INTERNETPI BIBLIOTECA Watchtower
INTERNETPI BIBLIOTECA
Watchtower
Quechua (Bolivia)
  • BIBLIA
  • PUBLICACIONES
  • REUNIONES
  • nwt Santiago 1:1-5:20
  • Santiago

Kay videoqa mana kanchu.

Perdonariwayku, ima problemachá kan.

  • Santiago
  • Mosoj Jallp’api Kausajkunapaj Diospa Palabran
Mosoj Jallp’api Kausajkunapaj Diospa Palabran
Santiago

SANTIAGOJ CARTAN

1 Noqa Santiagoqa+ Diospa kamachin kani, jinallataj Señor Jesucristojtapis.

Napaykamuykichej qankuna 12 ayllusman,* pikunachus tukuynejpi chʼeqerasqa* kashankichej chaykunaman:

2 Hermanosníy, imaymana pruebaspi kaspaqa mayta kusikuychej.+ 3 Yachankichej jina, creeyniykichej ajinata pruebaman churasqa kajtenqa, aguantayta* yachakunkichej.+ 4 Mana saykʼuspa aguantasqaykichejtaj, sumajta wakichisonqachej. Ajinamanta tukuy imapi juntʼasqas, mana imanasqastaj kanaykichejpaj, nitaj ni imamanta pisisqas kanaykichejpaj.+

5 Chayrayku sichus qankunamanta pillapis pisi yachayniyoj chayqa, Diosmanta mañakullachunpuni.+ Diostaj yachayta qonqa.+ Diosqa tukuyman mana michʼakuspa qon, mana rimaspallataj.+ 6 Chaywanpis creespa mañakullachunpuni,+ ni tumpitata iskayrayaspa.+ Pichus iskayrayajqa mar qochaj qhollchoqeyasqanman rijchʼakun, mayqenchus kayman jaqayman wayrawan apaykachachikun chayman. 7 Chay runaqa ama yuyachunchu Jehová* Diosmanta imallatapis japʼinanta. 8 Payqa iskay sonqoyoj,+ tukuy ñankunasninpitaj mana allintachu sayan.

9 Pisi kapuyniyoj hermanoqa kusikuchun jatunchasqa kasqanmanta.+ 10 Qhapaj kajrí kusikuchun kʼumuykukuyta yachakusqanmanta.+ Qhapaj runaqa campo tʼika jina chinkaponqa. 11 Inteqa llojsimuspa sinchʼi ruphayninwan plantata qawichin, chantá tʼikanqa urmapun, kʼachitu kayninpis chinkapun. Ajinallatataj qhapaj runapis qhapajyayta maskʼasqanpi chinkaponqa.+

12 Kusikuyniyojmin pruebapi kaspa sigue aguantaj runaqa.+ Allinpaj qhawasqa kaspaqa kausay coronata japʼenqa.+ Chaytaqa Jehová* Dios qonanta nerqa, pikunachus payta munakullankupuni chaykunaman.+ 13 Pruebapi kaspaqa ama pipis nichunchu: “Dios pruebaman churashawan”, nispa. Diostaqa mana pipis sajra imaswan pruebaman churayta atinchu, nitaj payqa pitapis pruebaman churanchu. 14 Astawanpis sapa ujta munaynillantaj pruebaman churan sonqonta aysaspa, suwaspataj.+ 15 Chay munaynin sinchʼiyajtintaj, payta juchallichin. Chay juchallikusqantaj wañuyman apan.+

16 Munasqa hermanosníy, ama chʼaukiyakuychejchu.* 17 Tukuy ima allin kaj regaloqa, aswan sumaj regalopis patamanta jamun, + cielopi kʼanchaykunata ruwaj Tatamanta.+ Payqa mana uj jinayanchu, nitaj waj jinaman tukunchu, imaynatachus llanthu kuyurispa waj jinaman tukun ajinataqa.+ 18 Payqa munayninman jina cheqa kaj palabranejta nacechiwarqanchej.+ Ajinamanta pikunatachus ruwarqa chaykuna ukhupi ñaupaj poqoy jina kananchejpaj.+

19 Munasqa hermanosníy, kayta yachaychej: Sapa ujpis allinta uyariyta yachanan tiyan, manataj mana yuyaychakuspalla parlananchu tiyan,+ nitaj usqhayllata phiñakunanchu tiyan.+ 20 Phiñakojqa mana Diospa cheqan kayninman jinachu ruwan.+ 21 Chayrayku tukuy chʼichi kajta, tukuy ima sajra kajtapis* wijchʼuychej.+ Llampʼu sonqowantaj saqeychej Diospa palabran qankunapi saphichakunanta, mayqenchus salvayta atisunkichej chayta.

