsimuspataj noqaykuwan maqanakuyta qallarerqanku. Chaywanpis noqaykoqa llajtankoj punkunkama kutiricherqayku. 24 Flechaj runastaj perqa patamanta kamachisniykita flechaykamorqanku. Jinapi wakin kamachisniykeqa wañunku reyníy. Kamachiyki hitita Uriaspis wañullantaj”,+ nispa. 25 Chayta uyarispa Davidqa chay runaman kamacherqa: “Kayta ninki Joabman: ‘Ama chaymantaqa llakikuychu. Maqanakupeqa runa wañunpuni. Aswan sinchʼita chay llajtawan maqanakuspa atipaykuychej’,+ nispa. Qanpis Joabta kallpachanki”.
26 Uriaspa warmenqa qosan wañupusqanta yachaytawan, qosanmanta llakikorqa. 27 Qosanmanta llakikunan tiempo pasasqantawantaj, Davidqa payta wasinman pusachimorqa. Jinamanta payqa warmin kaporqa,+ qhari wawatataj paypaj nacechikorqa. Jehová Diostajrí Davidpa chay ruwasqantaqa manapuni allinpajchu qhawarqa.+
12 Chayrayku Jehová Diosqa Natanta+ Davidpaman kacharqa. Natantaj chayaspa+ Davidman nerqa: “Uj llajtapi iskay runas karqanku. Ujnenqa qhapaj karqa, ujnintaj wajcha. 2 Qhapaj runaqa ashkha ovejasniyoj, ashkha wakasniyojtaj karqa.+ 3 Wajcha runajtataj rantikusqan uña ovejitallan tiyaporqa.+ Chay ovejitantaqa munasqata uywakorqa. Ovejitataj paywan khuska, wawasninwan khuska wiñakorqa. Chay runajta pisilla mikhunan kajtinpis, ovejitanqa chay mikhunanmanta mikhoj, vasonmanta ujyaj, makisninpitaj puñukojpis. Ovejitanqa warmi wawitan jina munasqa karqa. 4 Uj pʼunchay chay qhapaj runaj wasinman viajero runa chayamorqa. Qhapaj runataj chay runapaj mikhunata wakichinanpaj mana munarqachu ovejasninmanta ñakʼayta,* nitaj wakasninmantapis. Astawanpis chay wajcha runaj ovejitanta japʼispa ñakʼarqa, chay chayakamoj runapaj mikhunata wakichinanpaj”,+ nispa.
5 Chayta uyarispa Davidqa chay runapaj mayta phiñakorqa, Natanmantaj nerqa: “Kausaj Jehová Diospa sutinpi jurani:+ Chayta ruwaj runaqa wañunan tiyan. 6 Chay ovejitamantataj valorninmanta tawa jinastawan paganan tiyan,+ mana khuyakuspa chayta ruwasqanrayku”, nispa.
7 Natantaj Davidta nerqa: “Qan kanki chay runaqa. Israelpa Diosnin Jehovaqa kayta nisunki: ‘Noqa Israelpa reynin kanaykipaj churarqayki,*+ Saulpa makisninmantataj librarqayki.+ 8 Makiykiman churarqani wiraqochiykej kapuyninta,+ warmisnintapis.+ Jinallataj churarqayki Israelta Judatawan kamachinaykipaj.+ Mana chayllachu, qanraykoqa waj imastawanraj ruwayta munarqani.+ 9 ¿Imajtintaj Jehová Diospa palabranta mana valecherqankichuri? ¿Imajtintaj chay juchata ñaupaqenpi ruwarqankiri? Hitita Uriastaqa espadawan wañuchicherqanki.+ Ammonitaspa espadankuwan payta wañuchichiytawantaj,+ warminwan casaraykorqanki.+ 10 Kunanmanta qhepamanqa familiaykipi wañuchinakus* kallanqapuni.+ Qanqa hitita Uriaspa warminta qhechuspa paywan casaraykorqanki. Chayta ruwaspaqa noqata pisipaj qhawawanki’, nispa. 11 Jehová Diosqa kayta nin: ‘Familiayki ukhullamantataj qanpaj ñakʼariykunata rikhurichisaj.+ Warmisniykitaqa qhawashajtiyki qhechusqayki, wajmantaj* qopusaj.+ Paytaj sutʼi pʼunchaypi paykunawan puñuykonqa.+ 12 Qanqa pakayllapi chay imasta ruwarqanki,+ noqatajrí tukuy Israelpa rikunanta chayta ruwachisaj, sutʼi pʼunchaypi’, nispa”.
13 Chantá Davidqa Natanta nerqa: “Jehová Diospa contranta juchallikuni”,+ nispa. Natantaj Davidman kuticherqa: “Jehová Diosqa juchaykita perdonasunki.+ Mana wañunkichu.+ 14 Jinapis Jehová Diosta chay jinata pisipaj qhawasqaykirayku, kunallanraj nacekun chay wawaykeqa wañonqapuni”, nispa.
15 Chaymanta Natanqa wasinman riporqa.
Jehová Diostaj Davidpa wawanta onqoykucherqa, Uriaspa warminpi kaporqa chay wawanta. 16 Davidtaj wawanrayku Diosman qhaparikorqa. Chantapis ayunarqa, wasinman wisqʼaykukuspataj tutantin pampapi sirisqa* sutʼiyaj.+ 17 Wasinmanta kurajkunaqa Davidman chimpaykuspa pampamanta sayarichiyta munarqanku, Davidtajrí mana munarqachu. Nitaj paykunawan mikhuytapis munajchu. 18 Qanchis pʼunchayninmantaj wawaqa wañuporqa. Kamachisnintaj manchachikorqanku Davidman willayta. Paykunaqa nisharqanku: “Wawan kausashajtillanraj reyqa mana uyariwajchu kanchej. ¿Imaynatá kunan willasun wawan wañupusqantari? Imastachus ruwaykukunmanpis ari”, nispa.
19 Davidtaj kamachisninta chhichinakushajta rikuspa repararqa wawan wañupusqantaña. Chayrayku Davidqa kamachisninta taporqa: “¿Wawaychu wañupun?”, nispa. Paykunataj kuticherqanku: “Arí, wañupun”, nispa. 20 Chantá Davidqa pampamanta sayarikorqa, mayllakorqa, aceitewan jawiykukorqa,+ ropanta cambiakuspataj Jehová Diospa wasinman yupaychaj rerqa.+ Chantá wasinman* kutimuspa, mikhunata mañakuytawan mikhorqa. 21 Kamachisnintaj taporqanku: “¿Imajtín chay jinata ruwarakushanki? Wawayki kausashajtenqa ayunarqanki, manchaytataj waqarqanki. Wawayki wañojtintaj sayarikuspa mikhunki”, nispa. 22 Davidtaj kuticherqa: “Waway kausashajtenqa ayunarqani,+ waqarqanitaj. Noqaqa nisharqani: ‘Ichapis Jehová Diosqa khuyawaspa wawayta kausajta saqellanqa’,+ nispa. 23 Kunanqa wañupunña. ¿Imapajña ayunasajri? ¿Ayunaspaqa kausarichimusajchu?+ Uj pʼunchay noqapis pay jina wañupusaj.+ Paytajrí mana kunitanqa kausarimunmanchu”,+ nispa.
24 Chantá Davidqa warmin Bat-Sebata+ sonqocharqa. Chay qhepatataj paywan puñuykamorqa. Tiemponmantaj qhari wawitata nacechikorqa, paymantaj Salomón*+ sutita churarqanku. Jehová Diostaj Salomonta munakorqa.+ 25 Jehová Diosqa chay wawata munakusqanrayku profeta Natanwan+ willachimorqa Jedidías* sutita churanankuta.
26 Joabqa Rabamanta+ ammonitaswan+ maqanakullarqapuni, reypa llajtantataj japʼikaporqa.+ 27 Jinapi Joabqa runasta kacharqa Davidman nimunankupaj: “Rabá+ llajtaj contranta maqanakuspa yakusniyoj llajtata japʼikapuni. 28 Kunanqa chay waj soldadosta tantaykuytawan llajtaj contranta maqanakuspa qan japʼikapuy. Noqa japʼikapojteyqa noqallata alabawanqanku”, nispa.
29 Chayrayku Davidqa tukuynin soldadosninta tantaykuspa Rabá llajtaman rerqa. Chay llajtawan maqanakuspataj japʼikaporqa. 30 Chantá Davidqa Malcampa* umanmanta coronanta orqhorqa. Chay coronaqa qorimanta karqa, 34 kilos* pesarqa, kʼachitu rumisniyojtaj karqa. Chay coronataqa Davidpa umanman churarqanku. Davidqa chay llajtamanta+ ashkha imasta apakapullarqataj.+ 31 Runastapis chay llajtamanta apakaporqa. Paykunatataj churarqa fierromanta sumaj filochasqa herramientaswan, fierromanta hachaswanpis rumista kʼutunankupaj, ladrillostapis ruwanankupaj. Ajinata David ruwarqa ammonitaspa tukuynin llajtasninkuta. Chantá Davidwan tukuynin soldadosninwan Jerusalenman kutiporqanku.
13 Davidpa wawan Absalonpataqa uj hermanan tiyaporqa Tamar+ sutiyoj, payqa manchay kʼachitapuni karqa. Davidpa ujnin wawan Amnontaj+ Tamarta sinchʼita munakorqa. 2 Amnonqa hermanan Tamarmanta jina llakiywan onqoykorqa. Tamarqa doncella karqa, chayrayku Amnonqa yuyarqa mana imatapis paywan ruwayta atisqanta. 3 Amnonpataqa uj amigon tiyaporqa Jehonadab+ sutiyoj. Payqa Simeaj+ wawan karqa, Simeataj Davidpa hermanon karqa. Jehonadabqa manchay vivo karqa. 4 Paytaj Amnonta taporqa: “Qanqa reypa wawan kanki, ¿imajtintaj sapa paqarin chay jina llakisqa kankiri? ¿Nichu willariwankiman?”, nispa. Amnontaj kuticherqa: “Hermanoy Absalonpa hermanan+ Tamarta sinchʼitapuni munakuni”, nispa. 5 Jehonadabtaj nerqa: “Camaykiman yaykuykuspa onqosqaman tukuy. Tatayki watukusoj jamojtintaj qanqa ninki: ‘Hermanay Tamar jamuspa mikhunata jaywariwachun ari. Sichus onqosqapaj tʼantata ñaupaqeypi ruwapuwanqa, chaytataj jaywawanqa chayqa, mikhusaj’, nispa”.
6 Payta kasuspa Amnonqa camanman yaykuspa onqosqaman tukorqa. Reytaj watukoj jamorqa, Amnontaj reyta nerqa: “Hermanay Tamar jamuchun ari. Ñaupaqeypi iskay tʼantasta* ruwapuwachun, pay kikintaj jaywawachun mikhunaypaj”, nispa. 7 Chayrayku Davidqa wasinman runasta kacharqa Tamarman kayta nimunankupaj: “Ama jina kaspa, hermanoyki Amnonpa wasinman rispa, tʼantata ruwanpuy”, nispa. 8 Ajinapi Tamarqa hermanon Amnonpa wasinman rerqa. Amnontaj camanpi kasharqa. Tamarqa ñaupaqenpi masata puñaspa* tʼantata tʼajllarqa, chantá chayacherqa. 9 Chantá paylata oqharispa chay tʼantasta payman jaywarqa. Amnontajrí mana mikhuyta munarqachu, nerqataj: “Tukuy llojsichunku”, nispa. Tukuytaj llojsiporqanku.
10 Amnontaj Tamarta nerqa: “Puñuna cuartoyman chay tʼantata apamuspa qan mikhuchiway”, nispa. Ajinapi Tamarqa chay ruwasqan tʼantasta hermanon Amnonpa cuartonman aparqa. 11 Mikhuchinanpaj qayllaykojtintaj Amnonqa Tamarta japʼiykuspa nerqa: “Hermanáy, noqawan puñuykuy”, nispa. 12 Tamartajrí nerqa: “Ama hermanóy. Ama kaytaqa ruwawaychu. Kayqa mana Israelpi ruwakunanchu tiyan.+ Ama kay millay juchataqa ruwaychu.+ 13 ¿Imaynatá chay pʼenqaywan kausaymanri? Qantapis Israelpeqa millay runapaj qhawasunkuman. Ama jina kaspa, reywanraj parlamuy ari. Mañaqawajtiykeqa mana payqa mana nisonqachu”, nispa. 14 Amnontajrí mana Tamarta kasorqachu. Paymanta aswan kallpayoj kasqanraykutaj, mana munashajtin paywan puñuykuspa abusarqa. 15 Chantá Amnonqa Tamarta sinchʼita chejnikuyta qallarerqa. Chay chejnikusqantaj aswan sinchʼi karqa ñaupajta munakusqamanta nisqaqa. Chayrayku nerqa: “Jatarispa, llojsiy kaymanta”, nispa. 16 Tamartaj nerqa: “Ama hermanóy, ama kaymantaqa wijchʼuwaychu ari. Chayqa kay ruwawasqaykimantapis aswan jucharaj kanman”, nispa. Amnontajrí mana kasorqachu.
17 Chantá kamachinta wajyaspa nerqa: “Kay warmita jawaman orqhoy. Punkutataj chʼataykuy”, nispa. 18 (Tamarqa kʼachitu ropayoj* kasharqa. Reypa doncella wawasnenqa ajinata vistikoj kanku). Chay kamachitaj Tamarta jawaman wijchʼuspa punkuta chʼataykorqa. 19 Tamartaj umanman ushphawan qhallaykukorqa,*+ churakusharqa chay kʼachitu ropantataj llikʼikorqa. Umanman makisninta churaykukuspataj qhaparispa riporqa.
