18 Yachaqana
“Paykunaqa mana kay pachajtachu kanku”
1. a) ¿Imatataq Jesús discipulosninpaq mañakurqa? b) ¿Imaraykutaq “mana kay pachajtachu” kananchik tiyan?
JESUSQA, Satanás discipulosninta mayta ñakʼarichinanta yachaspa, jinata Tatanmanta mañakurqa: “Mana mañakunichu paykunata kay pachamanta orqhokapunaykita, manachayqa mañakuni paykunata kay sajra pachamanta waqaychanaykita. Paykunaqa mana kay pachajtachu kanku; noqapis mana kay pachajtachu kani”, nispa (Juan 17:15, 16). ¿Imaraykutaq discipulosnin mana kay pachawan chhapukunankuchu karqa? Satanás kay pachata kamachisqanrayku. Kunanpis cristianosqa manallataq kay pachawan chhapukuyta munanchikchu (Lucas 4:5-8; Juan 14:30; 1 Juan 5:19).
2. ¿Imapitaq Jesús mana kay pachaptachu karqa?
2 Jesusqa mana kay pachawan chhapukuqchu, jinapis mana runakunata chiqnikurqachu. Unqusqakunata jampirqa, wañusqakunata kawsarichirqa, runaman imachus Diospa Reinon kasqanta yachachirqa, astawanpis kawsayninta tukuy runarayku qurqa. Chaywanpis runap saqra ruwayninta mana allinpaq qhawarqachu. Chayrayku discipulosninta, aychap munayninwan, qullqita munapayaywan, jatunchakuywan ima, mana atipachikunapaq qhawarikunankuta nirqa (Mateo 5:27, 28; 6:19-21; Lucas 20:46, 47). Chayrayku Jesusqa mana politicapipis chhapukurqachu. Judío kaspapis, judíos, romanoswan maqanakuchkaptinku mana chhapukurqachu.
“Reinoyqa mana kay pachamantachu”
3. a) ¿Imamantataq Pilatop ñawpaqinpi Jesusta tumparqanku? b) ¿Imaynatá yachanchik Jesús mana runajina kamachiyta munasqanta?
3 Religionta kamachiqkunaqa, Jesusta japʼiykuchiytawan, kamachiq Poncio Pilatop ñawpaqinman pusachirqanku. Kay runakunaqa phiñakurqanku Jesús, paykuna puraq uya kasqankuta rikuchisqanrayku. Chaywanpis kay kamachiqman, Jesusta wañuchinankupaq jinata llullakuspa willakurqanku: “Kaytaqa taripayku runasta chʼajwachishajta, manataj munanchu Cesarman impuestota paganata. Nillantaq pay Cristo kasqanta, jinallata rey kasqanta” nispa (Lucas 23:2). Kay runakunaqa llullakuchkarqanku, imaraykuchus paykunallataq, juk wata ñawpaqta, Jesusta reytajina churayta munarqanku (Juan 6:15). Cristoqa, qhipaman janaqpachapi Rey kananta yacharqa (Lucas 19:11, 12). Astawanpis, mana runachu kamachinanpaq churanan karqa, manaqa Jehová Dios.
4. ¿Imatataq Jesús impuesto paganamanta nirqa?
4 Fariseosqa kimsa pʼunchay ñawpaqta, Jesusta tumpanapaq, imallatapis impuestosmanta ninanta munarqanku. Chaywanpis Jesusqa nirqa: “Rikuchiwaychik uj phisuta. [¿]Pejpa uyantaj, chantá pejpa sutintaj kay phisupi churasqa kashan?”, nispa. Runataq “Cesarpata”, nispa kutichirqa. Jesustaq nirqa: “Jina kajtenqa, Cesarpata kajtaqa Cesarman qopuychej, Diospata kajtataj Diosman qopuychej”, nispa (Lucas 20:20-25).
5. a) Jesusta wiskʼachkaptinku, ¿imatataq discipulosninman yachachirqa? b) ¿Imaraykutaq Jesús chayta ruwarqari? c) ¿Imatataq Jesusta chay pacha ruwarqanku?
5 Jesusqa mana jaykʼaq kamachiqkunap contranta uqharikunanchikta nirqachu. Juk pacha may chhika soldados Jesusta japʼiq rirqanku, Pedroqa espadanta urqhuytawan juk runap ninrinta qhulurparirqa, Jesustaq nirqa: “Espadaykita waqaychay. Espadata oqharejkunaqa espadallawantaj wañuchisqa kanqanku”, nispa (Mateo 26:51, 52). Qʼayantinqa, Jesús Pilatoman sutʼincharqa imaraykuchus chayta parlasqanta, nirqataq: “Reinoyqa mana kay pachamantachu. Reinoychus kay pachamanta kanman chayqa, kamachisniy noqarayku maqanakunkuman judioswan ama japʼichisqa kanaypaj”, nispa (Juan 18:36). Pilatoqa mana ima juchatapis Jesusta wiskʼanapaq tarirqachu. Chaywanpis saqra runap nisqanwan atipachikuspa, Jesusta juk kurkuman takaykuchirqa (Lucas 23:13-15; Gálatas 3:13).