22 Chaywanpis Diospa palabranta kasukojkuna kaychej,+ amataj uyarejkunallachu. Ama qankuna kikiykichejta pantasqa yuyaykunawan chʼaukiyakuychejchu. 23 Sichus pipis palabrata uyarillan, nitaj kasukunchu chayqa,+ uyanta espejopi qhawarikoj runaman rijchʼakun. 24 Chay runaqa qhawarikun, ripuspataj qonqapunpacha imayna runachus kasqanta. 25 Pitajchus allinta qhawaykun Diospa may sumaj leyninta,+ mayqenchus kacharichiyta apamun chayta, kasukuntaj chayqa, mana uyarisqanta qonqapoj runachu. Payqa Diospa llankʼayninta ruwan, chayta ruwaspataj kusisqa kanqa.+

26 Sichus pipis yuyan Diosta yupaychasqanta, chaywanpis imatapis parlarparillan* chayqa,+ sonqonta chʼaukiyakushan, Diosta yupaychasqantaj qhasi manakajlla. 27 Tata Diosninchejpa qhawayninpi mana chʼichiyoj llimphu yupaychayqa* kay jina: wajcha wawasta,+ viudasta+ llakiyninkupi yanapay,+ kay mundowantaj mana chʼichichakuy.+

2 Hermanosníy, jatunchasqa Señorninchej Jesucristopi creespañapis, ¿imaynatataj wakillanta allinpaj qhawankichej, wakintataj pisipajri?+ 2 Sichus iskay runas tantakuyniykichejman yaykumunkuman. Ujqa dedosninpi qori anillosniyoj, sumaj ropayojtaj. Ujnintajrí wajcha, chʼichi ropayojtaj. 3 Qankunatajrí sumaj ropayoj runata aswan allinpaj qhawaspa ninkichej: “Kaypi tiyarikuy, kay sumaj lugarpi”, nispa. Wajchatarí ninkichej: “Sayasqalla qhepakuy” chayri “kay pampapi chukuy”, nispa.+ 4 Chayta ruwaspaqa, ¿manachu wakillanta allinpaj qhawashankichej, wakintataj mana?+ ¿Manachu sajra juezkunaman tukushankichej?+

5 Munasqa hermanosníy, uyariychej: ¿Manachu Diosqa ajllarqa kay mundoj qhawayninpi wajcha kajkunata, creeypi qhapaj kanankupaj?+ Arí, Diosqa paykunata ajllarqa Gobiernonta herenciata jina japʼinankupaj, mayqentachus payta munakojkunaman qonanta nerqa chayta.+ 6 Qankunatajrí wajchasta pʼenqaypi rikhurichinkichej. ¿Manachu qhapaj runasllataj llakichisunkichej,+ juzgadosmantaj qhatatasunkichej? 7 ¿Manachu paykunaqa sajrata rimanku japʼerqankichej chay may sumaj sutipaj? 8 Diosmanta Qhelqasqapi nisqanman jina, reypa kamachisqan leyqa kay jina: “Runa masiykita munakunayki tiyan qan kikiykita jina”.+ Chay leyta juntʼaspaqa may sumajta ruwashankichej. 9 Sitajchus wakillanta allinpaj qhawashankichej chayqa,+ juchallikushankichej. Chay leytaj sutʼiman orqhon juchayoj kasqaykichejta.+

10 Sichus pipis tukuynin Leyta juntʼashaspa, ujnin kamachiyninta juntʼayllapi pantan chayqa, tukuynin Leypa contranpi juchallikun.+ 11 Pichus “ama qhenchachakunkichu”+ nejqa, kaytapis nillarqataj: “Ama runata wañuchinkichu”,+ nispa. Mana qhenchachakuspapis runata wañuchinki chayqa, leyta pʼakisqaykimanta juchayoj kanki. 12 Qankunaqa kacharichisqa llajta kankichej, qankunapaj churasqa kashan chay leyman jinataj juzgasqa kankichej. Chayrayku chayman jinallapuni kausakuychej, parlaychejtaj.+ 13 Wajkunata mana khuyakojqa, juzgasqa kashaspa manallataj khuyasqachu kanqa.+ Khuyakoyqa juiciota atipan.