20 Hermanon Absalontaj+ Tamarta rikuspa taporqa: “¿Hermanoyki Amnonchu kayta ruwasunki? Chʼinyakullayña ñañáy. Payqa hermanoyki.+ Qonqapuy chay ruwasusqanta”, nispa. Tamartaj hermanon Absalonpa wasillanpiña tiyakaporqa, manataj runaswan rikuchikojñachu. 21 Rey Davidqa chayta yachaytawan mayta phiñakorqa.+ Jinapis wawan Amnontaqa ni imata nerqachu, mana sonqonta nanachiyta munaspa. Amnonqa kuraj wawan karqa, munasqataj karqa. 22 Absalonpis nillataj ni imata Amnonta nerqachu. Absalonqa Amnonta chejnikaporqa+ hermanan Tamarta chay jinata ruwasqanmanta.+
23 Iskay watasninmantaj Absalonpa ovejasninta ruthojkunaqa Baal-Hazorpi kasharqanku, Efraín+ qayllapi. Absalontaj reypa tukuynin wawasninta invitarqa mikhoj rinankupaj.+ 24 Absalonqa reypaman rispa nerqa: “Ovejasniyta ruthuchishani. Reyníy, jaku rinachej ari kamachisniykiwan khuska”, nispa. 25 Reytaj kuticherqa: “Mana riymanchu wawáy, tukuyniyku rispaqa ancha ashkha kaykuman”, nispa. Absalón pusaytapuni munajtinpis, reyqa mana riyta munarqachu. Jinapis payta bendeciykorqa. 26 Absalontaj nerqa: “Mana rejtiykeqa hermanoy Amnonllapis noqaykuwan richun ari”,+ nispa. Reytaj taporqa: “¿Imajtín paytapuni pusayta munashankiri?”, nispa. 27 Absalón pusaytapuni munajtintaj, reyqa Amnonta, chay ujnin wawasnintawan kacharqa.
28 Chantá Absalonqa kamachisninta kay jinata kamacherqa: “Qhawa qhawarispalla kankichej. Amnón vinowan tumpa macharisqaña kashajtin, noqaqa nisqaykichej: ‘Amnonta wañuchiychej’, nispa. Qankunataj chay rato wañuchinkichej. Ama manchachikuychejchu, noqa kamachishaykichej. Kallpachakuychej, wapustaj kaychej”, nispa. 29 Absalonpa kamachisnintaj, imatachus Amnonta ruwanankuta kamacherqa chayta ruwarqanku. Reypa chay ujnin wawasnintaj chay ratopacha jatarikorqanku, mulasninkuman wicharispataj tukuyninku ayqekorqanku. 30 Wawasnin ñanta ripushajtinkutaj Davidmanqa kay willay chayarqa: “Absalonqa reypa tukuynin wawasninta wañurachin, ni uj puchuyojta”, nispa. 31 Chayta uyarispa reyqa sayariytawan ropanta llikʼikorqa, chantá pampaman winkuykorqa.* Tukuy kamachisnintaj ropasninku llikʼirasqa ladonpi sayasharqanku.
32 Hermanon Simeajpa+ wawan Jehonadabtaj+ Davidta nerqa: “Reyníy, ama creeychu tukuynin wawasniykita wañuchisqankuta. Amnonllata wañuchinku.+ Absalón wañuchichin. Payqa hermanan+ Tamarta+ Amnón abusasqanmantapacha chayta ruwananta nerqañapuni.+ 33 Reyníy, amapuni creeychu tukuynin wawasniykita wañuchisqankutaqa. Amnonllata wañuchinku”, nispa.
34 Chaykamataj Absalonqa ayqekorqa.+ Chaymantataj qhawaj guardiaqa qhepata qhawarispa rikorqa ashkha runas orqo ñanta jamushasqankuta. 35 Jehonadabtaj+ reyta nerqa: “Reyníy, wawasniyki kutinpushanku. Noqaqa nisharqaykipuni”, nispa. 36 Chayta nejtinkama, reypa wawasnenqa manchayta waqaspa yaykumorqanku. Reypis, kamachisninpis mayta waqallarqankutaj. 37 Absalonqa Talmaipaman+ ayqekorqa. Talmaiqa Amihudpa wawan karqa, Guesurpa reynintaj. Davidqa unayta wawanmanta waqarqa. 38 Absalonqa Guesurpi+ kinsa watata kamorqa.
39 Rey Davidqa unayninmanraj wawan Amnón wañusqanmanta sonqochakorqa. Chaymantataj wawan Absalontañataj watukamuyta munarqa.
14 Zeruyaj+ wawan Joabtaj yacharqa reyqa Absalonta rikuyta munasqanta.+ 2 Chayrayku Joabqa Tecoamanta+ uj yachayniyoj warmita maskʼachimorqa, paymantaj nerqa: “Llakisqaman tukuy, lutukuytaj, ama aceitewanpis jawikuychu.+ Piniyki wañupusqanmanta unayñapis waqashawaj jina rikuchikuy. 3 Chantá reypaman rispa, imatachus nisqayki chayta ninki”, nispa. Ajinata Joabqa chay warmiman yachaykucherqa imatachus ninanta.*
4 Chay tecoíta warmitaj reypaman rispa qonqoriykukorqa, pampakamataj kʼumuykukorqa, nerqataj: “Reyníy, yanapariway ari”, nispa. 5 Reytaj taporqa: “¿Imataj llakiyniyki?”, nispa. Warmitaj kuticherqa: “Reyníy, noqaqa viuda kani, qosayqa wañupun. 6 Kay kamachiykejtaqa iskay wawasnin karqa. Paykunaqa campopi kashaspa maqanakusqanku. Ni pi tʼaqanachej kajtintaj, ujnenqa ujninta maqaspa wañuchisqa. 7 Kunantaj tukuy familiay contrayta oqharikunku. Herenciata japʼinanpaj payllaña waway kasqanta yachaspapis nishawanku: ‘Hermanonta wañuchejta entregawayku payta wañuchinaykupaj, chay wañuchisqan hermanonpa kausayninmanta pagananpaj’,+ nispa. Paykunaqa chay sapan puchoj wawayta wañuchenqanku. Wawayqa ninamanta puchoj brasita jinallaña kashanpis. Qosaypa sutinta, miraynintapis kay jallpʼa patamanta chinkachenqanku”, nispa.
8 Reytaj chay warmita nerqa: “Ripullay wasiykiman. Noqa kayta chʼuwachachipusqayki”, nispa. 9 Tecoíta warmitaj reyman nerqa: “Reyníy, wiraqochíy, wawaypa juchanmantaqa noqawan tataypa familianwan juchayoj kasqayku.* Reywan gobiernonwantaj* mana juchayojchu kanqanku”, nispa. 10 Reytaj nerqa: “Pipis imata nisojtenqa, kayman pusamuwanki, manañataj jaykʼajpis ni imata nisonqachu”, nispa. 11 Warmitaj nerqa: “Reyníy, ama jina kaspa Jehová Diosniykimanta yuyarikuy, wañojmanta vengakoj+ ama astawan llakiyta yapananpaj, ama wawayta wañuchinanpaj”, nispa. Reytaj kuticherqa: “Jehová Diospa sutinpi juraspa+ niyki: Wawaykejtaqa ni uj chujchallanpis pampaman urmanqachu”, nispa. 12 Chantá warmeqa nerqa: “Reyníy, ama jina kaspa saqellaway ari ujta nirisunayta”, nispa. Reytaj kuticherqa: “Nillaway”, nispa.
13 Warmitaj nerqa: “¿Imajtintaj chanta Diospa nacionninpa contranta kikinta ruwashankiri?+ Reyníy, kikin wawallaykitataj preso jina kasqanmanta mana kutirichimunkichu. Chayrayku chay parlasqaykiwanqa qanllataj juchayoj rikhurinki.+ 14 Tukuy wañusun, pampaman jichʼasqa yaku jinataj mana oqhariy atina kasun. Diostajrí mana uj runallatapis wañuchinmanchu, astawanpis payqa yachan imaraykuchus preso jina kajqa payman kutinpunan kasqanta. 15 Wiraqochíy, reyníy, runas mancharichiwasqankurayku kay imasta willasoj jamuni. Chayrayku noqaqa nerqani: ‘Ama jina kaspa, reywan parlajta saqewaychej. Ichapis reyqa kay esclavanpa mañakusqanta ruwanqa. 16 Ichapis reyqa kay esclavanta uyarenqa. Ajinamantataj noqata, kʼata wawaytawan* chay runamanta kacharichiwasqayku, Dios qowarqayku chay herenciamanta wijchʼuyta munawayku chay runamanta’,+ nispa. 17 Chantá nillarqanitaj: ‘Reyniypa parlasqan sonqoyta tiyaykuchichun ari’, nispa. Qantaj reyníy cheqa Diospa* angelnin jina kanki, yachanki imachus allin, imatajchus mana allin kasqanta. Jehová Diosniyki qanwanpuni kachun”, nispa.
18 Reytaj chay warmiman kuticherqa: “Ama ni imata pakaspa ujta sutʼinta willaway”, nispa. Warmitaj kuticherqa: “Wiraqochíy, reyníy, ama jina kaspa tapurillaway”, nispa. 19 Ajinapi reyqa taporqa: “¿Manachu kaytaqa Joablla ruwachishasunki?”,+ nispa. Warmitaj kuticherqa: “Wiraqochíy, reyníy, kausayniykirayku juraspa niyki, chay nisqaykeqa cheqanpuni. Kamachiyki Joab chay tukuyta kamachiwarqa, pay niwarqa chay tukuy imasta nisunayta. 20 Kamachiyki Joab kay tukuyta ruwan chay chʼampayta uj jinamanta tanteanaykipaj. Qantajrí wiraqochíy, cheqa Diospa angelnin jina allin yachayniyoj kanki, yachanki imaschus kay nacionpi pasasqanta”, nispa.
21 Chaymanta reyqa Joabta nerqa: “Ya, chayta ruwasaj.+ Rispa joven Absalonta pusamuy”,+ nispa. 22 Joabtaj chay ratopacha qonqoriykukuspa pampakama kʼumuykukorqa, reytataj jatuncharqa. Chantá Joabqa reyta nerqa: “Wiraqochíy, reyníy, kunanqa yachani allinpaj qhawawasqaykita. Qanqa kay kamachiykej mañakususqanta ruwashanki”, nispa. 23 Chaymanta Joabqa sayarispa Guesurman+ rerqa, Absalontataj Jerusalenman pusamorqa. 24 Reytajrí Joabta nerqa: “Wasinman ripuchun, ama ñaupaqeyman jamuchunchu”, nispa. Chayrayku Absalonqa wasinman riporqa, manataj reypa ñaupaqenman rerqachu.
25 Tukuynin Israelpeqa Absalontapuni mayta alabaj kanku may simpático kasqanmanta. Chaki puntanmanta uma puntankama mana imanpis mana allenqa karqachu. 26 Sapa wata tukukuyta chujchanta kʼutukoj anchata llasasqanrayku. Kʼutukojtintaj chujchanqa 200 siclos* pesaj, kamachina wasipi mashkhachus uj pesana rumi* pesasqanman jina. 27 Absalonpataqa kinsa qhari wawasnin karqa,+ warmi wawantaj ujlla karqa Tamar sutiyoj, payqa may kʼachita karqa.
28 Absalonqa iskay watastaña Jerusalenpi tiyakusharqa, nitaj reyta watukamorqachu.+ 29 Chaymanta Absalonqa Joabta wajyacherqa reyman kachananpaj. Joabtaj mana jamuyta munarqachu. Ujtawan wajyachejtinpis Joabqa manapuni jamuyta munarqachu. 30 Chantá Absalonqa kamachisninta nerqa: “Jallpʼay ladopi Joabpa jallpʼan tiyapun. Chaypitaj cebada poqoshan. Rispa chay cebadanta ninawan ruphaykuchimuychej”, nispa. Absalonpa kamachisnintaj rispa ninawan ruphaykuchimorqanku. 31 Chayta yachaspa Joabqa Absalonpa wasinman rerqa, nerqataj: “¿Imaraykutaj kamachisniyki chajrayta ruphaykuchinkuri?”, nispa. 32 Absalontaj Joabman kuticherqa: “Noqa kay willayta apachimorqayki: ‘Jamuy, reypaman rispa kayta sutiypi niripuwanki: “¿Imapaj Guesurmanta pusachimuwarqanki?+ Allin kanman karqa chayllapi qhepakunay. Kunanqa reyníy, saqeway ari waturikusunayta. Sichus imamanta juchayoj kani chaytaj wañuchiway”, nispa’”.
33 Joabtaj reypaman rispa chayta willamorqa. Chaymantataj reyqa Absalonta wajyacherqa. Absalontaj chayaspa reypa ñaupaqenpi pampakama kʼumuykukorqa. Reytaj Absalonta muchʼaykorqa.+
15 Chay qhepata Absalonqa caballosta tantarqa, ñaupaqenta correnankupajtaj 50 runasta minkʼakorqa, chantapis uj carretan tiyaporqa.+ 2 Absalonqa tutamanta jatarikuspa sayaykamoj llajta punkuman+ rej ñanpi. Pi runallapis demandayoj kaspa reymanta justiciata mañakamoj rishajtin,+ Absalonqa wajyaspa chay runata tapoj: “¿May llajtayojtaj kanki?”, nispa. Chay runataj kutichej: “Wiraqochíy, noqaqa Israelpa ujnin ayllunmanta* kani”, nispa. 3 Absalontaj chay runata nej: “Kusallata justiciata mañakushanki, maychus kajlla kashan. Chaywanpis rey partemantaqa ni pi kanchu demandaykita chʼuwachananpajqa”, nispa. 4 Chantá Absalonqa nillajtaj: “Noqallatapis kay nacionpi juez kanaypaj churawankuman. Chaywanqa demandayojkuna, pleitosniyojkuna noqaman jamuwankuman, noqataj paykunapaj justiciata ruwapuyman”, nispa.
5 Pipis chimpaykuspa kʼumuykukoj churakojtenqa, Absalonqa makisninwan payta sayaykuchej, muchʼaykojtaj.+ 6 Absalonqa ajinallatapuni ruwaj tukuy israelitasta reyman justiciata mañakoj jamojtinku. Ajinata Absalonqa israelitaspa sonqonkuta suwarqa.+
7 Tawa watasninman* Absalonqa reyta nerqa: “Ama jina kaspa Hebronman+ kachaway ari, Jehová Diosman imatachus ruwasaj nisqayta juntʼamunaypaj. 8 Guesurpi+ tiyakushajtiy, Siriapi tiyakushajtiy kayta ruwanayta nerqani:+ ‘Sichus Jehová Dios Jerusalenman kutichiwanqa chayqa, Jehová Diosman uj ofrendata jaywasaj’,* nispa”. 9 Reytaj nerqa: “Allillanta rerqoy”, nispa. Absalontaj Hebronman rerqa.