Discipulosqa Jesús ruwasqanta ruwarqanku
6. ¿Imaynatá ñawpa cristianos mana kay pachaptachu kasqankuta rikuchirqanku, jinapis imaynatá runata munakusqankuta rikuchirqanku?
6 Jesuspa discipulosnin manallataq kay pachaptachu karqanku. Paykunaqa mana kay pachapi runajina yuyarqankuchu, nitaq paykunajina purirqankuchu. Chay pachaqa Roma llaqtapi circo nisqa karqa, chaypiqa runa wañuchinakuq, khuchichakuq, imaymana millaykunatawan ruwaq kanku, cristianosqa mana chayta ruwarqankuchu. Chayrayku cristianosta tumparqanku, runasta chiqnikunku, nispa. Chayqa mana jinachu karqa, cristianosqa runaman Diosta riqsinankupaq yanapaq kanku.
7. a) ¿Discipulosta, mana kay pachapta kasqankurayku, imanarqankutaq? b) ¿Imaynatá ñawpa cristianos kamachiqkunata impuesto paganata ima qhawaq kanku, imaraykutaq?
7 Wakin kutiqa mana allinta yachaspalla saqra runakuna, Jesuspa qhipanta puriqkunata, Jesustajina qhatiykacharqanku. Chaywanpis 56 watapi apóstol Pablo Romamanta cristianosman qillqachkaptin jinata nirqa: “Tukuy runas kamachejkunata kasuchunku, imaraykuchus kamachina ateyqa Diosllamanta jamun, kamachejkunapis Diospa churasqanllataj kanku”, nispa. Arí, Jehovaqa mana kamachiqkunata akllanchu, manaqa Reinon chayamunankama runa kamachinanta saqin. Chayrayku Pabloqa, kamachiqkunata jatunpaq qhawananchikta, impuestotataq pagananchikta nirqa (Romanos 13:1-7; Tito 3:1, 2).
8. a) ¿Imapitaq cristianokuna kamachiqkunata kasukunanku tiyan? b) ¿Imaynatá ñawpa cristianokuna Jesús ruwasqanta ruwarqanku?
8 Chaywanpis mana tukuy imapi kamachiqkunata kasukunchikchu. Kamachiq runa Jehová nisqanta pʼakinanchikta mañawaptinchik, cristianosqa Jehovap nisqanta ruwasunchik. Qhawarina imatachus juk libro ñawpa cristianokunamanta nin: “Cristianosqa mana romanosjinachu ruwaq kanku. [...] Soldado kanapaq wakichikuyqa, paykunapaq Diosta wasanchaywan ninakuq. Mana politicapi chhapukuqchu kanku, nitaq kamachiqkunata yupaychaqchu kanku”, nispa. Judiospa jatun juntanpi paykunata manaña willanankupaq kamachichkaptinku, paykuna kutichirqanku: “Diostapuni astawanqa [kamachiqtajina] kasunayku tiyan, runasta kasunaykumantaqa”, nispa (Hechos 5:27-29).
9. a) ¿Imaraykutaq 66 watapi cristianokuna Jerusalenmanta ripurqanku? b) ¿Imaraykutaq paykunajina ruwananchik tiyan?
9 Discipulosqa politicapi, maqanakuykunapi ima, mana yanaparqankuchu, nitaq churanakurqankuchu. Kay 66 watapi Judea llaqtamanta runaqa, Cesarpa contranta churanakurqanku. Chayrayku Romamanta soldadosqa, usqhayta Jerusalenman muyuykurqanku. ¿Imatataq cristianos ruwankuman karqari? Qhasillamanta romanos ripuchkasqankuta rikuytawan, cristianosqa Jesús nisqanta yuyarikuspa, Jerusalenmanta lluqsipurqanku. Jordán mayuta chimpaytawantaq, usqhayta Pela jallpʼapi urqusman ripurqanku (Lucas 21:20-24). Paykunajina ñuqanchikpis mana kay pachap maqanakuyninwan chhapukunanchikchu tiyan.
Kunanpis cristianokuna mana kay pachawan chhapukunkuchu
10. a) ¿Imatataq Jehovamanta sutʼinchaqkuna kunan ruwachkanku, imaraykutaq? b) ¿Imamantaq paykuna mana chhapukunkuchu?
10 Kunanri, ¿ñawpa cristianosjina mana kay pachawan chhapukuq runakuna kanchu? Arí, Jehovamanta sutʼinchaqkuna mana kay pachawan chhapukunkuchu. Paykunaqa Diospa Reinollan, wiñaypaq kusiyta, qhapaq kayta ima, apamunanta tukuy runaman willachkanku (Mateo 24:14). Manataq kay pachap maqanakuyninpi chhapukunkuchu.
11. a) ¿Imapitaq jukjina kanku Jehovamanta sutʼinchaqkuna, wakin religionesmanta? b) Wakkuna politicaman yaykuyta munaptinku, ¿imatataq Jehovamanta sutʼinchaqkuna ruwanku?
