INTERNETPI BIBLIOTECA Watchtower
INTERNETPI BIBLIOTECA
Watchtower
Quechua (Bolivia)
  • BIBLIA
  • PUBLICACIONES
  • REUNIONES
  • nwt Mateo 1:1-28:20
  • Mateo

Kay videoqa mana kanchu.

Perdonariwayku, ima problemachá kan.

  • Mateo
  • Mosoj Jallp’api Kausajkunapaj Diospa Palabran
Mosoj Jallp’api Kausajkunapaj Diospa Palabran
Mateo

MATEOJ QHELQASQAN

1 Kay libroqa Jesucristoj* kausayninmanta parlan.* Payqa Davidpa wawan karqa,+ Davidtaj Abrahanpa wawan karqa:+

 2 Abrahanqa Isaacpa tatan karqa.+

Isaactaj Jacobpa tatan karqa.+

Jacobtaj Judajpata,+ hermanosninpatawan tatanku karqa.

 3 Judataj Perezpata, Zerahjpatawan tatanku karqa,+ mamankutaj Tamar karqa.

Pereztaj Hezronpa tatan karqa.+

Hezrontaj Rampa tatan karqa.+

 4 Ramtaj Aminadabpa tatan karqa.

Aminadabtaj Nahsonpa tatan karqa.+

Nahsontaj Salmonpa tatan karqa.

 5 Salmontaj Boazpa tatan karqa, Boazpa mamantaj Rahab karqa.+

Boaztaj Obedpa tatan karqa, Obedpa mamantaj Rut karqa.+

Obedtaj Jesejpa tatan karqa.+

 6 Jesetaj rey Davidpa tatan karqa.+

Davidtaj Salomonpa tatan karqa,+ Salomonpa mamanqa Uriaspa warmin karqa.

 7 Salomontaj Rehoboampa tatan karqa.+

Rehoboamtaj Abiaspa tatan karqa.

Abiastaj Asajpa tatan karqa.+

 8 Asataj Jehosafatpa tatan karqa.+

Jehosafattaj Jehorampa tatan karqa.+

Jehoramtaj Uziaspa tatan karqa.

 9 Uziastaj Jotanpa tatan karqa.+

Jotantaj Ajazpa* tatan karqa.+

Ajaztaj Ezequiaspa tatan karqa.+

10 Ezequiastaj Manasespa tatan karqa.+

Manasestaj Amonpa tatan karqa.+

Amontaj Josiaspa tatan karqa.+

11 Josiastaj+ Jeconiaspata,+ hermanosninpatawan tatanku karqa. Paykunaqa nacekorqanku niraj israelitas Babiloniaman apasqa kashajtinku.+

12 Israelitas Babiloniaman apasqa kasqankumantaña Jeconiasqa Sealtielpa tatan karqa.

Sealtieltaj Zorobabelpa tatan karqa.+

13 Zorobabeltaj Abiudpa tatan karqa.

Abiudtaj Eliaquimpa tatan karqa.

Eliaquimtaj Azorpa tatan karqa.

14 Azortaj Sadocpa tatan karqa.

Sadoctaj Aquimpa tatan karqa.

Aquimtaj Eliudpa tatan karqa.

15 Eliudtaj Eleazarpa tatan karqa.

Eleazartaj Mattanpa tatan karqa.

Mattantaj Jacobpa tatan karqa.

16 Jacobtaj Josejpa tatan karqa, Josetaj Mariaj qosan karqa, Mariataj Jesuspa maman karqa,+ pitachus Cristo ninku chaypata.+

17 Chay tukuynin ñaupa tatasqa karqanku Abrahanmanta Davidkama 14, Davidmanta israelitas Babiloniaman apasqa kanankukama 14, Babiloniaman israelitas apasqa kasqankumanta Cristokamataj 14.

18 Jesucristoj nacekusqanqa kay jina karqa: Maman Mariaqa casarakunanpaj Josewan parlasqaña karqa, manaraj casarakushajtinkutaj Mariaqa onqoj rikhurerqa espíritu santonejta.*+ 19 Qosan Josetaj cheqan runa kasqanrayku, Mariata mana pʼenqaypi rikhurichiyta munaspa, pakayllamanta divorciakuyta munarqa.+ 20 José chay imaspi tʼukurisqantawan, Jehová* Diospa angelnin mosqoypi rikhurispa, payta nerqa: “José, Davidpa wawan, ama manchachikuychu warmiyki Mariata wasiykiman pusakapuyta, payqa onqoj rikhurin espíritu santonejta.+ 21 Mariaqa uj qhari wawata nacechikonqa, Jesús* sutitataj churanayki tiyan.+ Payqa llajtanta juchasninmanta salvanqa”,+ nispa. 22 Chay tukuy imasqa ajina karqa Jehová* Dios profetannejta* parlasqan juntʼakunanpaj, pay nerqa: 23 “Doncella sipasqa onqoj rikhurenqa, uj qhari wawatataj nacechikonqa, Emmanuel sutitataj churanqanku”,+ nispa. Chay sutitaj niyta munan: “Dios noqanchejwan kashan”.+

24 Joseqa rijchʼariytawan, Jehová* Diospa angelnin kamachisqanman jina ruwarqa, warmintataj wasinman pusakaporqa. 25 Chaywanpis Joseqa Mariawan mana puñuykorqachu wawita nacekunankama.+ Chantá Joseqa wawitaman Jesús sutita churarqa.+

2 Jesusqa Judeapi kaj Belén+ llajtapi nacekorqa, rey Herodes* kamachishajtin.+ Chaymantataj inti llojsimuynejmanta chʼaskasta qhawaj yatiris Jerusalenman jamuspa 2 tapukorqanku: “¿Maypitaj kashan judiospa reynin nacekojri?+ Inti llojsimuynejpi kashaspa chʼaskanta rikumuyku, chayrayku ñaupaqenman kʼumuykukoj jamuyku”, nispa. 3 Chayta uyarispa rey Herodesqa mancharikorqa, jinallataj Jerusalenmanta tukuy runaspis. 4 Herodesqa tukuynin kuraj sacerdotesta,* leymanta yachachejkunatawan* tantachispa, taporqa maypichus Cristo* nacekunan kasqanta. 5 Paykunataj nerqanku: “Judeapi kaj Belén+ llajtapi. Profetaqa kay jinata qhelqarqa: 6 ‘Judá jallpʼapi kaj Belén llajta, qanqa ni imarayku Judapi kamachejkunamanta aswan pisipaj qhawasqa llajtachu kanki. Qanmantamin uj kamachej llojsenqa, paytaj Israel nacionniyta michenqa’, nispa”.+

7 Chantá Herodesqa chʼaskasta qhawaj yatirista pakayllamanta wajyachispa, allinta taporqa maykʼajpunichus chay chʼaska rikhurimusqanta. 8 Belenman paykunata kachashaspataj nerqa: “Riychej, chay wawata allinta maskʼamuychej. Wawata tarispataj kutimuspa willawankichej, noqapis rispa ñaupaqenman kʼumuykakamunaypaj”, nispa. 9 Paykunataj reyta uyariytawan rillarqankupuni. Inti llojsimuynejpi kashaspa rikusqanku chʼaskaqa+ ñaupaqenkuta rerqa, maypichus wawa kasharqa chay wasikama, chay patapitaj sayaykorqa. 10 Chay chʼaskata rikuspataj mayta kusikorqanku. 11 Chay wasiman yaykuspataj wawata rikorqanku maman Mariatawan, chantá ñaupaqenman qonqoriykukuspa kʼumuykukorqanku. Cajasninkuta kicharispataj jaywarqanku qorita, yuraj inciensota, mirratawan.* 12 Chaywanpis Diosqa mosqoypi paykunaman kamacherqa ama Herodespaman kutinankuta.+ Chayrayku waj ñanta llajtankuman kutiporqanku.

13 Ripusqankutawan, Jehová* Diospa angelnenqa Joseman mosqoyninpi rikhurispa+ nerqa: “Sayariy, wawata mamantawan pusariykukuspa Egiptoman ayqekuy, chaypi qhepakunkichej willasunaykama. Herodesqa wawata maskʼanqaña wañuchinanpaj”, nispa. 14 Chayrayku Joseqa tuta sayarispa wawata mamantawan Egiptoman pusakaporqa. 15 Chaypitaj qhepakorqa Herodes wañupunankama, ajinamanta Jehová* Dios profetannejta parlasqan juntʼakorqa, pay nerqa: “Wawayta wajyarqani Egiptomanta llojsimunanpaj”,+ nispa.

16 Herodesqa chay chʼaskasta qhawaj yatiris chʼaukiyarpasqankuta* yachaspa maytapuni phiñakorqa. Chayrayku paykunata allinta tapusqanman jina, Belén llajtapipis tukuy muyuyninpipis, tukuynin qhari wawasta wañuchicherqa iskay watayojmanta uraman.+ 17 Chaypacha profeta Jeremiaspa nisqan juntʼakorqa, pay nerqa: 18 “Ramá llajtapi uyarikorqa waqay, manchay jikʼuytaj. Raquel+ wawasninmanta waqasharqa, manataj sonqochasqa kayta munarqachu, wawasnenqa manaña kankuchu”,+ nispa.

19 Herodes wañupusqantawan, Jehová* Diospa angelnenqa Egiptopi Joseman mosqoyninpi rikhurerqa,+ 20 nerqataj: “Sayariy, wawata mamantawan Israel jallpʼaman pusakapuy. Wawata wañuchiyta munajkunaqa wañunkuña”, nispa. 21 Chayrayku Joseqa sayariytawan wawata mamantawan pusariykukuspa, Israel jallpʼaman kutiporqa. 22 Jinapi José uyarerqa Judeapi Arquelao kamachishasqanta tatan Herodespa cuentanmanta, chayrayku Joseqa manchachikorqa chayman ripuyta. Dios mosqoyninpi kamachisqanraykutaj,+ Galilea jallpʼaman riporqa.+ 23 Nazaret sutiyoj llajtapitaj tiyakorqa,+ ajinamanta profetaspa parlasqanku juntʼakunanpaj: “Nazareno* sutichasqa kanqa”, nispa.+

3 Jaqay tiempopi Juan+ Bautistaqa Judeaj chʼin jallpʼasninpi runasman willarayta qallarerqa.+ 2 Pay nerqa: “Juchasniykichejmanta pesachikuychej, cielopi kaj Gobiernoqa qayllapiña kashan”,+ nispa. 3 Kay Juanmantaqa profeta Isaías+ kayta nerqa: “Pichá chʼinnejpi qhaparishan: ‘¡Jehová* Diospa ñanninta wakichiychej! Ñankunasninta cheqanyachiychej’,+ nispa”. 4 Juanqa camello millmamanta* ropata churakoj, qara chumpiwantaj chumpikoj.+ Payqa langostasta, lachiwana miskʼitawan mikhoj.+ 5 Runasqa Jerusalenmanta, tukuynin Judeamanta, Jordán mayoj tukuy muyuyninmantawan Juanman jamoj kanku.+ 6 Paytaj Jordán mayupi paykunata bautizaj.*+ Paykunataj mana pakaspa juchasninkuta rimarej kanku.

7 Juanqa ashkha fariseosta,* saduceostawan*+ bautismo lugarman jamojta rikuspa nerqa: “Katari uñas,+ ¿pitaj nisorqachej Diospa jamoj kʼajaj phiñakuyninmanta ayqenaykichejtari?+ 8 Juchasniykichejmanta pesachikusqaykichejta ruwasqaykichejwan sutʼita rikuchiychej. 9 Amataj sonqoykichejpi nillaychejpischu ‘tataykoqa Abrahán’ nispaqa.+ Sutʼita niykichej, Diosqa kay rumismantapis Abrahanpaj wawasta rikhurichiyta atin. 10 Hachaqa wakichisqaña kashan sachʼasta saphinmanta kʼutunanpaj. Chayrayku mana allinta poqoj sachʼaqa kʼutusqa kanqa, ninamantaj wijchʼuykusqa kanqa.+ 11 Noqaqa juchasniykichejmanta pesachikusqaykichejrayku yakupi bautizaykichej.+ Qhepayta jamojrí noqamanta aswan atiyniyoj, manataj jukʼutasnillantapis* lluchʼunaypaj jinachu kani.+ Payqa espíritu santowan,+ ninawantaj bautizasonqachej.+ 12 Jurkanqa makinpiña kashan trigota wayrachinanpaj. Eranta* allinta llimphuchaytawan trigota pirwanman jallchʼanqa, pajatataj mana wañoj ninawan kanaykonqa”.+

13 Chaypacha Jesusqa Galileamanta Jordán mayuman jamorqa, Juanwan bautizachikoj.+ 14 Juantaj jarkʼayta munaspa nerqa: “¿Qanwan bautizachikunay kashajtinchu noqawan bautizachikoj jamunki?”, nispa. 15 Jesustaj kuticherqa: “Ama jarkʼawaychu, walejpuni Diospa munayninta tukuyninta juntʼananchejqa”, nispa. Juantaj manaña jarkʼarqachu. 16 Jesusqa bautizachikuytawan yakumanta llojsimorqa, chay ratopachataj cieloqa kicharikorqa.+ Paytaj* Diospa espiritunta palomata jina Jesuspa* patanman uraykamojta rikorqa.+ 17 Jinallapi cielomanta Dios nimorqa:+ “Kaymin munasqa Wawayqa,+ paytaqa allinpaj qhawani”,+ nispa.

4 Chantá Diospa espiritonqa Jesusta chʼinnejman pusarqa, chaypitaj Diabloqa juchaman urmachiyta munarqa.+ 2 Jesusqa 40 diasta, 40 tutasta ayunaytawan yarqhachikorqa. 3 Diablotaj+ qayllaykorqa juchaman urmachiyta munaspa, nerqataj: “Diospa wawanchus kanki chayqa, niy kay rumista tʼantaman tukunankuta”, nispa. 4 Jesustaj kuticherqa: “Qhelqasqa kashan: ‘Runaqa mana tʼantallawanchu kausanqa, astawanqa Jehová* Diospa siminmanta tukuy llojsimoj palabraswan kausanqa’,+ nispa”.

5 Chantá Diabloqa, Jesusta Jerusalenman* pusaspa,+ temploj aswan patannejman sayaykucherqa,+ 6 nerqataj: “Diospa wawanchus kanki chayqa, uraman wijchʼuykukuy. Qhelqasqa kashan: ‘Payqa angelesninta kachamusonqa’, ‘paykunaqa makisninkupi japʼisonqanku ama chakisniykita rumiman takakunaykipaj’,+ nispa”. 7 Jesustaj kuticherqa: “Qhelqasqallataj kashan: ‘Jehová* Diosniykitaqa ama pruebaman churankichu’,+ nispa”.

8 Chantá Diabloqa Jesusta jatun orqo puntaman pusaspa, rikucherqa jallpʼantinmanta tukuy nacionesta, qhapaj kapuyninkutawan,+ 9 nerqataj: “Sichus uj kutillatapis qonqoriykukuspa yupaychawanki chayqa, kay tukuy imasta qopusqayki”, nispa. 10 Jesustaj kuticherqa: “¡Riy kaymanta Satanás! Qhelqasqa kashan: ‘Jehová* Diosniykita yupaychanayki tiyan,+ pay sapallantataj sirvinayki tiyan’,+ nispa”. 11 Chantá Diabloqa Jesusta saqerparerqa,+ angelestaj jamuspa Jesusta yanaparqanku.+

12 Jesusqa Juanta presochasqankuta uyarispa,+ Galileaman riporqa.+ 13 Nazaretmanta llojsiytawantaj, Capernaúm llajtaman tiyakoj riporqa.+ Chaytaj qocha kantupi kashan, Zabulón, Neftalí jallpʼasnejpi. 14 Ajinamanta profeta Isaiaspa nisqan juntʼakunanpaj, pay nerqa: 15 “Zabulón jallpʼa, Neftalí jallpʼa: Nacionespa Galilea jallpʼanku, mayqenchus mar qochaman rej ñanpi, Jordán mayumanta inti yaykuy ladopi kashanki chay. 16 Laqhapi tiyakoj runasqa jatun kʼanchayta rikorqanku, wañuy llanthu cheqapi tiyakojkunamanpis uj kʼanchay+ rikhurimorqa”,+ nispa. 17 Jesusqa chaymantapacha kay jinata willayta qallarerqa: “Juchasniykichejmanta pesachikuychej, cielopi kaj Gobiernoqa qayllapiña kashan”,+ nispa.

18 Jesusqa Galilea qocha kantunta rishaspa, iskay hermanosta rikorqa: Ujnenqa Simón karqa, pitachus Pedro ninku chay,+ hermanontaj Andrés karqa. Paykunaqa pescadores karqanku, qochamantaj chʼipata* choqaykusharqanku.+ 19 Jesustaj paykunata nerqa: “Qhepayta jamuychej, runa japʼej pescadoresman tukuchisqaykichej”,+ nispa. 20 Paykunataj chay ratopacha chʼipasninkuta saqerpaspa, qhepanta rerqanku.+ 21 Aswan ñaupajman rispataj Jesusqa iskay hermanostawan rikorqa: Santiagota, Juantawan.+ Paykunaqa tatanku Zebedeowan canoapi chʼipasninkuta allinchaykusharqanku, paykunatapis wajyallarqataj.+ 22 Paykunapis chay ratopacha canoankuta, tatankutawan saqerparispa Jesuspa qhepanta rillarqankutaj.

23 Jesusqa tukuynin Galileata purimorqa+ sinagogasninkupi* yachachispa,+ Diospa Gobiernonmantapis sumaj willaykunata willaspa. Tukuy laya* onqoyniyoj runasta, tukuy laya nanayniyoj runastapis sanoyacherqa.+ 24 Jesusmantaqa tukuynin Siriapipis uyarikullarqataj. Paymanqa apamoj kanku tukuy onqosqasta, sinchʼi nanayniyojkunata,+ supayniyojkunata,+ tʼuku onqoyniyojkunata,+ suchustapis. Jesustaj paykunata sanoyachej. 25 Chayrayku ashkha runas qhepanta rej kanku Galileamanta, Decápolis* nisqamanta, Jerusalenmanta, Judeamanta, Jordán mayu chimpamantapis.

5 Jesusqa ashkha runasta rikuspa orqoman wicharerqa, chaypi tiyaykukojtintaj discipulosnin* payman qayllaykorqanku. 2 Paytaj kay jinata yachacherqa:

3 “Kusisqa kanku Diosta necesitasqankuta reparakojkunaqa,*+ cielopi kaj Gobiernoqa paykunajta.

4 ”Kusisqa kanku llakikojkunaqa, paykunaqa sonqochasqa kanqanku.+

5 ”Kusisqa kanku llampʼu sonqoyojkunaqa,+ paykunaqa kay jallpʼata herenciankupaj japʼenqanku.+

6 ”Kusisqa kanku cheqan kaj ruwakunanta mayta munajkunaqa,*+ chay munasqankoqa juntʼakonqapuni.+

7 ”Kusisqa kanku khuyakojkunaqa,+ paykunaqa khuyasqallataj kanqanku.

8 ”Kusisqa kanku llimphu sonqoyojkunaqa,+ paykunaqa Diosta rikonqanku.

9 ”Kusisqa kanku allin kausay kananpaj yanapakojkunaqa,*+ paykunaqa Diospa wawasnin nisqa kanqanku.

10 ”Kusisqa kanku cheqan kajrayku* qhatiykachasqa kajkunaqa,+ cielopi kaj Gobierno paykunajta kasqanrayku.

11 ”Kusisqa kankichej runas noqarayku rimasojtiykichej,+ qhatiykachasojtiykichej,+ llullakuspa imaymana sajrata qankunamanta parlajtinkupis.+ 12 Kusikuychej jatun kusiywan,+ cielopi tʼinkaykichejqa jatun.+ Runasqa ajinallatataj qhatiykacharqanku ñaupa profetastapis.+

13 ”Qankunaqa jallpʼaj kachin kankichej,+ kachichus laqʼayapunman chayqa, ¿imaynatá watejmanta kachiman tukunmanri? Manaña imapajpis valenmanñachu, manachayqa jawaman wijchʼunallapajña,+ runa sarunanpajtaj.

14 ”Qankunaqa kay mundoj kʼanchaynin kankichej.+ Orqo patapi llajtaqa mana pakasqa kayta atinchu. 15 Mana pipis mecherota japʼichiytawanqa canastawan* kʼumpuykunchu, manachayqa pataman churan, wasipi tukuy kajkunata kʼanchananpaj.+ 16 Ajinallatataj qankunapis kʼanchayniykichejta runaspa ñaupaqenpi kʼanchachiychej,+ sumaj ruwasqasniykichejta rikuspa+ cielopi kashaj Tataykichejta jatunchanankupaj.+

17 ”Ama yuyaychejchu Leyta chayri Profetaspa yachachisqankuta chinkachej jamusqayta. Mana chinkachejchu jamuni, astawanqa juntʼaj jamuni.+ 18 Cheqatapuni niykichej: Cielopis jallpʼapis chinkarinkumanraj, Leymantarí mana aswan juchʼuy letrallapis chayri uj chʼiñi letrallapis chinkarenqachu manaraj juntʼakuspaqa.+ 19 Chayrayku sichus pipis kay juchʼuy kamachisqasmanta ujllatapis mana kasukunmanchu, wajkunamanpis mana kasukuyta yachachillanmantaj chayqa, mana cielopi kaj Gobiernopaj jinachu kanqa. Sitajchus pipis chay kamachisqasta kasukun, wajkunamanpis kasukuyta yachachillantaj chayqa, cielopi kaj Gobiernopaj jina kanqa. 20 Qankunata niykichej: Sichus leymanta yachachejkunamanta, fariseosmantawan nisqa,+ mana aswan cheqan runaschu* kankichej chayqa, cielopi kaj Gobiernoman mana jaykʼajpis yaykunkichejchu.+

21 ”Qankunaqa uyarerqankichejña ñaupa tatasniykichejman nisqa kasqanta: ‘Ama runata wañuchinkichu,+ pillapis runata wañuchejqa juzgadoman apasqa kanqa’,+ nispa. 22 Noqatajrí niykichej: Sichus pipis hermanonpaj phiñasqallapuni kanman chayqa,+ juzgadopi juchachasqa kanqa, chantá pillapis hermanonta ‘wampu’ nejqa, aswan Jatun Juzgadopi juchachasqa kanqa. Hermanonta ‘¡millay sonso!’ nejtajrí, Hinón wayqʼo* nina laurayman chayananpaj jinaña kashan.+

23 ”Chayrayku, sichus altarman* jaywanaykita apashaspa,+ yuyarikuwaj hermanoyki qanpaj phiñasqa kasqanta chayqa, 24 altarpa ñaupaqenpi jaywanaykita saqey, hermanoykiwanraj ñaupajta allinyakamuy, chaymanta kutimusparaj jaywanaykita jaywanki.+

25 ”Qanmanta quejakojchus juzgadoman apashasunki chayqa, ñanpi paywan usqhayllata allinyakapuy, ama juezwan japʼichisunanpaj. Juezqa juzgadoj guardianman jaywaykusunkiman, guardiataj carcelman wisqʼaykusunkiman.+ 26 Cheqatapuni niyki: Manapuni chaymantaqa llojsimuwajchu tukuy qolqeykita* paganaykikama.

27 ”Qankunaqa uyarerqankichejña nisqa kasqanta: ‘Ama qhenchachakunkichu’,+ nispa. 28 Noqatajrí niykichej: Pillapis uj warmita munapayaspa qhawallanpuni chayqa,+ ñapis chay warmiwan sonqonpi qhenchachakunña.+ 29 Chayrayku, sichus paña ñawiyki pantachishasunki chayqa,* sikʼikuspa karuman choqay.+ Aswan allin kanman ujnin ñawillayki chinkanan, tukuy cuerpoyki Hinón wayqʼoman* wijchʼuykusqa kananmantaqa.+ 30 Ajinallatataj sichus paña makiyki pantachishasunki chayqa, khuchukuspa karuman choqay.+ Aswan allin kanman ujnin makillayki chinkanan, tukuy cuerpoyki Hinón wayqʼoman wijchʼuykusqa kananmantaqa.+

31 ”Chantapis nikullarqataj: ‘Pillapis warminmanta divorciakojqa, divorcio papelta qopuchun’, nispa.+ 32 Noqatajrí niykichej: Pichus warmin mana khuchichakuy juchaman urmajtillan,* paymanta divorciakojqa, qhenchachakuyman warminta urmachinman. Chay divorciasqa warmiwan casarakojpis qhenchachakullantaj.+

33 ”Uyarillarqankichejtaj ñaupa tatasniykichejman nisqa kasqanta: ‘Ama qhasitaqa juranaykichu tiyan.+ Jehová* Diosman imatachus nisqaykitaqa juntʼanayki tiyan’,+ nispa. 34 Noqatajrí niykichej: Amapuni jaykʼajpis juraychejchu.+ Ni cieloraykupis juraychejchu, cieloqa Diospa kamachina tiyanan. 35 Nillataj juraychejchu jallpʼaraykupis, jallpʼaqa Diospa chaki sarunan,+ nitaj Jerusalenraykupis, Jerusalenqa jatun Reypa llajtan.+ 36 Nillataj juraychu umaykiraykupis, qanqa ni uj chujchallaykitapis yurajyachiyta, nitaj yanayachiyta atiwajchu. 37 Parlasqaykichej kay jina kachun: ‘Arí’ nisqaykichejqa, arí kachun, ‘mana’ nisqaykichejpis, mana kachun.+ Chayta mana juntʼayqa Diablomanta jamun.+

38 ”Qankunaqa uyarerqankichej: ‘Ñawimanta ñawi, kirumanta kiru’,+ nikusqanta. 39 Noqatajrí niykichej: Ama sajra runawanqa churanakuychejchu. Astawanqa pillapis paña lado uyaykipi laqʼasojtenqa, lloqʼe lado uyaykitawan rikuchiy.+ 40 Sichus pipis ujnin ropaykita japʼikapuyta munaspa, juzgadoman apasuyta munan chayqa, ujnin ropaykitawan lluchʼukuspa qopuy.+ 41 Chantá pillapis autoridad kaspa uj kilometrota* qʼepinta apaysinaykita kamachisojtenqa, iskay kilometrosta apaysiy. 42 Mañakusojmanqa jayway, ‘manuriway’* nisojmanpis ama ‘mana’ niychu.+

43 ”Qankunaqa uyarerqankichej: ‘Runa masiykita munakuy,+ enemigoykitataj chejnikuy’, nikusqanta. 44 Noqatajrí niykichej: Enemigosniykichejtaqa munakullaychejpuni,+ qhatiykachasojkunapajpis Diosmanta mañapullaychejpuni.+ 45 Ajinamanta cielopi kashaj Tataykichejpa wawasnin kankichej,+ payqa sajra runaspaj, kʼacha runaspajpis intinta llojsichimun, cheqan runaspaj, mana cheqan runaspajpis parachimun.+ 46 Qankunata munakojkunallatachus munakunkichej chayqa, ¿ima tʼinkayojtaj kawajchejri?+ ¿Nichu impuestosta cobrajkunapis paykunata munakojkunallata munakunku? 47 Sichus hermanosnillaykichejta napaykunkichej chayqa, ¿ima aswan allintataj ruwankichejri? ¿Nichu nacionesmanta runaspis ajinallatataj ruwanku? 48 Imaynatachus cielopi kaj Tataykichej ruwan, ajinallatataj qankunapis ruwaychej.+

6 ”Allinta qhawarikuychej, ama runaspa ñaupaqellanpi cheqan kajta ruwanaykichejpaj, paykunawan rikuchikuyta munaspalla.+ Ajinata ruwajtiykichejqa, mana tʼinkata japʼinkichejchu cielopi kashaj Tataykichejmanta. 2 Wajchasman imallatapis qoshanki chayqa, ama cornetata waqachiychu, imaynatachus puraj uyas alabachikunankupaj sinagogaspi, callespi ruwanku ajinata. Cheqatapuni niykichej, paykunaqa tʼinkankuta tukuynintaña japʼinku. 3 Qantajrí wajchasman imallatapis qoshanki chayqa, ama lloqʼe makiyki yachachunchu imatachus paña makiyki ruwasqanta. 4 Ajinamanta wajchasman qosqaykitaqa ni pi yachanqachu, tukuy imata qhawamoj Tataykitaj kutichipusonqa.+

5 ”Diosmanta mañakushaspapis, ama puraj uyas jina ruwaychejchu.+ Paykunaqa runaswan rikuchikunallankupaj sinagogaspi, calle esquinaspipis sayaykukuspa Diosmanta mañakunku.+ Cheqatapuni niykichej, paykunaqa tʼinkankuta tukuynintaña japʼinku. 6 Qantajrí Diosmanta mañakunayki kajtenqa cuartoykiman yaykuy, punkuykita wisqʼaykakamuspataj cielopi kaj Tataykimanta* mañakuy.+ Payqa tukuy imata qhawamushan, pay bendecisonqa. 7 Diosmanta mañakushaspaqa, ama kutin kutita kikillantapuni niychu nacionesmanta runas jinaqa. Paykunaqa yuyanku ashkhata parlaspa Dioswan uyarichikunankuta. 8 Qankunarí ama paykuna jina kaychejchu. Tataykichejqa yachanña imaykichejchus pisisqanta,+ manaraj paymanta mañakushajtiykichej.

