ISAÍAS
1 Kaytaqa Amozpa wawan Isaías* mosqoypi jina rikorqa+ Judamanta Jerusalenmantawan, Judapi kay reyes kamachishajtinku:+ Uzías,+ Jotán,+ Ajaz,*+ Ezequías+ ima.
2 Cielos, uyariychej. Jallpʼa, qanpis uyarillaytaj.+
Jehová Diosqa kayta nin:
“Wawasta sumajta yachachispa uywakorqani.+
Paykunataj contrayta oqharikunku.+
3 Toroqa dueñonta sumajta rejsin,
burropis yachan maypichus dueñon qarasqanta.
Qankunaqa Jehová Diosta qonqankichej.+
Israelpa Santo Diosninta pisipaj qhawankichej,
wasancharpankichejtaj.
5 ¿Imaykichejpiñataj maqaykichejman sigue contrayta oqharikojtiykichejri?+
Umaykichejpis qʼala maqasqa,
sonqoykichejpis qʼala onqosqa.+
6 Chaki puntaykichejmanta uma puntaykichejkama mana imaykichejpis sanoñachu.
Qʼala heridasniyoj, qʼoyosniyoj, aychaykichej rikhurishaj puka pukalla kashankichej...,
mana jampisqachu, nitaj wataykusqachu kashankichej, nillataj aceitewan jawisqachu kashankichej.+
7 Jallpʼaykichejqa saqerasqa kashan,
llajtasniykichejpis ninaj puchullanña.
Nacionniykichejtaqa waj llajtayoj runas rikunaykichejta tukuykushanku,+
suwaj tukusqan jallpʼas jinallaña kashan.+
8 Sionpa warmi wawantaqa uva huertapi chʼujllata jina saqerparinku,
pepino huertapi ramadata jina,
enemigosninwan muyuykusqa llajtata jina.+
9 Manachus angelesta kamachej Jehová Diosqa uj mashkhata kausashajta puchuchiwasunman karqa chayqa,
kunitanqa Sodoma jina kasunman karqa,
Gomorramantaj rijchʼakusunman karqa.+
10 Sodomapi+ sajra kamachejkuna, Jehová Diospa nisqanta uyariychej.
Gomorra+ llajtayojkuna, Diosninchejpa leyninta* uyariychej.
11 Jehová Diosqa nin: “Qhasillata chay chhika ofrendasniykichejta jaywashawankichej.+
Qʼala amisqaña kani qʼolachina ofrenda carnerosniykichejwan,*+ wirayachisqa uywaspa wirasninkuwanpis,+
manaña sonqoyta kusichinchu ni torillospa+ yawarninku,+ ni corderospata,* nitaj cabraspatapis.+
12 Qankunaqa ñaupaqeyman jamushawankichejraj.+
¿Pitaj nisorqachej
patiosniyta chay jinata saruranaykichejtari?+
13 ¿Imapajñá chay mana valej chʼaki mikhuy ofrendasta apamushawankichejri?
Inciensoykichejtaqa millachikuni.+
Qankunaqa killa rikhuriyta,*+ samarikuna pʼunchaykunata,+ waj tantakuykunatawan ruwankichej...,+
chay sumaj tantakuykunasta ruwashaspa layqeriosta ruwashallankichejtaj, chaykunataqa mana rikuyta atinichu.+
14 Killa rikhuriykunapi fiestachakusqaykichejta, waj fiestasniykichejtapis mana rikuyta atinichu.
Chay ruwasqaykichejqa llasa qʼepi jina noqapajqa.
Chay ruwasqaykichejwanqa saykʼuniña.
15 Makisniykichejta oqharimojtiykichej
ñawisniyta tapaykukuni.+
Makisniykichejqa yawarwan juntʼa kashan.+
16 Mayllakuychej, llimphuchakuychej.+
Sajra ruwasqasniykichejta ñaupaqeymanta chinkachiychej,
amaña sajra imasta ruwaychejchu.+
17 Allin kajta ruwayta yachakuychej, cheqan kajta ruwaychej.+
Wajkunata ñakʼarichejta cheqanchaychej,
wajcha wawaspaj* justiciata ruwapuychej,
viudaspajpis justiciata ruwapuychej”.+
18 Jehová Diosqa nillantaj: “Jamuychej, chay imasmanta parlarinachej.+
Juchasniykichej ancha puka kajtinpis,
ritʼi jina yurajman tukonqa.+
Juchasniykichej puka tela jina kajtinpis,
yuraj millma jina kanqa.
19 Qankunachus allin sonqowan uyariwankichej chayqa,
kay jallpʼaj sumaj imasninta mikhunkichej.+
Noqa Jehová Diosmin chaytaqa nini”, nispa.
21 Diosta mana wasanchaj llajtaqa+ chay jinata khuchi warmiman* tukun.+
Chay llajtaqa cheqan kajwan juntʼa karqa,+
cheqan ruwaylla chaypi kaj,+
kunantaj runa wañuchisllaña chay llajtapi kanku.+
23 Kuraj kamachejkunasniykeqa mana kasukunkuchu, suwastapis socapallanku.+
Paykunaqa llukʼichikunankumanta* wañurishankuña, regalostapis jaywachikunku.+
24 Chayrayku cheqan Señor Jehová Diosqa nin, pichus angelesta kamachej,
Israelpa Atiyniyoj Diosnintaj, payqa nin:
“Kaykamalla. Contrariosniymanta librakusaj,
enemigosniymanta vengakusaj.+
25 Makisniyta contraykipi oqharisaj,
metalmanta puchoj qʼopaykita ushpha yakuwan jina mayllasqayki.
Ajinamanta tukuy chʼichiykita orqhosqayki.+
26 Qallariypi jina juecesta churapusqayki,
qallariypi jina yuyaychajkunata qollasqaykitaj.+
Chantá sutiykeqa Cheqan Llajta kanqa, Diosta Mana Wasanchaj Rancho.+
27 Sionqa cheqan kajwan kacharichisqa kanqa.+
Chay kutimoj llajtayojkunaqa cheqan kajwan kacharichisqas kanqanku.
28 Kʼullukojkunapis, juchasapaspis ujllapi tukuchisqas kanqanku.+
Jehová Diosta saqerpajkunaqa tukuchisqas kanqanku.+
29 Paykunaqa pʼenqakonqanku chay munapayarqankichej chay sumaj sachʼasmanta.+
Qankunataj pʼenqakunkichej chay ajllakusqaykichej huertasmanta.*+
30 Qankunaqa chʼakisqa laqhesniyoj jatun sachʼaman jina tukunkichej,+
mana yakuyoj huertaman jinataj.
31 Kallpasapa runaqa chʼaki pastoman jina tukonqa,
trabajasqanpis nina chispaman jina tukonqa.
Iskayninku ujllapi lauraykaponqanku,
nitaj pipis thasnuchiyta atenqachu”.
2 Amozpa wawan Isaiasqa kayta rikorqa Judamanta, Jerusalenmantawan:+
2 Qhepa pʼunchaykunapi,
Jehová Diospa wasinpa orqonqa
tukuynin orqo puntasmanta aswan patapi sumaj sayachisqa kanqa.+
Tukuynin lomasmanta aswan patapi kanqa.
Chay orqomantaj tukuy naciones wicharenqanku.+
3 Ashkha runasqa rispa nenqanku:
“Jaku, Jehová Diospa orqonman wicharinachej,
Jacobpa Diosninpa wasinman.+
Payqa ñankunasninta rejsichiwasun,
noqanchejtaj ñankunasninpi purisun”,+ nispa.
Leyqa Sionmanta llojsimonqa,
Jehová Diospa palabrantaj Jerusalenmanta.+
4 Payqa naciones ukhupi juez kanqa,
ashkha llajtaspa demandasninkuta chʼuwachanqa.
Espadasninkumanta arado rejasta ruwakonqanku,
tʼojsina lanzasninkumantapis josesta ruwakonqanku.+
Nacionesqa manaña espadaswan maqanakonqankuchu,
manañataj guerrapi maqanakunankupaj yachakonqankuchu.+
5 Jaku Jacobpa mirayninmanta kajkuna,
Jehová Diospa kʼanchayninpi purinachej.+
6 Diosníy, qanqa nacionniykita saqerparinki, Jacobpa mirayninta.+
Paykunamanqa inti llojsimuy ladomanta costumbres juntʼaykun.
Filisteos jina layqeriosta ruwanku.+
Paykuna chaupipeqa waj llajtayoj runaspa wawasnin ashkha tiyan.
7 Nacionninkoqa qolqe metalwan qoriwan juntʼa kashan.
Valorniyoj imasninkoqa may chhika.
Nacionninkupeqa caballos juntʼa kashan,
carretasninkupis mana yupay atina.+
8 Nacionninkoqa qhasi manakaj dioseswan juntʼa kashan.+
Makisninkuwan ruwasqa santosllaman kʼumuykukunku,
dedosninkuwan ruwasqa santosllaman.
9 Chaywan paykunaqa manakajman chayanku, pʼenqaytaj kanku.
Chayrayku qanqa mana paykunata perdonallawajchu.
10 Chhankaman satʼikuychej, jallpʼa ukhuman pakakuychej,
Jehová Dios chay jina mancharinata jamusqanrayku,
jatun kaynin lliphipirisqanrayku.+
11 Jatunchakojkunaqa kʼumuykachachisqas kanqanku,
runaykachajkunaqa qonqor chaki purenqanku.
Chay pʼunchayqa Jehová Dioslla jatunchasqa kanqa.
12 Chay pʼunchayqa angelesta kamachej Jehová Diospa pʼunchaynin.+
Chay pʼunchayqa jamonqa jatunchakojkunaj contrankupi, runaykachajkunaj contrankupi.
Tukuypa contrankupi jamonqa, qhapajpis wajchapis kachunku.+
13 Jamullanqataj Libanomanta chay tukuynin jatuchaj cedro sachʼaspa contrankupi,
Basanmanta tukuynin roble sachʼaspa contrankupi,
14 tukuynin jatuchaj orqospa contrankupi,
tukuynin jatuchaj lomaspa contrankupi,
15 tukuynin jatuchaj torrespa contrankupi, tukuynin sumaj perqaspa contrankupi,
16 tukuynin Tarsis barcospa+ contrankupi,
tukuynin sumachaj barcospa contrankupiwan.
17 Jatunchakojkunaqa kʼumuykachachisqas kanqanku,
runaykachajkunapis qonqor chaki purenqanku.
Chay pʼunchayqa Jehová Dioslla jatunchasqa kanqa.
18 Qhasi manakaj dioskunaqa chinkasqata chinkanqanku.+
19 Runasqa pakakonqanku chhanka cuevaspi,
pampa juskʼuspipis,+
Jehová Dios chay jina mancharinata jamusqanrayku,
jatun kaynin lliphipirisqanrayku.+
Chayqa kanqa Dios sayarejtin, jallpʼata mancharichispa kharkatichinanpaj.
20 Chay pʼunchay runasqa qolqemanta qorimanta ruwasqa qhasi manakaj diosesninkuta oqharenqanku,
kʼumuykukunankupaj ruwakorqanku chay diosesninkuta oqharenqanku,
choqanqankutaj musaraña jukʼuchasman, chiñismanpis.+
21 Ajinata choqanqanku chhanka juskʼuspi pakakunankupaj,
chhanka kʼajlluspi* pakakunankupaj,
Jehová Dios chay jina mancharinata jamusqanrayku,
jatun kaynin lliphipirisqanrayku.
Chayqa kanqa Dios sayarejtin, jallpʼata mancharichispa kharkatichinanpaj.
22 Allinniykichejpaj nisqaykichej: Amaña runallapeqa atienekuychejchu,
runaqa senqanpa samaynillanwan kausan.
¿Ima nispataj runata valechikuna kanmanri?
3 Cheqan Señorqa, angelesta kamachej Jehová Diosqa,
Jerusalenmanta Judamantawan qhechonqa tukuy yanapasninkuta, kausanapaj necesitasqankutapis,
tʼantata, yakuta,+
2 kallpayoj runasta, soldadosta,
juezkunata, profetasta,*+ adivinosta, kurajkunata,
3 sapa phishqa chunkata kamachejkunata,+ autoridadesta, yuyaychajkunata,
sumaj yatirista, katarista tusuchejkunatapis.+
4 Lloqallasllata churasaj kuraj kamachejkunasniykichej kanankupaj,
iskay yuyaylla kajkuna* kamachisonqachej.
5 Runasqa purajmanta ñakʼarichinakonqanku,
sapa ujpis runa masinta ñakʼarichenqa.+
Lloqallitupis machu runata maqanqa,
mana kasuy runapis respetasqa runaman sayaykonqa.+
6 Sapa ujpis hermanonta tatanpa wasinpi japʼiykuspa nenqa:
“Qanpata mantoyki tiyapusunki, qan kamachiwayku,
qan cargollikuy kay urmasqa montonesmanta”, nispa.
7 Paytajrí rimaspa kutichikonqa:
“Mana nanasqasniykichejta jampisqaykichejchu,*
wasiypeqa ni mikhunaypis, ni ropaypis tiyapuwanchu.
Ama churawaychejchu llajtata kamachinaypajqa”, nispa.
8 Jerusalenqa jaytʼakun,*
Judapis urman.
9 Kikin uyallankupitaj juchankupis yachakun,
juchasninkumantaqa parlallanku Sodoma llajtayojkuna jina,+
mana pakankuchu.
Ay paykunamanta, paykunallapajtaj desgraciata maskʼakushanku.
10 Cheqan runasta niychej allin rinanta,
paykunaqa ruwasqasninkumanta tʼinkata japʼenqanku.+
11 Ay sajra runamanta.
Paymanqa desgracia chayanqa.
Imatachus ruwarqa, chayllatataj paytapis ruwanqanku.
12 Llajtaypa capatacesninkoqa runasta ñakʼarichinku.
Paykunataqa warmislla kamachinku.
Nacionníy, kamachejkunasniykeqa mana allinman chayachishasunku,
ñankunasniykimanta pantachishasunku.+
13 Jehová Diosqa wakichikun demandananpaj,
sayaykun llajtasta juzgananpaj.
14 Jehová Diosqa llajtanmanta kurajkunata, kuraj kamachejkunatawan demandanqa, nenqataj:
“Qankunaqa uva huertata ruphaykuchinkichej,
wasisniykichejpitaj wajchasmanta suwasqaykichej kashan”,+ nispa.
15 Tukuyta Kamachej Señorqa, angelesta kamachej Jehová Diosqa nin:
“¿Ima nispataj nacionniyta sarunkichejri? ¿Ima nispataj wajchasta chay jinata ñakʼarichinkichejri?”,+ nispa.
16 Jehová Diosqa nin: “Sionpa warmi wawasnenqa umata oqharinku,
kʼaspi kunkalla purinku,
ñawisninkuwan chʼirmiykacharispa, allinsituwan purikuspa,
chakisninkupi kʼachanchasninkuta sonarichispa.
17 Chayrayku Jehová Diosqa Sionpa warmi wawasninpa umasninkuman qarachasta juntʼaykuchenqa.
Jehová Diosqa frentesninkuta pʼajlanqa.+
18 Chay pʼunchay Jehová Diosqa kʼachanchasninkuta qhechonqa: chakisninkumanta kʼachanchasninkuta,
umasninkumanta cintasninkuta, killaman rijchʼakoj kʼachanchasninkuta,+
19 aretesninkuta, manillasninkuta, velosninkuta,
20 uma kʼachanchasninkuta, chakisninkumanta cadenitasninkuta, pechonkumanta chumpisninkuta,
perfume botellitasninkuta, kʼachitu chʼurusninkuta,*
21 anillosninkuta, senqankumanta anillosninkuta,
22 sumaj vestidosninkuta, mantasninkuta, mantosninkuta, bolsasninkuta,
23 apaykachana espejosninkuta,+ linomanta ropasninkuta,
uma maytʼunasninkuta, velosninkutapis.
24 Bálsamo* aceiteman qʼaparinankumantaqa+ asnaykonqanku,
chumpiwan chumpikunankumantaqa waskhawan watakonqanku,
kʼachitu peinasqa kanankumantaqa pʼajla umas kanqanku,+
sumachaj ropasta churakunankumantaqa qhashqa ropasta churakonqanku,+
kʼachita kanankumantaqa fierro parisqawan* marcasqa purenqanku.
25 Runasniykeqa espadawan wañuchisqa kanqanku,
wapu soldadosniykipis maqanakupi wañonqanku.+
4 Chay pʼunchayqa qanchis warmis uj runallamanta japʼiykukuspa+ nenqanku:
“Noqaykoqa mikhunallaykuta mikhusqayku,
ropatapis noqayku ruwakusqayku,
sutillaykita qowayku ari,
2 Chay pʼunchayqa Jehová Diospa pʼutuchimusqan may sumaj kanqa, tʼukunataj. Israelmanta puchojkunaqa jallpʼaj poqosqanmanta sonqo juntʼasqa kanqanku, kusikonqankutaj.+ 3 Sionpi, Jerusalenpipis kausashaj puchojkunaqa Diospaj tʼaqasqa kanqanku, Jerusalenmanta tukuy qhelqasqa kajkuna kausanankupaj.+
4 Jehová Diosqa kʼajaj phiñakuyninta Jerusalenman chayachenqa, juzganqataj.+ Ajinata Sionpa warmi wawasninpa tukuy chʼichinkuta mayllanqa,+ Jerusalenmantapis yawarta jichʼasqankuta mayllanqa. 5 Chaypacha Jehová Diosqa tukuynin Sion orqopipis, runas tantasqa kanqanku chaypipis pʼunchayqa qʼoshñiwan phuyuykuchenqa, tutantaj laurashaj ninata kʼanchachenqa.+ Chay jina sumaj lugarqa jarkʼasqa kanqa. 6 Kallanqataj uj chʼujllapis ruphaymanta llanthukunapaj,+ jinallataj sinchʼi wayramanta, paramantawan pakakunapajpis.+
5 Munasqaypaj uj takiyta takiripusaj.
Takirisaj munasqaymanta, uva huertanmantawan.+
Munasqaypataqa uj kinraypi,* sumaj jallpʼapi uva huertan tiyaporqa.
2 Payqa jallpʼata barbecharqa, rumisnintapis pallarqa.
Chaypitaj sumaj puka uvasta plantarqa.
Chay uva huerta chaupipeqa uj torreta sayaricherqa,
chay ukhupitaj uva sarunata ruwarqa.+
Chantá suyarqa sumaj uvasta poqonanta,
jinapis kʼallku uvasllata poqorqa.+
3 “Kunanqa Jerusalén llajtayojkuna, Judamanta runaspis,
qankuna niwaychej, ¿noqachu juchayoj kani, uva huertaychu?+
4 Tukuy imataña ruwarqani uva huertayrayku,
¿imatawanñá ruwayman karqa?+
Sumaj uvasta poqonanta suyarqani,
¿imajtintaj kʼallku uvasllata poqonri?
5 Kunanqa willasqaykichej
imatachus uva huertayta ruwasaj chayta:
Cercosninta orqhorasaj,
ruphachisqataj kanqa.+
Rumi perqasninta thuñiykusaj,
sarurasqataj kanqa.
6 Saqerasqa jallpʼaman tukuchisaj.+
Mana pipis ramasninta kʼutonqachu, nitaj azadonwan qhoranqachu.
Chaymanqa khishkaswan qhoraswan juntʼaykonqa.+
Phuyustapis kamachisaj ama chayman parachimunankuta.+
7 Angelesta kamachej Jehová Diospa chay uva huertanqa Israel nación.+
Judamanta runasqa chay munasqa huertan kanku.
Diosqa munarqa cheqan kajta ruwanankuta,+
paykunataj sajra kajllata ruwarqanku.
Munarqa allin kajta ruwanankuta,
uyarerqataj wajkunata ñakʼarichispa qhaparichisqankuta”.+
8 Ay wasista kʼaskanachejkunamanta.+
Paykunaqa jallpʼastapis ujchaykunku+
manaña wajkunapaj campo kanankama.
Chay jallpʼaspitaj paykunallaña tiyanku.
9 Angelesta kamachej Jehová Diosta uyarini juraspa nisqanta,
ashkha wasisqa jatuchajpis kʼachituspis kachunku
mancharinata thuñisqa kanankuta,
chʼusajpachataj qhepakunankuta.+
10 May chhikan* uva huertamantaqa, 22 litros* vinolla llojsenqa.
160 kilos jina* trigo tarpusqamantataj, 16 kilos jinalla* trigo poqonqa.+
11 Ay alcoholta tomanankupaj tutamanta jatarikojkunamanta.+
Paykunaqa chʼisiyaykunankama tomanku, vinowan machaykunankukama.
12 Fiestasninkupeqa tocarinku arpasta, cuerdasniyoj tocanasta,
panderetasta,* qenasta ima, vinotapis tomarinku.
Jehová Diospa ruwasqasninpitaj ni tʼukurillankupischu,
makisninwan ruwasqantapis mana qhawarillankupischu.
13 Chayrayku nacionneyqa waj llajtaman preso apasqa kanqa,
mana rejsiwasqankurayku.+
Jatunpaj qhawasqa runasninkoqa yarqhachikonqanku,+
tukuynin runastaj yaku chʼakiywan kanqanku.
Jerusalenpa kurajkunasnin, chʼajwaj runasnin, fiesta chaki runasninpis
chayman chinkaykonqanku.
15 Runasqa kʼumuykukonqanku,
runasqa kʼumuykachachisqas kanqanku,
jatunchakojkunapis kʼumuykachachisqa kanqanku.
16 Angelesta kamachej Jehová Diosqa ajinata juzgasqanrayku* jatunchasqa kanqa.
Cheqa Santo Diosqa+ cheqanta ruwasqanrayku may santo kasqanta rikuchenqa.+
17 Corderosqa* pastonkupi jina mikhurikonqanku.
Forasterosqa saqerasqa lugarespi mikhonqanku, maypichus ñaupajta wira uywas karqa chaypi.
18 Ay llulla runasmanta. Paykunaqa watasqa kanku pantasqankuman, juchankumanpis.
Paykunaqa carretaman watasqa uywa jina kanku, maymanpis aysasqalla kanku.
19 Paykunaqa ninku: “Diosqa usqhayllata ruwananta ruwachun,
usqhayllata ruwachun rikunanchejpaj,
Israelpa Santo Diosninpa munaynin* juntʼakuchun,
chayta noqanchej rikunanchejpaj”,+ nispa.
20 Ay pikunachus allin kajta mana allin kasqanta nejkunamanta, mana allin kajtataj allin kasqanta nejkunamanta,+
laqhataqa kʼanchay kasqanta ninku, kʼanchaytataj laqha kasqanta ninku,
kʼallkutaqa miskʼi kasqanta ninku, miskʼitataj kʼallku kasqanta ninku.
21 Ay yachayniyoj kasqankuta yuyakojkunamanta,
sumaj yuyayniyoj kasqankuta creekojkunamantapis.+
22 Ay vinota tomanapaj wapu kajkunamanta,
machanasta wakichinapaj churasqa kajkunamantapis.+
23 Ay pikunachus pagaykuchikuspa juchayoj runata mana juchayoj kasqanta nejkunamanta.+
Paykunaqa cheqan runaspaj mana justiciata ruwapunkuchu.+
24 Chayrayku imaynatachus ninaqa pajata rupharpan,
chʼakisqa pastotapis rupharpallan,
ajinata saphisninkoqa ismurpanqa,
tʼikankupis wayraj apasqan jallpʼa jina chinkarenqa.
Paykunaqa angelesta kamachej Jehová Diospa leyninta* mana valecherqankuchu,
Israelpa Santo Diosninpa nisqantapis mana jatunpaj qhawarqankuchu.+
25 Chayrayku Jehová Diospa phiñakuynenqa nacionninpa contranta kʼajarin.
Makinta contrankupi oqharispa paykunata castiganqa.+
Chay imasta ruwasqankurayku kʼajaj phiñakuynenqa mana thasnukunchu,
makenqa oqharisqallapuni kashan castigananpaj.
26 Uj señalta churan karupi kaj nacionpaj.+
Silbarispa wajyan jallpʼaj kʼuchusninmantapacha jamunankupaj.+
Paykunataj imata jina jamurishanku.+
27 Mana mayqenninkupis saykʼunchu, nitaj choqakunchu.
Mana mayqenninkupis puñuywan atichikunchu, nitaj puñushanchu.
Caballosninkoj zapatosnenqa pedernal rumi jina duro kanku.
carretasninkoj ruedasnintaj sinchʼi wayra jina kanku.+
29 Qhaparisqankoqa leonpa qhaparisqan jina.
Maltón leones jina qhaparinku.+
Phiñarikuspa mikhunankuta japʼenqanku,
achukaponqanku, nitaj pipis qhechonqachu.
30 Ajinata japʼiytawan chay pʼunchay qhaparenqanku
mar qochaj sonarisqan jina.+
Chay nacionta qhawarejkunaqa mancharina laqhallata rikonqanku.
Phuyuykusqanrayku chay jinata laqhayaykun.+
6 Rey Uzías wañupusqan watapi+ Jehová Diosta rikorqani kamachina tiyananpi tiyasqata, manchay patapi, altopi.+ Ropanpa ura puntantaj temploman juntʼaykorqa. 2 Paymanta patanejpitaj serafines kasharqanku. Sapa ujninku sojta lijrasniyoj* karqanku. Iskay lijrasninkuwanqa uyankuta tapakusharqanku, iskaywantaj chakinkuta tapakusharqanku, iskaywantaj phawasharqanku.
3 Qhaparispataj ninakusharqanku:
“Santo, santo, santo Jehová Diosqa, paymin angelesta kamachejqa.+
Jallpʼantin jatun kayninwan juntʼa kashan”, nispa.
4 Chay jinata qhaparisqankuwan punkuspa marcosnin thalarikorqanku, wasimantaj qʼoshñi juntʼaykorqa.+
5 Noqataj nerqani: “Ay imanallasajchus.
Kunanqa wañusajchari.
Kay jina chʼichi simi runa kashaspa,
chʼichi simi runaspa chaupinkupi tiyakushaspa,+
ñawisniywan Reyta rikuni, angelesta kamachej Jehová Diosta rikuni”, nispa.
6 Chayta nejtiy ujnin serafín noqaman phawamorqa. Makinpeqa japʼisharqa altarmanta* tenazaswan orqhosqan brasata.+ 7 Chay brasata simiyman chayachispataj niwarqa:
“Kay brasaqa simiykiman chayan.
Kunanqa pantasqayki pichasqaña,
juchaykipis pampachasqaña”, nispa.
8 Chantá Jehová Diospa parlasqanta uyarerqani: “¿Pitá kachasajri? ¿Pitaj sutinchejpi renqari?”,+ nispa. Noqataj nerqani: “Kaypi kashani. Noqata kachaway”,+ nispa.
9 Paytaj niwarqa: “Rispa kay llajtaman nimuy:
‘Qankunaqa kutin kutinta uyarispapis
mana entiendeyta atinkichejchu.
Kutin kutinta rikuspapis
ni imata yachakuyta atinkichejchu’,+ nispa.
10 Kay runaspa sonqonta rumiyachiy,+
ninrisninkuta wisqʼaykuy,+
ñawisninkutapis wisqʼaykuy,
ama ñawisninkuwan rikunankupaj,
nitaj ninrisninkuwanpis uyarinankupaj,
sonqonkuwanpis ama entiendenankupaj,
ama Diosman kutirikunankupaj, nitaj sanoyachisqa kanankupaj”,+ nispa.
11 Noqataj taporqani: “Jehová Diosníy, ¿maykʼajkamataj ajina kanqari?”, nispa. Paytaj niwarqa:
“Ajina kanqa llajtas thuñisqa kanankama, mana runayoj raqayllaña* kanankama,
wasis mana runayoj kanankama,
jallpʼapis qʼala saykʼusqa kanankama, qʼala saqerasqataj.+
12 Ajina kanqa Jehová Dios runasta karuman apanankama,+
casi tukuynin jallpʼapis saqerasqa kanankama.
13 ”Jinapis chay nacionpeqa sapa chunka runasmanta ujnin puchonqaraj. Chay puchojtaj watejmanta ruphachisqa kanqa. Chaytaj kanqa imaynatachus kʼutusqa jatun sachʼajta chayri roble sachʼajta saphiyoj kʼullun qhepakunraj ajina. Chay kʼullonqa Diospaj tʼaqasqa miray kanqa”.
7 Rey Ajazqa*+ Judapi kamachisharqa, payqa Jotanpa wawan karqa, Uziaspa allchhintaj. Chaypacha Siriaj reynin Rezinwan, Remaliaspa wawan Israelpa reynin Pecahwan,+ Jerusalén llajtaman maqanakoj wicharerqanku. Nitaj atipayta aterqankuchu.*+ 2 Davidpa gobiernonpa kamachina wasinmanqa willarqanku: “Siriaqa Efrainwan ujchaykukun”, nispa.
Ajazwan chay llajtamanta runaswantaj mancharispa kharkatiterqanku wayraj kuyuchisqan monte sachʼas jina.
3 Jehová Diostaj Isaiasta nerqa: “Ama jina kaspa qanwan wawayki Sear-Jasubwan* rispa Ajazwan parlamuychej,+ pata estanquej larqʼan chaynejpi,+ tʼajsadorpaj jallpʼanman rej ñanpi. 4 Paytaqa ninki: ‘Allinta qhawarikuy, sonqo tiyasqalla kay. Amataj manchachikuychu, nitaj qʼewakuychu chay iskay qʼoshñishaj llantʼasta rikuspa. Ama manchachikuychu Siriaj reynin Rezinpa sinchʼi phiñakuyninta, nitaj Remaliaspa wawanpa sinchʼi phiñakuynintapis.+ 5 Siriawan, Efrainwan, Remaliaspa wawanwanqa, contraykipi jamunankupaj yachachinasqaña kashanku. Paykunaqa ninkuña: 6 “Judawan maqanakoj wicharina, qʼalata thuñiykamuna,* japʼikanpunataj.* Chantá Tabeelpa wawanta chaypi rey kananpaj churasunchej”,+ nispa.
7 ”’Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosqa nin:
“Chayqa mana allinchu llojsenqa,
mana ajinachu kanqa.
8 Siriaj capitalnenqa Damasco,
Damascoj reynintaj Rezín.
Efraintaqa 65 watasmantawan qʼalata thuñiykonqanku,
manañataj uj nacionchu kanqa.+
Manachus sinchʼi creeyniyoj kankichej chayqa,
mana sumaj sayachisqachu kankichej”’”.
10 Jehová Diosqa Ajazta nillarqataj: 11 “Jehová Diosniykimanta uj señalta mañakuy.+ Chay señalqa Sepultura jina* allin ukhu kanman chayri cielo jina may alto kanman”, nispa. 12 Ajaztajrí nerqa: “Mana imatapis mañakusajchu, nitaj Jehová Diosta pruebaman churasajchu”, nispa.
13 Isaiastaj nerqa: “Qankuna Davidpa gobiernonpa kamachina wasinpi kajkuna, ama jina kaspa uyariwaychej. ¿Nichu runata rabiachispa kusisqaña kankichej? ¿Diostawanchu rabiachiyta munashankichej?+ 14 Chayrayku Jehová Diosqa kay señalta qosonqachej: Sipasqa* onqoj rikhurenqa, uj qhari wawatataj nacechikonqa,+ chay wawamantaj Emmanuel* sutita churanqa.+ 15 Chay wawaqa mana allin kajta qhesachayta yachajtinña, allin kajtapis ruwayta yachajtinña, mantequillatawan miskʼitawan mikhonqa. 16 Niraj chay wawa mana allin kajta qhesachayta yachashajtin, niraj allin kajtapis ruwayta yachashajtin, manchachikushanki chay iskay reyespa jallpʼasninkoqa qʼala saqerasqa kanqa.+ 17 Jehová Diosqa contraykita, llajtaykej contranta, tataykej familianpa contrantapis uj llakiy tiempota apamonqa. Chay jina llakeyqa manaraj karqachu Efraín Judamanta tʼaqakusqanmantapacha.+ Diosqa Asiriaj reyninta contraykita kachaykamonqa.+
18 ”Chay pʼunchay Jehová Diosqa silbarispa wajyanqa chay Egiptoj karu Nilo mayunpi kaj chʼuspista, Asiria jallpʼasmanta abejastawan. 19 Chaykunaqa jamuspa tiyaykonqanku ukhu mayuspi,* chhanka kʼajlluspi,* tukuynin khishkararaspi, uywas yakuta tomanku chay tukuynin lugarespipis.
20 ”Chay pʼunchay Jehová Diosqa Mayu* chaynejmanta uj navajata alquilakonqa, Asiriaj reyninta.+ Chaywan payqa tukuynin umasta pʼajlanqa, chakismanta pelostapis barbastapis* navajawan rasuranqa.
21 ”Chay pʼunchay uj runaqa uj malta wakata, iskay ovejastawan tropanmanta puchuchenqa. 22 Ashkha leche kasqanrayku chay runaqa mantequillata mikhonqa, chay nacionpi tukuy puchojkunapis mantequillatawan miskʼitawan mikhonqanku.
23 ”Chay pʼunchayqa, maypichus waranqa uva sachʼas karqa waranqa qolqes* valorniyoj chaypeqa, khishkaswan qhorasllawanña kanqa. 24 Runasqa chayman renqanku flechana arcosniyoj,* flechasniyoj, chay tukuynin nacionman khishkaswan qhoraswan juntʼaykusqanrayku. 25 Azadonwan pichaj kanku chay orqosmanqa khishkasta, qhorasta manchachikuspa manaña chimpayta atinkichu. Chay orqospeqa torosllaña, ovejasllaña mikhonqanku”.
8 Jehová Diosqa niwarqa: “Uj jatun tablillata+ japʼispa uj tʼojsinawan qhelqay ‘Maher-Salal-Has-Baz’* sutita. 2 Chay qhelqasqayki valenanpaj kay atienekunapaj testigos qhelqaykuchunku:* sacerdote* Urías,+ Jeberekiaspa wawan Zacariaspis”, nispa.
3 Chantá profetisawan* puñuykorqani, paytaj onqoj rikhurerqa. Tiemponmantaj qhari wawitata nacechikorqa.+ Jehová Diostaj niwarqa: “Chay wawaykiman Maher-Salal-Has-Baz sutita churay. 4 Chay wawa niraj ‘tatáy’ ‘mamáy’ niyta atishajtin, Damascoj kapuynintawan, Samariamanta qhechusqankutawan Asiriaj reyninpa ñaupaqenman apakaponqanku”,+ nispa.
5 Jehová Diosqa watejmanta parlamuwaspa niwarqa:
6 “Kay runasqa calmallawan rishaj Siloé yakusta mana munankuchu,+
Rezinman kutikunku, Remaliaspa wawanmanpis.+
7 Chayrayku Jehová Diosqa contrankupi apamonqa
Mayumanta* manchay atiyniyoj correshaj yakusta,
Asiriaj reyninta,+ jatun kaynintawan.
Payqa tukuynin mayusninta wicharimonqa.
Tukuynin kantusninman wasariykamuspataj,
8 Judaman juntʼaykonqa.
Juntʼaykuspa wasariykonqa, kunkankamataj chayanqa.+
9 Qankuna llajtas, ñakʼarichillaychej, chinkachisqataj kankichej.
Uyariychej qankunapis jallpʼaj kʼuchusninpi kajkuna,
maqanakupaj wakichikullaychej, chinkachisqataj kankichej.+
Maqanakupaj wakichikullaychej, chinkachisqataj kankichej.
10 Wakichikullaychej imatachus ruwanaykichejta, qhasillataj kanqa.
Munasqaykichejta parlallaychej, nitaj ruwakonqachu.
11 Jehová Diosqa atiyniyoj makinta churaykuwaspa niwarqaña ama kay nacionpa ruwasqanta qhatinayta. Kay jinata niwarqa:
12 “‘Mana allin kajta wakichishanku’ nejtinkoqa, ama qankunapis nillaychejtajchu ‘mana allin kajta wakichishanku’ nispaqa.
Ama paykunaj manchachikusqankuta manchachikuychejchu,
nitaj kharkatitiychejchu.
13 Qankunaqa angelesta kamachej Jehová Diosta santopaj qhawaychej.+
Payta manchachikuychej.
Payta respetaychej”,+ nispa.
14 Payqa santo lugar jina kanqa,
chantapis payqa kanqa takakunapaj rumi jina,
urmachinapaj chhanka jinataj+
Israelpa iskaynin gobiernosninpaj.
Uj trampa jina, uj lazo jinataj kanqa
Jerusalenpi tiyakojkunapaj.
15 Paykunamanta ashkhasqa jaytʼakuspa* urmanqanku, qʼalatataj nanaykuchikonqanku.
Trampaman urmaspa japʼichikonqanku.
16 Chay valechej qhelqasqata kʼuyuykuy,
discipulosniy* chaupipi leyta sellaykuy.
17 Jehová Diosta tukuy sonqo suyakusaj.+ Payqa uyanta pakaykun Jacobpa mirayninmanta.+ Paypi suyakusaj.
18 Noqawan Jehová Diospa qowasqan wawasniywanqa+ Israelpi señales jina kayku,+ milagros jinataj, angelesta kamachej Jehová Diospa sutinpi. Payqa Sion orqopi tiyakun.
19 Sichus runas nisonqachej “chhichispa siminku ukhullapi parlaj aysirista, adivinosta watukamuychej” nispa chayqa, ¿manachu astawanpis uj nacionqa Diosninta watukunan kanman? ¿Wañusqastarajchu watukunanku kanman kausajkunata yanapanankupaj?+ 20 Astawanpis watukunanku kanman leyta, valechej qhelqasqatawan.
Manachus chay palabrasman jina parlanku chayqa, mana paykunapaj kʼanchay kanchu.+ 21 Sapa ujninku llakisqa, yarqhasqataj chay nacionninkuta pasanqanku.+ Ajina yarqhasqa, phiñasqa kasqankuraykutaj patata qhawarispa reyninkuta, Diosninkutapis maldicenqanku. 22 Chantá jallpʼatañataj qhawarispa rikonqanku llakiyllata, laqhallata, llanthullata, llakiy tiemposllata, yana phuyusniyojllata, mana kʼanchayniyojllatataj.
9 Jinapis yana phuyusqa mana ñaupajta jinachu kanqa, maypachachus Zabulón jallpʼata, Neftalí jallpʼatapis pisipaj qhawarqanku chaypacha jina,+ chay jallpʼa llakiypi kashajtin. Jinapis payqa* qhepaman chay jallpʼata jatunpaj qhawachenqa, mar qochaman rej ñanpi, Jordán mayu cheqapi nacionespa Galilea jallpʼankuta.
2 Laqhapi purej runasqa
jatun kʼanchayta rikunku.
Manchay llanthupi kaj nacionpi tiyakojkunamanpis,
uj kʼanchay kʼancharimun.+
3 Chay naciontaqa ashkhata mirachinki.
Manchayta kusichinki.
Paykunaqa ñaupaqeypi mayta kusikunku,
cosecha tiempopi runas jina,
guerrapi qhechusqankuta partirakoj runas jina.
4 Apasharqanku chay yugota tʼunaranki,
hombrosninkumanta kʼaspita, capatazpa kamachinanpa tojnunta,
Madianta atipacherqanki chay pʼunchay jina.+
5 Marchaspa jallpʼata kuyurichej tukuynin botaspis,
yawarchasqa tukuynin ropaspis
ninapi kanasqa kanqa.
Payqa kay sutisniyoj kanqa: Sumajta Yuyaychaj,+ Atiyniyoj Dios,+ Wiñaypaj Tata, Allin Kausayta Apamoj Kuraj Kamachej.
7 Kamachiynin yapakusqanpis
allin kausaypis,
mana tukukonqachu+ Davidpa kamachina tiyananpi,+ nitaj gobiernonpipis.
Ajinamanta justiciawan+ cheqan kajwan+
sumaj sayachisqa kanqa,+ allintataj sayanqa
kunanmantapacha wiñaypaj wiñaynintinpaj.
Chaytaqa angelesta kamachej Jehová Dios sonqo kʼajaywan ruwanqa.
8 Jehová Diosqa Jacobpa contranta uj willayta apachimun.
Chaytaj Israelpa contranpi chayamun.+
9 Chaytaqa tukuy nacionnintin yachanqa,
Efrainpis Samariapi tiyakoj runaspis.
