MARCOSPA QHELQASQAN

1 Kayqa Diospa Wawan Jesucristomanta sumaj willaykunaj qallariynin. 2 Profeta* Isaiaspa qhelqasqanpi nin: “(Noqa willajniyta kachamusaj ñaupaqeykita rinanpaj, paytaj ñanta wakichipusonqa).+ 3 Pichá chʼinnejpi qhaparishan: ‘¡Jehová* Diospa ñanninta wakichiychej! Ñankunasninta cheqanyachiychej’, nispa”.+ 4 Chay qhelqasqapi nisqanman jina, Juan Bautistaqa chʼinnejman rispa runasman ajinata willararqa: “Bautizakuychej, juchasniykichejmanta pesachikusqaykichej sutʼi kananpaj. Ajinamanta Diosqa juchasniykichejta perdonasonqachej”, nispa.+ 5 Chayrayku Judea jallpʼamanta tukuy runas, Jerusalenpi tukuy tiyakojkunapis Juanman jamoj kanku. Paytaj Jordán mayupi paykunata bautizaj.* Paykunataj mana pakaspa juchasninkuta rimarej kanku.+ 6 Juanqa camello millmamanta* ropata churakoj, qara chumpiwantaj chumpikoj.+ Payqa langostasta, lachiwana miskʼitawan mikhoj.+ 7 Runasmantaj kay jinata willaj: “Qhepayta jamojqa noqamanta aswan atiyniyoj, manataj kʼumuykukuspa jukʼutasninpa* watusnillantapis phaskaranaypaj jinachu kani.+ 8 Noqaqa yakupi bautizaykichej, paytajrí espíritu santowan bautizasonqachej”,+ nispa.

9 Chay pʼunchaykunapi Jesusqa Galileapi kaj Nazaretmanta jamorqa, Juantaj Jordán mayupi payta bautizarqa.+ 10 Jesusqa yakumanta llojsimuytawan rikorqa cielota kicharikushajta, espíritu santotataj palomata jina patanman uraykamushajta.+ 11 Cielomantataj Dios nimorqa: “Qanmin munasqa Waway kanki. Qantaqa allinpaj qhawayki”,+ nispa.

12 Chay ratopacha Diospa espiritonqa Jesusta chʼinnejman pusarqa. 13 Chaypi Jesusqa 40 diasta karqa, kʼita animaleswan khuska. Satanastaj juchaman urmachiyta munarqa,+ chantá angelesqa Jesusta yanaparqanku.+

14 Juan presochasqa kasqanmantaña, Jesusqa Galileaman rispa+ Diosmanta sumaj willaykunata willararqa:+ 15 “Señalasqa tiempo juntʼakunña, Diospa Gobiernontaj qayllapiña kashan. Juchasniykichejmanta pesachikuychej,+ Diosmanta sumaj willaykunatataj creeychej”, nispa.

16 Jesusqa Galilea qocha kantunta rishaspa Simonta rikorqa, hermanon Andrestawan.+ Paykunaqa pescadores karqanku,+ qochamantaj chʼipasninkuta* choqaykushasqanku.+ 17 Jesustaj paykunata nerqa: “Qhepayta jamuychej, runa japʼej pescadoresman tukuchisqaykichej”,+ nispa. 18 Paykunataj chay ratopacha chʼipasninkuta saqerpaspa, qhepanta rerqanku.+ 19 Aswan jaqaynejman rispataj Jesusqa rikorqa Zebedeoj iskay wawasnintañataj. Paykunaqa karqanku Santiagowan Juanwan, canoankupitaj chʼipasninkuta allinchaykushasqanku.+ 20 Jesustaj chay ratopacha paykunata wajyarqa. Paykunataj tatanku Zebedeota, peonesnintawan canoapi saqerparispa, Jesuspa qhepanta rerqanku. 21 Chantá Capernaúm llajtaman yaykorqanku.*

Samarikuna pʼunchayña kajtintaj Jesusqa sinagogaman* yaykuspa yachacherqa.+ 22 Runasqa chay jinata yachachisqanmanta mayta tʼukorqanku, payqa atiyniyoj jina yachachisharqa, manataj leymanta yachachejkuna jinachu.*+ 23 Chaypachallataj chay runaspa sinagogankupi uj supayniyoj runa kasharqa, sinchʼitataj qhaparerqa: 24 “Nazareno Jesús, ¿ima ruwanayku tiyan qanwanri?+ ¿Tukuchejchu jamuwayku? Allinta yachani pichus kasqaykita. Qantaqa Dios kachamusunki”,+ nispa. 25 Jesustajrí chay supayta kʼamerqa: “¡Chʼin kay! ¡Llojsiy kay runamanta!”, nispa. 26 Chay supayqa runata sinchʼita thalaytawan, jatunmanta qhaparispa chay runamanta llojserqa. 27 Tukuy runastaj mayta tʼukuspa ninakorqanku: “¿Imataj kayri? Ni jaykʼaj pitapis rikorqanchejchu ajinata yachachejtaqa. Payqa supaykunata qharqonanpaj atiyniyoj, supaykunataj kasunku”, nispa. 28 Chay ratopachataj Jesusmanta yacharqanku tukuy Galileaj muyuynintinpi.

29 Chantá sinagogamanta llojsiytawan Jesusqa, Simonwan Andreswan khuska paykunaj wasinkuman rerqa, Santiagowan Juanwanpis paykunawan rillarqankutaj.+ 30 Chaypacha Simonpa suegranqa+ calenturawan* onqosqa sirisharqa,* chaytataj Jesusman usqhayllata willarqanku. 31 Jesustaj qayllaykuytawan makinmanta aysarispa sayaricherqa, calenturantaj chinkaporqa. Chantá Simonpa suegranqa paykunapaj waykʼuporqa.

32 Inti yaykuyta, ña chʼisiyaykushajtinña runasqa Jesusman pusamorqanku tukuy onqosqasta, supayniyojkunatawan.+ 33 Llajtantinmanta runastaj wasi punkupi tantasqa kasharqanku. 34 Jesustaj ashkha onqosqasta sanoyacherqa, tukuy laya* onqoykunamanta.+ Chantapis ashkha supaykunata runasmanta qharqorqa, manataj supaykunata parlajta saqerqachu, pay Cristo kasqanta yachasqankurayku.*

35 Jesusqa tutamanta jatarispa, laqha laqhallaraj kashajtin chʼinnejman rerqa, chaypitaj Diosmanta mañakusharqa.+ 36 Simonwan, paywan kajkunapiwantaj tukuynejta Jesusta maskʼamorqanku. 37 Tarispataj nerqanku: “Tukuy maskʼashasunku”, nispa. 38 Jesustajrí nerqa: “Jakuchej qaylla ranchosman, chaypipis willamullasajtaj. Chaypajmin jamuni”,+ nispa. 39 Ajinata Jesusqa tukuynin Galileata purimorqa sinagogasninkupi willaraspa, supaykunatapis runasmanta qharqospa.+

40 Uj lepra onqoyniyoj runaqa Jesusman qayllaykuytawan, qonqoriykukuspa mañakorqa: “Munankichus chayqa, atinki sanoyachiwayta”,*+ nispa. 41 Jesustaj mayta khuyakuspa makinwan llankharerqa, nerqataj: “Arí, munani. Sanoyapuy”, nispa.+ 42 Chay ratopachataj chay runaqa lepra onqoyninmanta sanoyaporqa. 43 Chantá Jesusqa chay runata kachapushaspa ajinata kamacherqa: 44 “Uyariway, ama pimanpis kaytaqa willankichu. Rispa sacerdotewan* rikuchikamuy. Sanoyachisqa kasqaykimantataj imastachus Moisés jaywanata kamacherqa chay imasta qomuy,+ sacerdotes yachanankupaj sanoyapusqaykitaña”,+ nispa. 45 Chay runatajrí, rispa tukuynejpi willaramorqa sanoyachisqa kasqanta. Chayrayku Jesusqa manaña llajtasman sutʼimanta yaykuyta atejñachu, chʼinkunallapiña kakoj. Runastajrí tukuynejmanta Jesusman jamullajpuni kanku.+

2 Jesusqa pisi pʼunchayninman watejmanta Capernaumman rerqa, runastaj yacharqanku uj wasipi kashasqanta.+ 2 Chayrayku ashkha runas tantakamuspa chay wasiman juntʼaykorqanku, niña punkullamanpis chimpaykunapaj jinachu karqa. Chaypitaj Jesusqa Diospa palabranmanta willayta qallarerqa.+ 3 Jinapi uj suchu runata apamorqanku tawa runaswan wantuchimuspa.+ 4 Ashkha runas kasqanraykutaj, Jesús kasharqa chayman mana apaykuyta aterqankuchu. Chayrayku wasej techonta juskʼorqanku, chaynintataj suchu runata wantunanpi uraykucherqanku. 5 Jesustaj creesqankuta reparaspa,+ suchu runata nerqa: “Wawáy, juchasniyki perdonasqaña kanku”,+ nispa. 6 Chaypitaj leymanta wakin yachachejkuna tiyasharqanku, paykunaqa kay jinata sonqonkupi yuyasharqanku:+ 7 “¿Imaraykutaj kay runa ajinata parlanri? Diospa contranta rimashan. ¿Manachu Dioslla juchastaqa perdonayta atin?”,+ nispa. 8 Jesusqa chay ratopacha repararqa chayta yuyashasqankuta. Chayrayku paykunata nerqa: “¿Imaraykutaj ajinata sonqoykichejpi yuyashankichejri?+ 9 Pillapis kay suchu runamanqa ‘juchasniyki perdonasqaña kanku’ nillanman. ‘Sayariy, wantunaykita oqharispa puririy’ nejtinkurí, ¿puririnmanchu? 10 Kunanqa rikuchisqaykichej, noqa*+ kay jallpʼapi atiyniyoj kasqayta juchasta perdonanaypaj”,+ nispa. Chantá suchu runata nerqa: 11 “Qanta niyki: Sayariy, wantunaykita oqharispa wasiykiman ripuy”, nispa. 12 Suchutajrí sayarerqa, chay ratopachataj wantunanta oqharispa tukuy runas rikushajtinku riporqa. Tukuy runastaj manchayta tʼukorqanku, Diosta jatunchaspataj nerqanku: “Mana jaykʼajpis kay jinataqa rikorqanchejchu”,+ nispa.

13 Jesusqa ujtawan qocha kantuman rerqa. Ashkha runas jamojtinkutaj, paykunaman yachacherqa. 14 Chantá Jesusqa chaynejta rishaspa rikorqa Alfeoj wawan Levita,* impuesto pagana wasipi tiyashajta. Paytataj nerqa: “Qhepayta jamuy”, nispa. Levitaj chay ratopacha sayariytawan Jesuspa qhepanta rerqa.+ 15 Chaymanta Jesusqa discipulosninwan* Levijpa wasinpi mikhusharqa. Chaypitaj ashkha impuesteros, juchasapaspis paykunawan mikhushallarqankutaj. Chay runasmanta ashkhasqa Jesuspa qhepanta rej kanku.+ 16 Leymanta yachachejkunaqa, pikunachus fariseos* karqanku chaykuna, Jesusta juchasapaswan impuesteroswan mikhushajta rikuspa, Jesuspa discipulosninman nerqanku: “¿Imajtintaj yachachejniykichej impuesteroswan juchasapaswanpis mikhullanri?”, nispa. 17 Jesustaj chayta uyarispa paykunaman nerqa: “Sano runasqa mana doctorta necesitankuchu, onqosqaslla necesitanku. Noqaqa mana cheqan runastachu wajyaj jamuni, manachayqa juchasapasta”,+ nispa.

18 Juanpa discipulosninpis fariseospa discipulosninkupis ayunaj kanku. Chayrayku Jesusman jamuspa nerqanku: “Juanpa discipulosninpis fariseospa discipulosninkupis ayunanku, ¿imaraykutaj chanta discipulosniyki mana ayunankuchuri?”,+ nispa. 19 Jesustaj paykunaman kuticherqa: “¿Novioj amigosnin ayunankumanchu novio paykunawan kashajtin?+ Mana, ¿icharí? Novio paykunawan kashajtenqa mana ayunankumanchu. 20 Chaywanpis uj pʼunchay novio paykunamanta qhechusqa kanqa,+ chay pʼunchaymá ayunanqanku. 21 Mana pipis maukʼa ropata mosoj telawan remiendanchu, remiendanman chayqa, mosoj telaqa qʼentirpakuspa maukʼa ropata astawan llikʼirparinman.+ 22 Manallataj pipis mosoj vinota maukʼa qara botasman* jallchʼanchu, jallchʼanman chayqa, vinoqa qara botasta phatachinman. Jinapitaj vinoqa jichʼakunman, qara botaspis usunman. Mosoj vinotaqa, mosoj qara botasman jallchʼakun”, nispa.

23 Jesusqa samarikuna pʼunchaypi trigo chajras chaupinta pasasharqa, discipulosnintaj rej jina trigo umasta pʼitiyta* qallarerqanku.+ 24 Fariseostaj Jesusta nerqanku: “¡Qhawaymá! ¿Imaraykutaj discipulosniyki samarikuna pʼunchaypi mana ruwanata ruwashankuri?”, nispa. 25 Paytaj kuticherqa: “¿Manachu jaykʼajpis leerqankichej imatachus David ruwasqanta yarqhachikushajtin, paywan kajkunapis yarqhachikushajtinku?+ 26 ¿Manachu leerqankichej kuraj sacerdote* Abiatarmanta qhelqasqata?+ Davidqa Diospa wasinman yaykuspa, Diosman jaywasqa tʼantasta* mikhorqa, paywan kaj runasmanpis jaywarillarqataj. Chay tʼantataqa ni pi mikhunanchu karqa, manachayqa sacerdoteslla”.+ 27 Jesús nillarqataj: “Samarikuna pʼunchayqa runarayku churasqa karqa,+ manataj runachu samarikuna pʼunchaypaj ruwasqa karqa. 28 Chayrayku noqaqa* samarikuna pʼunchaypatapis Señornin kani”,+ nispa.

3 Watejmanta Jesusqa sinagogaman yaykullarqataj, chaypitaj makin chʼakisqa runa kashasqa.+ 2 Fariseostaj manchayta Jesusta wateqasharqanku samarikuna pʼunchaypi chay runata sanoyachejtin chʼataykunankupaj.* 3 Jesustajrí makin chʼakisqa runata nerqa: “Sayarispa kay chaupiman jamuy”, nispa. 4 Chantá runasta taporqa: “¿Imatataj samarikuna pʼunchaypi ruwana tiyan? ¿Allin kajtachu, sajra kajtachu? ¿Runata salvanachu, wañuchinachu?”,+ nispa. Paykunataj chʼinlla karqanku. 5 Chantá Jesusqa muyuyninpi kajkunata phiñasqa qhawarerqa, llakikorqataj rumi sonqos kasqankumanta.+ Makin chʼakisqa runatataj nerqa: “Makiykita aysariy”, nispa. Aysarejtintaj makenqa sanoyaporqa. 6 Fariseostaj llojsiytawan, chay ratopacha Herodesta qhatejkunawan tantakamorqanku.+ Paykunaqa yachachinakorqanku Jesusta wañuchinankupaj.