9 ”Qankunaqa kay jinata Diosmanta mañakuychej:+

”‘Cielopi kashaj Tatayku, sutiyki+ jatunchasqa kachun.*+ 10 Gobiernoyki jamuchun.+ Munayniykitaj+ ruwasqa kachun, imaynachus cielopi, ajinallatataj kay jallpʼapipis.+ 11 Kay pʼunchaypaj tʼantaykuta* kunan qowayku.+ 12 Juchasniykutapis* perdonawayku, imaynatachus noqaykupis contraykupi juchallikojkunata* perdonayku ajinata.+ 13 Amataj juchaman urmajta saqewaykuchu,+ manachayqa Diablomanta librawayku’.*+

14 ”Sichus contraykichejta juchallikojkunata perdonankichej chayqa, cielopi kaj Tataykichejpis perdonallasonqachejtaj.+ 15 Manachus contraykichejta juchallikojkunata perdonankichej chayqa, manallataj Tataykichejpis juchasniykichejta perdonasonqachejchu.+

16 ”Ayunaspaqa+ amaña puraj uyas jina phutisqa uyaman tukuychejchu. Paykunaqa phutisqa uyaman tukunku* ayunashasqankuta runaswan rikuchikunankupaj.+ Cheqatapuni niykichej, paykunaqa tʼinkankuta tukuynintaña japʼinku. 17 Qanrí ayunaspaqa umaykita perfumasqa aceitewan jawikuy, uyaykitapis mayllakuy, 18 ama runas ayunasqaykita rikunankupaj, manachayqa cielopi kaj Tatallayki rikunanpaj. Payqa tukuy imata qhawamushan, pay bendecisonqa.

19 ”Amaña jallpʼa patapi valorniyoj imasta tantaychejchu,+ maypichus thuta kʼutun, sarruykun, suwaspis yaykuspa suwanku chaypi. 20 Astawanpis valorniyoj imastaqa cielopi tantaychej,+ maypichus ni thutapis kʼutunchu, nitaj sarruykunchu,+ nillataj suwaspis yaykuspa suwankuchu chaypi. 21 Maypichá valorniyoj imasniyki kashan, chayllapitaj sonqoykipis kanqa.

22 ”Ñaweqa cuerpoj kʼanchaynin.+ Chayrayku ñawiyki sutʼita* qhawan chayqa, tukuy cuerpoyki lliphipirenqa.* 23 Ñawiykichus envidiakun chayqa,*+ tukuy cuerpoyki laqha kanqa. Qanpi kaj kʼanchaychus laqhayapunman chayqa, ¡chay laqhaqa manchay laqhapuni kanman!

24 ”Mana pipis iskay patronesta ujllapi sirviyta atinmanchu, ujninta chejnikunman ujnintataj munakunman,+ ujninman kʼaskakunman ujnintataj pisipaj qhawanman. Mana atinkichejchu ujllapi Diostawan qolqetawan sirviyta.+

25 ”Chayrayku kayta niykichej: Amaña kausayniykichejmanta* llakikuychejchu,+ imatachus mikhunaykichejmanta, imatachus ujyanaykichejmantapis, nillataj cuerpoykichejmantapis llakikuychejchu, imatachus churakunaykichejmanta.+ ¿Manachu kausayqa aswan valorniyoj mikhunamanta nisqaqa, cuerpopis ropamanta nisqaqa?+ 26 Allinta qhawariychej pʼisqosta:+ Mana tarpunkuchu, nitaj ruthunkuchu, nillataj pirwaspipis jallchʼankuchu. Cielopi kaj Tataykichejtaj paykunata mikhuchin. ¿Manachu qankunaqa aswan valorniyojraj kankichej chay pʼisqosmanta nisqaqa? 27 ¿Mayqenniykichejtaj llakikusqanrayku, uj chhikallantawanpis* kausayta atinmanri?+ 28 ¿Imaraykutaj ropaykichejmantapis llakikunkichejri? Qhawariychej imaynatachus campo tʼikas wiñasqankuta. Tʼikasqa mana llankʼankuchu, nitaj phushkankuchu. 29 Cheqatapuni niykichej: Ni Salomonpis+ tukuy qhapaj kayninpi, ujnin tʼika jinallapis ropata churakorqachu. 30 Campo qhoraqa kunan kashan, qʼayataj ruphachisqa kanqa, chay qhoratachus Dios ajinata pʼachallichin chayqa, ¿manachu astawanraj qankunataqa pʼachallichisonqachej pisi creeyniyoj runas? 31 Chayrayku ama jaykʼajpis llakikuspa+ niychejchu: ‘¿Imatataj mikhusunri?’, ‘¿imatataj ujyasunri?’, ‘¿ima ropatataj churakusunri?’,+ nispa. 32 Nacionesmanta runaslla* chay imastaqa anchata maskʼanku. Cielopi kaj Tataykichejqa yachanña chay tukuy imasmanta pisichikusqaykichejta.

33 ”Ñaupajtaqa Diospa Gobiernonta, cheqan kaynintawan* maskʼallaychejpuni, chay tukuy imastataj yapata jina qosonqachej.+ 34 Chayrayku ama jaykʼajpis phutikuychejchu imachus qʼaya kananmanta,+ qʼaya pʼunchaypa llakiynenqa kallanqa. Sapa pʼunchaypa llakiynenqa kallan.

7 ”Amaña wajkunata juzgaychejchu,+ ama qankunapis juzgasqa kanaykichejpaj. 2 Imaynatachus wajkunata juzgankichej, ajinallatataj qankunapis juzgasqa kankichej.+ Imawanchus wajkunata midinkichej, chayllawantaj paykunapis midisonqachej.+ 3 ¿Imaraykutaj hermanoykej ñawinpi qʼopata qhawanki, manataj ñawiykipi kʼullu kasqanta reparankichu?+ 4 ¿Imaynatá hermanoykita niwaj ‘saqeway ñawiykimanta qʼopata orqhojta’ nispa, ñawiykipi kʼullu kashajtinri? 5 ¡Puraj uya! Ñaupajtaqa ñawiykimantaraj kʼulluta orqhokuy. Chaymantaraj sutʼita rikuspa hermanoykej ñawinmanta qʼopata orqhonki.

6 ”Ama Diospa imasninta alqosman qoychejchu, nitaj perlasniykichejtapis khuchispa ñaupaqenman choqaychejchu,+ ama chakisninkuwan saruranankupaj, nitaj kutirikamuspa janchʼurasunaykichejpaj.

7 ”Mañakullaychejpuni qosonqachejtaj,+ maskʼallaychejpuni tarinkichejtaj, punkutapis takallaychejpuni kicharisonqachejtaj.+ 8 Mañakojqa japʼin,+ maskʼajpis tarin, punkuta takajtapis kicharenqanku. 9 ¿Mayqenniykichejtaj wawaykichej tʼantata mañakusojtiykichej rumita qowajchejri? 10 Pescadota mañakusojtiykichejpis, ¿manacharí kataritachu qowajchej? 11 Sichus qankuna sajra runas kashaspa, allin imasta wawasniykichejman qoyta yachankichej chayqa, astawanrajchá cielopi kashaj Tataykichejqa mañakojkunaman+ allin imasta qonqa.+

12 ”Chayrayku imatachus munankichej runas ruwapusunaykichejta, chayllatataj paykunapajpis ruwapuychej.+ Chayta yachachin Leypis Profetaspa qhelqasqankupis.+

13 ”Kʼullku punkunta yaykuychej.+ Wañuyman* pusaj ñanqa jatun, punkunpis ancho, chayninta yaykojkunataj ashkhas kanku. 14 Kausayman pusaj ñantaj kʼullku, punkunpis kʼullkullataj, chayta tarejkunataj pisilla kanku.+

15 ”Llulla profetasmanta allinta qhawakuychej,+ paykunaqa ovejasman tukuspa qankunaman jamunku,+ ukhunkupitaj yarqhasqa atojkuna* kanku.+ 16 Paykunataqa ruwasqasninkupi allinta rejsinkichej. Runasqa mana khishkasmantachu uvasta pallanku, manallataj higostapis khishka qhorasmantachu pallanku, ¿icharí?+ 17 Ajinallatataj allin sachʼaqa sumajta poqon, mana allin sachʼataj mana allintachu poqon.+ 18 Allin sachʼaqa mana poqoyta atinchu mana walej poqoytaqa, nillataj mana allin sachʼapis poqoyta atinchu sumaj poqoytaqa.+ 19 Mana allinta poqoj sachʼasqa kʼutusqa kanku, ninamantaj wijchʼusqa.+ 20 Chay runastaqa ruwasqasninkupi allinta rejsinkichej.+

21 ”Mana tukuy pikunachus ‘Señor, Señor’ niwajkunachu cielopi kaj Gobiernoman yaykonqanku. Cielopi kashaj Tataypa munayninta ruwajkunalla yaykonqanku.+ 22 Chay pʼunchay ashkhas niwanqanku: ‘Señor, Señor,+ ¿manachu sutiykipi profetas jina parlarqayku, sutiykipitaj supaykunata qharqorqayku, sutillaykipitaj ashkha milagrostapis ruwarqayku?’,+ nispa. 23 Noqataj paykunata nisaj: ‘Ni jaykʼaj rejserqaykichejchu. Riychej kaymanta, mana allin imasta ruwajkuna’,+ nispa.

24 ”Chayrayku chay nisqasniyta uyarispa kasukojqa sumaj yuyayniyoj runaman rijchʼakonqa, pichus chhanka patapi wasinta ruwasqa chayman.+ 25 Para jichʼakamusqa, yakutaj mayusmanta wasariykamusqa, wayrapis sinchʼita wayramuspa chay wasiman wajtakamusqa. Chay wasitaj chhanka patapi ruwasqa kasqanrayku mana urmasqachu. 26 Pitajchus chay nisqasniyta uyarispa mana kasukojqa, wampu runaman rijchʼakonqa, pichus tʼiyu patapi wasinta ruwasqa chayman.+ 27 Para jichʼakamusqa, yakutaj mayusmanta wasariykamusqa, wayrapis sinchʼita wayramuspa chay wasiman wajtakamusqa,+ chay wasitaj urmasqa, thuñikuynintaj manchaypuni kasqa”, nispa nerqa Jesusqa.

28 Jesús chay imasta parlayta tukusqantawan, runasqa mayta tʼukorqanku chay jinata yachachisqanmanta.+ 29 Payqa atiyniyoj jinapuni yachachisharqa,+ manataj leymanta yachachejkunanku jinachu.

8 Jesús orqomanta uraykamusqantawan, may chhika runas qhepanta rerqanku. 2 Chantá uj lepra onqoyniyoj runaqa Jesusman chimpaykorqa, qonqoriykukuspataj nerqa: “Señor, munajtiykeqa atinki sanoyachiwayta”,*+ nispa. 3 Jesustaj payta llankharispa nerqa: “Arí, munani. Sanoyapuy”, nispa.+ Chay ratopachataj chay runaqa lepra onqoyninmanta sanoyaporqa.+ 4 Jesustaj chay runata nerqa: “Uyariway, ama pimanpis kaytaqa willankichu,+ manachayqa rispa sacerdotewan* rikuchikamuy,+ chantá Moisés kamachisqanman jina jaywanaykita qomuy,+ sacerdotes yachanankupaj sanoyapusqaykitaña”, nispa.

5 Jesús Capernaúm llajtaman yaykojtintaj, soldadospa capitannenqa payman qayllaykuspa rogakorqa:+ 6 “Señor, kamachiy suchuyapun, wasipi wijchʼurayashan, maytataj ñakʼarishan”, nispa. 7 Jesustaj kuticherqa: “Wasiykiman chayaspa sanoyachisaj”, nispa. 8 Soldadospa capitannintaj kuticherqa: “Señor, noqaqa mana wasiyman yaykunaykipaj jinachu kani, uj simillata niy, kamachiytaj sanoyaponqa. 9 Noqapis kurajkunaj kamachillan kani, soldadostapis kamachini, ujninta ‘riy’ nini, rintaj, ujninta ‘jamuy’ nini, jamuntaj, esclavoytapis ‘kayta ruway’ nini, ruwantaj”, nispa. 10 Jesusqa chayta uyarispa tʼukorqa, qhepanta rejkunamantaj nerqa: “Cheqatapuni niykichej: Israelpeqa mana pitapis kay jina jatun creeyniyojta tarinichu.+ 11 Kayta niykichej: Ashkha runas jamonqanku inti llojsimuynejmanta, inti yaykuynejmantapis. Cielopi kaj Gobiernopitaj mesaman tiyaykonqanku+ Abrahanwan, Isaacwan, Jacobwan ima. 12 Chay Gobiernoj wawasnintajrí, jawa laqhaman wijchʼusqa kanqanku. Chaypitaj waqanqanku, kirusninkutapis kʼarurachenqanku”,*+ nispa. 13 Chantá Jesusqa soldadospa capitanninta nerqa: “Kutipullay wasiykiman. Chay mañakusqaykeqa creesqaykiman jina ruwasqa kachun”,+ nispa. Kamachintaj chay nisqan ratollataj sanoyaporqa.+

14 Jesusqa Pedroj wasinman yaykuspa, Pedroj suegranta+ sirisqata* rikorqa calenturawan* onqosqata.+ 15 Chantá onqosqaj makinta llankharisqantawan,+ calenturan chinkaporqa, jatarimuspataj Jesuspaj waykʼuporqa. 16 Chʼisiyaytataj runasqa, Jesusman ashkha supayniyoj runasta pusamorqanku, Jesustaj uj simillawan chay supaykunata runasmanta qharqorqa, tukuy onqosqastapis sanoyacherqa. 17 Ajinamanta profeta Isaiaspa nisqan juntʼakunanpaj, pay nerqa: “Pay kikin onqoyninchejta aparqa, nanayninchejtapis qʼeperqa”,+ nispa.

18 Jesusqa muyuyninpi ashkha runasta rikuspa, discipulosninta qocha chimpaman rinankuta kamacherqa.+ 19 Chantá leymanta yachachej runa payman qayllaykuspa nerqa: “Yachachejníy, qhepaykita risaj maymanchá rinki chayman”,+ nispa. 20 Jesustajrí nerqa: “Atojkunaqa juskʼuspi wasiyoj kanku, pʼisqospis thapayoj kanku, noqaypatataj* ni imay kanchu puñurikunallaypajpis”,+ nispa. 21 Ujnin discipulontaj Jesusta nerqa: “Señor, ñaupajtaqa tataytaraj pʼampaykamusaj ari”,+ nispa. 22 Jesustaj nerqa: “Qhepayta jamullaypuni, saqey wañusqas wañusqasninkuta pʼampanankuta”,+ nispa.

23 Chantá Jesuswan discipulosninwanqa uj canoaman wicharispa riporqanku.+ 24 Qochapitaj ujllata sinchʼi wayra oqharikorqa, yakutaj mayta qhollchoqeyaspa canoaman juntʼaykamusharqa, Jesustajrí puñusharqa.+ 25 Discipulosnintaj chimpaykuspa rijchʼaricherqanku, nerqankutaj: “Señor, ¡salvawayku! ¡Chinkaykushanchejña!”, nispa. 26 Jesustaj paykunata nerqa: “Pisi creeyniyoj runas, ¿imaraykutaj kay jinatapuni manchachikunkichejri?”,*+ nispa. Sayariytawantaj wayratawan qochatawan kʼamerqa, may chʼintaj karqa.+ 27 Discipulosnintaj mayta tʼukuspa nerqanku: “¿Pitaj kay runari? Wayrapis qochapis kasunku”, nispa.

28 Jesusqa qocha chimpaman Gadara jallpʼaman chayarqa, chaypitaj iskay supayniyoj runas panteonmanta llojsimuspa payman chimpaykorqanku.+ Chay runas manchay phiñas kasqankurayku, chay ñantaqa ni pipis purejñachu. 29 Chantá ujllata qhaparerqanku: “Diospa Wawan, ¿ima ruwanayku tiyan qanwanri?+ ¿Manaraj señalasqa tiempo+ kashajtinchu ñakʼarichej jamuwayku?”,+ nispa. 30 Paykunamanta karunejpitaj may chhika khuchis mikhusharqanku.+ 31 Chay supaykunataj Jesusmanta mayta mañakorqanku: “Kay runasmanta qharqowajtiykoqa, jaqay khuchisman yaykunaykupaj kachawayku”,+ nispa. 32 Paytaj kuticherqa: “¡Riychej!”, nispa. Paykunataj chay iskay runasmanta llojsispa khuchisman yaykorqanku. Tukuynin khuchistaj qaqanta qochaman wijchʼuykukorqanku, yakupitaj wañorqanku. 33 Khuchista michejkunataj ayqekorqanku, llajtaman rispataj tukuy imata willaramorqanku, chay supayniyoj runasmantapis. 34 Chantá llajtantin Jesusta taripaj llojsimorqanku, taripaytawantaj mayta rogakorqanku jallpʼankumanta ripunanta.+

9 Jesusqa canoaman wicharispa qochata chimparqa, llajtanmantaj yaykorqa.+ 2 Runastaj uj suchu runata wantunapi apamorqanku. Jesustaj creesqankuta reparaspa, suchu runata nerqa: “Kallpachakuy wawáy, juchasniyki perdonasqaña kanku”, nispa.+ 3 Leymanta wakin yachachejkunataj ninakorqanku: “Kay runaqa Diospa contranta rimashan”, nispa. 4 Jesustaj imatachus yuyasqankuta yachaspa nerqa: “¿Imaraykutaj sonqoykichejpi sajra imasta yuyashankichejri?+ 5 Pillapis kay runamanqa ‘juchasniyki perdonasqaña kanku’ nillanman. ‘Sayarispa puririy’ nejtinkurí, ¿puririnmanchu?+ 6 Kunanqa rikuchisqaykichej noqa* kay jallpʼapi atiyniyoj kasqayta juchasta perdonanaypaj”, nispa. Chantá suchu runata nerqa: “Sayariy, wantunaykita oqharispa wasiykiman ripuy”, nispa.+ 7 Chay suchu runataj sayarispa wasinman riporqa. 8 Ashkha runastaj chayta rikuspa maytapuni tʼukorqanku,* Diostataj jatuncharqanku, runasman chay jina atiyta qosqanmanta.

9 Chaymanta ripushaspa Jesusqa Mateo sutiyoj runata rikorqa, impuesto pagana wasipi tiyashajta. Paytataj nerqa: “Qhepayta jamuy”, nispa. Mateotaj sayariytawan Jesuspa qhepanta rerqa.+ 10 Chantá Mateoj wasinpi Jesús mikhushajtin, ashkha impuesteros, juchasapa runaspis jamuspa, paywan discipulosninwan ima mikhoj churakorqanku.+ 11 Fariseostaj chayta rikuspa, Jesuspa discipulosninta nerqanku: “¿Imajtintaj yachachejniykichej impuesteroswan juchasapawanpis mikhullanri?”,+ nispa. 12 Jesustaj paykunata uyarispa nerqa: “Sano runasqa mana doctorta necesitankuchu, onqosqaslla necesitanku.+ 13 Rispa yachamuychej imachus niyta munasqanta Diospa kay nisqan: ‘Wajkunata khuyakunaykichejta munani, manataj uywasta ñakʼapunawaykichejtachu’,*+ nispa. Noqaqa mana cheqan runastachu wajyaj jamuni, manachayqa juchasapasta”.

14 Chantá Juanpa discipulosnin Jesusman qayllaykuspa taporqanku: “Noqaykupis fariseospis ayunayku, ¿imaraykutaj chanta discipulosniyki mana ayunankuchuri?”, nispa.+ 15 Jesustaj paykunaman kuticherqa: “Casamientopeqa novioj amigosnin mana llakikunankuchu tiyan novio paykunawan kashajtenqa,+ ¿icharí? Chaywanpis uj pʼunchay novio paykunamanta qhechusqa kanqa,+ chaypachamá ayunanqanku. 16 Mana pipis maukʼa ropata mosoj telawan remiendanchu. Mosoj telaqa qʼentirpakuspa maukʼa ropata astawan llikʼirparinman.+ 17 Manallataj pipis mosoj vinota maukʼa qara botasman* jallchʼanchu, jallchʼanman chayqa, qara botasqa phatanman vinotaj jichʼakunman, qara botaspis usunman. Mosoj vinotaqa mosoj qara botasman jallchʼanku, ajinaqa ni mayqen imanakunchu”, nispa.

18 Jesús chayta nishajtin uj kamachej runa chimpaykorqa, qonqoriykukuspataj nerqa: “Imillitayqa wañupunñachari. Jaku ari, makiykita payman churaykunki, kausarenqataj”,+ nispa.

19 Chantá Jesusqa sayarispa paywan rerqa, discipulosninpis paywan rerqanku. 20 Uj warmitaj 12 watastaña yawar apaywan onqosqa kasqa,+ Jesusman qayllaykuspataj qhepallanmanta ropanpa waychʼasninta* llankharerqa.+ 21 Sonqonpitaj nisharqa: “Ropallantapis llankharisaj chayqa, sanoyapusaj”, nispa. 22 Jesustaj kutirikuytawan payta qhawarispa nerqa: “Kallpachakuy wawáy, creesqayki sanoyachisunki”,+ nispa. Chay ratopachataj warmeqa sanoyaporqa.+

23 Chantá Jesusqa chay kamachejpa wasinman yaykuspa, rikorqa qenata tocajkunata, ashkha runastataj chʼajwashajta.+ 24 Nerqataj: “Jawaman llojsiychej imillitaqa mana wañupunchu, puñushallan”,+ nispa. Chayta nisqanmanta runasqa Jesusta asipayarqanku. 25 Chay runas jawaman llojsisqankutawantaj, payqa yaykuspa imillitata makinmanta aysarerqa,+ imillitataj jatarimorqa.+ 26 Chay ruwasqantaj, tukuy chay muyuynintinpi yachakorqa.

27 Jesús chaymanta ripushajtin, iskay ciegos+ qhaparispa qhepanta rerqanku: “Davidpa Wawan, khuyarikuwayku ari”, nispa. 28 Jesús uj wasiman yaykusqantawan chay ciegosqa payman chimpaykorqanku, Jesustaj paykunata taporqa: “¿Creenkichejchu qankunata sanoyachiyta atinayta?”,+ nispa. Paykunataj kuticherqanku: “Arí Señor”, nispa. 29 Chantá ñawisninkuta llankharispa+ nerqa: “Mañakusqaykichejqa creesqaykichejman jina ruwasqa kachun”, nispa. 30 Ciegostaj rikorqanku. Jesustaj paykunaman kamacherqa: “Amapuni pipis kaytaqa yachachunchu”,+ nispa. 31 Paykunatajrí chaymanta llojsispa, tukuy chay muyuynintinpi paymanta willaramorqanku.

32 Ripushajtinkutaj, runasqa uj supayniyoj opitata Jesusman pusamorqanku.+ 33 Jesús supayninta qharqojtintaj opitaqa parlarerqa.+ Runastaj tʼukusharqanku: “Ni jaykʼaj Israelpi kay jinaqa rikukorqachu”,+ nispa. 34 Fariseostaj nisharqanku: “Kay runaqa supaykunata qharqon supaykunaj kamachejninkoj atiyninwan”, nispa.+

35 Jesusqa tukuy llajtasta, tukuy ranchostawan muyumorqa, sinagogasninkupi yachachispa, Diospa Gobiernonmanta sumaj willaykunata willaspa. Tukuy laya* onqoyniyoj runasta, tukuy laya nanayniyoj runastapis sanoyacherqa.+ 36 Ashkha runasta rikuspaqa mayta khuyakoj,+ paykunaqa mitharasqas,* tʼaqa tʼaqallataj kasharqanku, mana michejniyoj ovejas jina.+ 37 Chantá discipulosninta nerqa: “Cheqamanta cosechanaqa ashkha, oqharejkunataj pisilla kanku.+ 38 Chayrayku cosechaj Dueñonmanta mañakuychej cosechanman oqharejkunata kachamunanpaj”,+ nispa.

10 Chantá 12 discipulosninta wajyaspa, paykunaman atiyta qorqa supaykunata qharqonankupaj,+ tukuy laya* onqoyniyoj runasta, tukuy laya nanayniyoj runastapis sanoyachinankupaj.

