Chiqan kaqmanjina kawsakuqkunata jatunpaq qhawana tiyan

ÑAWPA cristianosqa, sinchita iñiyninkupi sayarqanku. Paykunaqa ñawpaq siglopi, chantá iskay kaq, kimsa kaq siglopi ima, qhatiykachasqas karqanku, wakintataq, Diosta mana yupaychaq romanos, wañuchirqanku, chay suyupi kamachiqta mana yupaychasqankurayku. Wakin kutitaq estadionpijina juk altarta ruwaq kanku, kacharisqa kayta munaq cristiano chaypi inciensota qʼusñichispa, chay suyumanta kamachiqta, juk diostajina qhawasqanta rikuchinanpaq. Wakin cristianosqa chayta ruwarqanku. Wakintaq wañunanku kasqanta yachaspapis, mana chayta ruwarqankuchu, manaqa iñiyninkupi sinchita sayarqanku.

Kay tiempopi, Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, ajinallatataq ruwanku, mana politicawan chhapukunkuchu. Kay nazismo nisqaman mana chhapukusqankupis may riqsisqa. Kay iskay kaq Guerra Mundialpi, astawan ñawpaqta ima, Alemaniamanta Jehovamanta sutʼinchaqkunataqa wañuchirqanku, chay maqanakuman mana risqankurayku, nitaq “Heil Hitler”, nispa nisqankurayku. Wawasninkutapis qhichurqanku. Chay wawasninkutaq churanakuy kaptinpis, pantachiyta munaptinkupis, iñiyninkupi sinchita sayarqanku, manataq llulla yachachiykunawan chʼichichakurqankuchu.

Banderata napaykuymanta

Kunan tiempopi Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, mana unay tiempopijinapunichu qhatiykachasqas kanku. Chaywanpis wakin kutiqa, mana banderata napaykusqankurayku, mana suyup raymisninman chhapukusqankurayku ima, saqra runasjina qhawasqas kanku.

Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, wawasninkuman, wakkuna banderata napaykuyta munaptinku, mana churanakunankuta yachachinku. Imaraykuchus sapa juk imatachus ruwayta munasqanta akllanan tiyan. Paykunaqa, imatachus akllasqankupi sinchita sayanku, chayrayku ni mayqin suyup banderanta napaykunkuchu, chaywanpis paykunaqa banderata jatunpaq qhawanku, chaytataq kamachiqta kasukuspa rikuchinku. Chantá kay pachapi kamachiqkuna kamachisqankuwanpis mana churanakunkuchu. Imaraykuchus Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, kay pachapi kamachiqkunata ‘Diospa churasqantajina’ qhawanku. Chayrayku paykunata jatunpaq qhawanku, impuestostapis paganku (Romanos 13:1-7). Kaytaq Cristo nisqanwan kikinchakun, pay nirqa: “Cesarpata kajtaqa Cesarman qoychej, Diospata kajtataj Diosman qopuychej”, nispa (Mateo 22:21).

Chayraykutaq wakinqa tapukunkuman, ‘banderata jatunpaq qhawaspa, ¿imaraykutaq mana banderata napaykunkuchu?’, nispa. Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, banderata napaykuyta, banderata yupaychaytajina qhawanku, paykunaqa Diosllata yupaychana kasqanta ninku, chayrayku nipita, nitaq ni imata yupaychankuchu (Mateo 4:10; Hechos 5:29). Chayrayku Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, yachachiqkunata agradecenku, wawasninku imatachus akllasqankuta jatunpaq qhawanankuta, imapichus creesqankumanjina ruwanankutataq saqinankuta.

Chantá, mana paykunallachu banderata napaykuy, yupaychaywan ninakusqanta ninku. Qhawarina wakkuna imatachus nisqankuta:

“Ñawpa tiempopi, banderastaqa, yaqha religioneslla apaykachaq kanku. [...] Chay banderastataq, religionpa yanapayninwan jatunpaq qhawachiq kanku.” (cursivas nuestras.) (Encyclopædia Britannica.)