11 Mana chaymanjinataq kay pachapi religionesta apaykachaqkunaqa, politicawan chhapukunku. Wakin llaqtakunapiqa politicosta yanapanku, chayri contrankuta parlanku. Wakinkunataq politicosta matʼinku yanapachikunankupaq. Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, mana politicoswan piqtukunkuchu. Wak runakuna politicaman yaykuyta munaptinkuqa, mana churanakunkuchu. Pipis eleccionespi akllachikuyta munaptin, chayri wikchʼuyta munaptin, mana yanapankuchu, nitaq churanakunkuchu. Jesusqa discipulosnin mana kay pachapta kanankuta nirqa. Chayrayku Jehovamanta sutʼinchaqkuna, ni imapi politicawan chhapukunkuchu.
12. Religionkuna maqanakuykunapi chhapukusqankurayku, ¿imataq rikukun?
12 Jesús nisqanmanjina, llaqtakuna maqanakunku. Kikin llaqtayuq runapis chiqninakuspa wañuchinakunku (Mateo 24:3, 6, 7). Religionkunata apaykachaqkunaqa, chay maqanakuykunapi chhapukunku, chay religionniyuq kaqkunamantaq kikillantataq ruwanankuta yachachinku. ¿Imatataq chaywan tarikun? Kikin religionniyuq kaspapis, runaqa puraqmanta wañuchinakunku, wak llaqtayuqlla kasqankurayku. Diosqa chayjina ruwaykunata chiqnikun (1 Juan 3:10-12; 4:8, 20).
13. ¿Imaynatá Jehovamanta sutʼinchaqkuna mana kay pachap ruwayninpi chhapukusqankuta yachanchik?
13 Mana chaymanjinaqa Jehovamanta sutʼinchaqkuna mana imapipis kay pachapi chhapukunkuchu. Kay 1940 watapi, marzo killamanta La Atalaya jinata nirqa: “Tukuy pikunachus Señorwan kaqkunaqa, mana llaqtaspa maqanakuyninpi chhapukunqankuchu”, nispa. Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, ima llaqtapipis, ima ñakʼariypipis, mana kay pachap ruwayninwan chhapukunkuchu. Mana politicarayku, nitaq maqanakuyrayku, munanakusqankuta chinkachinkuchu. ‘Espadasninkuta arado rejasman tukuchinku, tʼuqsina lanzasninkumantataq hocesta ruwakapunku’. Kay pachap ruwasqanpi mana chhapukusqankurayku, mana maqanakunkuchu (Isaías 2:3, 4; 2 Corintios 10:3, 4).
14. ¿Mana kay pachapta kasqankurayku, imatataq Jehovamanta sutʼinchaqkuna ruwachikunku?
14 Mana chhapukusqankurayku ¿imatataq runawan ruwachikunku? Jesús nirqa: “Mana kay pachajtachu kankichej [...]. Chayraykumin kay pachamanta runasqa chejnisunkichej”, nispa (Juan 15:19). Kunanpis, saqra runaqa Jehovamanta sutʼinchaqkunata wisqʼaykunku, ñakʼarichinku, wañurachinku, ñawpa cristianostajina. ¿Imaraykutaq? Imaraykuchus “kay pachaj diosnenqa” Satanás, Jehovata kasukuqkunawan churanakun, mana kay pachapta kasqankurayku (2 Corintios 4:4; Apocalipsis 12:12).
15. a) ¿Imapitaq kay pachapi llaqtakuna tukunqanku? b) ¿Imaraykutaq mana kay pachawan chhapukunachu tiyan?
15 Jehovata kasukuqkuna, mana kay pachapta kasqanchikrayku mayta kusikunchik, imaraykuchus kay pachapi kaq chhika llaqtakunaqa, Armagedonpi chinkanqanku (Daniel 2:44; Apocalipsis 16:14, 16; 19:11-21). Ñuqanchikqa mana kay pachapta kasqanchikrayku, mana wañusunchu. Tukuy suyumanta kaspapis, Diospa llaqtanwan, kamachiyninta kasukunapaq tantasqa kanchik. Mana kay pachapta kasqanchikrayku ichapis runa qhatiykachawasunchik, asipayawasunchik. Chaywanpis chayqa tukukunqa, imaraykuchus Supaypa tukuy ruwasqanqa wiñaypaq chinkanqa. Jehovata kasukuqkunari, tʼikapacha paraisopi Jehovap Reinonpi wiñay wiñaypaq kawsanqanku (2 Pedro 3:10-13; 1 Juan 2:15-17).
Yuyarinapaq
• ¿Imaynatá Jesús mana kay pachapta kasqanta rikuchirqa?
• ¿Imatataq ñawpa cristianos qhawaq kanku a) kay pachap yuyayninta? b) kamachiq runakunata? c) impuestosta pagayta?
• ¿Imaynatá kunanpis Jehovamanta sutʼinchaqkuna mana kay pachap ruwayninwan chhapukusqankuta rikuchinku?
[165 paginapi dibujo/foto]
Jesusqa discipulosnin mana kay pachapta kasqankuta nirqa