2 Chay 12 apostolespa sutisnenqa kaykuna kanku:+ Ñaupajta Simón, pitachus Pedro+ ninku chay, chantá hermanon Andrés,+ Zebedeoj wawan Santiago, hermanon Juan,+ 3 Felipe, Bartolomé,+ Tomás,+ impuestero Mateo,+ Alfeoj wawan Santiago, Tadeo, 4 Cananita* Simón, chantá Judas Iscariote, pichus aswan qhepaman Jesusta japʼicherqa chay.+

5 Jesusqa chay 12 apostolesta kacharqa kay jinata kamachispa:+ “Ama rinkichejchu nacionespa ñanninkutaqa, amallataj yaykunkichejchu Samariaj llajtasninmanpis.+ 6 Astawanqa kutin kutita Israel nacionmanta chinkasqa ovejasta maskʼamuychej.+ 7 Rishaspaqa willaychej: ‘Cielopi kaj Gobiernoqa qayllapiña kashan’,+ nispa. 8 Onqosqasta sanoyachiychej,+ wañusqasta kausarichiychej, lepra onqoyniyojkunata sanoyachiychej,* supaykunatapis qharqoychej. Qankunaqa mana pagaspalla japʼerqankichej, qoshaspaqa amallataj pagachikuychejchu. 9 Ama chumpiykichejpi* apaychejchu qorita, qolqeta, nitaj cobretapis.+ 10 Nillataj ñanpaj apakuychejchu mikhuna wayaqata,* iskay ropasta,* waj jukʼutasta,* nillataj waj tojnutapis.+ Trabajaj runaqa mikhuchisqapuni kanqa.+

11 ”Ima llajtallamanpis ima ranchollamanpis yaykuspaqa, chaypi maskʼaychej pichus uyariyta munajta, chaypitaj qhepakuychej ripunaykichejkama.+ 12 Uj wasiman yaykuspaqa, chaypi kajkunata napaykuychej. 13 Paykunachus uyariyta munasunkichej chayqa, ‘allin kausay kachun’ nisqaykichejqa paykunata yanapachun.+ Mana uyariyta munasunkichej chayqa, ‘allin kausay kachun’ nisqaykichejqa qankunaman kutinpuchun. 14 Sichus mayqen wasipipis mayqen llajtapipis mana wajyarikusonqachejchu, nitaj parlasqaykichejtapis uyarisonqachejchu chayqa, chaymanta llojsipushaspaqa chakisniykichejmanta jallpʼata thalarakuychej.+ 15 Cheqatapuni niykichej: Chay llajtapaj Juicio Pʼunchayqa aswan sinchʼi kanqa, Sodoma, Gomorra+ jallpʼasmanta nisqaqa.

16 ”Ovejasta jina atojkunaj* chaupinkuta kachashaykichej. Chayrayku kataris jina sumaj yuyayniyoj kaychej, palomas jinataj mana juchachana.+ 17 Allinta cuidakuychej, runasqa juzgadosman jaywaykusonqachej,+ sinagogasninkupitaj+ jasutʼisonqachej.+ 18 Noqarayku apasonqachej kamachejkunaman, reyesman ima,+ paykunapis nacionesmanta kajkunapis noqamanta yachanankupaj.+ 19 Jaywaykusojtiykichejqa ama llakikuychejchu imaynatachus parlanaykichejmanta chayri imatachus ninaykichejmanta. Chay ratopacha Dios yuyaychasonqachej imatachus ninaykichejta.+ 20 Mana qankunallachu parlankichej, Tataykichej espiritunwan* yanapasonqachej parlanaykichejpaj.+ 21 Uj runaqa hermanonta wañuchichenqa, tatapis wawanta. Wawaspis tatasninkoj contranta oqharikonqanku, wañuchichenqankutaj.+ 22 Qankunaqa sutiyrayku tukuy runaspa chejninan kankichej.+ Pichus tukukuykama aguantajrí,* chaymá salvasqa kanqa.+ 23 Uj llajtapi qhatiykachasunkichej chayqa, waj llajtamanñataj ayqeychej.+ Cheqatapuni niykichej: Manaraj Israelpa tukuy llajtasninpi willayta tukushajtiykichej, noqaqa* chayamusajña.

24 ”Yachakojqa mana yachachejninmanta aswan kurajchu, nillataj kamachipis patronninmanta aswan kurajchu.+ 25 Yachakojqa yachachejnin jina kaspa sonqo juntʼasqa kachun, kamachipis patronnin jina kaspa sonqo juntʼasqallataj kachun.+ Wasiyojtachus Satanás*+ ninku chayqa, ¡astawanrajchá ajinata nenqanku wasinpi kajkunataqa! 26 Chayrayku ama paykunata manchachikuychejchu. Mana imapis pakasqa kayta atinchu mana sutʼinchakojqa, nillataj pakaypi kajpis mana yachakojqa.+ 27 Imatachus laqhallapi niykichej chaytaqa sutʼipi niychej. Chhichisqallata uyarisqaykichejtapis terraza patasmanta* willaychej.+ 28 Qankunata wañuchiyta atejkunataqa ama manchachikuychejchu,+ mana paykunamantachu kashan qhepaman kausarimunaykichejqa. Astawanqa pichus Hinón wayqʼopi* qankunata chinkachiyta atin, chayta manchachikuychej.+ 29 Iskay pʼisqetustaqa pisi valorniyoj qolqellapi* vendenku, ¿icharí? Chaywanpis ni uj pʼisqetullapis pampaman urmanchu mana Tataykichejpa yachanantaqa.+ 30 Umaykichejmanta chujchasniykichejpis tukuyninku yupasqa kashanku. 31 Chayrayku ama manchachikuychejchu, qankunaqa ashkha pʼisqetusmantapis astawanraj valenkichej.+

32 ”Sichus pipis runaspa ñaupaqenpi rejsiwasqanta nin chayqa,+ noqapis payta rejsisqayta nillasajtaj cielopi kashaj Tataypa ñaupaqenpi.+ 33 Chantá sichus pipis runaspa ñaupaqenpi mana rejsiwasqanta nin chayqa, noqapis payta mana rejsisqayta nillasajtaj cielopi kashaj Tataypa ñaupaqenpi.+ 34 Ama yuyaychejchu kay jallpʼaman allin kausayta apamoj jamusqayta. Mana allin kausayta apamojchu jamuni, manachayqa tʼaqanachej* jamuni.+ 35 Noqaqa runasta tʼaqanachej jamuni. Qhari wawaqa tatanpa contranpi kanqa, warmi wawapis mamanpa contranpi, ñojchʼapis* suegranpa contranpi.+ 36 Runaj enemigosnenqa kikin wasillanmantataj kanqanku. 37 Tatanta mamanta noqamanta astawan munakojqa, mana noqaypata kananpaj jinachu. Qhari wawanta warmi wawanta noqamanta astawan munakojpis, manallataj noqaypata kananpaj jinachu.+ 38 Sichus pipis mana ñakʼarina kʼaspin* aparisqa qhepayta jamonqa chayqa, mana noqaypata kananpaj jinachu.+ 39 Kausayninta salvayta munajqa wañonqa. Noqarayku wañojrí kausarimonqa.+

40 ”Qankunata wajyarikojqa, noqatapis wajyarikullawantaj. Noqata wajyarikuwajtaj, kachamuwajniytapis wajyarikullantaj.+ 41 Pichus uj profetata wajyarikun, profeta kasqanrayku chayqa, profetaj tʼinkanta japʼenqa.+ Pichus cheqan runata wajyarikun, cheqan runa kasqanrayku chayqa, cheqan runaj tʼinkanta japʼenqa. 42 Cheqatapuni niykichej: Pillapis kay juchʼuykunamanta ujninman, discipuloy kasqanrayku uj vaso yakullatapis jaywarejqa tʼinkanta japʼenqapuni”.+

11 Jesusqa 12 discipulosninman imastachus ruwanankuta niytawan, waj llajtasman rerqa yachachej, willaraj ima.+

2 Juan Bautistatajrí carcelpi kashaspa+ Cristoj ruwasqasninta uyarispa, discipulosninta kacharqa+ 3 Jesusta tapumunankupaj: “¿Qanchu kanki jamunan karqa chay? ¿Wajtachu suyasqayku?”,*+ nispa. 4 Jesustaj paykunaman kuticherqa: “Rispa Juanman willamuychej kay uyarisqaykichejta, kay rikusqaykichejtawan:+ 5 kunanqa ciegos rikunku,+ suchus puririnku, lepra onqoyniyojkuna sanoyachisqa kanku,*+ joqʼaras* uyarinku, wañusqas kausarimunku, wajchasmanpis sumaj willaykunata willakun.+ 6 Kusisqamin noqarayku mana pantajqa”,*+ nispa.

7 Juanpa discipulosnin ripusqankutawan, Jesusqa runasman Juanmanta ajinata nerqa: “¿Imatataj chʼinnejpi qhawamorqankichej?+ ¿Wayraj wajtaykachasqan caña huecatachu?+ 8 ¿Imata qhawajtaj llojserqankichej? ¿Sumaj ropayoj runatachu? Sumaj ropayoj runasqa reyespa wasisninkupi kashanku. 9 Chanta, ¿imata qhawajtaj llojserqankichej? ¿Uj profetatachu? Arí, payqa profetamantapis aswan kurajraj.+ 10 Juanmantaqa ajina qhelqasqa kashan: ‘Noqa willajniyta kachamusaj ñaupaqeykita rinanpaj, paytaj ñaupaqeykita rispa ñanta wakichipusonqa’,+ nispa. 11 Cheqatapuni niykichej: Tukuy runasmanta mana ujpis Juan Bautistamanta aswan kurajqa karqachu, chaywanpis cielopi kaj Gobiernopi sullkʼa kajqa, paymanta aswan kuraj.+ 12 Juan Bautistaj tiemponmantapacha runasqa sonqo kʼajaywan cielopi kaj Gobiernota japʼinankupaj kallpachakushanku, sonqo kʼajaywan kallpachakojkunataj japʼinku.+ 13 Profetaspis Leypis, Juanpa tiemponkama willarqanku imaschus kananta.+ 14 Creeychejpis amapis: Payqa ‘Elías, pichus jamunan karqa chay’.+ 15 Pillapis ninriyojqa allinta uyarichun.

16 ”¿Piwantaj kay tiempomanta runasta kikinchasajri?+ Paykunaqa rijchʼakunku mercado plazaspi tiyashaj wawasman, pikunachus pujllaj masisninkuta qhaparinku: 17 ‘Qenata tocapuyku manataj tusunkichejchu, llakiy takiyta takipuyku nitaj pechoykichejta llakiywan takakunkichejchu’, nispa. 18 Ajinallatataj Juanqa mana mikhuspa, nitaj ujyaspa jamorqa, runastaj ninku: ‘Supayniyoj’, nispa. 19 Noqataj* mikhuspa, ujyaspataj jamuni,+ runastaj niwanku: ‘Kay runaqa anchata mikhun, vinomanta wañusqataj.+ Impuesterospata, juchasapaspatawan masin’, nispa. Uj runaj yachaynintajrí cheqan kajta ruwasqanpi yachakun”.+

20 Chantá Jesusqa may llajtaspichus astawan milagrosta ruwarqa chay llajtasta kʼamiyta qallarerqa, juchasninkumanta mana pesachikusqankurayku: 21 “¡Ay qanmanta Corazín llajta! ¡Ay qanmanta Betsaida llajta! Qankunapi ruwakorqa chay milagroschus Tiro llajtapi, Sidón llajtapi ima ruwakunman karqa chayqa, unayña juchasninkumanta pesachikunkuman karqa qhashqa ropata churakuspa, ushpha patapi tiyaykuspataj.+ 22 Chayrayku niykichej: Qankunapaj Juicio Pʼunchayqa aswan sinchʼi kanqa, Tiromanta, Sidonmantawan nisqaqa.+ 23 Qanrí Capernaúm llajta,+ ¿cielokamachu jatunchasqa kanaykita yuyanki? Sepulturapi* tukukunki.+ Qanpi ruwakorqa chay milagroschus Sodomapi ruwakunman karqa chayqa, chay llajtaqa kakushanmanraj karqa. 24 Chayrayku niyki: Juicio Pʼunchayqa qanpaj aswan sinchʼi kanqa, Sodoma jallpʼamanta nisqaqa”.+

25 Chaypacha Jesusqa nerqa: “Tukuypa ñaupaqenpi jatunchayki Tatáy, cielojta, jallpʼajtawan Señornin, kay imastaqa yachayniyojkunamanta, yuyaysapasmantawan pakaykunki, wawas jina kajkunamantaj sutʼinchanki.+ 26 Arí Tatáy, qan munarqanki ajina kananta”, nispa. 27 Jesús nillarqataj: “Tatayqa tukuy imasta qowarqa.+ Mana pipis noqata* allinta rejsiwanchu, manachayqa Tatallay.+ Manallataj pipis Tatayta allinta rejsinchu, manachayqa noqalla, chantá pimanchus noqa rejsichiyta munani chaypis rejsillantaj.+ 28 Noqaman jamuychej tukuyniykichej, sinchʼita trabajajkuna, llasa qʼepiyojkunapis, noqataj samarichisqaykichej. 29 Yugoyman churakuychej, noqamantataj yachakuychej. Noqaqa llampʼu sonqo, kʼumuykukoj sonqotaj kani.+ Noqawanqa samarikunkichej. 30 Yugoyqa apanapaj jinalla,* qʼepiypis chhallalla”.

12 Chaypacha Jesusqa samarikuna pʼunchaypi* trigo chajras chaupinta pasasharqa. Discipulosnintaj yarqhachikuspa trigo umasta pʼitispa* mikhuyta qallarerqanku.+ 2 Fariseostaj chayta rikuspa Jesusta nerqanku: “¡Qhawaymá! Discipulosniykeqa samarikuna pʼunchaypi mana ruwanata ruwashanku”,+ nispa. 3 Jesustaj paykunata nerqa: “¿Manachu leerqankichej imatachus David ruwasqanta paypis paywan kajkunapis yarqhachikushajtinku?+ 4 Payqa Diospa wasinman yaykorqa, chantá paypis paywan kajkunapis Diosman jaywasqa tʼantasta*+ mikhorqanku. Chay tʼantataqa mana mikhunankuchu karqa, manachayqa sacerdoteslla.+ 5 ¿Manachu Leypi leerqankichej sacerdotesqa samarikuna pʼunchay templopi trabajasqankuta, chay trabajasqankumantataj mana juchayojchu kasqankuta?+ 6 Noqatajrí niykichej, templomanta nisqaqa aswan kuraj kaypi kashan.+ 7 Diosmanta Qhelqasqapitaj nin: ‘Wajkunata khuyakunaykichejta munani,+ manataj uywasta ñakʼapunawaykichejtachu’,*+ nispa. Chaytachus entiendewajchej karqa chayqa, mana juchachawajchejchu karqa mana juchayojkunataqa. 8 Noqaqa* samarikuna pʼunchaypa Señornin kani”.+

9 Chaymanta ripuspataj Jesusqa sinagogankuman yaykorqa. 10 Chaypitaj kasharqa makin chʼakisqa runa.+ Runastaj Jesusta imallamantapis juchachayta munaspa taporqanku: “¿Samarikuna pʼunchaypi sanoyachiyta atikullanchu?”,+ nispa. 11 Jesustaj kuticherqa: “Pillapis qankunamanta uj ovejayojlla kaspa, samarikuna pʼunchaypi chay ovejan tʼoqoman urmaykojtin, ¿manachu orqhokapunman?+ 12 ¿Manachu runaqa aswan valorniyoj ovejamanta nisqaqa? Chayrayku samarikuna pʼunchaypi allin kajta ruwayqa atikullan”, nispa. 13 Chantá chay runata nerqa: “Makiykita aysariy”, nispa. Makinta aysarejtintaj sanoyaporqa, chay ujnin makin jina. 14 Fariseostaj llojsiytawan Jesusta wañuchinankupaj yachachinakorqanku. 15 Chayta yachaspa Jesusqa riporqa. Ashkha runastaj qhepanta rillarqankutaj.+ Tukuy onqosqastataj sanoyacherqa. 16 Chantá paykunata kamacherqa amapuni pimanpis paymanta willanankuta,+ 17 profeta Isaiaspa nisqan juntʼakunanpaj:

18 “¡Kaymin ajllasqa kamacheyqa,+ munakusqaytaj, paytaqa allinpaj qhawani!+ Payman qosaj espirituyta,+ paytaj nacionesman imachus justicia kasqanta sutʼinchanqa. 19 Mana siminakonqachu,+ nitaj qhaparqachanqachu, nillataj pipis callespi parlasqanta uyarenqachu. 20 Mana lajrasqa caña huecallatapis pʼakenqachu, nitaj ñakʼayllataña laurashaj mechallatapis wañuchenqachu,+ cheqan kajta allinta sayachinankama. 21 Cheqamanta paypa sutinpi naciones suyakonqanku”,+ nispa.

22 Chantá supayniyoj runata pusamorqanku, chay runaqa ciegotaj opitataj karqa, Jesustaj sanoyacherqa. Chay opitataj parlarerqa, qhawarerqataj. 23 Tukuy runastaj tʼukuspa ninakorqanku: “¿Manachu kayqa Davidpa Wawan kanman?”, nispa. 24 Chayta uyarispa fariseosqa nerqanku: “Kay runaqa supaykunata qharqon supaykunaj kamachejninku Satanaspa* atiyninwan”,+ nispa. 25 Jesustaj imatachus yuyashasqankuta yachaspa nerqa: “Mayqen nacionllapipis tʼaqanaku kan chayqa, chay nacionqa chinkapun. Chantá mayqen llajtallapipis chayri familiallapipis tʼaqanaku kan chayqa chinkapullantaj. 26 Ajinallataj, Satanaschus Satanasllatataj qharqon chayqa, pay kikin tʼaqanasqa kashan. Jina kajtenqa gobiernon chinkanqa. 27 Chantá Satanaspa* atiyninwanchus supaykunata qharqoni chayqa, ¿pejpa atiyninwantaj discipulosniykichej supaykunata qharqonkuri? Chayrayku paykunallataj juzgasonqachej. 28 Sichus noqa Diospa espiritunwan supaykunata qharqoni chayqa, Diospa Gobiernonqa taripasunkichejña.+ 29 Chanta, ¿imaynatataj pipis kallpasapa runaj wasinman yaykunman, kapuynintataj apakapunman? ¿Manachu kallpasapa runataraj watanan kanman? Chaymantaraj kapuyninta apakapuyta atinman. 30 Pillapis mana noqawan kajqa, contraypi kashan. Runasta noqawan mana tantajpis, runasta noqamanta ayqechin.+

31 ”Chayrayku niykichej: Runasqa perdonasqa kanqanku tukuy laya* juchasninkumanta, ima sajrata rimasqankumantapis. Espiritoj contranta rimajrí, mana perdonasqachu kanqa.+ 32 Sichus pipis noqaj* contrayta uj simillatapis parlan chayqa, perdonasqa kanqa.+ Pillapis espíritu santoj contranta parlajrí, manapuni perdonasqachu kanqa, ni kay tiempopi,* ni jamoj tiempopipis.+

33 ”Qankunachus sumaj sachʼa kankichej chayqa, poqoyniykichejqa sumajllataj kanqa. Mana allin sachʼa kankichej chayrí, poqoyniykichejqa manallataj allinchu kanqa. Sachʼataqa poqoyninpi rejsinchej.+ 34 Katari uñas,+ ¿imaynatataj allin imasta parlawajchej sajras kashaspari? Sonqopi imachus juntʼa kashan, chaymanta simeqa parlan.+ 35 Kʼacha runaqa allin imasta parlan, sonqonpi allin imas kasqanrayku, sajra runatajrí sajra imasta parlan, sonqonpi sajra imas kasqanrayku.+ 36 Noqatajrí niykichej: Runasqa Juicio Pʼunchaypi cuentata qonqanku,+ tukuy qhasi manakajta parlasqankumanta. 37 Qanpis parlasqaykinejta cheqanpaj qhawasqa kanki, parlasqaykinejllatataj juchachasqa kanki”.

38 Chantá leymanta wakin yachachejkuna, fariseospis Jesusta nerqanku: “Yachachejníy, uj señalta rikuchinawaykuta munayku”,+ nispa. 39 Jesustaj paykunaman kuticherqa: “Kay tiempomanta sajra runas, Diosta wasanchajkuna,* uj señalta mañakushallankupuni. Manataj ima señaltapis rikonqankuchu, manachayqa profeta Jonaspa señalnillanta.+ 40 Imaynatachus Jonás jatun pescadoj wijsanpi kinsa pʼunchayta, kinsa tutatawan karqa,+ ajinallatataj noqapis* jallpʼaj sonqonpi kinsa pʼunchayta, kinsa tutatawan kasaj.+ 41 Ninivemanta runasqa, kay tiempomanta runaswan Juicio Pʼunchaypi kausarimonqanku, paykunatataj juchachanqanku. Ninivemanta runasqa Jonás willasqanrayku juchasninkumanta pesachikorqanku.+ Chaywanpis Jonasmanta nisqaqa, aswan kuraj kaypi kashan.+ 42 Sur ladomanta* reinaqa, kay tiempomanta runaswan Juicio Pʼunchaypi kausarimonqa, paykunatataj juchachanqa. Payqa karu jallpʼamanta jamorqa Salomonpa yachayninta uyarej.+ Chaywanpis Salomonmanta nisqaqa, aswan kuraj kaypi kashan.+

43 ”Millay supayqa uj runamanta llojsispa, chʼaki jallpʼasta purimun samarinanpaj uj lugarta maskʼaspa, manataj tarinchu.+ 44 Chantá nin: ‘Wasiyman kutipusaj, mayqenmantachus llojsiporqani chayman’, nispa. Chayaspataj taripan chʼusajta, pichasqata, kʼachanchasqatataj. 45 Chantá rispa waj qanchis supaykunatawan pusamun, paymanta aswan sajrasta, chay runaman yaykuspataj chaypi tiyakunku. Chay runaj kausaynintaj, ñaupajmanta nisqaqa aswan mana walejman tukupun.+ Ajinallataj kanqa kay tiempomanta sajra runaswanpis”.

46 Jesús runasman parlashajtillanraj, mamanwan hermanosninwan chayamorqanku.+ Paykunaqa Jesuswan parlayta munaspa jawallapi sayasharqanku.+ 47 Jinallapi uj runa Jesusta nerqa: “Mamaykiwan hermanosniykiwan jawapi sayashanku, qanwan parlayta munashanku”, nispa. 48 Jesustaj chay runaman kuticherqa: “¿Pitaj mamayri? ¿Pikunataj hermanosniy kankuri?”, nispa. 49 Makinwan discipulosninta rikuchispataj nerqa: “Kaykunamá kanku mamay, hermanosniypis.+ 50 Pichus cielopi kashaj Tataypa munayninta ruwajqa, chaymin hermanoy, hermanay, mamaytaj”,+ nispa.

13 Jaqay pʼunchaypi, Jesusqa wasimanta llojsispa qocha kantupi tiyaykukorqa. 2 Ashkha runas tantakamojtinkutaj payqa canoaman wicharispa tiyaykukorqa, runastaj qocha kantupi sayasharqanku.+ 3 Chantá Jesusqa kikincharispa+ ashkha imasta paykunaman yachacherqa, kay jinata: “Uj tarpoj runa tarpoj llojsisqa.+ 4 Tarpushajtintaj wakin mujoqa ñan pataman tʼakakusqa, pʼisqostaj jamuspa mikhukapusqanku.+ 5 Wakin mujutaj pisi jallpʼayoj rumiraraman tʼakakusqa. Jallpʼa mana ukhu kasqanraykutaj usqhayllata pʼutumusqa.+ 6 Inti llojsimojtintaj plantitasqa qawipusqanku, saphisnin mana ukhupichu kasqanraykutaj chʼakipusqanku. 7 Wakin mujutaj khishkas chaupiman tʼakakusqa, khishkastaj wiñaspa chay pʼutumojta pʼampaykusqanku.+ 8 Wakin mujutaj sumaj jallpʼaman tʼakakusqa. Wakenqa pachaj jinastawan poqosqa, wakintaj sojta chunkata, wakintajrí kinsa chunkata.+ 9 Pillapis ninriyojqa allinta uyarichun”.+

10 Chantá discipulosnenqa Jesusman qayllaykuspa, taporqanku: “¿Imajtintaj runasman yachachinki kikincharispari?”,+ nispa. 11 Jesustaj kuticherqa: “Qankunataqa Dios yanapasunkichej cielopi kaj Gobiernomanta pakasqa yachayta entiendenaykichejpaj,+ paykunatarí mana. 12 Entiendejqa aswan sumajta entiendenqa. Pisita entiendejtaj, chay entiendesqantapis chinkachenqa.+ 13 Chayrayku paykunamanqa kikincharispa yachachini. Qhawaspapis qhasillata qhawanku, uyarispapis qhasillata uyarinku, nitaj imatapis entiendenkuchu.+ 14 Paykunapi juntʼakun profeta Isaiaspa kay qhelqasqan: ‘Uyarinkichej, nitaj jaykʼajpis entiendenkichejchu. Qhawayta qhawankichej, nitaj jaykʼajpis rikunkichejchu.+ 15 Kay runaspa sonqonkoqa rumiyapun. Ninrisninkuta tapaykukunku,* ñawisninkutapis wisqʼaykunku ni jaykʼaj rikunankupaj, nitaj uyarinankupaj. Chayrayku paykunaqa mana entiendenkuchu imatachus ruwananku kasqanta. Ajinamanta mana noqaman kutirikamunankupaj, nitaj noqa paykunata sanoyachinaypaj’,+ nispa.

16 ”Qankunatajrí kusisqa kankichej rikusqaykichejrayku, uyarisqaykichejraykutaj.+ 17 Cheqatapuni niykichej: Imastachus qankuna rikusqaykichejtaqa ashkha profetas, cheqan runaspis rikuyta munarqanku, manataj rikorqankuchu.+ Imastachus uyarisqaykichejtapis, uyariyta munarqanku, manataj uyarerqankuchu.

18 ”Kunanqa uyariychej tarpoj runamanta kikinchay imachus niyta munasqanta.+ 19 Sichus pipis Diospa Gobiernonmanta willayta uyarispa mana entiendenchu chayqa, Diablo+ jamuspa sonqonpi tarpusqa kajta aparqakapun. Chayqa ñan pataman tʼakasqa mujuman rijchʼakun.+ 20 Pichus Diospa palabranta uyariytawankama kusiywan japʼikun chay runaqa rumirara jallpʼa jina, maymanchus muju tʼakakun chay jina.+ 21 Chaywanpis sonqonpi mana allin saphichasqa kasqanrayku, mana unayta kayta atinchu. Diospa palabranrayku ñakʼariy, qhatiykachaypis rikhurejtin urmanpacha.* 22 Khishkarara jallpʼaman muju tʼakakun chay jallpʼaqa rijchʼakun Diospa palabranta uyarejman. Jinapis kay tiempo* kausaymanta llakiykuna,+ qhapajyayta munapayaypis Diospa palabranta pʼampaykunku. Ajinapitaj chay palabraqa mana poqonchu.+ 23 Sumaj jallpʼaman muju tʼakakun chay jallpʼaqa Diospa palabranta uyarispa entiendejkuna kanku. Kaykunaqa poqonku. Wakenqa pachaj jinastawan poqonku, wakintaj sojta chunkata, wakintajrí kinsa chunkata”.+

24 Jesusqa waj kikinchaytañataj paykunaman willarqa: “Cielopi kaj Gobiernoqa, sumaj mujuta jallpʼanpi tarpoj runaman rijchʼakun. 25 Runas puñunankukamataj, tarpojpa enemigonqa jamuspa trigo tarpusqaman cizaña qhorata tarpuykuytawan ripusqa. 26 Trigo wiñaspa umachashajtinña, cizaña qhorapis rikhurillasqataj. 27 Patronpa kamachisnintaj jamuspa nisqanku: ‘Patronníy, ¿manachu jallpʼaykipi sumaj mujuta tarporqanki? Chanta, ¿imaynapitaj cizaña qhora rikhurinri?’, nispa. 28 Patrontaj paykunaman nisqa: ‘Pi enemigochá kaytaqa ruwan’,+ nispa. Kamachisnintaj tapusqanku: ‘¿Munankichu chay cizaña qhorata tʼiramunaykuta?’, nispa. 29 Patrontaj kutichisqa: ‘Ama jinaychejchu, cizaña qhorata tʼirashaspaqa trigotawan tʼiraykuwajchej. 30 Saqellaychej cosechakama khuska wiñanankuta. Cosecha tiempoña kajtintaj, ruthojkunata nisaj: Ñaupajtaqa cizaña qhorataraj tʼiraychej, marqʼa marqʼatataj wataykuychej ruphachinapaj. Chantá trigota pirwayman jallchʼaychej’,+ nispa”.