“Banderaqa, cruzjinallataq, jatunpaq qhawasqa. [...] Banderata jatunpaq qhawanapaq kamachiykunaspiqa, ‘Banderapaq llamk’ana’, [...] ‘Banderata jatunchana’, ‘Banderata yupaychana’, nisqa rimaykuna rikhurin.” (cursivas nuestras.) (The Encyclopedia Americana.)

“Unayqa chiqa cristianosqa, [...] yachayniyuq kamachiq romanopaq sacrificiosta ruwayta qhisacharqanku: Kunanpis chiqa cristianosqa banderata napaykuyta, mana wasanchanapaq juramentota ruwayta ima, qhisachallankutaq.” (Those About to Die [Wañupuqkuna] (1958), de Daniel P. Mannix, página 135.)

Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, kamachiqkunata kasukunku, chaywanpis banderata mana napaykunkuchu. Chantá ni mayqin lantita nitaq juk suyup imasninta yupaychankuchu. Imaraykuchus ñawpa tiempopi kawsaq 3 hebreosjina iñiyninkupi sinchita sayayta munanku. Chay 3 hebreosqa, Babiloniamanta rey Nabucodonosor, Dura pampapi lantita ruwachisqanta, mana yupaycharqankuchu (Daniel, 3 tʼaqa). Chaywanpis wak waynas banderata napaykuptinkupis chayri mana wasanchanankupaq juramentota ruwaptinkupis, Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, wawasninkuman, Bibliamanta yachakusqankumanjina ruwanankuta yachachinku. Chayrayku chʼinllamanta, jatunpaq qhawaspataq, mana chay ruwaykunawan chhapukunkuchu, nitaq banderapaq takillankutaqchu.

¿Imatá tatas ruwanku?

Kunan tiempopi, achkha suyusqa, tatas religionninkumanjina wawasninkuta uywasqankuta jatunpaq qhawanku. Tukuy religionestaq chayta jatunpaq qhawallankutaq, kay Código de Derecho Canónico de la Iglesia Católica nin: “Tatasqa wawasninkuman kawsayta qusqankurayku, paykunata yachachinanku, uywananku ima tiyan; chayrayku cristianospis religionninkumanjina wawasninkuta yachachinku” (Canon 226).

Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, mana chayllatachu ruwanku. Paykunaqa wawasninkumanta llakikunku, kʼacha runas kanankupaqtaq Bibliamanta yachachinku, runa masinkutapis munakunankuta, jatunpaq qhawanankuta ima yachachinku. Apóstol Pablo nisqanmanjinataq ruwayta munanku. Pay nirqa: “Tatas, mamas, ama wawasniykichejta phiñachiychejchu, manachayqa paykunata uywaychej [...], Señormanta yachachispa” (Efesios 6:4).

Familiapi tatalla chayri mamalla Jehovamanta sutʼinchaq kaptin

Wakin familiaspiqa, tatalla chayri mamalla Jehovamanta sutʼinchaq. Jina kaptinqa, Jehovamanta sutʼinchaqqa, warminta chayri qusanta, religionninmanjina wawasninta yachachinanta saqinan tiyan. Imaraykuchus wawa imatachus tatasnin creesqankumanta yachasqanqa paypa allinninpaq kanqa.a Chaywanpis wawasqa, ima religionpichus kayta munasqankuta akllayta atinku. Chantá mana tukuy wawaschu, tatasninkup religionninman yaykuyta akllanku.

Wawasqa concienciankumanjina akllayta atinku

Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, sapa juk runap conciencianta jatunpaq qhawanku (Romanos, 14 tʼaqa). La Convención sobre los Derechos del Niño nisqa, kay Asamblea General de las Naciones Unidas, 1989 watapi, wawas yuyasqankumanjina, concienciankumanjinataq imatapis akllayta atisqankuta chantá imachus llakichisqanmantapis parlayta atisqankuta nirqa.

Wawasqa mana kikinchu kanku. Chayrayku mana tukuychu Jehovamanta sutʼinchaq waynas chayri sipaskuna juk raymiman rinamanta, chayri yachaywasipi juk llamkʼayta ruwanamanta kikinta yuyanqanku jinallatataq wak yachakuqkunamantapis nisunman. Qampis, sapa juk yachakuq conciencianmanjina ruwasqanta, jatunpaq qhawanaykita, entiendenaykita ima suyayku.