10 Chantá Absalonqa Israelpa tukuynin ayllusninman runasta kacharqa kay jinata kamachispa: “Wajrata waqashajta uyariytawan, kay jinata qhaparinkichej: ‘Absalonqa Hebronpi+ reyman tukun’, nispa”. 11 Jerusalenmantaqa 200 qharis Absalonwan rerqanku. Chay runasqa pusasqalla rerqanku, mana yacharqankuchu imachus pasashasqanta. 12 Chantapis Absalonqa jaywanasta jaywashaspa guilonita Ahitofelta+ wajyacherqa. Ahitofelqa Davidpa yuyaychajnin karqa,+ llajtan Guilopitaj+ kasharqa. Absalonpa oqharikusqanqa aswan sinchʼiña karqa, aswan ashkha runastaj Absalonman ujchaykukusharqanku.+
13 Chay qhepata uj runa jamuspa Davidman kay jinata willarqa: “Israelitasqa Absalonman sayasqa kashanku”, nispa. 14 Davidtaj chay ratopacha Jerusalenpi paywan karqanku chay tukuynin kamachisninta nerqa: “Ayqenachej kaymanta.+ Mana ayqejtinchejqa niñapuni Absalonmanta ayqeyta atisunchu. Usqhayta ayqenachej. Taripawajtinchejqa tukuchiwasunman, llajtantintataj espadawan wañurachinman”,+ nispa. 15 Reypa kamachisnintaj kuticherqanku: “Wiraqochíy, reyníy, kay kamachisniykeqa imatachus qan ninki chayta ruwasqayku”,*+ nispa. 16 Ajinamanta reyqa llojserqa, qhepantataj wasinpi tiyakojkuna llojsillarqankutaj. Wasinta* qhawanankupajtaj chunka tanta warmisninta* saqerqa.+ 17 Ajinata reyqa llojserqa, qhepantataj ashkha runas llojsillarqankutaj, Bet-Merhacpitaj sayaykorqanku.
18 Reypa tukuy kamachisnin, tukuy keretitas, peletitas,+ guititaspis+ 600 karqanku. Paykunaqa Gatmantapacha+ Davidwan khuska kasqanku. Paykunaqa reypa ñaupaqenta pasasharqanku. 19 Chantá reyqa guitita Ittaita+ nerqa: “¿Imapáj qan riysikuwaykumanri? Kutipullay. Mosoj reywan qhepakuy. Qanqa forastero kanki, llajtaykimanta ayqekuspa jamporqanki. 20 Qaynallaraj chamunkipisqa. ¿Imaynatá kunan munajta mana munajta noqaykuwan kayman jaqayman pusaykachaykimanri? Hermanosniykita pusariykukuspa kutipullay. Jehová Diosqa qanta wiñaypaj khuyakusuchun”,+ nispa. 21 Ittaitajrí reyta nerqa: “Kausaj Jehová Diospa sutinpi jurani, kausayniykiraykupis jurallanitaj: Maymanchá qan reyníy rinki chayman kay kamachiykipis rillanqataj, kausanaypajpis wañunaypajpis”,+ nispa. 22 Davidtaj Ittaita+ nerqa: “Ya, jakupis ari, chimpallay”, nispa. Ajinamanta guitita Ittaiqa paywan kaj runaswan, wawasninwanpis chimparqanku.
23 Chay chhika runas pasashajtinku, chaynejpi tiyakoj runasqa qhaparispa waqasharqanku. Reyqa Cedrón wayqʼopi+ sayasharqa. Paywan kaj runastaj tukuyninku wayqʼota pasasharqanku chʼinnejman rej ñanta japʼirinankupaj. 24 Sadocpis+ chayllapitaj kasharqa, tukuynin levitaspis*+ paywan risharqanku cheqa Diospa* trato ruwasqan arca+ aparisqa.+ Paykunaqa chaypi sayarqanku, cheqa Diospa arcantataj pampaman churarqanku. Abiatarpis+ chayamorqa, chayamushajtintaj runasqa llajtamantapacha llojsimuspa wayqʼota pasayta tukusharqankuña. 25 Reytajrí Sadocta nerqa: “Cheqa Diospa arcantaqa llajtallaman kutichipuy.+ Sichus Jehová Dios allinpaj qhawawan chayqa, payqa kutichimullawanqa ujtawan rikunaypaj arcanta, jinallataj maypichus kashan chay cheqatapis.+ 26 Sichus Dios niwanqa ‘mana qanqa kusichiwankichu’ nispa chayqa, payqa ruwawachun imachus payman allin rijchʼan chayta”, nispa. 27 Reyqa sacerdote Sadocta nillarqataj: “¿Manachu qanqa Diospa sutinpi parlaj runa+ kanki? Llajtaman allillanta kutipuychej, iskay wawasniykichejtawan pusaychej, wawayki Ahimaazta, Abiatarpa wawan Jonatantawan.+ 28 Chʼinnejpi maykunastachus pasayta atikun chayllapi qhepakusaj, qankuna ima willaytapis apachimunawaykichejkama”,+ nispa. 29 Ajinapi Sadocwan Abiatarwanqa cheqa Diospa arcanta Jerusalenman kuticherqanku, chaypitaj qhepakorqanku.
30 Davidqa Olivos orqoman*+ waqaspa wicharisharqa, qʼara chakilla, uman qhatasqataj. Paywan rej runaspis umasninkuta qhataykukullarqankutaj, paykunapis waqaspa wicharishallarqankutaj. 31 Chantá Davidman willarqanku: “Ahitofelqa Absalonwan+ khuska contraykita oqharikushan”,+ nispa. Chayta uyarispa Davidqa nerqa: “Ay Jehová Diosníy, Ahitofelpa yuyaychasqanqa mana yuyayniyoj runaj yuyaychasqanman jina tukuchun ari”,+ nispa.
32 Chay orqo puntapeqa runas Diosta yupaychaj kanku.* David chay puntaman chayajtintaj arkita+ Husaiqa+ chaypi Davidta suyashasqa, ropan llikʼisqa, umanmantaj jallpʼawan qhallaykusqa.* 33 Davidtaj payman nerqa: “Sichus noqawan riwaj chayqa, mana jaqaypi yanapawankimanchu. 34 Antes llajtaman kutipuy, Absalonmantaj niy: ‘Reyníy, noqaqa kamachiyki kani. Ñaupajta tataykita sirvej kani chaypis, kunanqa qanpa kamachiyki kani’,+ nispa. Chayta ruwaspa yanapawanki Ahitofelpa yuyaychasqan qhasilla kananpaj.+ 35 Jaqaypeqa qanwan kanqanku sacerdote Sadocwan Abiatarwan. Reypa wasinpi tukuy ima uyarisqaykitaqa willanki sacerdote Sadocman, sacerdote Abiatarmanpis.+ 36 Jaqaypi paykunawan kashallankutaj iskay wawasninku, Sadocpa wawan Ahimáaz,+ Abiatarpa wawan Jonatanpis.+ Chay wawasninkuwan willachimuwankichej tukuy ima uyarisqaykichejta”, nispa. 37 Ajinapi Davidpa amigon+ Husaiqa Jerusalén llajtaman yaykorqa Absalón Jerusalenman yaykushajtin.
16 Orqo puntata David wasaykojtin,+ chaypi Mefibosetpa+ kamachin Zibá+ suyashasqa. Payqa iskay caronasqa* burrospi chajnaykusqa* 200 tʼantasta, kʼisasmanta 100 tʼantasta, higosmanta palmera poqoymantawan 100 tʼantasta, jatun yurupi vinotawan.+ 2 Reyqa Zibata taporqa: “¿Imapaj kay imasta apamunki?”, nispa. Zibataj kuticherqa: “Kay burrosqa reypa familian rinankupaj, tʼantawan frutaswantaj runas mikhunankupaj, vinotaj chʼinnejpi saykʼojkunapaj”,+ nispa. 3 Reytaj taporqa: “¿Maytaj patronniykej allchhinri?”,*+ nispa. Zibataj reyman kuticherqa: “Jerusalenllapi qhepakun. Payqa nisharqa: ‘Kunan israelitasqa aweloypa* gobiernonta kutichipuwanqanku’,+ nispa”. 4 Reytaj Zibaman nerqa: “Mefibosetpa tukuy ima tiyapusqanqa qanpata kanqa”,+ nispa. Zibataj nerqa: “Wiraqochíy, reyníy, ñaupaqeykipi kʼumuykukuni. Allin ñawiwan qhawaway ari”,+ nispa.
5 Rey David Bahurimman chayajtin, Saulpa familianmanta Gueraj wawan Simeí+ llojsimorqa. Payqa maldicionesta qhaparispa Davidman qayllaykusharqa.+ 6 Simeiqa rumiswan chʼanqamusharqa Davidta, tukuy kamachisninta, tukuy runasta, reypa wapu soldadosnintapis. Chay soldadosqa Davidpa paña ladonta, lloqʼe ladontawan risharqanku. 7 Simeiqa Davidta maldecispa nisharqa: “Llojsiy kaymanta runa wañuchi. Llojsiy kaymanta ni imapaj valej runa. 8 Jehová Dios pagachisunki Saulpa familianmanta kajkunata wañurachisqaykimanta. Qanqa Saulmantapis gobiernonta qhechunki. Chayrayku Jehová Diosqa gobiernoykita wawayki Absalonman qopun. Runa wañuchi kasqaykipi desgracia qhatirisunki”,+ nispa.
9 Zeruyaj+ wawan Abisaitaj reyta nerqa: “¿Imajtintaj chay alqo wañusqa+ reyta maldecinan+ kasqari? Ama jina kaspa saqellaway rejta, umanta qholurparimusaj”,+ nispa. 10 Reytaj kuticherqa: “Zeruyaj wawasnin,+ ¿ima ruwanaykichej tiyan qankuna? Saqeychej maldecinawanta.+ Paymanqa Jehová Dioschari nerqa:+ ‘Davidta maldeciy’, nispa. Chayrayku, ¿pitaj ninman ‘imaraykutaj chayta ruwashanki’ nispari?”. 11 Chantá Davidqa Abisaita, tukuy kamachisnintawan nerqa: “Noqataqa wawallaytaj, kikin wawallaytaj wañuchiyta munashawan,+ astawanrajchá kay benjaminitaqa.+ Saqeychej maldecinawanta. Jehová Dioschari maldecinawanta nerqa. 12 Ichapis Jehová Diosqa llakiyniyta rikonqa.+ Ichapis Jehová Diosqa kay pʼunchay maldeciwasqankumanta bendicionesta apachimuwanqa”,+ nispa. 13 Chantá Davidwan paywan kaj runaswanqa ñanta rillarqankupuni. Simeitaj ñan patata, orqo kinrayta* rishallarqataj Davidta maldecispa,+ rumiswan chʼanqamuspa, jallpʼata qhallamuspa* ima.
14 Chaymanta reywan paywan kaj runaswanqa maymanchus risharqanku chayman chayarqanku. Saykʼusqas kaspataj samarikorqanku.
15 Chaykama Absalonqa Israelmanta tukuy runaswan Jerusalenman chayarqa. Ahitofelpis+ paywan kasharqa. 16 Davidpa amigon arkita+ Husaiqa+ Absalón kasharqa chayman yaykuspa qhaparerqa: “Jallalla reyníy.+ Jallalla reyníy”, nispa. 17 Chayta uyarispa Absalonqa Husaita taporqa: “¿Maytaj amigoykita munakusqaykiri? ¿Imaraykutaj mana amigoykiwan riporqankichuri?”, nispa. 18 Husaitaj Absalonta nerqa: “Mana paywanqa riymanchu. Noqaqa sayasqa kasaj pitachus Jehová Dios, kay tukuy runas, Israelmanta tukuy runaspis ajllanku chayman. Paywantaj qhepakusaj. 19 ¿Pitá noqa sirviyman? ¿Manachu amigoypa wawanta sirvinay kanman? Imaynatachus tataykita sirverqani, ajinallatataj qantapis sirvisqayki”,+ nispa.
20 Chaymanta Absalonqa Ahitofelta nerqa: “Yuyaychariway,+ ¿imatá ruwasun?”, nispa. 21 Ahitofeltaj Absalonta nerqa: “Tataykej tanta warmisninwan* puñuykuy,+ wasinta* qhawanankupaj saqerqa chaykunawan.+ Chayta ruwajtiyki tukuy israelitas yachanqanku tataykiwan chejnichikusqaykita. Qanman sayasqa kajkunataj astawan kallpachakonqanku”, nispa. 22 Chayrayku terrazapi*+ uj toldota* Absalonpaj churaporqanku. Absalontaj chaypi tatanpa tanta warmisninwan puñuykorqa+ tukuy Israelpa rikunanta.+
23 Chay tiempopi Ahitofelpa+ yuyaychasqanqa, cheqa Diospa* yuyaychasqanwan ninakoj.* Davidwan Absalonwanqa ajinata japʼikoj kanku Ahitofelpa yuyaychasqantaqa.
17 Chantá Ahitofelqa Absalonta nerqa: “Ama jina kaspa, saqellaway 12.000 qharista ajllanayta. Paykunawantaj kunan chʼisipacha Davidta qhatiykusaj. 2 Paytaqa saykʼusqata japʼisaj, llauchhipachata,+ sinchʼitataj manchariykuchisaj. Paywan kashanku chay runastaj tukuyninku ayqekonqanku, noqataj reyllata wañuchisaj.+ 3 Chaymantaqa tukuy chay runasta kayman kutichimusaj. Maskʼashanki chay runa wañojtenqa, tukuy chay runas kutimullanqanku. Ajinamanta tukuy nacionpaj allin kausay kanqa”, nispa. 4 Ahitofelpa yuyaychasqanqa sumajpuni rijchʼarqa Absalonmanpis Israelmanta kurajkunamanpis.
5 Jinapis Absalonqa nerqa: “Ama jina kaspa, arkita Husaitapis+ wajyamuychej. Paypa yuyaychasqantapis uyarinallataj”, nispa. 6 Husaitaj Absalonpa ñaupaqenman yaykorqa. Absalontaj nerqa: “Ahitofelqa kayta yuyaychawayku. ¿Ruwallasunmanchu chay nisqanta? ¿Ima ninkitaj qan? ¿Wajtachu ruwana kashan?”, nispa. 7 Husaitaj Absalonta nerqa: “Kay kutipeqa Ahitofelpa yuyaychasqanqa mana allinchu”,+ nispa.