31 Jesusqa waj kikinchaytañataj paykunaman willarqa: “Cielopi kaj Gobiernoqa uj mostaza mujuman rijchʼakun, mayqentachus uj runa jallpʼanpi tarpusqa chayman.+ 32 Chay mujoqa tukuy mujusmanta aswan juchʼuysitu kaspapis, wiñaspaqa huertapi kaj tukuy plantasmanta aswan jatun, uj sachʼamantaj tukun. Pʼisqospis jamuspa ramasninpi thapachakunku”.

33 Jesusqa waj kikinchaytañataj paykunaman willarqa: “Cielopi kaj Gobiernoqa levaduraman rijchʼakun, mayqentachus uj warmi chunka kilos* jakʼuman chajruykusqa chayman. Tukuynin masataj poqoykusqa”.+

34 Jesusqa chay tukuy imasta kikincharispapuni runasman yachacherqa. Mana kikincharispaqa manapuni parlajchu.+ 35 Ajinamanta uj profetaj nisqan juntʼakorqa, pay nerqa: “Kikincharispa parlasaj, sutʼinchasajtaj qallariymantapacha* pakasqa karqa chay imasta”,+ nispa.

36 Jesusqa chay runasta kachapuytawan wasiman yaykorqa. Discipulosnintaj payman qayllaykuspa nerqanku: “Trigo tarpusqapi cizaña qhora kikinchaymanta sutʼinchawayku”, nispa. 37 Jesustaj kuticherqa: “Sumaj mujuta tarpojqa noqa* kani. 38 Jallpʼaqa kay mundo.+ Sumaj mujutaj Gobiernoj wawasnin. Cizaña qhoratajrí Diabloj wawasnin.+ 39 Tarpoj enemigoqa Diablo. Cosechaqa kay mundoj imasninpa* tukukuynin, ruthojkunataj ángeles kanku. 40 Imaynatachus cizaña qhorata tʼiraspa ninawan ruphachinku, ajinallataj kay mundoj imasninpa* tukukuyninpipis kanqa.+ 41 Noqaqa* angelesniyta kachamusaj. Paykunataj juchallichejkunata,* sajra imasta ruwajkunatawan Gobiernoymanta orqhonqanku. 42 Chantá paykunata kʼajarishaj hornoman wijchʼuykonqanku.+ Chaypitaj waqanqanku, kirusninkutapis kʼarurachenqanku.* 43 Chaypacha cheqanta ruwajkunaqa, Tatankoj Gobiernonpi inti jina lliphipirenqanku.+ Pillapis ninriyojqa allinta uyarichun.

44 ”Cielopi kaj Gobiernoqa, uj jallpʼapi pʼampasqa qoriman* rijchʼakun. Uj runaqa chayta tarispa watejmanta pʼampaykapusqa. Kusisqataj tukuy imasninta vendemusqa. Chantá chay jallpʼata rantikapusqa.+

45 ”Cielopi kaj Gobiernoqa, sumaj perlasta maskʼaj ranqheroman rijchʼakullantaj. 46 Payqa may valorniyoj perlata tariytawan, tukuy imasninta usqhayllata vendemusqa. Chantá chay perlata rantikapusqa.+

47 ”Cielopi kaj Gobiernoqa rijchʼakullantaj qochaman choqaykusqa pescado japʼina chʼipaman,* mayqenchus tukuy laya* pescadosta japʼin chayman. 48 Chʼipaman pescados juntʼaykojtintaj, pescadoresqa qocha kantuman orqhosqanku. Chaypi tiyaykuspataj allin kajkunata canastasman ajllasqanku,+ mana allin kajkunatataj+ wijchʼusqanku. 49 Ajina kanqa kay mundoj imasninpa* tukukuyninpi. Angelesqa jamuspa, cheqan runasmanta sajra runasta tʼaqanqanku, 50 kʼajarishaj hornomantaj wijchʼuykonqanku. Chaypi paykunaqa waqanqanku, kirusninkutapis kʼarurachenqanku”.

51 Jesusqa taporqa: “Chay tukuy imasta, ¿entiendenkichejchu?”, nispa. Paykunataj kuticherqanku: “Arí”, nispa. 52 Chantá paykunaman nerqa: “Ajina kajtenqa, pi yachachejllapis, cielopi kaj Gobiernomanta yachachisqa kajqa, uj wasiyoj runaman rijchʼakun, pichus waqaychanmanta mosoj imasta, maukʼa imastawan orqhomun chayman”, nispa.

53 Jesusqa chay kikinchaykunamanta parlayta tukuytawan riporqa. 54 Llajtanman chayaspataj,+ sinagogankupi runasman yachacherqa. Paykunataj mayta tʼukuspa nerqanku: “¿Maypitaj kay runa chay jina yachayta tarimorqari? ¿Pitaj atiyta qorqa kay milagrosta ruwananpajri?+ 55 ¿Manachu kayqa carpinteroj wawallan?+ ¿Manachu mamanpis María sutikun? ¿Manachu hermanosninpis Santiago, José, Simón, Judas ima kanku?+ 56 ¿Manachu hermanasninpis kay llajtanchejpi tiyakunku? ¿Imaynapitaj chanta chay imasta ruwayta atinri?”,+ nispa. 57 Chayrayku paykunaqa mana Jesuspi creeyta munarqankuchu.*+ Jesustaj paykunata nerqa: “Uj profetaqa tukuynejpi allinpaj qhawasqa, llajtallanpi, wasillanpi mana”,+ nispa. 58 Mana creesqankuraykutaj, chaypeqa mana ashkha milagrosta ruwarqachu.

14 Jaqay tiempopi Galilea jallpʼapi kamachej Herodesqa,* Jesuspa ruwasqasninmanta uyarerqa.+ 2 Kamachisninmantaj nerqa: “Kayqa Juan Bautista. Wañusqas ukhumanta kausarimun, chayrayku milagrosta ruwan”,+ nispa. 3 Herodesqa aswan ñaupajtaña Juanta japʼichisqa, hermanon Filipojpa warmin Herodiasrayku. Wataykuchispataj carcelman wisqʼaykuchisqa.+ 4 Juan ashkha kutista Herodesman nisqanrayku: “Mana Herodiastaqa warmiykipaj japʼikapuyta atinkichu”,+ nispa. 5 Chayrayku Herodesqa wañuchiyta munaj, runastataj manchachikoj, Juanta profetata jina qhawasqankurayku.+ 6 Herodesta diachashajtinkutaj,+ Herodiaspa warmi wawan tusorqa. Chaytaj Herodesta mayta kusicherqa.+ 7 Chayrayku juraspa chay sipasman nerqa imatachus mañakusqanta qonantapuni. 8 Sipastaj maman matʼiykusqanrayku mañakorqa: “Juan Bautistaj umanta charolapi qoway”,+ nispa. 9 Chayta uyarispa rey Herodesqa llakikorqa. Chaywanpis chaypi kajkunaj ñaupaqenkupi jurasqanrayku, Juanpa umanta qonankuta kamacherqa. 10 Chayrayku carcelpi Juanpa umanta qholuchimorqa. 11 Chantá chay umanta charolapi apamuspa sipasman jaywarqanku, sipastaj mamanman aparqa. 12 Chay qhepata Juanpa discipulosnenqa, jamuspa ayanta* apakaporqanku, pʼampamorqankutaj. Chantá Jesusman willamorqanku. 13 Jesusqa chayta uyarispa, canoapi chʼinnejman riporqa sapallan kananpaj. Chayta yachaytawan runasqa llajtasmantapacha chakipi qhepanta rerqanku.+

14 Jesusqa qocha kantuman chayaspa ashkha runasta rikorqa. Paykunata khuyakuspataj,+ onqosqasta sanoyacherqa.+ 15 Tardeyaykushajtintaj discipulosnenqa qayllaykuspa nerqanku: “Kaynejqa chʼinpacha, tardeyaykushanñataj. Runasta kachapullayña mikhunata ranchosmanta rantikamunankupaj”,+ nispa. 16 Jesustajrí nerqa: “Mana ripunankuchu tiyan, qankuna mikhunata qoychej”, nispa. 17 Paykunataj nerqanku: “Kaypeqa phishqa tʼantaswan iskay pescadosllawan kapuwayku”, nispa. 18 Jesustaj nerqa: “Chayta apamuwaychej”, nispa. 19 Chantá runasta pasto patapi tiyaranankuta kamachiytawan, chay phishqa tʼantasta, chay iskay pescadostawan oqharerqa, cielota qhawarispataj Diosman graciasta qorqa.+ Tʼantasta partiraytawantaj discipulosninman jaywarqa, paykunataj runasman jaywarqanku. 20 Jinapi tukuyninku sajsakunankukama mikhorqanku. Puchoj parti tʼantastataj 12 canastas juntʼata tantarqanku.+ 21 Chay mikhojkunaqa phishqa waranqa jina qharis karqanku, mana yupaspalla warmista, nitaj wawastapis.+ 22 Jesustaj chay ratopacha discipulosninta canoaman wicharicherqa qocha chimpaman ñaupashanankupaj, runasta kacharpayanankama.+

23 Runasta kacharpayaytawantaj, Jesusqa sapallan orqoman wicharerqa Diosmanta mañakoj.+ Tutayaykunankamapis sapallan chaypi kasharqa. 24 Chaykama canoaqa karupiña* kasharqa. Ñaupaqenkumanta sinchʼita wayramusqanraykutaj, yakoqa qhollchoqeyaspa kayman jaqayman canoata apaykachasharqa. 25 Niraj sutʼiyamushajtintaj,* Jesusqa yaku patanta purispa paykunaman qayllaykusharqa. 26 Discipulosnenqa yaku patanta jamushajta rikuspa mayta mancharikuspa nerqanku: “¿Imataj jamushanri?”, nispa. Chantá manchariywan qhaparikorqanku. 27 Jesustaj usqhayllata nimorqa: “Noqa kani, ama manchachikuychejchu”, nispa.+ 28 Pedrotaj kuticherqa: “Señor, qanchus kanki chayqa, kamachiway kay yaku patanta qanman jamunayta”, nispa. 29 Paytaj nerqa: “¡Jamuy!”, nispa. Pedrotaj canoamanta uraykuytawan, yaku patanta Jesusman rerqa. 30 Chaywanpis sinchʼi wayrata qhawarispa mancharikorqa, yakuman chinkaykushaspataj qhaparerqa: “¡Señor, salvaway!”, nispa. 31 Chay ratopacha Jesusqa Pedrota makinmanta aysarispa nerqa: “Pisi creeyniyoj runa. ¿Imaraykutaj iskayrayankiri?”,+ nispa. 32 Canoaman wicharisqankutawantaj, sinchʼi wayraqa thañiporqa. 33 Canoapi kajkunataj Jesuspa ñaupaqenpi kʼumuykukuspa nerqanku: “Qanqa Diospa Wawanpuni kanki”, nispa. 34 Qochata pasaspataj, Genesaret jallpʼaman chayarqanku.+

35 Chay llajtayoj runastaj Jesusta rejsiytawan, chay llajtaj muyuynintinpi willaracherqanku Jesús chayamusqanta. Runastaj tukuy onqosqasta payman apamorqanku. 36 Maytataj mañakorqanku ropanpa waychʼasnillantapis* llankharichinanta.+ Tukuy llankharejkunataj sanoyaporqanku.

15 Chantá Jerusalenmanta fariseos, leymanta yachachejkunapis,+ Jesusman qayllaykuspa taporqanku: 2 “¿Imaraykutaj discipulosniyki ñaupa tataspa costumbresninkuta mana ruwankuchuri? Mikhunankupajqa mana makisninkuta mayllakunkuchu”,*+ nispa.

3 Jesustaj kuticherqa: “¿Imaraykutaj qankunapis costumbresniykichejta ruwanaykichejrayku Diospa kamachisqasninta mana kasukunkichejchuri?+ 4 ¿Manachu Diosqa nin ‘tataykita, mamaykitawan respetay’ nispa?+ ¿Manachu nillantaj ‘pichus tatanta chayri mamanta maldicejqa wañuchisqa kachun’ nispa?+ 5 Qankunatajrí ninkichej: ‘Pillapis tatanta chayri mamanta niyta atillan: “Yanapasunaypaj imasniychus kapuwasqanqa Diospajña tʼaqasqa kashan”,+ nispa. 6 Jinapeqa manaña tatanta chayri mamanta yanapananchu tiyan’, nispa. Ajinata qankunaqa costumbresniykichejrayku Diospa palabranta mana valechinkichejchu.+ 7 Puraj uyas, profeta Isaiasqa allinta qankunamanta nerqa:+ 8 ‘Kay runasqa siminkumanta jawallaman jatunchawanku, sonqonkutajrí noqamanta may karunchasqa kashan. 9 Qhasillata yupaychawanku. Runaspa kamachisqallanta yachachinku Diospa yachachiyninpis kanman jina’,+ nispa”. 10 Chantá runasta wajyaspa nerqa: “Uyariychej, entiendeychejtaj kayta:+ 11 Mana mikhusqanchu runataqa chʼichichan, siminmanta llojsimojmá runataqa chʼichichan”,+ nispa.

12 Chantá discipulosnenqa Jesusman qayllaykuspa taporqanku: “¿Reparankichu fariseosqa nisqaykita uyarispa phiñarikusqankuta?”,+ nispa. 13 Jesustaj kuticherqa: “Ima plantallapis cielopi kaj Tataypa mana plantasqanqa, saphinmantapacha tʼirasqa kanqa. 14 Jina kachunku. Paykunaqa ciegos kashaspa wajkunata pusaykachanku. Sichus uj ciego waj ciegota pusaykachan chayqa, iskayninku tʼoqoman urmaykonqanku”,+ nispa. 15 Pedrotaj nerqa: “Chay kikinchayta sutʼinchawayku”, nispa. 16 Jesustaj kuticherqa: “¿Nirajchu qankunapis entiendenkichej?+ 17 ¿Nichu reparankichej uj runa imatachus mikhusqanqa wijsanman yaykusqanta, chaymantataj llojsisqanta? 18 Simimanta llojsej imastaj sonqomanta llojsimun, chaykunamá runataqa chʼichichan.+ 19 Runaspa sonqonmantaqa llojsimun sajra yuyaykuna.+ Chayrayku runata wañuchinku, qhenchachakunku, khuchichakuspa juchallikunku,* suwakunku, llullakunku, sajratataj rimanku. 20 Chaykunamá runataqa chʼichichan. Mana allin mayllasqa makiswan* mikhuytajrí mana runataqa chʼichichanchu”, nispa.

21 Jesusqa chaymanta puririspa Tiro ladoman, Sidón ladoman rerqa.+ 22 Chaynejmanta uj fenicia* warmi jamuspataj, jatunmanta Jesusta nerqa: “Khuyarikuway ari Señor, Davidpa Wawan. Warmi wawayta anchataña supay ñakʼarichishan”,+ nispa. 23 Jesustaj ni imata kuticherqachu. Discipulosnintaj Jesusman qayllaykuspa nerqanku: “Chay warmita kachapuy, qhaparispa qhepanchejta jamushan”, nispa. 24 Paytaj kuticherqa: “Diosqa Israel nacionmanta chinkasqa ovejasllaman kachamuwan”,+ nispa. 25 Chay warmitaj qayllaykuytawan Jesuspa ñaupaqenman qonqoriykukuspa rogakorqa: “¡Señor, yanaparillaway ari!”, nispa. 26 Jesustaj kuticherqa: “Mana allinchu wawaspa tʼantankuta qhechuspa alqetusman choqayqa”, nispa. 27 Warmitaj nerqa: “Arí Señor. Chaywanpis alqetusqa dueñosninkoj mesanmanta tʼanta tʼunas tʼakakamusqanta mikhunku”,+ nispa. 28 Jesustaj chay warmiman nerqa: “Creesqaykeqa may jatun. Munasqaykiman jina ruwakuchun”, nispa. Wawantaj chay ratopacha sanoyaporqa.

29 Chaymanta ripuspataj Jesusqa Galilea qocha qayllaman chayarqa,+ orqoman wicharispataj chaypi tiyaykukorqa. 30 Chantá ashkha runas Jesusman qayllaykorqanku, pusamorqankutaj cojosta, ñukʼusta, ciegosta, opitasta, waj ashkha onqosqastawan. Ñaupaqenman churaykojtinkutaj, Jesusqa paykunata sanoyacherqa.+ 31 Runastaj mayta tʼukorqanku, rikuspa opitasta parlajta, ñukʼusta sanoyapojta, cojosta allinta purirejta, ciegostapis rikojta. Chayrayku Israelpa Diosninta jatuncharqanku.+

32 Jesustaj discipulosninta wajyaspa nerqa: “Kay runasmanta llakikuni,+ kinsa diastaña noqawan khuska kashanku, nitaj mikhunankupaj imankupis kanchu. Mana munanichu mana mikhusqasta kachapuyta, ichapis ñanpi desmayarpankuman”,+ nispa. 33 Discipulosnintaj nerqanku: “¿Maypitaj kay chʼin lugarpi kay tukuy runasta sajsachinapaj jina tʼantata tarisqaykuri?”,+ nispa. 34 Jesustaj paykunata taporqa: “¿Mashkha tʼantastaj tiyapusunkichej?”, nispa. Paykunataj kuticherqanku: “Qanchis tʼantaswan, uj mashkha pescaditosllawan tiyapuwayku”, nispa. 35 Chantá Jesusqa runasta kamacherqa pampapi tiyaranankuta. 36 Chay qanchis tʼantasta, chay pescadostawan japʼispataj Diosman graciasta qorqa. Chantá partiraspa discipulosninman jaywarqa, paykunataj runasman jaywarqanku.+ 37 Tukuyninkutaj sajsakunankukama mikhorqanku. Chantá puchoj parti tʼantastaqa qanchis jatuchaj canastas juntʼata tantarqanku.+ 38 Chay mikhojkunaqa tawa waranqa qharis karqanku, mana yupaspalla warmista, nitaj wawasta. 39 Chay ashkha runasta kachapuytawan, Jesusqa canoaman wicharerqa, Magadán cheqanejmantaj rerqa.+

16 Chantá fariseoswan saduceoswanqa Jesusman qayllaykorqanku, pantachiyta munaspataj cielomanta uj señalta rikuchinanta mañakorqanku.+ 2 Jesustaj kuticherqa: “Qankunaqa chʼisiyaykushajtin ninkichej: ‘Qʼayaqa sumaj pʼunchay kanqa, cielo pukayarimushan’, nispa. 3 Tutamantataj ninkichej: ‘Kunanqa chirimonqa, paramonqataj. Cieloqa pukayarimushan, phuyusqataj kashan’, nispa. Qankunaqa cielota qhawarispa reparayta yachankichej imayna pʼunchaychus kananta, tiempospa señalesnintataj mana reparayta yachankichejchu. 4 Kay tiempomanta sajra runas, Diosta wasanchajkuna* uj señalta mañakushallankupuni.+ Manataj ima señaltapis rikonqankuchu, manachayqa Jonaspa señalnillanta”,+ nispa. Chayta niytawan Jesusqa paykunata saqerpayaspa riporqa.

5 Chantá qocha chimpaman chayarqanku, discipulosnintaj qonqasqanku tʼantata apakuyta.+ 6 Jesustaj paykunata nerqa: “Allinta qhawakuychej, cuidakuychejtaj fariseospa, saduceospa levadurankumanta”,+ nispa. 7 Paykunataj ninakorqanku: “Mana tʼantata apamunchejchoqa”, nispa. 8 Jesusqa chay nisqankuta reparaspa nerqa: “Pisi creeyniyoj runas. ¿Imaraykutaj ninakushankichej mana tʼantata apamunchejchu nispari? 9 ¿Manarajchu entiendenkichej imamantachus parlashasqayta? ¿Manachu yuyarikunkichej phishqa tʼantasmanta phishqa waranqa qharis mikhusqankuta, puchojtataj mashkha canastastarajchus oqharisqaykichejta?+ 10 ¿Nillatajchu yuyarikunkichej qanchis tʼantasmanta tawa waranqa qharis mikhusqankuta, puchojtataj mashkha jatuchaj canastastarajchus oqharisqaykichejtapis?+ 11 Mana tʼantamantachu parlashani. ¿Imaraykutaj chayta mana reparankichejchu? Fariseospa, saduceospa levadurankumanta allinta qhawakunaykichejta nishaykichej”,+ nispa. 12 Chaymantaraj entienderqanku Jesusqa mana tʼantata ruwanapaj levaduramantachu parlashasqanta. Manachayqa fariseospa, saduceospa yachachiyninkumanta allinta qhawakunankuta nishasqa.

13 Cesarea de Filipoman chayaspataj, Jesusqa discipulosninta taporqa: “¿Pi kasqaytataj* runas ninku?”,+ nispa. 14 Paykunataj kuticherqanku: “Wakenqa ninku Juan Bautista kasqaykita,+ wakintaj Elías kasqaykita,+ wakintajrí Jeremías, wakintaj ujnin profeta kasqaykita”, nispa. 15 Jesús tapullarqataj: “Qankunarí, ¿pi kasqaytataj ninkichej?”, nispa. 16 Simón Pedrotaj kuticherqa: “Qanqa Cristo kanki,+ kausaj Diospa Wawan”,+ nispa. 17 Jesustaj nerqa: “Kusikuy Simón, Jonaspa wawan. Chaytaqa mana runachu sutʼinchasorqa, manachayqa cielopi kashaj Tatay.+ 18 Chantapis niyki: Qanqa Pedro kanki.+ Noqataj kay chhanka+ patapi congregacionniyta* sayarichisaj, wañuytaj* mana atipanqachu. 19 Cielopi kaj Gobiernoj llavesninta qosqayki. Imatachus kay jallpʼapi watasqaykeqa, cielopi watasqaña kashanqa. Imatachus kay jallpʼapi phaskarasqaykipis, cielopi phaskarasqaña kashanqa”, nispa. 20 Chantá discipulosninta allinta kamacherqa ni piman willanankuta pay Cristo kasqanta.+

21 Chaymantapacha Jesusqa discipulosninman sutʼinchayta qallarerqa: “Jerusalenman rinaypuni tiyan. Kurajkuna, kuraj sacerdotes, leymanta yachachejkunapis ñakʼarichiwanqanku, wañuchiwanqankutaj. Chantá kinsa pʼunchayninman kausarichisqa kasaj”,+ nispa. 22 Jinapi Pedroqa Jesusta wajnejman pusaspa kʼamerqa: “Señor, ama chaytaqa parlallaypischu. Mana chay imaspeqa rikukunkichu”,+ nispa. 23 Jesustajrí kutirikuspa Pedrota nerqa: “¡Riy kaymanta Satanás! Qanqa pantachiyta munawanki, mana Dios yuyasqanman jinachu yuyashanki, manachayqa runas yuyasqankuman jinalla”,+ nispa.

24 Chantá Jesusqa discipulosninta nerqa: “Sichus pipis qhepayta jamuyta munan chayqa, pay kikinta chejnikuchun,* ñakʼarina kʼaspin* aparisqataj qhepayta jamullachunpuni.+ 25 Kausayninta salvayta munajqa wañonqa. Noqarayku wañojrí watejmanta kausanqa.+ 26 Chanta, ¿ima allintaj runapaj kanman mundo enterota japʼikapojtin, kausaynintataj chinkachejtinri?+ ¿Imatataj runa qoyta atinman kausayninrayku?+ 27 Noqaqa* Tataypa atiyninpi angelesniywan jamusaj, sapa ujmantaj ruwasqanman jina qopusaj.+ 28 Cheqatapuni niykichej: Kaypi kajkunamanta wakenqa mana wañonqankuchu, noqata* Gobiernoypi jamushajta rikunawankukama”.+

17 Sojta pʼunchayninman Jesusqa Pedrota, Santiagota, Santiagoj hermanon Juantawan uj jatun orqoman pusarqa. Chaymanqa paykunalla rerqanku.+ 2 Ñaupaqenkupitaj Jesusqa uj jina rijchʼayniyojman tukorqa. Uyanqa inti jina kʼancharerqa, ropantaj yurajman tukorqa kʼanchay jina.+ 3 Jinallapi Moisestawan Eliastawan rikorqanku Jesuswan parlashajta. 4 Pedrotaj Jesusta nerqa: “Señor, sumajpuni kaypi kasqaykoqa. Munajtiykeqa kaypi kinsa chʼujllasta ruwasaj, ujta qanpaj, ujta Moisespaj, ujtataj Eliaspaj”, nispa. 5 Pedro parlashajtillanraj kʼancharishaj phuyu paykunata pʼampaykorqa. Jinallapi Diosqa phuyu ukhumanta nimorqa: “Kaymin munasqa Wawayqa, pitachus allinpaj qhawani.+ Payta uyariychej”,+ nispa. 6 Chayta uyariytawan discipulosnenqa, mayta mancharikuspa pampakama kʼumuykukorqanku. 7 Jesustaj qayllaykuspa paykunata llankharerqa, nerqataj: “Sayariychej. Ama manchachikuychejchu”, nispa. 8 Qhawarispataj manaña pitapis rikorqankuchu, manachayqa Jesusllataña. 9 Orqomanta uraykamushajtinkutaj, Jesusqa discipulosninta kamacherqa: “Chay rikusqaykichejtaqa ama pimanpis willankichejchu noqa* kausarichisqa kanaykama”,+ nispa.

10 Discipulosnintaj Jesusta taporqanku: “¿Imaraykutaj chanta leymanta yachachejkuna ninku Eliasraj ñaupajta jamunantari?”.+ 11 Jesustaj kuticherqa: “Arí, Eliasrajpuni ñaupajta jamonqa, tukuy imatataj allinchanqa.+ 12 Chaywanpis niykichej: Eliasqa jamunña, paykunataj mana rejserqankuchu, munasqankutataj payta ruwarqanku.+ Kikinta noqatapis* ñakʼarichiwanqanku”,+ nispa. 13 Discipulosnenqa chaypiraj repararqanku Juan Bautistamanta parlashasqanta.

