2 Yachaqana
Kʼata chiqa Dios Jehovata jatunchana
1. ¿Pitaq kʼata chiqa Diosri?
BIBLIA may chhika dioskuna kasqankuta niptinpis, “ñuqanchikpaqqa juk Dioslla tiyan, Tatanchik” (1 Corintios 8:5, 6). “Juk Dioslla” nispaqa, tukuy imata ruwaq Jehová Diosmanta parlachkanchik (Deuteronomio 6:4; Apocalipsis 4:11). Jesús nirqa: ‘Diosniy, Diosniykichiktaq’, nispa (Juan 20:17). Moisespis jinallatataq nirqa: “Yachanaykichejpaj [Jehovalla] chiqa Dios kasqanta, jinallataj waj diosqa manapuni kasqanta”, nispa (Deuteronomio 4:35). Jehovaqa aswan jatun, ima jatunchasqa runamantapis, ima lantimantapis, ‘kay pachap diosninmanta’ Kuraq Supay enemigonmantapis (2 Corintios 4:3, 4). Jehovaqa mana paykunajinachu, Jesús nisqanmanjina, Jehovaqa ‘kʼata chiqa Dios’ (Juan 17:3).
2. Diosmanta astawan yachakuspa, ¿imatataq astawan ruwayta munasunchik?
2 Runaqa Diospa kʼacha kayninmanta, ruwasqanmanta, imatachus ruwananmanta ima, yachakuspa, astawan Diosman qayllaykuyta munan. Astawan Jehovata munakusqankumanjina, astawan payta pachis niyta munanku. ¿Imaynatá? Runa masinkuman paymanta parlaspa. Romanos 10:10 nisqanmanjina, runaqa ‘siminwan salvasqa kasqanta sutʼinchan’. Chantapis, parlasqanchikpi, ruwasqanchikpi ima, Diosman rikchʼakuyta munananchik tiyan. Efesios 5:1 niwanchik: “Diospa munasqa wawasnin kaspa, payta qhawarispa kikinta ruwaychik”, nispa. Kay kamachiyta allinta juntʼanapaq, sumaqta Jehovata riqsinanchik tiyan.
3. Diospa kʼacha kayninmanta, ¿mayqinkunataq aswan jatuchaq kanku?
3 Bibliata ñawirisqanchikmanjina, tukuy qillqakusqanpi Diospa kʼacha kayninta rikusunchik. Diospa aswan jatuchaq kʼacha kayninqa, kay tawa kanku: yachaynin, chiqan kaynin, atiynin, munakuynin ima. ‘Yachay Diospi kachkan’ (Job 12:13). ‘Tukuy ñanninkunataq chiqanpuni’ (Deuteronomio 32:4). Paypa ‘atiyninpis chayjinapuni’ (Isaías 40:26). “Diosqa munakuymin” (1 Juan 4:8). Chay tawa kʼacha kayninmanta, ¿mayqintaq astawan jatun?
“Diosqa munakuymin”
4. ¿Imaraykutaq Jehová tukuy imata ruwarqa?
4 ¿Imaraykutaq Diosninchik runakunata, angelkunata, tukuy imatapis ruwarqari? ¿Yachayninta, atiynintapis rikuchinanpaqchu? Mana. Diosqa mana atiyninta nitaq yachayninta rikuchinanpaqchu imatapis ruwarqa. Nillataq chiqan kayninpis kawsayta qunanpaq tanqarqachu. Manachayqa jatun munakuyninrayku, yuyayniyuq runata ruwarqa, paraíso jallpʼapitaq kawsananpaq churarqa (Génesis 1:28; 2:15). Munakuyninraykullataq Adán juchallikusqanmanta tukuyta rantiwanchik.
5. Biblia nisqanmanjina, ¿mayqin kʼacha kaynintaq Diospipuni kasqanta nisunman?, ¿imaraykutaq?
5 Arí, Diospa tukuy kʼacha kayninmantaqa, munakuynin astawan jatunpuni. Munakuyqa Diospipuni kachkan. Bibliaqa, Diospata yachaynin, atiynin, chiqan kaynin ima, kapusqanta nin. Chaywanpis munakuymanta parlaspa, Diosninchikpuni munakuy kasqanta niwanchik. Diosqa, mana sunqunwan atipachikuspachu munakun, manaqa chiqan kaqmanjina, allin kaqmanjinataq munakun. Jinata munakuyqa aswan jatun ima munakuymantapis. Chayjina jatun munakuyqa mana simillamantachu lluqsin, manaqa ruwaykunawan rikukun.