7 Jesustajrí discipulosninwan qochaman rerqa, qhepantataj may chhika runas rillarqankutaj Galileamanta, Judeamantawan.+ 8 Chantapis ashkha runas chayamorqanku Jerusalenmanta, Idumeamanta, Jordán mayu chimpamanta, Tirojpa, Sidonpa muyuyninmantawan. Paykunaqa jamorqanku Jesús ashkha milagrosta ruwashasqanta uyarisqankurayku. 9 Chayrayku Jesusqa discipulosninta nerqa boteta paypaj wakichisqallata japʼinankuta, ama runas kʼiskinakamuspa ñitʼiykunankupaj. 10 Jesús ashkha runastaña sanoyachisqanrayku, tukuy sinchʼi onqoyniyojkuna kʼiskinakamusharqanku payta llankharinankupaj.+ 11 Supaykunapis+ Jesusta rikuytawan, ñaupaqenman qonqoriykukuspa qhaparej kanku: “Qanqa Diospa Wawan kanki”,+ nispa. 12 Jesustajrí kutin kutita chay supaykunata kamachej amapuni pimanpis paymanta willanankuta.+

13 Chantá Jesusqa orqoman wicharerqa, wajyarqataj pikunatachá ajllarqa chaykunata,+ paykunataj qhepanta rerqanku.+ 14 Jesusqa 12 runasta ajllarqa, paykunamantaj apóstoles sutita churarqa. Chay 12 apostolesqa Jesuswan khuska purej kanku. Aswan qhepamantaj paykunata kacharqa sumaj willaykunata willamunankupaj, 15 atiytapis qorqa supaykunata qharqonankupaj.+

16 Jesuspa 12 ajllasqasnenqa karqanku:+ Simón, pimanchus Pedro sutita churarqa chay,+ 17 Zebedeoj wawan Santiago, Santiagoj hermanon Juan, paykunamanqa Boanerges sutita churarqa, chaytaj niyta munan “qhon qhonpa wawasnin”.+ 18 Chantá Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, Alfeoj wawan Santiago, Tadeo, Cananita* Simón, 19 chantá Judas Iscariote, pichus aswan qhepaman Jesusta japʼicherqa chay.

Chantá Jesús uj wasiman yaykojtin, 20 may chhika runas ujtawan tantakamullarqankutaj. Chayrayku Jesuswan discipulosninwanqa mana mikhuyllatapis aterqankuchu. 21 Jesuspa familianqa chayta yachaspa pusakapunankupaj jamorqanku. Paykunaqa nisharqanku: “Locoyapun”,+ nispa. 22 Leymanta yachachejkunapis Jerusalenmanta uraykamorqanku, paykunaqa nisharqanku: “Satanás* kay runapi kashan. Payqa supaykunata qharqon supaykunaj kamachejninkoj atiyninwan”,+ nispa. 23 Jesustaj paykunata wajyaytawan, kay jinata kikincharispa nerqa: “¿Imaynatataj Satanasqa Satanasllatataj qharqonmanri? 24 Uj nacionpi tʼaqanaku kanman chayqa, chay nacionqa chinkapunman.+ 25 Uj familiapipis tʼaqanaku kanman chayqa, manaña khuska tiyakuyta atinkumanchu. 26 Ajinallataj, Satanaschus supaykunasnillantataj qharqonman chayqa, gobiernonqa mana kallanmanpunichu, chinkapunman. 27 Sichus pipis kallpasapa runaj wasinman yaykuspa kapuyninta suwayta munanman chayqa, ñaupajtaqa chay runataraj wataykunan kanman. Chaymantaraj kapuyninta apakapuyta atinman. 28 Cheqatapuni niykichej, runaspa tukuy juchasninku, jinallataj ima sajrata rimasqankupis perdonasqa kanqa. 29 Espíritu santoj contranta sajrata rimajrí ni jaykʼaj perdonasqachu kanqa.+ Payqa wiñaypaj juchayoj kanqa”,+ nispa. 30 Jesús chayta nerqa “kay runaqa supayniyoj” nisqankurayku.+

31 Chantá mamanwan hermanosninwan+ chayamuspa, jawallapi sayaykuspa Jesusta wajyacherqanku.+ 32 Jesuspa muyuyninpeqa ashkha runas tiyarasharqanku, willarqankutaj: “Mamaykiwan hermanosniykiwan jawapi kashanku, wajyashasunku”,+ nispa. 33 Jesustajrí kuticherqa: “¿Pitaj mamayri? ¿Pikunataj hermanosniy kankuri?”, nispa. 34 Muyuyninpi tiyashajkunata qhawarispataj nerqa: “Kaykunamá kanku mamay, hermanosniypis.+ 35 Pichus Diospa munayninta ruwajqa, chaymin hermanoy, hermanay, mamaytaj”,+ nispa.

4 Jesusqa ujtawan qocha kantupi yachachiyta qallarerqa. Chayman ashkha runas tantakamojtinkutaj, payqa canoaman wicharispa tiyaykukorqa. Canoataqa yakuman tanqaykurerqanku, runastaj qocha kantullapi kasharqanku.+ 2 Jesusqa ashkha imasta kikincharispa yachacherqa.+ Pay nerqa: 3 “Uyariychej. Uj tarpoj runa tarpoj llojsisqa.+ 4 Tarpushajtintaj wakin mujoqa ñan pataman tʼakakusqa, pʼisqostaj jamuspa mikhukapusqanku. 5 Wakin mujutaj pisi jallpʼayoj rumiraraman tʼakakusqa. Jallpʼa mana ukhu kasqanraykutaj usqhayllata pʼutumusqa.+ 6 Inti llojsimojtintaj plantitasqa qawipusqanku, saphisnin mana ukhupichu kasqanraykutaj chʼakipusqanku. 7 Wakin mujutaj khishkas chaupiman tʼakakusqa, khishkastaj wiñaspa chay pʼutumojta pʼampaykusqanku. Chayrayku mana poqosqankuchu.+ 8 Wakin mujutaj sumaj jallpʼaman tʼakakusqa, plantitastaj pʼutumuspa wiñasqanku, poqosqankutaj wakenqa kinsa chunka jinastawan, wakintaj sojta chunkata, wakintaj pachajta”.+ 9 Chantá nerqa: “Pillapis ninriyojqa allinta uyarichun”,+ nispa.

10 Jesús sapallan kashajtin, chay qayllanpi kajkunawan 12 apostolesninwan payta taporqanku chay kikincharisqanmanta.+ 11 Jesustaj kuticherqa: “Qankunataqa Dios yanapasunkichej Gobiernonmanta pakasqa yachayta entiendenaykichejpaj,+ paykunatajrí chay kikinchasqaytaqa cuentota jinalla uyarinku.+ 12 Chayrayku qhawashaspapis mana rikunkuchu, uyarishaspapis mana entiendenkuchu. Ajinamanta paykunaqa Diosman ni jaykʼaj kutirikonqankuchu, nitaj juchasninkupis perdonasqachu kanqa”,+ nispa. 13 Chantá nerqa: “Chay kikinchaytachus mana entiendenkichejchu chayqa, ¿imaynatataj chanta entiendewajchej chay waj kikinchaykunatari?

14 ”Tarpoj runaqa Diospa palabranta tarpun.+ 15 Wakin runasqa kanku ñan pata jina, maymanchus Diospa palabran tarpukun chay jina. Diospa palabranta uyarisqankutawanqa Satanás jamuspa,+ sonqonkupi tarpusqa kaj palabrata apakapun.+ 16 Wakintaj kanku rumirara jallpʼa jina. Paykunaqa Diospa palabranta uyariytawan kusisqa japʼikunku.+ 17 Sonqonkupi mana allin saphichasqa kasqankuraykutaj, mana unaytachu kanku. Diospa palabranrayku ñakʼariy, qhatiykachaypis rikhurejtin urmankupacha.* 18 Wakintaj kanku khishkarara jallpʼa jina. Paykunaqa Diospa palabranta uyarinku.+ 19 Chantá kay tiempo* kausaymanta llakiykuna,+ qhapajyayta munapayay,+ waj imasta munapayaypis+ sonqonkuman yaykuspa Diospa palabranta pʼampaykunku. Ajinapitaj chay palabraqa mana poqonchu. 20 Wakintaj kanku sumaj jallpʼa jina. Paykunaqa Diospa palabranta uyarinku, sumajtataj japʼikunku. Wakenqa kinsa chunka jinastawan poqonku, wakintaj sojta chunkata, wakintajrí pachajta”.+

21 Chantá Jesús nillarqataj: “Mecherota japʼichispaqa mana pipis canastawan* kʼumpuykunchu, nitaj catre uraman churanchu, ¿icharí? Mecherota japʼichispaqa pataman churan.+ 22 Mana imapis pakasqa kanchu mana yachakojqa, nillataj imapis sumaj pakasqa kanchu mana sutʼinchakojqa.+ 23 Pillapis ninriyojqa allinta uyarichun”.+

24 Chantá nillarqataj: “Imatachus uyarishasqaykichejta allinta uyariychej.+ Ima midinawanchus midinkichej, chayllawantaj midisqa kankichej, astawan yapasqatarajpis. 25 Entiendejqa aswan sumajta entiendenqa.+ Pisillata entiendejtajrí, chay entiendesqantapis chinkachenqa”.+

26 Jesús nillarqataj: “Diospa Gobiernonqa rijchʼakun jallpʼaman mujuta tʼakaj runaman. 27 Payqa chʼisin puñun, tutamantataj sayarin. Mujustaj pʼutumuspa jatuchajta wiñanku, mana paypa yachasqallanta. 28 Jallpʼaqa sapallanmanta pisimanta pisi poqochin: Ñaupajtaqa yurata wiñachin, chantá espigachin, chantá trigota espigapi poqochin. 29 Poqosqantawantaj tarpojqa ruthuyta qallarin, cosecha tiempoña kasqanrayku”.

30 Chantá Jesús nillarqataj: “¿Imamantaj Diospa Gobiernonta rijchʼachisunman? ¿Imawan kikinchaspataj sutʼinchasunman? 31 Diospa Gobiernonqa mostaza muju jina, chay mujoqa jallpʼapi tarpukoj mujusmanta aswan juchʼuysitu.+ 32 Tarpusqaña kaspataj, huertapi kaj tukuy plantasmanta aswan jatunta wiñan, ramasninpis jatuchajta wiñanku, pʼisqospis chaypi llanthurikunku”.

33 Jesusqa ajinata ashkha kikinchaykunawan+ Diospa palabranmanta yachachej, runas entiendeyta atinankupaj jina. 34 Mana kikincharispaqa manapuni parlajchu, discipulosninmantaj sapallankupi tukuy imata sutʼinchaj.+

35 Chay día chʼisiyaykushajtinña Jesusqa discipulosninta nerqa: “Qocha chimpaman rinachej”,+ nispa. 36 Chayrayku discipulosnenqa runasta kachapuytawan Jesusta canoapi pusarqanku. Waj canoaspis paykunawan khuska rillarqankutaj.+ 37 Chantá sinchʼi loco wayra oqharikorqa, yakutaj manchayta qhollchoqeyaspa canoaman juntʼaykusharqaña.+ 38 Jesustaj canoapi puñusharqa qhepanejpi, almohadaman umanta atiykuspa. Discipulosnintaj rijchʼarichispa nerqanku: “Yachachejníy, ¡yanapawayku ari! ¡Chinkaykushanchejña!”, nispa. 39 Jesustaj sayarispa wayrata kʼamerqa, qochatapis nerqa: “¡Chʼin kay! ¡Ama qhollchoqeyaychu!”,+ nispa. Wayrataj tiyaykorqa, may chʼintaj karqa. 40 Paykunatataj nerqa: “¿Imaraykutaj chay jinatapuni mancharikunkichejri?* ¿Manarajchu creenkichej?”, nispa. 41 Paykunataj sinchʼita mancharikuspa ninakusharqanku: “¿Pipunitaj kay runari? Wayrapis qochapis kasunku”,+ nispa.

5 Chantá paykunaqa qocha chimpaman chayarqanku, gerasenospa jallpʼankuman.+ 2 Jesús canoamanta uraykusqantawan, uj supayniyoj runa panteonmanta llojsimuspa payta taripaj jamorqa. 3 Chay runaqa panteonpi tiyakoj, paytaqa ni pipis sumajta wataykuyta atisqachu ni cadenaswanpis. 4 Ashkha kutistaña chakisninta, makisnintapis cadenaswan wataykusqanku. Paytajrí cadenasta pʼitispa* tʼunarparej. Mana pipis chay runataqa japʼiyta atejchu. 5 Tuta pʼunchay panteonpi, orqospipis qhaparikuspallapuni purej, rumiswantaj qʼallurakoj. 6 Chay supayniyoj runaqa karumantapacha Jesusta rikuytawan, correspa ñaupaqenman qonqoriykukorqa.+ 7 Sinchʼita qhaparispataj nerqa: “Jesús, Aswan Patapi kaj Diospa Wawan, ¿ima ruwanay tiyan qanwanri? Diospa sutinpi juraway, ama ñakʼarichinawaykita”,+ nispa. 8 Ajinata qhaparerqa Jesús kayta nisqanrayku: “Supay, llojsiy chay runamanta”,+ nispa. 9 Jesustaj taporqa: “¿Ima sutiyki?”, nispa. Paytaj kuticherqa: “Suteyqa Tropa, may chhika kayku”, nispa. 10 Maytataj Jesusmanta mañakusharqa ama chay jallpʼamanta paykunata qharqonanta.+

11 Chay orqopeqa may chhika khuchis mikhusharqanku.+ 12 Supaykunataj Jesusmanta mayta mañakorqanku: “Kachawayku jaqay khuchisman yaykunaykupaj”, nispa. 13 Paytaj kachallarqa. Supaykunataj llojsiytawan khuchisman yaykorqanku. Chay khuchisqa iskay waranqa jina karqanku. Jinapi ujllata correspa, qaqanta qochaman wijchʼuykukorqanku, chaypitaj jeqʼeqakuspa wañorqanku. 14 Khuchista michejkunataj chayta rikuspa ayqekorqanku, llajtapitaj campopitaj chay rikusqankuta willaramorqanku. Runastaj jamorqanku imachus kasqanta yachanankupaj.+ 15 Jesusman chayamuspataj rikorqanku chay runata, pichus tropa supayniyoj karqa chayta, tiyakushajta, ropayojta, yuyayninpitaj kashajta, maytataj mancharikorqanku. 16 Rikojkunataj jamojkunaman willarqanku imaynatachus chay supayniyoj runa sanoyapusqanta, imaynatachus khuchispis wañurasqankuta. 17 Chayrayku runasqa Jesusta mayta rogakorqanku jallpʼankumanta ripunanta.+

18 Canoaman Jesús wicharishajtintaj, supayniyoj karqa chay runaqa rogakorqa paywan rejta saqenanta.+ 19 Jesustajrí mana munarqachu, nerqataj: “Ripullay wasiykiman. Familiasniykiman willamuy imastachus Jehová* Dios qanrayku ruwasqanta, khuyakususqantapis”, nispa. 20 Chay runataj Decápolis* nisqaman rispa willaramorqa imastachus Jesús paypaj ruwasqanta, tukuytaj chayta uyarispa mayta tʼukoj kanku.

21 Jesusqa ujtawan canoapi qochata chimparqa. Qocha kantullapiraj kashajtintaj, ashkha runas payman tantakamorqanku.+ 22 Chantá Jairo jamorqa, payqa sinagogapi kamachejkunamanta ujnin karqa. Jairoqa Jesusta rikuytawan ñaupaqenman qonqoriykukorqa,+ 23 maytataj mañakorqa: “Imillitay wañorqapushanña. Jaku ari, makisniykita payman churaykuripuwanki,+ sanoyapuspa kausanallanpajpuni”, nispa. 24 Jesustaj chay rato paywan rerqa. Ashkha runastaj qhepanta rerqanku, kʼiskinakuspataj Jesusta ñitʼiykusharqanku.