14 Hermanosníy, sichus pipis creesqanta nin, manataj ruwasqasninwan rikuchinchu chayqa, ¿ima allintaj kanmanri?+ Chay creesqanqa mana salvayta atinchu, ¿icharí?+ 15 Uj hermano chayri uj hermana ropamanta pisisqa kanman,* mikhunatapis sapa pʼunchay pisichikunman. 16 Ujniykichejtaj ninman: “Allillanta rerqapuy. Chirimanta qʼoñikamuy, allinta mikhukamuy”, nispa, manataj cuerponpaj necesitasqanta qonmanchu chayqa, ¿ima allintaj kanmanri?+ 17 Ajinallataj creeywanpis, manachus ruwaykunapi sutʼi yachakun chayqa, wañusqa kashan.+

18 Chaywanpis pillapis ninman: “Qanqa creeyniyoj kanki, noqataj ruwasqasniyoj kani. Rikuchiway mana ruwasqasniyoj creeyniykita, noqataj creesqayta ruwasqasniywan rikuchisqayki”, nispa. 19 Qanqa creenki uj Dioslla kasqanta, ¿icharí? Sumajta ruwanki. Chaywanpis demoniospis creellankutaj, manchariywantaj kharkatitinku.+ 20 Tʼuru uma, ¿manachu reparanki mana ruwasqasniyoj creeyqa qhasi manakajlla kasqanta? 21 ¿Manachu tatanchej Abrahanqa ruwasqasninrayku cheqan runapaj qhawasqa karqa, wawan Isaacta jaywananpaj altarman* churasqantawan?+ 22 Reparanki jina, creeynenqa ruwasqasninpi rikukorqa. Chay creeynintaj ruwasqasninnejta juntʼasqa karqa.+ 23 Ajinapi Diosmanta kay Qhelqasqa juntʼakorqa: “Abrahanqa Jehová* Diospi creerqa. Chayraykutaj cheqan runapaj qhawasqa karqa”.+ Payqa Jehová* Diospa amigon nisqa karqa.+

24 Reparankichej jina, uj runaqa ruwasqasninrayku cheqan runapaj qhawasqa, manataj creesqanraykullachu. 25 ¿Manachu khuchi warmi* Rahabpis ruwasqasninrayku cheqanpaj qhawasqa karqa? Payqa kachasqa runasta wasinman wajyarikorqa, waj ñantataj paykunata kachaporqa.+ 26 Imaynatachus mana samayniyoj cuerpoqa wañusqa kashan,+ ajinallatataj mana ruwasqasniyoj creeypis wañusqa kashan.+

3 Hermanosníy, mana tukuychu yachachejkuna kanaykichej tiyan. Yachankichej jina Diosqa aswan sinchʼitaraj juzgawasun.+ 2 Tukuyninchej ashkha kutista pantanchej.+ Pillapis parlasqanpi ni jayk’aj pantanchu chayqa, chaymá mana juchayoj runaqa, tukuy cuerponwantaj kasuchikuyta atin. 3 Caballoswan kasuchikunapaj siminkuman frenota churaspaqa, tukuynin cuerponkutapis purichiyta atinchej. 4 Qhawariychej barcostapis: May jatuchaj kanku, sinchʼi wayrawantaj apaykachachikunku. Jinapis barcota purichejqa, timón nisqa juchʼuy kʼaspillawan chay barcota maymanchus munasqanman apayta atin.