6. Jehová may jatun kaptinpis, ¿imaynatá payman rikchʼakusunman?
6 Diospa munakuyninqa, payjina munakunanchikpaq yanapawanchik. Ichapis nisunman: “Imaynata ñuqanchik juchasapa runa kaspa payta qhatisunmanri, mana jaykʼaq payjina imatapis ruwasunmanchu”, nispa. Kayqa Diospa munakuyninta watiqmanta rikuchiwanchik, imaraykuchus payqa atisqallanchikta mañawanchik, mana astawanqa. Payqa juchasapa kasqanchikta yachan (Salmo 51:5). Chayrayku Salmo 130:3, 4 niwanchik: “Juchastachus cuentaman churawaj chayqa, [¿]pitaj ñawpaqeykipi sayayta atinmanri? Qampi perdonta tariyku”, nispa. Arí, Jehovaqa ‘khuyakuyniyuq, kʼacha sunquyuq, llampʼu sunquyuq, imamantapis mana usqhayta phiñakunchu, manachayqa khuyakuyninqa jatun’ (Éxodo 34:6). ‘Qamqa Jehová kʼacha kanki, perdonanapaq wakichisqa’ (Salmo 86:5). ¡Chaymin sunquchawanchik! ¡Mayta kusikunchik kayjina kʼacha Diosta yupaychaspaqa!
7. ¿Imaynatá Jehovap munakuynin tukuy ruwasqanpi rikukun?
7 Jehová Diospa munakuyninqa, ruwasqasninpi rikukullantaq. Tukuy sumaq quwasqanchikpi tʼukurina, kʼachitu urqukunapi, montekunapi, quchakunapipis. Chantapis imaymana miskʼi puquykunata, tukuy laya qʼapaq tʼikitasta ima quwanchik, imaymana uywakunatapis. Manapis tukuy kaykunata ruwananchu karqa, chaywanpis kaykunataqa runata kusichinanpaq ruwarqa. Kunanqa, saqra pachapi tiyakusqanchikrayku, juchasapa kasqanchikrayku ima, manaraq Diospa tukuy ruwasqasninwan kusikuyta atinchikchu (Romanos 8:22). Kaypi tʼukuriy, Jehová tukuy imata paraisopi ñuqanchikrayku ruwanqa. Salmota qillqaq niwanchik: “Makiykita kicharispa, tukuy kawsajkunata sajsachinki ashkhata qospa” (Salmo 145:16).
8. ¿Imaynamanta Jehová aswan jatun munakuyninta rikuchiwanchik?
8 ¿Imaynamanta Jehová runaman jatun munakuyninta rikuchin? Jinata Biblia kutichiwanchik: “Diosqa chayjinatapuni kay pachapi kaj chhikata munakusqanrayku, uj kʼata Churinta qorqa. Ajinamanta pillapis paypi creejqa mana chinkayman renqachu, astawanqa wiñay kawsayniyoj kanqa”, nispa (Juan 3:16). ¿Kʼacha runas kasqanchikraykuchu Diosninchik chayta ruwarqa? Mana. Romanos 5:8 kutichiwanchik: “Chay tukuywanpis Dios munakuyninta rikuchiwanchej; juchasapasllaraj kashajtinchej, Cristo wañorqa noqanchejrayku”. Ari, Jehová Diosqa, wawanta kachamun kay pachaman kawsayninwan juchamanta, wañuymantapis kacharichinawanchikpaq (Mateo 20:28). Jinamanta Diosta kasukuqkuna wiñay wiñaypaq kawsayta atinqanku. Diospa munakuyninqa, pichus Dios munasqanta ruwayta munaqman, chayanqa. Biblia ninjina: “Diosqa mana wakillantachu allimpaj qhawan, manachayqa mayqen nacionllamantapis pichá Diosta manchachikoj, cheqa kajtataj ruwaj runatamin Diosqa allin ñawiwan qhawan”, nispa (Hechos 10:34, 35).