25 Chaypeqa uj warmi yawar apaywan onqosqa kashasqa,+ 12 watastaña ajina onqosqa kasqa.+ 26 Chay warmeqa ashkha doctoreswan jampichikuspa manchaytaña ñakʼarisqa, tukuy qolqentapis tukuchisqa, nitaj sanoyasqachu, astawanraj onqoykusqa. 27 Jesusmanta parlajta uyarispataj chay runaspa chaupinkuman satʼiykukorqa, chantá qhepallanmanta chimpaykuspa Jesuspa ropanta llankharerqa.+ 28 Sonqonpi nisharqa: “Ropallantapis llankharisaj chayqa, sanoyapusaj”,+ nispa. 29 Chay ratopachataj yawar apaynin chʼakiporqa, paytaj reparakorqa chay onqoyninmanta sanoyapusqanta.

30 Jesusqa chay ratopacha atiynin llojsisqanta repararqa,+ kutirikuspataj runasta taporqa: “¿Pitaj ropayta llankhaykuwanri?”,+ nispa. 31 Discipulosnintaj nerqanku: “Rikushanki imaynatachus runas kʼiskinakamuspa ñitʼimususqankuta, qantaj tapukushanki: ‘¿Pitaj llankhaykuwanri?’, nispa”. 32 Jesustaj muyuyninta qhawarerqa rikuyta munaspa pichus llankhaykusqanta. 33 Warmitajrí sanoyapusqanta yachakuspa, manchariywan kharkatitisharqa. Jesusman qayllaykuspajtaj ñaupaqenman qonqoriykukuspa tukuy imata willakorqa. 34 Jesustaj nerqa: “Wawáy, creesqayki sanoyachisunki. Kunanqa allillanta ripuy,+ amaña chay onqoyniykiwan ñakʼariychu”,+ nispa.

35 Jesús parlashajtillanraj, Jairoj wasinmanta wakin runas chayamorqanku, Jairotataj nerqanku: “Imillitayki wañupunña. Amaña Yachachejta imatapis niychu”,+ nispa. 36 Jesustaj chay nisqankuta uyarerqorqa, Jairotataj nerqa: “Ama llakikuychu,* creellaypuni”,+ nispa. 37 Jesusqa mana munarqachu ni pipis paywan rinanta, manachayqa Pedrota, Santiagota, Santiagoj hermanon Juanllatawan pusarqa.+

38 Jairoj wasinman chayasqankutawan, Jesusqa rikorqa runasta chʼajwarashajta, qhaparikuspataj waqashajta.+ 39 Yaykuspataj chay runasta nerqa: “¿Imaraykutaj waqaspa chay jinata chʼajwashankichejri? Imillitaqa mana wañupunchu, puñushallan”,+ nispa. 40 Chayta uyarispa runasqa Jesusta asipayarqanku. Jesustaj tukuyta jawaman llojsichiytawan, imillitaj tatanta, mamanta, paywan rej discipulosnintawan pusaykorqa imillita kasharqa chayman. 41 Imillitaj makinta japʼispataj nerqa: “Tálitha cúmi”, nispa, chaytaj niyta munan: “Imillita, qanta niyki: Jatarikuy”.+ 42 Imillitataj chay ratopacha sayarispa purirerqa. Payqa 12 watayoj karqa. Tatanwan mamanwantaj chayta rikuspa maytapuni tʼukorqanku, kusikorqankutaj. 43 Jesustajrí kamacherqa amapuni pimanpis chayta willanankuta,+ nerqataj imillitaman mikhunata jaywarinankuta.

6 Jesusqa chaymanta puririytawan llajtanman chayarqa,+ discipulosninpis paywan khuska rerqanku. 2 Samarikuna pʼunchayña kajtintaj sinagogapi yachacherqa, ashkha runastaj payta uyarispa mayta tʼukorqanku, nerqankutaj: “¿Maypitaj kay runa chay imasta yachamorqari?+ ¿Imaynapitaj chay jina yachayniyojri? ¿Pitaj atiyta qorqa chay jina milagrosta ruwananpajri?+ 3 ¿Manachu kayqa carpinterolla?+ ¿Nichu kayqa Mariaj wawallan?+ ¿Nichu hermanosninpis Santiago,+ José, Judas, Simón ima kanku?+ ¿Nichu hermanasninpis kay llajtallanchejpitaj tiyakunku?”, nispa. Chayrayku paykunaqa mana Jesuspi creeyta munarqankuchu.* 4 Jesustaj paykunata nerqa: “Uj profetaqa tukuynejpi allinpaj qhawasqa, llajtallanpi, familiasnin ukhullapi, wasillanpi mana”,+ nispa. 5 Chayrayku Jesusqa wakin onqosqasllata sanoyacherqa paykunaman makisninta churaykuspa. Nitaj waj milagrostawan chaypi ruwarqachu. 6 Payqa mayta tʼukorqa mana creesqankumanta. Chantá muyuynintinpi ranchosta purimorqa yachachispa.+

7 Chaymantataj 12 apostolesninta tantaspa iskaymanta iskay kacharqa,+ atiytapis qorqa supaykunata runasmanta qharqonankupaj.+ 8 Kamacherqataj ni imata ñanpaj apakunankuta, manachayqa uj tojnullata. Mana apakunankuchu karqa ni tʼantatapis, ni wayaqatapis,* nillataj chumpinkupi* qolqetapis.*+ 9 Kamachillarqataj jukʼutasninkuta* churakunankuta, nitaj iskay ropasta* apakunankuta. 10 Chantá nillarqataj: “Mayqen wasillamanpis yaykuspaqa, chaypi qhepakuychej chay llajtamanta ripunaykichejkama.+ 11 Mayqen llajtallapipis runas mana wajyarisojtiykichej, nitaj uyarisojtiykichejqa, chaymanta llojsipushaspa chakisniykichejmanta jallpʼata thalarakuychej, pantasqankuta reparakunankupaj”,+ nispa. 12 Paykunataj rispa runasman willaramorqanku juchasninkumanta pesachikunankuta.+ 13 Ashkha supaykunatapis runasmanta qharqorqanku,+ ashkha onqosqastapis aceitewan jawispa sanoyacherqanku.

14 Rey Herodesqa chayta uyarerqa, Jesusmanta mayta parlasqankurayku. Runasqa nisharqanku: “Juan Bautista wañusqas ukhumanta kausarinpun, chayrayku milagrosta ruwan”,+ nispa. 15 Wajkunataj nisharqanku: “Kayqa Elías”, nispa. Wakintaj nisharqanku: “Kayqa uj profeta, chay ñaupa profetas jina”,+ nispa. 16 Herodestaj chayta uyarispa nerqa: “Kayqa Juanpuni, umanta qholucherqani chay, payqa kausarinpun”, nispa. 17 Juantaqa Herodesllataj japʼichispa wataykuchisqa, carcelmantaj wisqʼaykuchisqa hermanon Filipojpa warmin Herodiasrayku. Herodesqa chay warmiwan casarakusqa.+ 18 Juanqa ashkha kutista Herodesman nisqa: “Mana hermanoykej warminta japʼikapuyta atinkichu”,+ nispa. 19 Chayrayku Herodiasqa Juanta chejnikuspa wañuchiyta munarqa, nitaj aterqachu. 20 Herodesqa yacharqa Juanqa cheqan runa kasqanta, Diostapis yupaychasqanta.+ Chayrayku Juanta manchachikuspa jarkʼakoj. Herodesqa Juanta uyarispa mana yachajchu imatachus paywan ruwananta, jinapis tukuy sonqo uyarillajpuni.

21 Herodesqa diachakunpaj jatun mikhuyta wakicherqa,+ invitarqataj kuraj autoridadesninta, comandantesta, Galileamanta may rejsisqa runastapis. Chaypachataj Herodiaspajqa allin karqa yuyaychakusqanta ruwananpaj.+ 22 Herodiaspa warmi wawanqa yaykumuspa tusorqa. Chaytaj Herodesta, paywan mikhojkunatapis mayta kusicherqa. Chayrayku rey Herodesqa chay sipasta nerqa: “Imatachus munasqaykita mañakullaway, noqataj qollasqayki”, nispa. 23 Juraporqataj: “Imatachus mañakuwasqaykita qollasqayki, gobiernoypa khuskannintapis”, nispa. 24 Sipastaj llojsispa mamanta tapumorqa: “¿Imatataj mañakuymanri?”, nispa. Mamantaj nerqa: “Juan Bautistaj umanta mañakuy”, nispa. 25 Sipastaj usqhayllata rey Herodesmanta mañakamorqa: “Kunanpacha Juan Bautistaj umanta uj charolapi qonawaykita munani”,+ nispa. 26 Chayta uyarispa reyqa mayta llakikorqa, nitaj niyta aterqachu mana nispaqa, diachakunman jamojkuna jurasqanta uyarisqankurayku. 27 Reyqa chay ratopacha ujnin guardianta kamacherqa Juanpa umanta apamunanta. Guardiataj carcelman rispa Juanpa umanta qholumorqa, 28 umanta uj charolapi apamuspataj sipasman jaywarqa, sipastaj mamanman jaywarqa. 29 Juanpa discipulosnintaj chayta yachaytawan, jamuspa ayanta* pʼampamorqanku.

30 Apostolesqa kutimuytawan Jesusman willarqanku tukuy ima ruwasqankuta, yachachisqankutapis.+ 31 Jesustaj paykunata nerqa: “Jakuchej chʼinnejman, uj chhikallantapis samarikunaykichejpaj”,+ nispa. Paykunaqa mana mikhunallankupajpis tiempoyojchu karqanku, jamojkunapis ripojkunapis ashkha kasqankurayku. 32 Ajinapi paykunalla canoapi chʼinnejman rerqanku.+ 33 Runastaj ripushasqankuta rikuspa, ashkhastaj chayta yachaspa tukuy llajtasmanta chakipi kachaykukorqanku, paykunamantataj ñaupajta chayarqanku. 34 Jesusqa canoamanta uraykushaspa ashkha runasta rikorqa, paykunatataj khuyakorqa+ mana michejniyoj ovejas jina kasqankurayku,+ ashkha imastataj yachacherqa.+

35 Tardeyaykushajtintaj discipulosnenqa Jesusman qayllaykuspa nerqanku: “Kaynejqa chʼinpacha, tardeyaykushanñataj.+ 36 Runasta kachapullayña qaylla wasismanta, ranchosmanta mikhunata rantikamunankupaj”,+ nispa. 37 Jesustaj paykunaman kuticherqa: “Qankuna mikhunata qoychej”, nispa. Paykunataj taporqanku: “¿Iskay pachaj denario* qolqeswan tʼantata rantimuspachu paykunata mikhuchisqayku?”,*+ nispa. 38 Jesustaj nerqa: “¿Mashkha tʼantastaj kapusunkichej? Qhawarimuychej”, nispa. Paykunataj qhawarimuytawan nerqanku: “Phishqa tʼantaswan iskay pescadosllawan kapuwayku”,+ nispa. 39 Chantá tukuy runasta kamacherqa tʼaqa tʼaqalla tiyaranankuta qʼomer pasto patapi.+ 40 Paykunataj tʼaqaspi tiyararqanku, wakin tʼaqaspi 100, wakinpitaj 50. 41 Chantá chay phishqa tʼantasta, chay iskay pescadostawan oqharerqa, cielota qhawarispataj Diosman graciasta qorqa.+ Tʼantasta partiraytawantaj discipulosninman jaywarqa, paykunataj runasman jaywararqanku. Chay iskay pescadostapis tukuyman rakʼirallarqataj. 42 Jinapi tukuyninku sajsakunankukama mikhorqanku. 43 Puchoj parti tʼantastataj 12 canastas juntʼata tantarqanku, puchoj pescadostataj wajllata tantarqanku.+ 44 Tʼantasta mikhojkunaqa phishqa waranqa qharis karqanku.

45 Jesustaj chay ratopacha discipulosninta canoaman wicharicherqa qochata chimpaspa Betsaida llajta ladoman ñaupashanankupaj, runasta kacharpayanankama.+ 46 Runasta kacharpayaytawantaj, uj orqoman wicharerqa Diosmanta mañakoj.+ 47 Chʼisiyaykusqantawan canoaqa qocha chaupitaña risharqa, Jesustajrí sapallan orqopi kasharqa.+ 48 Chantá Jesusqa discipulosninta rikorqa ñakʼayllata canoata apashasqankuta, ñaupaqenkumanta sinchʼita wayramusqanrayku. Niraj sutʼiyamushajtintaj* paykunaman rerqa yaku patanta purispa, ñaupaykuytataj munasharqa.* 49 Discipulosnintaj yaku patanta jamushajta rikuspa qhaparerqanku: “¿Imataj jamushanri?”, nispa. 50 Tukuyninkutaj mayta mancharikorqanku. Jesustaj usqhayllata nimorqa: “Noqa kani, ama manchachikuychejchu”,+ nispa. 51 Chantá canoaman wicharisqantawan, wayraqa tiyaykorqa. Chayta rikuspa discipulosnenqa maytapuni tʼukorqanku. 52 Paykunaqa mana entiendesqankuchu Jesús tʼantawan milagrota ruwasqan imachus niyta munasqanta. Manarajpuni entiendeyta atisharqankuchu.

53 Qochata chimpaytawan Genesaretman chayarqanku, chaynejpitaj canoata wataykorqanku.+ 54 Canoamanta uraykusqankutawan, runasqa Jesusta rejserqankupacha. 55 Chaynejpi tiyakojkunamantaj willaramorqanku, onqosqastapis Jesusman wantumorqanku. Runasqa maypichus Jesús kashasqanta yachaspa chayman jamoj kanku. 56 Maymanchá Jesús chayaj, chay ranchosman, llajtasman, camposmanpis, chaykunaj mercado plazasninman runasqa onqosqasta apamoj kanku. Paykunaqa Jesusmanta mayta mañakoj kanku ropanpa waychʼasnillantapis* llankharichinanta.+ Tukuy llankharejkunataj sanoyapoj kanku.