14 Ashkha runas kasharqanku, chayman chayajtinkutaj,+ uj runa Jesusman qayllaykorqa, ñaupaqenpi qonqoriykukuspataj nerqa: 15 “Señor, qhari wawayta khuyaripuway ari. Tʼuku onqoywan mayta sufrishan. Sapa kuti ninamantaj yakumantaj urmaykun.+ 16 Discipulosniykiman pusamorqani, paykunataj mana sanoyachiyta atinkuchu”, nispa. 17 Jesustaj nerqa: “Ay kay tiempomanta mana creej runas, juchasapas.+ ¿Maykʼajkamataj qankunawan kallasajpuniri? ¿Maykʼajkamataj aguantasqaykichejri? Chay waynuchuta kayman pusamuwaychej”, nispa. 18 Chantá Jesusqa supayta kʼamerqa, supaytaj waynuchumanta llojserqa. Waynuchutaj chay rato sanoyaporqa.+ 19 Chaymantataj discipulosnenqa Jesusman qayllaykuspa sapallanpi taporqanku: “¿Imaraykutaj chay supayta mana qharqoyta aterqaykuchuri?”, nispa. 20 Paytaj kuticherqa: “Pisita creesqaykichejrayku. Cheqatapuni niykichej: Creesqaykichejchus mostaza mujitu chhikitallanpis kanman chayqa, kay orqota niwajchej ‘jaqayman ithiriy’ nispa, ithirinmantaj. Mana imapis qankunapaj kanmanchu mana atikojqa”,+ nispa. 21 *

22 Galileapi tantasqa kashajtinku, Jesusqa discipulosninman nerqa: “Noqataqa* enemigosniypa makinkuman jaywaykuwanqanku,+ 23 paykunataj wañuchiwanqanku, kinsa pʼunchayninmantaj kausarichisqa kasaj”,+ nispa. Chayta uyarispa discipulosnenqa maytapuni llakikorqanku.

24 Capernaumman chayasqankutawan, templopaj impuestota* cobraj runas Pedroman qayllaykorqanku, taporqankutaj: “¿Manachu yachachejniyki templopaj impuestota pagan?”,+ nispa. 25 Pedrotaj kuticherqa: “Arí, pagan”, nispa. Pedro wasiman yaykojtintaj, niraj imata nishajtin Jesús payta taporqa: “¿Ima ninkitaj qan Simón? ¿Pikunamantá kay jallpʼapi reyes imaymana impuestosta cobranku? ¿Wawasninkumantachu waj runasmantachu?”, nispa. 26 Pedrotaj kuticherqa: “Waj runasmanta”, nispa. Jesustaj nerqa: “Jina kajtenqa, reypa wawasnin mana impuestosta pagankuchu. 27 Chaywanpis ama paykuna rimanankupaj,+ qochaman rispa anzuelota choqaykamuy. Ñaupajta orqhosqayki pescadoj siminta kicharispa uj qolqeta* tarinki. Chay qolqeta paykunaman pagamuy, noqamanta qanmantawan”, nispa.

18 Chaypacha discipulosnenqa Jesusman qayllaykuspa taporqanku: “¿Pitaj chanta cielopi kaj Gobiernopi aswan kurajri?”,+ nispa. 2 Jesustaj uj wawata wajyaspa chaupinkuman sayaykucherqa. 3 Nerqataj: “Cheqatapuni niykichej: Sichus kikillanpuni kankichej, manataj wawas jinachu kankichej chayqa,+ ni jaykʼaj cielopi kaj Gobiernoman yaykunkichejchu.+ 4 Sichus pipis kay wawa jina kʼumuykukoj sonqo kanqa chayqa, cielopi kaj Gobiernopi aswan kuraj kanqa.+ 5 Pillapis uj wawata kay wawata jina sutiypi wajyarikojqa, noqatapis wajyarikullawantaj. 6 Noqapi creejkunaqa wawas jina kanku. Sichus pipis ujninta juchaman urmachinman chayqa, aswan allin kanman chay runapajqa burros muyuchinku chay molino rumita kunkanman warkhuykuspa mar qochaman wijchʼuykunanku.+

7 ”¡Ay kay mundopi wajkunata juchaman urmachejkunamanta! Wajkunata juchaman urmachejkunaqa kanqankupuni. Chaywanpis, ¡ay chay runasmanta! 8 Chayrayku, makiykichus chayri chakiykichus pantachisunki* chayqa, khuchukuspa karuman wijchʼuy.+ Aswan allin kanman chʼulla makilla chayri chʼulla chakilla kausayta japʼinaykeqa, iskay makisniyoj chayri iskay chakisniyoj wiñay ninaman wijchʼuykusqa kanaykimantaqa.+ 9 Sichus ñawiykipis pantachisunki chayqa, sikʼikuspa karuman wijchʼuy. Aswan allin kanman chʼulla ñawilla kausayta japʼinaykeqa, iskay ñawisniyoj Hinón wayqʼo* ninaman wijchʼuykusqa kanaykimantaqa.+ 10 Pajtataj kay juchʼuykunamanta mayqellantapis pisipaj qhawashawajchej. Noqa niykichej, cielopi kaj angelesninkoqa, cielopi kashaj Tataypa ñaupaqellanpipuni kashanku.*+ 11 *

12 ”¿Ima niwajchejtaj qankuna? Uj runa 100 ovejasniyoj kashajtin, sichus ujnin ovejan chinkanman chayqa,+ ¿manachu 99 ovejasninta orqospi saqespa chinkasqa ovejanta maskʼamunman?+ 13 Cheqatapuni niykichej, tarikapuspaqa, chay ovejanmanta astawan kusikonqa, chay 99 mana chinkajkunamanta nisqaqa. 14 Cielopi kashaj Tataypis,* manallataj munanchu kay juchʼuykunamanta ni ujpis chinkananta.+

15 ”Chayrayku sichus hermanoyki contraykita juchallikun chayqa, rispa pantasqanta sapallanpi sutʼinchamuy.*+ Uyarisonqa chayqa, hermanoykita cheqan ñanman kutirichinki.+ 16 Mana uyarisojtenqa, ujta chayri iskayta pusakuy. Ajinamanta iskay chayri kinsa testigospa nisqankuwan tukuy ima sutʼinchakunanpaj.+ 17 Paykunata mana uyarejtenqa congregacionman willay. Congregaciontapis manallataj uyarejtenqa, nacionesmanta runata jinallaña qhaway,+ impuesterota jinataj.+

18 ”Cheqatapuni niykichej: Imastachus kay jallpʼapi watasqaykichejqa cielopi watasqaña kanqa. Imastachus kay jallpʼapi phaskarasqaykichejpis cielopi phaskarasqaña kanqa. 19 Cheqatapuni nillaykichejtaj: Sichus qankunamanta iskay ukhu kay jallpʼapi uj yuyayllaman chayaspa, imallatapis mañakunkichej chayqa, cielopi kashaj Tatayqa qosonqachej.+ 20 Maypichá iskay chayri kinsa sutiypi tantasqa kashanku,+ chaypi noqapis kashani paykunaj chaupinkupi”.

21 Chantá Pedroqa Jesusman qayllaykuspa taporqa: “Señor, hermanoy contraypi juchallikojtin, ¿mashkha kutitataj perdonasaj? ¿Qanchis kutitachu?”, nispa. 22 Jesustaj kuticherqa: “Noqa niyki: Mana qanchis kutillatachu, manachayqa 77 kutista.+

23 ”Chayrayku cielopi kaj Gobiernoqa rijchʼakun uj rey kamachisninmanta cuentata mañajman. 24 Cuentata mañayta qallarejtintaj, chunka waranqa talentos* manuyoj kamachinta pusamusqanku. 25 Ni imanwan manunta pagayta atejtintaj, reyqa kamachisqa vendenankuta chay runata, warminta, wawasninta, tukuy imasnintapis. Chaywan manunta pagananpaj.+ 26 Kamachitaj ñaupaqenman qonqoriykukuspa rogarikusqa: ‘Suyarillaway ari, tukuyninta pagapullasqayki’, nispa. 27 Reynintaj mayta khuyakuspa kamachinta kacharipusqa, manuntapis perdonapusqa.+ 28 Chay kamachitaj llojsispa uj kamachi masinta taripamusqa, pichus 100 denario* qolqe manun kasqa. Payta japʼiytawantaj kunkanmanta qʼallpispa nisqa: ‘Manususqayta qʼalitunta pagapuway’, nispa. 29 Kamachi masintaj qonqoriykukuspa mayta rogarikusqa: ‘Suyarillaway ari, pagapullasqayki’, nispa. 30 Paytajrí mana uyarillaytapis munasqachu. Astawanqa ripusqa, carcelmantaj wisqʼaykuchisqa manunta paganankama. 31 Kamachi masisnintaj chayta yachaspa mayta llakikusqanku, rispataj reyninkuman chay tukuy imasta willamusqanku. 32 Chantá reyqa chay kamachinta wajyachispa nisqa: ‘Sajra kamachi, mayta mañakuwajtiyki noqaqa tukuy manuykita perdonarqayki. 33 ¿Manachu qanpis kamachi masiykita khuyakunallaykitaj karqa, imaynatachus khuyakorqayki ajinata?’,+ nispa. 34 Reyqa mayta phiñakuspa chay kamachinta carcelerosman jaywaykusqa tukuy manunta pagapunankama. 35 Kikillantataj ruwasonqachej cielopi kaj Tatayqa,+ manachus tukuy sonqo hermanosniykichejta perdonankichej chayqa”.+

19 Jesusqa chay imasta parlayta tukuytawan, Galileamanta puririspa Judeaj lindesninman* chayarqa, Jordán mayoj chimpanman.+ 2 May chhika runastaj qhepanta rerqanku, chaypitaj onqosqasta sanoyacherqa.

3 Fariseostaj Jesusman qayllaykorqanku pantachiyta munaspa, taporqankutaj: “¿Uj runa atillanchu warminmanta divorciakuyta imallamantapis?”,+ nispa. 4 Jesustaj kuticherqa: “¿Manachu leerqankichej Diosqa runata qallariypi qharitawan warmitawan ruwasqanta?+ 5 Nerqataj: ‘Chayrayku qhareqa tatanta, mamantawan saqespa warminman ujchaykukonqa,* iskayninkutaj ujllaña kanqanku’,*+ nispa. 6 Ajinapeqa manaña iskaychu kanku, manachayqa ujllaña. Chayrayku Diospa ujchasqantaqa* ama pipis tʼaqachunchu”,+ nispa. 7 Fariseostaj nerqanku: “Chanta, ¿imaraykutaj Moisés kamacherqa uj qhari divorcio papelta warminman qospa kachapunantari?”,+ nispa. 8 Jesustaj kuticherqa: “Moisesqa rumi sonqo kasqaykichejrayku saqesorqachej warmiykichejmanta divorciakunaykichejta.+ Chaywanpis qallariypeqa mana ajinachu karqa.+ 9 Noqatajrí niykichej: Pillapis warminmanta divorciakuspa wajwan casaraykun chayqa, qhenchachakun. Warmin khuchichakuy juchaman urmajtillan* divorciakuyta atin”,+ nispa.

10 Discipulosnintaj nerqanku: “Casado kausay ajina kajtenqa, casarakoyqa mana allinchu”, nispa. 11 Jesustaj nerqa: “Mana tukuychu kay nisqataqa juntʼayta atinku, pikunamanchus Dios chay atiyta regalota jina qon chaykunalla.+ 12 Wakin qharisqa nacekusqankumantapacha mana casarakunankupajchu kanku, wakintataj runas capanku. Wakintajrí paykunapuni mana casarakunkuchu cielopi kaj Gobiernorayku. Pichus mana casarakuspalla kakuyta atejqa kakullachun”,+ nispa.

13 Chantá wawasta Jesusman pusamorqanku, makisninta paykunaman churaykuspa* Diosmanta mañapunanpaj. Discipulosnintajrí chay pusamojkunata kʼamerqanku.+ 14 Jesustaj nerqa: “Saqeychej wawasta noqaman jamunankuta, ama jarkʼaychejchu. Cielopi kaj Gobiernoqa paykuna jina kajkunajta”,+ nispa. 15 Wawasman makisninta churaykuytawantaj riporqa.

16 Chaypacha uj runa Jesusman qayllaykuspa taporqa: “Yachachejníy, ¿ima kʼacha ruwaykunatataj ruwanay tiyan wiñay kausayta japʼinaypajri?”,+ nispa. 17 Jesustaj chay runata nerqa: “¿Imaraykutaj kʼacha kajmanta noqata tapuwanki? Dioslla kʼachaqa.+ Wiñay kausayta japʼiyta munanki chayqa, Diospa kamachiykunasninta kasunallaykipuni tiyan”,+ nispa. 18 Chay runataj taporqa: “¿Mayqenkunata?”, nispa. Jesustaj kuticherqa: “Ama runata wañuchinkichu,+ ama qhenchachakunkichu,+ ama suwakunkichu,+ ama llulla testigomanta sayankichu,+ 19 tataykita, mamaykitawan respetanki,+ runa masiykitapis munakunki qan kikiykita jina”,+ nispa. 20 Chay joventaj nerqa: “Tukuy chaykunataqa kasukuniñapuni. ¿Imatawan ruwanay tiyan?”, nispa. 21 Jesustaj kuticherqa: “Sichus Diosta allintapuni yupaychayta munanki chayqa,* tukuy imasniykita vendemuspa wajchasman chay qolqeta qopuy. Ajinamanta cielopi may kapuyniyoj kanki,+ chantá qhepayta jamuy”,+ nispa. 22 Chay jovenqa chayta uyarispa llakisqa riporqa, manchay qhapaj kasqanrayku.+ 23 Chantá Jesusqa discipulosninta nerqa: “Cheqatapuni niykichej, uj qhapaj runaqa cielopi kaj Gobiernoman mana yaykuyta atillanqachu.+ 24 Ujtawan niykichej: Uj camelloraj agujaj ninrinta pasayta atinman, uj qhapaj runa Diospa Gobiernonman yaykunanmantaqa”,+ nispa.

25 Chayta uyarispa discipulosnenqa, maytapuni tʼukorqanku, nerqankutaj: “Ajina kajtin, ¿pitaj salvakuyta atinmanri?”,+ nispa. 26 Jesustaj paykunata allinta qhawarispa nerqa: “Runaspaj chayqa mana atikunchu, Diospajrí tukuy imapis atikullan”,+ nispa.

27 Pedrotaj kuticherqa: “Noqaykoqa tukuy imata saqespa qhepaykita jamuyku. ¿Imataj noqaykupaj kanqari?”,+ nispa. 28 Jesustaj paykunata nerqa: “Cheqatapuni niykichej: Noqa* jatun kamachina tiyanaypi tiyaykukojtiy, Diosqa tukuy imata mosojyachenqa. Chaypacha qankunapis, qhepayta jamusqaykichejrayku 12 kamachina tiyanaspi tiyaykukullankichejtaj, Israelpa 12 ayllusninta* juzganaykichejpaj.+ 29 Pichus wasisninta, hermanosninta, hermanasninta, tatanta, mamanta, wawasninta chayri jallpʼasninta sutiyrayku saqejqa, pachaj jinastawanraj japʼenqa, wiñay kausaytapis japʼillanqataj.+

30 ”Chaywanpis ñaupajpi kajkunamanta ashkhasqa qhepapi kanqanku, qhepapi kajkunamanta ashkhastaj ñaupajpi kanqanku.+

20 ”Cielopi kaj Gobiernoqa uva huertayoj runaman rijchʼakun, pichus tutamanta uva huertanpaj peonesta minkʼaj llojsisqa.+ 2 Payqa peoneswan parlasqa uj denario* qolqeta diantinmanta pagananpaj. Chantá uva huertanman kachasqa. 3 Ujtawan las nueveta jina llojsispa, mercado plazapi mana llankʼanayoj runasta sayashajta rikullasqataj. 4 Paykunatataj nisqa: ‘Qankunapis uva huertaypi llankʼamuychej, maychus kajta pagapusqaykichej’, nispa. 5 Paykunataj risqanku. Uva huertayojqa ujtawan chaupi pʼunchay qayllata, chantá tarden las tres chayta llojsispa peonesta minkʼamullasqataj. 6 Tarden las cinco chayta llojsispa wajkunata sayashajta tarillasqataj, nisqataj: ‘¿Imaraykutaj diantinta kaypi mana llankʼaspa kashankichejri?’, nispa. 7 Paykunataj nisqanku: ‘Mana pipis minkʼakuwaykuchu’, nispa. Paytaj nisqa: ‘Qankunapis uva huertaypi llankʼamuychej’, nispa.

8 ”Chʼisiyaykuyta uva huertayojqa kuraj kamachinta nisqa: ‘Peonesta wajyaspa pagapuy,+ qhepata jamojkunamanta qallarispa, ñaupajta jamojkunapi tukuchaspa’, nispa. 9 Tardenpi las cincomanta llankʼajkunamanqa, sapa ujman uj denario* qolqeta pagapusqa. 10 Chayrayku diantinta llankʼajkunaqa, yuyasqanku aswan ashkhata japʼinankuta. Chaywanpis paykunamanqa uj denario* qolqellatataj pagapusqa. 11 Pagonkuta japʼiytawantaj uva huertayojpaj rimayta qallarisqanku. 12 Nisqankutaj: ‘Kay qhepata jamojkunaqa uj horallata llankʼanku, qantaj noqaykuman jinallataj paganki. Noqaykoqa diantinta ruphaypi mayta llankʼayku’, nispa. 13 Huertayojtaj ujninman kutichisqa: ‘Qantaqa mana ima sajratapis ruwashaykichu. ¿Manachu uj denario* qolqeta pagasunaypaj parlarqanchej?+ 14 Pagoykita japʼispa ripuy. Qhepata jamojkunamanpis qanman jinallataj pagayta munani. 15 ¿Manachu qolqeywanqa munasqayta ruwayta atini? ¿Paykunawan kʼacha kajtiychu sajra ñawiwan qhawawanki?’,*+ nispa. 16 Ajina ari, qhepapi kajkunaqa ñaupajpi kanqanku, ñaupajpi kajkunataj qhepapi kanqanku”.+

17 Jerusalenman wicharishaspa, Jesusqa 12 discipulosninta wajnejman pusaspa sapallankupi nerqa:+ 18 “Uyariwaychej, Jerusalenman wicharishanchej, chaypitaj noqataqa* kuraj sacerdotesman, leymanta yachachejkunaman jaywaykuwanqanku. Paykunataj wañuchisqa kanayta nenqanku,+ 19 nacionesmanta runasmantaj jaywaykuwanqanku burlakunawankupaj, jasutʼinawankupaj, rakhu kʼaspipitaj* wañuchinawankupaj.+ Kinsa pʼunchayninmantaj kausarichisqa kasaj”,+ nispa.

20 Chantá Zebedeoj+ warmenqa iskay wawasninwan Jesusman qayllaykuspa qonqoriykukorqa, uj imata mañakunanpaj.+ 21 Jesustaj taporqa: “¿Imatataj munankiri?”, nispa. Paytaj kuticherqa: “Niy ari kay iskay wawasniy Gobiernoykipi tiyaykukunankuta, ujnin pañaykipi, ujnintaj lloqʼeykipi”,+ nispa. 22 Jesustaj kuticherqa: “Qankunaqa mana yachankichejchu imatachus mañakushasqaykichejta. ¿Atiwajchejchu ujyayta, ujyanaypajña kashani chay copamanta?”,+ nispa. Paykunataj kuticherqanku: “Arí, atiykuman”, nispa. 23 Paytaj nerqa: “Copaymantaqa ujyankichejpuni.+ Chaywanpis pikunachus pañaypi, lloqʼeypiwan tiyaykukunankoqa, mana noqamantachu kashan, manachayqa Tataymanta. Pay ajllanqa pikunachus chaypi tiyaykukunankuta”,+ nispa.

24 Chunka discipulosnintaj chayta yachaspa, chay iskay hermanospaj phiñakorqanku.+ 25 Jesustajrí tukuyninkuta tantaykuspa nerqa: “Qankunaqa yachankichej nacionesta kamachejkunaqa munayninkuman jina runasta kamachisqankuta, autoridadespis runasta atiyninkupi japʼisqankuta.+ 26 Qankuna ukhupeqa mana ajinachu kanan tiyan.+ Pichus qankunamanta kuraj kayta munajqa, wajkunata sirvinan tiyan.+ 27 Pichus qankunamanta ñaupajpi kayta munajqa, esclavoykichej kanan tiyan.+ 28 Noqapis* mana sirvichikojchu jamuni, manachayqa wajkunata sirvej,+ kausayniytapis qosaj ashkha runasta kacharichinaypaj”,+ nispa.

29 Jericomanta llojsishajtinku, ashkha runas Jesuspa qhepanta rerqanku. 30 Ñan patapitaj iskay ciegos tiyashasqanku. Jesús chayninta pasashasqanta uyarispataj qhaparerqanku: “¡Señor, Davidpa Wawan, khuyarikuwayku ari!”,+ nispa. 31 Runastaj chay ciegosta chʼinyachiyta munaspa kʼamerqanku. Paykunatajrí aswan kallpawanraj qhaparerqanku: “¡Señor, Davidpa Wawan, khuyarikuwayku ari!”, nispa. 32 Jinapi Jesusqa sayaspa ciegosta wajyarqa, taporqataj: “¿Imatataj munankichej qankunapaj ruwanayta?”, nispa. 33 Paykunataj kuticherqanku: “Señor, ñawisniyku rikunanta munayku”, nispa. 34 Jesustaj mayta khuyakuspa ñawisninkuta llankharerqa.+ Chay ratopachataj watejmanta rikuyta aterqanku, Jesuspa qhepantataj rerqanku.

21 Jerusalenman qayllaykushaspa Betfagueman chayarqanku, Olivos orqo chaynejman. Jesustaj iskay discipulosninta kachaspa nerqa:+ 2 “Jaqay ranchoman riychej. Chayaytawantaj uj china burrota, maltón uñantawan watasqata tarinkichej, phaskaraspataj qhatimunkichej. 3 Sichus pipis imata nisonqachej chayqa, ‘Señor kay burrosta necesitan’ ninkichej. Chay ratopachataj qhatichimusonqachej”, nispa.

4 Chayqa ajina karqa profetaj nisqan juntʼakunanpaj. Pay nerqa: 5 “Sionpa warmi wawanta niychej: ‘¡Qhawariy! Reyniykeqa qanman jamushan.+ Payqa llampʼu sonqoyoj,+ burropi lloqʼaykusqa jamushan, maltón burropi, chajnana* uywaj uñanpi’,+ nispa”.

6 Discipulosnintaj Jesuspa kamachisqanman jina ruwamorqanku.+ 7 Paykunaqa china burrota, uñantinta qhatimorqanku. Ropasninkuta caronaykojtinkutaj Jesusqa lloqʼaykorqa.+ 8 Chantá ashkha runas ropasninkuta ñanman mastʼararqanku,+ wakintaj sachʼa ramasta kʼutuspa ñanman mastʼallarqankutaj. 9 Ñaupaqenta rejkuna, qhepanta rejkunapis qhaparisharqanku: “Diosníy, Davidpa Wawanta salvanaykita mañakuyku.*+ Jehová* Diospa sutinpi jamojqa bendecisqa kachun.+ Cielopi kashaj Diosníy, payta salvanaykita mañakuyku”,+ nispa.

10 Jerusalenman Jesús yaykojtintaj, llajtantin chʼajwaspa tapukusharqanku: “¿Pitaj kayri?”, nispa. 11 Jesuswan kaj runastaj kutichisharqanku: “Kayqa profeta Jesús,+ Galileapi kaj Nazaretmanta”, nispa.

12 Jesusqa temploman yaykuspa tukuy vendejkunata, rantejkunatawan jawaman qharqorqa. Qolqeta cambiajkunaj mesasninkuta, palomasta vendejkunaj tiyanasninkutapis tijrararqa.+ 13 Nerqataj: “Qhelqasqa kashan: ‘Waseyqa Diosmanta mañakuna wasi nisqa kanqa’.+ Qankunatajrí suwa thapaman tukuchishankichej”,+ nispa. 14 Jesús templopi kashajtin ciegos, cojos payman qayllaykorqanku. Paytaj sanoyacherqa.

15 Kuraj sacerdotes, leymanta yachachejkunapis rikorqanku Jesús milagrosta ruwasqanta. Wawastapis rikullarqankutaj templopi qhaparejta: “¡Diosníy, Davidpa Wawanta salvanaykita mañakuyku!”,+ nispa. Chayrayku mayta phiñakorqanku.+ 16 Jesustataj nerqanku: “¿Uyarinkichu imatachus kaykuna nishasqankuta?”, nispa. Jesustaj kuticherqa: “Arí, uyarini. Qankunarí, ¿manachu jaykʼajpis leerqankichej ‘qanqa wawaswan, ñuñushaj wawitaswanpis jatunchachikunki’ nispa nisqanta?”.+ 17 Paykunata saqerpayaspataj, llajtamanta llojsispa Betania ranchoman rerqa. Chay tutataj chaypi qhepakorqa.+

18 Tutamanta Jerusalenman kutishaspa Jesusqa yarqhachikorqa.+ 19 Ñan patapitaj higo sachʼata rikorqa, qayllaykuspataj mana higosta tarerqachu, manachayqa laqhesllata.+ Chay sachʼatataj nerqa: “Manaña jaykʼajpis poqonkiñachu”,+ nispa. Higo sachʼataj chay ratopacha chʼakiporqa. 20 Discipulosnintaj chayta rikuspa mayta tʼukorqanku, nerqankutaj: “¿Imaynapitaj kay higo sachʼa chay ratopacha chʼakipunri?”,+ nispa. 21 Jesustaj kuticherqa: “Cheqatapuni niykichej: Creeyniyojchus kawajchej, manataj iskayrayawajchejchu chayqa, mana higo sachʼawan ruwasqallaytachu ruwawajchej. Sichus kay orqotapis niwajchej ‘jatariy, qochamantaj wijchʼuykukuy’ nispa chayqa, chay nisqaykichejqa ruwakunman.+ 22 Creespachus Diosmanta mañakunkichej chayqa, tukuy ima mañakusqaykichejta japʼinkichej”,+ nispa.

23 Jesús temploman yaykuspa yachachishajtin kuraj sacerdotes, kurajkunapis qayllaykuspa taporqanku: “¿Ima atiywantaj chay imasta ruwanki? ¿Pitaj chay imasta ruwanaykita nisorqa?”,+ nispa. 24 Jesustaj kuticherqa: “Noqapis ujta tapullasqaykichejtaj. Kutichiwankichej chayqa, noqapis nisqaykichej ima atiywanchus chay imasta ruwasqayta: 25 ¿Pitaj Juanta kachamorqa bautizananpaj? ¿Dioschu* runaschu?”, nispa. Paykunapurataj ninakorqanku: “‘Dios kachamorqa’ nisun chayqa, niwasun: ‘Chanta, ¿imaraykutaj mana payta creerqankichejchu?’,+ nispa. 26 ‘Runas kachamorqanku’ nisun chaytaj, runas imanawasunmanchus ari. Tukuy yuyanku Juanqa profeta kasqanta”, nispa. 27 Chayrayku Jesusman kuticherqanku: “Mana yachaykuchu”, nispa. Jesustaj paykunata nerqa: “Noqapis manallataj nisqaykichejchu ima atiywanchus chay imasta ruwasqayta.