Paykunaqa jatunchakuspa sajra sonqowan ninku:
10 “Ladrillos urmarapunkuña chaypis,
sumaj kʼutusqa rumiswan watejmanta sayarichisunchej.+
Kʼita higo sachʼasta* kʼutunkuña chaypis,
cuentanmantaqa cedro sachʼasta plantasunchej”, nispa.
11 Jehová Diosqa Rezinpa enemigosninta paypa contranta apamonqa,
enemigosnintaqa contranta oqharichenqa.
12 Siriaqa inti llojsimuy ladomantapacha, filisteostaj inti yaykuy ladomantapacha,+
siminkuta kicharispa Israelta oqoykonqanku.+
Chay imasta ruwasqankurayku kʼajaj phiñakuynenqa mana thasnukunchu,
makenqa oqharisqallapuni kashan castigananpaj.+
13 Runasqa mana kutirikunkuchu paykunata maqajmanqa,
mana maskʼankuchu angelesta kamachej Jehová Diostaqa.+
14 Jehová Diosqa uj pʼunchayllapi kʼutonqa
Israelpa umanta, chupantapis, pʼutumusqanta, wiñasqan kʼaspintapis.*+
15 Umanqa jatunpaj qhawasqa kurajkuna kanku,
chupantaj llullasta yachachej profetas kanku.+
16 Kay nacionta pusaykachajkunaqa qʼala uma muyusqata runasta purichinku,
chay pusaykachasqanku runastaqa musphaykachachinku.
17 Chayrayku Jehová Diosqa jovenesninkuwan mana sonqo juntʼasqachu kanqa,
wajcha wawasninkutapis,* viudasninkutapis mana khuyanqachu.
Paykunaqa tukuyninku Diosta wasancharpanku, millay juchasapastaj kanku,+
siminkuwanpis mana parlanasta parlanku.
Chay imasta ruwasqankurayku kʼajaj phiñakuynenqa mana thasnukunchu,
makenqa oqharisqallapuni kashan castigananpaj.+
18 Sajra kajqa nina jina laurarin,
khishkasta, qhorastawan ruphaykun.
Ninaqa monte ukhupi chʼumisman japʼiykukonqa,
chaykunataj qʼoshñi jina pataman wicharenqa.
19 Angelesta kamachej Jehová Diospa phiñakuyninrayku,
chay nacionman ninata japʼiykuchinku,
ninataj runasta ruphaykonqa.
Mana pipis khuyanqachu ni hermanollantapis.
20 Ujnenqa paña ladomanta khuchonqa,
yarqhasqallapunitaj kanqa.
Ujnintaj lloqʼe ladomanta mikhonqa,
nitaj sajsanqachu.
Sapa ujpis makinpa aychallantataj pʼatakonqa.
21 Manasesqa Efrainta oqoykonqa,
Efraintaj Manasesta oqoykonqa.
Iskayninkutaj Judaj contranpi sayaykonqanku.+
Chay imasta ruwasqankurayku kʼajaj phiñakuynenqa mana thasnukunchu,
makenqa oqharisqallapuni kashan castigananpaj.+
10 Ay ñakʼarichej leyesta orqhojkunamanta,+
ay ñakʼarichej kamachiykunata sapa kuti churajkunamanta.
2 Chaytaqa ruwashanku wajchaspa quejasninkuta mana valechinankupaj,
llajtaymanta wajchaspaj justiciata mana ruwapunankupaj.+
3 ¿Imanankichejtaj cuentata qona pʼunchayri?*+
¿Imanankichejtaj karumantapacha thuñikuyniykichej chayamojtinri?+
¿Pimán correnkichej yanapachikunaykichepajri?+
¿Maymán kapuyniykichejta* pakankichejri?
4 Qankunaqa kʼumuykukunallaykichejña kanqa presos chaupipi,
manachayrí wijchʼukunallaykichejña kanqa wañusqas chayman.
Ni chaywanpis kʼajaj phiñakuynenqa thasnukunchu,
makenqa oqharisqallapuni kashan castigananpaj.+
6 Paytaqa kachaykusaj chay wasanchawaj nacionman,+
kʼajajta phiñachiwarqa chay llajtaman.
Paytaqa kamachisaj kapuyninkuta saqueananta, may chhika imasninkutapis apakapunanta,
paykunatataj callespi tʼuruta jina sarurananta.+
7 Paytaj mana chay yuyaywanchu jamonqa
nitaj sonqonpi chayta ruwayta yuyanqachu.
Payqa qʼalata tukuchiyta munan,
may chhika nacionesta tukuchiyta munan, mana pisi nacionesllatachu.
8 Payqa nishan:
‘¿Manachu tukuynin reyesqa kuraj kamachisnillay kanku?+
9 ¿Manachu Calnoqa+ Carquemiswan+ kikillantaj?
¿Manachu Hamatqa+ Arpadwan+ kikillantaj?
¿Manachu Samariapis+ Damascowan+ kikillantaj?
10 Qhasi manakaj diosesniyoj gobiernosta japʼikapuniña.
Chay nacionesqa aswan ashkha santosniyoj karqanku Jerusalenmanta, Samariamantawan nisqaqa.+
11 ¿Nichu Jerusalenta santosnintinta ruwaykuyta atiyman,
imaynatachus Samariata, qhasi manakaj diosesninkutawan ruwaykorqani ajinataqa?’,+ nispa.
12 ”Jehová Diosqa Sion orqopi, Jerusalenpiwan ruwananta tukuchajtin, Asiriaj reyninta castiganqa,* sonqonpi jatunchakusqanrayku, wapuykachasqanrayku, umata oqharisqanrayku ima.+ 13 Payqa nishan:
‘Kaytaqa kallpallaywan ruwasaj,
yachaynillaywan ruwasaj, noqaqa yachayniyoj kani.
Llajtaspa lindesninkuta* chinkachisaj,+
valorniyoj imasninkuta suwakapusaj,+
chay llajtaspi tiyakojkunataqa uj wapu soldado jina atipaykusaj.+
14 Imaynatachus uj runa thapaman makinta apaykun,
ajinata makiywan llajtaspa kapuyninkuta apakapusaj.
Imaynatachus saqerasqa runtusta runa oqharikapun,
ajinata tukuynin jallpʼata japʼikapusaj.
Ni pipis lijrasninta* pharaqeyachenqachu, nitaj chhutumonqachu, nillataj chhur chhur nenqachu’”.
15 ¿Hachaqa aswan sumajchu creekunman chay hachawan kʼutoj runamantaqa?
¿Serruchoqa aswan sumajchu creekunman chay serruchowan khuchojmantaqa?
¿Bastonqa runata kayman jaqayman apayta atinmanchu?+
¿Tojnoqa runata oqhariyta atinmanchu?
16 Chayrayku cheqan Señor, angelesta kamachej Jehová Diosqa,
sumaj wapu runasninta, tullusllata saqerpanqa.+
Asiriaqa manaña jatunpaj qhawasqachu kanqa, ninawan qʼala ruphasqa jinataj kanqa.+
Chaytaj uj pʼunchayllapi qhorasninta, khishkasnintapis ruphaykonqa.
18 Diosqa sumaj monte sachʼasninta, sumaj huertantapis qʼalata tukuchenqa.
Imaynatachus onqosqa runa astawan astawan llauchhiyan, ajinata tukukonqa.+
19 Montesninpi puchoj sachʼasqa pisisitullaña kanqa,
chaytaqa uj wawapis yupayta atillanqa.
20 Chay pʼunchay Israelmanta puchojkuna,
Jacobpa mirayninmantapis kausashaj qhepakojkunaqa,
manaña atienekonqankuchu paykunata ñakʼarichejpeqa.+
Astawanpis tukuy sonqonkuwan atienekonqanku
Israelpa Santo Diosnin Jehovapi.
22 Israel, qanpi kaj runas
mar qocha kantupi tʼiyu jina may chhika kajtinkupis
pisi puchojkunalla kutimonqanku.+
Tukuchisqa kanankoqa nisqaña kashan,+
justiciataj paykunaj patankuman chayamuspa qʼalata pʼampaykonqa.+
23 Tukuyta Kamachej Señor, angelesta kamachej Jehová Diosqa tukuchisqa kananta nerqaña,
chaytaj tukuynin nacionnintinpi juntʼakonqapuni.+
24 Chayrayku Tukuyta Kamachej Señorqa, angelesta kamachej Jehová Diosqa kayta nin: “Sionpi tiyakoj llajtáy, ama asiriota manchachikuychu. Payqa Egipto jina kʼaspinwan wajtasorqa,+ bastonnintataj contraykita oqharerqa.+ 25 Pisimantawan phiñakuyneyqa tukukaponqa. Phiñakuyneyqa contrankupi oqharikonqa paykunata tukuchinaypaj.+ 26 Angelesta kamachej Jehová Diosqa payta seqʼonqa,+ imaynatachus Madianta Oreb chhanka chaypi atipaykorqa ajinata.+ Tojnonqa mar qocha patapi kanqa, chaytataj oqharenqa Egiptoj contranta oqharerqa ajinata.+
27 Chay pʼunchayqa hombrosniykimanta chay qʼepin qhechusqa kanqa,+
yugonpis manaña kunkaykipichu kanqa,+
aceiteraykutaj chay yugoqa pʼakisqa kanqa”.+
29 Mayu chimpananta pasamunku,
Guebapi puñunku,+
Ramaqa kharkatirin, Saulpa llajtan Guibeaqa ayqekun.+
30 Galimpa warmi wawan, tukuy kallpaykiwan qhapariy.
Laisa, allinta uyariy.
Ay qanmanta Anatot.+
31 Madmenaqa ayqerikun.
Guebimpi tiyakojkunaqa pakakunankupaj uj lugarta maskʼakunku.
32 Payqa chay pʼunchaypacha Nobpi sayaykonqa.+
Payqa makinta morqʼocharin Sion llajtaj orqonpa contranta,
Jerusalenpa lomanpa contranta.
33 Qhawariychej, cheqa Señor angelesta kamachej Jehová Diosqa
manchayta sonarichispa ramasta kʼutushan.+
Aswan jatuchaj sachʼasqa kʼutusqa kanku.
Jatuchaj sachʼasqa urmanankukama aysasqa kanku.
34 Payqa hachawan monte chʼumista pampachan.
Libanotaj uj atiyniyojpa makinpi urmanqa.
2 Paypa patanmantaj Jehová Diospa espiritun tiyaykonqa.+
Chayrayku payqa yachayniyoj,+ sumaj yuyayniyoj kanqa,
sumajta yuyaychanqa, atiyniyojtaj kanqa,+
manchay yachayniyoj kanqa, Jehová Diostataj jatunpaj qhawanqa.
3 Payqa Jehová Diosta manchachikusqanrayku kusisqa kanqa.+
Mana rikusqanman jinallachu juzganqa,
nitaj uyarisqanman jinallachu kʼamenqa.+
4 Wajchaspaj cheqan justiciata ruwaponqa,
cheqan kajman jina kʼamenqa jallpʼapi, llampʼu sonqoyojkunaj allinninkupaj.
Siminmanta llojsimoj tojnuwan jallpʼata wajtanqa,+
sajra runastataj siminpa phukusqallanwan wañurachenqa.+
5 Justiciaqa cinturanta matʼikunanpaj chumpin kanqa,
cheqan kajta ruwaypis caderanta matʼikunanpaj chumpin kanqa.+
Chay animalestataj uj lloqallitulla michenqa.
7 Wakawan jukumariwanqa khuska mikhurenqanku,
uñasninkupis khuska winkurenqanku.
Leonqa toro jina pajata mikhonqa.+
8 Ñuñoj wawaqa cobra katarej juskʼun patapi pujllarikullanqa,
uj lloqallitupis venenoyoj katarej thapanman makinta satʼillanqa.
Jallpʼaqa Jehová Diospa yachayninwan juntʼa kanqa,
imaynatachus mar qochaman yaku juntʼaykun ajinata.+
10 Chay pʼunchay Jesejpa saphenqa+ tukuy llajtaspaj uj señal jina rikhurenqa.+
Nacionesqa yuyaychachikunankupaj payta maskʼanqanku,+
samarikunan lugartaj may jatunpaj qhawasqa kanqa.
11 Chay pʼunchay Jehová Diosqa ujtawan makinta aysarenqa llajtanmanta puchojkunata tantakapunanpaj Asiriamanta,+ Egiptomanta,+ Patrosmanta,+ Cusmanta,+ Elammanta,+ Sinarmanta,* Hamatmanta, mar qocha churusmantawan.*+ 12 Nacionespaj uj señalta rikhurichenqa, Israelmanta chʼeqerasqa* kajkunata tantanqa,+ Judamanta chʼeqarasqa kajkunatapis jallpʼaj tawantin kʼuchusninmantapacha tantamonqa.+
13 Efrainqa manaña envidiakonqachu,+
Judaj contranta oqharikojkunaqa chinkachisqa kanqanku.
Efrainqa manaña Judamanta envidiakonqachu,
nitaj Judapis Efrainpa contranta oqharikonqachu.+
14 Inti yaykuy ladopi filisteospa kinraykunasninkuman* phawaykonqanku.
Inti llojsimuy ladomanta runastaqa khuska saqueanqanku.
Edompa contranta,+ Moabpa contranta makinkuta oqharenqanku,+
ammonitaspis paykunaj kamachisninkuman tukonqanku.+
Rupha samayninwan qanchis mayusninta chʼakichenqa,*
chaynintataj runasta jukʼutasniyojta* pasachenqa.
16 Nacionninmanta puchojkunapajqa+ Asiriamanta llojsimunankupaj uj ñan kanqa,+
imaynatachus Egiptomanta Israel llojsimunanpaj uj ñan karqa ajina.
12 Chay pʼunchayqa ninki:
“Jehová Diosníy, graciasta qoyki.
Noqapaj phiñakorqanki chaypis
phiñakuyniykeqa pisimanta pisi thasnukorqa, chantá sonqochawarqanki.+
Jehovamin,* Jehovamin kallpay atiyniytaj.
Payqa salvawajniyman tukun”.+
3 Qankunaqa manchay kusisqas yakuta orqhokunkichej
salvación juturismanta.+
4 Chay pʼunchayqa ninkichej:
“Jehová Diosman graciasta qoychej, sutinta oqhariychej.
Ruwasqasninta llajtaspi rejsichiychej.+
Sutin may jatun kasqanta willaychej.+
5 Jehová Diospaj alabanzasta takiychej*+ tʼukuna imasta ruwasqanrayku.+
Chayqa jallpʼantinpi willakuchun.
6 Sionpi tiyakojkuna,* kusiywan qhapariychej,
Israelpa Santo Diosnenqa may jatun qankuna chaupipi”.
13 Kaytaqa Amozpa wawan Isaías+ Babiloniaj contranta parlarqa,+ chaytaqa mosqoypi jina rikorqa:
2 “Uj señalta sayachiychej+ chhanka orqos patapi.
Makiykichejwan paykunata wajyaychej,
maynintachus kurajkuna yaykunku, chayninta yaykunankupaj.
3 Churasqay runasman kamachiniña.+
Soldadosniyta wajyachiniña kʼajaj phiñakuyniyta rejsichinankupaj,
soldadosneyqa manchayta kusikunku.
4 Uyariychej, may chhika runas orqospi kashanku.
Ashkha runaspa chʼajwasqanku jina uyarikun.
Uyariychej gobiernospa chʼajwasqankuta,
tantasqa nacionespa chʼajwasqankuta.+
Angelesta kamachej Jehová Diosqa soldadosta tantachin guerrapaj.+
5 Karu nacionmantapacha,+
cieloj kʼuchunmantapacha
jamushankuña Jehová Diospis, phiñakuyninmanta armaspis,
tukuynin jallpʼata tukuchinankupaj.+
6 Phutikuychej, Jehová Diospa pʼunchaynenqa qayllitapiña kashan.
Chay pʼunchay Tukuy Atiyniyoj Diosqa tukuy imata jallpʼaykichejpi tukuchenqa.+
7 Chayrayku tukuy runaspa makisninku mana kallpayojman tukonqa,
sonqosninkupis manchariywan pharaqeyarenqa.+
8 Runasqa manchariywan wañushankuña.+
Paykunaqa nacechikoj warmi jina
nanaywan qʼewiykachakunku.
Manchay mancharisqas qhawanakunku,
llakisqa uyastaj.
9 Qhawariychej, Jehová Diospa pʼunchaynenqa jamushanña, sinchʼi phiñakuywan, kʼajaj phiñakuywan.
Chay pʼunchayqa mana khuyakuy kanqachu.
Chay naciontaqa tʼukuspa qhawanankupaj jina ruwaykonqa,+
juchasapastapis chinkarparichenqa.
Inteqa yanalla llojsimonqa,
killapis mana kʼanchamonqachu.
11 Jallpʼa patapi tiyakojkunamanta cuentata mañasaj sajra kajta ruwasqankurayku,+
sajra runasmantapis pantasqasninkurayku.
Wapu wapulla purejkunaj jatunchakuyninkuta chinkachisaj,
ñakʼarichejkunata runaykachasqankumanta kʼumuykachachisaj.+
12 Wañoj runastaqa pisiyachisaj, oro puromantapis aswan pisita,+
runastaqa pisiyachisaj Ofir oromantapis+ aswan pisita.
13 Chayrayku cielotapis kharkatichisaj,
jallpʼapis kuyurispa lugarninmanta llojsiponqa.+
Chayqa kanqa angelesta kamachej Jehová Dios phiñakusqanrayku, kʼajaj phiñakuynin pʼunchaypi.
14 Qhatiykachasqa taruka jina, mana michejniyoj ovejas jinataj,
sapa ujpis llajtanman kutiponqa,
sapa ujpis jallpʼanman ayqekonqa.+
15 Tukuy tarisqankuta tʼojsispa wañurpachenqanku.
Japʼichikojkunaqa espadawan wañuchisqa kanqanku.+
16 Wawasninkutaqa rikushajtinku chʼallparpanqanku,+
wasisninkuta saqueanqanku,
warmisninkutapis violanqanku.
17 Medosta contrankuta kachaykusaj.+
Qolqe metalqa paykunapaj mana valenchu,
qorimantapis mana wañusqachu kanku.
18 Flechana arcosninkuwan* jovenesta japʼiykuchenqanku,+
uña wawasta mana khuyanqankuchu,
wawaspajqa mana sonqonku kanqachu.
19 Babiloniaqa tukuynin gobiernosmanta aswan jatunpaj qhawasqa,+
caldeosqa chay kʼachitu llajtankumanta jatuncharikunku.+
Chaywanpis chay Babiloniaqa Diospa thuñisqan Sodoma jina, Gomorra jina kanqa.+
Arabesqa mana chaypi toldo wasinkuta watanqankuchu.*
Ni michejkunapis chaypi ovejasninkuta puñuchenqankuchu.
21 Chaypeqa chʼinkunamanta animales winkurenqanku,*
wasispeqa jukuslla juntʼa kanqa.
22 Torresninpeqa kʼita animales waqanqanku,
sumachaj wasisninkupipis kʼita alqos ayñanqanku.
Castigasqa kanan tiempoqa chamushanña, diasnenqa yupasqallaña kashan”.+
14 Jehová Diosqa Jacobmanta khuyakonqa,+ Israeltapis watejmanta ajllanqa.+ Jallpʼasninkuman kutichenqa,*+ forasterospis paykunaman ujchaykukonqanku, Jacobpa mirayninmantaj yapaykukonqanku.+ 2 Waj nacionesmanta runasqa paykunata lugarninkuman pusanqanku. Jehová Diospa jallpʼanpi kaspañataj Israel nacionmanta kajkunapaj qhari kamachisman, warmi kamachisman* tukonqanku.+ Presocharqanku chaykunataqa presosta jina japʼenqanku, sinchʼita trabajachejkunataqa mandonkupi japʼenqanku.
3 Jehová Diosqa samarichisonqa nanayniykimanta, llakiyniykimanta, esclavota jina sufrichisusqankumantapis.+ 4 Chay pʼunchay qanqa Babiloniaj reyninmanta asikuspa ninki:
“Wajkunata sinchʼita trabajachejpata kay jinata tukukuynin chayamun.
Ñakʼarichisqanpis kay jinata tukukun.+
5 Jehová Diosqa sajra runaspa kʼaspinkuta pʼakin,
kamachejkunaj tojnunkutapis.+
6 Phiñakuspa llajtasta manchayta seqʼojpa tojnunta pʼakin,+
pichus rabiakuspa nacionesta mandonpi japʼej, mana saykʼuspa qhatiykachaj chaypata.+
7 Kunanqa tukuynin jallpʼa sumajta samarikun.
Runasqa kusiywan qhaparinku.+
8 Chay jina qhatirisusqanmantaqa enebro sachʼaspis kusikunku,
Libanomanta cedro sachʼaspis kusikunku.
Ninkutaj: ‘Thuñisqa kasqaykimantapacha
manaña pipis kʼutoj jamuwaykuchu’, nispa.
9 Sepulturapis* chay urapi ni imanakuyta atishanchu,
uraykojtiyki chunka makiwan japʼikusunanpaj.
Qanrayku wañusqasta rijchʼarichin,
jallpʼapi karqanku chay sajra kamachejkunata.
Tukuy nacionesmanta reyestapis kamachina tiyanankumanta sayarichin.
10 Tukuyninku nisunku:
‘¿Noqayku jinachu qanpis llauchhiyapunki?
¿Kunanqa noqayku jinallañachu kanki?
Khuru thapas patallapiña wijchʼurayashanki,
qhatanaykipis khurusllaña’, nispa.
12 Kʼanchaj sutʼiyay chʼaska kashaspapis,
chay jinata cielomanta urmaykamunki.
Nacionesta atipashaspapis,
kʼutuchikuspa chay jinata jallpʼaman urmaykamunki.+
13 Qanqa sonqoykipi nerqanki: ‘Cieloman wicharisaj.+
Kamachina tiyanaytaqa Diospa estrellasninmantapis aswan pataman churasaj,+
tantakuna orqo patapi tiyaykusaj,
14 Phuyus pataman wicharisaj.
Aswan Patapi kaj Dios jina kasaj’, nispa.
15 Jinapis ura Sepulturaman* wijchʼuykusqa kanki,
chay juskʼoj may ukhu pampanman.
16 Rikusojkunaqa tʼukulla qhawasonqanku,
allin allinta qhawarisuspataj nenqanku:
‘¿Nichu kay runaqa jallpʼata kuyurichej?
¿Nichu kayqa gobiernostapis kharkatichej?+
17 ¿Nichu kayqa runasniyoj jallpʼata chʼin jallpʼaman tukuchej?
¿Nichu llajtastapis qʼalata thuñiykoj?+
Kaysina mana wasisninkuman kachapojchu presochasqan runastaqa’,+ nispa.
18 Nacionesmanta tukuy chay waj reyesqa,
tukuyninku allin pʼampasqa kashanku,
sapa ujninku sepulturankupi.
19 Qantajrí wijchʼusqa kashanki mana sepulturayoj,
chejnisqa rama jina.
Pataykipeqa espadawan wañuchisqa runas wijchʼusqa kashanku,
chaykunaqa ashkha rumisniyoj juskʼuman wijchʼuykusqa kanku.
Sarurasqa aya jina* wijchʼusqa kashanki.
20 Mana paykunawan khuskachu pʼampasqa kanki,
nacionnillaykitataj chinkayman apasqaykirayku,
llajtaykimanta runastapis wañurachisqaykirayku.
Sajra runaspa mirayninkoqa manaña jaykʼajpis yuyarisqachu kanqa.
21 Uj lugarta wakichiychej wawasninta wañuchinaykichejpaj,
ñaupa tatasninkoj juchasninkurayku.
Ama sayarispa jallpʼata japʼikapunankupaj,
amataj chayman llajtasninkuta juntʼaykuchinankupaj”.
22 Angelesta kamachej Jehová Diosqa nin: “Noqaqa paykunaj contranta sayaykusaj”,+ nispa.
Jehová Diosqa nillantaj: “Babiloniamanta chinkachisaj sutinta, puchojkunata, mirayninta, mirayninpa miraynintapis”,+ nispa.
23 Angelesta kamachej Jehová Diosqa nin: “Puercoespín animalesta chayman qhatiykusaj. Yaku qochasniyoj jallpʼaman tukuchisaj. Chinkachiy pichanawantaj picharpasaj”,+ nispa.
24 Angelesta kamachej Jehová Diosqa juraspa nin:
“Imatachus ruwakunanta nerqani, chayqa ruwakonqapuni,
nisqaypis juntʼakonqapuni.
25 Asiriotaqa nacionniypi ñatʼurpasaj,
orqosniypitaj sarurasaj.+
Yugonqa manaña llajtayta atiykonqachu,
chay llasa qʼepinpis hombrosninmanta apaqasqa kanqa”,+ nispa.
26 Chayta tukuynin jallpʼaj contranta ruwakunanqa nisqaña kashan.
Chaymin Diospa atiynenqa, wakichisqataj kashan tukuy nacionesta castigananpaj.
27 Angelesta kamachej Jehová Diosqa ninña ajinata ruwakunanta.
Chayrayku, ¿pitaj jarkʼayta atinman chay nisqan mana ruwakunanpajri?+
Payqa wakichisqaña kashan castigananpaj.
Chayrayku, ¿pitaj niyta atinman mana castiganantari?+
28 Rey Ajaz* wañupusqan watapi+ kay willay willakorqa:
29 “Filistea, qanpi tiyakojkunamanta ama mayqenpis kusikuchunchu
maqasojpa tojnun pʼakikusqanraykullaqa.
Katarej saphinmantaqa+ venenoyoj katari llojsimonqa,+
miraynintaj venenoyoj katari kanqa, usqhaytataj phawarenqa.
30 Wajchaspa kuraj wawasninkoqa mikhurikonqanku,
pobrespis ni imamanta llakikuspa puñurikonqanku.
Saphiykitataj yarqhaywan wañuchisaj,
qanmanta puchojtaj tukuchisqa kanqa.+
31 Punku, llakikuy. Qanpis llajta, qhaparikuy.
Filistea, tukuyniykichej qʼewarikunkichej.
Norte ladomantaqa qʼoshñi jamushan,
chay enemigoj tropasninmantaqa ni ujpis qheparikushanchu”.
32 ¿Imatá kutichina kanman chay nacionmanta willaykunata apamojkunamanri?
Kayta: Jehová Diosqa Sionpa+ cimientosninta churan,
llajtanmanta wajchasqa chaypi pakakonqanku.
15 Kay willayqa Moabpa contranpi kashan:+
Uj chʼisillapi thuñisqa kasqanrayku
Moabmanta Ar llajtaqa+ chʼinpacha rikhurin.
Uj chʼisillapi thuñisqa kasqanrayku
Moabmanta Quir llajtaqa+ chʼinpacha rikhurin.
Moabqa Nebomanta,+ Medebamantawan+ waqan.
Tukuynin umasqa pʼajlasqaña kashanku,+ tukuynin barbaspis* kʼutusqaña kashanku.+
3 Callesninpi runasqa qhashqa ropasta churakunku.
4 Hesbonwan Elealewanqa+ qhaparikunku.
Qhaparisqankoqa Jahazkama uyarikun.+
Chayrayku Moabmanta soldadosqa qhaparishallankupuni.
Nacionqa kharkatishan.
Luhit kinrayta* waqaspa wicharinku.
Chay qhatirisqanmantaqa Horonaimman rej ñanpi qhaparikunku.+
6 Nimrim yakusqa qʼalata chʼakipunku.
Qʼomer qhoraspis chʼakipunku.
Manaña qhoras kanchu, nitaj ima qʼomerpis.
7 Chayrayku puchoj mikhunasninkuta, kapuyninkutapis apakapushanku,
álamos mayuta* chimpashanku.
8 Qhaparikusqankoqa tukuynin Moab jallpʼapi uyarikun.+
Waqasqankoqa Eglaimkama uyarikun,
waqasqankoqa Beer-Elimkama uyarikun.
9 Dimón yakusqa yawarllaña kashan,
Dimonpajqa kaypis tiyapullawantaj:
Uj león tiyapuwan Moabmanta ayqekojkunapaj,
chay nacionpi qhepakojkunapajpis.+
16 Uj carnerota* apachiychej chay nacionmanta kamachejman,
Selamantapacha, chʼin jallpʼanta,
Sion llajtaj orqonkama.
3 “Yuyaychaychej, ruwaychej imachus nisqaña kasqanta.
Llanthuykeqa chaupi pʼunchayta tuta jina kachun.
Chʼeqerasqa* kajkunata pakaykuy, ayqekojkunataqa ama jaywaykuychu.
4 Moab, chʼeqerasqasneyqa chaupiykipi tiyakuchunku.
Paykunaj pakakunanku kay, wañuchejmanta pakakunankupaj.+
Ñakʼarichejpa tukukuynin chayamonqa,
thuñiykoyqa tukukaponqa,
wajkunata sarojkunapis manaña jallpʼapi kanqankuñachu.
5 Chaypacha uj kamachina tiyanaqa munakuypi* sumaj sayachisqa kanqa.
Chay patapi Davidpa toldonpi* tiyaykojqa atienekunapaj jina kanqa.+
Ni pipaj uyata orqhospa juzganqa, justiciatapis usqhayllata ruwanqa”.+
6 Uyariyku Moabqa manchay uma oqharisqa kasqanta, maytapuni wapuykachasqanta,+
wapu wapulla purisqanta, may maylla kasqanta, phiñataj kasqanta.+
Parlasqantajrí qhasilla kanqa, ni imaman chayachenqachu.
7 Moabqa Moabmanta llakikonqa.
Tukuyninku llakikonqanku.+
Atipachikojkunaqa Quir-Haresetpi+ kaj kʼisas tʼantamanta waqanqanku.
Nacionesmanta kamachejkunaqa puka uvasniyoj ramasninta saruranku.
Chay ramasqa wiñaspa Jazerkama+ chayasqanku,
chʼin jallpʼasnintinman juntʼaykusqanku.
Ijimoj* ramasnenqa wiñaspa mar qochakama chayasqanku.
9 Chayrayku Sibmapi uva huertasmanta waqasaj, Jazermanta waqani ajinata.
Hesbón, Elealé, waqayniywan joqʼochasqayki.+
Qʼoñi tiempopi frutayki poqosqanmanta, cosechaykimantapis kusiywan qhaparisqankoqa tukukapun.
10 Kusiypis sonqo juntʼasqa kaypis huertamanta chinkapun,
Uva huertaspipis manaña uyarikunñachu kusiywan qhaparisqanku, kusiywan takisqankupis.+
Uva sarunaspeqa niña pipis uvasta sarunñachu.
Noqa qhaparisqankuta tukuchini.+
11 Chayrayku ukhoyqa Moabmanta ras niriwan,
arpaj cuerdasnin jina,+
Quir-Haresetmantapis ukhoyqa ras nirillawantaj.+
12 May jinatapis Moabqa pata lugarman rispa saykʼuchun, may jinatapis santo lugarninman mañakoj richun, qhasilla kanqa.+
13 Chay imasta Jehová Diosqa Moabmanta nisqaña. 14 Kunantaj Jehová Diosqa nin: “Kinsa watamantawan Moab jatunpaj qhawasqa kasqanqa manakajman tukonqa, sinchʼi chʼajwas kasqanrayku. (Chay watasqa yupasqa kanqa imaynatachus peonqa trabajasqan watasta allinta yupakun ajinata).* Puchojkunataj allin pisilla kanqanku, mana kasuylla”,+ nispa.
17 Kay willayqa Damascoj contranpi kashan:+
“Damascoqa manaña llajtachu kanqa,
chaypeqa urmasqa wasisllaña kanqa.+
2 Aroer llajtasqa+ saqerpayasqa kanqa,
chay lugarespeqa tropa ovejasllaña puñukonqanku
mana pejpa manchachisqallan.
3 Efrainpeqa manaña sumaj perqasniyoj llajtas kanqachu,+
Damascopeqa manaña gobierno kanqachu,+
Siriamanta puchojkunaj jatunpaj qhawasqa kayninkoqa chinkaponqa,
israelitaspa jatun kayninku jina”, nispa nin angelesta kamachej Jehová Diosqa.
4 “Chay pʼunchayqa Jacob jatunpaj qhawasqa kasqan pisiyanqa,
sano cuerponpis tulluyaponqa.
5 Imaynatachus Refaím ura pampaspi+ chajrasta cosechasqankutawan
chajmakunapaj* pisi trigo yurasllaña qhepakun,
ajinallaña Jacobpis qhepakonqa.
6 May pisillaña puchonqanku,
imaynatachus olivo sachʼata wajtaspa cosechajtinku,
aswan pata ramanpi iskay kinsa aceitunasllaña puchun ajinata,
sumajta poqoj ramasninpitaj tawa phishqa aceitunasllaña puchun ajinata”,+ nispa nin Israelpa Diosnin Jehovaqa.
7 Chay pʼunchay runasqa Ruwajnin Diosta qhawarenqanku, Israelpa Santo Diosninta qhawarenqanku. 8 Manaña makisninkuwan ruwakusqanku altaresta qhawarenqankuñachu.+ Nitaj dedosninkuwan ruwakusqankutapis qhawarenqankuñachu: ni yupaychana kʼullu postestapis,* ni incienso qʼoshñichina altarestapis.
9 Chay pʼunchayqa sumaj perqaswan muyurisqa llajtasninkoqa montepi saqerasqa lugar jina kanqa,+
israelitaspa ñaupaqenkupi saqerasqa rama jina.
Chʼin lugarllaña kanqa.
10 Qanqa salvasojniyki Diosmanta qonqapunki.+
Mana yuyarikorqankichu pakakunayki Chhankamanta.+
Chayrayku sumaj huertasta churashaspa,
waj jallpʼamanta ramata* chay chaupipi plantallankitaj.
11 Pʼunchayqa huertaykita sumajta cercaykunki.
Tutamantaqa tarpusqayki mujuta pʼutuchimunki.
Manataj cosecha kanqachu onqoykusqayki pʼunchaypi, sonqo nanasqa kasqayki pʼunchaypi.+
12 Uyariychej, ashkha llajtas chʼajwashanku.
Kayman jaqayman correykachashanku mar qochas jina.
Nacionesqa sinchʼita chʼajwashanku.
Chʼajwasqankoqa uyarikun yakoj qhollchoqeyasqan jina.
13 Nacionesqa chʼajwanqanku ashkha yakuspa qhollchoqeyasqan jina.
Diosqa paykunata kʼamenqa, paykunataj karuman ayqenqanku
orqospi wayraj apasqan paja jina,*
sinchʼi wayraj apasqan chʼaki khishka jina.
14 Chʼisiyaykuytaqa manchariylla tiyan.
Niraj sutʼiyashajtin paykunaqa wañunkuña.
Ajinata tukuchisqa kanqanku kapuyninchejta qhechuwanchej chaykunaqa,
ajina qhatirenqa saqueawanchej chaykunataqa.
2 Chay nacionqa mar qochanta willajkunata kachan,
yakunta kachan papiro nisqa totoramanta ruwasqa barcospi, nintaj:
“Riychej, usqhayta willajkuna,
jatun runasniyoj, lluskʼa qara runasniyoj nacionman,
tukuyta manchachej llajtaman,+
atiyniyoj kasqanrayku tukuyta atipaj nacionman,
qʼala yakoj mayllasqan jallpʼasniyoj nacionman”, nispa.
3 Tukuynejpi tiyakojkuna, jallpʼantinpi tiyakojkuna,
imatachus rikunkichej chayqa orqo puntaspi churasqa señal jina kanqa.
Uyarinkichejtaj wajrata waqachisqankuta jina.
4 Jehová Diosqa kay jinata niwarqa:
“Noqaqa sonqo tiyaykusqa karikusaj, sumaj sayachisqa lugarniyta qhawarisqa,*
inti kʼanchay ruphamusqan jina,
cosecha tiempopi ruphamojtin pampa phuyu jina.
5 Niraj cosecha tiempo chayamushajtin,
tʼika pasasqantawan uvas poqoykushajtin,
mosoj ramasqa josewan kʼutusqa kanqa,
chʼipanitasninpis qʼala kʼutusqa kanqa.
6 Ayasninkoqa* orqosmanta aycha mikhu pʼisqospaj kanqa,
jallpʼapi purej animalespajwan.
Aycha mikhu pʼisqosqa qʼoñi tiempopi chay ayasta mikhonqanku.
Jallpʼapi animalespis tukuynin cosecha tiempopi chay ayasta mikhonqanku.
7 Chay tiempopi angelesta kamachej Jehová Diospaj regalota apamonqanku,
jatun runasniyoj, lluskʼa qara runasniyoj nacionmanta,
tukuyta manchachej llajtamanta,
atiyniyoj kasqanrayku tukuyta atipaj nacionmanta,
qʼala yakoj mayllasqan jallpʼasniyoj nacionmanta.
Chaytaqa apamonqanku Sion orqoman, angelesta kamachej Jehová Diospa sutinta apaj lugarman”.+
19 Kay willayqa Egiptoj contranpi kashan:+
Jehová Diosqa usqhayta phawarej phuyu patapi Egiptoman yaykushan.
Egiptoj qhasi manakaj diosesnenqa ñaupaqenpi kharkatenqanku.+
Egiptoj sonqontaj manchariywan pharaqeyarenqa.
2 “Egipciostaqa egipciosllawantaj maqanachisaj,
paykunapura maqanakonqanku,
sapa ujpis hermanonpa contranta, vecinonpa contranta sayaykonqa,
uj llajtaqa waj llajtaj contranta sayaykonqa, uj gobiernopis waj gobiernoj contranta sayaykonqa.
3 Egiptopi tiyakojkunaqa ni imanakuyta atenqankuchu.
Noqaqa wakichikusqankuta pantachisaj.+
Paykunaqa maskʼanqanku qhasi manakaj dioskunata,
katarista tusuchejkunata, aysirista, adivinostapis.+
4 Egiptotaqa sajra patronpa makinman jaywaykusaj,
uj sajra rey paykunata kamachenqa”,+ nispa nin cheqa Señorqa, angelesta kamachej Jehová Diosqa.
5 Mar qochamanta yakoqa chʼakiponqa,
mayumanta yakupis tukukaponqa, qʼalata chʼakiponqa.+
6 Mayusqa asnarenqanku.
Egipto Nilo mayumanta llojsej canalespis pisimanta pisi qʼalata chʼakiponqanku,
caña huecaspis totoraspis ismuykaponqanku.+
7 Nilo mayu kantuspi plantaspis chʼakiponqanku, mar qochaman yaykun chaypi.
Chʼakipullanqankutaj Nilo mayu patapi chajraspis.+
Wayraqa qʼalata apakaponqa, manañataj imapis kanqañachu.
8 Pescadoresqa waqanqanku,
Nilo mayuman anzuelota choqajkunapis llakikonqanku,
chʼipasninkuta* yakuman choqaykojkunapis astawan astawan pisiyanqanku.
9 Linomanta telasta ruwajkuna,+
yuraj telasta telarpi awajkunapis pʼenqaypi rikhurenqanku.
10 Awajkunaqa qʼala sonqo pʼakisqas kanqanku.
Tukuynin peonesqa manchay llakisqas kanqanku.
11 Zoanmanta+ kuraj kamachejkunaqa wampus kanku,
faraonpa* sumaj yachayniyoj yuyaychajkunasnenqa mana yuyaychanasta yuyaychanku.+
¿Imaynatá faraonta ninkichej
“noqaqa sumaj yachayniyojkunaj mirayninmanta kani,
ñaupa reyespa miraynin kani” nispari?
12 ¿Maytaj chay yachayniyoj runasniykiri?+
Yachanku chayqa, paykuna willasuchunku imatachus angelesta kamachej Jehová Dios Egiptota ruwasaj nisqanta.
13 Zoanmanta kuraj kamachejkunaqa wampu jina imatapis ruwanku.
Nofmanta*+ kuraj kamachejkunaqa chʼaukiyachikunku.*
Egiptotaqa ayllusninmanta* kamachejkunallataj pantaykuchinku.
14 Jehová Diosqa qʼalata musphaykachachin.+
Paykunaqa Egiptota tukuy ima ruwasqanpi pantaykuchinku,
imaynatachus uj machasqa lansakusqan patapi lluskʼaykachan ajinata.