9. Jehová churinta kacharichinawanchikpaq qusqanta yachaspa, ¿imaynatá kawsananchik tiyan?
9 Jehová juchamanta kacharichinawanchikpaq, wiñay kawsayta quwananchikpaq ima, churinta kachamusqanrayku, ¿imaynatataq kawsananchik tiyan? Astawan Jehová Diosta munakunanchik tiyan, chantapis Jesusta astawan kasukunanchik tiyan. “[Jesusqa] tukuypaj wañorqa, kunan kawsajkuna amaña paykunapajchu kawsanankupaj, astawanqa kawsanankupaj jaqay pichus wañorqa [...] paykunarayku, chaypaj” (2 Corintios 5:15). Cristoqa Tatanpa munakuyninta, khuyakuyninta ima rikuchirqa, chayrayku ñuqanchikpis Jesusjina ruwaspa kusikunchik. Jesuspa parlasqan kayta riqsichiwanchik: “Noqaman jamuychej, tukuy saykʼusqa kajkuna, llasa qʼepiyojkuna ima, noqataj samarichisqaykichej. Yugoyman churakuychej, yachaqakuychejtaj noqamanta. Noqaqa kʼacha, llampʼu sonqotaj kani, almasniykichejpajtaj samakuyta tarinkichej. Imaraykuchus yugoyqa llampʼulla, qʼepiypis chhallalla”, nispa (Mateo 11:28-30).
Runata munakusqanchikta rikuchina
10. ¿Imaynatá hermanosta munakusqanchikta rikuchisunman?
10 ¿Imaynatá Jesusjina, Jehovajina ñuqanchikpis hermanosta munakusqanchikta rikuchisunman? Kayjinamanta munakuyninchikta rikuchisunman: “Munakuyniyoj runaqa pacienciayoj, kʼachataj. Munakuyniyoj runaqa mana envidiakunchu, nitaj may kasqanta yuyakunchu, nillataj jatunchakunchu. Munakuyniyoj runaqa mana ruwanchu mana allin kajtaqa, nitaj imatapis payllapajchu maskʼan. Mana usqhayllata phiñakunchu, nitaj yuyarikullampunichu paypa contranta ima sajrata ruwasqankumantapis. Munakuyniyoj runaqa mana kusikunchu mana chiqan kajmantaqa, astawanqa kusikun cheqan kajmanta. Paypa contrampi ima kajtinpis, aguantakullan; jinallataj creeynin, suyakuynin, paciencian ima mana tukukunchu. Munakoyqa mana jaykʼajpis tukukonqachu” (1 Corintios 13:4-8; 1 Juan 3:14-18; 4:7-12).
11. ¿Pikunatawantaq munakunanchik tiyan, imaynatataq?
11 ¿Pikunatawantaq munakunanchik tiyan, imaynatataq? Jesús kamachirqa: “Chayrayku riychej, tukuy laya runasta yachachisqasniyman tukuchimuychej, bautizaspa Dios Tataj sutimpi, Churej sutimpi, Santo Espíritoj sutimpiwan, yachachispataj qankunaman kamacherqaykichej, chayta”, nispa (Mateo 28:19, 20, Qheshwa Biblia). Kay kamachiyqa, manaraq cristiano kaqkunaman, Diosninchik kay Jallpʼata paraisoman tukuchinanmanta willananchikta niyta munan. Jesusqa mana cristiano kaqkunatapis munakunanchikta sutʼita nirqa: “Qankunata munakujkunallatachus munakunkichej chayqa, [¿]ima tʼinkayojtaj kawajchejri? [¿]Manachu impuesto cobrajkunapis kikillantataj ruwanku? Wawqesnillaykichejtachus napaykunkichej chayqa, [¿]ujkunamanta ima aswan allintataj ruwankichejri? [¿]Manachu mana judiokunapis kikillantataj ruwanku?”, nispa (Mateo 5:46, 47; 24:14; Gálatas 6:10).
‘Jehová Diospa sutinpi purinachik’
12. ¿Imaraykutaq Jehovalla, chay sutiyuq kanan tiyan?
12 Chiqa Diosta jatunchallasunmantaq, sutinta riqsispa, uqharispa, yachachispa ima. Salmota qillqaq kayta nirqa: “Tukuy runa yachananpaq, sutiykiqa Jehová kasqanta, qamlla tukuy kay Jallpʼa patapi kaq Dios kanki”, nispa (Salmo 83:18, NM). Jehová sutiqa: “Pay Ruwan Imapis Ruwakunanta”, niyta munan. Payqa munasqanta ruwaq Dios, parlasqantataq juntʼanpuni. Chayrayku paylla chiqa Diosjina chay sutiyuq kanan tiyan. Runaqa mana yachanchu parlasqan juntʼakunqachus, manachus (Santiago 4:13, 14). Jehovalla parlasqanmanta jinata niyta atin, ‘imapaqchus ñuqa kacharqani, chayqa juntʼakunqa’, nispa (Isaías 55:11). May chhika runa Diospa sutinta Bibliankupi tarispa, chantapis imatachus niyta munasqanta yachaspa, mayta kusikunku (Éxodo 6:3). Chaywanpis yachakusqankuqa qhasilla kanman, mana ‘wiñaypaq Jehová Diospa sutinpi puriptinkuqa’ (Miqueas 4:5).