28 ”¿Ima niwajchejtaj kaymanta? Uj runa iskay wawasniyoj kasqa. Kuraj wawanman chimpaykuspa nisqa: ‘Wawáy, kunan pʼunchay uva huertapi llankʼamuy’, nispa. 29 Wawantaj nisqa: ‘Mana risajchu’, nispa. Chaywanpis pesachikusqa, risqataj. 30 Sullkʼa wawanman chimpaykuspa kikillantataj nisqa. Chay wawantaj nisqa: ‘Risaj tatáy’, nispa. Manataj risqachu. 31 Iskayninkumanta, ¿mayqentaj tatanpa munasqanta ruwarqa?”. Paykunataj nerqanku: “Kuraj wawan”, nispa. Jesustaj nerqa: “Cheqatapuni niykichej, impuestota cobrajkuna, khuchi warmispis* ñaupaqeykichejta Diospa Gobiernonman yaykonqanku.* 32 Juanqa jamuspa cheqan ñanta rikuchisorqachej, qankunatajrí mana creerqankichejchu. Impuestota cobrajkunaraj, khuchi warmisraj creerqanku.+ Qankunataj chayta rikushaspapis mana pesachikorqankichejchu, nitaj payta creerqankichejchu.

33 ”Waj kikinchaytañataj uyariychej: Uj patronqa jallpʼanpi uvasta plantasqa,+ perqawantaj muyuykuchisqa. Chaypitaj uvas chʼirwanata ruwasqa, qhawana torretapis sayarichisqa.+ Chantá llankʼajkunaman partidapi qospa karu llajtaman ripusqa.+ 34 Uvas pallay tiempoña kajtintaj, kamachisninta uva huertanman kachamusqa, llankʼajkuna partenta apachipunankupaj. 35 Chay llankʼajkunatajrí patronpa kamachisninta japʼiytawan ujninta maqaykusqanku, ujninta wañuchisqanku, ujnintataj rumiswan chʼanqaykusqanku.+ 36 Patronqa waj kamachisnintañataj kachamusqa, ñaupajta kachamusqanmanta aswan ashkhata. Chaykunatapis kikillantataj ruwasqanku.+ 37 Qhepatarí wawantañataj paykunaman kachamusqa: ‘Wawaytaqa respetanqanku’, nispa. 38 Llankʼajkunataj wawanta rikuytawan ninakusqanku: ‘Kaymin herenciata japʼejqa.+ Jamuychej, wañuchinachej, herenciantataj japʼikapusunchej’, nispa. 39 Wawanta japʼispataj uva huertamanta jawaman qhatatasqanku, wañuchisqankutaj.+ 40 Uva huertayoj jamojtin, ¿imananqataj chay llankʼajkunatari?”. 41 Uyarejkunataj Jesusman kuticherqanku: “Sajras kasqankurayku paykunata wañurachenqa. Uva huertantataj waj llankʼajkunaman partidapi qonqa, paykunataj tiemponpi partenta qoponqanku”, nispa.

42 Jesustaj paykunata nerqa: “Diosmanta Qhelqasqapi nin: ‘Wasita ruwajkunaj mana valechisqanku rumeqa, aswan patapi kaj esquina rumiman+ tukupun. Chaytaqa Jehová* Dios ruwarqa, noqanchejpajtaj chayqa may tʼukunapuni’,+ nispa. ¿Manachu jaykʼajpis chayta leerqankichej? 43 Chayrayku niykichej: Diosqa Gobiernonta qhechusonqachej, munayninta ruwaj nacionmantaj qoponqa. 44 Chantapis pichus chay rumi pataman urmajqa tʼunasqa kanqa.+ Pejpa patanmanchus chay rumi urmaykonqa, chaypis qʼala tʼunasqallataj kanqa”,+ nispa.

45 Chay kikinchaykunata uyarispa, kuraj sacerdoteswan fariseoswanqa paykunamanta parlashasqanta reparakorqanku.+ 46 Chayrayku Jesusta japʼichiyta munarqanku. Chaywanpis runasta manchachikorqanku, profetata jina qhawasqankurayku.+

22 Jesusqa ujtawan paykunaman kikinchaykunawan parlaspa nerqa: 2 “Cielopi kaj Gobiernoqa kayman rijchʼakun: Uj rey wawanta casarachinanpaj jatun mikhuyta wakichisqa.+ 3 Kamachisnintataj kachasqa invitadosta pusamunankupaj casamiento mikhuyman. Invitadostaj mana jamuyta munasqankuchu.+ 4 Ujtawan waj kamachisnintañataj kachashaspa nisqa: ‘Invitadosta nimuychej: “Mikhunata waykʼuchiniña. Torosniyta, wira uywasniytapis ñakʼachiniña.* Tukuy imapis wakichisqaña kashan. Jamuychej casamiento mikhuyman”, nispa’. 5 Invitadostaj mana kasusqankuchu, wakenqa chajrankuman ripusqanku, wakintaj qhatunkuman.+ 6 Wakinkunataj reypa kamachisninta japʼispa maqaykusqanku wañuchinankukama.

7 ”Reytajrí phiñakuspa soldadosninta kachasqa. Chay runa wañuchista wañurachisqa, llajtankutapis ruphaykuchisqa.+ 8 Chantá kamachisninta nisqa: ‘Casamiento mikhoyqa wakichisqaña kashan, invitadostaj mana casamiento mikhuypi kanankupaj jinachu kasqanku.+ 9 Chayrayku llajtamanta llojsej ñankunaman riychej, pitachá tarisqaykichejta casamiento mikhuyman wajyamuychej’,+ nispa. 10 Kamachisnintaj ñankunaman rispa tukuy tarisqanku runasta wajyamusqanku, sajrasta, kʼachastapis. Ajinapi invitadosqa casamiento wasiman juntʼaykusqanku.

11 ”Reytaj invitadosta qhawarej yaykuspa, uj runata mana casamiento ropayojta rikusqa. 12 Nisqataj: ‘¿Imajtintaj yaykumorqanki mana casamiento ropayojri?’, nispa. Chay runataj chʼinlla kasqa. 13 Reytaj kamachisninta nisqa: ‘Kay runata makisninta, chakisnintawan wataykuspa jawa laqhaman wijchʼuychej. Chaypi waqanqa, kirusnintapis kʼarurachenqa’,* nispa.

14 ”Invitadosqa ashkha kanku, ajllasqastajrí pisilla kanku”.

15 Fariseostaj rispa yachachinakorqanku, Jesusta parlasqanpi pantachinankupaj.+ 16 Chantá discipulosninkuta, Herodesta qhatejkunatawan+ kacharqanku Jesusta nimunankupaj: “Yachachejníy, yachayku cheqatapuni parlasqaykita, Diospa ñanninmantapis cheqanta yachachisqaykita, manataj runaswan allinpaj qhawachikuytachu maskʼasqaykita, nitaj runaj rijchʼaynillantachu qhawasqaykitapis. 17 ¿Ima ninkitaj? ¿Allinchu impuestota Cesarman pagana, manachu?”, nispa. 18 Jesustajrí sajra yuyayninkuta yachaspa nerqa: “Puraj uyas, ¿imaraykutaj pantachiyta munawankichej? 19 Impuesto pagana qolqeta rikuchiwaychej”, nispa. Paykunataj uj denario* qolqeta jaywarqanku. 20 Jesustaj paykunata taporqa: “¿Pejpa uyantaj, pejpa sutintaj kay qolqepi kashan?”, nispa. 21 Paykunataj kuticherqanku: “Cesarpata”, nispa. Jesustaj nerqa: “Jina kajtenqa, Cesarpata kajtaqa Cesarman qopuychej, Diospata kajtataj Diosman qopuychej”,+ nispa. 22 Chayta uyarispa mayta tʼukorqanku, Jesusta saqerpariytawantaj riporqanku.

23 Chay pʼunchayllapitaj saduceosqa, pikunachus ninku wañusqas mana kausarimunankuta chaykuna,+ Jesusman qayllaykuspa taporqanku:+ 24 “Yachachejníy, Moisés nerqa: ‘Pi runallapis mana wawayoj wañupun chayqa, hermanon casarakunan tiyan chay viudanwan. Ajinamanta hermanonpa miraynin kananpaj’,+ nispa. 25 Noqayku ukhupi qanchis hermanos karqanku. Kuraj kaj casarakorqa, mana wawayojtaj wañuporqa. Chantá warmenqa cuñadonwan casarakaporqa. 26 Chay qosanpis wañupullarqataj. Kinsa kajwanpis ajinallataj karqa. Qanchisnintintaj ajinata casarakuspa wañuporqanku. 27 Tukuyninkumanta qhepatataj chay warmipis wañupullarqataj. 28 Chay warmeqa qanchisnintinwan casarakorqa. Wañusqas kausarimojtinku, ¿mayqenpa warmintaj kanqari?”, nispa.

29 Jesustaj kuticherqa: “Qankunaqa pantasqa kashankichej. Mana rejsinkichejchu Diosmanta Qhelqasqata, nitaj Diospa atiynintapis.+ 30 Kausarimuypeqa ni qharispis ni warmispis casarankuchu, cielopi kaj ángeles jina kanku.+ 31 Wañusqas kausarimunankumanta imatachus Dios nisusqaykichejta, ¿manachu leerqankichej? Pay nerqa: 32 ‘Noqa kani Abrahanpa Diosnin, Isaacpa Diosnin, Jacobpa Diosnintaj’,+ nispa. Payqa mana wañusqaspa Diosninchu, manachayqa kausajkunajta”.+ 33 Chayta uyarispa, runasqa yachachiyninmanta mayta tʼukorqanku.+

34 Saduceosta Jesús chʼinyachisqanta yachaspa fariseosqa tantakorqanku. 35 Paykuna ukhumanta Leymanta sumajta yachaj runa, Jesusta pantachiyta munaspa taporqa: 36 “Yachachejníy, ¿mayqen kamachiytaj Leymanta aswan kurajri?”,+ nispa. 37 Jesustaj kuticherqa: “‘Jehová* Diosniykitaqa munakunayki tiyan tukuy sonqoykiwan, tukuy kausayniykiwan,* tukuy yuyayniykiwantaj’.+ 38 Chaymin aswan kuraj, ñaupaj kaj kamachiytaj. 39 Iskay kajtaj ñaupaj kajman rijchʼakullantaj: ‘Runa masiykita munakunayki tiyan qan kikiykita jina’.+ 40 Kay iskay kamachiykunapi sayachisqa kashanku tukuynin Leypis Profetaspa qhelqasqankupis”.+

41 Fariseos tantasqallaraj kashajtinku, Jesús paykunata taporqa:+ 42 “¿Ima ninkichejtaj Cristomanta? ¿Pejpa wawantaj?”, nispa. Paykunataj kuticherqanku: “Davidpa wawan”,+ nispa. 43 Jesustaj taporqa: “Chanta, ¿imaraykutaj espíritu santoj yanapayninwan+ Davidqa Cristota ‘Señor’ nerqari? David nerqa: 44 ‘Jehová* Diosqa Señorniyta nerqa: “Pañayman tiyaykukuy, enemigosniykita chakisniyki uraman churanaykama”,+ nispa’. 45 Chayrayku sichus David payta Señor nerqa chayqa, ¿imaynapitaj Cristoqa Davidpa wawan kanmanri?”,+ nispa. 46 Mana pipis ni imata kutichiyta aterqachu. Chay pʼunchaymantapachataj niña pipis ni imata tapuyta munarqañachu.

23 Chantá Jesusqa runasman, discipulosninmanpis kayta nerqa: 2 “Leymanta yachachejkunawan fariseoswanqa, imatachus Moisés yachacherqa, chayta yachachishasqankuta yuyanku. 3 Chayrayku tukuy ima nisusqaykichejta kasuychej. Chaywanpis ama ruwasqankuman jinaqa ruwaychejchu. Paykunaqa parlallanku, nitaj ruwankuchu.+ 4 Llasa qʼepista wakichispa runasman qʼepiriykuchinku.+ Paykunatajrí mana dedollankuwanpis chay qʼepista kuyurichiyta munankuchu.+ 5 Tukuy imata ruwanku runaswan rikuchikunallankupaj.+ Frentesninkupi, lloqʼe makisninkupi churakusqanku cajitasta* jatunyachinku.+ Ropasninkumanpis aswan jatuchaj waychʼasta* churanku.+ 6 Jatun mikhuykunapipis aswan sumaj lugarpipuni tiyayta munanku, sinagogaspipis ñaupajpipuni* tiyayta munanku.+ 7 Mercado plazaspipis yachachejníy* nispa napaykuchikuyta munanku. 8 Qankunatajrí ama yachachejníy* nichikuychejchu. Ujlla Yachachejniykichejqa,+ tukuyniykichejtaj hermanos kankichej. 9 Amataj pitapis kay jallpʼapi tatáy niychejchu. Ujlla Tataykichejqa,+ cielopi kashan. 10 Amallataj kamachejníy nichikuychejchu. Kamachejniykichejqa ujlla, Cristolla. 11 Qankunamanta kurajpaj qhawasqa kajqa, sirvisunaykichej tiyan.+ 12 Jatunchakojqa kʼumuykachachisqa kanqa,+ kʼumuykukojtajrí jatunchasqa kanqa.+

13 ”¡Ay qankunamanta leymanta yachachejkuna, fariseos, puraj uyas! Qankunaqa cielopi kaj Gobiernoman yaykunata wisqʼaykunkichej ama runas yaykunankupaj. Ni qankunapis yaykunkichejchu, nitaj yaykuyta munajkunatapis yaykuchinkichejchu.+ 14 *

15 ”¡Ay qankunamanta leymanta yachachejkuna, fariseos, puraj uyas!+ Qankunaqa qochanta, jallpʼantataj purinkichej uj runallatapis qankuna parteman tukuchinaykichejpaj. Qankuna parteña kajtintaj, qankunamanta aswan juchayojman tukuchinkichej Hinón wayqʼoman* wijchʼuykusqa kananpaj.

16 ”¡Ay qankunamanta runasta pusaykachaj ciegos!+ Qankunaqa ninkichej: ‘Templorayku jurajqa mana jurasqanta juntʼananpunichu tiyan, temploj qorinrayku jurajrí juntʼananpuni tiyan’,+ nispa. 17 ¡Wampus, ciegos! ¿Mayqentaj aswan kurajri? ¿Temploj qorinchu, chay qorita Diospaj tʼaqaj templochu? 18 Chantá nillankichejtaj: ‘Altarrayku jurajqa mana jurasqanta juntʼananpunichu tiyan, altar patapi kashaj jaywanarayku jurajrí juntʼananpuni tiyan’, nispa. 19 ¡Ciegos! ¿Mayqentaj aswan kurajri? ¿Jaywanachu, chay jaywanata Diospaj tʼaqaj altarchu? 20 Altarrayku jurajqa mana altarraykullachu juran, astawanqa altar patapi kashaj tukuy imasraykupis jurallantaj. 21 Templorayku jurajpis, mana temploraykullachu juran, astawanqa templopi tiyakoj Diosraykupis jurallantaj.+ 22 Cielorayku jurajpis Diospa kamachina tiyananrayku juran, chay tiyanapi tiyajraykupis.

23 ”¡Ay qankunamanta leymanta yachachejkuna, fariseos, puraj uyas! Qankunaqa mentamanta,* eneldomanta, cominomantawan sapa chunkamanta ujta qonkichej.+ Leymanta aswan allin kajtarí qonqapunkichej: cheqan kajta,+ khuyakuyta,+ Diosta mana wasanchaytapis. Chay imastaqa qonaykichejpuni karqa, ama chay ujkunata qonqaspalla.+ 24 ¡Pusaykachaj ciegos!+ Chʼuspita chʼumankichej,+ camellotataj oqoykullankichej.+

25 ”¡Ay qankunamanta leymanta yachachejkuna, fariseos, puraj uyas! Qankunaqa vasota, platotapis jawallanta mayllankichej,+ ukhuntataj mana. Ajina qankunapis kankichej, ukhuykichejqa juntʼa kashan tukuy imata munapayaywan,*+ munaynillaykichejta ruwaywanpis.+ 26 Ciego fariseo, ñaupajtaqa vasoj ukhunta, platoj ukhuntawan mayllay. Ajinamanta jawanpis llimphullataj kanqa.

27 ”¡Ay qankunamanta leymanta yachachejkuna, fariseos, puraj uyas!+ Qankunaqa yurajchasqa sepulturasman rijchʼakunkichej.+ Chay sepulturasqa jawallanmanta kʼachitus kanku, ukhuntajrí juntʼa kashan wañusqa runaspa tullusninkuwan, tukuy laya* millay imaswanpis. 28 Qankunapis jawamantaqa, runaspa qhawayninpeqa cheqan runasman rijchʼakunkichej, ukhuykichejtaj puraj uya kaywan, sajra ruwaykunawanpis* juntʼa kashan.+

29 ”¡Ay qankunamanta leymanta yachachejkuna, fariseos, puraj uyas!+ Qankunaqa profetaspa sepulturasninkuta allinchankichej, cheqan runaspa sepulturasninkutapis kʼachanchankichej.+ 30 Ninkichejtaj: ‘Sichus ñaupa tatasninchejpa tiemponkupi kausasunman karqa chayqa, mana yanapakusunmanchu karqa profetasta wañuchiytaqa’, nispa. 31 Chayta nispaqa qankunallataj willakushankichej profetasta wañuchejkunaj wawasnin kasqaykichejta.+ 32 Chayrayku ñaupa tatasniykichej ruwayta qallarisqankuta tukuchallaychejña.

33 ”Katari uñas,+ ¿imaynatataj juzgasqa* kaymanta, Hinón wayqʼoman* wijchʼuykusqa kaymantapis ayqewajchejri?+ 34 Chayrayku kachamusqaykichej profetasta,+ yachayniyojkunata, yachachejkunatawan.+ Wakintaqa wañuchinkichej,+ rakhu kʼaspismantaj* warkhuykunkichej, wakintataj sinagogasniykichejpi jasutʼinkichej,+ llajtamanta llajtataj qhatiykachankichej.+ 35 Ajinamanta qankuna pagankichej tukuy cheqan runaspa yawarnin jallpʼaman jichʼakusqanmanta, cheqan Abelpa+ yawarninmantapacha Baraquiaspa wawan Zacariaspa yawarninkama, pitachus temploj ñaupaqenpi, altar qayllapi wañucherqankichej chaypa yawarninkama.+ 36 Cheqatapuni niykichej: Kay tiempo runasqa chay tukuy imasmanta paganqanku.

37 ”Jerusalén, Jerusalén, qanqa profetasta wañuchinki, qanman kachamusqastapis rumiswan chʼanqaykunki.+ Mashkha kutitachus wawasniykita tantayta munarqani, imaynatachus wallpa chillwisninta lijrasnin* uraman tantaykun ajinata. Qankunataj mana munarqankichejchu.+ 38 Qhawariychej, Diosqa wasiykichejta saqerpayanqa.+ 39 Chayrayku niykichej: Kunanmantaqa manaña rikuwankichejñachu, ‘Jehová* Diospa sutinpi jamojqa bendecisqa kachun’+ ninaykichejkama”.

24 Jesús templomanta llojsimushajtin discipulosnenqa qayllaykorqanku, templotawan perqasnintawantaj qhawaricherqanku. 2 Jesustaj paykunata nerqa: “¿Rikunkichejchu kay tukuy imasta? Cheqatapuni niykichej: Kaypeqa manapuni uj rumillapis rumi patapeqa qhepakonqachu, tukuynin thuñisqa kanqa”,+ nispa.

3 Jesús Olivos orqopi tiyashajtin, discipulosnenqa qayllaykuspa sapallanpi taporqanku: “Willawayku: ¿Maykʼajtaj chay imas kanqari? Chanta, ¿ima señaltaj kanqa kutimunayki tiempomanta,*+ kay mundoj imasninpa* tukukuyninmantawanri?”,+ nispa.

4 Jesustaj kuticherqa: “Allinta qhawakuychej. Pajtataj pipis chʼaukiyasunkichejman.*+ 5 Ashkhas sutiypi jamuspa nenqanku: ‘Noqa Cristo kani’, nispa, ashkhastataj chʼaukiyanqanku.*+ 6 Qankunaqa uyarinkichej tukuynejpi guerras kashasqanta. Chaymantaqa ama mancharikunkichejchu. Chay imasqa kananpuni tiyan, chaywanpis manaraj tukukuychu kanqa.+

7 ”Uj nacionqa waj nacionwan maqanakonqa, uj gobiernopis waj gobiernowan maqanakonqa.+ Kaynejpi jaqaynejpitaj yarqhaykuna,+ terremotos ima kanqa.+ 8 Chay tukuy imasqa manchay ñakʼariykunaj* qallariynillanraj kanqa.

9 ”Chantá runasqa qhatiykachasonqachej,*+ wañuchisonqachejtaj,+ sutiyraykutaj tukuy naciones chejnisonqachej.+ 10 Chantá ashkhas manaña creenqankuchu,* purajmanta chʼatanakonqanku,* chejninakonqankutaj. 11 Ashkha llulla profetas rikhurimuspa ashkhasta pantachenqanku.+ 12 Sajra kausay* yapakusqanraykutaj, casi tukuypa munakuynin chiriyaponqa. 13 Tukukuykama aguantajrí* salvasqa kanqa.+ 14 Diospa Gobiernonmanta sumaj willaykunapis jallpʼantinpi willakonqa tukuy naciones yachanankupaj,+ chaypachamá tukukoyqa jamonqa.

15 ”Chayrayku profeta Danielnejta Dios nisqanman jina, qankuna rikunkichej chay manchay millachikuna thuñejta templopi sayashajta+ (leejqa* allinta entiendechun). 16 Chayta rikuspa Judeapi kajkunaqa orqosman ayqechunku.+ 17 Terrazapi* kajpis ama uraykamuchunchu wasinmanta imallatapis orqhonanpaj. 18 Chajrapi kajpis ama wasinman kutichunchu ropanta oqharimunanpaj. 19 Ay chay tiempopi wijsayoj warmismanta, ñuñoj wawitayoj warmismantapis. 20 Diosmanta kutin kutita mañakuychej ama chiri tiempopi, nitaj samarikuna pʼunchaypi ayqekunaykichejpaj. 21 Chaypachaqa manchay ñakʼariy kanqa.+ Chay jina ñakʼareyqa manaraj karqachu kay mundoj qallariyninmantapacha kunankama, nitaj ujtawanpis kanqañachu.+ 22 Chay pʼunchaykunachus mana pisiyachisqa kanman chayqa, mana pipis salvakunmanchu. Ajllasqasraykutaj chay pʼunchaykunaqa pisiyachisqa kanqa.+

23 ”Chantá sichus pipis nisunkichejman, ‘¡qhawaychej! Kaypi Cristo kashan’+ chayri ‘¡jaqaypi kashan!’ nispa chayqa, ama creenkichejchu.+ 24 Llulla cristos, llulla profetaspis rikhurimonqanku.+ Paykunaqa jatuchaj milagrosta, tʼukuna imastawan ruwanqanku chʼaukiyanankupaj,+ atikojtenqa Diospa ajllasqasnintapis. 25 Yuyarikuychej, kaytaqa ñaupajmantaña willashaykichej. 26 Chayrayku ‘Cristo chʼinnejpi kashan’ nispa nisojtiykichejqa, ama rinkichejchu. ‘Wasi ukhupi kashan’ nispa nisojtiykichejpis, ama creenkichejchu.+ 27 Imaynatachus lliuj lliujqa inti llojsimuynejmanta, inti yaykuynejkama lliphipirin, ajinallataj kanqa noqa* kutimunay tiempopis.*+ 28 Maypichá wañusqa kashanqa, chayman águilas tantakonqanku.+

29 ”Chay ñakʼariy pʼunchaykuna kasqantawankamataj, inteqa laqhayaykonqa,+ killapis manaña kʼanchamonqachu, estrellaspis cielomanta urmaramonqanku, cielopi atiykunapis kuyurichisqa kanqanku.+ 30 Chaypacha cielopi rikhurenqa noqaj* señalniy, kay jallpʼapi tukuy llajtastaj* llakiywan pechonkuta takakonqanku.+ Noqata*+ rikuwanqanku phuyus patata atiywan, jatun kayniywantaj jamushajta.+ 31 Corneta sinchʼita waqanqa, noqataj angelesniyta kachamusaj. Paykunataj ajllasqasniyta tantanqanku kay jallpʼaj kʼuchusninmanta,* cieloj ujnin kantunmanta ujnin kantunkama.+

32 ”Higo sachʼamanta kayta yachakuychej: Ramasnin wawayarejtin, laqhesninpis rikhurimojtin, qʼoñi tiempo qayllapiña kasqanta yachankichej.+ 33 Ajinallatataj qankunapis chay tukuy imasta rikuspaqa, yachaychej qayllitapiña kasqayta, punkupiña.+ 34 Cheqatapuni niykichej: Kay tiempomanta runasqa mana wañonqankuchu chay tukuy imas juntʼakunankama. 35 Cielopis jallpʼapis chinkanqanku, parlasqasniytajrí ni jaykʼaj chinkanqachu.+

36 ”Chay pʼunchaymanta, chay horamantawanqa mana pipis yachanchu,+ ni cielopi kaj angelespis ni noqapis,* chaytaqa Tatallay yachan.+ 37 Imaynachus Noejpa tiemponpi karqa,+ ajinallataj kanqa noqa* kutimunay tiempopis.*+ 38 Chay tiempomanta runasqa manaraj Jatun Para chayamushajtin, mikhusharqanku, ujyasharqanku, casarakusharqanku, arcaman Noé yaykunan pʼunchaykama.+ 39 Mana kasukorqankuchu Jatun Para chayamunankama, tukuyninkutaj chinkachisqa karqanku.+ Ajinallataj kanqa noqa* kutimunay tiempopis.* 40 Chaypachaqa iskay runas chajrapi kashanqanku, ujnin apasqa kanqa, ujnintaj saqerpasqa kanqa. 41 Iskay warmis maki molinowan jakʼushanqanku, ujnin apasqa kanqa, ujnintaj saqerpasqa kanqa.+ 42 Chayrayku rijchʼarisqallapuni kaychej, mana yachankichejchu ima pʼunchaychus Señorniykichej jamunanta.+

43 ”Kayta yachaychej: Wasiyojchus yachanman ima horatachus tutan suwa jamunanta chayqa,+ rijchʼarisqallapuni kanman, manataj saqenmanchu wasinman suwa yaykunanta.+ 44 Chayrayku qankunapis wakichisqa kaychej,+ noqaqa* mana suyasqaykichej horapi jamusaj.