5 Ajinallataj qalluwanpis, cuerpoj imasninmanta juchʼuylla kaspapis, mayta jatuncharikun. ¿Rikunkichejchu? Uj chhikitan ninalla jatun monteta ruphaykun. 6 Qallupis nina jinallataj.+ Cuerpoj imasninmantaqa qallupuni sajra imaswan juntʼa kashan, tukuynin cuerpotataj chʼichichan.+ Chantapis runaj tukuy kausayninta ninawan ruphaykuchin. Chay ninataj Hinón wayqʼomanta* llojsimoj ninawan japʼichisqa kashan. 7 Runaqa tukuy rijchʼaj animalesta mansoyachinman, mansoyachinpunitaj: monte animalesta, pʼisqosta, qhatatakoj animalesta, yakupi kausaj animalestapis. 8 Qallutarí ni mayqen runapis mansoyachiyta atinchu. Qalloqa mana kamachiy atina, ñakʼarichintaj, wañuchej venenowan juntʼa kashan.+ 9 Qalluwanqa Tatanchej Jehová* Diosta jatunchanchej. Jinapis chayllawantaj maldecinchej “Diospa rijchʼayninman jina” ruwasqa runasta.+ 10 Uj simillamanta llojsimun bendicionwan maldicionwan.

Hermanosníy, manapuni allinchu ajina kananqa.+ 11 Mana uj juturillamantachu phullchimun miskʼi yakupis, millu kʼara yakupis, ¿icharí? 12 Hermanosníy, higo sachʼaqa mana aceitunastachu poqon, nillataj uva sachʼapis higostachu poqon, ¿icharí?+ Millu kʼara yakumantapis mana miskʼi yaku llojsimunmanchu.

13 Qankuna ukhupi, ¿pitaj yachayniyojtaj sumaj yuyayniyojtaj? Allin kausayninwan chayta rikuchichun, tukuy imata llampʼu sonqowan ruwaspa, mayqenchus yachaymanta jamun chaywan. 14 Chaywanpis sonqoykichejpi sinchʼi envidiakuy,+ churanakuy*+ tiyan chayqa, ama jatunchakuychejchu,+ nitaj cheqa kajpa contranta llullakuychejchu. 15 Chayqa mana patamanta jamoj yachaychu, manachayqa kay mundomanta,+ aychaman jina purejkunamanta, supaykunamantawan. 16 Maypichá envidiakuykuna, churanakuykuna* tiyan, chaypi kallanqataj chʼajwas, imaymana sajra kajpis.+

17 Chaywanpis patamanta jamoj yachayqa, ñaupajta llimphu,+ chantataj allin kausayta apamun,+ mana nisqantapuni valechiyta munajchu,+ kasukunanpaj wakichisqa, khuyakuywan juntʼa, allin poqoykunawanpis,+ mana wakillanta allinpaj qhawajchu,+ nitaj puraj uyachu.+ 18 Chantapis cheqan kajpa poqoynenqa allin kausay kajtillan tarpukun,+ allin kausayta maskʼajkunaj allinninkupaj.*+

4 ¿Maymantataj qankuna ukhupi chʼajwas, maqanakuykunapis rikhurinri? ¿Manachu aychaykichejpa munayninmanta jamun, mayqenchus sonqoykichejpi maqanakushan chaymanta?+ 2 Qankunaqa imatapis munankichej, manataj japʼinkichejchu. Wañuchishallankichejpuni, munapayashallankichejpuni, manataj munasqaykichejta tariyta atinkichejchu. Maqanakushallankichejpuni, guerrapi jinataj tinkushallankichejpuni.+ Qankunaqa mana imatapis japʼinkichejchu mana mañakusqaykichejrayku. 3 Mañakunkichej chaypis, mana japʼinkichejchu, sajra yuyaywan mañakusqaykichejrayku, aychaykichejpa munayninta ruwanaykichejpaj.

4 Diosta wasanchaj runas,* ¿manachu yachankichej kay mundoj amigon kajqa, Diospa enemigon kasqanta? Chayrayku kay mundoj amigon kayta munajqa, Diospa enemigonman tukushan.+ 5 ¿Yuyankichejchu Diosmanta Qhelqasqapi qhasillata nisqanta: “Sonqonchej envidiakunanchejpaj tanqawanchej, chaytaj tukuy imata munapayachiwanchej”, nispa?+ 6 Chaywanpis Diospa jatun khuyakuynenqa aswan kuraj. Chayrayku Diosmanta Qhelqasqapi nin: “Diosqa jatunchakojkunaj contranpi sayaykun.+ Kʼumuykukoj sonqoyojkunatarí mayta khuyakun”,+ nispa.