13. ¿Imataq Jehovap sutinta riqsiy niyta munan, sutinpi puriyri?
13 Diospa sutinmanta parlaspa Salmo 9:10 niwanchik: ‘sutiykita riqsiqkunaqa, qampi atienekusunku’, nispa. Diospa sutinta riqsiyqa mana Jehová sutikusqanta yachayllachu, imaraykuchus chayllata yachaspaqa mana paypi atienekuyta atisunmanchu. Diospa sutinta riqsiy, kay niyta munan: Diosta munakuy, kamachisqanta jatunpaq qhaway, kamachisqasninta kasukuy, chantapis paypi atienekuy (Proverbios 3:5, 6). Jinallataq Jehovap sutinpi puriyqa, payman qukuy niyta munan, chantapis munasqanmanjina kawsaspa, payta yupaychasqanchikta rikuchinanchik tiyan (Lucas 10:27). ¿Chayta ruwachkankichu?
14. Wiñaypaq Jehová Diosta yupaychayta munanchik chayqa, ¿imatataq ruwananchik tiyan?
14 Wiñaypaq Jehová Diosta yupaychayta munanchik chayqa, mana kamachisqajinachu chayta ruwananchik tiyan. Timoteo unaytaña Diosta yupaychachkaptinpis, apóstol Pablo jinata Timoteota yuyaycharqa: “Chiqan kajmanjina [Diosta yupaychaspa] kawsaypi kallpachakuspa, ruwallaypuni”, nispa (1 Timoteo 4:7). Chiqan kaqmanjina kawsayqa, agradecisqa sunqumanta lluqsin. Chiqan kaqmanjina Diosta yupaychaspa kawsayri, Diosta jatunpaq qhaway, payta munakuy, kamachisqanta tukuy sunqunwan kasukuy ima. Jinata kawsaspaqa, tukuypis Diospa sutinta munakunankuta munasunchik. Jinamanta, kʼata Diospa sutinpi wiñaypaq purinanchikpaq, kunan chiqan kaqmanjina Diosta yupaychaspa kawsananchik tiyan (Salmo 37:4; 2 Pedro 3:11).
15. ¿Imaynatá Diosllata yupaychasuman?
15 Munasqanmanjina Jehovata yupaychanapaqqa, payllata yupaychananchik tiyan. Imaraykuchus payqa juk celoso Dios, mana wak dioskunata yupaychananchikta munanchu (Éxodo 20:5). Diosta munakuspaqa, mana kay pachata, nitaq Kuraq Supay diosnintapis munakullasuntaqchu (Santiago 4:4; 1 Juan 2:15-17). Jehovaqa imayna runachus kayta munasqanchikta sumaqta yachan (Jeremías 17:10). Chiqamanta chiqan kaqta munakuptinchikqa, Dios chayta yachanqa, ima ñakʼariykunatapis sapa pʼunchay atipayta yanapawasunchik. Kay pachap saqra kayninta atipanapaq, santo espiritunta quwasunchik (2 Corintios 4:7). Chantapis, paraisopi wiñaypaq kawsayta suyayninchikta astawan kallpachananchikpaq yanapawasunchik. ¡Chaychu mana sumaq kanman! Arí, chayjina suyakuyta quwasqanchikrayku, chiqa Dios Jehovata pachis ninanchik tiyan, tukuy sunqutaq yupaychananchik tiyan.
16. May chhika runakunawan khuska, ¿imatataq qampis ruwawaq?
16 May chhika runakuna tukuy pachamanta kay salmista qillqasqanta kasukunku: “Khuska, uj simillataj [Jehová] Diospa jatun sutinta yupaychanachej” (Salmo 34:3). Jehovaqa qamtapis waqyarikusunki tukuy kay runawan khuska payta yupaychanaykipaq.
Yuyarinapaq
• ¿Imayna Diostaq Jehovari? Kʼacha kayninta allinta riqsiy, ¿imaynatá yanapawanchik?
• Runa masinchik chiqa kaqta Diosmanta yachananpaq, ¿imaynatá yanapasunman?
• ¿Imataq Diospa sutinta riqsiy niyta munan, sutinpi puriyri?
[14 paginapi dibujos/fotos]
Jehovaqa, may jatun munakuyninpi ‘makinta kicharispa, tukuy kawsaqkunata saksachinqa’