15 Egiptotaj ni imata ruwayta atenqachu
ni umapis, ni chupapis, ni pʼutumusqanpis, ni wiñasqan kʼaspipis.*
16 Chay pʼunchay egipciosqa warmi jinallaña kanqanku. Kharkatitenqanku, sinchʼita mancharikonqanku angelesta kamachej Jehová Dios contrankuta makinta oqharisqanrayku.+ 17 Judá nacionqa Egiptota sinchʼita manchaykuchenqa. Paymanta parlajta uyarispalla mancharikonqanku, angelesta kamachej Jehová Dios imatachus contrankupi ruwasaj nisqanrayku.+
18 Chay pʼunchayqa Egiptoj phishqa llajtasninpi Canaanpa parlayninta parlanqanku,+ angelesta kamachej Jehová Diosmantaj kutisqa kanankuta juranqanku. Ujnin llajtaj sutenqa Thuñina Llajta kanqa.
19 Chay pʼunchayqa Egipto nación chaupipi Jehová Diospaj uj altar kanqa. Lindesninpitaj* Jehová Diospaj uj rumi pilar kanqa. 20 Chayqa uj señal kanqa Egiptopi runas yuyarikunankupaj angelesta kamachej Jehová Diosmanta. Paykunaqa ñakʼarichisqa kasqankurayku Jehová Diosman qhaparikonqanku. Diostaj uj sumaj salvajta paykunaman kachanqa, chaytaj paykunata salvanqa. 21 Jehová Diosqa egipcioswan rejsichikonqa. Chay pʼunchayqa egipcios Jehová Diosta rejsenqanku, paypajtaj ofrendasta, tʼinkastawan apaponqanku. Jehová Diosman nenqanku imatachus ruwapunankuta, chaytataj ruwaponqankupuni. 22 Jehová Diosqa Egiptota castiganqa,+ castiganqataj jampenqataj. Paykunaqa Jehová Diosman kutirenqanku, paytaj mañakusqankuta uyarispa jampenqa.
23 Chay pʼunchayqa Egiptomanta Asiriaman rinapaj uj ñan kanqa.+ Chayninta Asiriaqa Egiptoman yaykonqa, Egiptotaj Asiriaman. Egiptoqa Asiriawan khuska Diosta sirvenqa. 24 Chay pʼunchay Israelqa Egiptomanwan Asiriamanwan ujchaykukonqa,+ jallpʼa chaupipitaj uj bendición kanqa. 25 Angelesta kamachej Jehová Diosqa kay jinata bendicenqa: “Bendecisqa kachun nacionniy Egiptoqa, makiypa ruwasqan Asiriapis, herenciay Israelpis”,+ nispa.
20 Asiriaj reynin Sargonqa tartanta* Asdodman kacharqa.+ Chay watapi tartanqa Asdodwan maqanakuspa atipaykorqa.+ 2 Chaypacha Jehová Diosqa Amozpa wawan Isaiasnejta parlarqa,+ nerqataj: “Rispa cinturaykimanta chay qhashqa telata phaskarakamuy, chakisniykimantapis jukʼutasniykita* lluchʼukamuy”, nispa. Isaiastaj kasukorqa, chayrayku qʼalalla, qʼara chakillataj purerqa.
3 Chantá Jehová Diosqa nerqa: “Kamachiy Isaiasqa kinsa wata juntʼata qʼalalla, qʼara chakillataj purerqa. Chaytaj Egiptoj contranta,+ Etiopiaj contranta+ señal karqa+ imachus paykunata qhatirinanpaj. 4 Ajinata Asiriaj reynenqa Egiptomanta, Etiopiamantawan presosta apakaponqa+ jovenesta, machu runastapis, qʼalasllata, qʼara chakisllata, qʼara sikisllata Egipto pʼenqaypi rikhurinanpaj. 5 Paykunaqa sinchʼita mancharikonqanku, pʼenqakonqankutaj atienekusqanku Etiopiamanta, may jatunpaj qhawasqanku Egiptomantapis. 6 Chay pʼunchayqa mar qocha kantuspi tiyakojkuna nenqanku: ‘Qhawariychej, chay jina qhatirin atienekusharqanchej chaytaqa. Kayman ayqekamorqanchej Asiriaj reyninmanta kacharichikunanchejpaj. ¿Imaynatá kunan ayqekusunri?’, nispa”.
21 Kay willayqa kashan mar qocha kantupi chʼin jallpʼaj* contranpi:+
Sur ladota* picharparej sinchʼi wayras jina jamushan,
chʼin jallpʼamantapacha, mancharina jallpʼamantapacha.+
2 Mosqoypi jina mancharinata rikuni:
Wasanchaj nacionqa wasanchashan,
thuñej llajtapis thuñishan.
Elam, wichariy. Media,+ maqanakoj wichariy.
Noqaqa chay tukuynin rikhurichisqan llakiyta chinkachisaj.+
3 Chayrayku may llakisqa kashani.+
Nanaywan qʼewiykachakuni,
nacechikoj warmi jina.
Llakisqa kasqaypi niña uyariytapis munanichu,
mancharisqa kasqaypi niña rikuytapis munanichu.
4 Sonqoyqa sayapunayan, manchariywanqa ukhuypis ras niwan.
Tutayanallantaña suyaj kani, kunantaj manchachikuni tutayananta.
5 Mesaman mikhunasta churaychej, tiyanastapis wakichiychej.
Mikhuychej, ujyaychej.+
Kuraj kamachejkuna, sayarikuychej, jarkʼakuna escudota aceitewan jawiykuychej.
6 Jehová Diosqa kay jinata niwarqa:
“Rispa uj qhawaj runata churamuy, rikusqanta willananpaj”, nispa.
7 Paytaj uj maqanakuna carretata rikorqa iskay caballoswan aysasqata,
uj maqanakuna carretata burroswan aysasqata,
uj maqanakuna carretata camelloswan aysasqata.
Allinta qhawarqa, sumajtapuni qhawarqa.
8 Chantataj uj león jina qhaparerqa:
“Jehová Diosníy, pʼunchayqa qhawana torrepi sayasqa kani,
sapa chʼisitaj qhawanay lugarpi kani.+
9 Qhawariy imachus jaqayninta jamushasqanta:
Runas jamushanku iskay caballoswan aysasqa maqanakuna carretapi”,+ nispa.
Chantá qhaparispa nerqa:
“Urmanña. Jatun Babilonia urmanña.+
Payqa Babiloniaj tukuynin santosninta pampaman choqaspa tʼunaran”,+ nispa.
10 Nacionníy, trigo jina trillasqa karqanki.
Qanqa eraypi* oqharisqa poqoy kanki.+
Qankunaman willarqaykichej angelesta kamachej Jehová Diospa nisqanta, Israelpa Diosninpa nisqanta.
11 Kay willayqa Dumaj* contranpi kashan:
Seirmantapacha pichá qhaparimushawan:+
“Qhawaj runa, ¿sutʼiyamonqañachu?
Qhawaj runa, ¿sutʼiyamonqañachu?”, nispa.
12 Qhawaj runataj kutichin:
“Sutʼiyamonqaña, chʼisiyamonqaña.
Tapukuyta munaspaqa tapukullaychej.
Ujtawan jamullaychej”, nispa.
13 Kay willayqa chʼin pampaj contranpi kashan:
Dedanmanta+ jamoj viajeros,
chʼisenqa chʼin pampaj montenpi puñunkichej.
15 Paykunaqa espadawan wañuchisqa kaymanta ayqekunku, jallchʼananmanta orqhosqa espadamanta,
matʼisqa flechana arcomanta,* wañuchinaku maqanakumantapis.
16 Jehová Diosqa kayta niwarqa: “Uj watamantawan Quedarpa+ tukuy jatun kaynenqa tukukaponqa. (Chay wataqa yupasqa kanqa imaynatachus peonqa trabajasqan watasta allinta yupakun ajinata).* 17 Quedarmanta flechaj soldadosqa pisillaña puchonqanku, Israelpa Diosnin Jehová nisqanrayku”, nispa.
22 Kay willayqa kashan Mosqoypi jina Qhawana Mayumanta:*+
¿Imajtintaj tukuyniykichej terrazasman* wicharinkichejri?
2 Qanpeqa runas manchayta chʼajwaj kanku.
Chʼajwa llajta karqanki, atipaytapuni munaj kanki.
Qanpi kaj runastaqa mana espadawanchu wañucherqanku,
nitaj guerrapichu wañorqanku.+
3 Sajra kamachejkunaykeqa tukuyninku ujllapi ayqerikapunku.+
Paykunataqa mana flechana arcollawan* presosta japʼerqanku.+
Karuman ayqekojtinkupis,
tukuy tarisqankuta presochasqasta apakaporqanku.
4 Chayrayku nerqani: “Ama qhawawaychejchu.
Sonqo nanayta waqarikusaj.+
Llajtaypa warmi wawanqa* thuñisqaña kashan.
Ama sonqochawaj churakuychejchu.+
5 Kay pʼunchayqa musphaykachana* pʼunchay, atipachikusqanchej pʼunchay, mancharina pʼunchaytaj.+
Chaytaqa Tukuyta Kamachej Señor Jehová Dios apachimun, angelesta kamachej Dios,
Mosqoypi jina Qhawana Mayuman.
Perqata thuñiykushanku,+
orqota qhawarispataj qhaparikushanku.
6 Elamqa+ flecha apaykachanata oqharikun,
runaswantaj jamushan carretaspi, caballospi.
Quirtaj+ jarkʼakuna escudota wakichishan.*
7 Sumaj mayusniykeqa*
maqanakuna carretaswan juntʼa kanqa,
caballosqa* punku chaypi sayaykonqanku,
8 Judata jarkʼaj perqapis urmachisqa kanqa.
”Chay pʼunchayqa Monte Wasipi+ jallchʼasqa kashan chay armasta qhawarinki. 9 Davidpa Llajtanpa perqantaqa ashkha qʼasasniyojta rikunkichej.+ Yakutapis ura estanquemanta orqhonkichej.+ 10 Jerusalenpi wasista yupankichej, chay wasistataj urmachinkichej perqata allinchanaykichejpaj. 11 Chay iskay perqas chaupipitaj chay ñaupa estanquej yakunpaj uj depositota ruwankichej. Nitaj qhawarinkichejchu chayta Ruwaj Jatun Diostaqa, unaymantaña chayta rikhurichejtaqa mana qhawarinkichejchu.
12 Chay pʼunchayqa Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosqa, angelesta kamachej Diosqa,
runasta nenqa waqanankuta, llakikunankuta,+
umankuta pʼajlakunankuta, qhashqa ropatapis churakunankuta.
13 Qankunatajrí fiestacharikushankichej, kusirikushankichej,
wakasta ovejasta ñakʼakushankichej,*
aychata mikhurishankichej, vinotapis tomarishankichej.+
‘Mikhuna ari, ujyanataj, qʼayaqa wañusun’+ nispa”.
14 Angelesta kamachej Jehová Diosqa kayta willawarqa: “‘Chay juchaykichejqa mana perdonasqachu kanqa wañunaykichejkama’,+ nispa nin Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosqa, angelesta kamachej Diosqa”.
15 Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosqa, angelesta kamachej Diosqa kayta nin: “Chay mayordomo Sebnaman riy,+ payqa reypa wasinmanta* cargoyoj. Ninkitaj: 16 ‘¿Ima ruwanayki tiyan kaypi? ¿Piniykitaj kaypi kanri? ¿Imajtintaj kaypi sepulturata ruwakunkiri?’, nispa. Payqa pata lugarpi sepulturata ruwakushan. Chhankata juskʼushan pʼampakunanpaj. 17 ‘Jehová Diosqa kallpawan uraman choqaykusonqa, kallpallawantaj japʼiykusonqapis. 18 Morqʼochasuspa matʼita wataykusonqa pelotata jina, jatun jallpʼamantaj choqaykusonqa. Chaypi wañunki, chayllapitaj chay sumachaj carretasniykipis tʼunarasqa kanqanku. Chayqa patronniykej familianpaj pʼenqay kanqa. 19 Cargoykimanta orqhosqayki, cargoykimanta wijchʼusqayki.
20 ”’Chay pʼunchayqa Hilquiaspa wawan kamachiy Eliaquimta wajyasaj.+ 21 Paymanqa chay jatun ropaykita churaykusaj, chumpiykitapis matʼita wataykusaj,+ autoridad kasqaykitapis makinman churasaj. Payqa Jerusalenpi tiyakojkunaj tatanku kanqa, Judá nacionpatapis. 22 Davidpa familianpa llaventa makinman churasaj.*+ Pay kicharejtin ni pi wisqʼanqachu, wisqʼajtintaj ni pi kicharenqachu. 23 Sumaj sayasqa perqaman clavota jina clavaykusaj, tatanpa familianpajtaj sumaj kamachina tiyana jina kanqa. 24 Chaymantaj warkhuykonqanku tatanpa familianpa jatun kayninta, mirayninta, wawasninta,* tukuynin juchʼuy yurusta, tʼuru fuentesta, tukuynin jatuchaj yurustapis.
25 ”’Chay pʼunchayqa sumaj sayasqa perqapi clavasqa clavoqa sikʼisqa kanqa.+ Kʼutusqa kanqa, urmanqataj, chaypi warkhusqa kajpis phirikonqa, Jehová Dios chayta nisqanrayku’, nispa nin angelesta kamachej Jehová Diosqa”.
23 Kay willayqa Tiroj contranpi kashan:+
Tarsis barcos,+ waqaychej.
Barco sayachinasqa thuñisqa kashan, mana chayman chayayta atikunchu.
Chay willayqa Kitim+ jallpʼamantapacha chayamun.
2 Mar kantu jallpʼaspi tiyakojkuna, chʼinyakuychej.
Sidonmanta+ qhatojkunaqa mar qochanta jamuspa qhapajyaykuchisunku.
3 Sihormanta+ chʼaki mikhuykuna, Nilomanta cosechaspis
yakunta jamorqanku. Chayrayku Tiroqa qhapajyaykorqa.
Chaytaj waj nacionestawan qhapajyacherqa.+
4 Pʼenqakuy Sidón, mar qocha kantupi sumaj jarkʼachasqa llajta.
Mar qochaqa nin:
“Mana onqoj warmej nanayninwan japʼichikorqanichu, nitaj wawatapis rejserqanichu.
Mana qhari wawasta, ni warmi wawastapis uywarqanichu”,+ nispa.
5 Imaynatachus runasqa Egiptomanta uyarispa llakikorqanku,+
ajinallatataj llakikonqanku Tiromanta uyarispapis.+
6 Tarsisman chimpaychej.
Mar qocha kantuspi tiyakoj runas, llakikuychej.
7 ¿Kay llajtaykichejchu unaymantapacha, qallariyninmantapacha kusikoj, umatapis oqharej?
Payqa karu nacionesman rispa chaypi tiyakamoj.
8 ¿Pitaj Tirota chay jina qhatirinanta nerqari?
Tiroqa kamachejkunata churaj,
qhatojkunasninpis kuraj kamachejkuna karqanku,
ranqherosninpis jallpʼantinpi jatunpaj qhawasqa karqanku.+
9 Chaytaqa angelesta kamachej Jehová Dios nerqa,
may kʼachita kasqanmanta wapuykachasqanta mana imaman tukuchinanpaj,
jallpʼantinpi jatunpaj qhawasqa kajkunata kʼumuykachachinanpaj.+
10 Tarsispa warmi wawan, nacionniyki chaupinta riy Nilo mayu jina.
Barco ruwana lugaresqa* manaña kanchu.+
11 Diosqa mar qocha pataman makinta aysarin,
gobiernosta chankaykachachin.*
Jehová Diosqa kamachinña Feniciaj sumaj jarkʼachasqa lugaresninta thuñiranankuta.+
12 Chantá nin: “Sidonpa ñakʼarej doncella wawan,
manaña kusikunkichu.+
Sayarispa Kitimman+ chimpay.
Ni chaypipis sonqoyki phaj nenqachu”, nispa.
13 Qhawariychej caldeospa nacionninkuta.+
Chay llajtataqa chay nacionmin
chʼinnejmanta animalespa tiyakunanman tukuchin, nitaj Asiriachu.+
Llajtaman phawaykunankupaj torresta ruwanku.+
Sumaj ruwasqa torresnintataj urmarachinku
rumi montonesllaña kanankama.
14 Tarsis barcos, waqaychej.
Sumaj jarkʼachasqa llajtaykichejqa thuñisqaña.+
15 Chay diamantapacha Tiroqa 70 watasta qonqasqa kanqa,+ uj reypa kausasqan watasta jina. Chay 70 watas tukukojtintaj, khuchi warmimanta* takeyqa Tiropi juntʼakonqa:
16 “Qonqasqa khuchi warmi, arpaykita tocarispa llajtanta purimuy.
Arpaykita sumajta tocariy,
ashkha takiykunata takiy
qanmanta yuyarikunankupaj”, nispa.
17 Chay 70 watas juntʼakojtin Jehová Diosqa Tiromanta yuyarikonqa. Tirotaj watejmanta pagorayku khuchichakonqa, kay jallpʼa patamanta tukuynin gobiernoswan puriykonqa. 18 Qolqe ganasqantaj, pagonpis Jehová Diospaj tʼaqasqa kanqa. Chaytaqa mana waqaychanqachu, nitaj tantanqachu. Chay ganasqanqa Jehová Diospa ñaupaqenpi kajkunapaj kanqa, paykuna sajsakunankukama mikhunankupaj, sumajnin ropastapis churakunankupaj.+
24 Jehová Diosqa kay jallpʼata chʼusajchashan, chʼinpachatataj saqeshan.+
Jallpʼataqa tijrarqon,+ chaypi tiyakojkunatataj tukuynejman tʼaqaran.+
2 Tukuyta uj rejta qhatirenqa:
runasta sacerdotetapis,
kamachita patronnintapis,
sirvientata patronantapis,
rantejta vendejtapis,
mañarejta mañarikojtapis,
qolqeta manojta manukojtapis.+
4 Jallpʼaqa llakiymanta waqashan,+ saykʼusqaña kashan.
Poqoj jallpʼaqa chʼakipushan, saykʼusqaña kashan.
Jallpʼamanta qhapaj runasqa chinkaripushanku.
5 Jallpʼataqa chaypi tiyakojkunallataj chʼichichanku.+
6 Chayrayku maldicionqa kay jallpʼata oqoykushan,+
chaypi tiyakojkunallataj juchayoj kanku.
Chayrayku kay jallpʼapi tiyakojkunaqa pisillaña kanku,
pisi runasllaña puchunku.+
8 Panderetaspa* kusiyninku tukukapun,
fiesterospa chʼajwasqanku tukukapun,
arpaj kusiy waqayninpis tukukapullantaj.+
9 Vinota tomajtinku manaña takiykuna kanchu,
tomajkunapajqa alcoholpis jaya.
10 Chʼin llajtaqa raqayllaña* kashan.+
Tukuy wasis llaveykusqa kashanku, ni pi yaykuyta atinchu.
11 Callespeqa vinota mañakushanku.
Tukuy kusiyninku tukukapun.
Jallpʼaj kusiyninpis chinkapun.+
12 Llajtaqa raqayllaña kashan,
llajta punkupis qʼala thuñisqa kashan.+
13 Kay jallpʼaqa naciones chaupipi kay jina kanqa:
Imaynatachus olivo sachʼata wajtaspa cosechanku ajina kanqa,+
14 Paykunaqa qhaparenqanku,
kusiywan qhaparenqanku.
Mar qochamantapacha* Jehová Diospa jatun kayninta willanqanku.+
15 Chayrayku inti llojsimuynejpi Jehová Diosta jatunchanqanku.+
Mar qocha churuspi* Israelpa Diosnin Jehovaj sutinta jatunchanqanku.+
16 Takiykuna uyarikamun jallpʼaj kʼuchusninmantapacha:
“Cheqan Dios jatunchasqa kachun”,+ nispa.
Noqatajrí nini: “Tukukapushaniña, llakiywan tukukapushaniña.
Imanallasajchus, wasanchajkunaqa wasanchanku, chʼaukiyankutaj.*
Wasanchajkunaqa wasanchashallankupuni, chʼaukiyashallankupuni”,+ nispa.
17 Kay jallpʼapi tiyakoj runa, qanpajqa kanqa manchachikuylla, tʼoqoslla, trampaslla.+
18 Manchachikoj chʼajwamanta ayqejqa tʼoqoman urmaykonqa.
Tʼoqomanta llojsimojtaj trampawan japʼichikonqa.+
Cieloj punkusnin kicharisqa kanqa,
jallpʼaj cimientosnintaj kharkatitenqa.
20 Jallpʼaqa machasqa jina chankaykachan,*
wayraj kuyuchisqan ramada jina kayman jaqayman kuyuykacharin.
Juchanqa payta ñitʼiykushanña.+
Manaña ujtawan jatarikunanpaj jina urmanqa.
21 Chay pʼunchay Jehová Diosqa patapi kaj ejercitota qhawarenqa,
jallpʼapi kaj reyestapis qhawarenqa.
22 Paykunaqa presos jina
uj tʼoqollapi tantaykusqa kanqanku,
carcelpi wisqʼaykusqa kanqanku,
unayninmantaj castigasqa kanqanku.
23 Killa juntʼaqa* pʼenqachisqa kanqa,
kʼanchaj intipis pʼenqaypi rikhurenqa,+
angelesta kamachej Jehová Dios Sion orqopi,+ Jerusalenpipis Rey kasqanrayku.+
Payqa llajtanmanta kurajkunaj ñaupaqenpi jatunpaj qhawasqa kanqa.+
25 Jehová Diosníy, qanmin Diosniy kanki.
Qanta jatunchayki, sutiykita jatunchani.
Qanmin tʼukuna imasta ruwarqanki.+
Chay imastaqa unayña ruwasaj nerqanki.+
Nisqaykitaqa juntʼarqankipuni,+ atienekunapaj jina kasqaykita rikucherqanki.
2 Uj llajtata rumi montonman tukuchinki,
sumaj perqasniyoj llajtata thuñiykunki,
forasterospa torrenkoqa manaña llajtachu.
Niña jaykʼajpis ujtawan sayarichisqachu kanqa.
3 Chayrayku uj atiyniyoj llajta jatunchasonqa.
Ñakʼarichej nacionespa llajtanku manchachikusonqa.+
4 Qanqa wajchaspa pakakunanku lugar kanki,
llakiypi kaj pobrespa pakakunanku lugar kanki,+
sinchʼi paramanta pakakunapaj,
kʼajaj ruphaymanta llanthukunapaj.+
Sajra runaspa phukusqanku, perqaman qʼajchakoj sinchʼi wayra jina kajtin,
5 chʼaki jallpʼapi sinchʼi ruphay jina kajtin,
qanqa mana rejsisqa runaspa chʼajwasqankuta chʼinyachinki.
Imaynatachus phuyu llanthuykamojtin intej ruphaynin manaña kʼajarimunchu,
ajinallatataj sajra runaspa takisqankoqa chʼinyapun.
6 Angelesta kamachej Jehová Diosqa kay orqopi+ tukuy llajtaspaj
sumaj waykʼusqa mikhunasta wakichenqa,+
sumaj vinosta* churanqa,
aycha kuraj miskʼi mikhunasta* wakichenqa,
mana qonchuyoj sumaj vinota churanqa.
7 Payqa kay orqopi chinkachenqa* tukuynin llajtasta qhataykoj mantota,
tukuynin nacionesta qhataykoj velotapis.
8 Payqa wañuyta wiñaypaj chinkachenqa,*+
Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosqa tukuypa uyasninkumanta waqayta pichanqa.+
Llajtanpa pʼenqaynintaqa tukuynin jallpʼamanta chinkarichenqa.
Chaytaqa kikin Jehová Diospuni nin.
9 Chay pʼunchay paykunaqa nenqanku:
“Qhawaychej, kaymin Diosninchejqa.+
Kaymin Jehová Diosqa.
Paypi atienekunchej.
Sonqo juntʼasqa kana, kusikunataj. Salvacionqa paymanta jamun”,+ nispa.
10 Jehová Diosqa kay orqopi makinta samarichenqa.+
Moabtaj jallpʼallanpitaj sarusqa kanqa,+
imaynatachus pajata wanu patapi sarunku ajinata.
11 Payqa makinta aysarispa laqʼanqa,
imaynatachus yakupi waytʼaj runaqa* makinwan yakuta laqʼan ajinata.
jatunchakusqantapis pʼaltarpanqa+
makisninwan sumajta tʼajllarqospa.
12 Sumaj alto perqaswan muyurisqa llajtataqa,
qʼalata urmaykuchenqa,
pampaman choqanqa, jallpʼa pataman choqanqa.
26 Chay pʼunchayqa kay takiyta Judá jallpʼapi+ takenqanku:+
“Llajtanchejqa sumaj sinchʼi.+
Payqa llajtanchejpaj salvacionta apamun jatuchaj perqasta jina, ura perqasta jina.+
2 Punkusta kichariychej,+ cheqan kajta ruwaj nación yaykunanpaj,
Diosta kasukoj nación yaykunanpaj.
3 Qanpi tukuy sonqo atienekojkunata jarkʼanki,
sonqo tiyaykuyta paykunaman qonki,+
qanpi atienekusqankurayku.+
4 Jehová Diospi wiñaypaj atienekuychej.+
Jehovaqa,* Jehová Diosqa wiñaypaj Chhanka.+
5 Diosqa patapi tiyakojkunata kʼumuykachachin, chay pata llajtapi tiyakojkunata.
Chay llajtataqa uraman wijchʼuykamun,
jallpʼaman choqaykamun,
pampaman choqan.
6 Chay llajtataqa ñakʼarejkuna,
wajcha runas saronqanku”.
7 Cheqan runaspa ñanninkoqa cheqan.*
Cheqan kasqaykirayku
cheqan runaspa ñanninkuta pichanki.
8 Jehová Diosníy, cheqan ñanniykita purispa
qanpi atienekuyku.
Tukuy sonqoykuwan sutiykita mayta munakuyku, munaykutaj yuyarisqa kananta.*
Jallpʼata juzgajtiyki
chaypi tiyakojkunaqa cheqan kajta ruwayta yachakunku.+
10 Sajra runaqa payta khuyakojtinkupis,
manapuni cheqan kajta ruwayta yachakonqachu.+
Cheqan runas tiyakunku chay jallpʼapi tiyakojtinpis sajra kajllatapuni ruwanqa,+
Jehová Diospa jatun kaynintapis mana rikonqachu.+
11 Jehová Diosníy, makiykita oqharejtiykipis mana rikunkuchu.+
Llajtaykita sinchʼita munakusqaykita rikuspa pʼenqaypi rikhurenqanku.
Enemigosniykipaj kashan chay ninaqa paykunata ruphaykonqa.
12 Jehová Diosníy, qanmin sonqo tiyaykuyta qowasqayku.+
Qanmin kallpata qowayku
tukuy imata ruwanaykupaj.
13 Jehová Diosníy, qanmanta waj patrones kamachillawarqaykutaj,+
noqaykutajrí sutillaykita jatunchayku.+
14 Paykunaqa wañusqa kashanku, mana kausarimonqankuchu.
Wañusqa kashanku, mana sayarimonqankuchu.+
Paykunata qhawarerqanki tukuchinaykipaj,
manaña ujtawan yuyarisqa kanankupaj.
Kay jallpʼata astawan jatunyachinaykipaj tukuynin lindesninta* may karuman suchuchinki.+
16 Jehová Diosníy, llakiyninkupi qanman kutirikamorqanku.
Castigajtiyki paykunaqa chhichispallaña tukuy sonqo mañakusorqanku.+
17 Imaynatachus onqoj warmi nacechikunanpajña kashajtin
nanaywan japʼichikuspa qhaparikun,
ajinata Jehová Diosníy, noqaykuta nanaykuchiwarqayku.
18 Noqaykoqa onqoj rikhurerqayku, nacechikunaykupaj nanaywan japʼichikorqayku,
chaywanpis wayrallatapis nacechikuykuman jina karqa.
Ni salvaciontapis kay jallpʼaman apamuykuchu,
nitaj pipis nacekunchu kay jallpʼapi tiyakunanpaj.
19 “Wañusqasniykeqa kausarimonqanku.
Rijchʼariychej, kusiywan qhapariychej
jallpʼa ukhupi kajkuna.+
Uj rato pakakuy
Diospa phiñakuynin thasnukunankama.+
21 Qhawariychej, Jehová Diosqa tiyakusqan lugarmantapacha jamushan
kay jallpʼapi tiyakojkunata pantasqasninkumanta cuentata mañananpaj.
Jallpʼaqa runata wañuchisqanta sutʼiman orqhonqa,
manaña wañusqasninta pakanqachu”.
27 Chay pʼunchay Jehová Diosqa sinchʼi jatun filo espadanwan+
Leviatanta* castiganqa, chay qhatatakoj katarita,
Leviatanta castiganqa, chay chʼuwirakoj katarita,
mar qochapi chay chhikan animalta wañuchenqa.
2 Chay pʼunchayqa paypaj* takipuychej:
Tuta pʼunchay qhawani
ni pi imanananpaj.+
4 Mana phiñasqachu kashani.+
¿Pitaj noqawan maqanakonqa khishkas oqharisqa, qhoras oqharisqari?
Noqaqa tukuyninkuta sarurasaj, ninawantaj ruphaykuchisaj.
5 Antes chay runaqa pakakuchun sumaj jarkʼachasqa wasiypi.
Noqawan allinyakapuchun,
payqa noqawan allinyakapuchun”, nispa.
6 Jamoj pʼunchaykunapi Jacobqa saphichakonqa,
Israelqa tʼikarenqa, qʼomeryarenqa,+
kay jallpʼatataj poqoyninkuwan juntʼaykuchenqanku.+
7 ¿Paytaqa maqajpa maqasqanwanchu maqana kanman?
¿Wañusqasninpa wañuynillanwantajchu wañuchina kanman?
8 Payta wijchʼushaspa, mancharinapaj jina qhaparispa paywan pleitoman yaykunki.
Paytaqa inti llojsimuy ladomanta wayramojtin, sinchʼita phukuspa chinkarparichenqa.+
9 Jacobpa juchanqa kay jinamanta pampachasqa kanqa,+
kay jina kanqa juchan perdonasqa kajtin:
Payqa altarpa tukuy rumisninta
ñutʼusqa cal rumisman jina tukuchenqa,
manaña kanqachu ni yupaychana kʼullu postespis,* ni incienso qʼoshñichina altarespis.+
10 Sumaj perqasniyoj llajtaqa chʼusajpacha qhepakonqa.
Qʼomer jallpʼaspis chʼinpacha saqerasqa kanqa chʼin jallpʼas jina.+
Chaypitaj torilloqa mikhurikonqa, puñurikonqa,
ramasnintapis mikhukaponqa.+
11 Llullu ramasnin chʼakipojtin,
warmisqa jamuspa pʼakiranqanku,
enqhaykonqankutaj.
Kay runasqa mana entiendej kanku.+
Chayrayku paykunata Ruwaj Diosqa mana paykunata khuyanqachu,
paykunata Ruwaj Diosqa mana paykunamanta sonqonta nanachikonqachu.+
12 Chay pʼunchay Jehová Diosqa poqoykunata thalaranqa yakuyoj Mayumantapacha,* Egipto mayukama.*+ Qankunataj ujmanta uj pallasqa kankichej, Israel nacionmanta kajkuna.+ 13 Chay pʼunchayqa uj jatun wajrata waqachenqanku.+ Asiria jallpʼapi+ parti wañusqa kajkunataj, Egipto jallpʼapi chʼeqerasqa* kajkunapis+ jamuspa Jehová Diospa ñaupaqenpi kʼumuykukonqanku, Jerusalén santo orqopi.+
28 Ay Efrainpi machasqaspa may sumaj* coronankumanta.*+
Chay kʼachitu coronaqa chʼakisqa tʼika jinalla.
Chay coronaqa kashan vinowan machasqaspa sumajta poqoj pampasninkoj lomanpi.
2 Jehová Diosqa uj kallpayoj atiyniyojta kachamonqa.
Qhon qhon nirispa granizo jina, tukuy imata apaj sinchʼi wayra jina,
loco para jinataj
payqa kallpawan jallpʼaman chinkaykuchimonqa.
4 Kʼachitu coronaqa chʼakisqa tʼika jinalla.
Chayqa kashan sumajta poqoj pampaspa kʼuchu lomanpi.
Chay coronaqa niraj qʼoñi tiempo chamushajtin higospa ñaupaj poqoynin jina kanqa:
Chayta rikojqa, pʼitiytawan* mikhuykakapun.
5 Chay pʼunchay angelesta kamachej Jehová Diosqa, llajtanmanta puchojkunapaj jatunpaj qhawasqa corona jina kanqa, kʼachitu tʼika pillu jinataj.+ 6 Payqa jueceswan justiciata ruwachenqa, atiytapis qonqa enemigosmanta llajta punkuta jarkʼajkunaman.+
7 Sacerdotespis profetaspis vinowan machaykuspa wistʼuykapunku.
Machanasninkoqa paykunata chankaykachachin.*
Paykunaqa alcoholwan machaykuspa wistʼuykapunku.
Vinoqa umankuta muyuchin,
alcoholtaj chankaykachachin.
Mana allinta rikusqankupi wistʼuykapunku,
juzgaspataj pantaykunku.+
8 Mesasninkoqa chhika millayta lansasqankuwan juntʼa kashan,
mana uj trechollapis llimphoqa kanchu.
9 ¿Pimantaj yachachenqa?
¿Pimantaj chay willayta sutʼinchanqa?
¿Kunallanraj ñuñumanta pʼitisqa wawasmanchu?
¿Kunallanraj pʼitisqa wawasmanchu?
10 Payqa tukuy tiempo nishan: “Uj kamachiymanta waj kamachiyñataj, uj kamachiymanta waj kamachiyñataj.
Uj leymanta waj leyñataj, uj leymanta waj leyñataj.+
Kaypi uj chhikan, jaqaypi uj chhikan”, nispa.
11 Ajinata payqa khaku khakuta parlajkunanejta, waj nacionpa parlayninkupi kay llajtawan parlanqa.+ 12 Uj pacha paykunaman nerqa: “Kay lugarqa samarikunapaj. Saykʼusqas samarikuchunku. Kaymin samarikuna lugarqa”, nispa. Paykunatajrí mana uyariyta munarqankuchu.+ 13 Chayrayku Jehová Diosqa paykunata nenqa:
“Uj kamachiymanta waj kamachiyñataj, uj kamachiymanta waj kamachiyñataj.
Uj leymanta waj leyñataj, uj leymanta waj leyñataj.+
Kaypi uj chhikan, jaqaypi uj chhikan”, nispa.
Ajinata purisqankupi
jaytʼakuspa* wasaman choqakunankupaj,
qʼala nanasqa kaspataj trampawan japʼichikunankupaj.+
14 Chayrayku uyariychej Jehová Diospa nisqasninta qankuna jatunchakojkuna,
kay nacionta Jerusalenpi kamachejkuna.
15 Qankunaqa nishankichej:
Yaku wasariykamuspa ujllata juntʼaykamojtin
mana apakapuwasunchu.
16 Chayrayku Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosqa nin:
“Sionpa cimienton kananpaj pruebaman churasqa rumita churani,+
chay valorniyoj esquina rumita+ churani sumaj cimiento kananpaj.+
Chaypi atienekojqa mana manchachikonqachu.+
Llullakuypi pakakunataqa granizo apakaponqa,
chay pakakunamanqa yaku juntʼaykonqa.
18 Wañuywan tratota ruwasqaykichejqa manaña valenqachu,
Yaku wasariykamuspa ujllata juntʼaykamojtenqa
pʼaltasqata pʼaltarpasonqachej.
19 Sapa wasariykamojtin
apakapusonqachej.+
Sapa paqarin wasariykamonqa,
pʼunchaypis tutanpis.
Paykunaqa mancharikusparaj chay willayta entiendenqanku”,* nispa.
20 Catreqa ancha juchʼuysitu jaytʼarakunapaj,
phullupis juchʼuysitullataj maytʼuykukunapaj.
21 Jehová Diosqa Perazim orqopi jina sayaykullanqataj,
Gabaón qaylla mayupi jina* rijchʼarillanqataj,+
ruwananta ruwananpaj, chay mana jaykʼaj ruwasqanta,
ruwananta juntʼananpaj, chay tʼukuna ruwananta.+
22 Kunanqa ama asikuychejchu,+
ama cadenasniykichej astawan matʼiykukunankupaj.
Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosta, angelesta kamachej Diosta uyarini,
kay tukuynin jallpʼata chinkachinantapuni nisqanta.+
23 Uyariychej parlasqayta,
sumajta uyariychej nisqayta.
24 ¿Llankʼaj runaqa diantintachu yuntawan llankʼan niraj mujuta tʼakashaspa?
¿Tukuy tiempochu jallpʼanta barbechan, pampachanpis?+
25 Jallpʼata pampachaytawanqa,
¿manachu yana cominota tʼakan, cominotapis tarpun?
¿Manachu trigota, mijota, cebadatapis* sapa ujta lugarninpi tarpun,
espeltatataj+ kantusnillanpi tarpun?
27 Yana cominotaqa mana trillowanchu saruchina,+
cominotapis mana carretaj ruedanwanchu saruchina.
Yana cominotaqa varawan wajtana,
cominotapis kʼaspiwan wajtana.
28 ¿Saruchishaspaqa tʼantata ruwanapaj jinachu ñutʼuta saruchina?
Mana, mana ñutʼuchinakamachu saruchina.+
Caballoswan carretata aysachispa rodillowan saruchispapis,
mana ñutʼuchinakamachu saruchina.+
29 Chaypis angelesta kamachej Jehová Diosllamantataj jamun.
29 “Ay Arielmanta.* Ay Arielmanta, Davidpa jarakusqan llajtamanta.+
Watamanta wata kallaychejpuni.
Sapa wata fiestasniykichej+ kallachunpuni.
2 Chaywanpis Arielman llakiyta apamusaj.+
Phutiy kanqa, llakiy kanqa.+
Payqa noqapaj kanqa Diospa altarninpa nina laurachinan jina.+
3 Muyuyniykipi jarakusaj qanwan maqanakunaypaj,
filochasqa kʼaspiswan muyuykuchisqayki,
atipasunaypaj tukuy imasta contraykipi sayarichisaj.+
4 Kʼumuykachachisqa kanki,
pampallamantaña parlamunki,
parlasqaykitaqa jallpʼalla chʼinyarpachenqa.
Parlasqaykeqa jallpʼamanta llojsimonqa,+
aysirej parlaynin jina,
parlasqaykeqa jallpʼa ukhumanta chhichiy jinalla uyarikamonqa.
5 May chhika enemigosniykeqa ñutʼu jallpʼa jina kanqanku,+
chay chhika sajra runasqa wayraj apasqan paja jina* kanqanku.+
Chayqa uj ratollapi pasanqa, ujllata.+
6 Angelesta kamachej Jehová Diosqa kacharichisonqa,
qhon qhonkunawan jallpʼata kharkatichispa, sinchʼita sonarichimuspa,
sinchʼi wayrawan, sinchʼi parawan, tukuy imata ruphaykoj ninawanpis”.+
7 Chantá Arielpa contranta maqanakoj tukuynin nacionesmanta may chhika runas,+
nisunman paypa contranpi tukuy maqanakojkuna,
llajtaj muyuyninpi ruwasqanku torrespis,
ñakʼarichejkunapis
mosqoy jinallaña kanqanku, mosqoypi chʼisin rikusqa jinallaña.
8 Chayqa kanqa imaynatachus yarqhasqa runa mosqoynillanpi mikhurikun
rijchʼarejtintaj yarqhasqallapuni kashan,
imaynatachus yakumanta chʼakisqa runapis mosqoynillanpi yakuta tomarikun
rijchʼarejtintaj saykʼusqa chʼakisqallapunitaj kashan,
ajinallataj kanqa tukuy nacionesmanta may chhika runaswanpis,
Sion orqoj contranpi chay maqanakojkunawan.+
9 Titilla kaychej, tʼukuychejtaj.+
Ciegoyaychej, ciegoyachisqataj kaychej.+
Paykunaqa machasqa kashanku, manataj vinota tomasqankupichu.
Chankaykachashanku,* manataj alcoholta tomasqankupichu.
10 Jehová Diosqa wañusqata puñurpachisunkichej.+
Profetas, payqa ñawisniykichejta wisqʼaykun.+
Mosqoypi jina rikojkuna, payqa umasniykichejta qhataykun.+
11 Qankunapajqa mosqoypi jina chay tukuy rikusqanku uj libropi sellasqa palabras jinallaña.+ Leeyta yachajman chayta jaywaspa “ama jina kaspa kayta jatunmanta leeriy” nejtinku, payqa kutichin: “Mana leeymanchu, sellasqa kashan”, nispa. 12 Mana leeyta yachajman chay librota jaywaspa “ama jina kaspa kayta leeriy” nejtinkutaj, payqa kutichin: “Mana leeyta yachanichu”, nispa.
