INTERNETPI BIBLIOTECA Watchtower
INTERNETPI BIBLIOTECA
Watchtower
Quechua (Bolivia)
  • BIBLIA
  • PUBLICACIONES
  • REUNIONES
  • bt cap. 25 págs. 224-231
  • “César juzganawanta munani”

Kay videoqa mana kanchu.

Perdonariwayku, ima problemachá kan.

  • “César juzganawanta munani”
  • ‘Diospa Gobiernonmanta allinta sutʼinchana’
  • Subtítulos
  • Kaykunapiwan tiyan
  • “Cesarpa juzgadonpi kashani” (Hechos 25:1-12)
  • “Kamachiwasqanta kasorqani” (Hechos 25:13–26:23)
  • “Niraj imapi cristianoman tukuchiwankiman” (Hechos 26:24-32)
  • Jehová Diosmin Yanapawajninchejqa ama manchachikunachu
    Torremanta Qhawaj Jehová Diospa Gobiernonmanta willashan (Congregacionpaj) 2020
  • Autoridadespa ñaupaqenkupi cheqa kajta sutʼinchakun
    Torremanta Qhawaj Jehová Diospa Reinonmanta willashan (Congregacionpaj) 2016
  • Pablota Romaman apanku
    Bibliamanta yachakunapaj
  • “Jehová Diospa palabrantaj tukuynejpi willakushallarqapuni”
    ‘Diospa Gobiernonmanta allinta sutʼinchana’
‘Diospa Gobiernonmanta allinta sutʼinchana’
bt cap. 25 págs. 224-231

CAPÍTULO 25

“César juzganawanta munani”

Pablo rikucherqa imaynatachus leyesmanta valekuspa sumaj willaykunata willanata

Orqhosqa kashan Hechos 25:1–26:32 versiculosmanta

1, 2. 1) ¿Imapitaj Pablo rikukorqa? 2) Pablo César juzgananta mañakusqanrayku, ¿ima tapuykunataj rikhurin?

PABLO Cesareapi kaj carcelpi wisqʼasqa kashajtin, soldados sumajta payta qhawasharqanku. Iskay wata ñaupajta Judeaman kutisqantawan, judiosqa kinsa kutispi casi Pablota wañucherqanku, chaytaj uj mashkha diasllapi pasarqa (Hech. 21:27-36; 23:10, 12-15, 27). Judiosqa chay kutipi Pablota mana wañuchiyta aterqankuchu, jinapis siga wañuchiyta munashallarqankupuni. Pabloqa kamachej Festo Jerusalenman watejmanta kutichiyta munasqanta reparaspa, payman nerqa: “César juzganawanta munani”, nispa (Hech. 25:11).

2 ¿Imaynatá Jehová qhawarqa Pablo chayta nisqanta? ¿Allinchu karqa Romata kamachej juzgananta mañakusqan? Chayta yachayqa mayta yanapawasun kay tukukuy tiempopi Diospa Gobiernonmanta allinta sutʼinchanallapajpuni. ¿Pablo jinallatajchu ‘leymanta valekuspa, sumaj willaykunata’ willamunanchej tiyan? (Fili. 1:7).

“Cesarpa juzgadonpi kashani” (Hechos 25:1-12)

3, 4. 1) ¿Imaraykutaj judíos Festomanta mañakorqanku Pablota Jerusalenman pusachinanta? 2) ¿Imaynapitaj Pablo wañuchisqa kaymanta ujtawan librakullarqataj? 3) ¿Imaynatá Jehová Pablota jina kallpachallawanchejtaj?

3 Festoqa kamachiyta qallarisqanmanta kinsa diasninman Jerusalenman rerqa.a Jerusalenpi kashajtintaj kuraj sacerdoteswan, jatunpaj qhawasqa judioswan llullakuspa nerqanku Pablo jatuchaj juchasta ruwasqanta. Chayta nerqanku imaraykuchus paykuna yacharqanku Festo paykunawan allinyakoj chayman risqanta, jinallataj tukuy judioswanpis allinpi kausakuyta maskʼasqanta. Chaymanta aprovechakuspa paykuna Festomanta mañakorqanku Pablota Cesareamanta Jerusalenman pusachinanta, chaypi juzgasqa kananpaj. Jinapis paykunaqa yuyasharqanku Pablota ñanpi wañuchiyta. Festotaj mana pusachinanta nerqa, chantapis nillarqataj: “Chay runa juchayojpuni chayqa, qankuna ukhumanta kurajkuna, noqawan khuska rispa jaqaypi uyanchamuchunku”, nispa (Hech. 25:5). Ajinapi Pabloqa wañuchisqa kaymanta ujtawan librakullarqataj.