8 Husaiqa nillarqataj: “Qanqa allinta yachanki tataykiwan paywan kaj runaswanqa manchay wapus kasqankuta.+ Paykunaqa uñasninta chinkachikoj jukumari jina may phiñasqa kashanku.*+ Chantapis tataykeqa maqanakoj soldado,+ mana runas chaupipeqa puñunmanchu. 9 Kunitanpis ujnin cuevapichus* pakakushan, waj lugarpichus.+ Paychus ñaupajta maqanakoj phinkiykamuwasun chayqa, chayta uyarejkunaqa nenqanku: ‘Absalonwan kajkunaqa atipachikunku’, nispa. 10 León jina*+ aswan wapu soldadosllaraj manchariywan jispʼaykukonqanku. Tukuy runas Israelpeqa yachanku tataykeqa atiyniyoj runa+ kasqanta, paywan kaj runaspis mana manchachikoj runas kasqankuta. 11 Kayta noqa yuyaychasqayki: Israelmanta tukuy qharis tantakamuchunku, Danmantapacha Beer-Sebakama,+ mar kantupi tʼiyu jina may chhika kachunku.+ Paykunatataj qan maqanakuman pusanki. 12 Ajinamanta Davidmanqa maypipis kajtin phawaykusun, imaynatachus chhulla pampaman urman, ajinata ashkha ukhu payman phawaykusun. Mana mayqenninkutapis kausashajta saqesunchu, ni paytapis ni paywan kaj runastapis. 13 Ujnin llajtaman pakakoj rejtintaj tukuy israelitas waskhasta apakusun. Chay llajtata thuñispataj mayukama waskhaswan qhatatisun, ni uj juchʼuy rumisitullatapis chaypi saqesunchu”, nispa.
14 Chayta uyarispa Absalonwan, Israelmanta tukuy runaswan nerqanku: “Arkita Husaijpa yuyaychawasqanchejqa aswan sumaj+ Ahitofelpa yuyaychawasqanchejmantaqa”, nispa. Ahitofel allinta yuyaycharqa chaypis, Jehová Diosqa mana paykunawan kasucherqachu,+ ajinamanta Jehová Diosqa Absalonta mana allinman chayachinanpaj.+
15 Chantá Husaiqa sacerdote Sadocta, Abiatartawan+ nerqa: “Ahitofelqa ajinata yuyaychasqa Absalonta, Israelmanta kurajkunatawan. Noqarí kay jinata yuyaycharqani. 16 Kunanqa usqhayllata Davidman kayta willachimuychej: ‘Ama kay chʼiseqa chʼinnejpi qhepakuychu, maykunastachus pasayta atikun chayllapeqa.* Mayuta chimpanayki tiyan. Manaqa qanpis reyníy, qanwan kaj runaspis qʼala wañurachisqa kawajchej’,+ nispa”.
17 Jonatanwan+ Ahimaazwanqa+ En-Roguelpi+ kasharqanku. Paykunaqa mana rikuchikuyta munaspa mana llajtaman yaykorqankuchu. Uj sirvientalla chay willayta paykunaman willamorqa, paykunataj rey Davidman willaj kachaykukorqanku. 18 Uj joventaj paykunata rikuspa Absalonman willaykamorqa. Jonatanwan Ahimaazwantaj usqhayllata rispa Bahurimman+ chayarqanku, uj runaj wasinman. Pationpeqa uj pozo karqa. Paykunataj chay pozo ukhuman pakaykukorqanku. 19 Chay wasiyojpa warmintaj uj telawan pozota qhataykorqa, patanmantaj chhamarasqa trigota jichʼarqa. Nitaj pipis repararqachu. 20 Absalonpa kamachisnintaj chay warmej wasinman chayaspa taporqanku: “¿Maypi kashanku Ahimaazwan Jonatanwan?”, nispa. Warmitaj kuticherqa: “Mayu ladoman ripunku”,+ nispa. Paykunataj maskʼamorqanku. Mana tarispataj Jerusalenman kutiporqanku.
21 Chay runas ripusqankutawan Ahimaazwan Jonatanwanqa chay pozomanta llojsispa rey Davidman willamorqanku: “Ahitofelqa kayta jaqayta contraykichejpi Absalonta yuyaychasqa. Chayrayku usqhayllata mayuta chimpaychej”,+ nispa. 22 Chay ratopacha Davidwan paywan kaj runaswanqa rispa Jordán mayuta chimparqanku. Sutʼiyananpajqa tukuyña Jordán mayuta chimpasqanku.
23 Ahitofelqa yuyaychasqanta mana valechisqankuta reparaspa, burronta caronaykuytawan* wasinman riporqa, llajtanman.+ Familianta encargaytawantaj,+ sipikuspa wañuchikorqa.+ Chantá ñaupa tatasninpa sepulturanpi pʼampamorqanku.
24 Chaykama Davidqa Mahanaimman+ riporqa. Absalontaj Israelmanta tukuynin runaswan Jordán mayuta chimparqanku. 25 Absalonqa Joabpa cuentanmanta Amasata+ churarqa soldadospa comandanten kananpaj.+ Amasaqa israelita Itraj wawan karqa, Abigailpatawan.+ Abigailqa Nahaspa wawan karqa, Zeruyaj hermanantaj. Zeruyataj Joabpa maman karqa. 26 Absalonwan Israelmanta runaswanqa Galaad+ jallpʼapi jarakorqanku.
27 David Mahanaimman chayajtintaj, chay ratopacha jamorqa Nahaspa wawan Sobí. Payqa ammonitaspa llajtanku Rabamanta jamorqa.+ Paywan khuska jamullarqankutaj Lo-Debarmanta Amielpa wawan Makir,+ Roguelimmantataj galaadita Barzilái.+ 28 Paykunaqa apamorqanku camasta, fuentesta, tʼuru mankasta, trigota, cebadata,* jakʼuta, jankʼata, habasta, lentejata, waj jankʼasta, 29 miskʼita, mantequillata, ovejasta, quesota* ima. Chay imasta Davidpaj, paywan kaj runaspajwan apamorqanku mikhunankupaj.+ Paykunaqa nisharqanku: “Kay runasqa chʼinnejpi purispa yarqhasqa kashanku, yaku chʼakiywan, saykʼusqastaj”,+ nispa.
18 Chantá Davidqa paywan kasharqanku chay runasta yuparqa. Paykunatataj churarqa waranqa soldadospa kamachejninkoj mandonpi, jinallataj pachaj soldadospa kamachejninkoj mandonpipis.+ 2 Chantá Davidqa chay runasta kinsaman tʼaqarqa. Ujnin tʼaqataqa Joabpa+ mandonman* churarqa, ujnin tʼaqatataj Zeruyaj+ wawan Abisaijpa+ mandonman churarqa, Abisaiqa Joabpa hermanon karqa. Chay ujnin tʼaqatataj guitita Ittaij+ mandonman churarqa. Chaymanta reyqa paykunaman nerqa: “Noqapis qankunawan risaj”, nispa. 3 Paykunatajrí nerqanku: “Ama riychu.+ Ayqekojtiykupis, noqaykumanta khuskan wañojtiykupis paykunapajqa ni imapischu kanman. Qanqa noqaykumanta 10.000 soldadoswan ninakunki.+ Chayrayku aswan allin kanman kay llajtallamanta yanapata apachimunawayku”, nispa. 4 Reytaj paykunata nerqa: “Imachus qankunaman allin rijchʼasunkichej chayta ruwasaj”, nispa. Ajinapi reyqa llajta punkullapi qhepakorqa. Tukuy runastaj grupospi llojserqanku, wakin grupospi 100 karqanku, wakinpitaj 1.000 karqanku. 5 Chantá reyqa Joabman, Abisaiman, Ittaimanwan kay jinata kamacherqa: “Noqata munakuwasqaykichejrayku, joven Absalonwan kʼachas kaychej”,+ nispa. Tukuy soldados uyarerqanku reyqa Absalonmanta chayta capitanesman kamachisqanta.
6 Davidpa soldadosnenqa llajtamanta llojsispa Israelmanta soldadoswan tinkoj rerqanku. Paykunaqa Efraín montepi maqanakorqanku.+ 7 Davidpa kamachisnintaj Israelmanta runasta+ chaypi atiparqanku.+ Chay pʼunchayqa ashkha runas wañorqanku, 20.000 runaspuni. 8 Maqanakoqa tukuynejman chayarqa. Chay pʼunchayqa montepi aswan ashkha runas wañorqanku, espadawan wañuchisqa kajkunamanta nisqaqa.
9 Absalonqa Davidpa kamachisninwan uyapura tinkorqa. Payqa uj mulapi risharqa. Mulataj jatun chʼamparara sachʼa uraman yaykuykorqa. Absalonpa umantaj chay sachʼaj ramasninman chʼipaykukorqa. Mulantaj cheqanta pasaporqa, chayrayku Absalonqa warkhusqa qhepakorqa. 10 Jinapi uj runa Absalonta rikorqa, Joabmantaj+ willamorqa: “Absalonta rikuni uj jatun sachʼapi warkhusqata”, nispa. 11 Joabtaj chay runata nerqa: “Rikuspaqa, ¿imajtín mana pachanpi wañurparicherqankichuri? Noqaqa kusisqa qoykiman karqa chunka qolqesta,* uj chumpitawan”, nispa. 12 Chay runataj Joabta nerqa: “Waranqa qolqesta qowajtinkupis, mana reypa wawanpa contranta makiyta oqhariymanchu. Uyarerqayku reyqa qanman, Abisaiman, Ittaimanpis kay jinata kamachisqanta: ‘Ama qhawallankichejchu pipis joven Absalonta imatapis ruwananta’,+ nispa. 13 Mana kasukuspachus Absalonta wañuchiyman karqa chayqa, nipuni reymanta pakayta atiymanchu karqa, ni qanpis jarkʼakuwankimanchu karqa”, nispa. 14 Chayta uyarispa Joab nerqa: “Qhasita qanwan parlashani”, nispa. Chantá puntayoj kinsa kʼaspista* oqharispa Absalonta sonqonpi tʼojsiykorqa, chay jatun sachʼaj ramasninpi warkhusqa kausashallajtinraj. 15 Chaymantataj Joabpa armasninta apaykachajkuna chunka chayamorqanku. Paykunataj Absalonta maqaspa wañucherqanku.+ 16 Joabqa wajrata waqacherqa. Runastaj manaña israelitasta qhatiykorqankuñachu. Ajinata Joabqa paykunata sayacherqa. 17 Runasqa Absalonpa cuerponta japʼispa montepi uj jatun tʼoqoman wijchʼuykorqanku, patanmantaj ashkha rumista montonaykorqanku.+ Israelmanta tukuy runastaj wasisninkuman ayqekorqanku.
18 Absalonqa kausashaspallaraj uj pilarta paypaj ruwakusqa Reypa ura pampanpi.+ Payqa nej: “Mana qhari waway kanchu sutiyta apananpaj”,+ nispa. Chayrayku chay pilarmanqa sutinta churaykorqa. Kunankamapis chayqa Absalonpa Pilarnin nisqa kashan.
19 Sadocpa wawan Ahimaaztaj+ nerqa: “Ama jina kaspa, saqellaway ari usqhayta correspa reyman kay willayta apajta. Jehová Diosqa paypaj justiciata ruwapun enemigosninmanta kacharichispa”,+ nispa. 20 Joabtajrí nerqa: “Kunanqa mana ima willaytapis apankichu. Waj día willaykunataqa apallanki. Reypa wawan wañusqanrayku, kunanqa mana ima willaytapis apankichu”,+ nispa. 21 Chantá Joabqa uj cusita+ runata nerqa: “Rispa reyman willamuy imatachus rikusqaykita”, nispa. Chay cusita runataj Joabpa ñaupaqenman kʼumuykukuytawan correspa kachaykukorqa. 22 Sadocpa wawan Ahimaaztaj ujtawan Joabta nerqa: “Ama jina kaspa, imapis kajtin saqellaway ari chay cusitaj qhepanta rinayta”, nispa. Joabtajrí nerqa: “Wawáy, ¿imapajñataj riwajri? ¿Imataña willamuwajri?”, nispa. 23 Ahimaaztaj nillarqapuni: “Imapis kajtin kachallaway ari”, nispa. Chayrayku Joabqa nerqa: “Ya, correypis ari”, nispa. Ahimaaztaj llojsiytawan, Jordán mayu ñanta correrqa, cusitatapis ñaupaykorqa.
24 Davidqa llajtaj iskay punkusnin+ chaupipi tiyakusharqa. Qhawaj guardiataj+ llajta perqa punku patapi terraza karqa chayman wicharerqa. Qhawarispataj uj runata sapallanta corremushajta rikorqa. 25 Chayrayku qhawaj guardiaqa qhaparispa reyman willarqa. Reytaj nerqa: “Sapallan jamushan chayqa, ima willaytachá apamushan”, nispa. Chay runa qayllamushajtintaj 26 qhawaj guardiaqa waj runata corremushajta rikullarqataj, punkuta qhawaj runamantaj qhaparerqa: “Qhawarí, waj runa sapallan corremushallantaj”, nispa. Reytaj nerqa: “Chay runapis ima willaytachá apamushallantaj”, nispa. 27 Qhawaj guardiataj nerqa: “Ñaupaj kaj runaj corresqanqa Sadocpa wawan Ahimaazpa+ corresqanman rijchʼakun”, nispa. Reytaj nerqa: “Payqa kʼacha runa. Allin willaykunatachá apamushan”, nispa. 28 Ahimaazqa reyta qhaparimorqa: “Tukuy imapis allillan”, nispa. Chaymantataj reypa ñaupaqenman pampakama kʼumuykukuspa nerqa: “Jehová Diosniyki jatunchasqa kachun. Paymin reyninman jaywaykun contranpi oqharikojkunata”,+ nispa.
29 Reytajrí taporqa: “¿Allillanchu kashan joven Absalonqa?”, nispa. Ahimaaztaj kuticherqa: “Joab noqata chay ujnin kamachiykitawan kachamushawajtiyku jatun chʼajwa karqa, manataj yacharqanichu imamantachus chʼajwashasqankuta”,+ nispa. 30 Reytaj nerqa: “Ladeakuspa kaypi sayaykuy”, nispa. Ahimaaztaj ladeakuspa chaypi sayaykorqa.
31 Chantá cusita runa chayamuspa+ nerqa: “Reyníy, wiraqochíy, willaykunata apamushayki: Kunan pʼunchay Jehová Diosqa justiciata ruwapusunki. Paymin contraykipi tukuy oqharikojkunamanta kacharichisunki”,+ nispa. 32 Reytajrí cusitata taporqa: “¿Allillanchu kashan joven Absalonqa?”, nispa. Cusitataj kuticherqa: “Wiraqochíy, reyníy, tukuynin enemigosniyki, jinallataj ñakʼarichisunankupaj contraykita tukuy oqharikojkunapis joven Absalón jina tukukapuchunku”,+ nispa.