45 ”¿Pitaj chay allin kamachi yuyayniyoj,* pitachus patronnin churarqa kamachisninman tiemponpi mikhunata qonanpaj chay?+ 46 Chay kamacheqa kusikonqa patronnin chayamuspa ajinata ruwashajta taripajtenqa.+ 47 Cheqatapuni niykichej: Patronnenqa payta churanqa tukuy kapuyninta qhawananpaj.

48 ”Chay kamachichus sajrayapuspa* sonqonpi ninman, ‘patronneyqa manaraj kutimonqachu’ nispa chayqa,+ 49 kamachi masisnintataj maqayta qallarinman, machajkunawantaj mikhunman, ujyanman chayqa, 50 chay kamachejpa patronnenqa kutimonqa mana suyasqan pʼunchaypi, mana yachasqan horapitaj.+ 51 Chantá may sinchʼita jasutʼispa, payta wijchʼonqa puraj uyas kashanku chayman. Chaypi waqanqa, kirusnintapis kʼarurachenqa.*+

25 ”Chantá, cielopi kaj Gobiernoqa rijchʼakun chunka doncellasman. Paykunaqa mecherosninkuta+ oqharispa noviota taripaj llojsisqanku.+ 2 Phishqaqa mana yuyayniyoj kasqanku, phishqataj yuyayniyoj.*+ 3 Chay mana yuyayniyoj doncellasqa mecherosnillankuta apakusqanku, nitaj aceiteta apakusqankuchu. 4 Yuyayniyoj doncellastaj mecherosninkuta apakusqanku, aceitetapis yurusninkupi apakullasqankutaj. 5 Novio mana usqhayta chayamojtintaj tukuyninku puñuywan atipachikuspa puñurparisqanku. 6 Chaupi tutatataj uj qhapariy uyarikusqa: ‘Kaypiña novio kashan. Taripaj llojsimuychej’, nispa. 7 Chay chunka doncellastaj jatarikuspa mecherosninkuta wakichisqanku.+ 8 Mana yuyayniyoj doncellasqa, allin yuyayniyoj doncellasta nisqanku: ‘Qoriwayku uj chhika aceiteta. Mecherosniykoqa wañupushankuña’, nispa. 9 Allin yuyayniyoj doncellastaj kutichisqanku: ‘Qorejtiykoqa tukuyninchejman pisiwasunman. Astawanqa rispa vendejkunamanta ranterqakamuychej’, nispa. 10 Rantikamunankukamataj novio chayamusqa, wakichisqa doncellastaj noviowan khuska casamiento wasiman yaykusqanku,+ punkutaj wisqʼakusqa. 11 Chaymantaraj chay wakin doncellasqa chayamuspa nisqanku: ‘Señor, Señor, kicharimuwayku’,+ nispa. 12 Noviotajrí kutichisqa: ‘Qankunataqa mana rejsiykichejchu’, nispa.

13 ”Chayrayku rijchʼarisqallapuni kaychej.+ Mana yachankichejchu ima pʼunchaychus, ima horachus chay kananta.+

14 ”Cielopi kaj Gobiernoqa rijchʼakullantaj uj runaman. Payqa karu llajtaman rinanpajña kashajtin kamachisninta wajyachispa, paykunaman kapuyninta saqesqa.+ 15 Ujmanqa phishqa talentosta* qosqa, ujmantaj iskayta, ujninmantaj ujta. Ajinata sapa ujman qosqa ruwayta atisqankuman jina, chantá karu llajtaman ripusqa. 16 Phishqa talentosta japʼejqa, chay ratopacha chay qolqeta llankʼachimusqa, phishqa talentostawantaj mirachisqa. 17 Iskay talentosta japʼejpis, iskaytawan mirachisqa. 18 Uj talentollata japʼej kamachitaj, rispa pampata allaytawan, chayman patronninpa qolqenta* pʼampaykamusqa.

19 ”Patronninkoqa unaymanta kutimuspa, chay kamachisninmanta cuentata mañasqa.+ 20 Jinapi phishqa talentosta japʼej kamacheqa, phishqa talentostawan apamuspa chimpaykusqa: ‘Patronníy, phishqa talentosta saqewarqanki, noqataj kay phishqatawan mirachini’,+ nispa. 21 Patronnintaj nisqa: ‘Sumajta ruwanki allin kamachi. Qanqa pisi kajpi allinta juntʼarqanki. Kunantaj ashkha imasta qhawanaykipaj churasqayki.+ Noqawan khuska kusikuy’,*+ nispa. 22 Chantá iskay talentosta japʼej kamachiñataj chimpaykuspa nisqa: ‘Patronníy, iskay talentosta saqewarqanki, noqataj kay iskaytawan mirachini’,+ nispa. 23 Patronnintaj nisqa: ‘Sumajta ruwanki allin kamachi. Qanqa pisi kajpi allinta juntʼarqanki. Kunantaj ashkha imasta qhawanaykipaj churasqayki. Noqawan khuska kusikuy’,* nispa.

24 ”Chantá uj talentota japʼej kamachiñataj chimpaykuspa nisqa: ‘Patronníy, yachani sajra kasqaykita. Qanqa mana tarpusqaykita ruthunki, mana wayrachisqaykitataj oqharinki.+ 25 Chayrayku manchachikuspa talentoykita jallpʼaman pʼampaykamorqani. Kayqa, japʼikapuy qolqeykita’, nispa. 26 Patronnintaj kutichisqa: ‘Sajra, qhella kamachi. Mana tarpuspalla ruthusqayta, mana wayrachispalla oqharisqaytapis yachaspaqa, 27 bancoman qolqeyta churamunayki karqa, kutimuspataj qolqeyta interesnintawan japʼishayman karqa’, nispa.

28 ”Chantá kamachisninman nisqa: ‘Qhechuychej chay talentota, chay chunka talentosniyoj kamachiymantaj qoychej.+ 29 Kapuyniyojmanqa astawan qosqa kanqa, aswan kapuyniyojtaj kanqa. Mana kapuyniyojmantataj kapusqanpis qhechusqa kanqa.+ 30 Kay qhasi manakaj kamachitaqa jawa laqhaman wijchʼuychej. Chaypi waqanqa, kirusnintapis kʼarurachenqa’.*

31 ”Maypachachus jatun atiyniypi tukuy angeleswan jamusaj chaypacha,+ noqaqa*+ lliphipej jatun kamachina tiyanaypi tiyaykukusaj. 32 Tukuy nacionestaj ñaupaqeyman tantasqa kanqanku. Noqataj chay runasta iskayman tʼaqasaj, imaynatachus michejpis ovejasta cabrasmanta tʼaqan ajinata. 33 Ovejastaqa+ pañayman churasaj, cabrastataj lloqʼeyman.+

34 ”Chantá noqaqa Rey jina pañaypi kajkunata nisaj: ‘Jamuychej, Tataypa bendecisqasnin, herenciata jina japʼiychej kay mundoj qallariyninmantapacha* qankunapaj wakichisqa Gobiernota. 35 Qankunaqa yarqhasqa kashajtiy mikhunata qoriwarqankichej, chʼakichikushajtiy yakuta jaywariwarqankichej, forastero kashajtiy wajyarikuwarqankichej,+ 36 ropamanta usushajtiy* ropata qowarqankichej,+ onqosqa kashajtiy qhawawarqankichej, carcelpi kashajtiypis waturikuwarqankichej’,+ nispa. 37 Cheqan kajta ruwajkunataj tapuwanqanku: ‘Señor, ¿maykʼajtaj yarqhasqata rikususpa mikhunata qorerqayku chayri chʼakichikushajtiyki yakuta jaywarerqayku?+ 38 ¿Maykʼajtaj forasterota rikususpa wajyarikorqayku chayri ropamanta usushajtiyki ropata qorqayku? 39 ¿Maykʼajtaj onqosqata chayri carcelpi rikususpa waturikusorqayku?’, nispa. 40 Noqataj Rey jina paykunaman kutichisaj: ‘Cheqatapuni niykichej: Imatachus kay aswan juchʼuy hermanosniymanta ujninpaj ruwarqankichej, chaytaqa noqapaj ruwarqankichej’,+ nispa.

41 ”Chantá lloqʼeypi kajkunata nisaj: ‘Riychej kaymanta+ maldecisqa kajkuna, Diablopaj, supaykunasninpajwan*+ wakichisqa kashan chay wiñay ninaman.+ 42 Qankunaqa yarqhasqa kashajtiy mana mikhunata qoriwarqankichejchu, chʼakiyniyoj kashajtiy mana yakuta jaywariwarqankichejchu, 43 forastero kashajtiy mana wajyarikuwarqankichejchu, ropamanta usushajtiy mana ropata qowarqankichejchu, onqosqa, carcelpitaj kashajtiypis mana qhawariwarqankichejchu’, nispa. 44 Chantá paykunapis tapuwanqanku: ‘Señor, ¿maykʼajtaj rikusorqayku yarqhasqata, chʼakichikojta, forasterota, ropamanta usushajta, onqosqata, carcelpi wisqʼasqata, manataj yanapasorqaykuchu?’, nispa. 45 Noqataj kutichisaj: ‘Cheqatapuni niykichej: Imatachus kay aswan juchʼuy hermanosniymanta ujninpaj mana ruwarqankichejchu, chaytaqa mana noqapaj ruwarqankichejchu’,+ nispa. 46 Chaykunaqa wiñaypaj wañonqanku,+ cheqan kajta ruwajkunataj wiñay kausayta japʼenqanku”.+

26 Jesusqa chay tukuy imasta parlaytawan, discipulosninta nerqa: 2 “Qankunaqa yachankichej iskay diasmantawan Pascua kananta.+ Noqatataj* rakhu kʼaspipi* wañuchinawankupaj jaywaykuwanqanku”,+ nispa.

3 Chaypacha kuraj sacerdotesqa kurajkunawan khuska, Caifás sutiyoj kuraj kaj sacerdotej*+ pationpi tantakorqanku. 4 Yachachinakorqankutaj+ Jesusta llullerioswan japʼichispa wañuchinankupaj. 5 Chaywanpis ninakorqanku: “Ama fiestapeqa, ama runas chʼajwanankupaj”, nispa.

6 Jesusqa Betaniapi Simonpa wasinpi kasharqa, pichus ñaupajta lepra onqoyniyoj karqa chaypajpi.+ 7 Uj warmitaj payman qayllaykorqa manchay valorniyoj perfumasqa aceite aparisqa, alabastro rumi yuritupi. Mikhushajtintaj umanman chay aceiteta jichʼaykorqa. 8 Discipulosnintaj chayta rikuspa phiñakuspa nerqanku: “¿Imapajtaj kay jinata usuchishanri? 9 Chaytaqa ashkha qolqepi vendesunman karqa, wajchasman qonapaj”, nispa. 10 Jesustaj chayta reparaspa paykunata nerqa: “¿Imaraykutaj kay warmipaj rimashankichejri? Chay ruwasqanqa noqapaj may allin. 11 Wajchasqa qankunallawanpuni kanqanku,+ noqatajrí mana qankunallawanpunichu kasaj.+ 12 Kay warmeqa perfumasqa aceitewan cuerpoyman churaykuwaspa, pʼampakunaypaj wakichishawan.+ 13 Cheqatapuni niykichej: Tukuy kay mundopi, mayllapipis sumaj willaykuna willakojtin, kay warmej ruwasqanpis willakullanqataj, paymanta runas yuyarikunankupaj”,+ nispa.

14 Chaypacha 12 apostolesmanta ujnin, Judas Iscariote+ sutiyojqa kuraj sacerdotesman rerqa,+ 15 taporqataj: “Jesustachus jaywaykuykichejman* chayqa, ¿imatataj qowankichejman?”,+ nispa. Paykunataj 30 qolqesta*+ qonankuta nerqanku. 16 Chaymantapacha Judasqa yuyaychakusharqa imaynamantachus Jesusta japʼichinanta.

17 Mana Levadurayoj Tʼanta Fiestaj+ qallariynin pʼunchaypi, discipulosnenqa Jesusman jamuspa taporqanku: “¿Maypitaj wakichimunaykuta munanki Pascuata mikhunaykipaj?”,+ nispa. 18 Paytaj kuticherqa: “Llajtaman rispa don naman nimuychej: ‘Yachachejniyku nin: “Señalasqa tiempoyqa qayllapiña, discipulosniywan wasiykipi Pascuata ruwasaj”, nispa’”. 19 Discipulosnintaj Jesuspa kamachisqanman jina tukuy imata Pascuapaj wakichimorqanku.

20 Chʼisiyaykuyta+ Jesusqa 12 discipulosninwan mikhoj tiyaykorqa.+ 21 Mikhushajtinkutaj Jesusqa nerqa: “Cheqatapuni niykichej: Ujniykichej japʼichiwankichej”,+ nispa. 22 Chayta uyarispa discipulosnenqa mayta llakikorqanku, tukuyninkutaj ujmanta uj taporqanku: “Señor, ¿noqachu kani?”, nispa. 23 Jesustaj kuticherqa: “Pichus noqawan uj platollamanta mikhushan chay japʼichiwanqa.+ 24 Noqataqa* wañuchiwanqankupuni, noqamanta qhelqasqa kasqanman jina. Ay noqata* japʼichiwaj runamanta.+ Aswan allin kanman karqa chay runapajqa mana nacekunan”,+ nispa. 25 Japʼichinanpajña kasharqa chay Judastaj taporqa: “Yachachejníy,* ¿noqachu kani?”, nispa. Jesustaj kuticherqa: “Arí, qanllataj chayta ninki”, nispa.

26 Mikhushajtinku Jesusqa uj tʼantata oqharispa Diosman graciasta qorqa, partiytawantaj+ discipulosninman jaywaspa nerqa: “Kay tʼantata mikhuychej. Kayqa cuerpoywan ninakun”,+ nispa. 27 Chantá uj copatañataj oqharispa, Diosman graciasta qorqa, paykunaman jaywaspataj nerqa: “Tukuyniykichej kay copamanta ujyaychej.+ 28 Kayqa ‘tratopaj+ yawarniywan’+ ninakun, chaytaj jichʼasqa kanqa ashkha runaspa+ juchasnin pampachasqa kananpaj.+ 29 Kayta nisqaykichej: Manaña ujtawan vinota ujyasajchu, Tataypa Gobiernonpi mosoj vinota qankunawan ujyanay pʼunchaykama”,+ nispa. 30 Chantá alabanzasta* takiytawan, Olivos orqoman rerqanku.+

31 Jesustaj discipulosninman nerqa: “Tukuyniykichej kunan tuta saqerpariwankichej. Qhelqasqa kashan: ‘Michejta wañuchisaj, ovejastaj chʼeqerasqa* kanqanku’,+ nispa. 32 Kausarichisqa kaspataj, ñaupaqeykichejta Galileaman risaj”.+ 33 Pedrotaj Jesusta nerqa: “Tukuyninku saqerparisojtinkupis, noqaqa ni jaykʼaj saqerparisqaykichu”,+ nispa. 34 Jesustaj nerqa: “Cheqatapuni niyki: Kunan tuta niraj gallo waqashajtin kinsa kutita mana rejsiwasqaykita ninki”,+ nispa. 35 Pedrotaj nerqa: “Qanwan wañunay kashajtinpis, ni jaykʼaj nisajchu mana rejsisusqaytaqa”,+ nispa. Tukuy discipulosninpis kikillantataj nerqanku.

36 Chantá Jesusqa discipulosninwan Getsemaní nisqa cheqaman rerqa,+ paykunamantaj nerqa: “Kaypi tiyarikuychej, jaqayman Diosmanta mañakoj rinaykama”,+ nispa. 37 Chantá Pedrotawan Zebedeoj iskay wawasnintawan aswan jaqaynejman pusariykukuspa mayta llakikuyta qallarerqa.+ 38 Paykunamantaj nerqa: “Manchay llakisqa kashani, wañunaypaj jinaña. Kayllapi qhepakuychej, noqawan khuskataj rijchʼarisqallapuni kaychej”,+ nispa. 39 Aswan ñaupajman rispataj, pampakama kʼumuykukuspa Diosmanta mañakorqa:+ “Tatáy, atikojtenqa kay copata+ noqamanta karunchay. Amataj munaynillayqa ruwakuchunchu, astawanqa munayniyki ruwakuchun”,+ nispa.

40 Kutimuspataj discipulosninta puñushajta tariparqa. Pedrotataj nerqa: “¿Manachu uj ratollatapis noqawan khuska rijchʼarisqa kayta atinkichej?+ 41 Rijchʼarisqallapuni kaychej,+ Diosmantapis mañakullaychejpuni+ ama juchaman urmanaykichejpaj.+ Runaqa cheqa kajtapuni ruwayta munan, cuerpontajrí mana chaypaj jinachu”,+ nispa. 42 Ujtawan rispa Diosmanta mañakamullarqataj: “Tatáy, kay copata ujyanaypuni kajtenqa, munayniyki ruwakuchun”,+ nispa. 43 Ujtawan kutimuspataj discipulosninta puñurashajllatataj tariparqa. Paykunaqa puñuywan atipachikusqanku. 44 Jinapi Jesusqa paykunata saqespa, ujtawan kikillantataj Diosmanta mañakamorqa. 45 Chantá kutimuspa discipulosninta nerqa: “Kay jina kashajtin qankunaqa puñushankichej, samarikushankichejtaj. ¡Qhawaychej! Hora qayllaykamunña noqata* juchasapaspa makinkuman jaywaykunawankupaj. 46 Sayariychej, jaku ripuna. ¡Qhawaychej! Japʼichiwajqa chayamushanña”, nispa. 47 Jesús parlashajtillanraj Judas chayamorqa, payqa 12 apostolesmanta ujnin karqa. Paywantaj ashkha runas jamorqanku espadasniyoj, kʼaspisniyojtaj. Paykunataqa kachamusqanku kuraj sacerdotes, kurajkuna ima.+

48 Judastaj chay runasman nisqa: “Pitachus muchʼaykusaj, chayta japʼinkichej”, nispa. 49 Jesusman cheqanta chimpaykuspataj nerqa: “Imaynalla Yachachejníy”,* nispa, muchʼaykorqataj. 50 Jesustajrí taporqa: “¿Imamantaj jamunki?”,+ nispa. Chay ratopacha Judaswan jamojkunaqa Jesusta japʼiytawan presocharqanku. 51 Jesuswan kajkunamanta ujnintaj, espadanta orqhoytawan kuraj kaj sacerdotej kamachinpa ninrinta mururparerqa.+ 52 Jesustajrí nerqa: “Espadaykita waqaychay.+ Espadata oqharejkunaqa, espadallawantaj wañuchisqa kanqanku.+ 53 ¿Manachu yachanki Tataymanta mañakuyta atisqayta 12 kuraj tropa angelesta kunitan kachamunawanta?+ 54 Mañakuyman chayqa, ¿imaynatataj Diosmanta Qhelqasqapi nisqan juntʼakunmanri?”, nispa. 55 Chantá Jesusqa chay runasta nerqa: “¿Suwaman jinachu espadasniyoj, kʼaspisniyoj jamunkichej japʼinawaykichejpaj? Sapa día tiyaykukuspa templopi yachachej kani,+ manataj japʼiwarqankichejchu.+ 56 Kay tukuy imastaj ruwakun profetaspa qhelqasqanku juntʼakunanpaj”,+ nispa. Chantá tukuy discipulosnin Jesusta saqerpayaspa ayqerikaporqanku.+

57 Jesusta japʼejkunaqa, kuraj kaj sacerdote Caifaspa+ wasinman payta aparqanku. Chaypi Caifasqa leymanta yachachejkunawan kurajkunawan tantasqa kasharqa.+ 58 Pedrotaj Jesuspa karu qhepallanta rerqa, kuraj kaj sacerdotej pationkama. Chayman yaykuytawantaj wasi kamachiswan khuska tiyaykukorqa, imachus kananta yachananpaj.+

59 Kuraj sacerdotestaj tukuynin Jatun Juntamanta* kajkunawan, llulla testigosta maskʼasharqanku Jesuspa contranta parlanankupaj, ajinamanta wañuchinankupaj.+ 60 Ashkha llulla testigos jamojtinkupis, Jesuspeqa ni ima juchata tarerqankuchu.+ Chantá iskay runas jamorqanku. 61 Paykunataj nerqanku: “Kay runaqa nerqa: ‘Diospa Templonta urmachispa, kinsa pʼunchaypi sayarichiyta atini’,+ nispa”. 62 Kuraj kaj sacerdotetaj sayarispa Jesusta taporqa: “¿Manachu imatapis kutichikunki? ¿Nichu uyarinki imatachus kay runas contraykita parlashasqankuta?”,+ nispa. 63 Jesustajrí chʼinlla kakorqa.+ Chayrayku kuraj kaj sacerdoteqa Jesusta nerqa: “Kausaj Diospa sutinpi juraspa niwayku: ¿Qanchu Cristo kanki Diospa Wawan?”,+ nispa. 64 Jesustaj kuticherqa: “Arí, qanllataj chayta ninki. Chaywanpis niykichej: Kunanmantapacha noqata*+ rikuwankichej Tukuy Atiyniyoj Diospa pañanpi tiyashajta,+ cielo phuyus patatataj jamushajta”,+ nispa. 65 Kuraj kaj sacerdotetaj, ropanta llikʼikuspa nerqa: “¡Kay runaqa Diospa contranta parlan! ¿Imapajñataj testigosta munanchej? Uyarinkichejña Diospa contranta parlasqanta. 66 ¿Ima ninkichejtaj?”, nispa. Paykunataj kuticherqanku: “Wañunan tiyan”,+ nispa. 67 Chantá uyanpi thoqaykuspa+ Jesusta sajmarqanku.+ Wakintaj uyanpi laqʼaspa+ 68 nerqanku: “Yú Cristo, profeta kaspaqa niwayku, ¿pitaj maqasunkiri?”, nispa.

69 Pedro patiopi tiyashajtintaj, uj sirvienta chimpaykuspa nerqa: “Qanpis Galileo Jesuswan purej kanki”,+ nispa. 70 Pedrotaj tukuypa ñaupaqenpi negakuspa nerqa: “Imatachus parlashankipis”, nispa. 71 Calle punkunejman llojsejtintaj, waj sipasñataj payta rikuspa, chaypi kajkunaman nerqa: “Kay runaqa Nazareno Jesuswan purej”,+ nispa. 72 Pedrotaj ujtawan negakorqa. Juraspataj nerqa: “¡Mana chay runata rejsinichu!”, nispa. 73 Uj chhikanmantawan, chaynejpi kajkunañataj Pedroman qayllaykuspa nerqanku: “Cheqamanta qanpis ujninku kanki, parlaynillaykipi yachakun”, nispa. 74 Paytaj juraspa nerqa: “Llullakushani chayqa Dios castigawachun. ¡Manapuni chay runataqa rejsinichu!”, nispa. Chay ratopachataj gallo waqarqa. 75 Pedrotaj yuyarikorqa Jesús kayta nisqanta: “Niraj gallo waqashajtin kinsa kutita mana rejsiwasqaykita ninki”,+ nispa. Jawaman llojsispataj sonqo nanayta waqarikorqa.

27 Sutʼiyamojtintaj, tukuy kuraj sacerdoteswan kurajkunawan tantakuspa, Jesusta wañuchinankupaj yachachinakorqanku.+ 2 Chantá Jesustaqa wataykuytawan kamachej Pilatoman jaywaykamorqanku.+

3 Japʼichej Judasqa, Jesusta wañunanpaj juchachasqankuta rikuspa, sonqonta nanachikorqa. Chantá kuraj sacerdotesman, kurajkunamanwan rerqa chay 30 qolqesta* kutichipunanpaj.+ 4 Nerqataj: “Juchallikuni mana juchayoj runata qankunaman jaywaykuspa”, nispa. Paykunataj nerqanku: “¿Ima ruwanayku tiyan noqaykuri? ¡Qanña imanakuypis!”, nispa. 5 Chantá Judasqa templopi chay qolqesta wijchʼuytawan llojsispa sipikamorqa.+ 6 Kuraj sacerdotestaj chay qolqeta oqharispa nerqanku: “Kay qolqetaqa mana churasunmanchu temploj qolqe churananmanqa, runata wañuchinapaj qolqe* kasqanrayku”, nispa. 7 Chantá paykunapura parlanakuspa, chay qolqewan ranterqanku manka llutʼaj jallpʼanta, chaypi forasterosta pʼampanankupaj. 8 Chayrayku chay jallpʼaqa kunankama Yawar Jallpʼa+ sutikun. 9 Ajinapi profeta Jeremiaspa kay nisqan juntʼakorqa: “Kinsa chunka qolqesta oqharerqanku. Chay preciotaqa wakin israelitas payman churarqanku. 10 Chay qolqewantaj manka llutʼaj jallpʼanta ranterqanku, Jehová* Dios kamachiwasqanman jina”,+ nispa.

11 Jesusqa Pilatoj ñaupaqenpi sayasharqa, Pilatotaj payta taporqa: “¿Qanchu judiospa reynin kanki?”, nispa. Jesustaj kuticherqa: “Arí, qanllataj chayta ninki”,+ nispa. 12 Kuraj sacerdotes, kurajkunawan Jesusta tumpaykushajtinku, payqa mana imatapis kutichikorqachu.+ 13 Chayrayku Pilatoqa taporqa: “¿Manachu uyarinki imaymanasta contraykita parlashasqankuta?”, nispa. 14 Jesustaj mana uj simillatapis kutichikorqachu, chayrayku Pilatoqa mayta tʼukorqa.

15 Pilatoqa sapa fiestapi uj presota kacharichiyta yachaj, pitachus runas munaj kanku chayta.+ 16 Chaypachataj uj rejsisqa sajra runa, Barrabás sutiyoj presochasqa kasharqa. 17 Pilatoqa tantasqa kasharqanku chay runasta taporqa: “¿Mayqentataj kacharichinayta munankichej? ¿Barrabastachu, Cristo nisqa Jesustachu?”, nispa. 18 Pilatoqa repararqa envidiakuspalla Jesusta payman jaywaykusqankuta. 19 Warminpis Pilato juzgana tiyananpi tiyashajtin willachimorqa: “Ama ni ima ruwanayki kachunchu chay cheqan runawanqa. Mancharisqa kashani, kunan chʼisi mayta mosqoykuchiwan”, nispa. 20 Kuraj sacerdotestaj kurajkunawan khuska, runasta yachaykuchisqanku ninankupaj: “Barrabasta kacharichiy,+ Jesustataj wañuchiy”,+ nispa. 21 Pilatotaj ujtawan runasta taporqa: “¿Mayqentataj kacharichinayta munankichej?”, nispa. Paykunataj kuticherqanku: “Barrabasta”, nispa. 22 Pilatotaj nerqa: “Chanta, ¿imanasajtaj Cristo nisqa Jesuswanri?”, nispa. Tukuyninkutaj nerqanku: “¡Kʼaspipi* wañuchisqa kachun!”,+ nispa. 23 Pilato nillarqataj: “¿Imarayku? ¿Ima sajratataj ruwarqa?”, nispa. Paykunataj aswan sinchʼita qhaparerqanku: “¡Kʼaspipi wañuchisqa kachun!”,+ nispa.