7 Chantá fariseoswan leymanta wakin yachachejkunawan Jerusalenmanta jamuspa Jesusta muyuykorqanku.+ 2 Paykunaqa Jesuspa wakin discipulosninta rikorqanku chʼichi makisninkuwan mikhushasqankuta, mana mayllakuspalla.* 3 (Fariseospis tukuynin judiospis makisninkuta codosninkukama mana mayllakuspaqa mana mikhunkuchu. Paykunaqa ñaupa tataspa costumbresninkuta mayta ruwarinku. 4 Mercadomanta kutimuspapis, mana mayllakuspaqa mana mikhunkuchu. Waj ñaupa costumbrestapis ruwallankutaj, bautizankupuni copasta, yurusta, cobre mankastapis).+ 5 Chayrayku fariseosqa leymanta yachachejkunawan khuska Jesusta taporqanku: “¿Imaraykutaj discipulosniyki mana ruwankuchu ñaupa tataspa costumbresninkutari? ¿Imajtintaj chʼichi makilla mikhunkuri?”,+ nispa. 6 Jesustaj kuticherqa: “Puraj uyas, profeta Isaiasqa allinta qankunamanta qhelqarqa: ‘Kay runasqa siminkumanta jawallaman jatunchawanku, sonqonkutajrí noqamanta may karunchasqa kashan.+ 7 Qhasillata yupaychawanku. Runaspa kamachisqallanta yachachinku Diospa yachachiyninpis kanman jina’,+ nispa. 8 Qankunaqa Diospa kamachisqanta saqerpayaspa, runaspa costumbresnillankuta ruwarinkichej”.+

9 Chantá Jesusqa nillarqataj: “Qankunaqa sumajta yuyaycharikunkichej Diospa kamachisqanta mana valechinaykichejpaj, costumbresniykichejta mana chinkachinaykichejraykulla.+ 10 Moisés nerqa: ‘Tataykita, mamaykitawan respetay’,+ nispa. Chantá nillarqataj: ‘Pichus tatanta chayri mamanta maldicejqa wañuchisqa kachun’,+ nispa. 11 Qankunatajrí ninkichej: ‘Uj runaqa tatanta chayri mamanta niyta atillan: “Yanapasunaypaj imasniychus kapuwasqanqa corbanña”, nispa’ (corbanqa niyta munan Diospajña tʼaqasqa). 12 Ajinamanta niña chay runata saqenkichejchu ni tatanta ni mamanta yanaparinanta.+ 13 Qankunaqa chay costumbresniykichejta ruwaspa Diospa palabranta mana valechinkichejchu, chaytataj wajkunamanpis yachachillankichejtaj.+ Chayman rijchʼakojtataj ashkha imastawan ruwankichej”.+ 14 Chantá Jesusqa ujtawan runasta wajyaspa nerqa: “Tukuyniykichej uyariwaychej, entiendeychejtaj kay nisqay imachus niyta munasqanta.+ 15 Mana mikhusqanchu runataqa chʼichichan, sonqonmanta llojsimojmá runataqa chʼichichan”,+ nispa. 16 *

17 Jesusqa runasmanta karunchakuspa uj wasiman yaykorqa, chaypitaj discipulosnenqa taporqanku chay kikincharisqan imachus niyta munasqanta.+ 18 Jesustaj paykunata nerqa: “¿Qankunapis manallatajchu entiendeyta atinkichej? ¿Manachu yachankichej imatachus runa mikhusqanqa payta mana chʼichichasqanta? 19 Mikhusqanqa mana sonqonmanchu yaykun, manachayqa wijsallanman, chantá llojsipun”, nispa. Chaywan Jesusqa tukuy mikhunas llimphu kasqanta nisharqa. 20 Chantá nillarqataj: “Runaj sonqonmanta llojsimojmá runataqa chʼichichan.+ 21 Sonqonmantaqa llojsimun sajra yuyaykuna.+ Chayrayku runasqa khuchichakuspa juchallikunku,* suwakunku, runata wañuchinku, 22 qhenchachakunku, tukuy imata munapayanku, sajra imasta ruwanku, chʼaukiyanku,* mana pʼenqakuspa juchata ruwanku,* envidiakunku, sajrata rimanku, jatunchakunku, mana yuyayniyojtaj kanku. 23 Chay sajra imasmin sonqomanta llojsimuspa runataqa chʼichichan”.

24 Jesusqa chaymanta llojsiytawan rerqa Tiro jallpʼas, Sidón jallpʼas chaynejman.+ Chaypi uj wasiman yaykorqa, nitaj munarqachu ni pi paymanta yachananta, jinapis runasqa chayamusqanta yacharqorqanku. 25 Chay ratopachataj uj warmeqa maypichus Jesús kashasqanta yachaytawan, jamuspa ñaupaqenman qonqoriykukorqa. Chay warmej imillitanqa supayniyoj karqa.+ 26 Chay warmeqa sirofenicia karqa, griegotataj parlaj. Payqa Jesusmanta maytapuni mañakusharqa wawanmanta supayta qharqonanta. 27 Jesustaj chay warmita nerqa: “Ñaupajtaqa wawasraj mikhuchunku sajsakunankukama. Mana allinchu wawaspa tʼantankuta qhechuspa alqetusman choqayqa”,+ nispa. 28 Warmitaj kuticherqa: “Arí Señor. Chaywanpis alqetusqa wawitas mesa uraman tʼanta tʼunasta tʼakasqankuta mikhunku”, nispa. 29 Jesustaj warmita nerqa: “Kunanqa ripullay. Chayta nisqaykirayku supayqa wawaykimanta llojsinña”,+ nispa. 30 Warmitaj wasinman chayaspa imillitanta camapi winkusqata* tariparqa, supaytaj paymanta llojsisqaña.+

31 Jesusqa Tiro jallpʼasmanta kutimuspa, Sidón jallpʼasnejta, Decápolis* nisqa chaynejta Galilea qochaman rerqa.+ 32 Runastaj uj joqʼara* khaku runata pusamorqanku,+ Jesusmantataj mayta mañakorqanku payman makinta churaykunanta. 33 Jesustaj runas chaupimanta chay runata wajnejman pusaspa, ninrisninman dedosninta churaykorqa. Chantá thoqaytawan chay runaj qallunta llankharerqa.+ 34 Cielota qhawarispataj ukhuta samarispa nerqa: “Éffatha”, nispa. Chayqa niyta munan: “Kicharikuy”. 35 Chay runaj ninrisnintaj chay ratopacha kicharikorqanku,+ qallunpis phaskarakorqa, chantá chʼuwitata parlarerqa. 36 Jesustaj runasta kamacherqa amapuni pimanpis willanankuta,+ ajinata kamachishajtinpis runasqa astawan willaraj kanku.+ 37 Paykunaqa maytapuni tʼukuspa nisharqanku:+ “Tukuy imata allinta ruwan. Joqʼarasta uyarichin, opastapis parlarichin”,+ nispa.

8 Chay pʼunchaykunapi, maypichus Jesús kasharqa chayman ashkha runas ujtawan tantakamorqanku. Mana imapis mikhunankupaj kajtintaj, Jesusqa discipulosninta wajyaspa nerqa: 2 “Kay runasmanta llakikuni,+ kinsa diastaña noqawan khuska kashanku, nitaj mikhunankupaj imankupis kanchu.+ 3 Mana mikhusqasta wasisninkuman kachapusaj chayqa, ñanpi desmayarankuman, wakenqa karumanta jamunkupis”, nispa. 4 Discipulosnintaj nerqanku: “¿Maypitaj kay chʼinnejpi tʼantata tarisunchej kay chhika runasta sajsachinapajri?”, nispa. 5 Jesustajrí paykunata taporqa: “¿Mashkha tʼantastaj tiyapusunkichej?”, nispa. Paykunataj kuticherqanku: “Qanchis tʼantaslla”,+ nispa. 6 Chantá Jesusqa runasta kamacherqa pampapi tiyaranankuta. Chay qanchis tʼantasta japʼispataj Diosman graciasta qorqa. Chantá partiraspa discipulosninman jaywarqa, paykunataj runasman jaywarqanku.+ 7 Uj mashkha pescaditosninku tiyapullarqataj, Jesustaj Diosman graciasta qoytawan runasman jaywanankuta nillarqataj. 8 Ajinamanta tukuyninku sajsakunankukama mikhorqanku. Chantá puchoj parti tʼantastaqa qanchis jatuchaj canastas juntʼata tantarqanku.+ 9 Qharisqa tawa waranqa jina karqanku. Chantá Jesusqa paykunata kachaporqa.

10 Chay ratopacha Jesusqa discipulosninwan canoaman wicharispa, Dalmanuta cheqaman rerqa.+ 11 Chantá fariseosqa jamuspa paywan churanakuyta qallarerqanku, pantachiyta munaspataj cielomanta uj señalta rikuchinanta mañarqanku.+ 12 Jesustaj ukhuta samarispa nerqa: “¿Imaraykutaj kay tiempomanta runas señalta mañakushallankupuniri?+ Cheqatapuni niykichej: Kay tiempomanta runasqa mana ima señaltapis rikonqankuchu”,+ nispa. 13 Chantá fariseosta saqerparispa ujtawan canoaman wicharerqa qochata chimpananpaj.

14 Discipulosnintaj qonqasqanku tʼantata apakuyta. Canoapiña kashaspataj uj tʼantayojlla rikhurerqanku.+ 15 Chantá Jesusqa paykunata nerqa: “Allinta qhawakuychej, cuidakuychejtaj fariseospa levadurankumanta, Herodespa levaduranmantapis”,+ nispa. 16 Jinapi paykunaqa siminakorqanku mana tʼantanku kasqanmanta. 17 Jesustaj chayta reparaspa paykunata nerqa: “¿Tʼantaykichej mana kajtinchu siminakushankichej? ¿Manarajchu reparankichej? ¿Nirajchu entiendenkichej? ¿Manapunichu sonqoykichejpis entiendeyta atin? 18 ‘Ñawisniyoj kashaspapis, ¿manachu rikunkichej? Ninrisniyoj kashaspapis, ¿manachu uyarinkichej?’ ¿Nichu yuyarikunkichej 19 phishqa tʼantasta partispa+ phishqa waranqa qharista mikhuchisqayta? ¿Mashkha canastas juntʼatataj puchojta tantarqankichej?”. Paykunataj kuticherqanku: “Chunka iskayniyoj canastasta”,+ nispa. 20 Chantá Jesusqa tapullarqataj: “Qanchis tʼantasta tawa waranqa qharispaj partishajtiypis, ¿mashkha jatuchaj canastas juntʼatataj puchojta tantarqankichej?”, nispa. Paykunataj kuticherqanku: “Qanchis canastasta”,+ nispa. 21 Chantá paykunata nerqa: “¿Manarajpunichu entiendeyta atinkichej?”, nispa.

22 Chantá Betsaida ranchoman chayarqanku. Chaypitaj runasqa Jesusman uj ciegota pusamuspa, mayta mañakorqanku payta sanoyachinanta.+ 23 Jesustaj ciegota makinmanta aysaspa rancho kantuman pusarqa. Ñawisninman thoqaykuspataj,+ makisninwan llankharispa taporqa: “¿Rikunkichu imallatapis?”, nispa. 24 Paytaj qhawarispa nerqa: “Rikushani runasta sachʼasta jina puriykachashajta”, nispa. 25 Chantá Jesusqa ujtawan chay runaj ñawisninta llankharerqa. Chay runataj sanoyaporqa, tukuy imatataj sutʼita rikorqa. 26 Jesusqa chay runata wasinman kachapushaspa nerqa: “Ama ranchoman yaykunkichu”, nispa.

27 Chaymanta Jesusqa discipulosninwan Cesarea de Filipoj ranchosninman rerqa, ñanta rishaspataj discipulosninta taporqa: “¿Pi kasqaytataj runas ninku?”,+ nispa. 28 Paykunataj kuticherqanku: “Juan Bautista kasqaykita ninku,+ wakintaj Elías kasqaykita,+ wakintajrí ujnin profeta kasqaykita”, nispa. 29 Jesús tapullarqataj: “Qankunarí, ¿pi kasqaytataj ninkichej?”, nispa. Pedrotaj kuticherqa: “Qanqa Cristo kanki”,+ nispa. 30 Ajinapi Jesusqa paykunata mayta kamacherqa amapuni pimanpis chayta willanankuta.+ 31 Chantapis discipulosninman willayta qallarerqa, payqa* maytapuni ñakʼarinan kasqanta. Kurajkuna, kuraj sacerdotes, leymanta yachachejkunapis payta chejninankuta, runaspis wañuchinankuta,+ kinsa pʼunchayninmantaj kausarinpunanta.+ 32 Chaytaqa paykunaman sutʼita willarqa. Pedrotajrí Jesusta wajnejman pusaspa kʼamerqa.+ 33 Jesustaj kutirikamuspa discipulosninta qhawarerqa, Pedrotataj kʼamerqa: “¡Riy kaymanta Satanás! Qanqa mana Dios yuyasqanman jinachu yuyashanki, manachayqa runas yuyasqankuman jinalla”,+ nispa.

34 Chantá runasta, discipulosnintawan wajyaspa nerqa: “Sichus pipis qhepayta jamuyta munan chayqa, pay kikinta chejnikuchun,* ñakʼarina kʼaspin* aparisqataj qhepayta jamullachunpuni.+ 35 Kausayninta salvayta munajqa wañonqa. Noqarayku, sumaj willaykunaraykutaj wañojrí kausayninta salvanqa.+ 36 Chanta, ¿ima allintaj runapaj kanman mundo enterota japʼikapojtin, kausaynintataj chinkachejtinri?+ 37 ¿Imatataj runa qoyta atinman kausayninrayku?+ 38 Sichus pipis noqamanta, nisqasniymantawan pʼenqakun, kay tiempomanta Diosta wasanchaj* juchasapa runas ukhupi chayqa, noqapis* paymanta pʼenqakullasajtaj,+ Tataypa atiyninpi ajllasqa angeleswan chayamojtiy”,+ nispa.

9 Chantá Jesusqa paykunata nillarqataj: “Cheqatapuni niykichej: Kaypi kajkunamanta wakenqa mana wañonqankuchu, Diospa Gobiernonta atiywan kamachishajtaña rikunankukama”, nispa.+ 2 Sojta pʼunchayninman Jesusqa Pedrota, Santiagota, Juantawan uj jatun orqoman pusarqa. Chaymanqa paykunalla rerqanku. Ñaupaqenkupitaj Jesusqa uj jina rijchʼayniyojman tukorqa.+ 3 Ropanqa kʼancharerqa, mana pipis kay jallpʼapi chay jina yurajsituta yurajyachiyta atinmanchu. 4 Chantá Eliastawan Moisestawan rikorqanku Jesuswan parlashajta. 5 Pedrotaj Jesusta nerqa: “Yachachejníy,* sumajpuni kaypi kasqaykoqa. Kaypi kinsa chʼujllasta ruwasqayku, ujta qanpaj, ujta Moisespaj, ujtataj Eliaspaj”, nispa. 6 Pedroqa mana yacharqachu imatachus parlashasqanta, paykunaqa may mancharisqa kasharqanku. 7 Phuyutaj rikhurimuspa paykunata pʼampaykorqa. Diostaj phuyu ukhumanta nimorqa:+ “Kaymin munasqa Wawayqa.+ Payta uyariychej”,+ nispa. 8 Muyuyninkuta qhawarispataj manaña pitapis rikorqankuchu, manachayqa Jesusllataña.

9 Orqomanta uraykamushajtinkutaj, Jesusqa discipulosninta kamacherqa chay rikusqankuta amapuni pimanpis willanankuta,+ pay* wañusqas ukhumanta kausarinpunankama.+ 10 Paykunaqa chay nisqanta kasukorqanku,* jinapis tapunakusharqanku imachus niyta munasqanta wañusqas ukhumanta kausarinpusaj nisqan. 11 Chantá Jesusta taporqanku: “¿Imaraykutaj leymanta yachachejkuna ninku Eliasraj ñaupajta jamunantari?”,+ nispa. 12 Jesustaj nerqa: “Eliasqa ñaupajta jamuspa tukuy imata allinchanqa.+ ¿Imajtintaj chanta Diosmanta Qhelqasqapi nishan noqa* maytapuni ñakʼarinayta,+ chejnisqataj kanayta?+ 13 Noqa kayta niykichej: Eliasqa jamunña,+ paykunataj qhelqasqa kasqanman jina munasqankuta payta ruwarqanku”,+ nispa.