33 Reytaj ni imanakuyta aterqachu. Punku patapi terrazaman wicharispataj, chaypi karqa chay cuartoman yaykuspa waqarqa. Chay ukhupi puriykachaspataj nisharqa: “Wawáy Absalón. Wawáy Absalón. Wawáy, qan wañunaykitaqa noqallapis wañuyman karqa. Wawáy Absalón. Wawáy”,+ nispa.
19 Joabman willarqanku: “Reyqa wawan Absalonmanta waqashan,+ manchay llakisqa kashan”, nispa. 2 Ajinamanta chay pʼunchay atipasqankoqa tukuynin soldadospaj llakiyman tukorqa. Paykunaqa uyarerqanku reyqa wawanmanta manchay llakisqa kashasqanta. 3 Soldadosqa chʼin chʼinlla llajtaman kutimorqanku,+ maqanakumantapis ayqekamunkuman jina pʼenqasqalla kutimorqanku. 4 Reyqa uyanta qhataykukuspa qhaparikusharqa: “Wawáy Absalón. Absalón wawáy, wawitáy”,+ nispa.
5 Joabqa rey kasharqa chay wasiman yaykuspa nerqa: “Kunan pʼunchay tukuynin kamachisniykita pʼenqaypi rikhurichinki. Kunan pʼunchay paykunaqa qanta salvasunku, qhari wawasniykita,+ warmi wawasniykita,+ warmisniykita, tanta warmisniykitapis.*+ 6 Qanqa chejnikusojkunata munakunki, munakusojkunatataj chejnikunki. Kunan pʼunchay sutʼita reparachiwayku, capitanesniykipis kamachisniykipis qanpajqa ni imapischu kasqankuta. Sichus kunan Absalón kausashanman, noqaykutaj tukuyniyku wañusqa kashaykuman chayqa, qanqa manchay kusisqachá kashawaj. 7 Kunanqa sayarispa llojsiytawan kamachisniykita kallpachamuy. Jehová Diospa sutinpi juraspa nisqayki: Manachus kallpachamunkeqa, kunan chʼisipajqa ni uj runapis qanman kutisqañachu kanqa. Chaytaj qanpajqa aswan sinchʼi kanqa jovenniykimantapacha tukuy ñakʼarisqaykimanta nisqaqa”, nispa. 8 Ajinapi reyqa sayarispa llajta punkupi tiyaykamorqa. Tukuynin runasmantaj kay jinata willamorqanku: “Reyqa llajta punkupi tiyasqa kashan”, nispa. Chayrayku tukuy runas reypa ñaupaqenman rerqanku.
Israelmanta runasqa wasisninkuman ayqekusqanku.+ 9 Israelmanta tukuynin ayllus* ukhupi runasqa siminakusharqanku: “Reyqa enemigosninchejmanta librawarqanchej,+ filisteosmantapis kacharichiwarqanchej. Kunantajrí Absalonmanta ayqekuspa kay nacionninchejmanta ripun.+ 10 Noqanchejqa Absalonta churarqanchej kamachinawanchejpaj.+ Paytaj maqanakupi wañun.+ ¿Imajtintaj mana ni imata ruwashankichejchu reyta kutirichimunaykichejpajri?”, nispa.
11 Rey Davidtaj sacerdote Sadocman,+ sacerdote Abiatarman+ kay willayta apacherqa: “Judamanta+ kurajkunaman kayta nimuychej: ‘Tukuynin israelitaspa parlasqankoqa rey kashan chay wasikama chayamun. Qankunataj ni imata ruwashankichejchu rey wasinman kutinpunanpaj. 12 Qankunaqa hermanosniy kankichej, yawar masisniy.* Nitaj ni imata ruwashankichejchu rey kutinpunanpaj’, nispa. 13 Amasamantaj+ niychej: ‘Qanwan noqawan, ¿nichu yawar masis kanchej?* Manachus kunanmantapacha Joabpa+ cuentanmanta ejercitoj comandantenta jina churasqayki chayqa, Dios sinchʼita castigawachun’, nispa”.
14 Ajinata reyqa Judapi kaj tukuynin runaspa sonqonkuta suwarqa, paykunataj kay willayta apacherqanku: “Tukuy kamachisniykiwan khuska kutinpuy”, nispa.
15 Reytaj kutinpunanpaj puririmorqa, Jordanmantaj chayamorqa. Judamanta runastaj Guilgalman+ jamorqanku payta taripanankupaj, Jordán mayuntataj pusanankupaj. 16 Bahurimmanta Gueraj wawan benjaminita Simeipis,+ Judamanta runaswan usqhayllata uraykorqa rey Davidta taripamunanpaj. 17 Paywanqa rerqanku Benjaminmanta 1.000 qharis. Saulpa familianmanta kamachin Zibapis+ usqhayllata uraykorqa 15 qhari wawasninwan, 20 kamachisninwan ima. Payqa usqhayllata Jordanman uraykorqa niraj rey chayamushajtin. 18 Mayutataj chimparqa* reypa familianta chimpachimunanpaj, reypa tukuy ima munasqantataj ruwananpaj. Rey Jordán mayuta chimpananpajña kashajtin, Gueraj wawan Simeiqa paypa ñaupaqenpi kʼumuykukorqa. 19 Chantá reyman nerqa: “Wiraqochíy, reyníy, ama juchachawaychu, ama yuyarikuychu Jerusalenmanta llojsimushajtiyki chay mana allin kajta ruwasusqaymanta.+ Reyníy, qonqapuy chayta. 20 Noqaqa allinta yachani juchallikusqayta. Chayrayku reyníy, noqapuni Josej familianmanta ñaupajta uraykamorqani reyta taripanaypaj”, nispa.
21 Zeruyaj+ wawan Abisaitaj+ chay ratopacha nerqa: “¿Nichu Simeitaqa chay juchanmanta wañuchina kanman? Payqa Jehová Diospa ajllakusqanta maldicerqa”,+ nispa. 22 Davidtaj nerqa: “Zeruyaj wawasnin,+ ¿ima ruwanaykichej tiyan qankuna? ¿Imajtín contrallaytapuni oqharikunkichejri? ¿Nichu kunanmantapacha watejmanta Israelpi rey kasaj? ¿Imapajñataj Israelpi uj runata wañuchisunmanri?”, nispa. 23 Chantá reyqa Simeita nerqa: “Mana wañunkichu”, nispa, juraporqataj.+
24 Saulpa allchhin Mefibosetpis+ reyta taripaj uraykullarqataj. Payqa rey ripusqanmantapacha allillanta kutinpunankama mana chakisninta mayllakusqachu, mana barbanta* kʼutukusqachu, nitaj ropantapis tʼajsakusqachu. 25 Reyta taripaj Jerusalenman chayajtintaj* reyqa taporqa: “Mefibóset, ¿imajtín mana noqawan khuska rerqankichuri?”, nispa. 26 Mefibosettaj kuticherqa: “Wiraqochíy, reyníy, kamachiy Zibá+ chʼaukiyaykuwan.* Suchu kasqayrayku+ payta nerqani: ‘Burrota caronaykapuway* montaykuspa reywan rinaypaj’, nispa. 27 Paytajrí reyníy, llullasta noqamanta willasusqa.+ Qantajrí cheqa Diospa* angelnin jina kanki. Chayrayku wiraqochíy, reyníy, ruwallay imachus allin rijchʼasusqanta. 28 Qanqa reyníy, tataypa familianta tukuyninkuta wañuchillawaj karqa, manataj chayta ruwarqankichu. Antes noqataqa qanwan khuska mikhunaypaj pusachimuwarqanki.+ ¿Imatawantaj reymanta mañakuymanri?”, nispa.
29 Reytajrí nerqa: “Amaña jinata parlaychu. Kayta kamachiykichej: Qanwan Zibawan jallpʼasta partinakuychej”,+ nispa. 30 Mefibosettaj reyta nerqa: “Qanqa wiraqochíy, allillanta wasiykiman chayanpunki. Chayrayku paylla tukuyninta japʼikapuchun”, nispa.
31 Chantá galaadita Barzilaiqa+ Roguelimmanta Jordanman uraykamorqa reyta Jordán mayukama pusananpaj. 32 Barzilaiqa allin machituña karqa, 80 watasniyojña karqa. Rey Mahanaimpi kashajtin, Barzilaiqa qhapaj kasqanrayku tukuy imata reyman qorqa mikhunanpaj.+ 33 Chayrayku reyqa Barzilaita nerqa: “Jaku chimpaspa noqawan ripuna. Noqaqa Jerusalenpi ni ima mikhunata pisichisqaykichu”,+ nispa. 34 Barzilaitajrí reyta nerqa: “¿Mashkha watastawanpuni kausaymanri? ¿Imapajñá reywan Jerusalenman riymanri? 35 Noqaqa 80 watasniyojña kani.+ ¿Reparayta atishanirajchu allin kajta, mana allinta kajtapis? Kay kamachiykeqa, ¿miskʼitarajchu mikhukun, miskʼitarajchu ujyakun? Takidoresta takidorasta,+ ¿uyariyta atishanirajchu? Wiraqochíy, reyníy, ¿imapajtaj pusawankiman waj qhawanatari? 36 Reyta Jordankama jamuysispaqa kusisqaña kani. ¿Imapajña rey chaytawan ruwapuwanmanri? 37 Ama jina kaspa, wasiyman kachapullaway ari. Noqaqa llajtaypi wañupusaj, tata mamaypa sepulturanku qayllapi.+ Kaypi kashan kamachiyki Kimham.+ Wiraqochíy, reyníy, pay qanwan rispa mayuta chimpachun. Imachus allin rijchʼasunki chayta paypaj ruwapuy”, nispa.
38 Chayrayku reyqa nerqa: “Ya, Kimham noqawan chimpanqa. Paypajqa imachus allin rijchʼasunki chayta ruwapusaj. Qanrayku tukuy ima mañakuwasqaykita paypaj ruwapusaj”, nispa. 39 Tukuy runastaj Jordán mayuta chimparqanku. Reytaj niraj chimpashaspa Barzilaita muchʼaykorqa,+ bendicerqataj. Barzilaitaj wasinman kutiporqa. 40 Rey Guilgalman+ chimpashajtin Kimhamqa paywan chimparqa. Judamanta runaspis Israel runasmanta khuskanpis reywan mayuta chimpallarqankutaj.+
41 Chantá Israelmanta tukuy runas reyta taporqanku: “¿Imaraykutaj Judamanta kay hermanosniyku reyta pakayllamanta apamunku? Paykunalla reyta, familiantapis, paywan kaj runastapis Jordán mayuta chimpachimunku”,+ nispa. 42 Judamanta tukuy runastaj Israelmanta runasman kuticherqanku: “Reyqa noqaykoj familiaykumanta.+ ¿Imajtín phiñakushankichej? ¿Reypa kapuyninmantachu noqayku mikhushayku imataj? ¿Imatapis qoshawaykuchu imataj?”, nispa.
43 Israelmanta runastaj Judamanta runasta nerqanku: “Noqaykoqa chunka ayllus kayku. Chayrayku noqayku Davidtaqa pusamunayku karqa. ¿Imajtintaj pisipaj qhawawayku? ¿Manachu noqayku ñaupaqeykichejta rispa reyta apamunayku karqa?”, nispa. Judamanta runastaj Israelmanta runasta parlaspa casi mikhuykorqanku.*
20 Chaypeqa uj chʼajwaku runa karqa Seba sutiyoj.+ Payqa benjaminita karqa, Bicrij wawan. Sebaqa wajrata waqachiytawan+ nerqa: “¿Imanchejtaj David kasqa? Noqanchejqa Jesej wawan Davidmanta ni imatapis japʼisunchu.+ Israelitas, diosesniykichejman* kutipuychej”,+ nispa. 2 Chayta uyarispa Israelmanta tukuy runasqa Davidta saqerpaspa Bicrij wawan Sebata qhaterqanku.+ Judamanta runastaj Jordanmanta Jerusalenkama, mana reyninku Davidta saqerparqankuchu.+
3 Rey Davidqa Jerusalenpi wasinman*+ chayaspa, wasinta qhawanankupaj saqerqa chay chunka tanta warmisninta* uj wasiman churarqa,+ guardiastataj paykunapaj churarqa. Davidqa chay warmisninman mana mikhunata pisichejchu. Jinapis manaña paykunawan ujtawan puñuykorqachu.+ Chay warmisqa chay wasipi wisqʼasqa tiyakorqanku wañupunankukama. Qosanku kausakushajtinpis paykunaqa viudas jina tiyakorqanku.
4 Chantá reyqa Amasata+ nerqa: “Judamanta runasta wajyamuy. Kinsa pʼunchaymantawan kayman jamuchunku, qanpis jamunki”, nispa. 5 Ajinapi Amasaqa rerqa Judamanta runasta tantamoj. Jinapis mana chay nisqan pʼunchaypaj chayamorqachu. 6 Davidtaj Abisaita+ nerqa: “Bicrij wawan Sebaqa+ Absalonmantapis+ astawan ñakʼarichiwasunman. Chayrayku wiraqochiykej kamachisninta pusariykukuspa qhatiykuy. Pajtataj sumaj perqasniyoj llajtasman yaykuspa ayqekushanman”, nispa. 7 Ajinapi Joabpa+ soldadosnin, keretitas, peletitas,+ tukuynin wapu runaspis Sebata qhatiykorqanku. Paykunaqa Jerusalenmanta llojserqanku Bicrij wawan Sebata qhatiykunankupaj. 8 Gabaonpi+ jatun rumi karqa chayman chayajtinku, Amasaqa+ paykunata taripaj jamorqa. Joabqa maqanakuna ropayoj kasharqa, espadantaj chumpinpi kasharqa. Amasaman chimpashajtintaj espadanqa churananmanta llojsirpaspa tʼakarparikorqa.
9 Chantá Joabqa Amasata nerqa: “Hermanóy, ¿allillanchu tukuy imapis?”, nispa. Chaymantataj paña makinwan barbanmanta* Amasata japʼerqa muchʼaykunanpaj jina. 10 Amasatajrí mana cuidakorqachu Joab makinpi japʼisharqa chay espadamantaqa. Joabtaj ujllata chay espadanta Amasaj wijsanman satʼiykorqa,+ chʼunchulasnintaj llojsirpamuspa pampakama chayarqa. Ujta satʼiykuspalla Amasataqa wañurpacherqa. Chaymantataj Joabwan, hermanon Abisaiwanqa Bicrij wawan Sebata qhatiykullarqankupuni.