24 Pilatoqa, runas astawan chʼajwasqankuta rikuspa ni imata ruwayta aterqañachu. Chayrayku runaspa ñaupaqenpi makisninta yakuwan mayllakuspa nerqa: “Kay runaj wañuyninmantaqa* mana juchayojchu kasaj. Qankuna juchayoj kankichej”, nispa. 25 Chay runastaj kuticherqanku: “Chay runaj wañuyninmantaqa* noqayku wawasniykuwan juchayoj kasqayku”,+ nispa. 26 Ajinapi Pilatoqa Barrabasta kachariporqa, Jesustataj soldadosman jaywaykorqa, seqʼoytawan+ rakhu kʼaspipi wañuchinankupaj.+

27 Chaymanta Pilatoj soldadosnenqa Jesusta aparqanku kamachina wasiman, tukuynin soldadosta tantamuspataj Jesusta muyuykorqanku.+ 28 Ropanta lluchʼuspataj, puka ropata churaykorqanku.+ 29 Chantá khishkamanta coronata simpʼaspa umanman churaykorqanku, paña makinwantaj caña huecata japʼicherqanku. Ñaupaqenman qonqoriykukuspataj burlakorqanku: “Jallalla judiospa reynin”, nispa. 30 Chantá thoqaykorqanku,+ caña huecata qhechuytawantaj chaywan umanpi wajtarqanku. 31 Paymanta burlakuyta tukuytawantaj puka ropata lluchʼuspa, ropasninta churaykapullarqankutaj. Chaymantataj pusarqanku rakhu kʼaspiman clavamunankupaj.+

32 Llajtamanta llojsishaspataj tinkorqanku Cirene llajtayoj Simón sutiyoj runawan. Paytataj munajta mana munajta Jesuspa ñakʼarina kʼaspinta* apacherqanku.+ 33 Chantá Gólgota nisqa cheqaman chayarqanku, nisunman Tʼojlu Cheqaman.+ 34 Chaypitaj Jesusman jaywarqanku jaya qhoraswan chajrusqa vinota.+ Paytaj llamiriytawan mana ujyayta munarqachu. 35 Jesusta rakhu kʼaspiman clavaykuytawantaj, soldadosqa suerteta* choqarqanku ropasninta partinakunankupaj.+ 36 Chaypi tiyaykuspataj Jesusta qhawasharqanku. 37 Uman patanejmantaj, imamantachus juchachasqankuta qhelqasqata churarqanku: “Kayqa Jesús, judiospa reynin”,+ nispa.

38 Paytawan khuskataj iskay suwastawan rakhu kʼaspisman warkhorqanku, ujninta pañanman, ujnintataj lloqʼenman.+ 39 Chaynejta pasajkunataj umankuta khiwirispa+ paypaj sajrata rimarqanku.+ 40 Nerqankutaj: “¡Yú! Qan nerqanki templota urmachispa kinsa pʼunchaypi sayarichinaykita,+ kunanqa salvakuy á. Diospa wawan kaspaqa chay ñakʼarina kʼaspimanta uraykamuy”,+ nispa. 41 Kuraj sacerdotespis, leymanta yachachejkunawan, kurajkunawan khuska kikillantataj Jesusmanta burlakuspa nerqanku:+ 42 “Wajkunataqa salvarqa, pay kikintataj mana salvakuyta atinchu. Israelpa reynin kaspaqa+ kunanpacha chay ñakʼarina kʼaspimanta uraykamuchun, paypitaj creesunchej. 43 Payqa Diospi atienekorqa, sichus Dios yanapayta munan chayqa librachun ari,+ ‘Diospa Wawan kani’+ nerqaqa”, nispa. 44 Ajinallatataj insultarqanku Jesuspa ladonpi rakhu kʼaspispi warkhusqa kasharqanku chay suwaspis.+

45 Chaupi pʼunchaymantapacha, las tres chaykama tukuy chay jallpʼa laqhayaykorqa.+ 46 Las tres chaytataj Jesusqa sinchʼita qhaparerqa: “Éli, Éli, ¿láma sabakhtháni?”, nispa. Chayqa niyta munan: “Diosníy, Diosníy, ¿imaraykutaj saqerpariwankiri?”.+ 47 Chay qayllapi sayashajkunamanta wakintaj, chayta uyarispa nerqanku: “Kay runaqa Eliasta wajyakushan”,+ nispa. 48 Paykunamanta ujnintaj correytawan esponjata oqharispa kʼallku vinoman chhapuykorqa, jinaspataj caña huecaman churaykuspa Jesusman jaywarqa ujyananpaj.+ 49 Wakintaj nerqanku: “¡Saqey! Qhawanalla, ichapis Elías salvaj jamonqa”, nispa. 50 Jesusqa ujtawan sinchʼita qhapariytawan wañuporqa.+

51 Jinallapi temploj cortinanqa+ iskayman llikʼikorqa,+ patamanta urakama.+ Jallpʼataj kharkatiterqa, chhankaspis phatararqanku. 52 Sepulturastaj kicharikorqanku, Diospa ashkha kamachisninpa ayasnintaj* rikhurirarqa. 53 Chay ayastaqa* ashkha runas rikorqanku (Jesús kausarimusqanmantaña, wakin runasqa sepulturas chaynejmanta jamuspa Jerusalenman* yaykorqanku). 54 Soldadospa capitannin, paywan Jesusta qhawasharqanku chaykunapis jallpʼa kharkatisqanta, chay waj imastawan rikuspa maytapuni mancharikorqanku, nerqankutaj: “Kay runaqa Diospa Wawanpuni kasqa”,+ nispa.

55 Chaypeqa ashkha warmis kasharqanku karullamanta qhawaspa. Paykunaqa Galileamantapacha Jesuswan khuska jamusqanku, payta yanapanankupaj.+ 56 Chay warmis ukhupi kasharqanku María Magdalena, Santiagojta Josespatawan mamanku María, Zebedeoj wawasninpa mamanku ima.+

57 Tardeyaykuytaña chayamorqa uj qhapaj runa José sutiyoj, Arimatea llajtayoj, paypis Jesuspa discipulollantaj karqa.+ 58 Payqa Pilatoman qayllaykuspa Jesuspa ayanta* mañakorqa.+ Pilatotaj kamacherqa qonankuta.+ 59 Chantá Joseqa ayata* oqharispa, llimphu sumaj lino telawan maytʼuykorqa.+ 60 Jinaspataj mosoj sepulturaman churaykorqa,+ mayqentachus chhankapi ruwachikusqa chayman. Chantá chay sepulturaj punkunman jatun rumita tanqaykuytawan riporqa. 61 Chay sepulturaj ñaupaqenpitaj tiyasqa qhepakorqanku María Magdalenawan chay ujnin Mariawan.+

62 Qʼayantin samarikuna pʼunchay*+ kashajtin, kuraj sacerdotesqa fariseoswan khuska Pilatoman rerqanku. 63 Nerqankutaj: “Señor, yuyarikuyku chay chʼauka runaqa* kausashaspallaraj nisqanta: ‘Kinsa pʼunchaymanta kausarinpusaj’,+ nispa. 64 Chayrayku kamachiy ari, kinsa kaj pʼunchaykama sepulturanta allinta qhawanankuta, ama discipulosnin jamuspa ayanta* suwanankupaj,+ ajinapi ama runasman ninankupaj: ‘¡Wañusqas ukhumanta kausarinpun!’, nispa. Chay llullakusqankutaj chay ñaupajmanta nisqaqa aswan mana allin kanman”, nispa. 65 Pilatotaj paykunata nerqa: “Soldadosta pusakuychej sepulturanta allinta qhawanankupaj”, nispa. 66 Paykunataj rispa chay sepulturata rumiwan sumajta kasaykucherqanku, soldadostataj qhawanankupaj churarqanku.

28 Samarikuna pʼunchay pasayta, semanaj ñaupaj pʼunchaynin sutʼiyamushajtin, María Magdalenawan chay ujnin Mariawanqa sepulturata qhawaj rerqanku.+

2 Jallpʼaqa mayta kharkatisqa, Jehová* Diospa angelnin cielomanta uraykamusqanrayku. Angelqa chimpaykuspa sepulturaj punkunmanta rumita tanqarparisqa, chay rumi patapitaj tiyashasqa.+ 3 Chay angelqa lliuj lliuj jina mayta kʼancharishasqa, ropantaj ritʼi jina yuraj kasqa.+ 4 Soldadostaj payta rikuspa manchariywan kharkatitisqanku, pachanpitaj titiyarpasqanku.

5 Angeltajrí chay warmista nerqa: “Ama manchachikuychejchu. Yachani Jesusta maskʼashasqaykichejta, pitachus rakhu kʼaspipi* wañucherqanku chayta.+ 6 Payqa mana kaypiñachu. Nisqanman jina kausarinpun.+ Jamuychej, qhawaykuychej maypichus kasharqa chayta. 7 Kunanqa usqhayta rispa discipulosninman willamuychej: ‘Wañusqas ukhumanta kausarinpun. Payqa ñaupaqeykichejta Galileaman rishan,+ chaypi paywan tinkunkichej’, nispa. Noqaqa chayta willasunaykichejpaj jamuni”.+

8 Ajinapi chay warmisqa sepulturamanta usqhayllata mancha manchalla, may kusisqa kachaykukorqanku discipulosninman willamoj.+ 9 Ñanta rishajtinkutaj Jesusqa paykunawan tinkukuspa nerqa: “Imaynalla”, nispa. Paykunataj Jesusman chimpaykuytawan kʼumuykukorqanku, chakisninmantataj japʼiykukorqanku. 10 Jesustaj paykunata nerqa: “Ama manchachikuychejchu. Rispa hermanosniyman willamuychej Galileaman rinankuta. Chaypi noqawan tinkukonqanku”, nispa.

11 Warmis rishajtinkutaj, wakin soldadosqa+ llajtaman rispa kuraj sacerdotesman willamorqanku chay tukuy imasta. 12 Kuraj sacerdotestaj kurajkunawan tantakuspa imatachus ruwanankuta parlarqanku. Chantá soldadosman ashkha qolqeta* pagaykorqanku. 13 Nerqankutaj: “Qankunaqa ninaykichej tiyan: ‘Discipulosnin tuta jamuspa ayanta* suwasqanku, puñunaykukama’,+ nispa. 14 Pilato chayta yachajtenqa noqayku paywan parlasqayku,* manataj chaymanta llakikunaykichejchu kanqa”, nispa. 15 Soldadostaj chay qolqeta japʼispa, yachachisqa kasqankuman jina parlarqanku. Chay llullakusqankutaj kunankama judíos ukhupi parlakushallanpuni.

16 Chantá 11 discipulosnenqa Galileaman rerqanku,+ maymanchus Jesús rinankuta nerqa chay orqoman, paywan tinkukamunankupaj.+ 17 Jesusta rikuspataj ñaupaqenman kʼumuykukorqanku, wakintajrí iskayrayarqanku. 18 Jesustaj paykunaman qayllaykuspa nerqa: “Diosqa tukuy atiyta qowan cielopi, jinallataj kay jallpʼapipis.+ 19 Chayrayku riychej, tukuy nacionesmanta runasta discipulosniyman tukuchimuychej.+ Paykunata bautizamuychej+ Tata Diospa sutinpi, Wawanpa sutinpi, espíritu santoj sutinpiwan. 20 Paykunaman kasukuyta yachachimuychej imastachus noqa kamacherqaykichej chay tukuy imasta.+ Ama qonqaychejchu, qankunawan tuta pʼunchay kasaj, kay mundoj imasnin* tukukunankama”,+ nispa.

Chayri “Jesús Mesiaspa”. Cristo, Mesías palabrasqa niyta munan ajllasqa.

Chayri “Jesuspa ñaupa tatasninmanta lista”.

Chayri “Acazpa”. Yanapa A2 nisqata leeriy.

Chayri “Diospa atiyninnejta”.

Diospa sutin Jehovaqa, Mateomantapacha Apocalipsiskama 241 kutista rikhurin. Kay versiculopitaj ñaupajta rikhurin. Yanapa A5 nisqata leeriy.

Jesús suteqa hebreo parlaypi Jesúa chayri Josué, chaytaj niyta munan Jehovamin salvacionqa.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Glosariopi profeta nisqata leeriy.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Glosariopi Herodes nisqata leeriy.

Glosariopi kuraj sacerdote nisqata leeriy.

Glosariopi leymanta yachachejkuna nisqata leeriy.

Chayri “Mesías”, “Ajllasqa”.

Glosariopi mirra nisqata leeriy.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Chayri “engañarpasqankuta”.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Nazareno palabraqa ichá hebreo parlaypi niyta munan ijiy.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Chayri “camello pelomanta”.

Chayri “yakuman chʼultej”. Glosariopi bautismo nisqata leeriy.

Glosariopi fariseos nisqata leeriy.

Glosariopi saduceos nisqata leeriy.

Chayri “abarcasnillantapis”.

Glosariopi era nisqata leeriy.

Paytaj nispaqa ichapis Juanmanta parlashanman.

Griego parlaypeqa nin, “paypa”.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “santo llajtaman”.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Chayri “mallata”.

Glosariopi sinagoga nisqata leeriy.

Chayri “Tukuy rijchʼaj”.

Chayri “Chunka Llajtas”.

Chayri “yachachisqasnin”. Glosariopi discípulo nisqata leeriy.

Chayri “Kusisqa kanku espiritupi wajchasqa”.

Chayri “cheqan kajtapuni ruwayta munajkunaqa”. Griego parlaypeqa nin, “cheqan kajmanta yarqhachikojkuna, chʼakichikojkunapis”.

Chayri “wajkunawan allinpi kausakojkunaqa”.

Chayri “cheqan kajta ruwasqankurayku”.

Chayri “midina canastawan”. Chayqa chʼaki mikhuykunata midinapaj karqa.

Chayri “mana aswan kasukojkunachu”.

Chaypeqa qʼopata ruphachej kanku, Jerusalén llajtaj jawanpitaj karqa. Glosariopi Hinón wayqʼo nisqata leeriy.

Glosariopi altar nisqata leeriy.

Chayri “qhepa kaj juchʼuy qolqesituta”. Griego parlaypeqa nin, “qhepa kaj cuadranteta”. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Chayri “juchaman urmachishasunki chayqa”.

Glosariopi Hinón wayqʼo nisqata leeriy.

Chayri “warmin mana wajwan puriykojtillan”. Griego parlaypeqa nin, pornéia. Glosariopi khuchichakuy jucha nisqata leeriy.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Chayri “uj millata”. Glosariopi milla nisqata leeriy.

Kaypeqa parlashan mana interesniyojta manurinamanta.

Chayri “mana pejpa rikusqan Tataykimanta”.

Chayri “santopaj qhawasqa kachun”, “llimphuchasqa kachun”.

Chayri “mikhunaykuta”.

Griego parlaypeqa nin, “Manuchakusqaykutapis”.

Griego parlaypeqa nin, “manuchakojkunata”.

Chayri “salvawayku”, “kacharichiwayku”.

Chayri “imayna rijchʼajpis kallanku”.

Chayri “cheqanta”.

Chayri “kʼanchayniyoj kanqa”.

Envidiakun nispaqa tukuy imata maskʼasqanta nishan. Griego parlaypeqa nin, “Ñawiykichus sajra chayqa”.

Chayri “almaykichejmanta”. Glosariopi alma nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “uj codollatawanpis”. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Nacionesmanta runaslla nispaqa Diosta mana sirvej runasmanta parlashan.

Glosariopi cheqan kaj nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “Chinkayman”.

Griego parlaypeqa nin, “lobos”. Loboqa atojman rijchʼakun, aswan jatuntaj.

Chayri “llimphuchawayta”.

Glosariopi sacerdote nisqata leeriy.

Kʼarurachenqanku nispaqa rabiakunankuta, ni imanakuyta atinankuta niyta munashan.

Siriy: waj lugarespi ninku winkuy.

Chayri “kʼaja onqoywan”.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Chayri “qʼewakunkichejri”.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Chayri “maytapuni mancharikorqanku”.

Ñakʼay: waj lugarespi ninku degollay, wañuchiy.

Glosariopi qara bota nisqata leeriy.

Chayri “flecosninta”.

Chayri “Tukuy rijchʼaj”.

Mithay: waj lugarespi ninku wikhay, tʼisay.

Chayri “tukuy rijchʼaj”.

Chayri “imatapis tukuy sonqo ruwarqoj”.

Chayri “llimphuchaychej”.

Chay chumpeqa qolqe churanayoj karqa.

Chayri “bolsata”.

Chayri “waj ropata”.

Chayri “waj abarcasta”.

Griego parlaypeqa nin, “lobospa”. Loboqa atojman rijchʼakun, aswan jatuntaj.

Glosariopi espíritu nisqata leeriy.

Chayri “sinchʼita sayajrí”.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Chayri “Beelzebub”. Chayqa Satanaspa ujnin sutin, supaykunaj kamachejninkojta.

Chayri “wasi patasmanta”.

Glosariopi Hinón wayqʼo nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “uj asarionllapi”. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “manachayqa espadata churaj”.

Ñojchʼa: waj lugarespi ninku qhachuni, yerna.

Chayri “ñakʼarina posten”. Glosariopi ñakʼarina kʼaspi nisqata leeriy.

Suyasqayku: waj lugarespi ninku suyasajku.

Chayri “llimphuchasqa kanku”.

Joqʼara: waj lugarespi ninku lojtʼu.

Chayri “creenanpaj mana jarkʼayniyoj kajqa”.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Chayri “Hadespi”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “Wawata”.

Chayri “Yugoyqa llampʼulla”.

Glosariopi samarikuna pʼunchay nisqata leeriy.

Pʼitiy: waj lugarespi ninku tʼipiy.

Chayri “Diospa ñaupaqenpi kaj nisqa tʼantasta”.

Ñakʼay: waj lugarespi ninku degollay, wañuchiy.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Chayri “Beelzebubpa”. Chayqa Satanaspa ujnin sutin.

Chayri “Beelzebubpa”. Chayqa Satanaspa ujnin sutin.

Chayri “tukuy rijchʼaj”.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Glosariopi kay mundoj imasnin nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “qhenchachakojkuna”.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Chayri “Ura ladomanta”.

Chayri “Ninrisninku uyarin, nitaj kasukunkuchu”.

Chayri “manaña creenchu”.

Glosariopi kay mundoj imasnin nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “kinsa sea midinas”. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Kaypeqa parlashan Adanpa Evajpa wawasninkumanta.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Glosariopi kay mundoj imasnin nisqata leeriy.

Glosariopi kay mundoj imasnin nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Chayri “urmachejkunata”.

Kʼarurachenqanku nispaqa rabiakunankuta, ni imanakuyta atinankuta niyta munashan.

Chayri “tapadoman”.

Chayri “mallaman”.

Chayri “tukuy rijchʼaj”.

Glosariopi kay mundoj imasnin nisqata leeriy.

Chayri “payrayku miskʼarqanku”.

Herodes nispaqa Herodes Antipasmanta parlashan. Glosariopi Herodes nisqata leeriy.

Chayri “cuerponta”.

Griego parlaypeqa nin, “ashkha estadiospiña”. Uj estadioqa 185 metros miderqa.

Chayqa kanman karqa las 3 de la mañanamanta jina las 6 de la mañanakama jina.

Chayri “flecosnillantapis”.

Fariseoswan judioswanqa makisninkuta mayllakoj kanku costumbresninkuman jina.

Kaypeqa griego parlaypi pornéia palabra ashkhamanta parlashan. Glosariopi khuchichakuy jucha nisqata leeriy.

Fariseoswan judioswanqa makisninkuta mayllakoj kanku costumbresninkuman jina.

Chayri “cananea”.

Griego parlaypeqa nin, “qhenchachakojkuna”.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Glosariopi congregación nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “Hadespa punkusnintaj”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.

Chayri “amaña pay kikinpaj kausachunchu”.

Chayri “ñakʼarina posten”. Glosariopi ñakʼarina kʼaspi nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Kay versiculoqa wakin Bibliasllapi rikhurin. Manataj kanchu ashkha unay griego qhelqasqaspi. Yanapa A3 nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “didracmasta”. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “uj estaterta”. Chaytaj qolqe metalmanta ruwasqa karqa, uj tetradracmasina karqa. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Chayri “juchallichisunki”.

Glosariopi Hinón wayqʼo nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “cielopi kashaj Tataypa uyanta qhawashallankupuni”.

Kay versiculoqa wakin Bibliasllapi rikhurin. Manataj kanchu ashkha unay griego qhelqasqaspi. Yanapa A3 nisqata leeriy.

Ichá nillanmantaj “Tataykichejpis”.

Griego parlaypeqa nin, “kʼamiy”.

Chay 10.000 talentosqa qolqe metalmanta karqa. Chaytaj 60.000.000 denarioswan ninakorqa. Yanapa B14 nisqata leeriy.

Yanapa B14 nisqata leeriy.

Linde: waj lugarespi ninku lindero.

Griego parlaypeqa niyta munan sumajta kʼaskaykukuy, machʼawan jina.

Chayri “iskayninkutaj uj runa jinallaña kanqanku”.

Chayri “Dios uj yugollaman churasqantaqa”.

Chayri “Warmin wajwan puriykojtillan”. Griego parlaypeqa nin, pornéia. Glosariopi khuchichakuy jucha nisqata leeriy.

Makisninta paykunaman churaykuspa nispaqa bendecinanta nishan.

Chayri “tukuy imata allintapuni juntʼayta munanki chayqa”.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.

Yanapa B14 nisqata leeriy.

Yanapa B14 nisqata leeriy.

Yanapa B14 nisqata leeriy.

Yanapa B14 nisqata leeriy.

Chayri “envidiakuwanki”.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Chayri “postepitaj”.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Chayri “cargana”.

Griego parlaypeqa nin, hōsanná. Chay palabrataqa oqharej kanku Diosmanta salvacionta mañakunankupaj, kusikushaspapis.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “Cielo”.

Khuchi warmi nispaqa parlashan qhariswan puñuykoj warmimanta, astawanqa qolqerayku.

Chayri “paykunaraj qankunamanta nisqaqa Diospa Gobiernonman yaykunankupaj jina kashanku”.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Ñakʼay: waj lugarespi ninku degollay, wañuchiy.

Kʼarurachenqa nispaqa rabiakunanta, ni imanakuyta atinanta niyta munashan.

Yanapa B14 nisqata leeriy.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Chayri “tukuy almaykiwan”. Glosariopi alma nisqata leeriy.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Chay cajitasmanqa Diosmanta Qhelqasqasta churaj kanku. Judiostaj sajramanta jarkʼakunankupaj chayta churakoj kanku.

Chayri “flecosta”.

Chayri “aswan sumaj tiyanaspipuni”.

Hebreo parlaypeqa nin, “rabí”.

Hebreo parlaypeqa nin, “rabí”.

Kay versiculoqa wakin Bibliasllapi rikhurin. Manataj kanchu ashkha unay griego qhelqasqaspi. Yanapa A3 nisqata leeriy.

Glosariopi Hinón wayqʼo nisqata leeriy.

Chayri “yerbabuenamanta”.

Chayri “wajkunaj imasninta japʼikapuywan”, “suwakuywan”.

Chayri “tukuy rijchʼaj”.

Chayri “leyta mana kasukuywanpis”.

Chayri “castigasqa”.

Glosariopi Hinón wayqʼo nisqata leeriy.

Chayri “postesmantaj”.

Lijra: waj lugarespi ninku ala.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Glosariopi Jesuspa kutimunan tiempo nisqata leeriy.

Glosariopi kay mundoj imasnin nisqata leeriy.

Chayri “pantachisunkichejman”.

Chayri “engañanqanku”.

Griego parlaypeqa nin, “nacechikuna nanaykunaj”.

Chayri “ñakʼarichisonqachej”.

Chayri “urmaranqanku”.

Chayri “juchachanakonqanku”.

Chayri “Leyta mana kasukuy”. Chayqa niyta munan Diospa leyesninta pisipaj qhaway.

Chayri “sinchʼita sayajrí”.

Leejqa nispaqa profeta Danielpa qhelqasqanta leejmanta parlashan.

Chayri “Wasi patapi”.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Glosariopi Jesuspa kutimunan tiempo nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “tukuy ayllus”.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “tawantin wayrasmanta”.

Chayri “nitaj Diospa Wawanpis”.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Glosariopi Jesuspa kutimunan tiempo nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Glosariopi Jesuspa kutimunan tiempo nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Chayri “yachayniyoj”.

Chayri “Chay sajra kamachichus”.

Kʼarurachenqa nispaqa rabiakunanta, ni imanakuyta atinanta niyta munashan.

Chayri “yachayniyoj”.

Griegospaj uj talentoqa 20,4 kilos karqa (654 onzas troy). Yanapa B14 nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “qolqe metalninta”.

Chayri “Patronniykiwan khuska kusikuy”.

Chayri “Patronniykiwan khuska kusikuy”.

Kʼarurachenqa nispaqa rabiakunanta, ni imanakuyta atinanta niyta munashan.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Kaypeqa parlashan Adanpa Evajpa wawasninkumanta.

Chayri “qʼalalla kashajtiy”.

Griego parlaypeqa nin, “angelesninpajwan”.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Chayri “postepi”.

Glosariopi kuraj kaj sacerdote nisqata leeriy.

Chayri “wasanchayman”.

Chay qolqesqa qolqe metalmanta ruwasqa karqa.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Hebreo parlaypeqa nin, “Rabí”.

Chayri “salmosta”.

Chʼeqeray: waj lugarespi ninku tʼaqaray.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Hebreo parlaypeqa nin, “Rabí”.

Glosariopi Jatun Junta nisqata leeriy.

Griego parlaypeqa nin, “Runaj Wawan”. Glosariopi runaj wawan nisqata leeriy.

Chay qolqesqa qolqe metalmanta ruwasqa karqa.

Griego parlaypeqa nin, “yawarpa precion”.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Chayri “Postepi”.

Griego parlaypeqa nin, “yawarninmantaqa”.

Griego parlaypeqa nin, “yawarninmantaqa”.

Chayri “ñakʼarina postenta”. Glosariopi ñakʼarina kʼaspi nisqata leeriy.

Glosariopi suerte nisqata leeriy.

Chayri “cuerposnintaj”.

Chayri “cuerpostaqa”.

Griego parlaypeqa nin, “santo llajtaman”.

Chayri “cuerponta”.

Chayri “cuerpota”.

Chayri “wakichikuna pʼunchaypa qʼayantin”.

Chayri “engañaj runaqa”.

Chayri “cuerponta”.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Chayri “postepi”.

Chay qolqesqa qolqe metalmanta ruwasqa karqa.

Chayri “cuerponta”.

Parlasqayku: waj lugarespi ninku parlasajku.

Glosariopi kay mundoj imasnin nisqata leeriy.

    Quechuapi publicaciones (2004-2026)
    Wisqʼanapaj
    Yaykunapaj
    • Quechua (Bolivia)
    • Wajman apachinapaj
    • Configuración
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condiciones de uso
    • Política de privacidad
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Yaykunapaj
    Wajman apachinapaj