7 Chayrayku Diosta kasukuychej.+ Diabloj contranpitaj sayaykuychej,+ paytaj qankunamanta ayqenqa.+ 8 Diosman qayllaykuychej, paytaj qankunaman qayllaykamusonqachej.+ Juchasapas, makisniykichejta llimphuchakuychej.+ Iskay sonqoyojkuna, sonqoykichejta chʼuwachaychej.+ 9 Llakikuychej, phutikuychej, waqaychejtaj.+ Asikusqaykichej waqayman tukuchun, kusikusqaykichejpis phutiyman tukuchun. 10 Jehová* Diospa ñaupaqenpi kʼumuykukuychej,+ paytaj jatunchasonqachej.+

11 Hermanos, amaña ujkuna ujkunaj contranpi parlaychejchu.+ Pillapis hermanonpa contranpi parlan chayri payta juzgan chayqa, leypa contranpi parlan, leytataj juzgan. Sitajchus leyta juzganki chayqa, mana leyta juntʼaj runachu kanki, manaqa juez. 12 Leyta Churajpis Juezpis ujlla.+ Paylla salvaytapis chinkachiytapis atin.+ Qanrí, ¿pitaj kanki runa masiykita juzganaykipajri?+

13 Uyariwaychej kayta nejkuna: “Kunanchus qʼayachus jaqay llajtaman risunchej. Chaypi uj watata kamusunchej, negociota ruwaspataj ganakamusunchej”,+ nispa. 14 Manataj yachankichejchu imachus kausayniykichejwan qʼaya kananta.+ Phuyu jinalla* kankichej, mayqenchus uj chhikan tiempota rikhurin, chinkaripuntaj ajina.+ 15 Chayta ninaykichejmantaqa, kay jinata ninaykichej: “Jehová* Dios munajtenqa kausasun,+ kaytapis jaqaytapis ruwasun”, nispa. 16 Qankunatajrí runaykachashankichej, may kasqaykichejtataj yuyakushankichej. Tukuy chay jatunchakoyqa sajramin. 17 Chayrayku sichus pipis yachan imachus allin kasqanta, manataj chayta ruwanchu chayqa, chay runaqa juchallikushanña.+

5 Uyariychej qhapajkuna: Jamusonqachej chay llakiykunamantaqa sonqo nanayta waqaychej.+ 2 Qhapaj kapuyniykichejqa ismuykun, ropaykichejtataj thuta kʼutuykun.+ 3 Qoriykichejpis qolqe metalniykichejpis sarruykun. Chay sarruykusqantaj* contraykichejpi testigo kanqa, aychaykichejtataj mikhukaponqa. Imastachus tantasqaykichejqa, qhepa pʼunchaykunapaj nina jina kanqa.+ 4 ¡Qhawariychej! Chajraykichejpi cosechajkunaqa, mana pagapusqaykichejrayku waqaspa qhaparikushallankupuni. Qhaparikuspa yanapata mañakusqankutaj, angelesta kamachej Jehová* Diospa ninrisninkama chayan.+ 5 Qankunaqa kay jallpʼapi tukuy ima patapi kausankichej, tukuy ima munapayasqaykichejtataj ruwankichej. Sonqoykichejqa uywas jina ñakʼana* pʼunchaypaj wirayashanku.+ 6 Cheqan runata juchachankichej, wañuchinkichejtaj. ¿Manachu payqa contraykichejpi oqharikushan?

7 Chayrayku hermanos, pacienciakuychej Señorpa kutimunan tiempokama.*+ ¡Qhawariychej! Chajra runaqa, jallpʼaj sumaj poqoyninta pacienciawan suyakushallanpuni, ñaupaj paras, qhepa paras chayamunankama.+ 8 Qankunapis pacienciakuychej,+ sonqoykichejtataj kallpachaychej, Señorpa kutimunan tiempo* qayllaykamusqanrayku.+