14 Chantá chay waj discipulosnin kasharqanku chayman chayaspa, rikorqanku muyuyninkupi ashkha runasta, leymanta wakin yachachejkunatataj discipulosninwan churanakushajta.+ 15 Chay runasqa Jesusta rikuytawankama tʼukorqanku, usqhayllata taripamuspataj napaykorqanku. 16 Jesustaj taporqa: “¿Imamantataj discipulosniywan churanakushankichej?”, nispa. 17 Ujninkutaj kutichimorqa: “Yachachejníy, wawayta pusamorqayki, opayachej supayniyoj kasqanrayku.+ 18 Maypichá chay supay japʼin chaypi pampaman wijchʼun, phosoqota ajtuchimun, kirusnintapis kʼarurachin, parti wañusqatataj saqen. Discipulosniykita nerqani chay supayta wawaymanta qharqonankuta, manataj atinkuchu”, nispa. 19 Jesustaj paykunata nerqa: “Ay kay tiempomanta mana creej runas.+ ¿Maykʼajkamataj qankunawan kallasajpuniri? ¿Maykʼajkamataj aguantasqaykichejri? Chay waynuchuta pusamuwaychej”,+ nispa. 20 Waynuchuta pusamojtinkutaj supayqa Jesusta rikuytawan waynuchuta sinchʼita thalarqa, paytaj pampaman choqakuspa suntʼiykacharqa* phosoqota ajtumuspa. 21 Chantá Jesusqa waynuchoj tatanta taporqa: “¿Maykʼajmantapachataj ajinata ruwakun?”, nispa. Paytaj kuticherqa: “Wawamantapacha. 22 Sapa kuti supayqa ninamantaj yakumantaj wawayta wijchʼuykun wañuchiyta munaspa. Imallatapis ruwayta atiwaj chayqa, khuyarikuwayku, yanapariwayku ari”, nispa. 23 Jesustaj nerqa: “¿Imaraykutaj nishawanki ‘atiwaj chayqa’ nispari? Creejpajqa tukuy imapis atikullan”,+ nispa. 24 Chay ratopacha chay waynuchoj tatanqa qhaparerqa: “¡Creeni! Yanapaway ari astawan creenaypaj”,+ nispa.

25 Jesusqa ashkha runasta paykunaman corremushajta reparaspa supayta kʼamerqa: “Opayachej joqʼarayachej* supay, noqa kamachiyki: Llojsiy kay waynuchumanta, amataj ujtawan kutiykunkichu”,+ nispa. 26 Chay supaytaj sinchʼita qhaparispa waynuchuta mayta thalaytawan llojserqa. Waynuchutaj wañusqa jina wijchʼukorqa. Casi tukuytaj nisharqanku: “¡Wañupun!”, nispa. 27 Jesús makinmanta aysarejtintaj, waynuchoqa sayarerqa. 28 Chantá Jesús uj wasiman yaykusqantawan discipulosnenqa sapallanpi taporqanku: “¿Imaraykutaj chay supayta mana qharqoyta aterqaykuchuri?”,+ nispa. 29 Jesustaj kuticherqa: “Chay jina supaytaqa Diosmanta mañakuspalla qharqoyta atikun”, nispa.

30 Chaymanta llojsispataj Galileanta pasarqanku. Jesustaj mana munarqachu ni pi yachananta. 31 Payqa discipulosninta yachachispa nisharqa: “Noqataqa* enemigosniypa makinkuman jaywaykuwanqanku, paykunataj wañuchiwanqanku.+ Wañuchiwajtinkupis kinsa pʼunchayninman kausarinpusaj”,+ nispa. 32 Paykunatajrí chay nisqanta mana entienderqankuchu, manchachikorqankutaj tapuyta.

33 Chantá Capernaumman chayarqanku. Wasipiña kashaspataj Jesusqa paykunata taporqa: “¿Imamantataj ñanpi siminakusharqankichej?”,+ nispa. 34 Paykunarí chʼinlla karqanku. Ñanta jamushaspaqa mayqenninkuchus kurajpaj qhawasqa kasqanmanta siminakusqanku. 35 Jesustaj tiyaykukuytawan 12 apostolesninta wajyaspa nerqa: “Pillapis ñaupajpi kayta munajqa tukuypa qhepanpi kanan tiyan, tukuytataj sirvinan tiyan”,+ nispa. 36 Chantá uj wawata chaupinkuman sayaykuchispa abrazaykorqa, discipulosnintataj nerqa: 37 “Pillapis uj wawata kay wawata jina+ sutiypi wajyarikojqa, noqatapis wajyarikullawantaj. Noqata wajyarikuwajrí mana noqallatachu wajyarikuwan, manachayqa kachamuwajniytapis”,+ nispa.

38 Chantá Juan nerqa: “Yachachejníy, uj runata sutiykipi supaykunata qharqoshajta rikorqayku, mana noqanchejwan purisqanraykutaj jarkʼayta munarqayku”,+ nispa. 39 Jesustaj nerqa: “Ama jarkʼaychejchu. Mana pipis noqapaj sajrata parlanmanchu uj milagrota sutiypi ruwaytawanqa. 40 Pichus mana contranchejpi kajqa, noqanchejwan kashan.+ 41 Cheqatapuni niykichej, pichus uj vaso yakullatapis Cristojta kasqaykichejrayku jaywarisojtiykichejqa,+ tʼinkanta japʼenqapuni.+ 42 Noqapi creejkunaqa wawas jina kanku. Sichus pipis ujninta juchaman urmachinman chayqa, aswan allin kanman chay runapajqa burros muyuchinku chay molino rumita kunkanman warkhuykuspa mar qochaman wijchʼuykunanku.+

43 ”Makiykichus pantachisunki* chayqa, khuchurpakuy. Aswan allin kanman chʼulla makilla kausayta japʼinaykeqa, iskay makisniyoj Hinón wayqʼoman,* mana wañoj ninaman wijchʼuykusqa kanaykimantaqa.+ 44 * 45 Chakiykichus pantachisunki chayqa, khuchurpakuy. Aswan allin kanman chʼulla chakilla kausayta japʼinaykeqa, iskay chakisniyoj Hinón wayqʼoman wijchʼuykusqa kanaykimantaqa.+ 46 * 47 Sichus ñawiyki pantachisunki chayqa, sikʼikuspa karuman wijchʼuy.+ Aswan allin kanman chʼulla ñawilla Diospa Gobiernonman yaykunaykeqa, iskay ñawisniyoj Hinón wayqʼoman wijchʼuykusqa kanaykimantaqa.+ 48 Chaypeqa ni khurupis ni ninapis wañunchu.+

49 ”Tukuypis ninawan kachinchasqa kananku tiyan.+ 50 Kacheqa sumajpuni. Kachichus laqʼayapunman chayqa, ¿imawantaj watejmanta kachiman tukuchiwajchej?+ Qankunapis kachinchasqa jina kaychej,+ ujkuna ujkunawantaj allinta kausakuychej”.+

10 Chantá Jesusqa Judeaj lindesninman* rerqa, Jordán mayoj chimpanman. Ashkha runastaj payman tantakamullarqankutaj. Jesustaj paykunata yachacherqa, imaynatachus yachachej ajinata.+ 2 Fariseostaj Jesusman chimpaykorqanku, pantachiyta munaspataj taporqanku: “¿Uj runa atillanchu warminmanta divorciakuyta?”,+ nispa. 3 Jesustaj paykunata tapullarqataj: “¿Imatataj Moisés kamachisorqachej?”, nispa. 4 Fariseostaj kuticherqanku: “Moisesqa saqellarqa, uj runa divorcio papelta ruwaytawan warminta kachapunanta”,+ nispa. 5 Jesustajrí nerqa: “Moisesqa chay kamachisqata qankunapaj qhelqarqa, rumi sonqo kasqaykichejrayku.+ 6 Diostaj qallariypi ‘qharitawan warmitawan ruwarqa.+ 7 Chayrayku qhareqa tatanta, mamantawan saqenqa,+ 8 iskayninkutaj ujllaña kanqanku’.*+ Ajinapeqa manaña iskaychu kanku, manachayqa ujllaña. 9 Chayrayku Diospa ujchasqantaqa* ama pipis tʼaqachunchu”,+ nispa. 10 Wasipiña kashaspataj, discipulosnenqa chayllamantataj taporqanku. 11 Jesustaj kuticherqa: “Pillapis warminmanta divorciakuspa wajwan casarakun chayqa, ñaupa warminta wasanchaspa qhenchachakun.+ 12 Sichus warmipis qosanmanta divorciakuytawan wajwan casarakun chayqa, chay warmipis qhenchachakullantaj”,+ nispa.

13 Runastaj Jesusman wawasta pusamorqanku makisninta paykunaman churaykunanpaj,* discipulosnintaj chay runasta kʼamerqanku.+ 14 Chayta rikuspa Jesusqa phiñakorqa, nerqataj: “Saqeychej wawasta noqaman jamunankuta, amataj jarkʼaychejchu. Diospa Gobiernonqa paykuna jina kajkunajta.+ 15 Cheqatapuni niykichej: Pichus mana wawa jina Diospa Gobiernonta japʼikojqa, ni jaykʼaj chayman yaykonqachu”,+ nispa. 16 Chantá Jesusqa wawasta marqʼarikorqa,* paykunaman makisninta churaykuspataj bendicerqa.+

17 Jesús ñanta rishajtintaj, uj runa corremuspa ñaupaqenman qonqoriykukorqa, taporqataj: “Kʼacha Yachachej, ¿imatataj ruwanay tiyan wiñay kausayta japʼinaypajri?”,+ nispa. 18 Jesustaj kuticherqa: “¿Imaraykutaj kʼacha niwankiri? Dioslla kʼachaqa.+ 19 Qanqa kay kamachisqasta yachanki: ama runata wañuchinkichu,+ ama qhenchachakunkichu,+ ama suwakunkichu,+ ama llulla testigomanta sayankichu,+ ama pitapis chʼaukiyankichu,*+ tataykita, mamaykitawan respetanki”,+ nispa. 20 Chay runataj nerqa: “Yachachejníy, chay tukuy imastaqa wawa kasqaymantapacha kasukuni”, nispa. 21 Jesustaj munakuywan qhawarispa nerqa: “Uj imatawanraj ruwanayki tiyan: Tukuy imasniykita vendemuspa, wajchasman chay qolqeta qopuy. Ajinamanta cielopi may kapuyniyoj kanki, chantá qhepayta jamuy”,+ nispa. 22 Chay runataj chayta uyarispa llakikorqa, may phutisqataj riporqa, manchay qhapaj kasqanrayku.+

23 Jesustaj muyuyninta qhawarispa discipulosninta nerqa: “Qhapajkunaqa mana Diospa Gobiernonman yaykuyta atillanqankuchu”,+ nispa. 24 Discipulosnintaj chay nisqanmanta tʼukusharqanku. Chayrayku Jesús paykunata nerqa: “Wawasníy, Diospa Gobiernonman yaykoyqa mana atikullanchu. 25 Uj camelloraj agujaj ninrinta pasayta atinman, uj qhapaj runa Diospa Gobiernonman yaykunanmantaqa”,+ nispa. 26 Discipulosnintaj astawanraj tʼukuspa nerqanku:* “Ajina kajtin, ¿pitaj salvakuyta atinmanri?”,+ nispa. 27 Jesustaj paykunata qhawarispa nerqa: “Runaspajqa chayqa mana atikunchu, Diospajrí mana jinachu. Diospajqa tukuy imapis atikullan”,+ nispa. 28 Pedrotaj nerqa: “Noqaykoqa tukuy imata saqespa qhepaykita jamuyku”,+ nispa. 29 Jesustaj nerqa: “Cheqatapuni niykichej: Pichus noqarayku jinallataj sumaj willaykunarayku wasinta, hermanosninta, hermanasninta, mamanta, tatanta, wawasninta, jallpʼasnintapis saqen chayqa,+ 30 kay tiempopi pachaj jinastawanraj japʼenqa: wasista, hermanosta, hermanasta, mamasta, wawasta, jallpʼastawan qhatiykachasqa kaspapis.+ Jamoj tiempopitaj* wiñay kausayta japʼenqa. 31 Chaywanpis ñaupajpi kajkunamanta ashkhasqa qhepapi kanqanku, qhepapi kajkunamanta ashkhastaj ñaupajpi kanqanku”, nispa.+

32 Tukuyninku Jerusalenman ñanta risharqanku. Jesusqa ñaupaqenkuta risharqa, discipulosnintaj qhepanta tʼukulla risharqanku, qhepankuta rejkunapis mancha manchalla risharqanku. Ajinapi Jesusqa watejmanta 12 apostolesninta wajnejman pusaspa, imaschus payta qhatirinanta yuyarichillarqataj.+ 33 Pay nerqa: “Uyariwaychej, Jerusalenman wicharishanchej, chaypitaj noqataqa* kuraj sacerdotesman, leymanta yachachejkunaman jaywaykuwanqanku. Paykunataj wañuchisqa kanayta nenqanku, nacionesmanta runasmantaj jaywaykuwanqanku. 34 Chay runasqa burlakuwanqanku, thoqaykuwanqanku, jasutʼiwanqanku, wañuchiwanqankutaj. Kinsa pʼunchayninmantaj kausarinpusaj”,+ nispa.

35 Chantá Zebedeoj wawasnin+ Santiagowan Juanwanqa Jesusman chimpaykuspa nerqanku: “Yachachejníy, mañakususqaykuta ruwapunawaykuta munayku”,+ nispa. 36 Jesustaj taporqa: “¿Imatataj qankunapaj ruwanayta munankichej?”, nispa. 37 Paykunataj kuticherqanku: “Gobiernoykipi kamachishajtiyki munaykuman tiyachinawaykuta ujniykuta pañaykiman, ujniykutataj lloqʼeykiman”,+ nispa. 38 Jesustaj nerqa: “Mana yachankichejchu imatachus mañakushasqaykichejta. ¿Atiwajchejchu ujyayta, ujyashani chay copamanta? ¿Bautizakuwajchejchu ima bautismowanchus bautizakushani chaywan?”,+ nispa. 39 Paykunataj kuticherqanku: “Arí, atiykuman”, nispa. Jesustaj nerqa: “Ujyashani chay copamantaqa ujyankichej, ima bautismowanchus bautizakushani chayllawantaj qankunapis bautizasqa kankichej.+ 40 Chaywanpis pikunachus pañaypi, lloqʼeypiwan tiyaykukunankoqa, mana noqamantachu kashan. Chay tiyanaspi tiyajkunataqa Diosmin ajllanqa”, nispa.

41 Chunka discipulosnintaj chayta yachaspa, Santiagopaj, Juanpajwan phiñakorqanku.+ 42 Jesustajrí tukuyninkuta tantaykuspa nerqa: “Qankunaqa yachankichej nacionesta kamachejkunaqa munayninkuman jina runasta kamachisqankuta, autoridadesninkupis atiyninkupi runasta japʼisqankuta.+ 43 Qankuna ukhupeqa mana ajinachu kanan tiyan. Pichus qankunamanta kuraj kayta munajqa, wajkunata sirvinan tiyan.+ 44 Pichus qankunamanta ñaupajpi kayta munajqa, tukuyniykichejpa esclavoykichej kanan tiyan. 45 Noqapis* mana sirvichikojchu jamuni, manachayqa wajkunata sirvej,+ kausayniytapis qosaj ashkha runasta kacharichinaypaj”,+ nispa.

46 Chantá Jericoman yaykorqanku. Jesuswan discipulosninwan Jericomanta ashkha runaswan llojsimushajtinkutaj, ciego Bartimeoqa ñan patapi tiyasharqa, qolqeta mañakuspa. Payqa Timeoj wawan karqa.+ 47 Bartimeoqa Nazareno Jesús pasashasqanta uyarispa qhaparerqa: “¡Davidpa Wawan,+ Jesús, khuyarikuway ari!”,+ nispa. 48 Ashkhastaj kʼamispa chʼinyakunanta nerqanku. Paytajrí astawanraj qhaparerqa: “¡Davidpa Wawan, khuyarikuway ari!”, nispa. 49 Jesustaj sayaspa nerqa: “Wajyaychej”, nispa. Runastaj ciegota wajyaspa nerqanku: “Kallpachakuy. Sayariy, Jesús wajyashasunki”, nispa. 50 Bartimeotaj qhatananta choqaytawan ujllata sayarispa Jesusman qayllaykorqa. 51 Jesustaj taporqa: “¿Imatataj munanki ruwapusunayta?”, nispa. Ciegotaj nerqa: “Yachachejníy,* watejmanta rikuyta munani”, nispa. 52 Jesustaj nerqa: “Ripullay, creesqayki sanoyachisunki”,+ nispa. Ciegotaj chay ratopacha rikorqa,+ Jesuspa qhepantataj rerqa.