13 Jehová Diosqa nin: “Kay runasqa simillankuwan yupaychawanku.
Siminkumanta jawallaman jatunchawanku,+
sonqonkutajrí noqamanta may karunchasqa kashan,
runaspa kamachisqankuman jinalla manchachikuwanku, chay yachakusqanku kamachiykunaman jinalla.+
14 Chayrayku noqaqa kay runaswan tʼukuna imasta watejmanta ruwasaj,+
uj tʼukuna imata ruwaytawan waj tʼukunatañataj ruwasaj.
Yachayniyoj runasninkojta yachayninkutaj tukukaponqa.
Allin yuyayniyoj runasninkojta entiendesqankupis chinkariponqa”,+ nispa.
15 Ay wakichikusqankuta* Jehová Diosmanta mayta pakayta munajkunamanta.+
Paykunaqa laqhallapi imatapis ruwaspa
ninku: “Ni pi rikushawanchejchu.
Ni pi yachanchu imatachus ruwashasqanchejta”,+ nispa.
16 Chay jinata qankunaqa manakajta yuyankichej.
¿Manka llutʼaqa kikillantajchu tʼuruwanqa?+
¿Ruwasqa kajqa ruwajninmanta ninmanchu
“mana paychu ruwawarqa” nispa?+
¿Tʼurumanta ruwasqa kajqa ruwajninmanta ninmanchu
“payqa mana yachanchu imatachus ruwasqanta” nispa?+
17 Tumpamantawan Líbano orqoqa huertaman tukonqa.+
Chay huertataj monte jina qhawasqa kanqa.+
18 Chay pʼunchay joqʼarasqa* chay libroj palabrasninta uyarenqanku,
ciegospa ñawisninkutaj qhawarenqa, manaña laqhatachu qhawanqanku.+
19 Llampʼu sonqoyojkunaqa mayta kusikonqanku Jehová Diosrayku,
wajchaspis may kusisqa kanqanku Israelpa Santo Diosninrayku.+
20 Sajra runasqa manaña kanqankuchu,
alaracospis tukukaponqanku,
ñakʼarichinapaj wakichisqa kajkunapis tukuchisqa kanqanku.+
21 Paykunaqa llullakuspa wajkunata tumpanku,
llajta punkupi demandanpi kutichikojman trampasta churanku,+
cheqan runatataj qhasillamanta tumpaspa, mana justiciata ruwapunkuchu.+
22 Chayrayku Abrahanta kacharichej Jehová Diosqa Jacobpa mirayninman nin:+
“Jacobqa manaña pʼenqakonqachu,
uyanpis manaña pʼenqaywan pukayarenqachu.+
Jacobpa Santo Diosninta jatunchanqanku,
Israelpa Diosninmantaj kʼumuykukonqanku.+
24 Pantasqa kajkunaqa entiendenqanku,
quejakojkunapis yachakullanqanku”.
30 Jehová Diosqa nin: “Ay kʼullukoj wawasmanta.*+
Paykunaqa imatachus ruwasaj ninku chayllata ruwanku, manataj nisqaytachu,+
tratosta ruwanku mana espirituypa yanapaynillanwan,
chaywanqa juchankuman astawan juchata yapanku.
2 Mana tapuriwaspalla+ Egiptoman uraykunku,+
faraonpa* jarkʼayninpi kanankupaj,
Egiptoj llanthunpi pakakunankupaj.
3 Chaywanpis faraonpa jarkʼaynenqa pʼenqakunaykichejpaj kanqa,
Egiptoj llanthunpi pakakusqaykichejpis kʼumuykachachisqa kanaykichejpaj kanqa.+
4 Kuraj kamachisnenqa Zoanpi kashanku,+
willayta apaj runasninpis Haneskama chayanku.
5 Ni imapi yanapayta atej runasqa
tukuyninkuta pʼenqaypi rikhurichenqanku.
Ni imaynamanta paykunata yanapaj runasqa
pʼenqayllata paykunaman apamonqanku, pisipaj qhawasqa kaytapis”.+
6 Kay willayqa kashan sur ladopi* phiña animalespa contranpi:
Valorniyoj imasninkutaqa burrospi cargasqata apanku,
mikhuykunasninkutapis camellospi cargasqata apanku,
llakiylla, ñakʼariylla kan chay jallpʼasninta,
león tiyakun chayninta, qhaparirej león tiyakun chayninta,
katari tiyakun chayninta, venenoyoj phawaj katari tiyakun chayninta.
Jinapis chay imasqa qhasi manakajlla runaspaj kanqa.
7 Egiptoj yanapaynenqa qhasi manakajlla,+
chayrayku paytaqa kay jinata sutichani: “Titilla qhepakoj Rahab”,*+ nispa.
8 “Kunanqa rispa ñaupaqenkupi uj tablillapi qhelqamuy,
uj libromanpis qhelqamullaytaj,+
jamoj pʼunchaykunapi
testigo jinallapuni kananpaj.+
10 Diospa sutinpi parlajkunatapis ninku: ‘Ama imatapis qhawaychejchu’, nispa.
Mosqoypi jina qhawaj runastapis ninku: ‘Mosqoypi jina cheqa kajta rikusqaykichejtaqa ama willawaykuchu.+
Kʼacha imasllata niwayku.* Qhasita kusichinallawaykupaj parlaychej.+
11 Ñanmanta karunchakuychej, ñanmanta wistʼuykuychej.
Amaña Israelpa Santo Diosninmanta parlawaykuchu’,+ nispa”.
12 Chayrayku Israelpa Santo Diosnenqa kayta nin:
“Qankunaqa nisqayta mana valechinkichejchu,+
chʼaukiyaypi, llullakuypi atienekunkichej,
chay imastataj valechikunkichej.+
13 Chayrayku chay pantasqaykichejqa lajrasniyoj perqa jina qankunapaj kanqa,
jatun wistʼu perqa jina chinkaykunanpajña jina.
Ujllata uj ratollapi urmaykonqa.
14 Pʼuñu jina pʼakikonqa,
manchay tʼunasqa kasqanrayku ni uj kʼanallallanpis
nina brasasta orqhonapaj jinachu kanqa,
ni qochamanta* yakuta wisinapajpis”, nispa.
15 Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosqa, Israelpa Santo Diosnenqa kayta nin:
“Sichus noqaman kutirikamuwankichej, phaj sonqotaj suyakunkichej chayqa, salvakunkichej.
Kallpataqa japʼinkichej sonqo tiyasqalla kaspa, noqapitaj atienekuspa”,+ nispa.
Qankunatajrí mana munarqankichejchu.+
16 Qankunaqa nerqankichej: “Mana, noqaykoqa caballospi ayqekusqayku”,* nispa.
Qankunaqa ayqekunkichejpuni.
Nillarqankichejtaj: “Sumajta correj caballosman montaykuspa ayqekusqayku”,+ nispa.
Qankunata qhatiykojkunaqa sumajta correjkunallataj kanqanku.+
17 Qankunamanta waranqa runastaqa uj runalla mancharichisonqachej,+
phishqa runaslla mancharichisojtiykichej ayqekunkichej,
qankunamanta puchojqa orqo puntapi uj sayasqa kʼaspi jinalla kanankama,
lomapi señalpaj uj sayachisqa poste jinalla kanankama.+
18 Jehová Diostajrí pacienciawan suyakushan qankunawan kʼacha kananpaj,+
sayarenqataj khuyakusunaykichejpaj.+
Jehová Diosqa justiciata ruwaj Diosmin.+
Kusisqamin kanku paypi mayta suyakojkunaqa.+
19 Runas Sionpi tiyakojtinku, Jerusalenpi tiyakojtinku qanqa manaña waqankichu.+ Yanapata mañakuspa qhaparikojtiyki khuyakusonqapuni, uyarimusuytawankama kutichimusonqa.+ 20 Jehová Dios llakiyta tʼantata jina qosonqa chaypis, ñakʼariyta yakuta jina qosonqa chaypis,+ Sumaj Yachachejniykeqa manaña pakakonqachu. Sumaj Yachachejniykitaqa+ ñawisniykiwanpuni rikunki. 21 Paña ladomanpis lloqʼe ladomanpis wistʼuykojtiyki,+ wasaykimanta kayta nishajta uyarinki: “Kaymin cheqan ñanqa.+ Kayninta riy”, nispa.
22 Santosniykej qolqe metalwan forrasqa kasqanta, metalmanta* ruwasqa santosniykej qoriwan forrasqa kasqantapis chʼichichanki.+ Warmej killa yawarninmanta trapota jina chaykunata wijchʼunki, ninkitaj: “Llojsiychej kaymanta”,+ nispa.* 23 Diosqa tarpusqayki muju wiñananpaj parachimonqa.+ Jallpʼaykitaj mikhuytaqa sumajta poqonqa, ashkhatataj.+ Chay pʼunchay uywasniykeqa jatun pasto jallpʼaspi mikhurikonqanku.+ 24 Llankʼaj torospis, llankʼaj burrospis acedera qhorawan chajrusqa pajata mikhurikonqanku, palawan, jurkawan wayrachisqa pajata. 25 Wañuchinaku pʼunchaypi, torres urmajtin, tukuynin jatuchaj orqospi, tukuynin jatuchaj lomaspipis yaku purirenqa, mayus purirenqa.+ 26 Jehová Dios nacionninpa nanasqanta* wataykojtin,+ maqaspa jatun heridata ruwaykusqantapis sanoyachejtin,+ killa juntʼaj* kʼanchaynenqa intej kʼanchaynin jina kanqa. Intej kʼanchaynintaj qanchis jinastawanraj kʼancharenqa,+ qanchis pʼunchaypa kʼanchaynin jina.
27 Jehová Diospa sutin karumantapacha jamushan,
kʼajaj phiñakuyninwan, yana phuyuswantaj.
Simenqa phiñakuywan juntʼa kashan,
qalluntaj tukuy imata ruphaykoj nina jina.+
Runasqa siminkupi frenoyoj kanqanku,+ chaytaj paykunata ñanmanta orqhonqa.
29 Takisqaykichejqa chʼisinpi takiy jina kanqa,
fiestapaj wakichikusqaykichej takiy jina,+
sonqoykichejpis kusirikonqa,
imaynatachus qenata tocaj runa tocarikuspa rin
Jehová Diospa orqonman, Israelpa pakakuna Chhankanman ajinata.+
30 Jehová Diosqa sumaj parlasqanta uyarichikonqa+
kʼajaj phiñakuyninpi+ makinta uraykuchimushajta rikuchenqa,+
tukuy imata ruphaykoj ninawan,+
31 Jehová Diospa parlasqanta uyarispa Asiriaqa sinchʼita mancharikonqa.+
Diosqa varawan payta wajtanqa.+
32 Jehová Dios Asiriata sapa wajtasqanpi,
castigana varanwan sapa wajtasqanpi
panderetasta,*+ arpasta tocanqanku,
maqanakuypi contrankuta makinta oqharishajtin.+
33 Tofetnenqa*+ wakichisqaña kashan.
Reypajpis wakichisqaña kashan.+
Ninata japʼichinanpaj ukhuta, jatunta allan,
chaymanqa ninatawan ashkha llantʼatawan juntʼaykuchin.
Jehová Diospa phukusqanqa azufre mayu jina
ninata japʼiykuchenqa.
31 Ay Egiptoman yanapata maskʼaj uraykojkunamanta.+
Paykunaqa caballospi atienekunku,+
maqanakuna carretaspi atienekunku ashkha kasqankurayku,
maqanakuna caballospi* atienekunku kallpayoj kasqankurayku,
Israelpa Santo Diosnintataj mana qhawarinkuchu,
Jehová Diostaqa mana maskʼankuchu.
2 Chaywanpis payqa yachayniyojllataj, ñakʼariytataj apachimonqa,
parlasqantaqa juntʼanqapuni.
Sajra runaspa contranta sayaykonqa,
sajra kajta ruwajkunata yanapajkunaj contrantapis.+
3 Egipciostajrí runaslla kanku, mana Dioschu kanku,
caballosninkupis aychallamanta kanku, nitaj mana rikukoj atiyniyojkunachu kanku.+
Tukuyninku ujllapi wañonqanku.
4 Jehová Diosqa kay jinata niwarqa:
“Kallpasapa maltón leonqa uywata japʼejtin phiñarikuspa qhaparirin,
ovejeros tantaykukuspa vakiyayta munajtinku,
leonqa mana qhaparisqankuwan mancharikunchu,
nitaj chʼajwasqankuwanpis mancharikunchu.
Ajinata angelesta kamachej Jehová Diosqa maqanakoj uraykamonqa,
Sion orqonta, lomantapis.
5 Imaynatachus pʼisqosqa phawaykamunku, ajinata angelesta kamachej Jehová Diosqa Jerusalenta jarkʼakoj jamonqa.+
Jarkʼakonqa salvanqataj.
Perdonanqa kacharichenqataj”, nispa.
6 “Israel nación, pejpa contrantachus mana manchachikuspa oqharikorqankichej, chayman kutirikuychej.+ 7 Chay pʼunchayqa sapa ujniykichej wijchʼunkichej qolqe metalmanta qhasi manakaj diosesniykichejta, qorimanta ni imapaj valej diosesniykichejtapis. Chay imasta makisniykichejwan ruwaspa qankunaqa juchallikorqankichej.
8 Asirioqa espadawan wañuchisqa kanqa, manataj runaj espadanwanchu.
Paytaqa uj espada oqoykakaponqa, manataj runaj espadanchu.+
Espadamanta ayqekonqa,
jovenesnintataj esclavosta jina sinchʼita trabajachenqanku.
9 Pakakuna chhankanqa manchariywan chinkarenqa,
kuraj kamachejkunasninpis mancharikonqanku señal posteta rikuspalla”, nispa nin Jehová Diosqa.
Kʼanchaynenqa* Sionpi kashan, hornontaj Jerusalenpi kashan.
32 Uj reyqa+ cheqan kajta ruwaspa gobernanqa,+
kuraj kamachejkunapis justiciata ruwaspa gobernanqanku.
2 Sapa ujninku kanqa wayramanta pakakunapaj jina,
sinchʼi paramanta pakakunapaj jina,
tʼajra jallpʼapi purirej yaku jina,+
chʼaki jallpʼapi jatun chhankaj llanthun jina.
3 Rikojkunaj ñawisninkoqa manaña wisqʼasqachu kanqa,
uyarejkunaj ninrisninkupis sumajta uyarenqa.
4 Imatapis parlarparejkunaqa sumaj yachaypi tʼukurenqanku,
khaku khakuta parlajkunapis chʼuwata, sutʼita parlanqanku.+
5 Wampu runataqa manaña qorikoj runa nenqankuchu,
chʼauka* runatapis manaña kamachej nenqankuchu.
6 Wampu runaqa sonserasta parlanqa,
sonqonpipis sajra kajta wakichikonqa,+
wajkunata Diosta wasanchachinanpaj, Jehová Diospa contrantapis llullasta parlananpaj,
yarqhasqa runata mana mikhunayojta saqenanpaj,
yakumanta chʼakisqa runatapis mana yakuyojta saqenanpaj.
7 Chʼauka runaj yuyaychakusqanqa mana allinchu.+
Payqa pʼenqay ruwaykunata ruwachin,
llakisqa runata llullerioswan mana allinman chayachinanpaj,+
jinallataj wajcha runatapis kajllata parlashajtinpis.
8 Qorikoj runataj wajkunaman qoriytapuni munan,
manataj saykʼunchu wajkunaman qorispaqa.
9 “Ni ima phutiyniyoj warmis, sayarispa parlasqayta uyariychej.
Ni ima llakiyniyoj warmi wawas,+ nisqayta allinta uyariychej.
10 Qankunaqa mana ima phutiyniyoj kashankichej, wata kurajmantawanqa sinchʼita mancharikunkichej,
uvas pallay tiempo pasaytaqa mana ima pallasqaykichejpis kanqachu.+
11 Ni ima phutiyniyoj warmis, kharkatiychej.
Ni ima llakiyniyoj warmis, ukhuykichej ras nirichun.
Ropaykichejta orqhokuspa
qhashqa telasta cinturaykichejman watakuychej.+
12 Llakiywan pechoykichejta takakuychej,
sumaj chajrasmanta, sumajta poqoj uva sachʼasmantapis.
13 Nacionniypa jallpʼasninpeqa khishkasllaña kanqa, khishka qhorasllaña.
Maypichus kusiy kan chay wasisman juntʼaykonqa,
atipaytapuni munaj llajtaman.+
14 Sinchʼi torreqa saqerasqa kanqa,
chʼajwa llajtaqa saqerasqa kanqa.+
Ofelwan+ qhawana torrewanqa chʼinpachallaña qhepakonqanku,
kʼita burrospaj sumaj kanqa,
ovejasta michinapaj pasto pampasllaña kanqa.+
15 Chayqa kanqa Dios patamantapacha espiritunta tʼakaykamunawanchejkama,+
chʼin jallpʼa huertaman tukunankama,
huertapis monte jina qhawasqa kanankama.+
16 Chantá chʼin jallpʼapeqa justiciallaña kanqa,
huertapipis cheqan kajta ruwayllaña kanqa.+
17 Cheqan kajta ruwayqa allin kausayta apamonqa.+
Cheqan kajpa poqoynenqa unaypaj sonqo tiyasqa kausakuy kanqa, ni imamanta manchachikuspa kausakuypis.+
18 Nacionneyqa ni imamanta manchachikuna lugarpi tiyakonqa,
ni imamanta manchachikuna wasispi, phaj sonqo samarikuna lugarespi.+
19 Jinapis montetaqa granizo chʼanqarqonqa,
llajtapis qʼala thuñisqa kanqa.
33 Ay qanmanta nacionesta thuñej, qanqa manaraj thuñisqachu kashanki.+
Ay qanmanta wasanchaj, qanqa manaraj wasanchasqachu kashanki.
Thuñiyta tukojtiyki qanpis thuñisqallataj kanki.+
Wasanchayta tukojtiyki qanpis wasanchasqallataj kanki.
2 Jehová Diosníy, khuyarikuwayku ari.+
Noqaykoqa qanpi suyakuyku.
3 Llajtasqa chʼajwata uyarispa ayqekunku.
Qan sayarikojtiyki nacionesqa tukuynejman ayqeranku.+
4 Imaynatachus tukuy imata mikhukapoj langostas tantaykukunku, ajinata kapuyniykita tantaykonqanku.
Runasqa may chhika langostas jina kapuyniykiman juntʼaykamonqanku.
5 Jehová Diosqa jatunchasqa kanqa,
payqa patapi tiyakun.
Sionmanqa justiciata, cheqan kajtawan juntʼaykuchenqa.
6 Paymin allin kausayta qosunki.
Kaymin valorniyoj imasnenqa:
jatun salvación,+ yachayniyoj kay, yachay, Jehová Diosta manchachikuypis.+
7 Wapu runasninkoqa callespi qhaparikunku.
Allin willayta apamojkunaqa sonqo nanayta waqarikunku.
8 Ñankunaqa chʼinpacha kashanku.
Chaki ñankunataqa ni pi purinñachu.
Payqa* trato ruwasqankuta manaña valechinchu,
llajtasta manaña valechinchu,
wañoj runapaj mana sonqon kanchu.+
9 Kay jallpʼaqa llakiywan waqashan,* qawipushantaj.
Libanoqa pʼenqasqa kashan,+ manaña ñaupajta jinachu.
Saronqa chʼin jallpʼa jinallaña kashan,
Basanwan Carmelowantaj laqhesninkuta thalarakushanku.+
11 Qankunaqa chʼaki qhoraswan onqoj kashankichej, pajatataj nacechikunkichej.
Sajra yuyaynillaykichejtaj nina jina ruphaykusonqachej.+
12 Llajtasqa cal ushphas jinallaña kanqanku.
Kʼutusqa khishkasman jina ninata japʼiykuchenqanku.+
13 Karupi kajkuna, uyariychej imatachus ruwasaj chayta.
Qayllapi kajkuna, atiyniyta reparaychej.
14 Sionmanta juchasapasqa manchay mancharisqa kashanku.+
Diosta wasanchajkunaqa manchariywan kharkatishanku:
‘¿Mayqenninchejtaj nina laurashan chaypi tiyakusunmanri?+
¿Mayqenninchejtaj mana thasnukoj ninapi tiyakusunmanri?’, nispa.
15 Pichus allin kajtapuni ruwan,+
cheqan kajtapuni parlan,+
engañaspa chʼaukiyaspa ganaytapis mana allinpajchu qhawan,
ninrisninta tapaykukun mana wañuchinakusmanta uyarinanpaj,
ñawisnintapis wisqʼaykun sajra kajta mana qhawananpaj,
16 paymin patapi tiyakonqa.
Sumaj pakakunanqa mana chayay atina chhankaspi kanqa.
Tʼantata japʼikonqa,
yakunpis mana pisenqachu”.+
17 Ñawisniykiwan rikunki uj jatunchasqa reyta.
Ñawisniykeqa karupi kaj jallpʼata rikonqa.
18 Sonqoykipi yuyarikunki mancharikusqaykita:
“¿Maytaj secretario?
¿Maytaj impuestota pesajri?+
¿Maytaj torresta yupajri?”, nispa.
19 Manaña machu machu runasta rikunkichu,
paykunaqa mana entiendey atinata parlanku.
Khaku khakuta parlasqankutaqa mana entiendeyta atinkichu.+
20 Qhawariy Sionta, fiestasninchejta ruwana llajtata.+
Chay toldoj estacasnenqa ni jaykʼaj sikʼisqachu kanqa,
waskhasninpis mana pʼitikonqachu.*
21 Chaypi Jatunpaj Qhawasqa Jehová Diosqa
ashkha mayusniyoj, ancho canalesniyoj jallpʼa jina noqanchejpaj kanqa.
Chaynintaqa maqanakuna barcos mana pasanqachu,
nillataj sumachaj barcospis.
22 Jehová Diosmin Juezninchejqa,+
Jehová Diosmin Leyesta Churapuwajninchejqa,+
Jehová Diosmin Reyninchejqa,+
paymin salvawasun.+
23 Enemigoj waskhasnenqa llauqheyaponqa,
barcoj aswan jatun kʼaspinta mana sayachiyta atenqachu, nitaj barcoj telasnintapis aysayta atenqachu.
Chay pʼunchayqa ashkhata saqueasqankuta partinakonqanku.
Cojospis ashkhata saqueanqanku.+
24 Ni mayqen runapis* nenqachu: “Onqosqa kani”,+ nispaqa.
Kay jallpʼapi tiyakojkunaqa juchasninkumanta perdonasqa kanqanku.+
34 Naciones, qayllaykamuychej uyarinaykichejpaj.
Llajtas, allinta uyariychej.
Uyarichun jallpʼapis, jallpʼapi kajpis,
tarpuna jallpʼapis, poqosqanpis.
2 Jehová Diosqa tukuy nacionespaj phiñasqa kashan,+
chay nacionespa tukuynin ejercitonpajpis phiñasqallataj kashan.+
Payqa tukuyninkuta chinkarparichenqa,
tukuyninkuta wañurachenqa.+
Yawarninkoqa orqosta chullurachenqa.*+
4 Cielopi kaj tukuynin ejercitosqa ismuykonqanku,
cielotaj kʼuyuna libro jina* kʼuyuykusqa kanqa.
Tukuynin ejercitonku chʼakiponqa,
imaynatachus uva sachʼamanta chʼakisqa laqhe tʼakakun ajinata,
imaynatachus higo sachʼamanta chʼakisqa higo tʼakakun ajinata.
5 “Espadayqa cielopi yawarchakonqa.+
Edomman uraykamonqa juzgananpaj,+
chinkarparichisaj nerqani chay llajtaman.
6 Jehová Diospata uj espadan tiyapun, chaytaj yawarchakonqa.
Chay espadaqa wirapuru kanqa,+
maltón carnerospa* yawarninkuwan, cabraspa yawarninkuwanpis yawarchakonqa,
carnero riñonespa wirankuwan wirapuru kanqa.
Jehová Diosqa Bozrapi wañurachinanpaj wakichisqaña kashan,
Edom jallpʼapi ashkhata wañurachinanpaj.+
7 Kʼita torosqa chaykunawan khuska uraykonqanku,
torillosqa atiyniyojkunawan uraykonqanku.
Jallpʼankoqa yawarpurullaña kanqa,
ñutʼu jallpʼankupis wirapurullaña kanqa”.
8 Jehová Diosqa vengakunan pʼunchayta churanña,+
castiganan watata churanña Sionta ñakʼarichisqankumanta pagachikunanpaj.+
9 Mayusnintaqa* alquitranllaña purirenqa,
ñutʼu jallpʼanqa azufreman tukonqa,
jallpʼanqa rupha alquitrán jina kanqa.
10 Ni tutapis, ni pʼunchaypis thasnukonqachu.
Qʼoshñenqa wiñaypaj pataman wicharenqa.
Wiñaypaj thuñisqa kanqa.
Chaynintaqa manaña pipis purenqachu wiñaypaj wiñaynintinpaj.+
11 Chaypeqa jatun picoyoj* pilipis* puercoespinpis thapachakonqanku,
ninrisapa jukuspis qharqañaspis chaypi thapachakonqanku.
Payqa chay llajtaj patanta midina qʼaytuta aysanqa chʼusajllata midinanpaj,
thuñisqata saqej plomadatapis aysanqa.
12 Mana mayqen kamachejkunasnintapis rey kananpaj churanqankuchu,
tukuynin kuraj kamachejkunasnenqa chinkarparichisqa kanqanku.
13 Sumaj ruwasqa torresninpeqa khishkasllaña wiñanqa,
sumaj ruwasqa wasisninpeqa ithapallusllaña,* khishka qhorasllaña wiñanqa.
Chay llajtapeqa kʼita alqosllaña wasichakonqanku.+
Chaypeqa suris* tiyakonqanku.
14 Chʼin jallpʼasmanta animalesqa aullaj animaleswan tinkonqanku,
kʼita cabraspis* wajyanakonqanku.
Chaypeqa tuta pʼisqos* tiyakonqanku, samarikonqankutaj.
15 Usqhayta phawarej kataripis chaypi thapachakuspa runtuta churanqa,
runtusninta ojllanqa, uñasnintataj llanthun uraman tantanqa.
Ankaspis* chaypi tantakonqanku, sapa ujninku chʼullanwan.
16 Jehová Diospa libronpi maskʼaspa jatunmanta leeychej:
Ni mayqenninku faltanqachu,
ni mayqenninku chʼullalla kanqachu.
Jehová Diosmin chayta kamacherqa,
espiritunmin paykunata tantaykorqa.
17 Paymin nerqa maynejchus sapa ujninkupaj kananta,
makinwan miderqa paykunaman tocasqan lugaresta.
Chaytaj paykunajta wiñaypaj kanqa.
Chaypi tiyakonqanku wiñaypaj wiñaynintinpaj.
35 Chʼin jallpʼawan tʼajra jallpʼawanqa kusikonqanku,+
chʼaki pampapis kusikonqa, azafrán tʼika jinataj tʼikarenqa.+
2 Tʼikarenqapuni,+
manchay kusisqa kanqa, kusiymantataj qhaparenqa.
Jehová Diospa jatun kayninta rikonqanku, Diosninchejpa kʼanchayninta.
3 Llauchhiyasqa makista kallpachaychej,
kharkatitej chaki moqostapis sinchʼiyachiychej.+
4 Sonqonkupi llakikojkunata niychej:
“Kallpachakuychej, ama manchachikuychejchu.
Diosniykichejqa vengakoj jamonqa,
Diosqa castigaj jamonqa.+
Payqa jamuspa salvasonqachej”,+ nispa.
Chʼin jallpʼasmanta yaku llojsimonqa,
chʼaki pampaspipis yaku purirenqa.
7 Chʼaki jallpʼaqa caña huecasniyoj qochaman tukonqa,
tʼajra jallpʼapis yaku juturisniyoj jallpʼaman tukonqa.+
Kʼita alqos puñoj kanku chaypeqa+
pasto wiñanqa, caña huecaspis, papiro nisqa totoraspis.
8 Chaypeqa uj ñan kanqa,+
chay ñanqa Santo Ñan sutikonqa.
Chʼichipaj qhawasqa runaqa mana chayninta purenqachu.+
Chay ñanqa chayninta purejllapaj kanqa.
Wampusqa mana chayninta purenqankuchu.
9 Chaypeqa mana leonpis kanqachu,
ni phiña animalespis chayman chimpanqankuchu.
Paykunaqa mana chaypi tarikonqankuchu.+
Chaynintaqa presos apasqa kasqankumanta kacharichisqa kajkunalla purenqanku.+
10 Jehová Diospa kacharichisqan runasqa kutimonqanku,+ Sionmantaj kusiymanta qhaparispa jamonqanku.+
Wiñaypaj kusikoyqa umasninkupi corona jina kanqa.+
Manchay kusisqa kanqanku, sonqo juntʼasqataj.
Llakiywan phutiywanqa manaña kanqachu.+
36 Ezequiasqa 14 watastaña Judapi kamachisharqa. Chaypachataj Asiria nacionpa reynin+ Senaqueribqa Judá nacionpa sumaj perqasniyoj llajtasninman yaykuspa japʼikaporqa.+ 2 Chantá Asiriaj reynenqa Lakís llajtamanta+ Jerusalenman kacharqa rabsaqueta,*+ may chhika soldadostawan rey Ezequiaspaman. Chayaspataj sayaykorqanku pata estanquej larqʼan chaynejpi,+ tʼajsadorpa jallpʼanman rej ñanpi.+ 3 Paywan tinkojtaj llojsimorqa Hilquiaspa wawan Eliaquim,+ payqa reypa wasinmanta* cargoyoj karqa, llojsimullarqataj reypa secretarion Sebná,+ chantá Asafpa wawan Joapis, payqa reypa qhelqerin karqa.
4 Rabsaquetaj paykunata nerqa: “Ezequiasman nimuychej: ‘Asiria nacionpa atiyniyoj reynenqa kayta nin: “¿Imaykichejmantaj atienesqa kashankichej?+ 5 Qanqa nishanki: ‘Sumaj wakichisqa kashani, soldadosniypis may chhika tiyapuwan guerrapi tinkunaypaj’, nispa. Chaytaqa qhasita parlashanki. ¿Pimantaj atienekushankichej contraypi oqharikunaykichejpajri?+ 6 Qanqa Egipto nacionman atienekushanki. Egiptoqa pʼakisqa caña hueca jinalla, pipis payman atiykukojtenqa makinta tʼojsispa pasarpachin. Ajinata ruwan Egiptoj reynin faraonqa* pikunachus paypi atienekunku chaykunata.+ 7 Chantá sichus niwankichejman ‘noqaykoqa Jehová Diosniykupi atienekuyku’ nispa chayqa, ¿nichu Ezequiasqa chay Diosniykichejpa pata lugaresninta, altaresnintapis urmacherqa?+ ¿Nichu Ezequiasqa chaykunata urmachishaspa Judatapis Jerusalentapis nerqa ‘kay altarpa ñaupaqellanpi kʼumuykukunkichej’ nispa?”’.+ 8 A ver, Asiriamanta señorniy reywan apuestata ruwaychej:+ 2.000 caballosta qosqayki, a ver atinkichus chay chhika runasta conseguiyta chay caballospi montanankupaj. 9 Egipto nación carretaswan, caballospi purej soldadoswan yanapasunkichejman chaypis, mana atipawajchejchu señorniypa aswan mana kasuy kamachillantapis. 10 ¿Acaso noqaqa gustuymantachu kay nacionta tukuchej jamushani? ¿Jehová Diospa mana kachamusqallanchu jamushani? Noqataqa Jehová Diospuni kachamuwan: ‘Rispa chay nacionta tukuchimuy’, nispa”.
11 Chayta uyarispa Eliaquimwan, Sebnawan,+ Joawanqa rabsaqueta+ nerqanku: “Ama jina kaspa, kay kamachisniykitaqa arameollapi*+ parlawayku, chaytaqa sutʼita entiendeyku. Ama parlawaykuchu judiospa parlayninkupeqa, perqa pataspi kashanku chay runaspa uyarinankutaqa”,+ nispa. 12 Rabsaquetaj nerqa: “Señorneyqa mana qankunallamanchu, nitaj señornillaykichejmanchu kay imasta ninaypaj kachamuwan. Perqa pataspi tiyashanku chay runaspis uyarinanku tiyan, paykunapis qankunawan khuska akankuta* mikhonqanku, jispʼayninkutapis ujyanqanku”, nispa.
13 Chayta niytawan rabsaqueqa sayarispa judiospa parlayninkupi+ sinchʼita qhaparerqa: “Uyariychej Asiriamanta atiyniyoj reypa nisqanta.+ 14 Asiriamanta reyqa kayta nisunkichej: ‘Ama Ezequiasta creeychejchu. Payqa manapuni salvasonqachejchu.+ 15 Ezequiasqa Jehová Diospi atienekunaykichejpaj nisonqachej:+ “Jehová Diosqa salvawasunpuni. Asiriaj reynenqa mana kay llajtata japʼikaponqachu”, nispa. Ama creeychejchu. 16 Ama Ezequiasta uyariychejchu. Kaytamin Asiriaj reynin nisunkichej: “Noqawan allinyakuychej, mandoymantaj churakuychej. Chaywanqa sapa ujniykichej uva sachʼaykichejmanta, higo sachʼaykichejmantapis mikhunkichej, yakutapis estanqueykichejmanta ujyankichej. 17 Chayta ruwankichej jamunaykama. Chantá noqa waj lugarman pusasqaykichej, chay lugarqa kay jallpʼaykichej jinallataj.+ Chay jallpʼaspeqa sumajta poqorin trigo, grano,* uvaspis, chaywanqa tʼantatapis vinotapis ruwakunkichej. 18 Ama Ezequiasta kasuychejchu, payqa llullakushasunkichej: ‘Jehová Dios salvawasunchej’, nispalla. ¿Mayqen diostaj nacionninta salvasqa Asiriaj reyninpa makinmantari?+ 19 ¿Maytaj Hamat llajtaj diosnin, Arpad llajtaj diosninpis?+ ¿Maytaj Sefarvaim llajtaj diosninpis?+ Chay diosesqa mana Samaria llajtata makiymanta salvayta aterqankuchu.+ 20 Chay nacionespa tukuynin diosesninkumanta, ¿mayqen diostaj nacionninta makiymanta salvasqari? ¿Chanta Jehová Diospunichu Jerusalentaqa makiymanta salvayta atinman?”,+ nispa’”.
21 Paykunatajrí chʼinlla karqanku, ni uj simita kuticherqankuchu, imajtinchus rey Ezequiasqa paykunata kamachisqa: “Ama imatapis kutichinkichejchu”,+ nispa. 22 Chantá Hilquiaspa wawan Eliaquim, pichus reypa wasinmanta* cargoyoj karqa chay, chantá reypa secretarion Sebná,+ Asafpa wawan Joapis, pichus reypa qhelqerin karqa chay, kinsantinku rey Ezequiaspaman rerqanku ropasninku llikʼirasqa, rabsaquej nisqantataj willarqanku.
37 Rey Ezequiasqa chayta uyariytawan ropasninta llikʼirakorqa, qhashqa telaswan qhataykukuspataj Jehová Diospa wasinman yaykorqa.+ 2 Chantá profeta Isaiaspaman kacharqa Eliaquimta, pichus reypa wasinmanta* cargoyoj karqa chayta, reypa secretarion Sebnatawan, sacerdotespa kurajkunankutawan qhashqa telaswan qhatasqasta. Profeta Isaiasqa+ Amozpa wawan karqa. 3 Paykunataj Isaiasta nerqanku: “Ezequiasqa kayta nin: ‘Kunan pʼunchayqa llakiy pʼunchay, kʼamiy pʼunchay,* pʼenqay pʼunchaytaj. Manchay llakiypi kashanchej, atipachikunapaj jinaña kashanchej.*+ 4 Ichapis Jehová Diosniykeqa uyarenqa rabsaquej nisqanta. Paytaqa señornin kachamun, Asiriaj reynin kachamun kausaj Diosmanta burlakunanpaj,+ ichapis Jehová Diosqa cuentata mañanqa chay imasta parlasqanmanta. Chayrayku Diosmanta mañakuy+ kausashankuraj chay runaspaj’,+ nispa”.
5 Rey Ezequiaspa kamachisnenqa Isaiaspaman yaykorqanku.+ 6 Isaiastaj paykunata nerqa: “Kayta señorniykichejman ninkichej: ‘Jehová Diosqa kayta nin: “Asiriaj reyninpa+ kamachisnenqa noqapaj sajrata rimanku, ama manchachikuychu+ chay rimasqankuta uyarispaqa. 7 Noqaqa paypa umanman uj yuyayta churasaj, payqa uj willayta uyarispa nacionninman kutiponqa.+ Kikin nacionninpitaj espadawan wañuchenqanku, noqamin chayta ruwachisaj”,+ nispa’”.
8 Asiriaj reynenqa Lakís llajtamanta ripusqa. Chayta uyarispataj rabsaqueqa qhepanta rerqa, tariparqataj Libná llajtawan maqanakushajta.+ 9 Chantá Asiriaj reynenqa uyarisqa Etiopiamanta rey Tirhacá paywan maqanakoj jamushasqanta. Chayta uyarispa ujtawan runasta kacharqa Ezequiasman+ nimunankupaj: 10 “Judaj reynin Ezequiasmanqa kayta ninkichej: ‘Atienekushanki chay Diosniykiwanqa ama chʼaukiyachikuychu.* Payqa nishallasunki: “Jerusalén llajtataqa mana Asiriaj reynin atipanqachu”,+ nispa. 11 Qanqa yachashanki imatachus Asiriaj reyesnin ruwasqankuta chay chinkachisqanku nacionesta.+ ¿Qanqa salvakunaykitachu yuyashanki? 12 Ñaupa tatasniy chinkacherqanku chay nacionespa diosesninku, ¿salvayta aterqankuchu chay nacionesta?+ ¿Maypitaj Gozán kashan? ¿Maypitaj Harán+ kashan? ¿Maypitaj Rézef kashan? ¿Maypitaj kashanku Tel-Asarpi tiyakoj Edenmanta runaspis? 13 ¿Maypitaj kashan Hamatpa reynin? ¿Maypitaj kashan Arpadpa reynin? ¿Maypitaj kashan Sefarvaim llajtaj reynin,+ Hená llajtaj reynin, Ivá llajtaj reyninpis?’, nispa”.
14 Ezequiastaj chay runasmanta chay cartasta japʼiytawan leerqa. Chantá Jehová Diospa wasinman wicharispa, Jehová Diospa ñaupaqenman chay cartasta kichasqata churarqa.+ 15 Chantá Ezequiasqa Jehová Diosmanta kay jinata mañakorqa:+ 16 “Angelesta kamachej Jehová Diosníy,+ Israelpa Diosnin, qanmin kamachina tiyanaykipi rey jina tiyasqa kashanki, querubinespa* patanpi.* Qanllamin cheqa Dios* kanki, kay jallpʼa patapi tukuy gobiernospaj. Qanmin ruwarqanki cielotapis jallpʼatapis. 17 Jehová Diosníy, kʼumuykakamuspa uyariway.+ Jehová Diosníy, ñawisniykita kicharispa qhawarimuy.+ Uyariy imastachus Senaquerib nichimusqanta kausaj Diosmanta burlakunanpaj.+ 18 Jehová Diosníy, Asiriaj reyesnenqa tukuynin nacionesta qʼalata chinkachinku,+ nacionninkutapis. 19 Chay nacionespa diosesninkutapis ninawan ruphaykuchinku,+ mana diosespunichu kasqankurayku, runaj ruwasqallan kasqankurayku,+ kʼullumanta, rumimanta ruwasqalla kasqankurayku. Chayrayku chay diosestaqa tukurpachiyta atillarqanku. 20 Kunantajrí Jehová Diosniyku, asiriospa makinkumanta salvawayku. Jehová Diosníy, salvawayku ari, kay jallpʼamanta tukuy naciones yachanankupaj qanlla Dios kasqaykita”,+ nispa.
21 Amozpa wawan Isaiasqa Ezequiasman kay willayta apachimorqa: “Israelpa Diosnin Jehovaqa kayta nin: ‘Imatachus Asiriaj reynin Senaqueribmanta niwasqaykita uyarini.+ 22 Jehová Diosqa Asiriaj reyninpa contranpi kayta nin:
“Sionpa doncella wawanqa qanta pisipaj qhawasunki, qanmanta burlakusunki.