9 Hermanos, ama ujkuna ujkunamanta quejanakuychejchu,* ama juzgasqa kanaykichejpaj.+ ¡Qhawariychej! Juezqa punkupiña kashan. 10 Hermanos, Jehová* Diospa sutinpi parlarqanku chay profetas jina* kaychej.+ Paykunaqa tukuy imaymanamanta ñakʼarerqanku,+ pacienciawantaj aguantarqanku.+ 11 Pikunachus aguantarqanku chaykunata, kusisqas* kasqankuta ninchej.+ Qankunaqa Job ñakʼariykunata aguantasqanmanta uyarerqankichej,+ yachankichejtaj Jehová* Dios payta bendecisqanta.+ Chayrayku yachankichej Jehová* Diosqa manchay munakuyniyoj, khuyakuyniyojtaj kasqanta.+

12 Hermanosníy, amañapuni juraychejchu, ni cielorayku, nitaj jallpʼaraykupis, amataj waj juramentotapis ruwaychejchu. Astawanpis “arí” nisqaykichejqa, arí kachun, “mana” nisqaykichejpis, mana kachun.+ Ajinamanta ama juzgasqa kanaykichejpaj.

13 Qankuna ukhupi, ¿pillapis sufrishanchu? Diosmanta mañakullachunpuni.+ ¿Pillapis kusisqachu kashan? Salmosta takichun.+ 14 Qankuna ukhupi, ¿pillapis onqosqachu kashan? Congregacionmanta* ancianosta wajyakuchun.+ Paykunataj Diosmanta mañapuchunku, Jehová* Diospa sutinpi aceitewan jawiykuspa.+ 15 Creespa mañakoyqa chay onqosqata* sanoyachenqa, Jehová* Diostaj payta sayarichenqa. Sichus juchallikorqa chaypis, perdonasqa kanqa.

16 Chayrayku juchasniykichejta purajmanta willanakuychej.+ Ujkuna ujkunapajtaj Diosmanta mañapuychej, sanoyachisqa kanaykichejpaj. Cheqan runaj mañakuynenqa manchay atiyniyoj.+ 17 Eliasqa noqanchej jina runalla karqa. Jinapis mana parananpaj Diosmanta mayta mañakojtin, kinsa wata sojta killayojta chay jallpʼapi mana pararqachu.+ 18 Chantá ujtawan Diosmanta mañakojtin, cielomanta paramorqa, jallpʼataj poqorqa.+

19 Hermanosníy, qankuna ukhupi pillatapis cheqa kajmanta pantaykuchejtinku, wajtaj kutirichimojtin 20 kayta yachaychej: Chay juchallikojta pantasqa ñanninmanta kutirichimojqa,+ wañuymanta payta salvanqa, ashkha juchastataj pʼampanqa.+

Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.

Chʼeqeray: waj lugarespi ninku tʼaqaray.

Chayri “sinchʼita sayayta”.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Chayri “ama engañakuychejchu”.

Ichá nillanmantaj “may chhika sajra kajtapis”.

Chayri “mana qallunta watakunchu”.

Chayri “religionqa”.

Griego parlaypeqa nin, “qʼalalla kashanman”.

Glosariopi altar nisqata leeriy.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Khuchi warmi nispaqa parlashan qhariswan puñuykoj warmimanta, astawanqa qolqerayku.

Glosariopi Hinón wayqʼo nisqata leeriy.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Ichá nillanmantaj “qankunallapaj imatapis munay”.

Ichá nillanmantaj “qankunallapaj imatapis munay”.

Ichá nillanmantaj “allin kausayta mask’ajkunaqa cheqan kajpa poqoynintaqa allin kausay kajtillan tarpunku”.

Chayri “Qhencha runas”.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Chayri “Urphu jinalla”, “Pampa phuyu jinalla”.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Chayri “qorwariyaykusqantaj”.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Ñakʼay: waj lugarespi ninku degollay, wañuchiy.

Glosariopi Jesuspa kutimunan tiempo nisqata leeriy.

Glosariopi Jesuspa kutimunan tiempo nisqata leeriy.

Chayri “thutuychejchu”.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Glosariopi profeta nisqata leeriy.

Chayri “bendecisqas”.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Glosariopi congregación nisqata leeriy.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

Ichá nillanmantaj “saykʼusqata”.

Yanapa A5 nisqata leeriy.

    Quechuapi publicaciones (2004-2026)
    Wisqʼanapaj
    Yaykunapaj
    • Quechua (Bolivia)
    • Wajman apachinapaj
    • Configuración
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condiciones de uso
    • Política de privacidad
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Yaykunapaj
    Wajman apachinapaj