11 Jerusalenman qayllaykushaspa, Olivos orqoman chayarqanku, maypichus Betfagué rancho, Betania ranchopis kashan chayman.+ Jesustaj iskay discipulosninta kachaspa nerqa:+ 2 “Jaqay ranchoman riychej. Yaykuspataj uj maltón burrota watasqata tarinkichej, chay burromanqa mana pipis lloqʼaykunrajchu. Phaskaraspataj qhatimunkichej. 3 Sichus pipis tapusonqachej, ‘¿imapajtaj chay burrota phaskarashankichej?’ nispa chayqa, ninkichej ‘Señor kay burrota necesitan. Chantá usqhayllata kutichinpusonqa’ nispa”. 4 Paykunaqa rispa maltón burrota ñan patapi tarerqanku, wasi punkupi watasqata, phaskararqankutaj.+ 5 Chaynejpi kajkunamanta wakintaj taporqanku: “¿Imapajtaj chay maltón burrota phaskarashankichej?”, nispa. 6 Paykunataj Jesuspa nisqanta kuticherqanku, runastaj saqellarqankuña qhatinankuta.

7 Chantá chay maltón burrota+ Jesusman qhatimorqanku, ropasninkuta caronaykojtinkutaj Jesusqa chay burroman lloqʼaykorqa.+ 8 Ashkha runastaj ropasninkuta ñanman mastʼararqanku, wakintaj ñan kantumanta sachʼa ramasta kʼutuspa mastʼarallarqankutaj.+ 9 Jesuspa ñaupaqenta rejkuna, qhepanta jamojkunapis qhaparisharqanku: “Diosníy, payta salvanaykita mañakuyku.+ Jehová* Diospa sutinpi jamojqa bendecisqa kachun.+ 10 Bendecisqa kachun tatayku Davidpa jamoj Gobiernon.+ Cielopi kashaj Diosníy, payta salvanaykita mañakuyku”, nispa. 11 Jesusqa Jerusalenman chayaytawan temploman yaykuspa muyuyninpi tukuy imata qhawarerqa, tardeña kajtintaj 12 apostolesninwan Betania ranchoman kutiporqa.+

12 Qʼayantin Betaniamanta kutimushajtinku, Jesusqa yarqhachikorqa.+ 13 Karumantataj rikorqa uj higo sachʼata laqhesniyojta. Higosta tariyta munaspataj chay higo sachʼaman qayllaykorqa, manataj higosta tarerqachu, manachayqa laqhesllata, manaraj higos tiempochu kasqanrayku. 14 Chantá Jesús chay sachʼata nerqa: “Amaña jaykʼaj pipis poqoyniykita mikhuchunchu”,+ nispa. Discipulosnintaj chayta uyarerqanku.

15 Chantá Jerusalenman chayarqanku. Jesustaj temploman yaykuspa templopi vendejkunata, rantejkunatawan jawaman qharqorqa. Qolqeta cambiajkunaj mesasninkuta, palomasta vendejkunaj tiyanasninkutapis tijrararqa.+ 16 Manataj pitapis saqerqachu temploj chaupinta imallatapis apaykachajta. 17 Chantá yachachispa nisharqa: “¿Manachu qhelqasqa kashan ‘waseyqa Diosmanta mañakuna wasi nisqa kanqa tukuy nacionespaj’ nispa?+ Qankunatajrí suwa thapaman tukuchisqankichej”,+ nispa. 18 Kuraj sacerdotes, leymanta yachachejkunawantaj chayta yachaspa yuyaychakorqanku imaynamantachus Jesusta wañuchinankuta.+ Paytaqa manchachikoj kanku yachachisqanta tukuy runas tʼukuspa uyarisqankurayku.+

19 Inti chinkaykushajtintaj Jesuswan discipulosninwanqa Jerusalenmanta riporqanku. 20 Qʼayantenqa tutamanta kutimushaspa rikorqanku chay maldecisqa higo sachʼata saphinmantapacha chʼakisqata.+ 21 Pedrotaj chay sachʼamanta yuyarikuspa nerqa: “Yachachejníy,* ¡qhawariy!, maldecisqayki higo sachʼaqa chʼakipusqa”,+ nispa. 22 Jesustaj paykunata nerqa: “Diospi creeychej. 23 Cheqatapuni niykichej: Sichus pipis kay orqota ninman ‘jatariy, qochamantaj wijchʼuykukuy’ nispa, sonqonpitaj mana iskayrayaspa creen chayqa, chay nisqanqa ruwakonqapuni.+ 24 Chayrayku niykichej: Diosmanta imatapis mañakuspaqa japʼinaykichejtapuni creeychej, japʼinkichejtaj.+ 25 Diosmanta mañakushaspaqa contraykichejpi juchallikojkunata perdonaychej, cielopi kashaj Tataykichejpis juchasniykichejta perdonasunaykichejpaj”.+ 26 *

27 Chantá Jerusalenman chayamorqanku. Jesús templopi purishajtintaj payman qayllaykorqanku kuraj sacerdotes, leymanta yachachejkuna, kurajkunawan khuska. 28 Taporqankutaj: “¿Ima atiywantaj chay imasta ruwanki? ¿Pitaj chay imasta ruwanaykita nisorqa?”,+ nispa. 29 Jesustaj kuticherqa: “Noqapis ujta tapusqaykichej. Kutichiwankichej chayqa, noqapis nisqaykichej ima atiywanchus chay imasta ruwasqayta. 30 Niwaychej: ¿Pitaj Juanta kachamorqa bautizananpaj?+ ¿Dioschu* runaschu?”,+ nispa. 31 Paykunapurataj ninakorqanku: “‘Dios kachamorqa’ nisun chayqa, niwasun: ‘Chanta, ¿imaraykutaj mana payta creerqankichejchu?’, nispa. 32 ‘Runas kachamorqanku’ nisun chayrí, imaschus qhatiriwasunman”, nispa. Paykunaqa runasta manchachikoj kanku, tukuy runas Juanqa profetapuni kasqanta yuyasqankurayku.+ 33 Chayrayku Jesusman kuticherqanku: “Mana yachaykuchu”, nispa. Jesustaj paykunata nerqa: “Noqapis manallataj nisqaykichejchu ima atiywanchus chay imasta ruwasqayta”, nispa.

12 Chantá Jesusqa kikincharispa ajinata nerqa: “Uj runaqa jallpʼanpi uvasta plantasqa,+ perqawantaj muyuykuchisqa. Chaypitaj uvas chʼirwanata ruwasqa, qhawana torretapis sayarichisqa.+ Chantá llankʼajkunaman partidapi qospa karu llajtaman ripusqa.+ 2 Uvas pallay tiempoña kajtintaj, ujnin kamachinta uva huertanman kachamusqa, llankʼajkuna partenta apachipunankupaj. 3 Llankʼajkunataj chay kamachinta japʼispa maqaykuytawan chʼusaj makillata kachapusqanku. 4 Chantá uva huertayojqa waj kamachintañataj kachamusqa, paytaqa umanpi wajtasqanku, kʼumuykachachisqankutaj.+ 5 Chaymanta waj kamachintañataj kachamusqa, paytataj wañuchisqanku. Chantá waj kamachisnintapis kachamullasqataj, paykunatapis wakinta maqaykusqanku, wakintataj wañuchisqanku. 6 Chantá uva huertayoj runaqa munasqa wawantañataj+ llankʼajkunaman kachamusqa: ‘Wawaytaqa respetanqanku’, nispa. 7 Chay llankʼajkunatajrí ninakusqanku: ‘Kaymin herenciata japʼejqa.+ Jamuychej, wañuchinachej, herenciantaj noqanchejpaj kanqa’, nispa. 8 Japʼispataj wañuchisqanku, uva huertamantataj jawaman qhatatasqanku.+ 9 Chanta, ¿imananqataj uva huertayojri? Jamuspa llankʼajkunata wañurachenqa, uva huertantataj wajkunaman partidapi qonqa.+ 10 ¿Manachu jaykʼajpis Diosmanta Qhelqasqapi kayta leerqankichej? ‘Wasita ruwajkunaj mana valechisqanku rumeqa, aswan patapi kaj esquina rumiman tukupun.+ 11 Chaytaqa Jehová* Dios ruwarqa, noqanchejpajtaj chayqa may tʼukunapuni’,+ nispa”.

12 Jesuspa enemigosnenqa repararqanku chay kikinchaywan paykunamanta parlashasqanta. Chayrayku payta presochayta munarqanku. Runasta manchachikuspataj ripullarqanku.+

13 Chantá wakin fariseostawan Herodesta qhatejkunatawan kachamorqanku, Jesusta parlasqanpi pantachinankupaj.+ 14 Chay kachasqastaj jamuspa Jesusta nerqanku: “Yachachejníy, yachayku imatapis cheqatapuni parlasqaykita, manataj runaswan allinpaj qhawachikuytachu maskʼasqaykita, nillataj runaj rijchʼaynillantachu qhawasqaykitapis. Qanqa Diospa ñanninmanta cheqanta yachachinki. Niwayku ari: ¿Allinchu kanman impuestota Cesarman pagana, manachu? 15 ¿Pagananchejchu tiyan, manachu?”, nispa. Jesustaj puraj uyas kasqankuta reparaspa nerqa: “¿Imaraykutaj pantachiyta munawankichej? Uj denario* qolqeta qowaychej qhawanaypaj”, nispa. 16 Denario qolqeta jaywajtinkutaj Jesús taporqa: “¿Pejpa uyantaj, pejpa sutintaj kay qolqepi kashan?”, nispa. Paykunataj kuticherqanku: “Cesarpata”, nispa. 17 Chantá Jesús nerqa: “Cesarpata kajtaqa Cesarman qopuychej,+ Diospata kajtataj Diosman qopuychej”,+ nispa. Paykunataj Jesús chayta nisqanmanta mayta tʼukorqanku.

18 Chaymanta saduceosqa,* pikunachus ninku wañusqas mana kausarimunankuta,+ chaykunañataj Jesusman qayllaykuspa taporqanku:+ 19 “Yachachejníy, Moisés qhelqapuwarqanchej: Sichus pipis wañupuspa warminta mana wawayojta saqenman chayqa, hermanon casarakunan tiyan chay viudanwan. Ajinamanta hermanonpa miraynin kananpaj.+ 20 Uj familiapi qanchis hermanos karqanku. Kuraj kaj casarakorqa, mana wawayojtaj wañuporqa. 21 Iskay kajtaj chay viudawan casarakorqa, paypis mana wawayojllataj wañuporqa. Kinsa kajwanpis kikillantaj karqa. 22 Qanchisnintintaj wañuporqanku mana wawata rejsispa. Tukuyninkumanta qhepatataj chay warmipis wañupullarqataj. 23 Chay warmeqa qanchisnintinwan casarakorqa. Wañusqas kausarimojtinku, ¿mayqenpa warmintaj kanqari?”, nispa. 24 Jesustaj kuticherqa: “Qankunaqa pantasqa kashankichej. Mana rejsinkichejchu Diosmanta Qhelqasqata, nitaj Diospa atiynintapis.+ 25 Wañusqas kausarimojtinkoqa, ni qharispis ni warmispis casarankuchu, cielopi kaj ángeles jina kanku.+ 26 Wañusqas kausarimunankumanta, ¿manachu Moisespa qhelqasqan libropi leerqankichej, imatachus Dios khishkarara sachʼitamanta nimusqanta? Payqa Moisesta nerqa: ‘Noqa kani Abrahanpa Diosnin, Isaacpa Diosnin, Jacobpa Diosnintaj’,+ nispa. 27 Payqa mana wañusqaspa Diosninchu, manachayqa kausajkunajta. Qankunaqa may pantasqa kashankichej”,+ nispa.

28 Chaypitaj leymanta yachachej runasmanta ujninku kasharqa, parlasqankuta uyarispa. Payqa Jesús sumajta kutichisqanta uyarispa taporqa: “¿Mayqen kamachiytaj tukuyninmanta ñaupaj kajri?”,*+ nispa. 29 Jesustaj kuticherqa: “Ñaupaj kajqa kay: ‘Uyariy Israel, Jehová* Diosninchejqa, uj kʼata Jehová* Dioslla.* 30 Jehová* Diosniykitaqa munakunayki tiyan tukuy sonqoykiwan, tukuy kausayniykiwan,* tukuy yuyayniykiwan, tukuy kallpaykiwantaj’.+ 31 Iskay kajtaj kay: ‘Runa masiykita munakunayki tiyan qan kikiykita jina’.+ Chay iskay kamachiykunamanta aswan kurajqa mana kanchu”, nispa. 32 Leymanta yachachej runataj nerqa: “Yachachejníy, kajllata ninki: ‘Diosqa ujlla. Paymanta wajqa mana kanchu’.+ 33 Chantá Diosta tukuy sonqowan, tukuy yuyaywan, tukuy kallpawan munakoyqa, runa masinchejtataj noqanchejta jina munakuypis, astawan valen tukuy qʼolachina* ofrendasmanta, uywa wañuchisqa jaywanasmantawan nisqaqa”,+ nispa. 34 Jesusqa chay runa allinta kutichisqanta reparaspa nerqa: “Diospa Gobiernonmanta mana karupichu kashanki”, nispa. Chantá niña pipis astawan tapuyta munarqañachu.+

35 Jesusqa templopi yachachishallarqapuni, taporqataj: “¿Imaraykutaj leymanta yachachejkuna ninku Cristoqa Davidpa wawan kasqanta?+ 36 Espíritu santoj+ yanapayninwan Davidllataj nerqa: ‘Jehová* Diosqa Señorniyta nerqa: “Pañayman tiyaykukuy, enemigosniykita chakisniyki uraman churanaykama”,+ nispa’. 37 Davidllataj paytaqa Señor nerqa, ¿imaynapitaj chanta Cristoqa Davidpa wawan kanmanri?”,+ nispa.

Chay ashkha runastaj kusisqa uyarisharqanku. 38 Jesusqa runasman yachachishaspa nerqa: “Allinta qhawakuychej leymanta yachachejkunamanta. Paykunaqa jatuchaj ropasniyoj puriykacharinku, mercado plazaspipis napaykuchikuyta munanku,+ 39 sinagogaspipis ñaupajpipuni* tiyayta munanku, jatun mikhuykunapipis aswan sumaj lugarespipuni tiyayta munanku.+ 40 Paykunaqa viudaspa kapuyninkuta oqoykunku, allinpaj qhawachikunankupajtaj unay unayta Diosmanta mañakunku, chayrayku paykunapajqa aswan sinchʼi castigo kanqa”, nispa.

41 Chantá Jesusqa tiyaykukorqa qolqe churana cajas qayllapi.+ Payqa qhawasharqa imaynatachus runas chay cajasman qolqeta churashasqankuta. Qhapaj runasqa ashkha qolqeta churasharqanku.+ 42 Ajinapi uj wajcha viuda jamuspa iskay pisi valorniyoj qolqesitusta* churaykorqa.+ 43 Jesustaj discipulosninta wajyaspa nerqa: “Cheqatapuni niykichej: Kay wajcha viudaqa qolqe churana cajasman aswan ashkhata churan, tukuy churajkunamanta nisqaqa.+ 44 Tukuypis puchojllataña churanku, kay viudatajrí wajcha kayninpi tukuy kapusqanta churaykun”,+ nispa.