11 Joabpa ujnin soldadonqa Amasaj cuerpon chaynejpi sayaykuspa nerqa: “Pichus Joabman, Davidmanpis kutisqa kajqa Joabpa qhepanta rillachunpuni”, nispa. 12 Chaykama Amasaqa ñan chaupipi yawarninpi suntʼiykachasharqa.* Chay soldadotaj tukuypuni chaypi sayaykusqankuta rikuspa, Amasata ñanmanta waj ladoman qhataterqa. Chantapis uj ropawan qhataykorqa, amaña pasajkuna chaypi sayaykunankupaj. 13 Ñanmanta waj ladoman qhatatejtintaj, tukuy runas Joabpa qhepanta rerqanku Bicrij wawan Sebata+ qhatiykunankupaj.
14 Sebaqa Israelpa tukuy ayllusninta* pasaspa Abel-Bet-Maacaman+ chayarqa. Bicritaspis tantaykukuspa qhepanta llajtaman yaykullarqankutaj.
15 Joabwan soldadosninwantaj Abel-Bet-Maacaman chayaspa jallpʼa lomaswan muyuykucherqanku, chay llajta sumaj perqasniyoj kasqanrayku. Joabpa soldadosnintaj perqaj uranta allaj churakorqanku, perqata urmachiyta munaspa. 16 Jinapi uj yachayniyoj warmi llajtamantapacha qhaparimorqa: “Uyariwaychej, uyariwaychej. Ama jina kaspa Joabta wajyaripuwaychej. Paywan parlayta munani”, nispa. 17 Joab qayllaykojtintaj, warmeqa taporqa: “¿Qanchu Joab kanki?”, nispa. Joabtaj kuticherqa: “Arí, noqa kani”, nispa. Warmitaj nerqa: “Uyarillay kay kamachiykej parlasqanta”, nispa. Joabtaj nerqa: “Nillaway, uyarishayki”, nispa. 18 Warmitaj nerqa: “Unayqa nej kanku: ‘Abel llajtapi tapukuychej’, nispa, chaypi imapis chʼuwachakullan. 19 Noqaqa Israelmanta llampʼu sonqoyojkunaj sutinpi parlamushani, atienekunapaj jina kajkunaj sutinpi. Qanqa Israelpi kay mama llajtata chinkachiyta munashanki. ¿Imajtintaj Jehová Diospa herencianta chinkachiyta munashankiri?”,+ nispa. 20 Joabtaj kuticherqa: “Ni jaykʼaj kay llajtataqa chinkachiymanchu, manapuni phiriykuymanchu. 21 Mana chayta ruwajchu jamuni. Yachawajchus, Efraín orqosmanta+ Bicrij wawan Sebaqa+ rey Davidpa contranta oqharikun.* Chay runallata entregawaychej, noqataj kay llajtamanta ripusaj”, nispa. Chay warmitaj Joabta nerqa: “Ya, chay runaj umanta perqa patanta choqaykamusqayku”, nispa.
22 Chay ratopacha chay yachayniyoj warmeqa, llajtantinwan parlamorqa. Paykunataj Bicrij wawan Sebaj umanta qholuspa Joabman choqamorqanku. Chantá Joabqa wajrata waqacherqa, runastaj chay llajtamanta ithirikuspa wasisninkuman kutiporqanku.+ Joabpis Jerusalenman kutiporqa, rey kasharqa chayman.
23 Joabqa Israelpa tukuynin soldadospa comandanten karqa.+ Jehoiadaj+ wawan Benayataj+ cargoyoj karqa keretitasmanta, peletitasmantapis.+ 24 Adoramqa+ encargado karqa reypaj tukuy trabajajkunamanta. Ahiludpa wawan Jehosafattaj+ reypa qhelqerin karqa. 25 Sevaqa secretario karqa. Sadocwan+ Abiatarwantaj+ sacerdotes karqanku. 26 Jairita Irapis Davidpa ujnin kuraj kamachejnin karqa.*
21 Davidpa tiemponpeqa kinsa wata juntʼata yarqhay karqa.+ Chayrayku Davidqa Jehová Diosta tapukorqa, Jehová Diostaj kuticherqa: “Saulwan familianwan juchayoj kanku yawarta jichʼasqankumanta. Payqa gabaonitasta wañuracherqa”,+ nispa. 2 Chayrayku reyqa gabaonitasta+ wajyacherqa paykunawan parlananpaj. Gabaonitasqa mana israelitaschu karqanku. Paykunaqa amorreosmanta+ puchojkuna karqanku. Israelitasqa juraspa nisqanku paykunata mana wañuchinankuta.+ Saultaj Israelmanta runasta, Judamanta runastawan anchata munakusqanrayku gabaonitasta tukuchiyta munarqa. 3 Davidqa gabaonitasta taporqa: “¿Imatá ruwapuykichejman? ¿Imawantaj juchaykumanta pagaykichejman, jinamanta Jehová Diospa herencianta bendecinaykichejpaj?”, nispa. 4 Gabaonitastaj kuticherqanku: “Saulwan familianwan imatachus ruwawasqaykutaqa ni qolqepis, ni qoripis juntʼanmanchu.+ Nitaj pitapis Israelpi wañuchiykumanchu”, nispa. Davidtaj nerqa: “Imatachus munasqaykichejta mañakullawaychej, noqataj ruwallasaj”, nispa. 5 Paykunataj reyman nerqanku: “Chay runaqa noqayku ukhumanta ashkhasta wañuracherqa. Israel jallpʼamantataj chinkasqata chinkachiyta munawarqayku.+ 6 Chayrayku Saulpa qanchis wawasninta qonawaykuta munaykuman. Noqaykutaj paykunata wañuchispa Jehová Diospa ñaupaqenpi warkhusqayku,+ Jehová Diospa ajllakusqan+ Saulpa llajtan Guibeapi”,+ nispa. Reytaj nerqa: “Ya, entregasqaykichej”, nispa.
7 Jinapis reyqa Jonatanpa wawan Mefibosetta+ khuyakorqa, Saulpa allchhinta, Davidwan Saulpa wawan Jonatanwan Jehová Diospa ñaupaqenpi juramentota ruwasqankurayku.+ 8 Reyqa ajllarqa Rizpaj+ wawasnin Armonita, Mefibosettawan. Rizpaqa Ayaj wawan karqa, chay wawastataj Saulpaj nacechikusqa. Chantá ajllallarqataj Saulpa warmi wawan Micalpa*+ phishqa wawasninta. Chay wawastaqa nacechikorqa meholatita Barzilaij wawan Adrielpaj.+ 9 Paykunatataj gabaonitasman entregarqa. Gabaonitastaj ayasninkuta* orqopi warkhuykorqanku Jehová Diospa ñaupaqenpi.+ Qanchisnintin ujllapi wañorqanku. Paykunataqa wañuracherqanku cosecha qallariyta, cebadata* oqhariyta qallarishajtinku. 10 Chantá Ayaj wawan Rizpaqa+ qhashqa telata apakuspa uj chhanka patapi mastʼakorqa. Chaypitaj qhepakorqa cosecha qallariymantapacha, chay ayaspa* patankuman para urmamunankama. Payqa mana saqerqachu aycha mikhu pʼisqos pʼunchay chay ayasman tiyaykamunankuta, ni chʼisisninpis saqerqachu monte animales chimpamunankuta.
11 Chantá Davidman willarqanku imatachus Saulpa tanta warmin* Ayaj wawan Rizpá ruwasqanta. 12 Chayrayku Davidqa Saulpa tullusninta, wawan Jonatanpa tullusnintawan oqharimorqa. Chay tullusninkutaqa japʼisharqanku Jabés-Galaadmanta+ kurajkuna.* Paykunaqa Bet-San llajtaj plazanmanta pakayllamanta Saulpa ayanta,* Jonatanpa ayantawan apakapusqanku. Chay plazapi filisteosqa chay ayasta warkhusqanku Saulta Guilboapi atiparqanku chaypacha.+ 13 Davidqa Jabés-Galaadmanta apakanporqa Saulpa tullusninta, wawan Jonatanpa tullusnintawan. Gabaonitas warkhuykorqanku chay runaspa tullusninkutapis oqharimullarqankutaj.+ 14 Chantá Saulpa tullusninta, wawan Jonatanpa tullusnintapis, Saulpa tatan Quispa+ sepulturanpi pʼamparqanku, Zelapi,+ Benjamín jallpʼapi. Reypa tukuy ima nisqanta ruwajtinkutaj, Diosqa imatachus nacionnintinpaj mañakusqankuta uyarerqa.+
15 Filisteoswan israelitaswan watejmanta maqanakuyta qallarerqanku.+ Ajinapi Davidqa kamachisninwan uraykuspa filisteoswan maqanakorqa, maytataj saykʼorqa. 16 Jinapi refaimkunaj+ mirayninkumanta Isbí-Benob sutiyoj runa Davidta wañuchiyta munarqa. Chay runaj tʼojsina lanzanqa cobremanta karqa, pesarqataj kinsa kilos khuskanniyoj,*+ tiyapullarqataj uj mosoj espadan. 17 Chay ratopachataj Zeruyaj wawan Abisái+ salvaj jamorqa.+ Payqa chay filisteoman phawaykuspa wañucherqa. Davidpa soldadosnintaj juraspa Davidman nerqanku: “Manaña noqaykuwan khuska maqanakuman rinkichu,+ Israelpa lamparan ama wañunanpaj”,+ nispa.
18 Tiemponmantaj israelitasqa Gobpi filisteoswan guerrapi tinkullarqankutaj.+ Chay maqanakupitaj husatita Sibecaiqa+ Safta wañucherqa, Safqa refaimkunaj mirayninkumanta karqa.+
19 Chantá watejmanta Gobpi filisteoswan guerra kallarqataj.+ Chaypacha betlemita Jaaré-Oreguimpa wawan Elhananqa, guitita Goliatta wañucherqa. Goliatpa tʼojsina lanzanqa awana kʼaspi jinapuni karqa.+
20 Watejmanta guerra kallarqataj Gat llajtapi. Chay llajtapitaj uj runa karqa manchay jatunpuni, sapa makinpi sojta dedosniyoj, sapa chakinpipis sojta dedosniyoj, tukuyninpi 24 dedosniyoj karqa. Chay runapis refaimkunaj miraynillanmantataj karqa.+ 21 Chay runaqa israelitasta manchayta toreamusharqa maqanakuyta munaspa.+ Chayrayku Simeij+ wawan Jonatanqa chay runata wañurpacherqa. Simeiqa Davidpa hermanon karqa.
22 Chay tawa karqanku refaimkunaj mirayninku Gat llajtapi. Paykunataqa Davidwan kamachisninwan wañucherqanku.+
22 Davidqa kay takiyta Jehová Diospaj takerqa,+ maypachachus Jehová Diosqa Davidta salvarqa tukuynin enemigosninmanta,+ Saulmantapis+ chaypacha. 2 Davidqa nerqa:
“Jehová Diosmin pakakunay chhanka,+ paymin jarkʼachasqa lugarniy, paymin salvawajniy.+
3 Diosneyqa pakakunay chhanka,+ paypi noqaqa pakakuni.
Paymin jarkʼawaj escudoyqa,+ may atiyniyoj salvawajniy,* paymin pakakunayqa.+
Payman pakakamuyta atini,+ paymin salvawajniy.+ Qanmin librawanki qhasillamanta ñakʼarichiwayta munaj runamanta.
4 Jehová Diosman qhaparikuni, paylla jatunchanapaj jina.
Paymin enemigosniymanta salvawanqa.
5 Wañoyqa yaku jina qhollchoqeyaspa noqaman qʼajchakamuwarqa.+
Ni imapaj valej runasqa yaku jina may chhika jamuspa sinchʼita mancharichiwarqanku.+
6 Sepulturaj* waskhasnenqa matʼita wataykuwarqanku.+
Wañuchej trampas ñaupaqeypi kasharqanku.+
7 Llakiyniypi Jehová Diosman qhaparikorqani.+
Qhaparikuspa Diosniymanta mañakorqani.
Paytaj templonmantapacha parlasqayta uyarimorqa.
Yanapata mañakuspa qhaparikusqayqa ninrisninman chayarqa.+
8 Chaypacha jallpʼaqa kharkatiterqa, kayman jaqayman kuyurerqa.+
Cielospa cimientosnenqa kharkatiterqanku.+
Kayman jaqayman kuyurerqanku Dios sinchʼita phiñakusqanrayku.+
9 Diospa senqanmantaqa qʼoshñi llojsimorqa.
Siminmantapis sinchʼita laurarishaj nina llojsimorqa.+
Kʼajarishaj brasas paymanta llojsimorqanku.
10 Payqa uraykamushaspa cielota tiyaykuchimorqa.+
Chakisnin urapitaj yana phuyus karqa.+
11 Querubinpi*+ montasqa phawaykamorqa.
Angelpa lijrasninpi* rikhurimorqa.+
12 Chantaqa laqha phuyuswan muyuykuchikorqa, chʼujlla ukhupi jina kananpaj.+
Payqa chay yana laqha phuyuswan muyuykusqa kasharqa.
13 Diospa ñaupaqenpi kaj kʼanchaymantaqa kʼajarishaj brasas tʼakakamorqa.
14 Chaypacha Jehová Diosqa cielomanta qhorurun qhorurun nichimorqa.+
Patapi kaj Diosqa parlasqanta uyarichimorqa.+
15 Flechasninta kachaykamuspa+ enemigosninta tukuy ladoman ayqeracherqa.
Lliuj lliujkunata kachaykamuspa paykunata musphaykachacherqa.+
16 Jehová Dios kʼamisqanrayku,
senqanmantapis sinchʼi wayrata jina samamusqanrayku,+
mar yakuspa ukhu pampasnin rikukamorqa,+ jallpʼaj cimientosninpis yachakamorqa.
17 Diospa makenqa patamantapacha taripamuwarqa,
japʼiwaspataj yaku ukhumanta orqhomuwarqa.+
18 Diosqa chay kallpasapa enemigoymanta kacharichiwarqa.+
Chejniwajkunamanta librawarqa, noqamanta aswan kallpayoj kashajtinkupis.
19 Desgracia patapi kashajtiy chay enemigosneyqa contrayta oqharikorqanku,+
Jehová Diostajrí yanapawarqa.