Jerusalenpa warmi wawanqa qanmanta asikuspa umanta khiwirin.
23 ¿Pejpa contranpitaj oqharikushanki?+ ¿Pipajtaj chay jina millayta parlashanki?
¿Pitataj qhapariykushanki?+
¿Pitataj leqhopayashanki?*
Qanqa Israelpa Santo Diosninpa contranpi oqharikushanki.+
24 Qanqa kamachisniykita kachamunki Jehová Diosmanta burlakuspa ninaykipaj:+
‘Guerrapaj may chhika carretasniywan
jatuchaj orqosman wicharisaj,+
Líbano orqospa aswan karu puntasninman.
Aswan jatuchaj cedro sachʼasninta, aswan sumaj enebro sachʼasnintapis kʼutusaj.
Aswan ukhu montesninman yaykusaj, pakakunanku pata lugaresninkuman.
25 Pozosta allaspa yakusninta tomarisaj.
Egiptoj mayusninta* chaki plantaywan saruspalla chʼakirparichisaj’, nispa.
26 ¿Nichu uyarerqanki? Kayqa unaymantapachaña nisqa karqa.
Chaytaqa unayña wakicherqani.+
Kunantaj chayta ruwasaj.+
Qantaj sumaj perqasniyoj llajtastaqa rumi montonesman tukuchinki, chʼinta saqenki.+
27 Chay llajtaspi tiyakoj runasqa ni imata ruwayta atenqankuchu.
Paykunaqa mancharikonqanku, pʼenqaypitaj rikhurenqanku.
Campo qhoras jinalla kanqanku, qʼomer pasto jinalla kanqanku,
wasi pataspi wiñakoj qhoras jinalla, mayqentachus inti llojsimuy ladomanta wayralla chʼakirparichin chay qhoras jinalla.
28 Noqaqa allinta yachani maykʼajchus tiyaykusqaykita, maykʼajchus llojsisqaykita, maykʼajtajchus yaykusqaykitapis.+
Yachallanitaj maykʼajchus noqapaj phiñakusqaykitapis.+
29 Uyarini noqapaj phiñakusqaykita,+ chay jinata chʼajwasqaykitapis.+
Chayrayku ganchoywan senqaykimanta japʼisqayki, frenoytataj simiykiman churasqayki,+
may ñantachus jamorqanki chaynillantataj kutirichisqayki”, nispa.
30 ”’Ezequías, kay señal qanpaj kanqa: Kay wataqa mikhunkichej mana tarpusqalla poqoj trigota. Qhepan watataj mikhunkichej chay kikin jallpʼaspi mana tarpusqalla poqoj trigota.* Kinsa kaj watapitaj tarpunkichej, cosechatapis oqharinkichej. Uvastapis plantankichej, poqoynintataj mikhunkichej.+ 31 Judá nacionmanta kausashaj puchojkunapis+ plantas jina saphichakonqanku, wiñaspataj poqonqanku. 32 Jerusalenmanta puchoj runas llojsimonqanku, Sion orqomantapis kausashaj runas llojsimonqanku.+ Chaytaqa angelesta kamachej Jehová Dios sonqo kʼajaywan ruwanqa.+
33 ”’Chayrayku Jehová Diosqa Asiriaj reyninmanta kayta nin:+
“Payqa mana kay llajtaman yaykumonqachu,+
nitaj uj flechallatapis kachaykamonqachu,
nillataj jarkʼakuna escudonwan maqanakoj jamonqachu,
nitaj perqata wasaykunanpaj lomasta ruwanqachu”,+ nispa’.
34 Jehová Diosqa nin: ‘Mayqen ñantachus jamorqa chaynillantataj kutirenqa.
Payqa mana kay llajtaman yaykumonqachu’, nispa.
35 Diosqa nillantaj: ‘Noqa kay llajtata jarkʼakuspa salvasaj.+
Sutiyrayku salvasaj,+ kamachiy Davidrayku salvasaj’,+ nispa”.
36 Chantá Jehová Diospa angelnenqa jamuspa asiriospa campamentonkupi* 185.000 runasta wañuracherqa. Tutamanta sayarejkunataj chay tukuynin wañusqasta rikorqanku.+ 37 Asiriaj reynin Senaqueribtaj Niniveman+ kutiporqa, chaypitaj quedakorqa.+ 38 Senaquerib Nisroc diosninpa templonpi kʼumuykuspa yupaychashajtin, wawasnin Adramelecwan Sarezerwan espadawan wañucherqanku,+ chantá Ararat jallpʼasman+ ayqekorqanku. Wawan Esar-Hadontaj+ cuentanmanta rey jina kamachiyta qallarerqa.
38 Chay pʼunchaykunapi rey Ezequiasqa sinchʼita onqoykorqa, wañuy patallapiña kasharqa.+ Amozpa wawan profeta Isaiastaj+ watukoj jamuspa nerqa: “Jehová Diosqa kayta nin: ‘Wasiykipi kajkunata encargasqata saqey, qanqa wañupunkipuni. Niña sanoyankichu’,+ nispa”. 2 Ezequiastaj chayta uyariytawan perqa ladoman kutirikuspa Jehová Diosmanta mañakorqa: 3 “Jehová Diosníy, yuyarikullay ari,+ noqaqa ñankunasniykita mana wistʼuykuspa tukuy sonqo purerqani.+ Yuyarikullay ari, qhawayniykipi allin imasta ruwarqani”, nispa. Chantá Ezequiasqa sonqo nanayta waqarikorqa.
4 Jehová Diostaj Isaiasta nerqa: 5 “Kutirispa Ezequiasta nimuy:+ ‘Ñaupa tatayki Davidpa Diosnin Jehovaqa kayta nin: “Mañakuwasqaykita uyarini.+ Waqasqaykita rikuni.+ Noqaqa 15 watastawan kausachisqayki.+ 6 Qantapis kay llajtatapis Asiriaj reyninmanta salvasqaykichej. Kay llajtataqa jarkʼakusaj.+ 7 Jehová Diosqa kay señalta rikuchisonqa, Jehová Dios nisqanta juntʼanantapuni yachanaykipaj:+ 8 Ajazpa gradasninta* uraykamoj llanthuta chunka gradasta kutirichisaj”, nispa’”.+ Chay llanthutaj uraykamusqanmantaña chunka gradasta kutirerqa.
9 Judamanta rey Ezequiasqa kayta qhelqarqa onqoyninmanta sanoyapuytawan.
10 Noqaqa nerqani: “Niraj machuyapushaspa
Sepulturaj* punkusninta yaykusaj.
Manaraj wañunaypi wañusaj”, nispa.
11 Nerqani: “Manaña Jehovata* rikusajchu, manaña Jehovata* rikusajchu kausajkunaj jallpʼankupeqa.+
Manaña runastaqa rikusajchu,
wañusqasllawanña kasaj.
Kausayniytaqa kʼuyuykuni, imaynatachus awaj runa awasqanta kʼuyuykun ajinata.
Payqa telasqa qʼaytusta jina kʼutuwan.
Sutʼiyaymantapacha chʼisiyanankama tukuchishawanki.+
13 Sutʼiyanankama sonqo tiyasqa kanaypaj kallpachakuni.
Payqa uj león jina tukuynin tullusniyta pʼakirashawan.
Sutʼiyaymantapacha chʼisiyanankama tukuchipushawanki.+
14 Vencejo pʼisqo jina, tordo pʼisqo jina* chur chur nishallanipuni.+
Paloma jina qoqó qoqó nispa llakikushani.+
Patata qhawasqaypi ñawisniypis saykʼusqaña:+
‘Jehová Diosníy, manchay llakisqa kashani.
Yanapariway ari’.+
15 ¿Ima niymantaj?
Payqa parlapayamuwan uyariwantaj.
Tukuy kausayniypi kʼumuykukoj sonqo kasaj,
kay jina jatun llakiy qhatiriwasqanrayku.
16 ‘Jehová Diosníy, chay imasnejta* runaqa kausan,
chay imasnejta noqapis kausay samayniyoj kani.
Qanmin sanoyachiwanki, kausachiwankitaj.+
17 Allinta kausakunaytaqa, may llakiy qhatiriwarqa.
Qantaj munakuwasqaykirayku
wañuy tʼoqomanta salvawanki.+
Tukuy juchasniyta qonqayman churanki.*+
Tʼoqoman uraykojkunaqa manaña suyakuyta atinkuchu nisqaykita juntʼanaykitaqa.+
19 Kausajkunalla jatunchayta atisunku, kausajkunalla,
imaynatachus noqapis kunan jatunchashayki ajinata.
Tataqa wawasninman yachachiyta atin qanqa nisqaykita juntʼasqaykitapuni.+
20 Jehová Diosníy, salvaway ari.
Chaywanqa cuerdasniyoj tocanaswan takiykunasniyta tocarisqayku,+
Jehová Diospa wasinpi, tukuy kausayniykupi’”.+
21 Chantá Isaiasqa nerqa: “Kʼisa higosta qʼapisqata apamuychej, qʼetayasqa heridanmantaj churaykuychej sanoyakunanpaj”,+ nispa. 22 Ezequiasqa tapusqa: “¿Imaynapitaj yachayman Jehová Diospa wasinman wicharinayta?”,+ nispa.
39 Chaypachasllataj Baladanpa wawan, Babiloniamanta rey Merodac-Baladanqa uyarerqa Ezequías+ onqoykusqanta, sanoyapusqantataj. Chayrayku cartasta apacherqa, uj regalotawan.+ 2 Ezequiastaj chunka makiwan japʼikorqa chay imasta apamoj runasta. Paykunamantaj rikucherqa waqaychasninta: qolqe metalta, qorita, bálsamo* aceiteta, waj valesqa aceitesta, guerrapaj tukuynin armasninta, imachus jallchʼana wasisninpi karqa chay tukuy imastawan.+ Tukuy imastapuni rikucherqa, imaschus wasinpi* karqa, imaschus nacionnintinpi karqa chay tukuy imasta.
3 Chaymantataj profeta Isaiasqa rey Ezequiaspaman yaykuspa taporqa: “¿Imatá nisunku chay runas? ¿Maymantá jamusqanku?”, nispa. Ezequiastaj kuticherqa: “Karu llajtamanta jamusqanku, Babiloniamanta jamusqanku”,+ nispa. 4 Isaiastaj taporqa: “¿Imastá wasiykipi rikorqanku?”, nispa. Ezequiastaj kuticherqa: “Wasiypi tukuy imasta rikorqanku. Tukuy valorniyoj imasniyta paykunaman rikucherqani”, nispa.
5 Isaiastaj Ezequiasman nerqa: “Uyariy, angelesta kamachej Jehová Diosqa kayta nin: 6 ‘Uj pʼunchayqa Babiloniaman apakaponqanku wasiykimanta tukuy imata, ñaupa tatasniykej kunankama tukuy ima tantasqankutapis. Chay pʼunchayqa qayllaykamushanña. Ni imata saqenqankuchu’,+ nispa nin Jehová Diosqa.+ 7 Payqa nillantaj: ‘Niraj nacenkuchu chay wawasniykitapis wakinta Babiloniaman apakaponqanku, chaypitaj reypa kamachina wasinpi cargosniyoj kanqanku’,+ nispa”.
8 Chayta uyarispa Ezequiasqa Isaiasta nerqa: “Jehová Diospa nisqanta willawasqaykeqa sumaj kashan”, nispa. Chantá nillarqataj: “Kausashajtiy allin kausay kanqa, nitaj ima chʼajwapis kanqachu. Chayrayku chay niwasqaykeqa allillan”,+ nispa.
40 Diosniykichejqa nin: “Sonqochaychej, nacionniyta sonqochaychej.+
2 Jerusalentaqa sonqochaj palabraswan parlapayaychej,
willaychejtaj esclava jina llankʼaynenqa tukukapusqantaña,
juchanpis perdonasqaña kasqanta.+
Jehová Diosqa tukuy juchasninmantaña castigan”,+ nispa.
3 Pichá chʼinnejpi qhaparishan:
“¡Jehová Diospa ñanninta pichaychej!*+
Diosninchejpaj cheqan ñanta+ chʼinnejpi ruwaychej.+
4 Tukuynin wayqʼos juntʼachisqa kachun,
tukuynin orqospis lomaspis pampachasqa kachun.
Lomarara jallpʼasqa pampachasqa kanan tiyan,
meqʼa meqʼa jallpʼasqa pampallaña kanan tiyan.+
Jehová Diosmin chaytaqa nin”.
6 Uyariy, pichá nishan: “Willay”, nispa.
Wajtaj tapun: “¿Imatá willasaj?”, nispa.
“Tukuy runasqa qhora jinalla kanku,
munakuyninkupis campo tʼika jinalla.+
Runasqa qhora jinalla kanku.
9 Jatun orqoman wichariy,
Sionpaj sumaj willaykunata apamoj warmi.+
Jatunmanta qhapariy,
Jerusalenpaj sumaj willaykunata apamoj warmi.
Jatunmanta qhapariy, ama manchachikuychu.
Judaj llajtasninman willay: “Kaymin Diosniykichejqa”,+ nispa.
Payqa tʼinkata japʼishan,
pagopis ñaupaqenpi kashan.+
11 Ovejasnintaqa ovejero jina michenqa.+
Uñasniyoj ovejastaqa allillanwan qhatenqa.+
12 ¿Pitaj tukuynin yakusta ujnin maki tʼoqollanpi japʼerqari?+
¿Pitaj cielota makillanwan* miderqari?
¿Pitaj jallpʼantinmanta tukuynin ñutʼu jallpʼata uj midinallaman* juntʼaykucherqari?+
¿Pitaj orqosta balanzallapi pesarqari?
¿Pitaj lomastapis pesasllapi pesarqari?
13 ¿Pitaj Jehová Diospa espiritunta miderqari?
¿Pitaj payta yuyaychaspa yachachinmanri?+
14 ¿Pitá tapukusqa imallatapis entiendenanpajri?
¿Pitaj yachachisqa imachus justicia kasqantari?
¿Pitaj yachayta qosqari?
¿Pitaj cheqan yachayta payman qosqari?+
15 Nacionesqa baldepi uj yaku sutʼuy* jinalla paypaj kanku,
balanzaman tiyaykoj ñutʼu jallpʼita jinalla kanku.+
Yaku chaupipi churustaqa* ñutʼu jallpʼitasta jinalla oqharin.
16 Ni Libanopis ninata laurachiyta atinmanchu,*
phiña animalesninpis mana bastachu kanman qʼolachina* ofrendapajqa.
17 Paypa ñaupaqenpi tukuy nacionesqa manapis kankumanchu jinalla kanku.+
Paypajqa mana imapischu kanku, manapis kankumanchu jinalla kanku.+
18 ¿Pimantaj Diosta kikinchawajchejri?+
¿Imamantaj rijchʼachiwajchejri?+
19 Tukuy imata ruwayta yachaj runaqa santota metalmanta* ruwan,
metalwan trabajaj runataj qoriwan forraykun,+
cadenastapis qolqe metalmanta ruwan.
20 Uj sachʼata ajllan ofrendapaj,+
mana ismoj sachʼata.
Sumajta ruwayta yachaj runata maskʼan,
mana urmaj santota ruwachinanpaj.+
21 ¿Manachu yachankichej?
¿Manachu uyarerqankichej?
¿Manachu qallariymantapacha pipis willasorqachej?
¿Jallpʼaj cimientosnin churakusqanmantapacha manapunichu entiendeyta atishankichej?+
23 Payqa kuraj autoridadesta mana imaman tukuchin,
jallpʼamanta juecestapis* qhasi manakajman tukuchin.
24 Plantasqa kasqankutawan,
tarpusqa kasqankutawan,
jallpʼapi saphichakusqankutawan,
uj phukuyllapi chʼakipunku,
wayrataj pajata jina apakapun.+
25 Santo Diosqa nin: “¿Pimantaj kikinchawankichejmanri? ¿Pitaj noqa jinari?”, nispa.
26 Nillantaj: “Cielota qhawariychej.
¿Pitaj chay imasta ruwan?+
Chay imasta ruwajqa soldadosta jina paykunata llojsichimun, ujmanta uj yupaspa.
Sapa ujninkuta sutinmanta wajyan.+
Kallpanqa may jinapuni, atiyninpis manchay tʼukuna,+
chayrayku ni ujninkupis chinkanchu.
27 Jacob, Israel, ¿imaraykutaj ninki
‘Jehová Diosqa kay jinata kausakushasqayta mana rikunchu,
Diosqa mana justiciata ruwapuwanchu’ nispari?+
28 ¿Manachu yachanki? ¿Nichu uyarerqanki?
Jallpʼaj kʼuchusninta Ruwaj Jehová Diosqa wiñaypaj wiñaynintinpaj Diosmin.+
Payqa mana jaykʼajpis saykʼunchu, nitaj kallpanpis tukukunchu.+
Yachaynenqa mana yachay atina.+
31 Jehová Diospi atienekojkunarí kallpata japʼenqanku.
Águilas jina patata phawarenqanku.+
Correspapis mana saykʼonqankuchu,
purispapis manallataj saykʼonqankuchu”.+
41 “Yaku chaupipi churus,* chʼinllamanta uyariwaychej.
Nacionesqa kallpachakuchunku.
Qayllaykamuspa parlachunku.+
Juiciopaj tantakuna.
2 ¿Pitaj inti llojsimuy ladomanta ñaupaqenman* uj runata jamucherqa+
justiciata ruwananpaj,
nacionesta makinman jaywaykunanpaj,
reyestapis atipananpajri?+
¿Pitaj espadanwan paykunata ñutʼu jallpʼaman tukuchinri?
¿Pitaj flechana arconwan* paykunata tukuy ladoman ayqerachin wayraj apasqan pajata jinari?
3 Payqa paykunata qhatiykun mana purisqan ñankunasta,
nitaj imapis jarkʼanchu.
4 ¿Pitaj qallariymantapacha runasta tantachispa
chayta ruwanri?
5 Yaku chaupipi churusqa chayta rikuspa mancharikunku.
Jallpʼaj kʼuchusninpis manchariywan kharkatinku.
Tantaykukuspa puririnku.
6 Sapa ujpis runa masinta yanapan,
hermanontapis nin: “Kallpachakuy”, nispa.
7 Ajinata sumaj imasta ruwajqa metalmanta imasta ruwajta kallpachan,+
martillowan takaj herreropis
yunque patapi martillaj runata kallpachan.
Fierro kʼaskachisqamantataj nin: “Sumaj kashan”, nispa.
Chantá santota clavoswan japʼiykuchinku ama urmamunanpaj.
8 “Qantajrí Israel, kamachiy kanki.+
9 Qantaqa jallpʼaj kʼuchusninmantapacha pusamorqayki,+
qantaqa aswan karu lugarespi kashajtiyki wajyamorqayki.
Nerqaykitaj: ‘Qanqa kamachiy kanki.+
Noqa ajllakuyki, nitaj wijchʼurpariykichu.+
10 Ama manchachikuychu, noqa qanwan kashani.+
Ama llakikuychu, noqa Diosniyki kani.+
Noqa kallpachasqayki, noqa yanapasqayki.+
Justiciata ruwaj paña makiywan japʼisqayki’, nispa.
11 Qanpaj phiñakojkunaqa tukuyninku pʼenqachisqas kanqanku, kʼumuykachachisqastaj.+
Qanwan maqanakojkunaqa tukuchisqa kanqanku, chinkaponqankutaj.+
12 Qanwan maqanakojkunata maskʼanki, manataj tarinkichu.
Qanwan maqanakoj runasqa manapis kankumanchu jinalla kanqanku, nipunipis kankumanchu jina.+
13 Noqa Jehová Diosniykeqa paña makiykimanta japʼishayki.
Noqaqa niyki: ‘Ama manchachikuychu. Noqa yanapasqayki’,+ nispa.
14 Khuritu Jacob, ama manchachikuychu.+
Nacionniy Israel, noqa yanapasqayki”, nispa nin Jehová Diosqa, Kacharichisoj Diosqa,+ Israelpa Santo Diosnenqa.
15 “Qantaqa uj trilloman tukuchiyki,+
puraj lado filo kirusniyoj trilloman, saruchinapaj mosoj trilloman.
Orqostaqa saruspa tʼunaranki,
lomastapis ñutʼu jallpʼaman* tukuchinki.
16 Chaykunata wayrachinki,
wayrataj apakaponqa.
Sinchʼi wayraqa tukuynejman aparanqa.
17 “Pobrespis wajchaspis yakuta maskʼaspa purinku, yakutaj mana kanchu.
Manchayta chʼakichikusqankupi qallunkoqa chʼakirpan.+
Noqa Jehová Dios paykunata yanapasaj.+
Noqa Israelpa Diosnenqa mana paykunata saqerparisajchu.+
Chʼaki jallpʼataqa caña huecasniyoj qochaman tukuchisaj,
tʼajra jallpʼatapis yaku juturisniyoj jallpʼaman tukuchisaj.+
19 Chʼaki jallpʼaspeqa plantasaj cedro sachʼasta,
acacia sachʼasta, mirto sachʼasta, pino sachʼastawan.+
Chʼaki pampaspeqa plantasaj enebro sachʼasta,
fresno sachʼasta, ciprés sachʼastawan.+
20 Ajinamanta tukuy runas rikunankupaj, yachanankupajpis,
allinta reparaspa entiendenankupaj
chaytaqa Jehová Dios ruwasqanta,
chaytaqa Israelpa Santo Diosnin ruwasqanta”.+
21 Jehová Diosqa nin: “Demandaykichejmanta parlaychej”, nispa.
Jacobpa Reynenqa nin: “Imajtinchus demandakushasqaykichejta sutʼinchaychej”, nispa.
22 “Pruebasta apamuychej, willawayku imaschus kananta.
Ñaupa imasmanta parlawayku,
chay imaspi tʼukurinaykupaj, imapichus tukunantapis yachanaykupaj.
Manachayrí imachus qhepaman kananta willawayku.+
23 Niwayku imachus qhepaman kananta,
chaywanqa yachasqayku dioskuna kasqaykichejta.+
Imallatapis ruwaychej, allinpis manapis kachun,
chayta rikuspa mayta tʼukunaykupaj.+
24 Qankunaqa manapis kawajchejchu jinalla kankichej,
ruwasqasniykichejpis qhasi manakajlla.+
Qankunata ajllakojkunaqa millay runas kanku.+
25 Norte ladomantapacha* uj runata rikhurichini, paytaj jamonqa,+
inti llojsimuy ladomanta+ jamuspa sutiyta oqharenqa.
26 ¿Pitaj qallariymantapacha chaymanta parlarqa yachananchejpajri?
¿Pitaj ñaupa tiemposmantapacha parlarqa ‘arí, jinapuni’ ninanchejpajri?+
Ni pi chaytaqa parlarqachu.
Ni pi chaytaqa willarqachu.
Ni pi uyarisorqachejchu parlajtaqa”.+
27 Sionmanqa noqa ñaupajta nerqani: “Qhaway, kaypi kashanku”,+ nispa.
Jerusalenmanpis sumaj willaykunata apaj runata kachasaj.+
28 Qhawallarqanipuni, nitaj pipis parlaj karqachu.
Paykuna ukhupeqa ni ujllapis yuyaychajqa karqachu.
Nillarqanipuni kutichimunankuta.
29 Tukuyninku mosqoy jinalla kanku.
Ruwasqasninkupis qhasi manakajlla.
Metalmanta* santosninkupis wayra jinalla kanku, manapis kankumanchu jina.+
42 Kaymin kamacheyqa,+ payta yanapani.
Paymin ajllakusqayqa,+ payta allinpaj qhawani.+
Payman espirituyta qoni.+
Payqa nacionespaj justiciata ruwanqa.+
2 Payqa mana qhaparenqachu, nitaj jatunmanta parlanqachu,
callepipis parlasqanta mana uyarichenqachu.+
Atienekunapaj jina kasqanrayku justiciata ruwanqa.+
4 Mana llauchhiyanqachu, nitaj saykʼonqachu kay jallpʼapi justiciata allinta sayachinankama.+
Yaku chaupipi churusqa* leyninta* suyakushanku.
pichus cielota Ruwaj Dios, cielota aysarej Jatun Dios,+
jallpʼata Ruwaj Dios, poqochejtaj,+
chaypi tiyakojkunamanpis samayta qoj Dios,+
chaypi purejkunaman kausay samayta qoj Dios, payqa kayta nin:+
6 “Noqa Jehová Diosmin wajyarqayki justicia ruwakunanpaj.
Makiykimanta japʼerqayki.
Qantaqa jarkʼakusqayki, uj trato jinataj kanki noqapaj runaspajpis,+
nacionespa kʼanchayninku jina kanki,+
7 ciegospa ñawisninta kicharinaykipaj,+
presochasqasta carcelmanta orqhonaykipaj,
laqhapi tiyasqa kajkunata carcelmanta orqhonaykipaj.+
8 Noqa Jehová kani. Chaymin suteyqa.
Jatun kayniytaqa mana pimanpis qonichu,
nillataj yupaychasqa kanaytapis santosman qonichu.+
9 Qhawariychej, ñaupaj kaj imasqa ruwakunña,
kunantaj mosoj imasta willashaykichej.
Niraj chay imas kashajtin qankunaman willashaykichej”.+
10 Jehová Diosman uj mosoj takiyta takiychej,+
uj takiywan alabaychej jallpʼaj kʼuchusninmantapacha,+
qankuna mar qochanta purejkuna, chaypi tukuy ima kajpis,
qankuna yaku chaupipi churus, chaypi tiyakojkunapis.+
Chhankaspi tiyakojkuna kusiymanta qhaparichunku,
orqo puntasmantapacha qhaparichunku.
12 Jehová Diosta jatunchachunku,
mar qocha churuspipis jatunchallachunkutaj.+
13 Jehová Diosqa wapu soldado jina llojsimonqa.+
Soldado jina maqanakuyllataña munashan.+
Payqa jatunmanta qhaparenqa, maqanakupaj qhaparenqa,
enemigosninmanta aswan atiyniyoj kanqa.+
14 “Unayta chʼinlla karqani.
Chʼinlla karqani, ni imata nerqanichu.
Kunanqa ay ay nisaj, ñakʼayllataña samasaj, phukurakusajtaj
nacechikoj warmi jina.
15 Orqosta, lomastapis phirisaj,
chaypi ima qʼomer kajtapis qʼalata chʼakirachisaj,
mayustaqa chʼaki jallpʼaman* tukuchisaj,
caña huecasniyoj qochastapis chʼakirachisaj.+
16 Ciegostaqa mana rejsisqanku ñanninta pusasaj.+
Mana rejsisqanku ñankunasta purichisaj.+
Chayta paykunapaj ruwasaj, nitaj saqerparisajchu”.
17 Santospi atienekojkunataqa
mana munashajta qhepaman kutirichenqanku, pʼenqaypitaj rikhurichenqanku,
pikunachus metalmanta* santosman ninku “qankuna diosesniyku kankichej” nispa chaykunata.+
18 Qankuna joqʼaras,* uyariychej.
Qankuna ciegos, qhawariychej rikuychejtaj.+
19 ¿Pitaj ciegori? ¿Manachu kamachillaytaj?
¿Pitaj kachasqay runa jina joqʼarari?
¿Pitaj tʼinkata japʼej runa jina ciegori?
¿Pitaj Jehová Diospa kamachin jina ciegori?+
20 Ashkha imasta rikushaspapis mana allinta reparankichu.
Uyariyta atishaspapis mana uyarinkichu.+
21 Jehová Diosqa cheqan kasqanrayku,
kusikun leyta* jatunchaspa, allinpaj qhawachispataj.
22 Kay naciontaqa saqueanku, suwankutaj.+
Tukuyninku juskʼuspi japʼichikunku, carcelespitaj pakakushanku.+
Paykunataqa saqueanku, nitaj pipis kacharichinchu.+
Paykunataqa apakapunku, nitaj pipis ninchu “kutichimuychej” nispaqa.
23 ¿Mayqenniykichejtaj kayta uyarenqa?
¿Pitaj allinta uyarispa imachus qhepaman kananpi piensanqa?
24 ¿Pitaj Jacobta jaywaykorqa suwasqa imasta jina?
¿Pitaj Israelta suwasman jaywaykorqa?
¿Nichu Jehová Dios jaywaykorqa contranta juchallikusqankurayku?
25 Chayrayku phiñakuyninta paykunaman apachimullarqapuni.
Paykunapaj rabiasqa kasqanrayku guerrawan castigarqa.+
Chaytaj muyuyninkupi kajta qʼalata tukucherqa, paykunataj ni chaywanpis kasukorqankuchu.+
Contrankupi kʼajarerqa, paykunataj mana kasurarqankuchu.+
43 Jacob, kayta nin Ruwasoj Jehová Diosniyki,
Israel, kayta nin rikhurichisoj Diosniyki:+
“Ama manchachikuychu, noqa kacharichiyki,+
sutiykimanta wajyayki.
Qanqa noqajta kanki.
2 Yakuta chimpashajtiyki noqa qanwan kasaj,+
mayusta chimpashajtiykipis yakoqa mana apakapusonqachu.+
Nina chaupita pasashajtiyki mana ruphasonqachu,
nina laurayqa mana qʼasparasonqachu.
3 Noqamin Jehová Diosniyki kani,
Israelpa Santo Diosnin, Salvasojniyki.
Qanta kacharichisunaypajqa Egiptota pagani,
cuentaykimantaqa Etiopiata, Sebatawan qoni.
Chayrayku cuentaykimanta runasta jaywasaj,
kausayniyki cuentataj nacionesta jaywasaj.
5 Ama manchachikuychu, noqa qanwan kashani.+
Mirayniykitaqa inti llojsimuy ladomantapacha pusamusaj,
qantataj inti yaykuy ladomantapacha oqharimusqayki.+
6 Norte ladota* nisaj: ‘Paykunata kachariy’,+ nispa.
Sur ladotataj* nisaj: ‘Ama paykunata japʼikullaychu.
Qhari wawasniyta karumantapacha pusanpuway, warmi wawasniytapis jallpʼaj kʼuchusninmantapacha pusanpuway,+
7 sutiyta tukuy apajkunata,+
jatunchanawankupaj ruwarqani chaykunata,
pikunatachus noqa ruwarqani, rikhuricherqanitaj chaykunata’,+ nispa.
8 Uj nacionta orqhomuy. Paykunaqa ñawisniyoj kaspapis mana rikunkuchu,
ninrisniyoj kaspapis mana uyarinkuchu.+
9 Tukuy naciones uj cheqallapi tantakuchunku,
llajtaspis tantakullachunkutaj.+
¿Mayqenninkutaj kayta sutʼinchayta atinman?
¿Paykunaqa uyarichiyta atiwasunmanchu chay ñaupaj kaj imasta?*+
Testigosninkuta pusamuchunku cheqanta parlashasqankuta sutʼinchanankupaj,
uyarispataj ninankupaj: ‘Chayqa jinapuni’, nispa”.+
10 Jehová Diosqa nin: “Qankuna testigosniy kankichej,+
ajllakusqay kamachiy,+
rejsinawaykichejpaj, noqapi creenaykichejpaj,*
yachanaykichejpajtaj noqaqa kikillanpuni kasqayta.+
Noqamanta ñaupajtaqa mana ima Diospis ruwasqa karqachu,
noqamanta qhepatapis manallataj karqachu.+
11 Noqa Jehová Dios kani,+ noqamanta wajqa mana pipis salvaj kanchu”,+ nispa.
12 Jehová Diosqa nin: “Noqa willarqani, salvarqani, rejsicherqanitaj
qankuna ukhupi manaraj waj llajtayoj dios kashajtin.+
Chayrayku qankuna testigosniy kankichej, noqataj Dios kani.+
13 Chantapis noqaqa kikillanpuni kani.+
Nitaj pipis makiymanta imatapis qhechuwanmanchu.+
Imatapis ruwajtiy, ¿pitaj jarkʼawanmanri?”,+ nispa.
14 Kayta nin Jehová Diosqa, Kacharichisojniykichej Dios,+ Israelpa Santo Diosnin:+
“Qankunarayku uj runata Babiloniaman kachasaj, tukuynin punku trancanastapis pampaman urmarachisaj.+
Caldeosqa barcosninkupi llakiywan qhaparenqanku.+
15 Noqa Jehová Dios kani, Santo Diosniykichej,+ Israelta Ruwaj Dios,+ Reyniykichej”,+ nispa.
16 Jehová Diosqa,
pichus mar qocha chaupinta ñanta kichan,
qhollchoqeyashaj yakus chaupintapis ñanta kichan,+
17 pichus maqanakuna carretasta, caballostapis orqhon,+
ejercitota, wapu soldadostawan khuska orqhon, payqa nin:
“Wijchʼu wijchʼulla qhepakonqanku, nitaj sayarenqankuchu.+
Wañuchisqa kanqanku, mecheroj kʼanchaynin jina”, nispa.
18 “Ama ñaupa imasta yuyarikuychejchu,
ama ñaupa imasllapi yuyaychejchu.
19 Noqaqa mosoj imasta ruwasaj,+
qallarishaniñataj.
¿Manachu reparankichej?
20 Noqataqa jatunchawanqanku campomanta phiña animales,
kʼita alqos, surispis,*
tʼajra jallpʼaspi yakusta puririchisqayrayku,
chʼaki jallpʼaspi mayusta puririchisqayrayku,+
ajllakusqay llajta+ tomananpaj,
21 noqapaj rikhurichisqay llajta
jatunchanawanpaj.+
22 Qantajrí Jacob mana noqatachu wajyakuwarqanki.+
Israel, qanqa noqawan amichikorqanki.+
23 Mana ovejasta apamuwarqankichu qʼolachina* ofrendasniykipaj,
nitaj jaywanasniykiwanpis jatunchawarqankichu.
Noqaqa mana obligarqaykichu jaywanata apamuway nispa,
nitaj saykʼucherqaykichu yuraj inciensota apamuway nispa.+
24 Ni qolqeykiwanpis sumaj qʼapayniyoj plantata rantipuwarqankichu,
nitaj jaywanasniykej wirasninwan sajsachiwarqankichu.+
Astawanpis qanqa juchasniykiwan llasaykuchiwanki,
pantasqasniykiwanpis saykʼuchiwanki.+
25 Noqarí contrayta juchallikusqaykitaqa+ sutiyrayku chinkachini,+
juchasniykimantapis manaña yuyarikusajñachu.+
26 Juicioman yaykuna. Chay imasta yuyarichiway.
Qanraj chay imasmanta yuyasqaykiman jina parlariy, sutʼinchaytaj cheqanta parlashasqaykita.
28 Chayrayku santo lugarmanta kuraj kamachejkunata chʼichipaj qhawachisaj,
Jacobtaqa tukuchisqa kananpaj jaywaykusaj,
Israelpajtaj millayta rimachisaj.+
44 ”Kamachiy Jacob, uyariway.
Qanpis ajllakusqay Israel, uyariway.+
Mirayniykiman espirituyta tʼakaykusaj,+
mirayniykita bendecisaj.
4 Paykunaqa pasto chaupipi wiñanqanku,+
yaku kantupi álamos jina wiñanqanku.
5 Ujqa nenqa: “Noqaqa Jehová Diospata kani”,+ nispa.
Ujtaj Jacob sutita churakonqa.
Ujtaj makinpi kay jinata qhelqaykonqa: “Jehová Diospata kani”, nispa.
Israel sutitataj churakonqa’.
6 Israelpa Reynin Jehová Diosqa,+
Israelta Kacharichej Diosqa,+ angelesta kamachej Jehová Diosqa kay jinata nin:
‘Noqa kani ñaupaj kajtaj qhepa kajtaj.+
Noqamanta waj Diosqa mana kanchu.+
7 ¿Pitaj noqa jina kasqari?+
Parlachun, pruebaswan sutʼinchawachun.+
Sutʼinchachunku imaschus kananpajña kashan chayta,
imaschus qhepaman kanantapis,
imaynatachus noqapis ruwarqani unaymantaña runasta churasqaymantapacha ajinata.
8 Ama mancharikuychejchu.
Ama manchariywan titiyarpaychejchu.+
¿Manachu ñaupajmantaña sapa ujniykichejman nerqaykichej? ¿Manachu willarqaykichej?
Qankuna testigosniy kankichej.+
¿Kanchu noqamanta waj Diosqa?
Mana kanchu. Mana waj pakakuna Chhanka kanchu,+ mana waj kasqanta yachanichu’”.
9 Santosta ruwajkunaqa tukuyninku mana valenkuchu,
chay munasqa imasninkoqa ni imapaj sirvenqachu.+
Chay santosqa mana rikunkuchu, nitaj imatapis yachankuchu testigos kanankupajqa.+
Chayrayku chaykunata ruwajkunaqa pʼenqaypi rikhurenqanku.+
10 ¿Pitaj yuyaychakunman uj diosta chayri metalmanta uj santota* ruwaytari
mana imapaj sirvishajtinri?+
11 Chay ruwaj masisninpis pʼenqaypi rikhurenqanku.+
Santosta ruwajkunaqa runaslla kanku.
Tukuyninku tantaykukuspa lugarninkupi sayaykuchunku.
Paykunaqa mancharichisqa kanqanku, tukuyninkutaj pʼenqaypi rikhurenqanku.
12 Herreroqa brasas patapi herramientanwan* fierroman formata qon.
Martillowan takaspa formata qon,
kallpanwan ruwan.+
Chantataj yarqhachikun, kallpanpis tukukapun.
Mana yakuta tomaspataj saykʼupun.
13 Maderata llajllajqa qʼaytuwan maderata midin, puka tizawantaj dibujan.
Cincelwan llajllaspa formata qon, compaswanpis rayan.
14 Uj runaqa cedro sachʼasta kʼutun.
Payqa roble sachʼata ajllakuspa,
chay sachʼata cuidan jatunta wiñanankama, monte sachʼas chaupipi rakhu kanankama.+
Laurel sachʼitata plantan, parataj wiñachin.
15 Uj runaqa chay maderawan ninata japʼichin.
Qʼoñikunanpajqa wakin maderallawan ninata japʼichin.
Ninata japʼichispa tʼantata chayachin.
Chay puchoj maderamantataj uj diosta ruwakun, yupaychantaj.
Chay maderata llajllaspa santota ruwan, chaymantaj kʼumuykukun.+
16 Khuskan maderataqa ninaman enqhaykun,
chay khuskan maderawanqa aychata kankaspa mikhun sajsakunankama.
Chantapis chay ninawan qʼoñikuspa nin:
“Kayqa sumaj, ninata qhawaj jina qʼoñikushani”, nispa.
17 Puchoj maderamantataj uj diosta ruwakun, llajllasqa santota.
Chayman kʼumuykukuspa yupaychan,
kay jinatataj mañakun:
“Qan diosniy kanki, salvaway ari”, nispa.+
18 Chay santosta ruwajkunaqa mana imatapis yachankuchu, nitaj entiendenkuchu,+
ñawisninkoqa tapasqa kashan, mana rikunchu,
sonqonkupis mana entiendeyta atinchu.
19 Ni pipis sonqonpi tʼukurinchu,
mana yachayninkupis kanchu, nitaj yuyaychakuytapis atinkuchu ninankupaj:
“Khuskan maderataqa enqhaykuni,
chay brasas patapitaj mikhunaypaj tʼantata chayachini, aychatapis kankakuni.
¿Imaynatataj kunan puchoj maderamanta millay santota ruwaymanri?+
¿Imaynatataj kunan yupaychayman sachʼamanta orqhosqa maderatari?”, nispa.
20 Payqa ushphallata mikhushan.
Chʼaukiyasqa* sonqollantaj pantaykuchin.
Pay kikinta mana salvakuyta atinchu, nitaj tʼukurispa nillanpischu:
“Paña makiypi japʼishani chay santoqa, ¿manachu engañolla?”, nispa.
21 “Jacob, Israel, chay imasmanta yuyarikuy.
Qanqa kamachiy kanki.
Noqa rikhuricherqayki, kamachiy kanki.+
Israel, mana qonqakusqaykichu.+
22 Pantasqasniykitaqa chinkarichisaj phuyupis pakaykunman jina.+
Juchasniykitapis chinkarichisaj yana phuyupis tapaykunman jina.
Noqaman kutinpuy, noqa watejmanta rantikapusqayki.+
23 Jehová Dios kayta ruwasqanrayku
cielos, kusiymanta qhapariychej.
Jallpʼaj ukhusnin, atipaspa qhapariychej.