13 Jesús templomanta llojsishajtin, ujnin discipulon payta nerqa: “Yachachejníy, qhawariy kay perqasta, kay chhikachachaj rumisnintapis”,+ nispa. 2 Jesustajrí nerqa: “¿Temploj jatuchaj perqasnintachu qhawashanki? Kaypeqa manapuni uj rumillapis rumi patapeqa qhepakonqachu, tukuynin thuñisqa kanqa”,+ nispa.

3 Jesús Olivos orqopi templo qhawarisqa tiyashajtin Pedro, Santiago, Juan, Andrés ima sapallanpi taporqanku: 4 “Willawayku: ¿Maykʼajtaj chay imas kanqari? Chanta, ¿ima señaltaj kanqa chay tukuy imas juntʼakunanpajña* kashajtinri?”,+ nispa. 5 Jesustaj kuticherqa: “Allinta qhawakuychej. Pajtataj pipis chʼaukiyasunkichejman.*+ 6 Ashkhas sutiypi jamuspa nenqanku: ‘Noqa Cristo kani’, nispa, ashkhastataj chʼaukiyanqanku.* 7 Chantapis tukuynejpi guerras kashasqanta uyarispaqa, ama mancharikunkichejchu. Chay imasqa kananpuni tiyan, chaywanpis manaraj tukukuychu kanqa.+

8 ”Uj nacionqa waj nacionwan maqanakonqa, uj gobiernopis waj gobiernowan maqanakonqa.+ Kaynejpi jaqaynejpitaj terremotos, yarqhaykuna ima kanqa.+ Chaykunaqa manchay ñakʼariykunaj* qallariynillanraj kanqa.+

9 ”Qankunaqa allinta qhawakuychej. Runasqa juzgadosman jaywaykusonqachej,+ sinagogaspi jasutʼisonqachej,+ chantá noqarayku apasonqachej kamachejkunaman, reyesman ima, paykunapis noqamanta yachanankupaj.+ 10 Chantapis ñaupajtaqa sumaj willaykunaraj tukuy nacionespi willakunan tiyan.+ 11 Maypachachus autoridadesman apasonqachej japʼichisunaykichejpaj chaypacha, ama llakikunkichejchu imatachus ninaykichejmanta. Chay ratopacha yachankichej imatachus parlanaykichejta. Manamin qankunachu parlankichej, manachayqa espíritu santo yanapasonqachej parlanaykichejpaj.+ 12 Runaqa hermanonta wañuchichenqa, tatapis wawanta. Wawaspis tatasninkoj contranta oqharikonqanku, wañuchichenqankutaj.+ 13 Qankunaqa sutiyrayku tukuy runaspa chejninan kankichej.+ Pichus tukukuykama aguantajrí,*+ chaymá salvasqa kanqa.+

14 ”Chaywanpis qankuna rikunkichej chay manchay millachikuna thuñejta+ mana sayananpi sayashajta (leejqa allinta entiendechun). Chayta rikuspa Judeapi kajkunaqa orqosman ayqechunku.+ 15 Terrazapi* kajpis ama uraykamuchunchu wasinmanta imallatapis orqhonanpaj. 16 Chajrapi kajpis ama wasinman kutichunchu ropanta oqharimunanpaj. 17 Ay chay tiempopi wijsayoj warmismanta, ñuñoj wawitayoj warmismantapis.+ 18 Diosmanta kutin kutita mañakuychej ama chiri tiempopi ayqekunaykichejpaj. 19 Chay pʼunchaykunapeqa manchay ñakʼariy kanqa,+ mayqenchus manaraj karqachu Dios kay jallpʼata ruwayta qallarisqanmantapacha kunankama, nitaj ujtawanpis kanqañachu.+ 20 Manachus Jehová* Dios chay pʼunchaykunata pisiyachinman chayqa, mana pipis salvakunmanchu. Payqa ajllasqasninraykulla chay pʼunchaykunata pisiyachenqa.*+

21 ”Chantá sichus pipis nisunkichejman, ‘¡qhawaychej! Kaypi Cristo kashan’ chayri ‘¡qhawaychej! Jaqaypi kashan’ nispa chayqa, ama creenkichejchu.+ 22 Llulla cristos, llulla profetaspis rikhurimonqanku.+ Paykunaqa milagrosta, tʼukuna imastawan ruwanqanku pantachinankupaj, atikojtenqa Diospa ajllasqasnintapis. 23 Chayrayku allinta qhawakuychej.+ Chay tukuy imastaqa ñaupajmantaña willashaykichej.

24 ”Chay pʼunchaykunapi, chay ñakʼariy kasqantawan inteqa laqhayaykonqa, killapis manaña kʼanchamonqachu,+ 25 estrellaspis cielomanta urmaramonqanku, cielopi kashaj atiykunapis kuyurichisqa kanqanku. 26 Chaypachataj runasqa noqata* rikuwanqanku+ phuyuspi jatun atiywan, jatun kayniywantaj jamushajta.+ 27 Chantá angelesta kachamusaj, ajllasqasniytataj tantasaj kay jallpʼaj kʼuchusninmanta,* jallpʼaj kantunmantapacha cieloj kantunkama.+

28 ”Higo sachʼamanta kayta yachakuychej: Ramasnin wawayarejtin, laqhesninpis rikhurimojtin, qʼoñi tiempo qayllapiña kasqanta yachankichej.+ 29 Ajinallatataj qankunapis chay imasta juntʼakojta rikuspaqa, yachaychej qayllitapiña kasqayta, punkupiña.+ 30 Cheqatapuni niykichej: Kay tiempomanta runasqa mana wañonqankuchu chay tukuy imas juntʼakunankama.+ 31 Cielopis jallpʼapis chinkanqanku,+ parlasqasniytajrí ni jaykʼaj chinkanqachu.+

32 ”Chay pʼunchaymanta, chay horamantawanqa mana pipis yachanchu, ni cielopi kashaj angelespis ni noqapis,* chaytaqa Tatallay yachan.+ 33 Wakichisqapuni kaychej, rijchʼarisqallapuni kaychej.+ Qankunaqa mana yachankichejchu maykʼajchus señalasqa tiempo kananta.+ 34 Chayqa karu llajtaman viajaj runaman rijchʼakun, payqa niraj ripushaspa kamachisninman wasinta saqesqa qhawapunankupaj,+ sapa ujmantaj imatachus ruwananta nisqa, punku qhawajtapis rijchʼarisqallapuni kananta nisqa.+ 35 Chayrayku rijchʼarisqallapuni kaychej. Mana yachankichejchu maykʼajchus wasiyoj chayamunanta,+ chʼisintachus, chaupi tutatachus, gallo waqaytachus,* sutʼiyaytachus.+ 36 Pajtataj ujllata chayamuspa puñushajta taripasunkichejman.+ 37 Imatachus qankunaman niykichej chaytaqa tukuyman nini: Rijchʼarisqallapuni kaychej”.+

14 Pascuapaj,+ Mana Levadurayoj Tʼanta Fiestapajpis+ iskay diasllaña kasharqa.+ Kuraj sacerdoteswan leymanta yachachejkunawantaj yuyaychakusharqanku imaynamantachus Jesusta llullerioswan japʼichispa wañuchinankuta.+ 2 Ninakusharqankutaj: “Ama fiestapeqa, runaspis chʼajwashankuman”, nispa.

3 Jesusqa Betaniapi Simonpa wasinpi mikhusharqa, pichus ñaupajta lepra onqoyniyoj karqa chaypajpi. Uj warmitaj payman qayllaykorqa alabastro rumi yuritupi perfumasqa aceiteta juntʼitata apamuspa, chaytaj nardo* puro may valorniyoj karqa. Chay alabastro yuritoj kunkanta pʼakispataj, Jesuspa umanman chay aceiteta jichʼaykorqa.+ 4 Wakintaj chayta rikuytawan, phiñakuspa ninakorqanku: “¿Imapajtaj chay perfumasqa aceiteta usuchinri? 5 Chay perfumasqa aceitetaqa 300 kuraj denario* qolqespi vendesunman karqa, chay qolqetataj wajchasman qosunman karqa”, nispa. Chay warmipaj mayta phiñakorqanku.* 6 Jesustaj paykunata nerqa: “Saqeychej, ¿imaraykutaj kay warmipaj rimashankichejri? Chay ruwasqanqa noqapaj may allin.+ 7 Wajchasqa qankunallawanpuni kanqanku,+ munaspaqa maykʼajllapis paykunata yanapayta atillankichej, noqatajrí mana qankunallawanpunichu kasaj.+ 8 Payqa atisqanta ruwan. Perfumasqa aceitewan cuerpoyman churaykuwaspaqa ñaupajmantaña wakichishawan pʼampakunaypaj.+ 9 Cheqatapuni niykichej: Tukuy kay mundopi, mayllapipis sumaj willaykuna willakojtin,+ kay warmej ruwasqanpis willakullanqataj, paymanta runas yuyarikunankupaj”,+ nispa.

10 Chaypacha Judas Iscarioteqa kuraj sacerdoteswan parlamorqa, Jesusta paykunaman jaywaykunanpaj. Payqa 12 apostolesmanta ujnin karqa.+ 11 Kuraj sacerdotestaj chayta uyarispa kusikorqanku, qolqeta* qonankutataj nerqanku.+ Chayrayku Judasqa yuyaychakusharqa imaynamantachus Jesusta japʼichinanta.

12 Mana Levadurayoj Tʼanta Fiestaj qallariynin pʼunchay karqa,+ maypachachus Pascua uywata wañuchej kanku chay.+ Chaypacha discipulosnin Jesusta taporqanku: “¿Maypitaj wakichimunaykuta munanki Pascuata mikhunaykipaj?”,+ nispa. 13 Paytaj iskay discipulosninta kachashaspa nerqa: “Llajtaman riychej. Chaypitaj uj runa qankunawan tinkukonqa. Payqa pʼuñupi yakuta apashanqa, paypa qhepanta rinkichej.+ 14 Maymanchus chay runa yaykonqa chay wasiyojtaqa ninkichej: ‘Yachachejniyku nin: “¿Mayqen cuartopitaj discipulosniywan Pascuata mikhusaj?”, nispa’. 15 Paytaj rikuchisonqachej alto patapi jatun cuartota, tukuy imayojta. Chaypi wakichinkichej Pascuata mikhunanchejpaj”, nispa. 16 Discipulosnintaj llajtaman yaykuspa, Jesuspa nisqanman jina tarerqanku. Chaypitaj Pascuata wakicherqanku.

17 Chʼisiyaykuytataj Jesusqa 12 apostolesninwan chay cuartoman rerqa.+ 18 Tiyaykuspa mikhushajtinkutaj Jesusqa paykunata nerqa: “Cheqatapuni niykichej: Ujniykichej japʼichiwanqa pichus noqawan mikhushan chay”,+ nispa. 19 Discipulosnintaj llakikuspa ujmanta uj Jesusta taporqanku: “¿Noqachu kani?”, nispa. 20 Jesustaj paykunaman kuticherqa: “Qankunamanta ujniykichej kashan, pichus noqawan platoman tʼantata chhapushan chay.+ 21 Noqataqa* wañuchiwanqankupuni, noqamanta qhelqasqa kasqanman jina. Ay noqata* japʼichiwaj runamanta.+ Aswan allin kanman karqa chay runapajqa mana nacekunan”,+ nispa.

22 Mikhushajtinkutaj Jesusqa uj tʼantata oqharispa Diosman graciasta qorqa, partiytawantaj paykunaman jaywaspa nerqa: “Japʼiychej, kayqa cuerpoywan ninakun”,+ nispa. 23 Chantá uj copatañataj oqharispa Diosman graciasta qorqa, paykunamantaj jaywarqa. Chantá tukuyninku chay copamanta ujyarqanku.+ 24 Jesustaj paykunata nerqa: “Kay vinoqa ‘tratopaj yawarniywan’ ninakun,+ chaytaj ashkha runasrayku jichʼasqa kanqa.+ 25 Cheqatapuni niykichej: Manaña ujtawan vinota ujyasajchu, Diospa Gobiernonpi mosoj vinota ujyanay pʼunchaykama”, nispa. 26 Chantá alabanzasta* takiytawan, Olivos orqoman rerqanku.+

27 Jesustaj paykunata nerqa: “Tukuyniykichej saqerpariwankichej. Qhelqasqa kashan: ‘Michejta wañuchisaj,+ ovejastaj chʼeqerasqa* kanqanku’,+ nispa. 28 Kausarichisqa kaspataj, ñaupaqeykichejta Galileaman risaj”.+ 29 Pedrotajrí Jesusta nerqa: “Tukuyninku saqerparisojtinkupis, noqaqa manapuni saqerparisqaykichu”,+ nispa. 30 Jesustaj Pedrota nerqa: “Cheqatapuni niyki: Kunan tutapacha niraj gallo iskayta waqashajtin, kinsa kutita mana rejsiwasqaykita ninki”,+ nispa. 31 Pedrotajrí atipakuspa nillarqapuni: “Qanwan wañunay kashajtinpis, ni jaykʼaj nisajchu mana rejsisusqaytaqa”, nispa. Tukuy discipulosninpis kikillantataj nerqanku.+

32 Chantá Getsemaní nisqa cheqaman chayarqanku. Jesustaj discipulosninta nerqa: “Kaypi tiyarikuychej Diosmanta mañakamunaykama”,+ nispa. 33 Chantá Pedrota, Santiagota, Juantawan aswan jaqaynejman pusariykukuspa+ mayta llakikuyta qallarerqa. 34 Paykunamantaj nerqa: “Manchay llakisqa kashani,+ wañunaypaj jinaña. Kayllapi qhepakuychej, rijchʼarisqallapunitaj kaychej”,+ nispa. 35 Aswan ñaupajman rispataj, Jesusqa pampakama kʼumuykukuytawan Diosmanta mañakorqa, atikojtenqa chay ñakʼarinan hora ama chayamunanpaj. 36 Nerqataj: “Abba,* Tatáy,+ tukuy imapis qanpaj atikullan, kay copata noqamanta karunchay. Jinapis ama munaynillayqa ruwakuchunchu, astawanqa munayniyki ruwakuchun”,+ nispa. 37 Chantá Jesús kutimuspa paykunata puñushajta tariparqa, Pedrotataj taporqa: “Simón, ¿imajtín puñushanki? ¿Manachu uj ratollatapis rijchʼarisqa kayta atinki?+ 38 Rijchʼarisqallapuni kaychej, Diosmantapis mañakullaychejpuni ama juchaman urmanaykichejpaj.+ Runaqa cheqa kajtapuni ruwayta munan, cuerpontajrí mana chaypaj jinachu”,+ nispa. 39 Chantá Jesusqa ujtawan kikinta Diosmanta mañakamullarqataj.+ 40 Ujtawan kutimuspataj discipulosninta puñurashajllatataj tariparqa. Paykunaqa puñuywan atipachikusqanku, chayrayku ni imata kutichiyta aterqankuchu. 41 Kinsa kaj kutimuyninpitaj Jesús nerqa: “Kay jina kashajtin qankunaqa puñushankichej, samarikushankichejtaj. Amaña puñuychejchu. Hora chayamunña+ noqata* juchasapaspa makinkuman jaywaykunawankupaj. 42 Sayariychej, jaku ripuna. ¡Qhawaychej! Japʼichiwajqa chayamushanña”,+ nispa.