20 Diosqa jarkʼachasqa lugarman apawarqa.+
Noqawan sonqo juntʼasqa kasqanrayku kacharichiwarqa.+
22 Jehová Diospa ñannintapuni purini,
Diosniymantaqa mana karunchakunichu, paymanta karunchakoyqa jatun jucha.
23 Juiciopi tukuy nisqasnintaqa+ yuyarikunipuni.
Kamachisqasninmantapis mana karunchakusajchu.+
24 Diospa ñaupaqenpi mana juchayoj kakusaj.+
Mana pantanaypaj allinta qhawarikusaj.+
25 Jehová Diosqa cheqan runa kasqayman jina pagapuwachun,+
paypa ñaupaqenpi mana juchayoj kasqayman jina.+
26 Munakusojtaqa munakullankitaj.+
Mana juchayoj runaqa reparanqa mana juchayoj kasqaykita.+
27 Llimphu runawanqa, llimphullataj kanki.+
Chʼauka* runawanrí, mana chʼaukiyachikullawajchu.*+
28 Qanmin kʼumuykukoj sonqoyoj runastaqa salvanki,+
jatunchakoj runastataj mana allinpajchu qhawanki, kʼumuykachachinkitaj.+
29 Jehová Diosníy, qanmin lamparayqa kanki.+
Jehová Diosmin laqhapi kashajtiy kʼanchapuwan.+
30 Yanapayniykiwanqa tropa suwaswanpis maqanakullayman.
Diospa atiyninwanqa perqa patatapis wasaykullayman.+
31 Diospa* ruwasqasnenqa mana pantayniyoj.+
Jehová Diospa nisqanqa llimphu.+
Diosqa paypi pakakojkunapaj jarkʼakuna escudo.+
32 Jehová Diosmanta aswanqa mana waj Diosqa kanchu.+
¿Pitaj Diosninchej jina pakakuna chhanka kasqari?+
33 Diosmin sumaj jarkʼachasqa lugarniy.+
Paymin ñanniytaqa llimphuchanqa.+
34 Diosqa chakisniyta ligerosman tukuchin tarukaj chakisninta jina.
Chayrayku qaqa puntasman wicharispa sayayta atillani.+
35 Diosqa makisniyta sumajta yachachin wañuchinaku maqanakupaj.
Makisniywanqa cobremanta flechana arcotapis* matʼiyta atini.
36 Qanmin escudoykiwan jarkʼawanki.
Kʼumuykukoj sonqo kasqaykirayku jatunpaj qhawasqa kani.+
37 Diosníy, qanmin purinay ñanta anchoyachinki.
Chayninta purispaqa mana lluskʼasajchu.+
38 Enemigosniytaqa qhatiykusaj tukuchinaykama.
Mana kutimusajchu paykunata wañurachinaykama.
39 Enemigosniytaqa mana ujtawan sayarikunankupaj jina pʼaltarparisaj, chinkarparichisajtaj.+
Paykunataqa chakisniywan sarurasaj.
40 Diosníy, qanmin wañuchinaku maqanakupaj kallpata qowanki.+
Qanmin enemigosniyta ñaupaqeyman urmarachinki.+
41 Qanmin enemigosniyta ñaupaqeymanta ayqechinki.+
Noqataj chejnikuwajkunata wañurachisaj.+
42 Enemigosneyqa yanapata mañakuspa qhaparikunku, nitaj pipis paykunata salvanchu.
Jehová Diosmanpis qhaparikunku, paytajrí mana uyarimunchu.+
43 Paykunataqa ñutʼuta tʼunarqosaj ñutʼu jallpʼata jina.
Paykunataqa ñutʼuta ruwaytawan callespi tʼuruta jina sarusaj.
44 Diosníy, qanmin librawanki chay churanakoj llajta masisniymanta.+
Nacionespi uma kanaypaj yanapawanki.+
Noqataqa mana rejsisqay runas sirviwanqanku.+
45 Waj llajtayoj runasqa ñaupaqeyman jamuspa kʼumuykukonqanku.+
Paykunaqa noqamanta uyarispallaraj kasuwanqanku.
46 Waj llajtayoj runasqa manchachikonqanku.
Jarkʼachasqa lugaresninkumanta kharkatitispa jamonqanku.
47 Jehová Diosmin kausaj Diosqa. Yupaychasqa kachun pakakunay Chhankaqa.+
Jatunchasqa kachun Diosneyqa, paymin salvawaj chhankaqa.+
48 Diosqa noqarayku enemigosniymanta vengakun.+
Payqa chakisniy uraman runasta churan.+
49 Diosqa librawan enemigosniymanta.
Diosníy, qanmin pataman oqhariwanki+ contraypi maqanakojkuna mana imananawankupaj.
Qanmin librawanki qhasillamanta ñakʼarichiwayta munaj runamanta.+
50 Chayrayku Jehová Diosníy, naciones ukhupi graciasta qosqayki.+
Sutiykita jatunchaspa takirisaj:+
51 Diosqa tʼukuna imasta ruwaspa churasqan reyta salvan.+
Diosqa ajllakusqanta munakun.
Diosqa Davidta munakun, jinallataj miraynintapis wiñaypaj wiñaynintinpaj”.+
23 Davidpa qhepa kaj parlasqasnenqa kaykuna kanku:+
Payqa Jacobpa Diosninpa ajllasqan.+
Payqa Israelpa takiykunasninta kʼachituta takin.+
2 Jehová Diospa espiritun noqanejta parlarqa.+
Parlasqasninta simiyman churarqa.+
‘Runaspa kamachejnin cheqan runa kajtenqa,+
Diosta manchachikuspataj kamachejtenqa,+
4 tutamanta intej kʼanchaynin jina,+
mana phuyusniyoj sutʼiyay jina.
Chayqa para pasayta intej kʼanchaynin jina,
jallpʼapi qhorasta wiñachin’,+ nispa.
5 ¿Manachu mirayniymanta reyesqa* Diospa ñaupaqenpi ajina kanku?
Diosqa noqawan wiñaypaj tratota ruwarqa,+
sumaj wakichisqata, juntʼakunanpajtaj.
Chay tratoqa salvacionniy, chaymin kusikunayqa.
Chayrayku Diosqa tʼikarichin.+
6 Mana ni imapaj valej runasqa khishkas jina chinkachisqa kanku.+
Ni makillawanpis chay khishkastaqa japʼiyta atinchejchu.
7 Runa chayta llankharinanpajqa
fierromanta sumaj herramientayoj kanan tiyan, tʼojsina lanza kʼaspiyojtaj,
chay pachanpitaj khishkaqa ninawan ruphachisqa kanan tiyan”, nispa.
8 Davidpa wapu soldadosninpa+ sutisnenqa kaykuna kanku: tahkemonita Joseb-Basébet, payqa kinsa aswan wapu soldadospa kamachejninku karqa.+ Uj pachataj tʼojsina lanzallanwan 800 runasta wañucherqa. 9 Paypa qhepantataj Dodoj+ wawan, Ahohijpa allchhin Eleazar karqa.+ Payqa chay kinsa wapu soldadosmanta ujnin karqa, Davidwantaj karqa filisteosta toreashajtinku maqanakuyta munaspa. Filisteosqa chaypi tantakusqanku maqanakunankupaj. Israelmanta soldadostaj ayqekorqanku. 10 Eleazartaj mana ayqekorqachu. Payqa filisteosta wañuracherqa makin saykʼunankama, espadanta japʼisqanpi makin utinankama.+ Chay pʼunchay Jehová Diosqa paykunata tʼukunata atipacherqa.*+ Soldadostaj Eleazarpa qhepanta risharqanku wañusqaspa valorniyoj imasninkuta oqharispa.
11 Paypa qhepantataj hararita Aguejpa wawan Samá karqa. Filisteosqa Lehipi tantakorqanku, maypichus lentejas chajra karqa chaypi. Soldadostaj filisteosmanta ayqekorqanku. 12 Samataj pachanpi sayaykorqa, chay jallpʼasta jarkʼakuspataj maqanakuspa filisteosta wañuracherqa. Ajinamanta Jehová Diosqa tʼukunata atiparqa.*+
13 Cosecha tiempopi soldadospa kinsa chunka kurajkunankumanta, kinsalla uraykorqanku Adulam cuevaman,+ Davidwan tinkunankupaj. Filisteospa uj tropa soldadosninkutaj Refaím ura pampaspi jarakusharqanku.+ 14 Davidqa cueva ukhupi kasharqa,+ filisteospa uj tropa soldadosninkutaj Belenpi kasharqanku. 15 Davidtaj kay jinata parlarikorqa: “Belén punkupi kashan chay estanquemanta uj chhikan yakitullatapis tomarikuyman”, nispa. 16 Chayta uyarispataj chay kinsa wapu soldadosnenqa a la fuerza filisteospa campamentonkuman* yaykorqanku. Belén punkupi estanquemanta yakuta orqhospataj Davidpaj apamorqanku. Davidtaj mana chay yakuta tomayta munarqachu, pampaman jichʼarqa Jehová Diospa ñaupaqenpi.+ 17 Nerqataj: “Jehová Diosníy, noqaqa ni imarayku kay yakutaqa tomaymanchu. Kay runasqa rispa kausayninkuta wañuy pataman churanku, ¿imaynatataj yawarninkuta tomaykuymanri?”,+ nispa. Chayrayku Davidqa mana chay yakuta tomayta munarqachu. Chay imasta ruwarqanku chay kinsa wapu soldadosnin.
18 Zeruyaj+ wawan Joabpa hermanon Abisaiqa+ waj kinsa wapu soldadospa kamachejninku karqa. Payqa 300 runasta tʼojsina lanzanwan wañucherqa, chay kinsa wapu soldados jinallataj rejsisqa karqa.+ 19 Abisaiqa chay kinsamanta aswan wapu karqa, kamachejninkutaj karqa. Chaywanpis mana chay ñaupaj kinsa wapu soldados jinapunichu karqa.
20 Jehoiadaj wawan Benayaqa+ wapu soldado karqa, Cabzeelpitaj+ manchay tʼukuna imasta ruwarqa. Payqa Moabmanta Arielpa iskay wawasninta wañucherqa, uj pʼunchaytaj ritʼimushajtin estanqueman yaykorqa, chaypitaj uj leonta wañucherqa.+ 21 Payqa wañuchillarqataj uj jatun egipcio runata. Benayaqa kʼaspillawan chimpaykorqa, egipcio runataj uj tʼojsina lanzata makinpi japʼisharqa. Ajinapis Benayaqa chay egipcio runawan maqanakorqa, tʼojsina lanzanta qhechuspataj chayllawantaj wañucherqa. 22 Chay imasta ruwarqa Jehoiadaj wawan Benaya, payqa chay kinsa wapu soldados jinallataj sumaj rejsisqa karqa. 23 Benayaqa chay kinsa chunka soldadosmanta aswan wapu kaspapis, mana chay kinsa wapu soldados jinapunichu karqa. Ajinapis Davidqa guardiasninta kamachinanpaj churarqa.
24 Chay kinsa chunka soldadosmanta karqanku: Joabpa hermanon Asahel,+ Belenmanta Dodoj wawan Elhanán,+ 25 harodita Samá, harodita Elicá, 26 paltita Hélez,+ tecoíta Iquespa wawan Irá,+ 27 anatotita+ Abí-Ézer,+ husatita Mebunái, 28 ahohíta Zalmón, netofatita Maharái,+ 29 netofatita Baanaj wawan Héleb, benjaminitas ukhumanta Guibeamanta Ribaij wawan Ittái, 30 piratonita Benaya,+ Gaas+ mayusmanta* Hidái, 31 arbatita Abí-Albón, bar-humita Azmávet, 32 saalbonita Eliahbá, Jasenpa wawasnin, Jonatán, 33 hararita Samá, hararita Sararpa wawan Ahiam, 34 Ahasbaij wawan, maacatitaj allchhin Elifélet, guilonita Ahitofelpa+ wawan Eliam, 35 carmelita Hezró, arbita Paarái, 36 Zobamanta Natanpa wawan Igal, gadita Baní, 37 ammonita Zélec, beerotita Naharái, Zeruyajpa wawan Joabpa escudonta apaykachaj soldado, 38 itrita Irá, itrita+ Gareb, 39 hitita Urías+ ima. Tukuyninpi 37 karqanku.
24 Uj pacha Davidman kay jinata yuyaycharqanku: “Israelta, Judatawan yupachiy”,+ nispa. Chayrayku Jehová Diosqa ujtawan israelitaspaj phiñakorqa.+ 2 Rey Davidqa soldadosninpa comandanten Joabwan+ kasharqa, paymantaj nerqa: “Ama jina kaspa, Israelpa tukuynin ayllusninman* riy Danmantapacha Beer-Sebakama.+ Israelitasta yupamuy, mashkhachus kasqankuta yachanaypaj”, nispa. 3 Joabtaj reyta nerqa: “Jehová Diosniykeqa nacionninta pachaj jinastawanraj mirachichun. Señorniy reyniytaj kikin ñawisninwan chayta rikuchun. ¿Imapajtaj chanta reyniy israelitasta yupachiyta munashanri?”, nispa.