Orqos, kusiywan qhapariychej,+
qanpis monte, tukuy sachʼasniykipis.
Jehová Diosqa Jacobta watejmanta rantikapun,
Israelrayku jatun kayninta rikuchin”.+
24 Kacharichisoj Jehová Diosqa,+
wijsallapiraj kashajtiyki ruwasoj Diosqa kayta nin:
“Noqa Jehová Dios kani, noqa tukuy imata ruwarqani.
¿Mayqenniykichejtaj noqawan karqari?
25 Noqaqa qhasi manakajta parlajkunaj* señalesninkuta pantachini,
adivinostapis wampuyachini,+
yachaysapaspa umankuta muyuchini,
yachayninkutapis qhasi thautiyman tukuchini.+
26 Noqallataj kamachiypa parlasqanta juntʼachini,
kachasqasniy imachus qhepaman kananta willasqankuta tukuyninta juntʼani.+
Noqaqa Jerusalenmanta nini: ‘Chaypeqa watejmanta runas tiyakonqanku’, nispa,+
Judá llajtasmantapis nini: ‘Watejmanta sayarichisqa kanqanku,+
urmasqa perqasninkutapis sayarichisaj’,+ nispa.
Jerusalenmantapis nini: ‘Watejmanta sayarichisqa kanqa’, nispa.
Templomantapis nillanitaj: ‘Cimientosniyki churasqa kanqa’,+ nispa”.
45 Jehová Diosqa kayta nin ajllasqan Ciroman,+
pitachus paña makinmanta japʼin,+
nacionesta ñaupaqenpi atipananpaj,+
reyespa armasninkuta qhechunanpaj,
puraj ladoman kichakoj punkusta ñaupaqenpi kichananpaj,
ajinamanta punkus ama wisqʼasqa kanankupaj:
Cobre punkusta tʼunarasaj,
fierro trancanastapis pʼakirasaj.+
3 Laqhapi kashan chay valorniyoj imasta qopusqayki,
pakasqa lugarespi kashan chay valorniyoj imastapis qopusqayki,+
yachanaykipaj noqa Jehová Dios kasqayta,
Israelpa Diosnin, sutiykimanta wajyasoj Dios.+
4 Kamachiy Jacobrayku, ajllakusqay Israelrayku,
sutiykimanta wajyayki.
Mana rejsishawajtiykipis sumaj sutita churayki.
5 Noqa Jehová Dios kani, mana waj Dios kanchu.
Noqamanta waj Diosqa mana kanchu.+
Noqa kallpata qosqayki mana rejsishawajtiykipis.
6 Ajinamanta runas yachanankupaj
inti llojsimuy ladomantapacha, inti yaykuy ladokama
noqamanta wajqa mana kasqanta.+
Noqa Jehová Dios kani, mana waj Dios kanchu.+
Noqa Jehová Dios tukuy chayta ruwani.
8 Cielos, patamantapacha parachimuychej,+
phuyusqa justiciata paramuchunku.
Jallpʼaqa kicharikuspa salvacionta poqochun,
justiciatapis pʼutuchimullachuntaj.+
Noqa Jehová Dios chayta ruwani”.
9 Ay ruwajninwan siminakojmanta.*
Payqa uj chhika tʼurulla,
pampapi waj tʼurus chaupipi.
¿Tʼuroqa Manka Llutʼata* ninmanchu “¿imata ruwashanki?” nispa?+
¿Ruwasqaykeqa qanmanta ninmanchu “mana makisnin kanchu” nispa?*
10 Ay uj tatata nejmanta: “¿Imatá chayta rikhurichinki?”, nispa.
Ay uj warmita nejmanta: “¿Imatá chayta nacechinki?”, nispa.
11 Jehová Diosqa, Israelta rikhurichej Santo Diosqa kay jinata nin:+
“¿Imaschus qhepaman kananmanta churanakuwankichejchu?
¿Qankunachu niwankichej imatachus wawasniywan ruwanayta,+ makisniywan ruwasqay imaswanpis?
12 Noqa jallpʼata ruwarqani,+ chaypitaj runata ruwarqani.+
13 Angelesta kamachej Jehová Diosqa nin: “Cheqan kasqayrayku uj runata rikhurichini,+
ñankunasnintataj cheqanchasaj.
Paymin llajtayta watejmanta sayarichenqa,+
preso apasqa wawasniytapis mana pagachikuspa, nitaj llukʼichikuspa*+ kacharenqa”,+ nispa.
14 Jehová Diosqa kayta nin:
“Egiptoj gananciasnin,* Etiopiaj vendenasnin,* jatuchaj sabeo runaspis
qanman jamonqanku, qanpatataj kanqanku.
Paykunaqa cadenaswan watasqas qhepaykita purenqanku.
Jamuspa ñaupaqeykiman kʼumuykukonqanku.+
Jatun respetowan nisonqanku: ‘Sutʼita reparayku Diosqa qanwanpuni kasqanta.+
Mana waj Diosqa kanchu, manapuni wajqa kanchu’, nispa”.
15 Israelpa Diosnin, Salvaj Dios,+
cheqamanta qanqa pakakoj Dios kanki.
16 Tukuyninku pʼenqachisqa kanqanku, kʼumuykachachisqa kanqanku.
Santosta ruwajkunaqa manchay kʼumuykachachisqa riponqanku.+
17 Jehová Diostaj Israelta salvanqa wiñaypaj wiñaynintinpaj.+
Qankunaqa mana jaykʼajpis pʼenqaypi rikhurinkichejchu, nitaj kʼumuykachachisqachu kankichej.+
18 Kayta nin Jehová Diosqa,
cielota Ruwaj Diosqa,+ cheqa Diosqa,*
pichus jallpʼata rikhuricherqa, jallpʼata ruwarqa, jallpʼata sumajta sayacherqa,+
pichus jallpʼataqa mana qhasipajchu* ruwarqa, manachayqa runas tiyakunankupaj,+ payqa nin:
“Noqa Jehová Dios kani, mana wajqa kanchu.
19 Mana pakaypichu parlarqani,+ mana laqha jallpʼapichu.
Jacobpa mirayninmanpis mana nerqanichu:
‘Qhasillatapis maskʼawaychej’, nispa.
Noqa Jehová Dios kani, maychus kajllata parlani, cheqan kajllata nini.+
20 Tantaykukuspa jamuychej.
Nacionesmanta ayqekojkuna, tukuyniykichej chimpaykamuwaychej.+
Santosta apaykachajkunaqa ni imata yachankuchu,
paykunaqa mana salvayta atej diosmanta mañakunku.+
21 Pruebasta apamuychej, demandaykichejmanta parlaychej.
Purajmanta tapunakuchunku.
¿Pitaj chayta unaymantaña nerqa?
¿Pitaj chayta ñaupa tiemposmantaña willarqa?
¿Manachu chaytaqa noqa Jehová Dios nerqani?
Noqamanta waj Diosqa mana kanchu.
Cheqan Dios, Salvaj Diosqa noqalla kani,+ mana wajqa kanchu.+
22 Jallpʼaj tukuynin kʼuchusnin, noqaman jamuychej, salvakunkichejtaj,+
noqa Dios kani, mana wajqa kanchu.+
Tukuypis noqaman qonqorikuwanqanku,
tukuypis juraspa niwanqanku noqaman kutisqa kanankuta.+
24 Nenqankutaj: ‘Cheqan justiciapis kallpapis Jehová Diospipuni kan.
Paypaj manchay phiñasqa kajkunaqa tukuyninku pʼenqaywan ñaupaqenman chayanqanku.
25 Jehová Diosnejta sutʼi kanqa Israelpa tukuy miraynin maychus kajllata parlasqanku,+
paynejta tukuy sonqo parlanqanku’”.
46 Belqa kʼumuykukun,+ Nebopis kʼumuykukullantaj.
Santosninkoqa animalesninkupi chajnasqa* rishan, carguero animalesninkupi,+
carga jina chay saykʼusqa animalesta llasaykushan.
2 Paykunaqa khuska kʼumuykukunku.
Cargataqa* mana salvayta atinkuchu,
paykuna kikinkutaj presos apasqa kanku.
3 “Jacobpa miraynin, uyariwaychej, Israel nacionmanta tukuy puchojkunapis uyariwaychej.+
Qankunataqa yanaparqaykichej nacekusqaykichejmantapacha, wijsamantapachataj aparqaykichej.+
4 Viejituña kajtiykipis noqaqa kikillanpuni kasaj.+
Yuraj umaña kajtiykipis qʼepiykachasqayki.
Imaynatachus kunankama ruwani, ajinallatapuni apaykachasqayki, qʼepiykachasqayki, salvasqaykitaj.+
5 ¿Pimantaj kikinchawankichej? ¿Pimantaj rijchʼachiwankichej?+
¿Pimantaj rijchʼakusqayta niwajchej rijchʼakuykumanpis jinari?+
6 Wakin runasqa jallchʼakusqanku qorita manakajpi tukuchinku,
qolqe metalta balanzapi pesarinku.
Metalwan trabajajta minkʼakunku, paytaj chaymanta uj santota ruwan.+
Chantá qonqoriykukuspa chayta yupaychanku.+
7 Chay santotaqa lijrariykukunku,+
qʼepispa lugarninman churamunku, chaypitaj jina kan.
Mana chaymantaqa kuyurinchu.+
Payman qhaparikunku, nitaj uyarinchu.
Mana pitapis llakiyninmanta salvayta atinchu.+
8 Chayta yuyarikuychej, amataj manchachikuychejchu.
Qankuna juchasapas, chayta allinta japʼikuychej.
9 Yuyarikuychej chay ñaupa imasta,* chay ñaupa tiemposmanta,
yuyarikuychej noqalla Dios kasqayta, mana wajqa kanchu.
Noqa Dios kani, mana noqa jina wajqa kanchu.+
10 Qallariymantapacha imachus tukukuynin kananta nini,
unaymantapacha willani imaschus manaraj ruwakunchu chay imasta.+
11 Aycha mikhu pʼisqota inti llojsimuy ladomantapacha wajyani,+
nisqayta ruwanqa chay runataqa karu nacionmantapacha wajyani.+
Niniña, chay nisqaytataj ruwasaj.
Ruwanayta niniña, chaytataj juntʼasaj.+
12 Uyariwaychej, kʼullu runas.*
Qankuna, justiciamanta karunchasqa kajkuna.
Sionta salvasaj, Israeltataj jatun kayniywan jatunchasaj”.+
47 Babiloniaj doncella wawan,
uraykamuspa jallpʼapi chukuy.+
Caldeospa warmi wawan,
pampapi chukuy, mana kamachina tiyana kanchu chaypi.+
Runaqa manaña nisonqachu reina, lulusqa* warmi nispaqa.
2 Maki molinota japʼispa jakʼuy.
Veloykita orqhokuy.
Faldaykita lluchʼukuy, piernasniykita qʼalarakuy.
Mayusta chimpay.
3 Qʼala ukhuyki taparasqa kanqa,
pʼenqayniykipis rikukonqa.
Noqaqa vengakusaj,+ nitaj pipis jarkʼawanqachu.
4 “Israelpa Santo Diosnenqa
watejmanta rantikapuwanchej”.
Sutenqa angelesta kamachej Jehová.+
5 Caldeospa warmi wawan,
chʼinlla chaypi chukuy, laqhaman yaykuy.+
Manaña ujtawan Gobiernospa Reinanku nisonqankuchu.+
6 Nacionniypaj phiñakorqani.+
Qantajrí mana paykunata khuyarqankichu.+
Machu runasmanpis llasa yugota churaykorqanki.+
7 Qanqa nerqanki: “Wiñaypaj Reina kasaj, wiñaypaj”,+ nispa.
Mana chay imaspi tʼukurerqankichu.
Mana piensarerqankichu imaynatachus chay imas tukukunanta.
8 Kunanqa kayta uyariy, kusikuyllata munaj warmi,+
mana ima phutiyniyoj tiyaykukoj warmi, qanqa nishanki:
“Noqa jinaqa mana pipis kanchu, mana wajqa kanchu.+
Mana viudayasajchu.
Wawasniypis ni jaykʼaj wañonqankuchu”,+ nispa.
9 Kay iskay imastaj ujllapi qhatirisonqa, uj pʼunchayllapi:+
Wawasniyki wañonqanku, viudataj qhepakunki.
Chay imasqa qhatirisonqapuni,+
chay chhikata layqasqaykirayku, tukuynin brujeriasta ruwasqaykirayku.*+
10 Sajra kajta ruwasqaykipi atienekorqanki.
Nerqankitaj: “Ni pi rikushawanchu”, nispa.
Yachaynillaykitaj, yachasqallaykitaj pantaykuchisorqa,
nishankitaj: “Noqa jinaqa mana pipis kanchu, mana wajqa kanchu”, nispa.
11 Llakeyqa qhatirisonqapuni,
may jinata layqakojtiykipis chayamusonqapuni.*
Desgraciaqa qhatirisonqapuni, mana lluspʼiyta atinkichu.
Ujllata ñakʼariy chayamusonqa, ni jaykʼaj jina.+
12 Kunanqa ruwallay chay layqeriosniykita, chay chhika brujeriasniykitapis,+
chaytaqa sipasmantapacha manchayta ruwaj kanki.
Ichapis chayqa yanapasunkiman,
ichá runasllatapis tʼukuchiwaj.
13 Chay chhika yuyaychasojkunata tapukuspa saykʼunkiña.
Kunanqa sayarispa paykuna salvasuchunku,
pikunachus cielota yupaychanku,* chʼaskastapis qhawanku chaykuna,+
pikunachus killa rikhuriypi* ninku
imaschus qanta qhatirisunanta chaykuna.
14 Qhawariy, paykunaqa paja jina kanku.
Paykunataqa nina ruphaykonqa.
Chay ninamantaqa mana lluspʼiyta atenqankuchu.
Kay brasasqa mana qʼoñikunapajchu,
kay ninaqa mana ñaupaqenpi tiyaykunapajchu.
15 Chay layqasniykeqa* ajina qanpaj kanqanku,
pikunawanchus sipas kasqaykimantapacha mayta trabajarqanki chaykuna.
Paykunaqa sapa ujninku chinkasqa jina jallpʼankuman riponqanku.
Mana pipis salvasojqa kanqachu.+
48 Jacobpa mirayninmanta kajkuna, uyariwaychej,
qankuna Israel sutiyoj kayku nejkuna,+
Judaj yakusninmanta llojsimojkuna,*
qankuna Jehová Diospa sutinpi jurajkuna,+
qankuna pikunachus Israelpa Diosninman qhaparikunkichej
manataj tukuy sonqowanchu, nitaj cheqan kajman jinachu.+
2 Paykunaqa santo llajta kasqankuta ninku,+
Israelpa Diosninpa yanapaynintataj maskʼanku,+
Israelpa Diosnenqa angelesta kamachej Jehová sutikun.
3 “Unaymantaña chay ñaupa imasta* willarqaykichej.
Simiymanta llojserqanku,
rejsicherqanitaj.+
Ujllata ruwarqani, juntʼakorqataj.+
5 Chayrayku unaymantaña nerqayki.
Manaraj ruwakushajtin willarqaykiña,
ama nishanaykipaj: ‘Kaytaqa santoy ruwan,
kayqa ruwakun santoypa nisqanrayku, metalmanta santoy* nisqanrayku’, nispa.
6 Qanqa chay tukuy imasta uyarerqanki, rikorqankitaj.
¿Kunanqa manachu willaranki?*+
Kunanmantapacha mosoj imasta willashayki,+
mana rejsisqayki sumaj pakasqa imasta.
7 Chay imasqa kunan ruwakushan, manataj unaychu ruwakorqa.
Chay imasmantaqa kunankama mana jaykʼajpis uyarerqankirajchu,
ama nishanaykipaj: ‘Chaytaqa yacharqaniña’, nispa.
8 Manapuni chay imasmantaqa uyarerqankichu,+ nitaj yacharqankichu,
unayqa ninrisniyki mana kicharikorqachu.
Yachani qanqa wasanchakuyta yachasqaykita,+
nacesqaykimantapachataj juchasapa jina rejsisqa kasqaykita.+
9 Chaywanpis sutiyrayku phiñakuyniyta ñitʼiykukusaj,+
jatunchasqa kanaypaj ñitʼiykukusaj,
manataj tukuchisqaykichu.+
10 Noqaqa chʼuwachayki, manataj qolqe metalta jinachu.+
Ñakʼariy hornopi pruebaman churayki.*+
11 Noqarayku chayta ruwasaj, noqarayku chayta ruwasaj.+
¿Imaynatataj qhawakullayman pisipaj qhawanawankutari?+
Jatun kayniytaqa mana pimanpis qonichu.
12 Jacob, uyariway, qanpis Israel uyariway, qanta wajyakuyki.
Noqaqa kikillanpuni kani.+ Noqa kani ñaupaj kajtaj qhepa kajtaj.+
Wajyajteyqa tukuyninku jamunku.
14 Tukuyniykichej tantaykukuspa uyariychej.
¿Mayqenninkutaj chay imasta willarqari?
Pitachus Jehová Dios munakun,+
chaymin munayninta ruwanqa Babiloniaj contranta,+
payqa makinta oqharenqa caldeospa contranta.+
15 Noqallataj parlarqani, noqallataj payta wajyarqani.+
Noqa pusamorqani, ruwasqanpitaj allin renqa.+
16 Chimpamuspa uyariwaychej.
Qallariymantapacha mana jaykʼajpis pakayllapeqa parlarqanichu.+
Chay imas juntʼakushajtenqa chaypi karqani”.
Kunanqa Tukuyta Kamachej Señor Jehová Dios noqata kachamuwan, espirituntawan.
17 Kayta nin Jehová Dios, Kacharichisoj Dios, Israelpa Santo Diosnin:+
“Noqa Jehová Diosniyki kani,
noqa yachachiyki imachus qanpaj allin kasqanta,+
noqa rikuchiyki may ñantachus purinaykita.+
18 Kamachiykunasniytachus kasukuwaj chayqa,+
allin kausayniykeqa mayu jina kanman,+
cheqan kayniykipis mar qochaj qhollchoqeyasqan jina kanman.+
Sutinkoqa mana jaykʼajpis ñaupaqeymanta chinkachisqachu kanman”.
20 Llojsiychej Babiloniamanta.+
Ayqekuychej caldeosmanta.
Kusiymanta qhaparikuspa willaychej, tukuyman willaraychej.+
Jallpʼaj kʼuchusninkama willaramuychej.+
Niychejtaj: “Jehová Diosqa kamachin Jacobta kacharichin.+
21 Chʼaki jallpʼasninta pusaykachashajtin paykunaqa mana chʼakichikorqankuchu.+
Paykunapajqa chhankamanta yakuta llojsichimorqa,
chhankata lajraspa ashkha yakuta phullchichimorqa”,+ nispa.
22 Jehová Diosqa nin: “Sajra runaspajqa mana allin kausay kanchu”,+ nispa.
49 Yaku chaupipi kaj churus,* uyariwaychej.
Karupi kaj naciones, allinta uyariwaychej.+
Jehová Diosqa niraj nacekushajtiy wajyawarqaña,+
mamaypa wijsallanpiraj kashajtiy sutiymanta wajyawarqaña.
2 Simiytaqa sumaj filoyoj espadata jina ruwarqa.
Makinpa llanthunpi pakaykuwarqa.+
Filochasqa flechaman jina tukuchiwarqa,
flecha apaykachananman pakaykuwarqa.
4 Noqatajrí nerqani: “Qhasillata manchayta trabajani.
Kallpaytapis qhasillata tukuchini.
5 Kunanqa Jehová Diosmin, pichus wijsallapiraj kashajtiy kamachinta jina ruwawarqa,
pay niwan Jacobta kutichimunayta,
Israel paywan tinkukunanpaj.+
Noqaqa Jehová Diospa ñaupaqenpi jatunchasqa kasaj,
Diosneyqa kallpay kanqa.
6 Payqa nerqa: “Mana kamachillaychu kanki
Jacobpa ayllusninta* oqharinaykipaj,
Israelmanta puchojkunatapis kutichimunaykipaj.
Qantaqa churallarqaykitaj nacionespa kʼanchaynin kanaykipaj,+
salvacionniypis jallpʼaj karu kʼuchusninkama chayananpaj”,+ nispa.
7 Jehová Diosqa, Israelta Kacharichej Diosqa, Israelpa Santo Diosnenqa,+ pisipaj qhawasqa kajta nin,+ pitachus chay nación chejnikun, kamachejkunaj kamachintaj, chayta nin:
“Reyesqa rikuspa sayarikonqanku,
kuraj kamachejkunapis kʼumuykukonqanku
Jehová Diosrayku, atienekunapaj jina Diosrayku.+
Payqa Israelpa Santo Diosnin, qantataj ajllakusorqa”,+ nispa.
8 Jehová Diosqa kayta nin:
Jarkʼakullarqaykipuni runasman uj tratota jina qosunaypaj,+
jallpʼata watejmanta mosojyachinaypaj,
chʼinpacha qhepakorqa chay herenciasninkuta watejmanta japʼikapunankupaj,+
9 presos kajkunata ninankupaj ‘llojsimuychej’ nispa,+
laqhapi kajkunata+ ninankupaj ‘sutʼiman llojsimuychej’ nispa.
Mikhunataqa ñan pataspi tarenqanku,
pastopis tukuynin purina ñan pataspi* paykunapaj kanqa.
10 Paykunaqa mana yarqhayta pasanqankuchu, ni yaku chʼakiytapis,+
ni ruphaypis, ni intipis paykunata ruphanqachu.+
11 Tukuynin orqosniyta ñanman tukuchisaj,
ancho ñankunasniytapis altochasaj.+
12 Kaykunaqa karumanta jamushanku,+
kaykunataj norte ladomanta,* inti yaykuy ladomanta jamushanku,
kay ujkunataj Sinim nacionmanta jamushanku”.+
13 Cielos, kusiywan qhapariychej, jallpʼa, qanpis kusikuy.+
Orqosqa kusikuchunku, kusiywantaj qhaparichunku.+
14 Siontajrí nishallarqapuni:
“Jehová Dios saqerpariwan,+ Jehová Dios qonqawan”,+ nispa.
15 ¿Uj warmeqa ñuñoj wawitanmanta qonqapunmanchu?
¿Wijsanpi apasqan wawanta nichu khuyanman?
Warmis qonqapunkuman chaypis, noqaqa ni jaykʼaj qanmanta qonqapusajchu.+
16 Sutiykitaqa makiyman qhelqaykuni.
Perqasniykeqa ñaupaqellaypipuni kashanku.
17 Wawasniykeqa usqhayllata kutimushanku.
Thuñiykusojkuna, chʼusajpachata saqerpasojkuna qanmanta karunchakonqanku.
18 Umaykita oqharispa muyuyniykita qhawariy.
Tukuyninku tantakushanku.+
Qanpaman jamushanku.
Jehová Diosqa nin: “Kausayniyrayku jurani:
Qanqa tukuyninkuwan pʼachallikunki, kʼachanchanaspis kankuman jina,
paykunawan kʼachanchakunki, noviapis kawaj jina.
19 Tiyakusqayki lugares thuñisqa kajtinpis, mana runayoj kajtinpis, jallpʼaykipis llakiyllaña kajtinpis,+
kunanqa chaypi tiyakojkunapaj ancha juchʼuy kanqa,+
20 Wawasniykita pierdesqaykimanta qhepaman nacej wawasniykeqa nisonqanku:
‘Kay lugarqa ancha juchʼuysitu noqapaj.
Campochapuway kaypi tiyakunaypaj’,+ nispa.
21 Sonqoykipitaj ninki:
‘Wawasneyqa wañupunku, manataj wawata rejsiyta atinichu,
waj ladoman apawanku, presochasqataj kashani.
¿Pitaj kay wawasta qowanri?
¿Pitaj uywarqari?+
Noqaqa sapallay qhepakorqani.+
¿Maymantá chanta kay wawas rikhurimunkuri?’,+ nispa”.
22 Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosqa nin:
“Makiyta nacionespaj oqharisaj,
señalniytapis llajtaspaj oqharisaj.+
Qhari wawasniykitaqa makipi chayachimonqanku,
warmi wawasniykitapis qʼepispa chayachimonqanku.+
23 Reyes qhawasonqanku,+
princesasninkutaj wawasniykita uywanqanku.
Ñaupaqeykipi pampakama kʼumuykukonqanku,+
chakisniykimantapis jallpʼata llajwanqanku,+
yachankitaj noqa Jehová Dios kasqayta.
Noqapi atienekojkunaqa mana pʼenqaypi rikhurenqankuchu”.+
24 ¿Wapu soldadomantaqa presochasqan runasta qhechuyta atikullanchu?
¿Sajra runamantapis presochasqan runasta kacharichiyta atikullanchu?
25 Jehová Diostajrí kayta nin:
“Wapu soldadomantapis presochasqan runasta qhechonqanku,+
sajra runamantapis presochasqan runasta kacharichenqanku.+
Qanman sayaykojkunamanqa noqa sayaykusaj,+
wawasniykitapis salvasaj.
26 Ñakʼarichisojkunamanqa kikin aychallankutataj mikhuchisaj,
yawarnillankuwantaj machaykonqanku miskʼi vinowan jina.
Tukuy runas yachanqanku noqa Jehová Dios kasqayta,+
Salvasojniyki Dios,+ Kacharichisoj Dios,+
Jacobpa Atiyniyoj Diosnin”,+ nispa.
50 Jehová Diosqa kayta nin:
“¿Mamaykichejta wijchʼushaspa qosqanichu divorcio papelta?+
¿Mayqen manuymantaj vendeykorqaykichej?
Qankunaqa kikin juchasniykichejrayku vendesqa karqankichej,+
mamaykichejpis juchasniykichejraykullataj wijchʼusqa karqa.+
2 Chanta, ¿imajtín noqa jamushajtiy mana pipis karqachu?
¿Imajtín noqa wajyamojtiy ni pi uyariwarqachu?+
¿Makeyqa ancha juchʼuychu mana salvayta atinaypajqa?
¿Nichu atiyniyoj kani kacharichinaypajqa?+
Chaypi kaj pescadosqa yakumanta jina asnaykunku,
yaku chʼakiywantaj wañunku.
3 Cielotaqa yana phuyuswan pʼachallichini,+
qhashqa telawantaj qhataykuni”.
Sapa paqarin rijchʼarichiwan,
ninrisniyta kicharin yachakojkuna jina uyarinaypaj.+
Mana wajtachu ruwarqani.+
Uyaytaqa mana pakarqanichu kʼumuykachachiwajkunamanta, thoqaykuwajkunamantapis.+
7 Tukuyta Kamachej Señor Jehová Dios yanapawanqa.+
Chayrayku mana kʼumuykachachisqa jinachu kasaj.
Uyaytapis pedernal rumita jina duroyachini,+
yachanitaj mana pʼenqachisqachu kanayta.
8 Cheqan kasqayta niwajqa qayllaypi kashan.
Khuska sayarinachej.*
¿Pitaj imamantapis demandawanman?
Chimpamuchun.
9 Tukuyta Kamachej Señor Jehová Dios yanapawanqa.
¿Pitaj juchayoj kasqayta nenqa?
Tukuyninku ropa jina thantakuspa tukukaponqanku.
Thuta paykunata tukuykonqa.
10 ¿Mayqenniykichejtaj Jehová Diosta manchachikuspa
kamachinpa nisqanta uyarin?+
¿Pitaj manchay laqhapi purin mana ima kʼanchayniyoj?
Jehová Diospa sutinpi atienekuchun, Diosninman atienesqa kachun.
11 “Qankuna ninata japʼichejkuna,
nina chispasta phawachejkuna,
tukuyniykichej chay ninaykichejpa kʼanchayninpi puriychej,
chay nina chispasta japʼichisqaykichej chaupinta puriychej.
Kay castigota noqamanta japʼinkichej:
Sinchʼi nanaywan wijchʼuykachakunkichej.
51 ”Uyariwaychej cheqan kajta maskʼajkuna,
Jehová Diosta maskʼajkuna.
Qhawariychej ima chhankamantachus kʼutusqa kasqaykichejta,
mayqen rumi orqhonamantachus orqhosqa kasqaykichejtapis.
Payta wajyashajteyqa ujlla karqa.+
Noqa bendicerqani, may chhikamantaj miracherqani.+
3 Jehová Diosqa Sionta sonqochanqa.+
Tukuynin thuñisqasninpajpis sonqochayta apamonqa.+
Chʼaki jallpʼasnintaqa Edén huertaman jina tukuchenqa,+
chʼaki pampasnintapis Jehová Diospa huertanman jina tukuchenqa.+
Chaypitaj kanqa kusiy, jatun kusiy,
graciasta qoy, sumaj takiykunapis.+
4 Llajtáy, uyariway.
Nacionníy, qanpis uyariway.+
5 Justiciayqa qayllaykamushanña.+
6 Cielota qhawariychej,
jallpʼatapis qhawarimuychej.
Cieloqa qʼoshñi jina chinkaponqa,
jallpʼaqa ropa jina thantakuspa tukukaponqa,
chaypi tiyajkunapis chʼuspis jina wañonqanku.
Wañoj runaspa burlakusqankuta ama manchachikuychejchu,
insultasusqaykichejmantapis ama mancharikuspa kharkatiychejchu.
8 Thuta paykunataqa ropata jina kʼutuspa tukuykonqa,
Justiciaytaj wiñaypaj kanqa,
salvacionniypis wiñaypaj wiñaynintinpaj kanqa”.+
Unay watas jina rijchʼariy, ñaupa tataspa tiemponkupi jina.
¿Manachu qanllataj Rahabtaqa*+ pedazosta ruwarqanki?
¿Manachu qanllataj mar qochamanta chay chhikan animalta tʼojsispa pasarpacherqanki?+
10 ¿Manachu qanllataj chʼakicherqanki mar yakusta, chay ukhu yakusta?+
¿Manachu qanllataj mar qochaj pampanta ñanta kicharqanki kacharichisqasniyki chayninta chimpanankupaj?+
11 Jehová Diospa kacharichisqasnenqa kutinponqanku.+
Kusisqa qhaparirispa Sionman chayamonqanku.+
Wiñaypaj kusikoyqa umasninkupi corona jina kanqa.+
Manchay kusisqa kanqanku, sonqo juntʼasqataj.
Llakiywan phutiywanqa manaña kanqachu.+
12 “Noqa qankunata sonqochaykichej.+
¿Ima nispá manchachikuwaj wañoj runatari? Payqa wañonqa.+
¿Ima nispá manchachikuwaj qhora jina chʼakispa chinkapoj runatari?
13 ¿Imajtintaj ruwasoj Jehová Diosta qonqankiri?+
Payqa cielota aysarerqa,+ jallpʼaj cimientosnintapis churarqa.
Ñakʼarichisoj phiñakusqanrayku diantinta manchikuspa karqanki,
tukuchiyta atisunkimanpis jina.
¿Maytaj kunan chay ñakʼarichisojpa phiñakuyninri?
14 Cadenaswan watasqa ñakʼarejkunaqa tumpamantawan kacharichisqas kanqanku.+
Mana wañonqankuchu, nitaj tʼoqomanpis wijchʼusqachu kanqanku,
ni tʼantankupis pisenqachu.
15 Noqa Jehová Diosniyki kani,
noqa mar yakusta oqharichini, qhollchoqeyachispataj sonarichini.+
Sutenqa angelesta kamachej Jehová.+
16 Simiykiman palabrasniyta churasaj,
makiypa llanthunwantaj llanthusqayki,+
cielota maychus kananman churanaypaj, jallpʼaj cimientosnintapis churanaypaj,+
Siontapis ninaypaj: ‘Qan nacionniy kanki’,+ nispa.
17 Jerusalén, rijchʼariy, rijchʼariy, jatarikuy,+
qanqa Jehová Diospa makinmanta phiñakuyninpa copanta ujyarqanki.
18 Ni mayqen wawanpis chaypichu kashan payta pusaykachananpaj,
ni mayqen uywasqan wawanpis makinmanta japʼirinchu.
19 Kay iskay imas qhatirisunki.
¿Pitaj khuyasonqari?
Thuñiykusunku, phiriykusunkutaj, yarqhay chayamusunki, wañuchej espadapis.+
¿Pitaj sonqochasonqari?+
20 Wawasniyki desmayapunku.+
Tukuynin calle esquinaspi wijchʼu wijchʼulla kashanku,
chʼipawan japʼisqa kʼita ovejas jina.
Jehová Diospa phiñakuynin paykunaman allinninmanta chayaykun, Diosniykej kʼamiynin paykunaman chayaykun”.
21 Chayrayku ama jina kaspa kayta uyariy
llakisqa warmi, mana vinollawan machasqa warmi.
22 Señorniyki Jehová Diosqa, nacionninta jarkʼakoj Diosniykeqa kayta nin:
“Makiykimanta qhechusqayki chay chankaykachachisoj copata,+
vasoyta, phiñakuyniymanta copata.
Ni jaykʼaj chayta tomankiñachu.+
23 Chaytaqa ñakʼarichisojkunaj makinkumanñataj churasaj,+
pikunachus nisorqanku ‘pataykita pasanaykupaj kʼumuykukuy’ nispa chaykunaman.
Chayrayku kʼumuykukorqanki wasayki patata pampanta jina purinankupaj,
callenta jina sarususpa purinankupaj”.
52 Sion, rijchʼariy, rijchʼariy, kallpachakuy.*+
Jerusalén, santo llajta, kʼachitu ropasniykita churaykukuy.+
Manaña yaykumusonqankuchu mana circuncidasqa* chʼichi runasqa.+
2 Jerusalén, jallpʼaykita thalarakuy, sayarimuspa tiyarikuy.
Sionpa presochasqa warmi wawan, kunkaykimanta phaskarakuy chay wataykususqankuta.+
3 Jehová Diosqa kayta nin:
“Qankunaqa mana pagollawan vendesqa karqankichej,+
chayrayku manallataj qolqewanchu kacharichisqa kankichej”,+ nispa.
4 Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosqa nin:
“Nacionneyqa ñaupajta Egiptoman uraykorqa chaypi forasteros jina tiyakunankupaj.+
Chantá Asiriañataj paykunata qhasillamanta ñakʼaricherqa”, nispa.
5 Jehová Diosqa nin: “Chayrayku, ¿imatá ruwayman?”, nispa.
Jehová Diosqa nillantaj: “Nacionniytaqa mana pagaspalla apakaporqanku.
Mandonkupi apaykachajkunaqa atipaykusqankumanta qhaparishallankupuni.+
Sutiytapis diantinta pisipaj qhawallankupuni.+
6 Chayrayku nacionneyqa sutiyta rejsenqa.+
Chayrayku paykunaqa chay pʼunchay yachanqanku noqa parlamushasqayta.
Arí, noqa parlamushani”, nispa.
7 Orqosninta sumaj willaykunata apajpa chakisnenqa may kʼachitus kanku.+
Payqa allin kausaymanta willan,+
aswan sumaj imasmanta sumaj willaykunata apamun,
salvacionmanta willan,
Sionman kayta nin: “Diosniykeqa Reyña”,+ nispa.
8 Uyariy, perqa patamanta qhawajkunasniykeqa* qhaparishanku,
tukuyninku ujllata kusisqas qhaparishanku.
Paykunaqa sutʼita rikonqanku Jehová Dios Sionta watejmanta tantamojtin.
9 Jerusalenpa urmasqa perqasnin, kusikuychej, tukuyniykichej ujllata kusisqas qhapariychej.+
Jehová Diosqa nacionninta sonqochan,+ Jerusalenta kacharichin.+
10 Jehová Diosqa santo makisninta qʼempirakun tukuy nacionespa rikunanta,+
Diosninchejpa salvacionnintaqa* jallpʼaj tukuynin kʼuchusnintin rikonqanku.+
11 Tʼaqakuychej, tʼaqakuychej, llojsimuychej chaymanta,+ ama chʼichipaj qhawasqa imasta llankhaychejchu.+
12 Qankunaqa mana mancharisqachu chaymanta ripunkichej,
nitaj ayqekuspachu llojsinkichej.
13 Kamacheyqa+ sumaj yuyaywan tukuy imata ruwanqa.
Pataman oqharisqa kanqa,
jatunchasqa kanqa, may alabasqataj.+
14 Paytaqa may chhika runas tʼukuspa qhawarqanku,
ni mayqen runajta jina rijchʼaynin fieroyapusqanrayku,
kʼachitu kasqanpis ni mayqen runajta jina fieroyapusqanrayku.
15 Ajinallatataj payqa may chhika nacionesta tʼukuchenqa.+
Reyesqa ñaupaqenpi ni imata niyta atenqankuchu,+
mana jaykʼaj uyarisqankuta rikusqankurayku,
mana jaykʼaj uyarisqankupi tʼukusqankurayku.+
53 ¿Pitaj willasqaykuta* creenri?+
Jehová Diospa makinpa atiyninpis,+ ¿pimantaj rikuchisqa karqari?+
2 Payqa ramita jina+ paypa ñaupaqenpi* rikhurenqa, chʼaki jallpʼapi saphi jina.
Rijchʼaynenqa mana kʼachitupunichu, nitaj kʼancharinchu.+
Qhawarisqaqa mana kʼachituchu kaspa jinan.*
3 Payqa pisipaj qhawasqa karqa, runaspis paymanta karunchakorqanku,+
payqa sinchʼi nanayta pasanan karqa,* onqoykunatapis sumajta rejserqa.
Uyanqa noqanchejmanta pakasqa jina karqa.*
Pisipaj qhawasqa karqa, noqanchejqa ni imapaj valejta jina qhawarqanchej.+
Noqanchejtajrí payta qhawarqanchej Diospa castigasqanta jina,* Diospa maqasqanta jina, Diospa ñakʼarichisqanta jina.
6 Tukuyninchej chinkasqa ovejas jina purerqanchej,+
sapa ujninchej ñanninchejta japʼirerqanchej,
Jehová Diostajrí tukuyninchejpa juchasninchejta payman qʼepiriykucherqa.+
Paytaqa ovejata jina ñakʼanaman* aparqanku,+
imaynatachus ovejaqa chʼinllamanta millmanta ruthuchikun,
ajinallatataj paypis chʼinlla kakorqa.+
8 Paytaqa ñakʼarichispa, qhasimanta juchachaspa apakaporqanku.
¿Pitaj yachayta munanqa pejpa mirayninmantachus kasqanta?*
Payqa kausajkunaj jallpʼanku ukhumanta chinkarichisqa karqa.+
Nacionniypa juchasninrayku maqasqa karqa.*+
9 Sajra runaswan khuska sepulturapi pʼampasqa karqa,*+
wañojtintaj qhapajkunatawan* khuska pʼamparqanku,+
mana ima juchata ruwashajtinpis,
mana ima llullata parlashajtinpis.+
10 Ñakʼarinanqa Jehová Diospa munaynin karqa, qhawallarqa onqoykunanta.
Sichus kausayninta pantasqarayku ofrendata jina jaywanki chayqa,+
payqa mirayninta rejsenqaraj, unaytataj kausanqa,+
Jehová Diospa munaynintaj paynejta juntʼakonqa.+
11 Mayta ñakʼarisqantawan, allinpaj kasqanta reparanqa, sonqo juntʼasqataj kanqa.
Cheqan kamacheyqa+ yachayninnejta
ashkha runasta yanapanqa cheqan runaspaj qhawasqa kanankupaj,+
juchasninkutataj apanqa.+
12 Chayrayku ashkha runas chaupipi imatachus japʼinanta qosaj,
guerrapi qhechusqantaqa atiyniyojkunawan partinakonqa,
payqa kausayninta qorqa,+
juchasapaswantaj yupasqa karqa.+
Nacechikoj warmej nanayninta mana rejsej warmi,+ kusikuy, kusiywan qhapariy,+
saqerpayasqa warmej wawasnenqa aswan ashkha kanku,
qosayoj warmej wawasninmantaqa”,+ nispa.
2 “Toldo wasiykita* astawan jatunyachiy.+
Jatun toldo wasiykej telasninta astawan aysariy.
Toldo wasiykej waskhasninta mana michʼakuspa aswan jatunta aysay,
estacasnintapis sumajta takaykuy.+
3 Lindesniykitaqa* paña ladomanpis, lloqʼe ladomanpis jatunyachinki.
Mirayniykeqa nacionesta japʼikaponqa,
saqerpayasqa llajtaspi tiyakaponqa.+
4 Ama manchachikuychu,+ mana pʼenqaypi rikhurinkichu.+
Ama yuyaychu kʼumuykachachisqa kasqaykita, mana qhasillataqa kusichisonqankuchu.