43 Chay ratopacha, Jesús parlashajtillanraj Judas chayamorqa, payqa 12 apostolesmanta ujnin karqa. Paywantaj ashkha runas jamorqanku espadasniyoj, kʼaspisniyojtaj. Paykunataqa kachamusqanku kuraj sacerdotes, leymanta yachachejkuna, kurajkuna ima.+ 44 Judastaj chay runasman nisqa: “Pitachus muchʼaykusaj, chayta japʼispa presota apankichej”, nispa. 45 Ajinapi Judasqa Jesusman cheqanta chimpaykuspa nerqa: “Yachachejníy”,* nispa, muchʼaykorqataj. 46 Chay runastaj Jesusta japʼiytawan presocharqanku. 47 Chaypi kajkunamanta ujnintaj, espadanta orqhoytawan kuraj kaj sacerdotej* kamachinpa ninrinta mururparerqa.+ 48 Jesustajrí paykunata nerqa: “¿Suwaman jinachu espadasniyoj, kʼaspisniyoj jamunkichej japʼinawaykichejpaj?+ 49 Sapa día qankunawan karqani templopi yachachispa,+ manataj japʼiwarqankichejchu. Kunantaj Diosmanta Qhelqasqa juntʼakunanpaj japʼishawankichej”,+ nispa.

50 Tukuynin discipulosnintaj Jesusta saqerpayaspa ayqerikaporqanku.+ 51 Uj joventaj sumaj lino ropayoj Jesuspa qhepanta risharqa. Paytapis japʼiyta munallarqankutaj. 52 Japʼishajtinkutaj lino ropanta qhechuchikorqa, ajinapitaj qʼalalla ayqerikaporqa.

53 Jesustaqa kuraj kaj sacerdoteman pusarqanku.+ Chaymantaj tantakamorqanku tukuynin kuraj sacerdotes, kurajkuna, leymanta yachachejkunapis.+ 54 Pedrotaj Jesuspa karu qhepallanta rerqa, kuraj kaj sacerdotej pationkama. Chaypitaj wasi kamachiswan khuska qʼoñikusharqa nina qayllapi tiyaykukuspa.+ 55 Kuraj sacerdotestaj tukuynin Jatun Juntamanta* kajkunawan, llulla testigosta maskʼasharqanku Jesuspa contranta parlanankupaj, ajinamanta wañuchinankupaj, manataj tarerqankuchu.+ 56 Ashkha llulla testigos Jesuspa contranta parlajtinkupis, chay parlasqankoqa mana uj rejchu karqa.+ 57 Wakenqa sayarispa paypa contranta llullakuspa nerqanku: 58 “Noqaykoqa uyarerqayku nejta: ‘Noqa kay templota urmachisaj, mayqenchus runaj makinwan ruwasqa karqa chayta, kinsa pʼunchaypitaj wajta sayarichisaj mana runaj makinwan ruwasqata’,+ nispa”. 59 Chay nisqankupis manallataj uj rejchu karqa.

60 Chaymanta kuraj kaj sacerdoteqa chaupinkumanta sayarispa, Jesusta taporqa: “¿Manachu imatapis kutichikunki? ¿Nichu uyarinki imatachus kay runas contraykita parlashasqankuta?”,+ nispa. 61 Jesustajrí chʼinlla kakorqa, mana imatapis kuticherqachu.+ Kuraj kaj sacerdotetaj Jesusta ujtawan taporqa: “¿Qanchu Cristo kanki Jatunchasqa Diospa Wawan?”, nispa. 62 Jesustaj kuticherqa: “Noqa kani, qankunataj noqata* rikuwankichej+ Tukuy Atiyniyoj Diospa pañanpi tiyashajta,+ cielo phuyuswantaj jamushajta”,+ nispa. 63 Chayta uyariytawan kuraj kaj sacerdoteqa ropanta llikʼikuspa nerqa: “¿Imapajñataj testigosta munanchej?+ 64 Uyarinkichejña Diospa contranta parlasqanta. ¿Ima ninkichejtaj?”, nispa. Tukuyninkutaj nerqanku Jesús wañuchisqa kananta.+ 65 Wakintaj thoqaykorqanku,+ uyanta qhataykuspataj sajmarqanku, nerqankutaj: “Profeta kaspaqa niwayku, ¿pitaj sajmasunkiri?”, nispa. Juzgadomanta guardiaspis uyanpi laqʼaytawan apakaporqanku.+

66 Pedro ukhu patiopi kashajtintaj, kuraj kaj sacerdotej ujnin sirvientan jamorqa,+ 67 Pedrotataj nina qayllapi qʼoñikushajta rikorqa, qhawarispataj nerqa: “Qanpis chay Nazareno Jesuswan purej kanki”, nispa. 68 Pedrotajrí negakuspa nerqa: “Mana payta rejsinichu. Imatachus parlashankipis”, nispa. Chantá calle punkunejman llojserqa. 69 Chay sirvientataj Pedrota ujtawan rikuspa, chaynejpi kajkunamanñataj nerqa: “Kay runaqa ujnin discipulon kashan”, nispa. 70 Pedrotaj ujtawan nerqa mana rejsisqanta. Chantá uj chhikanmantawan, chaynejpi kajkunañataj Pedrota nerqanku: “Cheqamanta qanpis ujninku kanki, galileoqa kanki á”, nispa. 71 Paytajrí juraspa nerqa: “Llullakushani chayqa Dios castigawachun. Pimantachus parlashankichejpis. Manapuni chay runataqa rejsinichu”, nispa. 72 Chay ratopacha ujtawan gallo waqallarqataj,+ Pedrotaj yuyarikorqa Jesús kayta nisqanta: “Niraj gallo iskayta waqashajtin kinsa kutita mana rejsiwasqaykita ninki”,+ nispa. Mayta llakikuspataj waqarikorqa.

15 Sutʼiyamojtinkamataj kuraj sacerdotes, kurajkuna, leymanta yachachejkuna ima tantakorqanku, nisunman tukuy Jatun Juntantin.* Paykunaqa Jesusta wataykuspa Pilatoman jaywaykamorqanku.+ 2 Pilatotaj Jesusta taporqa: “¿Qanchu judiospa reynin kanki?”,+ nispa. Jesustaj kuticherqa: “Arí, qanllataj chayta ninki”,+ nispa. 3 Kuraj sacerdotestajrí tukuy imamanta tumpasharqanku. 4 Pilatotaj ujtawan Jesusta tapullarqataj: “¿Manachu imatapis kutichikunki?+ Chay chhika imasmanta tumpashasunku”,+ nispa. 5 Jesustajrí manaña imatapis kuticherqachu, chayrayku Pilatoqa mayta tʼukorqa.+

6 Pilatoqa sapa fiestapi uj presota kacharichiyta yachaj, pitachus runas mañakoj kanku chayta.+ 7 Chaypacha uj runa Barrabás sutiyoj, carcelpi wisqʼasqa kasharqa waj runaswan khuska. Paykunaqa autoridadespa contranta oqharikuspa runasta wañuchisqanku. 8 Ashkha runas tantakamuspataj, Pilatomanta mañakorqanku yachasqa kasqanman jina uj presota kacharichinanta. 9 Pilatotaj paykunata taporqa: “¿Munankichejchu judiospa reyninta kacharichinayta?”,+ nispa. 10 Pilatoqa repararqa kuraj sacerdotes envidiakuspalla Jesusta payman jaywaykusqankuta.+ 11 Kuraj sacerdotestaj runasta yachaykucherqanku Pilatomanta mañakunankupaj Barrabasta kacharichinanta.+ 12 Pilatotaj ujtawan taporqa: “Chanta, ¿imanasajtaj judiospa reynin ninkichej chaywanri?”,+ nispa. 13 Runastaj ujtawan qhaparerqanku: “¡Kʼaspipi* wañuchisqa kachun!”,+ nispa. 14 Pilatotaj nerqa: “¿Imarayku? ¿Ima sajratataj ruwarqa?”, nispa. Paykunataj aswan sinchʼita qhaparerqanku: “¡Kʼaspipi wañuchisqa kachun!”,+ nispa. 15 Pilatotaj runasta kusichiyta munaspa Barrabasta kachariporqa, Jesustataj soldadosman jaywaykorqa, seqʼoytawan rakhu kʼaspipi wañuchinankupaj.+

16 Soldadostaj Jesusta pusaykorqanku kamachina wasej pationman, tukuynin soldadostataj wajyacherqanku.+ 17 Jesusmantaj kulli* ropata churaykorqanku, khishkamanta coronata simpʼaspataj umanman churaykorqanku. 18 Qhaparerqankutaj: “Jallalla judiospa reynin”,+ nispa. 19 Umanpitaj caña huecawan wajtasharqanku, thoqaykusharqanku, ñaupaqenman qonqoriykukuspataj kʼumuykukusharqanku. 20 Burlakuyta tukuytawan kulli ropata lluchʼuspa ropasninta churaykapullarqankutaj. Chaymantataj jawaman aparqanku rakhu kʼaspiman clavamunankupaj.+ 21 Chayninta Cirene llajtayoj Simón pasashasqa, pichus Alejandrojtawan Rufojtawan tatanku karqa chay, payqa campomanta kutimushasqa. Paytataj munajta mana munajta Jesuspa ñakʼarina kʼaspinta* apacherqanku.+

22 Chantá Gólgota nisqa cheqaman Jesusta aparqanku, chayqa niyta munan “tʼojlu cheqa”.+ 23 Chaypitaj Jesusman tomachiyta munarqanku mirra* jampiwan chajrusqa vinota,+ paytajrí mana tomayta munarqachu. 24 Rakhu kʼaspiman clavaykuytawan, soldadosqa suerteta* choqarqanku ropasninta partinakunankupaj, chayman jina apakunankupaj.+ 25 Jesusta rakhu kʼaspiman clavaykushajtinkoqa las nueve de la mañana jinaña karqa. 26 Imamantachus juchachasqankutaj kay jina qhelqasqa kasharqa: “Judiospa reynin”, nisqa.+ 27 Jesustawan khuskataj iskay suwastawan rakhu kʼaspisman warkhorqanku, ujninta pañanman, ujnintataj lloqʼenman.+ 28 * 29 Chaynejta pasajkunataj umankuta khiwirispa+ Jesuspaj sajrata rimarqanku, nerqankutaj: “¡Wa! Qan nerqanki templota urmachispa kinsa pʼunchaypi sayarichinaykita.+ 30 Kunanqa chay ñakʼarina kʼaspimanta uraykamuspa salvakuy á”, nispa. 31 Kuraj sacerdotespis, leymanta yachachejkunawan khuska kikillantataj Jesusmanta burlakuspa ninakusharqanku: “Wajkunataqa salvarqa, pay kikintaj mana salvakuyta atinchu.+ 32 Kunanqa Israelpa reynin Cristo chay ñakʼarina kʼaspimanta uraykamuchun. Chayta rikuspaqa creesunchej”,+ nispa. Jesuspa ladonpi rakhu kʼaspispi warkhusqa kajkunapis insultallarqankutaj.+

33 Chaupi pʼunchayña kashajtintaj, tukuy chay jallpʼa laqhayaykorqa las tres chaykama.+ 34 Las trestataj Jesusqa sinchʼita qhaparerqa: “Éli, Éli, ¿láma sabakhtháni?”, nispa. Chayqa niyta munan: “Diosníy, Diosníy, ¿imaraykutaj saqerpariwankiri?”.+ 35 Chay qayllapi sayashajkunamanta wakintaj, chayta uyarispa nerqanku: “Uyariychej, Eliasta wajyakushan”, nispa. 36 Ujnintaj correspa esponjata kʼallku vinoman chhapuykorqa, caña huecaman churaykuspataj Jesusman jaywarqa ujyananpaj,+ nerqataj: “¡Saqeychej! Qhawanalla, ichapis Elías uraykuchej jamonqa”, nispa. 37 Jesustajrí sinchʼita qhapariytawan wañuporqa.+ 38 Temploj cortinantaj+ iskayman llikʼikorqa, patamanta urakama.+ 39 Soldadospa capitannintaj Jesuspa ñaupaqenpi sayasharqa, payqa chay jinata Jesús wañupusqanta rikuspa nerqa: “Kay runaqa Diospa Wawanpuni kasqa”,+ nispa.

40 Wakin warmispis karullamanta qhawamusharqanku. Paykuna ukhupi kasharqanku María Magdalena, Sullkʼa Santiagojtawan* Josespatawan mamanku María, Salomé ima.+ 41 Galileapi Jesús kashajtillanraj, chay warmisqa paywan khuska purej kanku, yanapajtaj kanku.+ Kashallarqankutaj waj ashkha warmispis, paykunaqa Jerusalenman paywan khuska wicharimusqanku.

42 Qʼayantin samarikuna pʼunchay kasqanrayku wakichikuna pʼunchay karqa. Tardeña kashajtintaj 43 Arimateamanta José jamorqa, payqa Juntapi* sumaj runapaj qhawasqa karqa, Diospa Gobiernontataj suyakusharqa. Joseqa mana manchachikuspa Pilatomanta Jesuspa ayanta* mañamorqa.+ 44 Pilatotaj yachayta munarqa Jesús wañusqantañachus manarajchus. Chayrayku soldadospa capitanninta wajyachispa taporqa. 45 Soldadospa capitannin Jesús wañusqantaña nejtintaj, Pilatoqa Joseman nerqa ayanta* apakapunanta. 46 Josetaj sumaj lino telata rantimuspa, Jesuspa ayanta* uraykuchiytawan chay telawan maytʼuykorqa. Chantá chhankapi ruwasqa sepulturaman churaykamorqa,+ chay sepulturaj punkunmantaj jatun rumita tanqaykorqa.+ 47 María Magdalenawan Josespa maman Mariawantaj qhawasharqanku maymanchus Jesusta churasqankuta.+

16 Samarikuna pʼunchay+ pasayta María Magdalenawan, Santiagoj maman Mariawan,+ Salomewanqa sumaj qʼapayniyoj qhorasta rantimorqanku Jesuspa ayanman* churamunankupaj.+ 2 Semanaj ñaupaj pʼunchaynin sutʼiyamuyta, inti llojsimuytaña chay warmisqa sepulturaman rerqanku.+ 3 Ninakusharqankutaj: “¿Pitaj sepulturaj punkunmanta rumita tanqaripuwasunri?”, nispa. 4 Qhawarispataj rumitaqa uj ladoman tanqasqataña rikorqanku, chay jina jatun kashajtinpis.+ 5 Sepulturaman yaykuspataj uj joventa rikorqanku paña ladopi tiyashajta, jatun yuraj ropayojta. Maytataj tʼukorqanku. 6 Chay joventaj nerqa: “Ama tʼukuychejchu.+ Qankunaqa Nazareno Jesusta maskʼashankichej, pitachus rakhu kʼaspipi* wañucherqanku chayta. Payqa mana kaypiñachu, kausarinpunña.+ Qhawaychej, kayman Jesuspa ayanta* churarqanku.+ 7 Kunanqa rispa discipulosninmanpis Pedromanpis willamuychej: ‘Jesusqa ñaupaqeykichejta Galileaman rishan,+ chaypi paywan tinkunkichej, imaynatachus nisorqachej ajinata’,+ nispa”. 8 Chay warmistaj sepulturamanta llojsispa ayqekorqanku kharkatitispa, mayta tʼukuspataj. Paykunaqa manchachikusqankurayku mana pimanpis ni imata willarqankuchu.*+