4 Jinapis reypa kamachisqanqa aswan atiyniyoj karqa Joabpa nisqanmanta, soldadospa capitanesninkoj nisqankumantapis. Chayrayku Joabwan soldadospa capitanesninkuwanqa, reypa ñaupaqenmanta llojserqanku israelitasta yupamunankupaj.+ 5 Paykunaqa Jordán mayuta chimpaspa, Aroerpi+ jarakorqanku, mayu chaupipi karqa chay llajtaj paña ladonpi.* Chaymantataj gaditaspa jallpʼanku ladoman rerqanku, chantá Jazerman+ rerqanku. 6 Chaymantataj Galaadman+ rerqanku, Tahtim-Hodsí jallpʼaman ima. Chantá rillarqankupuni Dan-Jaankama, Sidón+ ladomantaj muyuykamorqanku. 7 Chaymantataj rerqanku sumaj perqasniyoj Tiro llajtaman,+ heveospa,+ cananeospa tukuynin llajtasninkumanpis, Beer-Sebapitaj+ yupayta tukucharqanku, Judamanta Neguebpi.+ 8 Ajinata paykunaqa jisqʼon killa 20 pʼunchayniyojpi nacionnintinta purimuytawan Jerusalenman chayamorqanku. 9 Joabqa reyman willarqa mashkhatachus censopi qhelqasqankuta. Tukuynin Israelpi kasqanku 800.000 soldados espadasniyoj, Judapitaj kasqanku 500.000 qharis.+
10 Chantá Davidtaqa runasta yupachisqanmanta sonqon juchachaykorqa,+ chayrayku Jehová Diosman nerqa: “Jehová Diosníy, chayta ruwaspa noqaqa jatun juchatapuni ruwani.+ Ama jina kaspa kay kamachiykej pantasqanta perdonay ari,+ kaytaqa wampu jinapuni ruwani”,+ nispa. 11 Qʼayantintaj Davidqa tutamanta sayarikorqa. Chay paqarintaj profeta Gadqa,+ pichus mosqoypi jina rikusqanta Davidman willaj, payqa Jehová Diosmanta kay willayta japʼerqa: 12 “Rispa Davidman kayta nimuy: ‘Jehová Diosqa kayta nin: “Kay kinsamanta ujta ajllakuy, mayqentachus ruwasunayta munanki chayta”,+ nispa’”. 13 Chayrayku Gadqa Davidpaman rispa nerqa: “¿Mayqentá munanki? ¿Qanchis wata juntʼata nacionpi yarqhay kanantachu munanki?+ ¿Kinsa killa juntʼata enemigosniyki qhatiykachasunankutachu munanki?+ Manachayrí, ¿kinsa diasta nacionpi wañuchej onqoy kanantachu munanki?+ Kunanqa allinta piensariy, niwaytaj imatachus nimunayta kachamuwajniyman”, nispa. 14 Davidtaj Gadta nerqa: “Kayqa jatun llakiypuni noqapajqa. Amapuni runaqa castigawachunchu.+ Antes munayman Jehová Dios castiganawanchejta,+ payqa jatun khuyakuyniyoj”,+ nispa.
15 Jehová Diostaj wañuchej onqoyta+ Israel nacionman kachaykorqa, chay paqarinmantapacha señalasqa tiempokama. Chay onqoywantaj 70.000 runas wañorqanku,+ Danmantapacha Beer-Sebakama.+ 16 Diospa angelnenqa Jerusalén llajtaman makinta aysarerqa chinkarparichinanpaj. Chayta ruwanayashajtintaj Jehová Diosqa Jerusalenmanta sonqonta nanachikorqa,* chay jina ñakʼariyta apachimushasqanmanta.+ Chayrayku runasman ñakʼariyta apamusharqa chay angelta nerqa: “Chaylla kachun. Amaña jinaychu”, nispa. Chaypacha Jehová Diospa angelnenqa jebuseo+ Araunaj eran*+ qayllapi kasharqa.
17 Runasta wañuchisharqa chay angelta rikuspa Davidqa Jehová Diosta nerqa: “Diosníy, noqa kay juchata ruwani. Noqa pantaykuni. Kay ovejitasrí,+ ¿ima juchayojtaj kankuri? Ama jina kaspa noqata castigaway ari, tataypa familianta castigay ari”,+ nispa.
18 Chayrayku Gadqa chay pʼunchay Davidpaman rispa nerqa: “Wicharispa Jehová Diospaj uj altarta* ruwanpuy jebuseo Araunaj eranpi”,+ nispa. 19 Davidtaj wicharerqa Gad nisqanman jina, Jehová Dios kamachisqanman jina. 20 Araunataj urayta qhawarispa reyta, kamachisnintawan jamushajta rikorqa. Chantá chay ratopacha taripamuspa reypa ñaupaqenpi pampakama kʼumuykukorqa. 21 Araunaqa taporqa: “Wiraqochíy, reyníy, ¿imaraykutaj kay kamachiykita watukoj jamunkiri?”, nispa. Davidtaj kuticherqa: “Kay eraykita rantikapoj jamuni, kaypi Jehová Diospaj uj altarta ruwapunaypaj. Chaywanqa kay nacionmanta castigo chinkarenqa”,+ nispa. 22 Araunataj Davidta nerqa: “Señorníy, reyníy, japʼikapullay, kay imasmantapis imatachus munasqaykita Diosman jaywallay. Kay wakasta qopusqayki qʼolachina* ofrendata jina Diosman jaywanaykipaj, kay trillana tablata, yugotapis llantʼapaj qopusqayki. 23 Reyníy, chay tukuynintaqa qopullasqayki”, nispa. Araunaqa nillarqataj: “Jehová Diosniyki bendecisuchun”, nispa.
24 Reytaj Araunata nerqa: “Mana. Noqaqa pagapusqaykipuni. Mana Jehová Diosmanqa jaywanasta qʼolachiymanchu ni mashkhayta gastakuspaqa”, nispa. Chayrayku Davidqa chay eratawan wakastawan ranterqa 50 siclos* qolqewan.+ 25 Chaypitaj Davidqa Jehová Diospaj uj altarta ruwaporqa,+ chaypi jaywanasta qʼolachiporqa, khuska mikhurikuy ofrendastapis jaywarqa. Jehová Diostaj nacionrayku rogakusqanta uyarerqa.+ Chay wañuchej onqoytaj israelitas ukhumanta chinkaporqa.
Campamentoqa ashkha toldo wasis.
Qhallay: waj lugarespi ninku qhalliy.
Circunciday niyta munan qharejpa jispʼananpa puntanmanta qaritanta khuchurpariy. Glosariopi circuncisión nisqata leeriy.
Flechana arco: waj lugarespi ninku camba flecha.
Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.
Hebreo parlaypeqa niyta munan mana tukukoj munakuy, mana tukukoj kʼacha kay. Glosariopi mana tukukoj munakuy nisqata leeriy.
Helcat-Hazurim suteqa niyta munan pedernal rumimanta cuchillos jallpʼa.
Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Ichá nillanmantaj “chantá Bitronninta rispa”.
Glosariopi tanta warmi nisqata leeriy.
Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.
Chayri “engañasojlla”.
Phushkaj runa nispaqa ichapis nishanman mana sano qharichu kasqanrayku warmi ruwanasta ruwananta.
Chayri “cuerponta”.
Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.
Chayri “cojito”.
Chayri “ichuriykukuspa”.
Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.
Hebreo parlaypeqa nin, “tulluykitaj aychaykitaj kayku”.
Hebreo parlaypeqa nin, “Israelta llojsichej kanki, yaykuchejtaj kanki”.
Ichá nillanmantaj “suticharqa”.
Chayri “Milopi”. Glosariopi Loma nisqata leeriy.
Chayri “kamachina wasita ruwaporqanku”.
Glosariopi tanta warmi nisqata leeriy.
Baal-Perazim suteqa niyta munan lajrasqaspa patronninku.
Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Glosariopi querubín nisqata leeriy.
Ichá nillanmantaj “querubines chaupipi”.
Chayri “tukuy rijchʼaj”.
Chayri “tamborcitoswan”.
Chayri “sistroswan”.
Glosariopi era nisqata leeriy.
Pérez-Uzá suteqa niyta munan Uzaj contranta rabia phatan.
Ñakʼay: waj lugarespi ninku degollay, wañuchiy.
Glosariopi efod nisqata leeriy.
Chayri “carpa wasita”.
Chayri “ruphachina”.
Chayri “kamachina wasinman”.
Glosariopi profeta nisqata leeriy.
Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Chayri “carpallapi”.
Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.
Chayri “mirayniykimanta reyesta churananta”.
Hebreo parlaypeqa nin, “payta kʼamisaj runaspa varankuwan”.
Chayri “uj kamachiy”.
Chayri “mirayniykimanta reyesta churasaj”.
Winkuy: waj lugarespi ninku siriy.
Chayri “Jehová Dios salvaj”.
Chayri “tukuy rijchʼaj”.
Chayri “Jehová Dios salvaj”.
Glosariopi sacerdote nisqata leeriy.
Hebreo parlaypeqa nin, “sacerdotes karqanku”.
Chayri “iskaynin chakisninmanta cojito”.
Hebreo parlaypeqa nin, “tʼantata mikhunki”.
Ichá nillanmantaj “mesaymanta”.
Barba: waj lugarespi ninku chhunka, sunkha.
Chayri “Davidpaj millachikuna kasqankuta”.
Chayri “Tobmantataj”.
Chayri “Tobmanta”.
Hebreo parlaypeqa nin, “makinman”.
Mayu nispaqa Éufrates mayumanta parlashan.
Chayri “kamachina wasin patapi”.
Ichá nillanmantaj “killa yawarninmanta llimphuchakushajtin”.
Hebreo parlaypeqa nin, “chakisniykita mayllakamuy”.
Chayri “reypa qosqanta”. Ichapis chayqa mikhuna karqa. Chaytaqa apachej kanku munasqa invitadosninkuman.
Chayri “carpasllapi”.
Molino rumi nispaqa parlashan maki molinoj pata ruminmanta.
Ñakʼay: waj lugarespi ninku degollay, wañuchiy.
Hebreo parlaypeqa nin, “aceitewan jichʼarqayki”.
Hebreo parlaypeqa nin, “espada”.
Chayri “runa masiykimantaj”.
Siriy: waj lugarespi ninku winkuy.
Chayri “kamachina wasinman”.
Salomón suteqa hebreo parlaypi “allin kausay” palabramanta jamun.
Jedidías suteqa niyta munan Jahpaj munasqa.
Glosariopi Malcam nisqata leeriy.
Hebreo parlaypeqa nin, “uj talento”. Uj talentoqa pesarqa 34,2 kilos (1.101 onzas troy). Yanapa B14 nisqata leeriy.
Hebreo parlaypeqa nin, “corazón rijchʼayniyoj tʼantasta”.
Puñay: waj lugarespi ninku ñatuy.
Chayri “kʼachanchasqa ropayoj”.
Qhallay: waj lugarespi ninku qhalliy.
Winkuy: waj lugarespi ninku siriy.
Hebreo parlaypeqa nin, “siminman churarqa imatachus ninanta”. 19 versiculopipis kikillantataj nin.
Kasqayku: waj lugarespi ninku kasajku.
Hebreo parlaypeqa nin, “Reywan kamachina tiyananwantaj”.
Chayri “sapan wawaytawan”.
Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Chayqa pesarqa 2,3 kilos jina (5 libras). Yanapa B14 nisqata leeriy.
Chay pesana rumeqa ichapis kamachina wasipi jallchʼasqa karqa, chayman jina pesanankupaj, manachayrí waj pesoyoj siclo kanman karqa kamachina wasillapi pesanapaj.
Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.
Ichá nillanmantaj “40 watasninman”.
Chayri “Diosta yupaychasaj”.
Ruwasqayku: waj lugarespi ninku ruwasajku.
Chayri “Kamachina wasinta”.
Glosariopi tanta warmi nisqata leeriy.
Glosariopi levita nisqata leeriy.
Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Chayri “Olivos wichayta”.
Chayri “Diosman kʼumuykukoj kanku”.
Qhallay: waj lugarespi ninku qhalliy.
Chayri “wakichisqa”.
Chayri “cargaykusqa”.
Hebreo parlaypeqa nin, “wawanri”.
Hebreo parlaypeqa nin, “tataypa”.
Chayri “orqo faldata”.
Qhallay: waj lugarespi ninku qhalliy.
Glosariopi tanta warmi nisqata leeriy.
Chayri “kamachina wasinta”.
Chayri “wasi patapi”.
Chayri “uj carpata”.
Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Chayri “Diosta tapukuy jina karqa”.
Chayri “rabiasqa kashanku”.
Chayri “ujnin tʼoqopichus”, “ujnin qaqa ukhupichus”.
Hebreo parlaypeqa nin, “Leonpa sonqon jina sonqoyoj”.
Ichá nillanmantaj “chʼaki pampaspi”.
Chayri “wakichiytawan”.
Cebada: waj lugarespi ninku grano.
Hebreo parlaypeqa nin, “waka quesillota”.
Hebreo parlaypeqa nin, “makinman”.
Chay qolqesqa qolqe metalmanta ruwasqa karqa.
Ichá nillanmantaj “flechasta”, “lanzasta”.
Glosariopi tanta warmi nisqata leeriy.
Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.
Hebreo parlaypeqa nin, “kikin tullullaytaj, kikin aychallaytaj kankichej”.
Hebreo parlaypeqa nin, “¿Nichu kikin tullullaytaj, kikin aychallaytaj kanki?”.
Ichá nillanmantaj “Mayutataj chimparqanku”.
Barba: waj lugarespi ninku chhunka, sunkha.
Ichá nillanmantaj “Jerusalenmanta chayamojtintaj”.
Chayri “engañaykuwan”.
Chayri “wakichipuway”.
Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Chayri “aswan kʼarajta parlarqanku”.
Ichá nillanmantaj “toldosniykichejman”.
Chayri “kamachina wasinman”.
Glosariopi tanta warmi nisqata leeriy.
Barba: waj lugarespi ninku chhunka, sunkha.
Suntʼiy: waj lugarespi ninku qhospay.
Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.
Hebreo parlaypeqa nin, “makinta oqharin”.
Hebreo parlaypeqa nin, “sacerdoten karqa”.
Ichá nillanmantaj “Merabpa”.
Chayri “cuerposninkuta”.
Cebada: waj lugarespi ninku grano.
Chayri “cuerpospa”.
Glosariopi tanta warmi nisqata leeriy.
Ichá nillanmantaj “Jabés-Galaad jallpʼasmanta dueños”.
Chayri “cuerponta”.
Hebreo parlaypeqa nin, “300 siclos”. Chayqa 3,42 kilos karqa (7,5 libras). Yanapa B14 nisqata leeriy.
Hebreo parlaypeqa nin, “salvakuna wajra”. Glosariopi wajra nisqata leeriy.
Chayri “Seolpa”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Glosariopi querubín nisqata leeriy.
Chayri “wayraj lijrasninpi”. Lijra: waj lugarespi ninku ala.
Chayri “Engañaj”.
Ichá nillanmantaj “wanpuman tukunki”.
Chayri “Cheqa Diospa”. Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Flechana arco: waj lugarespi ninku camba flecha.
Chayri “waseyqa”.
Chayri “salvarqa”.
Chayri “salvarqa”.
Campamentoqa ashkha toldo wasis.
Chayri “wayqʼosmanta”.
Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.
Chayri “sur ladonpi”.
Chayri “pesachikorqa”.
Glosariopi era nisqata leeriy.
Glosariopi altar nisqata leeriy.
Chayri “ruphachina”.
Uj sicloqa pesarqa 11,4 gramos (0,367 onzas troy). Yanapa B14 nisqata leeriy.