Sipas kashaspa pʼenqaypi rikukusqaykita qonqapunki,
viuda kashajtiyki pisipaj qhawasqa kasqaykitapis manaña yuyarikunkichu”.
5 “Ruwasoj Jatun Diosniykeqa+ qosayki jina,+
sutenqa angelesta kamachej Jehová,
Israelpa Santo Diosnenqa Kacharichisojniyki.+
Payqa jallpʼantinpi Dios nisqa kanqa.+
6 Jehová Diosqa wajyasorqa saqerpayasqa warmita jina, manchay llakisqa warmita jina,+
sipasninpi casaraytawan wijchʼusqa warmita jina”, nispa nin Diosniykeqa.
7 “Uj ratolla saqerparqayki,
jatun khuyakuywantaj kutirichimusqayki.+
8 Sinchʼi phiñasqa kaspa uj ratolla uyayta qanmanta pakarqani,+
wiñaypaj jatun munakuywantaj khuyasqayki”,+ nispa nin Kacharichisoj Jehová Diosniyki.+
9 “Chayqa noqapaj Noej tiempon jina.+
Chaypacha juraspa nerqani yaku manaña ujtawan jallpʼata pʼampaykunanta,+
ajinallatataj kunanpis juraspa nini manaña ujtawan qanpaj phiñakunayta, nitaj ujtawan kʼamisunayta.+
10 Orqos waj ladoman suchurejtinkupis
lomas chinkapojtinkupis,
qantaqa munakullasqaykipuni,+
allinyakuy tratoypis mana chinkaponqachu”,+ nispa nin khuyakusoj Jehová Diosqa.+
11 “Ñakʼarej warmi,+ wayraj apaykachasqan warmi, ni pejpa sonqochasqan warmi,+
rumisniykitaqa sumaj tʼuruwan perqapusqayki,
cimientosniykitapis zafiro rumiswan churapusqayki.+
12 Perqasniykej patasnintapis rubí rumiswan ruwasaj,
punkusniykitapis lliphipej rumiswan* ruwasaj,
lindesniykitapis valorniyoj rumiswan ruwasaj.
14 Justiciapi sumaj sayachisqa kanki.+
Ñakʼareyqa mana chayamusonqachu,+
ni imapis manchachisonqachu, ni imamanta manchachikunayki kanqachu,
manchachikoyqa mana qayllamusonqachu.+
15 Pillapis qanwan maqanakonqa chayqa,
mana noqaj kachamusqaychu kanqa.
Contraykita maqanakojqa ñaupaqeykipi urmanqa”.+
16 “Herrerotaqa noqa ruwarqani,
payqa brasasta phukun,
trabajaspataj armata ruwan.
Noqallataj ruwarqani thuñej runatapis.+
17 Contraykipi ima armata ruwasqankupis qhasilla kanqa,+
juiciopi chʼataykusojtapis* juchayojta rikhurichinki.
Chaymin Jehová Diospa kamachisninpa herenciankoqa,
noqa paykunataqa cheqan runasta jina qhawani”, nispa nin Jehová Diosqa.+
Mana qolqeyoj kajkuna, jamuspa rantikuychej, mikhuychejtaj.
Jamuspa vinotawan lechetawan rantikuychej,+ mana qolqellawan, mana pagaspalla.+
2 ¿Imajtintaj qolqeta tukuykushankichej imachus mana tʼanta kajpiri?
¿Imajtintaj ganakusqaykichejta* tukuykushankichej mana sajsachikoj mikhunapiri?
3 Allinta uyariwaychej, noqamantaj jamuychej.+
Uyariwaychej, kausallankichejpunitaj.
Qankunawanqa wiñaypaj tratota ruwasaj+
Davidman munakuyki nisqayman jina. Chay nisqayqa atienekunapaj jina.+
4 Paytaqa nacionespaj testigota jina churarqani,+
nacionespaj kamachejta jina,+ comandanteta jina churarqani.+
5 Mana rejsisqayki nacionta wajyanki,
mana rejsisoj nacionmantataj correspa qanman jamonqanku,
Jehová Diosniykirayku,+ Israelpa Santo Diosninrayku,
payqa jatunchasonqa.+
6 Tariyta atikushajtillanraj Jehová Diosta maskʼaychej.+
Qayllapi kashajtillanraj wajyaychej.+
7 Sajra runaqa sajra kausayninta saqechun,+
wajkunata ñakʼarichej runapis yuyaychakusqanta qonqachun.
Jehová Diosman kutirikuchun, paytaj khuyakonqa,+
Diosninchejman kutirikuchun, paytaj mana michʼakuspa perdonanqa.+
8 Jehová Diosqa nin: “Yuyasqasneyqa mana yuyasqasniykichej jinachu.+
Ñankunasniypis mana ñankunasniykichej jinachu”, nispa.
9 “Imaynatachus cieloqa jallpʼamanta aswan patapi kashan,
ajinallatataj ñankunasniypis ñankunasniykichejmanta aswan patapi kashan,
yuyasqasniypis yuyasqasniykichejmanta aswan patapi kashan.+
10 Parawan ritʼiwanqa cielomanta urmamunku,
niraj pataman kutishaspaqa jallpʼata joqʼochaspa poqochinku, pʼutuchimunkutaj,
tarpoj runapaj mujuta poqochipunku, mikhojmanpis tʼantata qonku.
11 Ajinallataj kanqa simiymanta llojsej palabrapis.+
Mana noqaman kutimonqachu mana ruwakuspaqa.+
Imatachus munasqayta ruwanqapuni,+
imapajchus kacharqani chaytapis juntʼanqapuni.
Chayamojtiykichejqa orqospis lomaspis kusikonqanku, kusiywan qhaparenqanku,+
campopi tukuynin sachʼaspis tʼajllarikonqanku.+
13 Khishkas cuentaqa enebro sachʼas wiñanqanku.+
Ithapallus* cuentaqa mirto sachʼas wiñanqanku.
Chayqa Jehová Diosta may rejsisqaman tukuchenqa,+
chayqa wiñaypaj señal kanqa, nitaj jaykʼajpis chinkanqachu”.
56 Jehová Diosqa kayta nin:
“Justiciata ruwaychej,+ cheqan kajta ruwaychej,
salvacionneyqa chayamushanña,
cheqan kayniytaj sutʼiman llojsenqa.+
2 Kusisqamin chayta ruwaj runaqa.
Kusisqamin chaytapuni ruwananpaj kallpachakoj runaj wawanqa,
payqa samarikuna pʼunchayta jatunpaj qhawan, manataj chʼichichanchu,+
makinwanpis mana ima sajrata ruwanchu.
3 Jehová Diosta yupaychaj forastero runaqa+ ama nichunchu:
‘Jehová Diosqa nacionninmanta tʼaqawanqachari’, nispaqa.
Mana wawayoj kayta atej qharipis* ama nichunchu: ‘Chʼaki sachʼalla kani’, nispaqa”.
4 Jehová Diosqa kayta nin:
“Mana wawayoj kayta atej qharismanqa, pikunachus samarikuna pʼunchaykunasniyta jatunpaj qhawanku,
imachus kusichiwasqanta ruwanku,
tratoytapis juntʼanku,
5 chay qharismanqa wasiy ukhupi, perqasniy ukhupi uj lugarta qosaj, sutinkutapis yuyarikusaj.
Chayqa qhari wawasmantapis warmi wawasmantapis aswan sumajraj.
Paykunamanqa sutita qosaj wiñaypaj,
mana jaykʼaj chinkaj sutita.
6 Jehová Diosta yupaychaj forasterosta, pikunachus jamunku Diosta sirvinankupaj,
Jehová Diospa sutinta munakunankupaj,+
kamachisnintaj kanankupaj,
tukuy pikunachus samarikuna pʼunchayta jatunpaj qhawanku, manataj chʼichichankuchu,
tratoytapis juntʼanku,
7 chay forasterostaqa santo orqoyman pusamusaj,+
mañakuna wasiypitaj paykunaman jatun kusiyta qosaj.
Altarniypi qʼolachina* ofrendasninkuta, jaywanasninkutapis japʼikusaj.
Waseyqa Diosmanta mañakuna wasi nisqa kanqa tukuy laya* runaspaj”.+
8 Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosqa, pichus Israelmanta tukuynejman tʼakarasqa kajkunata tantashan,+ payqa nin:
“Tantasqaña kajkunamanqa wajkunatawan tantachimusaj”,+ nispa.
9 Mikhoj jamuychej, tukuyniykichej sajra kʼita animales,
tukuyniykichej sajra monte animales.+
10 Qhawaj guardiasnenqa ciegos kanku,+ ni mayqenninku ni imata reparanchu.+
Tukuyninku opa alqos kanku, mana ayñaj alqos.+
Qallu sikʼikuyta kashanku, wijchʼurayashankutaj. Puñuysikis kanku.
11 Yarqhaymanta wañusqa alqos kanku,
ni jaykʼaj sajsankuchu.
Ni imata entiendej ovejeros kanku.+
Sapa ujninku ñanninkuta japʼirinku,
tukuyninku suwakuspallaña qolqeta japʼinku, ninkutaj:
12 “Jamuychej, vinota apamusaj,
alcoholta tomaykuna machaykunanchejkama.+
Qʼayaqa kunan día jinallataj kanqa, aswan sumajraj chaypis”, nispa.
57 Cheqan runaqa wañun,
nitaj pipis paymanta llakikunchu.
Diosman kutikoj runasqa wañuchisqa kanku,+
nitaj pipis reparanchu cheqan runaqa
ñakʼariy kasqanrayku wañusqanta.*
2 Payqa allin kausayta tarin.
Cheqanta purejkunaqa tukuyninku camasninkupi* samarikushanku.
4 ¿Pimantataj burlakushankichej?
¿Pejpa contrantataj simiykichejta chay chhikanta kicharishankichej, qalluykichejtapis sikʼishankichej?
¿Manachu qankunaqa juchaj wawasnin kankichej,
llullakuypa wawasnin?+
5 ¿Nichu qankunaqa qʼoñirisqa purinkichej jatuchaj sachʼa uraspi,+
tukuynin chʼamparara sachʼa uraspi?+
6 Chʼaki mayuspi lluskʼa rumisqa herenciayki kanku.+
Arí, qanpata kanku.
Chaykunamanpis vino ofrendasniykita jaywashanki,+ waj ofrendastapis jaywashallankitaj.
¿Chay imaswanchu kusikuyman?*
8 Punku wasapi, marco wasapi santoykej rijchʼayninta churarqanki.
Saqerpawaspa qʼalarakorqanki,
camaykiman wicharispa campocharqanki.
Paykunawan uj tratota ruwarqanki.
9 Melecman* uraykorqanki aceite aparisqa,
ashkha perfumes aparisqa.
Willayta apaj runasniykitaqa karuman kacharqanki,
ajinamanta Sepulturallaman* chayarqanki.
10 Chay chhika ñankunasniykita purispa saykʼorqanki,
nitaj jaykʼajpis nerqankichu ‘qhasilla kayqa’ nispaqa.
Kallpachakorqanki.
Chayrayku mana saykʼunkichu.
11 ¿Pita manchachikuspataj chay jinata kharkaterqanki
llullakunaykipajri?+
Mana noqamanta yuyarikorqankichu.+
Qanpajqa ni imapischu karqa.+
Noqaqa mana imatapis nerqaykichu, qhawallarqayki.+
Chayrayku ni imaynitata manchachikuwarqankichu.
13 Yanapata mañakuspa qhaparikojtiyki,
chay tantasqayki santosniykeqa mana salvasonqankuchu.+
Tukuyninkuta wayra apakaponqa,
uj phukuyllapi apakaponqa.
Noqapi pakakojtaj kay jallpʼata herencianpaj japʼenqa,
santo orqoytapis japʼikaponqa.+
14 Nenqanku: ‘Ñanta kichaychej, ñanta kichaychej. Ñanta wakichiychej.+
Nacionniypa ñanninmanta tukuynin urmachej imasta wijchʼuychej’, nispa”.
“Noqaqa tiyakuni pata lugarpi, santo lugarpi,+
tiyakullanitaj kʼumuykachachisqa kajkunawanpis, kʼumuykukoj sonqo kajkunawanpis,
kʼumuykukoj sonqo kajkunaj sonqonkuta kausarichinaypaj,
kʼumuykachachisqa kajkunaj sonqonkuta kausarichinaypaj.+
16 Mana wiñaypajchu paykunaj contrankupi kasaj,
nitaj phiñasqallapunichu kasaj.+
Phiñasqallapunichus kayman chayqa, runasqa noqanejta llauchʼiyarankuman,+
kausay samayniyoj kajkunaqa, pikunatachus noqa ruwarqani chaykunaqa desmayarankuman.
17 Juchanrayku phiñakorqani, suwakuspa qhapajyasqanrayku.+
Chayrayku maqarqani, phiñakuspataj uyayta paymanta pakarqani.
Paytajrí sonqonpa munayninta ruwaspa kʼullukullawarqapuni.*+
Paytaqa watejmanta sonqochasaj,+ paywan khuska llakiypi kajkunatapis”.+
19 Jehová Diosqa nin: “Paykunawan jatunchachikusaj.
Karupi kajpis qayllapi kajpis allin kausayllatapuni japʼenqa,+
noqataj sanoyachisaj”, nispa.
20 “Sajra runastajrí, mar qochaj qhollchoqeyasqan jina kanku, mana tiyaykoj.
Chay yakusqa laqhosta, lamastapis wijchʼumushallanpuni.
21 Sajra runaspajqa mana allin kausay kanchu”,+ nispa nin Diosneyqa.
58 “Jatunmanta qhapariy, ama chʼinlla kaychu.
Jatunmanta qhapariy, wajramanta pututu jina.
Llajtayman willay contrayta oqharikusqanta,+
Jacobpa mirayninman juchasninkuta willay.
2 Sapa día maskʼashawanku,
ñankunasniytapis mayta rejsiyta munasqankuta nishanku,
cheqan kajta ruwaj nacionpis kankuman jina,
manapis Diosninkoj leyesninta saqenkumanchu jina.+
Tukuy sonqopis Diosman qayllaykunkuman jina
paykunaqa cheqan kajta juzganayta munaspa mañakuwankuraj:+
3 ‘¿Imajtín ayunasqaykuta mana qhawarimunkichu?+
Kʼumuykukuspa qanman kutirikamojtiykupis, ¿imajtín mana qhawarimunkichu?’,+ nispa.
Qankunaqa ayunanaykichej pʼunchaypi, munaynillaykichejta maskʼankichej,
trabajadoresniykichejtapis ñakʼarichinkichej.+
4 Ayunashaspaqa maqanakunkichej, siminakunkichej,
mana khuyarispataj sajmanakunkichej.
Ajinata ayunaspaqa, ¿yuyankichejchu cielokama uyarichikunaykichejta?
5 ¿Ajinata ayunasqaykichejchu kusichiwanman?
Qankunaqa chay pʼunchay sonqoykichejta nanachikushankichej,
caña hueca jina kʼumuykukushankichej,
qhashqa telas patapi, ushpha patapi wijchʼukushankichej.
¿Chaychu ayuno qanpajqa? ¿Chay pʼunchay ruwasqaykeqa Jehová Diosta kusichinmanchu?
6 Mana. Noqaqa kay ayunota munani:
sajra ruway cadenasta orqhonaykita,
yugota phaskaranaykita,+
ñakʼarichisqasta kacharipunaykita,+
tukuynin yugostapis khuskanmanta pʼakiranaykita,
7 yarqhasqasman tʼantaykita qorinaykita,+
wajchasta, mana wasiyojkunatapis wasiykiman wajyarikunaykita,
mana ropayojkunata rikuspa ropata jaywarinaykita,+
yawar masisniykitapis ama wijchʼurparinaykita.
8 Chayta ruwajtiykeqa kʼanchayniykeqa, sutʼiyayta jina kʼancharenqa,+
usqhaytataj sanoyapunki.
Cheqan kajta ruwasqaykeqa ñaupaqeykita renqa,
Jehová Diospa jatun kaynintaj qhepaykita renqa.+
9 Chayta ruwaspa mañakojtiyki Jehová Diosqa uyarisonqa,
yanapata mañakuspa qhaparikojtiyki payqa nisonqa: ‘Noqa yanapasqayki’, nispa.
Sichus chaupiykimanta yugota wijchʼunki,
sichus manaña dedoykiwan señalankichu, nitaj sajra sonqowan parlankichu,+
10 sichus yarqhasqasman qorinki imatachus antojakunki chayta,+
ñakʼarejkunatapis pisichikojtinku yanapanki chayqa,
kʼanchayniykeqa laqhapipis kʼanchallanqapuni,
laqhayarishaj phuyusniykipis chaupi pʼunchay jina kanqa.+
11 Jehová Diosqa pusaykachallasonqapuni,
chʼaki jallpʼaspipis ni imata pisichisonqachu.+
Tullusniykita sinchʼiyachenqa,
sumaj qarpasqa huerta jina kanki,+
ni jaykʼaj chʼakipoj yaku juturi jina.
12 Unay thuñisqa llajtasqa qanrayku watejmanta sayarichisqa kanqa,+
qantaj ñaupa runaspa cimientosninkuta watejmanta churanki.+
Qantaqa nisonqanku urmasqa perqasta sayarichej kasqaykita,+
ñan pataspi tiyakunapaj ñankunasta allinchaj kasqaykita.
13 Sichus samarikuna pʼunchayta jatunpaj qhawasqaykirayku, santo pʼunchayniypi mana munasqallaykitachu maskʼanki chayqa,+
sichus samarikuna pʼunchayta sumaj kasqanta ninki, Jehová Diospa santo pʼunchaynin, jatunpaj qhawana pʼunchay kasqanta chayqa,+
sichus munasqallaykita maskʼanaykimanta, qhasi manakajta parlanaykimantapis chay pʼunchayta jatunpaj qhawanki chayqa,
14 Jehová Diosta yupaychaspa kusikunki,
jallpʼaj aswan pata lugaresninpi montasqata purichisqayki.+
Ñaupa tatayki Jacobpa herencianmanta mikhuchisqayki,+
Jehová Diosmin chaytaqa nin”.
59 Jehová Diospa makenqa mana juchʼuychu mana salvayta atinanpaj jinaqa,+
2 Qankunataqa juchasnillaykichejtaj Diosniykichejmanta karunchachisunkichej,+
juchasniykichejrayku payqa uyanta qankunamanta pakaykun,
nitaj uyarisunkichejchu.+
3 Makisniykichejqa yawarpuru kashan,+
dedosniykichejpis juchayoj.
Simiykichejqa llullasta parlan,+ qalluykichejpis mana cheqan kajta chhichimun.
4 Ni pipis justiciaman kutikuspa parlanchu,+
ni pipis demandaman cheqan kajwan rinchu.
Paykunaqa qhasi manakaj imaspi atienekunku,+ qhasi manakajta parlanku.
Sajra kajwan onqoj kashanku, sajra kajtataj nacechikunku.+
5 Venenoyoj katarej runtusninta ojllanku,
kusi kusej llikhantataj ruwanku.+
Chay runtusta mikhojqa wañonqa,
runtu pʼakikojtintaj katari llojsimonqa.
6 Chay llikhankoqa mana ropapaj valenqachu,
chay ruwasqankuwanqa mana qhatakuyta atenqankuchu.+
Ruwasqasninkoqa sajrallapuni,
makisninkuwanpis ñakʼarichinku.+
7 Chakisninkoqa sajra kajta ruwananpaj imata jina kachaykukun,
usqhay usqhayta rinku mana juchayojta wañuchej.+
Yuyasqasninkoqa sajrallapuni,
ñankunasninkupeqa runata saruylla, ñakʼarichiytaj tiyan.+
8 Allin kausay ñantaqa mana rejsinkuchu,
ñankunasninkupeqa mana justicia kanchu.+
Ñankunasninkuta wistʼuyachinku,
chay ñankunata purejkunaqa allin kausayta mana rejsenqankuchu.+
9 Chayrayku justiciaqa noqanchejmanta karupi kashan,
cheqan kajpis mana taripawanchejchu.
Suyashallanchejpuni kʼanchay kananta, chaywanpis laqhalla tiyan.
Suyashanchej sutʼiyamunanta, chaywanpis laqhallapiraj purishanchej.+
10 Ciegos jina perqata llankhaykachanchej,
mana ñawiyoj jina mayta llankhaykachaspa purinchej.+
Chaupi pʼunchayta tutapis kanman jina urmanchej.
Kallpasapaspa ladonkupeqa wañusqas jinalla kanchej.
11 Tukuyninchej jukumaris jina siga qhaparishanchej,
palomas jinataj qoqó qoqó nispa llakikushanchej.
Justicia kananta suyakushanchej, nitaj kanchu.
Salvacionta suyakushanchej, karupitaj noqanchejmanta kashan.
12 Ashkha kutita contraykita oqharikuyku,+
sapa jucha ruwasqaykoqa contraykupi sayaykun testigo jina.+
Yachayku contraykita oqharikusqaykuta,
allinta yachayku imachus juchasniyku kasqanta.+
13 Juchallikuyku, Jehová Diostataj negayku,
Diosniykuta wasancharpayku.
Wajkunata ñakʼarichinaykupaj, Diospa contranta oqharikunaykupajpis parlayku,+
llullakunaykupaj yuyaychakuyku, llullakuykutaj.+
Cheqa kajqa plazapi urman,
cheqan kajpis mana yaykumuyta atinchu.
15 Cheqa kajqa chinkaripun,+
sajra kajmanta karunchakojkunatapis tukuyninkuta saqueanku.
Jehová Diosqa chayta rikorqa, manataj allinpajchu qhawarqa,
mana justicia kasqanrayku.+
16 Qhawarimojtin mana pipis karqachu,
tʼukorqa mana pipis runasta yanapaj kasqanmanta.
Chayrayku makinwan salvacionta apamorqa,
justiciallantaj payta kallpacharqa.
17 Chantá justiciata pecherata jina churaykukorqa,
umanmanpis salvación monterata churaykukorqa,+
vengakuna ropawan pʼachalliykukorqa,+
sonqo kʼajaywantaj mantowan jina maytʼuykukorqa.
18 Ruwasqankuman jina paykunaman qoponqa:+
Contrariosninmanqa phiñakuyta, enemigosninmanqa castigota.+
Yaku chaupipi churustapis* maychus kajta castiganqa.
19 Inti yaykuy ladopi kajkunaqa Jehová Diospa sutinta manchachikonqanku,
inti llojsimuy ladopi kajkunataj jatun kayninta manchachikonqanku.
Payqa ashkha yakuyoj mayu jina jamonqa
Jehová Diospa espiritunpa pusamusqan.
20 Jehová Diosqa nin: “Kacharichejqa+ Sionman jamonqa,+
Jacobpa mirayninmanta pikunachus juchasninkuta saqenqanku chaykunaman”,+ nispa.
21 Jehová Diosqa nin: “Noqatajrí kay tratota paykunawan ruwani.+ Qanpi kashan chay espirituypis, simiykiman churarqani chay nisqasniypis, mana simiykimanta orqhosqachu kanqa, ni wawasniykej siminkumantapis, ni allchhisniykej siminkumantapis, kunanmantapacha wiñaypaj wiñaynintinkama”, nispa nin Jehová Diosqa.
60 “Warmi, sayarikuy,+ kʼanchariy,
kʼanchayniykeqa chayamunña.
Jehová Diospa jatun kaynenqa pataykipi kʼanchashan.+
2 Laqhayayqa jallpʼata pʼampaykonqa,
yana phuyuspis nacionesta pʼampaykonqa.
Pataykipitaj Jehová Dios kʼanchanqa,
pataykipeqa jatun kaynin rikukonqa.
4 Umaykita oqharispa muyuyniykita qhawariy.
Tukuyninkuta tantaykuchinku. Qanman jamushanku.
5 Chaypacha qanqa chayta rikuspa lliphipirinki,+
sonqoyki pharaqeyarenqa, maytataj kusikonqa,
mar qochaj valorniyoj imasnenqa qanman jamonqanku,
nacionespa kapuyninkoqa qanman jamonqanku.+
Sabamanta tukuynin runas jamonqanku,
paykunaqa qorita, yuraj inciensotawan apamonqanku.
Jehová Diostaqa tukuypa rikunanta jatunchanqanku.+
7 Quedarmanta+ tukuynin uywas qanpaj tantachisqa kanqanku,
Chay carnerosqa altarniyman chamonqanku, allinpajtaj qhawasqa kanqanku.+
Noqaqa sumaj wasiyta* kʼachanchasaj.+
8 ¿Pikunataj kanku phuyus jina purishanku chaykuna,
thapasninkuman* phawaj palomas jinari?
9 Yaku chaupipi churusqa* noqapi atienekonqanku.+
Tarsis barcosqa ñaupajta* rishanku,
wawasniykita may karumantapacha oqharimunankupaj,+
qolqe metalninkutawan qorinkutawan khuska,
Jehová Diosniykej sutin jatunchasqa kananpaj, Israelpa Santo Diosnin jatunchasqa kananpaj.
10 Perqasniykitaqa forasteros ruwapusonqanku,
reyesninkupis sirvisonqanku.+
Noqaqa phiñakuspa castigarqayki,
kunantaj allinpaj qhawasqayki, khuyakusqaykitaj.+
11 Punkusniykeqa kicharisqallapuni kanqa,+
ni tutapis ni pʼunchaypis wisqʼakonqachu,
nacionespa kapuyninkuta apamusunankupaj,
reyesninkoqa ñaupajta chay imasta apamusonqanku.+
12 Qanta mana sirvisoj nacionespis gobiernospis tukuyninku chinkaponqanku,
nacionespis qʼala tukuchisqas kanqanku.+
13 Libanomanta aswan sumaj sachʼasqa qanman jamonqanku,+
enebro sachʼas, fresno sachʼas, ciprés sachʼaspis, tukuyninku ujllapi jamonqanku,+
santo lugarniy kʼachanchasqa kananpaj.
Noqaqa chakisniypa sarusqan lugarta jatunchasaj.+
14 Ñakʼarichisojkunaj wawasninku jamuspa ñaupaqeykipi kʼumuykukonqanku.
Pisipaj qhawasojkunaqa tukuyninku chakisniyki chayman kʼumuykukonqanku,
nisonqankutaj Jehová Diospa llajtan kasqaykita,
Israelpa Santo Diosninpa Sion llajtan.+
15 Saqerpayarqayki chaypis, runas chejnisorqanku chaypis, chaupiykita manaña ni pi pasanchu chaypis,+
runaswan wiñaypaj jatunchachisqayki,
wiñaypaj kusikunanku kanki.+
Sutʼitataj yachanki noqa Jehová Dios Salvasojniyki kasqayta,
Jacobpa atiyniyoj Diosnintaj Kacharichisojniyki kasqanta.+
17 Cobrej cuentanmantaqa qorita apamusaj,
fierroj cuentanmantataj qolqe metalta,
maderaj cuentanmantataj cobreta,
rumispa cuentanmantataj fierrota.
Allin kausayta churasaj qanta qhawasunankupaj,
justiciatataj churasaj kamachisunankupaj.+
18 Jallpʼaykipeqa manaña wañuchinakus uyarikonqachu,
lindesniyki* ukhupeqa manaña uyarikonqachu thuñiykunamanta, tukuchiykunamantapis.+
Perqasniykitaqa Salvación ninki, punkusniykitataj Alabanza ninki.+
19 Pʼunchayqa manaña intichu kʼanchamusonqa,
manaña killaj kʼanchayninchu kʼanchamusonqa.
20 Intiykeqa manaña yaykuponqachu,
killaykipis manaña wañonqachu.
21 Tukuy nacionniyki cheqan runas kanqanku,
kay jallpʼapi wiñaypaj tiyakonqanku.
22 Pisi runasqa waranqaman tukonqanku,
mana kasuy runaspis atiyniyoj nacionman tukonqanku.
Noqa Jehová Diosmin maychus tiemponpi usqhayllata wiñachisaj”.
61 Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosqa espiritunta qowan,+
Jehová Diosqa ajllawan llampʼu sonqosman sumaj willaykunata willanaypaj.+
Kachamuwantaj sonqo pʼakisqa kajkunata jampinaypaj,
presosmantaj kacharisqa kanankuta willanaypaj,
presochasqaspa ñawisninkupis sumaj kicharisqa kananta willanaypaj,+
2 Jehová Dios llampʼu sonqoyojkunata khuyakunan wata chayamusqanta willanaypaj,
Diosninchejpa vengakunan pʼunchay chayamusqanta willanaypaj,+
llakisqa kajkunata sonqochanaypaj,+
3 Sionmanta waqajkunata cuidanaypaj,
ushphaj cuentanmanta umankupaj kʼachanchanata qonaypaj,
llakiypa cuentanmanta kusichej aceiteta qonaypaj,
sonqo pʼakisqa kananku cuentataj alabanza mantota qonaypaj.
Paykunaqa jatuchaj justicia sachʼas nisqa kanqanku,
Jehová Diospa plantasqan sachʼas, pay jatunchasqa kananpaj.*+
4 Paykunaqa unay thuñisqa perqasta sayarichenqanku,
ñaupa tiempopi saqerasqa karqanku chay lugaresta watejmanta sayarichenqanku,+
thuñisqa llajtastapis watejmanta sayarichenqanku,+
ashkha watastaña saqerasqa karqanku chay lugaresta.+
5 “Mana rejsisqa runas jamuspa uywasniykichejta michipusonqachej,
forasterostaj+ jallpʼasniykichejta, uva huertasniykichejtapis llankʼapusonqachej.+
6 Qankunataqa Jehová Diospa sacerdotesnin kasqaykichejta nisonqachej,+
Diosninchejpa kamachisnin kasqaykichejta nisonqachej.
Nacionespa kapuyninkuta mikhunkichej,+
chaykunamantataj allinta parlankichej.
7 Pʼenqaypi rikhurinaykichejmantaqa uj jinantawan bendicionta japʼinkichej.
Nacionneyqa kʼumuykachachisqa kananmantaqa kusiywan qhaparenqa chay japʼisqanmanta.
Paykunaqa jallpʼankupi uj jinantawan japʼenqanku.+
Wiñaypaj kusikonqanku.+
Paykunamanqa pagonkuta qopusajpuni,
paykunawanqa wiñaypaj tratota ruwasaj.+
Paykunata tukuy rikojkunaqa reparanqanku
Jehová Diospa bendecisqan miray kasqankuta”.+
10 Noqaqa Jehová Diosrayku kusikusaj.
Diosniyrayku tukuy sonqo kusikusaj.+
Payqa salvación ropawan vistiykuwan,+
cheqan kaj ropawanpis maytʼuykuwan
sacerdote jina uma maytʼunayoj noviota jina,+
kʼachanchanasninwan kʼachanchakoj noviata jina.
11 Imaynatachus jallpʼaqa tarpusqata pʼutuchimun,
imaynatachus huertapis tarpusqankuta pʼutuchimun,
ajinallatataj Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diospis
tukuy nacionespa ñaupaqenpi justiciata,+ alabanzatawan pʼutuchimonqa.+
62 Sionrayku mana chʼinlla kakusajchu,+
Jerusalenrayku mana jinallaqa kakusajchu,
justician lliphipirej kʼanchay jina kʼancharinankama,+
salvacionninpis laurarishaj nina kʼanchana jina laurarinankama.+
Mosoj sutita churasonqanku,+
chay sutitaqa Jehová Dios ajllapusonqa.
3 Jehová Diospa makinpeqa kʼachanchakunapaj corona jina kanki,
Diosniykej makinpeqa reypa uma maytʼunan jina kanki.
Astawanpis nisonqanku Paymin Kusikuyneyqa nispa,+
jallpʼaykitapis nenqanku Casada Warmi nispa.
Jehová Diosqa qanmanta kusikonqa,
jallpʼaykipis casada warmi jina kanqa.
5 Imaynatachus uj joven uj sipaswan casaran,
ajinata wawasniykeqa qanwan casaranqanku.
Imaynatachus noviaqa novionta kusichin,
ajinata qanpis Diosniykita kusichinki.+
6 Jerusalén, perqasniyki pataman qhawajkunata churani.
Paykunaqa ni uj ratollapis chʼinlla kanankuchu tiyan, ni pʼunchaypis ni tutapis.
Qankuna, Jehová Diosmanta parlajkuna,
ama samariychejchu,
7 paytapis ama samarichiychejchu, Jerusalenta sumajta sayachinankama,
jallpʼantinpi Jerusalenta jatunchachinankama”.+
8 Jehová Diosqa uj juramentota ruwan paña makinwan, atiyniyoj makinwan, kay jinata nispa:
“Chʼaki mikhuykunasniykitaqa manaña enemigosniykiman qosajchu mikhunankupajqa,
trabajowan ruwakusqayki mosoj vinoykitapis manaña forasteros tomaykakaponqankuchu.+
9 Chʼaki mikhuykunataqa cosechajkuna mikhonqanku, Jehová Diostataj jatunchanqanku.
Vinotapis uvasta pallajkuna tomanqanku santo patiosniypi”,+ nispa.
10 Yaykumuychej, punkusninta yaykumuychej.
Runaspaj ñanta pichaychej.+
Ruwaychej, ñanta ruwaychej.
Rumisninta choqaraychej.+
Runaspaj uj señalta churaychej.+
11 Jehová Diosqa jallpʼaj kʼuchusninkama kay jinata nin:
“Sionpa warmi wawanta niychej:
‘Salvacionniykeqa chamushanña.+
Payqa tʼinkata japʼishan,
pagopis ñaupaqenpi kashan’,+ nispa”.
12 Paykunataqa Diospaj tʼaqasqa nación nenqanku, Jehová Diospa kacharichisqasnin,+
qantataj Munasqa nisonqanku, Mana Saqerpayasqa Llajta.+
63 ¿Pitaj jaqay Edommanta+ jamushan chayri?
¿Pitaj jaqay Bozramanta+ chay jina coloresniyoj* vistisqa jamushanri?
¿Pitaj chay jina sumaj ropasniyoj
manchay atiyniyoj jamushanri?
“Noqa kani, noqaqa cheqan kajman jina parlani,
salvanaypaj sumaj atiyniyoj kani”.
2 ¿Imajtín ropayki pukalla kashanri?
¿Imajtín ropayki uvata sarojpata jina pukalla kashanri?+
3 “Vinopaj uva sarunapeqa sapallay sarorqani.
Ni pipis ni mayqen nacionmanta noqawan karqachu.
Sinchʼi rabiasqa kasqaypi paykunata sarorqani,
kʼajaj phiñakuyniypi mana saykʼuspa sarullarqanipuni.+
Yawarninku ropayman chʼallpaykamuwarqa,
qʼalata yawarchakunaykama.
4 Vengakunay pʼunchayqa sonqoypi kashan,+
nacionniyta kacharichinay wataqa chayamunña.
5 Qhawarerqani nitaj pipis yanapawaj karqachu,
mayta tʼukorqani ni pi yanapasqayki niwasqanmanta.
6 Sinchʼi rabiasqa kasqaypi nacionesta sarurarqani,
kʼajaj phiñakuyniywan paykunata machaykucherqani,+
yawarninkutapis pampaman surucherqani”.
7 Jehová Diospa munakuywan ruwasqasninmanta parlarisaj,
Jehová Diosta jatunchanapaj jina ruwasqasninmanta.
Jehová Diosqa noqanchejrayku tukuy imata ruwan,+
chay chhika allin imasta Israel nacionrayku ruwan,
khuyakuyniyoj kasqanrayku, jatun munakuyniyoj kasqanrayku.
8 Diosqa nerqa: “Paykunaqa nacionniypuni kanku, chay wawasneyqa mana qonqawanqankuchu”, nispa.+
Ajinapi payqa Salvajninku kaporqa.+
9 Llakisqa kashajtinku, paypis llakisqallataj kasharqa.+
Paypa willajnenqa* paykunata salvarqa.+
Munakusqanrayku, khuyakusqanrayku paykunata kacharicherqa.+
Paymin sapa pʼunchay paykunata sayaricherqa, cuidarqataj chay ñaupa wataspi.+
10 Paykunatajrí contranta oqharikorqanku,+ espíritu santonta llakicherqanku.+
11 Paykunataj ñaupa tiemposmanta yuyarikorqanku,
kamachin Moisespa tiemponmanta, kay jinata nispa:
“¿Maytaj paykunata mar qochamanta+ uywasninpa ovejerosnintawan khuska llojsichimojri?*+
¿Maytaj espíritu santonta payman churajri?+
12 ¿Maytaj jatun makinwan Moisespa paña makinta yanapajri?+
13 ¿Maytaj qhollchoqeyaj yakus* chaupinta paykunata purichejri?
Paykunaqa mana urmaspa chayninta purerqanku,
pampanta* correj caballo jina.
14 Jehová Diospa espiritonqa paykunata samaricherqa,+
ura pampasman samarinankupaj uraykoj uywasta jina”.
15 Cielomantapacha kay urata qhawarimuy,
chay patapi tiyakusqayki santo lugarmantapacha, chay kʼachitu lugarmantapacha.
¿Imajtín manaña qhawarimunkichu? ¿Maytaj jatun atiyniyki?
¿Maytaj manchay kʼacha sonqoyoj* kasqayki,+ khuyakuyniykipisri?+
Manaña chay imaswan yanapawankichu.
16 Qanmin Tatayku kanki.+
Abrahán manaña rejsiwajtiykupis,
Israel mana rejsikapuwajtiykupis,
qan Jehová Diosníy, Tatayku kanki.
Sutiykeqa unaymantapacha Kacharichiwajniyku.+
17 Jehová Diosníy, ¿imajtín saqellanki ñankunasniykimanta karunchakunaykuta?
¿Imajtín saqellanki sonqoyku kʼullukunanta,* qanta manaña manchachikunaykupajri?+
18 Pisi tiempollata santo nacionniykejta karqa.
Enemigosniykoqa santo lugarniykita saruranku.+
19 Unayta karqayku mana jaykʼaj kamachisqayki runas jina,
mana jaykʼaj sutiykita apajkuna jina.
64 Cielosta llikʼispa uraykamullawajpis karqa,
orqosta ñaupaqeykipi kharkatichispa,
2 imaynatachus ninaqa chʼaki ramasta lauraykuspa
yakuta tʼimpuchin ajinata.
Uraykamuwajchus karqa chayqa, enemigosniykeqa sutiykita rejsinkuman karqa,
nacionespis ñaupaqeykipi kharkatinkuman karqa.
3 Mana yuyasqayku tʼukuna imasta ruwashajtiyki+
uraykamorqanki, orqostaj ñaupaqeykipi kharkatirerqanku.+
4 Unay watasmantapacha ni pipis uyarerqachu, nitaj repararqachu,
ni pipis rikorqachu qanmanta waj Diostaqa,
payta pacienciawan suyakojkunata khuyakuspa yanapaj Diostaqa.+
5 Pikunachus kusikuspa allin kajta ruwanku chaykunata taripamorqanki,+
qanmanta yuyarikuspa ñankunasniykita purinku chaykunata.
Juchallatapuni ruwasqaykurayku phiñakorqanki,+
ashkha watasta ajinata juchallikorqayku.
Kunanqa, ¿salvasqarajchu kaykuman?
6 Tukuyniyku chʼichipaj qhawasqa runa jinallaña kayku,
tukuy ima cheqan kajta ruwasqaykupis warmej killa yawarninmanta trapo jina.+
Tukuyniyku laqhe jinalla chʼakipusqayku,
juchasniykutaj wayra jina apakapuwasqayku.
7 Ni pipis sutiykita oqharinchu,
ni pipis yuyayninman churakuspa qanman kʼaskaykunchu.
Qanqa uyaykita noqaykumanta pakaykunki,+
saqenkitaj juchasniykurayku tukukapunaykuta.
8 Qanrí Jehová Diosníy, Tatayku kanki.+
Noqaykoqa tʼurulla kayku, qantaj Manka Llutʼajniyku kanki.*+
Tukuyniyku makisniykej ruwasqan kayku.
9 Jehová Diosníy, ama anchata phiñakuychu,+
juchasniykutapis ama wiñaypaj yuyarikuychu.
Qhawarimullawayku ari, tukuyniyku qanpa nacionniyki kayku.
10 Qanpaj tʼaqasqa llajtasniykeqa chʼin lugaresman tukunku.
Sionqa chʼin jallpʼaman tukun,
Jerusalenqa saqerasqa lugarman tukun.+
11 Santo temploykutaqa, jatunpaj qhawasqa* temploykutaqa,
mayqenpichus ñaupa tatasniyku qanta jatunchasoj kanku chaytaqa
ninawan ruphaykuchinku.+
Imastachus munasqata qhawaj kayku chaykunapis qʼala urmasqa kashan.
12 Chay jina kashajtin, Jehová Diosníy, ¿nipunirajchu yanapawasqayku?
¿Chʼinllachu kanki? ¿Qhawallankichu chay jinata ñakʼarichinawaykuta?+
65 “Noqamanta mana watukojkunawan maskʼachikorqani,
mana maskʼawajkunawan tarichikorqani.+
Sutiyta mana oqharej nacionmanqa nerqani: ‘Kaypi kashani, kaypi kashani’, nispa.+
2 Diantinta wajyarqani kʼullukoj* nacionta noqaman kutirikamunanpaj,+
mana allin ñanta purejkunata,+
yuyasqankuman jinalla ruwajkunata,+
3 ñaupaqeypi phiñachiwaj imasta tukuy tiempo ruwajkunata,+
huertasninkupi jaywanasta ruwajkunata,+ ladrillos patapi jaywanasta qʼoshñichejkunata.
4 Paykunaqa sepulturas chaupipi tiyaykukunku,+
pakasqa lugarespi* sutʼiyanku,
khuchi aychasta mikhunku,+
mankasninkupi paylasninkupipis millachikuna imasmanta* caldos tiyan.+
5 Ninkutaj: ‘Chayllapi kay, ama qayllaykamuwaychu.
Noqaqa qanmanta aswan llimphu kani’,* nispa.
Chaykunaqa senqaypi qʼoshñi jina kanku, diantinta lauraj nina jina.
6 Ñaupaqeypi qhelqasqa kashan.
Mana jinallaqa kasajchu,
paykunata castigasaj,+
tukuy ima ruwasqankumanta castigasaj,
7 juchasninkumanta, ñaupa tatasninkoj juchasninkumantawan”,+ nispa nin Jehová Diosqa.
“Orqospi jaywanasta qʼoshñichisqankumanta,
lomaspi phiñachiwasqankumantapis,+
ñaupajtaqa paykunataraj castigasaj tukuy chay sajra imasta ruwasqankumanta”.
8 Jehová Diosqa kayta nin:
“Imaynatachus pipis uva chhullchumanta* vinota ruwakuyta atisqanta rikuspa nin:
‘Ama kʼuturpaychu, imallanpis sirvishanrajpuni’, nispa,
ajinallatataj noqapis kamachisniyta ruwasaj,
mana tukuyninkutachu tukuchisaj.+
9 Jacobmantaqa uj mirayta rikhurichisaj,
Judamantapis orqosniyta herenciata jina japʼikapojta rikhurichisaj.+
Ajllakusqasneyqa chay jallpʼata japʼikaponqanku,
kamachisniypis chaypi tiyakaponqanku.+
10 Nacionniymanta maskʼawajkunapajqa,
Sarón+ pampasqa ovejasninkuta michinankupaj qʼomer pampasman tukonqa,
Acor ura pampaspis+ wakasninkuta samarichinankupaj kanqa.
11 Qankunatajrí, Jehová Diosta saqerparinkichej,+
santo orqoyta qonqankichej,+
Suerteta Qoj nisqa diospaj mesata wakichipunkichej,
Destino nisqa diospajpis sumaj wakichisqa vinota copasniykichejman juntʼachinkichej.
12 Chayrayku noqa wakichisaj espadawan wañuchisqa kanaykichejpaj,+
tukuyniykichej wañuchisqa kanaykichejpaj kʼumuykukunkichej.+
Noqaqa wajyamorqaykichej, qankunataj mana kutichimuwarqankichejchu.
Parlamorqaykichej, qankunataj mana uyarimuwarqankichejchu.+
Qhawayniypi sajra imasllatapuni ruwarqankichej,
imatachus millachikuni chaytapuni ruwarqankichej”.+
13 Chayrayku Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diosqa nin:
“Kamachisneyqa mikhurikonqanku, qankunataj yarqhaymanta wañunkichej.+
Kamachisneyqa ujyarikonqanku,+ qankunataj yaku chʼakiywan wañunkichej.
Kamachisneyqa kusirikonqanku,+ qankunataj pʼenqaymanta wañunkichej.+
14 Kamachisneyqa sonqonku tʼikarisqanrayku kusiywan qhaparenqanku,
qankunataj sonqo nanasqa kasqaykichejrayku qhaparikunkichej,
manchay llakisqa kasqaykichejrayku waqankichej.
15 Sutiykichejtaqa ajllakusqasniy maldecinankupaj oqharenqanku,
Tukuyta Kamachej Señor Jehová Diostaj tukuyniykichejta wañuchisonqachej,
kamachisninmantajrí waj sutita churanqa.+
16 Ajinamanta jallpʼapi bendicionta japʼiyta munajqa,
cheqa Diosmanta* bendicionta japʼenqa,
jallpʼapi juramentota ruwajpis,
Ñaupa tiempomanta llakiykunaqa qonqasqa kanqa,
chaykunataqa manaña ñawisniy rikonqachu.+
17 Noqaqa mosoj cielota, mosoj jallpʼatawan ruwasaj,*+
ñaupa imastaj manaña yuyarisqachu kanqa,
manaña sonqomanpis kutirimonqachu.+
18 Kusikuychej, wiñaypaj kusisqa kaychej chay imasta ruwanaymanta.
Jerusalenta ruwasaj kusiy kananpaj,
chaypi tiyakojkunatapis ruwasaj jatun kusiy kananpaj.+
19 Jerusalenmanta kusikusaj, chaypi tiyakojkunamantapis kusisqa kasaj.+
Chay llajtapeqa manaña ima waqaypis uyarikonqachu, nillataj llakiywan qhapariypis”.+
20 “Chaypeqa wawasqa manaña uj mashkha diasllatachu kausakonqanku,
nitaj machituspis manaraj wañunankupi wañonqankuchu.
Pachaj watasniyoj wañojpis, wawallarajpis kanman jinalla kanqa,
juchallikojtaj pachaj watasniyoj kaspapis maldecisqa kanqa.*
21 Wasista ruwakonqanku, chaypitaj tiyakonqanku,+
uva huertasta churanqanku, poqoynintapis mikhonqanku.+
22 Wasistaqa mana wajkunalla tiyakunankupajchu ruwanqanku,
uva huertastapis mana wajkunalla mikhunankupajchu churanqanku.
Nacionniymanta kajkunaqa sachʼa jina unayta kausakonqanku,+
ajllakusqasniypis imastachus makisninkuwan ruwasqankuwan mayta kusikonqanku.
23 Mana qhasipajchu sinchʼita trabajanqanku,+
wawasninkutapis mana sufrichinankupajchu nacechenqanku.
24 Niraj qhaparikamushajtinku, kutichimusajña,
parlashajtillankuraj uyarimusajña.
25 Atojwan* corderitowanqa khuska mikhurenqanku,
leonqa toro jina pajata mikhonqa,+
kataripis ñutʼu jallpʼata mikhonqa.
Tukuynin santo orqoypeqa, manaña pitapis imananqankuchu, nitaj pitapis ñakʼarichenqankuchu”,+ nispa nin Jehová Diosqa.
66 Jehová Diosqa kayta nin:
“Cieloqa kamachina tiyanay, jallpʼataj chaki sarunay.+
¿Maypitaj wasita ruwapuwankichejmanri?+
¿Maypitaj kanman samarikunay cheqari?”,+ nispa.
2 Jehová Diosqa nin: “Tukuy kay imastaqa makisniywan ruwarqani,
ajinamanta chay tukuy imas rikhurerqanku”,+ nispa.
“Chayrayku kay jina runata qhawarisaj:
kʼumuykukoj sonqoyojta, nanasqa sonqota, palabrayta uyarispa kharkatejta.*+
3 Torota ñakʼajqa* runatapis wañuchishanman jina.+
Ovejata jaywananpaj ñakʼajqa alqoj kunkantapis pʼakishanman jina.+
Ofrendata jaywajqa khuchi yawartapis jaywashanman jina.+
Yuraj inciensota+ jaywajpis layqakuspapis bendecishanman jina.*+
Paykunalla ninku imaynatachus purinankuta,
millay imaswantaj kusikunku.
4 Noqa nisaj imaynasmantachus paykunata castiganayta,+
imaschus paykunata manchachin, chay imastapuni paykunaman apachimusaj.
Wajyamushajteyqa ni pi kutichimuwarqachu,
parlamushajteyqa ni pi uyarimuwarqachu.+
Paykunaqa qhawayniypi sajra imasllatapuni ruwarqanku,
imatachus millachikuni chaytapuni ruwarqanku”.+
5 Palabranta uyarispa kharkatejkuna,* Jehová Diospa nisqanta uyariychej:
“Sutiyrayku chejnikusunkichej, uj ladomantaj churasunkichej chay hermanosniykichejqa nerqanku: ‘Jehová Dios jatunchasqa kachun’,+ nispa.
6 Llajtamanta chʼajwa uyarikamushan, templomanta sonamushan.
Jehová Dios enemigosninta castigaspa sonachimushan.
7 Warmeqa manaraj nacechikunanpi nacechikun.+
Manaraj nanaywan japʼichikushaspa, qhari wawitata nacechikun.
8 ¿Pitaj chayta uyarerqari?
¿Pitaj chayta rikorqari?
¿Uj nacionqa uj diallapi rikhurinmanchu?
¿Uj nacionqa ujllapi rikhurinmanchu?
Siontajrí nanaywan japʼichikuytawankama wawasninta nacechikorqa.
9 Jehová Diosqa nin: “¿Wawa mana nacekunallanpajchu nacechikuna pʼunchaytaqa chayachimuyman?”, nispa.
Diosniykeqa nin: “¿Wawata mana wijsamanta llojsimojta saqenallaypajchu nanaytaqa chayachimuyman?”, nispa.
10 Jerusalenta tukuy munakojkuna, paywan khuska kusikuychej, paywan kusikuychej.+
Jerusalenmanta tukuy waqajkuna, paywan mayta kusikuychej.
11 Qankunaqa paypa ñuñunmanta ñuñunkichej sajsakunaykichejkama, sonqochasqastaj kankichej.
Sajsakunaykichejkama ñuñunkichej, manchay kusisqataj kankichej jatunchasqa kasqanmanta.
12 Jehová Diosqa kayta nin:
“Paymanqa allin kausayta chayachimusaj mayuta jina,+
nacionespa jatun kayninkutapis wasariykamoj yakusta jina.+
Payqa ñuñuchisonqachej, makinpitaj apaykachasonqachej,
moqosnin patapitaj chhukusonqachej.
Jerusalenrayku sonqochasqa kankichej.+
14 Chayta rikojtiykichej sonqoykichejqa mayta kusirikonqa,
tullusniykichejqa llullu qhora jina sinchʼiyanqa.
Jehová Diosqa kamachisninman atiyninta* rejsichenqa,
enemigosnintataj tukuypa ñaupaqenpi juchachanqa”.+
15 “Jehová Diosqa nina jina jamonqa,+
carretasnenqa sinchʼi wayra jina kanku,+
kʼajaj phiñakuyninwan paykunata castigananpaj,
laurarishaj ninawan paykunata kʼaminanpaj.+
16 Jehová Diosqa ninawan juzgaspa castiganqa,
espadanwan tukuy runasta castiganqa.
Jehová Diospa wañuchisqasnenqa may chhika kanqanku”.
17 Jehová Diosqa nin: “Runasqa llimphuchakunku, wakichikunkutaj huertaman* yaykunankupaj,+ chay chaupipi kajpa wasanman rinankupaj. Paykunaqa khuchi aychata mikhunku,+ millay imasta, jukʼuchastapis mikhunku.+ Tukuyninku tukuchisqa kanqanku”, nispa. 18 “Paykunaj ruwasqasninkuta rejsini, imatachus piensasqankutapis yachani. Chayrayku tukuy nacionesmanta, tukuy parlayniyojkunamanta runasta tantanaypaj jamusaj. Chay runastaj jamuspa jatun kayniyta rikonqanku”.
19 “Paykunaj chaupinkuman señalta churasaj, wakin ayqekojkunatataj kachasaj noqamanta mana uyarerqankuchu chay nacionesman, nitaj jatun kayniytapis rikorqankuchu chay nacionesman: Tarsisman,+ Pulman, Ludman,+ pikunachus flechana arcota* apaykachanku chaykunaman, Tubalman, Javanman,+ yaku chaupipi karu churusmanpis.* Paykunataj nacionespi jatun kayniyta willanqanku.+ 20 Paykunaqa tukuy nacionesmanta tukuynin hermanosniykichejta+ Jehová Diospaj regalota jina apamonqanku santo orqoyman, Jerusalenman. Paykunataqa apamonqanku caballospi, carretonespi, techoyoj carretaspi, mulaspi, usqhayta correj camellospipis, imaynatachus Israelmanta runaspis llimphu yuruspi jaywanasta Jehová Diospa wasinman apamunku ajinata”, nispa nin Jehová Diosqa.
21 Jehová Diosqa nillantaj: “Wakintaqa ajllasaj sacerdotes kanankupaj, levitas* kanankupajpis”, nispa.
22 Jehová Diosqa nin: “Mosoj cielota, mosoj jallpʼatawan ruwasaj,+ chaytaj mana ñaupaqeymanta chinkanqachu, ajinallatataj mirayniykichejpis sutiykichejpis mana chinkanqachu”,+ nispa.
23 Jehová Diosqa nin: “Sapa killa rikhurimuyta,* sapa samarikuna pʼunchayta
24 “Paykunaqa llojsimuspa rikonqanku contraypi oqharikojkunaj ayasninkuta.*
Chay ayasta tukuykoj khurusqa mana wañonqankuchu,
paykunata ruphaykoj ninapis mana wañonqachu.+
Tukuy runaspis paykunata millachikonqanku”.
Isaías suteqa niyta munan Jehovaj salvacionnin.
Chayri “Acaz”. Yanapa A2 nisqata leeriy.
Chayri “mana patronninta rejsinchu”.
Chayri “yachachisqanta”.
Carnero: waj lugarespi ninku mocho, oveja toro.
Cordero nispaqa parlashan uj watayojmanta chayri aswan uñitamanta.
Killa rikhuriy: waj lugarespi ninku mosoj killa.
Chayri “mana tatayoj wawaspaj”.
Chayri “tercostaj kankichej chayqa”.
Khuchi warmi nispaqa parlashan qhariswan puñuykoj warmimanta, astawanqa qolqerayku.
Chayri “trigo cervezaykipis”.
Llukʼiy: waj lugarespi ninku coimeay.
Chayri “Mana tatayoj wawaspaj”.
Chay sachʼaspis, chay huertaspis santosta yupaychaymanta parlanapaj oqharikushanman.
Kʼajllu: waj lugarespi ninku kʼallka.
Glosariopi profeta nisqata leeriy.
Chayri “nisqankuwan atipakojkuna”.
Chayri “Mana doctorniykichej kasajchu”.
Jaytʼakuy: waj lugarespi ninku tropezakuy.
Chayri “tercoyapunku”.
Chayri “caracolesninkuta”.
Balsamoqa sumaj qʼapayniyoj aceite karqa, chaytataj wakin plantasmanta, wakin sachʼasmanta orqhoj kanku, may valesqa karqa.
Pariy: waj lugarespi ninku qaliy.
Pisipaj qhawasqa nispaqa mana qosayoj, mana wawasniyoj kaspa kʼumuykachachisqa kasqankumanta parlashan.
Chayri “uj faldapi”.
Chayri “Chunka yuntaspa llankʼasqan chhikan”. Chunka yuntaspa llankʼasqan nispaqa, uj pʼunchaypi may chhikantachus chunka yuntas llankʼasqankuta niyta munan.
Hebreo parlaypeqa nin, “uj bato”. Yanapa B14 nisqata leeriy.
Hebreo parlaypeqa nin, “uj homer”. Yanapa B14 nisqata leeriy.
Hebreo parlaypeqa nin, “uj efá”. Yanapa B14 nisqata leeriy.
Chayri “tamborcitosta”.
Chayri “Seolqa”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Chayri “justiciata ruwasqanrayku”.
Cordero nispaqa parlashan uj watayojmanta chayri aswan uñitamanta.
Chayri “nisqan”, “yuyaychasqan”.
Chayri “yachachisqanta”.
Chayri “cuerposninkutaj”.
Chayri “abarcasninkoj”.
Pʼitiy: waj lugarespi ninku tʼipiy.
Flechana arco: waj lugarespi ninku camba flecha.
Chayri “flechanapaj listoña kashan”.
Lijra: waj lugarespi ninku ala.
Glosariopi altar nisqata leeriy.
Raqay: waj lugarespi ninku laqayas.
Chayri “Acazqa”. Yanapa A2 nisqata leeriy.
Ichá nillanmantaj “Nitaj atipayta aterqachu”.
Sear-Jasub suteqa niyta munan pisi puchoj runaslla kutimonqanku.
Ichá nillanmantaj “mancharichimuna”.
Chayri “perqantataj uj trechota qʼasaykamuna”. Hebreo parlaypeqa nin, “lajramuna”.
Chayri “Seol jina”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Chayri “Doncellaqa”.
Emmanuel suteqa niyta munan Dios noqanchejwan kashan.
Chayri “wayqʼospi”.
Kʼajllu: waj lugarespi ninku kʼallka.
Mayu nispaqa Éufrates mayumanta parlashan.
Barba: waj lugarespi ninku chhunka, sunkha.
Chay qolqesqa qolqe metalmanta ruwasqa karqa.
Flechana arco: waj lugarespi ninku camba flecha.
Maher-Salal-Has-Baz suteqa ichá niyta munan saqueanapaj usqhayllata phawaykuy, qhechunapaj usqhayllata jamuy.
Chayri “rikusqankuta nichunku”.
Glosariopi sacerdote nisqata leeriy.
Profetisa nispaqa Isaiaspa warminmanta parlashan.
Mayu nispaqa Éufrates mayumanta parlashan.
Isaías 7:14 versiculota leeriy.
Lijra: waj lugarespi ninku ala.
Dios noqaykuwan kashan palabras cuentaqa hebreo parlaypi Emmanuel nin. Isaías 7:14; 8:8 versiculosta leeriy.
Jaytʼakuy: waj lugarespi ninku tropezakuy.
Chayri “yachachisqasniy”. Glosariopi discípulo nisqata leeriy.
Payqa nispaqa Diosmanta parlashan.
Chayri “Sicómoro sachʼasta”
Ichá nillanmantaj “palmera ramanta, caña huecantapis”.
Chayri “mana tatayoj wawasninkutapis”.
Chayri “mana tatayoj wawasmantapis”.
Chayri “castigo pʼunchayri”.
Chayri “jatunpaj qhawasqa kayniykichejta”.
Hebreo parlaypeqa nin, “castigasaj”.
Linde: waj lugarespi ninku lindero.
Lijra: waj lugarespi ninku ala.
Ijiy: waj lugarespi ninku chʼillchiy, retoñay.
Hebreo parlaypeqa nin, “Loboqa”. Loboqa atojman rijchʼakun, aswan jatuntaj.
Chayri “leopardopis”.
Winkuy: waj lugarespi ninku siriy.
Ichá nillanmantaj “toritowan leonwanqa khuska mikhurikonqanku”.
Sinar nispaqa Babiloniamanta parlashan.
Chayri “islasmantawan”.
Chʼeqeray: waj lugarespi ninku tʼaqaray.
Chayri “faldasninkuman”.
Ichá nillanmantaj “uj cheqata chʼakichenqa”.
Mayu nispaqa Éufrates mayumanta parlashan.
Ichá nillanmantaj “qanchis mayusman tʼaqanqa”.
Chayri “abarcasniyojta”.
Hebreo parlaypeqa nin, “Jah”. Jah suteqa pisi letrasllapi Jehová niyta munan.
Chayri “tocapuychej”.
Hebreo parlaypeqa nin, “tiyakoj warmi”. Chaypi tiyakoj tukuynin runasta uj warmillawan kikinchashan.
Hebreo parlaypeqa nin, “kesilesninkupis”. Kesiles nispaqa ichapis parlashan Orión chʼaskasmanta, qayllankupi kaj chʼaskasmantapis.
Flechana arco: waj lugarespi ninku camba flecha.
Chayri “carpa wasinkuta watanqankuchu”.
Winkuy: waj lugarespi ninku siriy.
Chayri “avestruces”.
Ichá nillanmantaj “cabrasman rijchʼasqa demonios”.
Chayri “Jallpʼasninkupi samarichenqa”.
Chayri “sirvientesman, sirvientasman”.
Chayri “Seolpis”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Chayri “Seolman”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Chayri “pata ladoj”.
Chayri “Seolman”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Chayri “cuerpo jina”.
Chayri “Acaz”. Yanapa A2 nisqata leeriy.
Hebreo parlaypeqa nin, “Payqa”.
Chayri “Temploman”.
Barba: waj lugarespi ninku chhunka, sunkha.
Chayri “Wasi patasninkupi”.
Chayri “Luhit faldata”.
Chayri “wayqʼota”.
Carnero: waj lugarespi ninku mocho, oveja toro.
Chʼeqeray: waj lugarespi ninku tʼaqaray.
Hebreo parlaypeqa niyta munan mana tukukoj munakuy, mana tukukoj kʼacha kay. Glosariopi mana tukukoj munakuy nisqata leeriy.
Chayri “carpanpi”.
Ijiy: waj lugarespi ninku chʼillchiy, retoñay.
Chayqa niyta munan kinsa wata cabalpi juntʼakunanta.
Chajmakuy: waj lugarespi ninku pallakuy, chajmikuy.
Glosariopi yupaychana kʼullu poste nisqata leeriy.
Chayri “waj llajtayoj diospa ramanta”.
Chayri “tʼuna paja jina”.
Lijra: waj lugarespi ninku ala.
Ichá nillanmantaj “sumaj sayachisqa lugarniymanta qhawarispa”.
Chayri “Cuerposninkoqa”.
Chayri “mallasninkuta”.
Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.
Chayri “Menfismanta”.
Chayri “engañachikunku”.
Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.
Ichá nillanmantaj “ni palmera ramapis, ni caña huecapis”.
Linde: waj lugarespi ninku lindero.
Chayri “comandanteta”.
Chayri “abarcasniykita”.
Mar qocha kantupi chʼin jallpʼa nispaqa ñaupa Babiloniamantasina parlashan.
Chayri “Ura ladota”.
Glosariopi era nisqata leeriy.
Dumá suteqa niyta munan chʼin.
Flechana arco: waj lugarespi ninku camba flecha.
Chayqa niyta munan wata cabalpi juntʼakunanta.
Mosqoypi jina Qhawana Mayu nispaqa Jerusalenmantasina parlashan.
Chayri “wasi patasman”.
Flechana arco: waj lugarespi ninku camba flecha.
Warmi wawan nispaqa ichapis phutikuspa khuyakuspa nishan.
Chayri “pawichikuna”.
Chayri “escudota jallchʼana bolsanmanta orqhoshan”.
Chayri “ura pampasniykeqa”.
Chayri “caballospi montasqa kajkunaqa”.
Ñakʼay: waj lugarespi ninku degollay, wañuchiy.
Chayri “reypa kamachina wasinmanta”.
Hebreo parlaypeqa nin, “hombronman churasaj”.
Chayri “chʼillchisninta”.
Ichá nillanmantaj “Barco sayachina lugaresqa”.
Chankaykachay: waj lugarespi ninku tharpiykachay, aylinkachay, thamaykachay.
Khuchi warmi nispaqa parlashan qhariswan puñuykoj warmimanta, astawanqa qolqerayku.
Chayri “ñaupa tratotapis”.
Ichá nillanmantaj “Mosoj vinoqa chʼakipushan”.
Chayri “Tamborcitospa”.
Raqay: waj lugarespi ninku laqayas.
Chajmakuy: waj lugarespi ninku pallakuy, chajmikuy.
Chayri “Inti chinkaykuy ladomantapacha”.
Chayri “islaspi”.
Chayri “engañankutaj”.
Chankaykachay: waj lugarespi ninku tharpiykachay, aylinkachay, thamaykachay.
Killa juntʼa: waj lugarespi ninku lleno, pura.
Chayri “qonchuntin jallchʼasqa vinota”.
Chayri “chilinasniyoj miskʼi mikhunasta”.
Hebreo parlaypeqa nin, “oqoykonqa”.
Hebreo parlaypeqa nin, “oqoykonqa”.
Chayri “nadaj runaqa”.
Hebreo parlaypeqa nin, “Jah”. Jah suteqa pisi letrasllapi Jehová niyta munan.
Chayri “pichasqa”.
Kaypeqa parlashan Diospis sutinpis yuyarisqa kanankumanta, rejsisqa kanankumantawan.
Linde: waj lugarespi ninku lindero.
Hebreo parlaypeqa nin, “Ayay”. Chayri “Cuerpoy”.
Ichá nillanmantaj “qhoraspi chhulla jina”.
Chayri “jallpʼaqa wañusqasta nacechikonqa”.
Glosariopi Leviatán nisqata leeriy.
Paypaj nispaqa Israelmanta parlaspa jinashan uj warmipis kanman jina, uva huertawantaj kikinchashan.
Chayri “Phosoqeyashaj vinopaj”. Chayqa kanman poqoykushaj vino.
Glosariopi yupaychana kʼullu poste nisqata leeriy.
Mayu nispaqa Éufrates mayumanta parlashan.
Chayri “Egipto wayqʼokama”.
Chʼeqeray: waj lugarespi ninku tʼaqaray.
Chayri “wapuykachaj”, “jatunchakoj”.
Corona nispaqa Samaria llajtamantasina parlashan, chayqa capital karqa.
Chayri “wapuykachaj”, “jatunchakoj”.
Pʼitiy: waj lugarespi ninku tʼipiy.
Chankaykachay: waj lugarespi ninku tharpiykachay, aylinkachay, thamaykachay.
Jaytʼakuy: waj lugarespi ninku tropezakuy.
Chayri “Seolwanpis”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Chayri “engañaypipis”.
Chayri “plomada kananpaj”.
Chayri “Seolwan”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Ichá nillanmantaj “entiendesparaj sinchʼita mancharikonqanku”.
Chayri “ura pampapi jina”.
Cebada: waj lugarespi ninku grano.
Chayri “payta castigan”.
Chayri “Yuyaychasqanqa”.
Ariel suteqa ichapis niyta munan Diospa altarninpa nina laurachinan. Ariel nispaqa Jerusalenmantasina parlashan.
Chayri “tʼuna paja jina”.
Chankaykachay: waj lugarespi ninku tharpiykachay, aylinkachay, thamaykachay.
Chayri “yuyaychakusqankuta”.
Joqʼara: waj lugarespi ninku lojtʼu.
Chayri “terco wawasmanta”.
Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.
Chayri “ura ladopi”.
Glosariopi Rahab nisqata leeriy.
Chayri “engañaj wawas”.
Chayri “yachachiyninta”.
Chayri “Llunkʼukuwayku”.
Ichá nillanmantaj “estanquemanta”.
Ayqekusqayku: waj lugarespi ninku ayqekusajku.
Chayri “unuyachisqa metalmanta”.
Ichá nillanmantaj “ninkitaj may millay kasqankuta”.
Chayri “pʼakisqa tullunta”.
Killa juntʼa: waj lugarespi ninku lleno, pura.
Chayri “Samaynenqa”.
Chayri “cedazopi”.
Chayri “tamborcitosta”.
Kaypi Tófet nispaqa, ninawan ruphaykuchinapaj uj lugarmanta jina parlashan. Chaytaj chinkasqata chinkarparichiywan ninakun.
Chayri “caballospi purejkunapi”.
Jaytʼakuy: waj lugarespi ninku tropezakuy.
Chayri “Laurashaj ninanqa”.
Chayri “engañaj”.
Chayri “kacharejkuna”.
Payqa nispaqa enemigomanta parlashan.
Ichá nillanmantaj “Kay jallpʼaqa chʼakipushan”.
Llukʼiy: waj lugarespi ninku coimeay.
Chayri “carpata jina”.
Pʼitiy: waj lugarespi ninku tʼipiy.
Chayri “Chaypi ni mayqen tiyakojpis”.
Chayri “cuerpospa”.
Chayri “orqosninta purirenqa”.
Glosariopi kʼuyuna libro nisqata leeriy.
Carnero: waj lugarespi ninku mocho, oveja toro.
Mayusnin nispaqa Bozraj mayusninmanta parlashanman. Bozraqa Edompa capitalnin karqa.
Chayri “chhutuyoj”, “chhuruyoj”.
Chayri “pelicanopis”.
Ithapallu: waj lugarespi ninku itapalla.
Chayri “avestruces”.
Ichá nillanmantaj “cabrasman rijchʼasqa demoniospis”.
Chayri “chotacabras”.
Chayri “Milanospis”.
Joqʼara: waj lugarespi ninku lojtʼu.
Chayri “coperospa kamachejninkuta”.
Chayri “reypa kamachina wasinmanta”.
Faraonqa mana sutichu, manaqa Egiptomanta reyesta faraón nej kanku.
Chayri “siriacollapi”.
Aka: waj lugarespi ninku jatun jispʼay.
Grano: waj lugarespi ninku cebada.
Chayri “reypa kamachina wasinmanta”.
Chayri “reypa kamachina wasinmanta”.
Chayri “insultana pʼunchay”.
Hebreo parlaypeqa nin: “Wawasqa nacekunankupajña kashanku, nitaj kallpa kanchu nacechinapaj”.
Chayri “engañachikuychu”.
Glosariopi querubín nisqata leeriy.
Ichá nillanmantaj “chaupinkupi”.
Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Leqhopayay: waj lugarespi ninku lerqʼopayay.
Chayri “Nilo mayoj canalesninta”.
Chayri “kʼipa trigota”.
Campamentoqa ashkha toldo wasis.
Chay gradasqa ichapis horata tanteanapaj karqa llanthuta qhawarispa.
Chayri “Seolpa”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Hebreo parlaypeqa nin, “Jah”. Jah suteqa pisi letrasllapi Jehová niyta munan.
Hebreo parlaypeqa nin, “Jah”. Jah suteqa pisi letrasllapi Jehová niyta munan.
Chayri “carpa wasinta jina”.
Ichá nillanmantaj “grulla pʼisqo jina”.
Chay imasnejta nispaqa Diospa nisqasninmanta, ruwasqasninmantawan parlashan.
Chayri “ñaupaqeykimanta chinkachinki”.
Chayri “Seolqa”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Balsamoqa sumaj qʼapayniyoj aceite karqa, chaytataj wakin plantasmanta, wakin sachʼasmanta orqhoj kanku, may valesqa karqa.
Chayri “kamachina wasinpi”.
Chayri “allinchaychej”.
Chayri “espiritun”.
Cordero nispaqa parlashan uj watayojmanta chayri aswan uñitamanta.
Chayri “marqʼarikuspataj”.
Hebreo parlaypeqa nin, “maki cuartallanwan”. Maki cuartaqa midikun machu dedoj puntanmanta uña dedoj puntankama, makita kichasqata japʼispa. Yanapa B14 nisqata leeriy.
Chayri “uj juchʼuy platitullaman”.
Sutʼuy: waj lugarespi ninku chʼaqay.
Chayri “Islastaqa”.
Chayri “Ni Libanomantapis llantʼata as allinta orqhokunmanchu”.
Chayri “ruphachina”.
Chayri “unuyachisqa metalmanta”.
Llikha tela: waj lugarespi ninku seda tela, saja tela.
Chayri “carpa wasej”.
Chayri “kamachejkunatapis”.
Jaytʼakuy: waj lugarespi ninku tropezakuy.
Chayri “Islas”.
Ñaupaqenman nispaqa Diosta sirvinanpaj wajyasqanta nishan.
Flechana arco: waj lugarespi ninku camba flecha.
Chayri “tʼuna pajaman”.
Chayri “Pata ladomantapacha”.
Chayri “sullkʼa kamachejkunata”.
Chayri “Unuyachisqa metalmanta”.
Chayri “Islasqa”.
Chayri “yachachiyninta”.
Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Chayri “churusman”.
Chayri “unuyachisqa metalmanta”.
Joqʼara: waj lugarespi ninku lojtʼu.
Chayri “yachachiyninta”.
Chayri “yachachisqantapis”.
Chayri “Pata ladota”.
Chayri “Ura ladotataj”.
Ñaupaj kaj imasta nispaqa ichapis parlashan qhepaman imachus ñaupajta kananmanta.
Chayri “atienekunaykichejpaj”.
Chayri “avestrucespis”.
Chayri “ruphachina”.
Sutiykipi parlajkuna nispaqa ichá parlashan Leymanta yachachejkunamanta.
Hebreo parlaypeqa nin, “wijsamantapacha”.
Jesurún suteqa niyta munan cheqan runa. Chay sutitaqa oqharikoj israelitas jatunpaj qhawasqa kasqankuta ninapaj.
Chayri “chʼakiyniyoj runaman”.
Chayri “unuyachisqa metalmanta uj santota”.
Chayri “podonwan”.
Chayri “altarman”.
Chayri “Engañasqa”.
Chayri “llulla profetaspa”.
Chayri “churanakojmanta”.
Chayri “Llutʼajninta”.
Ichá nillanmantaj “¿Tʼuroqa ninmanchu: ‘Ruwasqaykeqa mana ninrisniyoj’, nispa?”.
Llukʼiy: waj lugarespi ninku coimeay.
Ichá nillanmantaj “trabajadoresnin”.
Ichá nillanmantaj “vendej runasnin”.
Glosariopi cheqa Dios nisqata leeriy.
Ichá nillanmantaj “mana chʼusajlla kananpajchu”.
Chayri “cargasqa”.
Cargata nispaqa parlashan animales apashanku chay santosmanta.
Hebreo parlaypeqa nin, “ñaupaj kaj imasta”.
Chayri “tercos”.
Luluy: waj lugarespi ninku wawachay.
Ichá nillanmantaj “chay chhikata layqashajtiykipis, tukuynin brujeriasta ruwashajtiykipis”.
Chayri “mana ima layqakusqaykiwanpis jarkʼakuyta atinkichu”.
Ichá nillanmantaj “cielota tʼaqanku”, “chʼaskasta qhawaj yatiris”.
Killa rikhuriy: waj lugarespi ninku mosoj killa.
Chayri “brujosniykeqa”.
Ichá nillanmantaj “Judaj mirayninmanta kajkuna”.
Hebreo parlaypeqa nin, “ñaupaj kaj imasta”.
Chayri “terco”.
Chayri “unuyachisqa metalmanta santoy”.
Hebreo parlaypeqa nin, “willarankichej”.
Chayri “imaynachus kasqaykita qhawaykuyki”. Ichá nillanmantaj “ajllakuyki”.
Chayri “Islas”.
Chayri “Jehová Dios justiciata ruwapuwanqa”.
Chayri “pagoypis”.
Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.
Ichá nillanmantaj “qʼara lomaspi”.
Chayri “pata ladomanta”.
Ichá nillanmantaj “kallpachanaypaj”.
Chayri “tercoyaporqanichu”.
Barba: waj lugarespi ninku chhunka, sunkha.
Chayri “¿Pitaj noqawan tinkunman?”.
Chayri “Uyanchanakuna”.
Chayri “nanaywan nacechikusojniykichej Saratapis”.
Chayri “Islasqa”.
Chayri “mana thuñisqachu kanqa”.
Chayri “yachachisqayta”.
Ichá nillanmantaj “khuru”.
Hebreo parlaypeqa nin, “kallpawan pʼachallikuy”.
Glosariopi Rahab nisqata leeriy.
Chankaykachay: waj lugarespi ninku tharpiykachay, aylinkachay, thamaykachay.
Hebreo parlaypeqa nin, “kallpawan pʼachallikuy”.
Circunciday niyta munan qharejpa jispʼananpa puntanmanta qaritanta khuchurpariy. Glosariopi circuncisión nisqata leeriy.
Chayri “torremanta qhawajkunasniykeqa”.
Chayri “atipasqantaqa”.
Chayri “noqaykumanta uyarisqankuta”. Ichá nillanmantaj “uyarisqaykuta”.
Paypa ñaupaqenpi nispaqa pichus qhawashan chaymanta parlashanman, chayri Diosmantapis.
Chayri “mana munakunapaj jinachu imanpis kaspa jinan”.
Chayri “rejserqa”.
Ichá nillanmantaj “Mana rikuyta munasqanku runa jina karqa”.
Chayri “onqoywan ñakʼarichisqata jina”.
Ñakʼay: waj lugarespi ninku degollay, wañuchiy.
Chayri “imaynatachus kausakusqanmanta”.
Chayri “wañuchisqa karqa”.
Chayri “Pichá sepulturanta qonqa sajra runaswan khuska pʼampasqa kananpaj”.
Hebreo parlaypeqa nin, “qhapaj runatawan”.
Chayri “Carpa wasiykita”.
Linde: waj lugarespi ninku lindero.
Chayri “nina rumiswan”.
Chayri “juchachasojtapis”.
Chayri “trabajowan ganakusqaykichejta”.
Ithapallu: waj lugarespi ninku itapalla.
Hebreo parlaypeqa nin, “Capasqa runapis”.
Chayri “ruphachina”.
Chayri “tukuy rijchʼaj”.
Ichá nillanmantaj “wañuspa ñakʼariymanta librakusqanta”.
Camasninkupi nispaqa sepulturamanta parlashan.
Chayri “brujaj”.
Khuchi warmi nispaqa parlashan qhariswan puñuykoj warmimanta, astawanqa qolqerayku.
Kʼajllu: waj lugarespi ninku kʼallka.
Chayri “sonqochakuyman”.
Qhari kayninkuta nispaqa ichá parlashan santosta yupaychaymanta.
Ichá nillanmantaj “Reyman”.
Chayri “Seolllaman”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Chayri “tercollapuni karqa”.
Joqʼara: waj lugarespi ninku lojtʼu.
Chayri “Islastapis”.
Chayri “sutʼiyay kʼanchayniykiman”.
Hebreo parlaypeqa nin, “juntʼaykamusonqanku”.
Carnero: waj lugarespi ninku mocho, oveja toro.
Chayri “kʼachitu wasiyta”.
Chayri “palomaspa juskʼusninkuman”.
Chayri “Islasqa”.
Chayri “qallariypi jina”.
Chayri “kʼachanchasonqa”.
Linde: waj lugarespi ninku lindero.
Chayri “kʼachanchasqa kananpaj”.
Ichá nillanmantaj “yawar puka colorniyoj”.
Chayri “Makillay atipachiwarqa”.
Chayri “ñaupaqenpi kaj angelqa”.
Llojsichimoj nispaqa Jehová Diosmanta parlashan.
Chayri “ukhu yakus”.
Chayri “chʼin pampanta”.
Chayri “kʼachitu sutiman”.
Kʼacha sonqoyoj: waj lugarespi ninku jatun sonqoyoj.
Chayri “tercoyananta”.
Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.
Chayri “Ruwawajniyku kanki”.
Chayri “kʼachitu”.
Chayri “terco”.
Ichá nillanmantaj “qhawana wasispi”.
Chayri “chʼichipaj qhawasqa imasmanta”.
Ichá nillanmantaj “Pajtá llimphu kasqayta chimpaykuchiykiman”.
Uva chhullchu: waj lugarespi ninku uva racimo.
Chayri “juntʼaj Diosmanta”.
Chayri “juntʼaj Diospa”.
Hebreo parlaypeqa nin, “ruwashani”.
Ichá nillanmantaj “mana pachaj watasninman chayajtaqa maldecisqata jina qhawanqanku”.
Hebreo parlaypeqa nin, “Lobowan”. Loboqa atojman rijchʼakun, aswan jatuntaj.
Chayri “palabrayta tukuy sonqo jatunpaj qhawajta”.
Ñakʼay: waj lugarespi ninku degollay, wañuchiy.
Ichá nillanmantaj “santotapis yupaychashanman jina”.
Chayri “Palabranta tukuy sonqo jatunpaj qhawajkuna”.
Pay nispaqa Jehovamanta parlashan.
Chayri “makinta”.
Chay huertasqa santosta yupaychanapajpuni karqanku.
Flechana arco: waj lugarespi ninku camba flecha.
Chayri “islasmanpis”.
Glosariopi levita nisqata leeriy.
Killa rikhuriy: waj lugarespi ninku mosoj killa.
Chayri “yupaychawaj”.
Chayri “cuerposninkuta”.