4 Pablo ajina llakiykunapi kashajtin, Jehovaqa Jesucristonejta payta kallpacharqa. Uj kuti mosqoypi jina Jesús payman nerqa: “¡Kallpachakuy!”, nispa (Hech. 23:11). Kunanpis Diospa kamachisnenqa llakiykunapi rikukunchej, runastaj noqanchejman churanakuwanchej. Jehovataj mana chaykunamanta librawanchejchu, jinapis yachayta, kallpata ima qowanchej aguantanapaj. Arí, may munakuyniyoj Tatanchej Jehovaqa ‘sumaj atiyta’ qowasunpuni. Chaytaqa ama qonqanachu (2 Cor. 4:7).

5. ¿Imaynatá Festo Pablota juzgarqa?

5 Festoqa uj mashkha diasninman, Cesareapiña kashaspa “juzgana tiyanapi ” tiyaykukorqa.b Paypa ñaupaqenpitaj kasharqanku Pablo, payta tumpaykoj judíos ima. Pabloqa qhasillamanta tumpaykusqankuta uyariytawan nerqa: “Noqaqa mana ima juchatapis ruwanichu judiospa Leyninkoj contranta, nitaj temploj contranta, nillataj Cesarpa contrantapis”, nispa. Pabloqa mana ima juchayojpischu karqa, chayraykutaj kacharipunanku karqa. Chanta, ¿ima nerqataj kamachej Festo? Payqa judioswan allinpaj qhawachikuyta munaspa Pablota taporqa: “¿Munawajchu Jerusalenman riyta, chaypitaj kay imasmanta ñaupaqeypi juzgasqa kayta?”, nispa (Hech. 25:6-9). Chayta nisqanqa nipuni allinchu karqa. Pablotachus Jerusalenman kachanman karqa chayqa, Pablota tumpasharqanku chay judiosllataj payta juzgankuman karqa, wañuchinkumantaj karqa. Festoqa mana justiciata ruwayta munarqachu, astawanpis runaswan allinpaj qhawachikuyllata maskʼarqa. Aswan ñaupaj wataspipis ajinallataj karqa kamachej Poncio Pilato Jesusta juzgashajtin (Juan 19:12-16). Kay tiempopipis wakin juecesqa runaswan allinpaj qhawachikuyta munaspalla mana leyesman jinachu juzganku. Chayrayku mana tʼukunanchejchu tiyan Diospa llajtan tukuy imata sutʼita rikuchejtinpis wakin juzgadospi juchachawajtinchej.

6, 7. 1) ¿Imaraykutaj Pablo César juzgananta mañakorqa? 2) ¿Imatataj Pablo tukuy cristianosman yachachiwanchej?

6 Pabloqa cuentata qokorqa Festoqa judiosllata kusichiyta munasqanmanta, chayraykutaj kausaynin wañuy patapi kashasqanmanta. Pabloqa Roma llajtayoj kasqanrayku ujnin derechonta Festo valechinanta munarqa. Chayrayku nerqa: “Cesarpa juzgadonpi kashani, kaypi juzgasqa kanay tiyan. Mana ima sajratapis judiospa contranta ruwanichu, qanpis chaytaqa sutʼita reparashanki. [...] César juzganawanta munani”, nispa. Pillapis César juzgananta mañakojqa Cesarmanpuni rej. Festopis chayllatataj nerqa. “César juzgasunanta munanki chayqa, Cesarman rinki”, nispa (Hech. 25:10-12). Pabloqa César juzgananta mañakuspa tukuy cristianosman yachachiwanchej, ajinallapitaj rikukojtinchej imatachus ruwana kasqanta. Sichus enemigosninchej contranchejpi leyta churaspa “problemasta rikhurichinku” chayqa, Jehovaj testigosnenqa leymanta valekunchej sumaj willaykunata willanallapajpuni (Sal. 94:20, sutʼinchaynin).c

7 Pabloqa iskay watasta qhasillamanta carcelpi wisqʼasqa karqa, chaymantataj riyta aterqa Romata kamachej Cesarwan juzgachikoj. Jinapis manaraj chayman rishajtin, waj kamachej paywan parlayta munarqa.

Uj juzgadopi imatachus leyesman jina ajllakusqanta leekusqantawan, uj hermano, abogadosnin, ashkha hermanos ima llakisqas kashanku. Uj ladopitaj, mana testigo kajkunaqa asirishanku, abogadosninkutataj felicitashanku chay demandapi paykunata atipachisqanrayku.

Uj juzgadopi qhasillamanta juchachawajtinchej aswan atiyniyoj juzgadosman rinchej.

“Kamachiwasqanta kasorqani” (Hechos 25:13–26:23)

8, 9. ¿Imaraykutaj rey Agripa Cesareaman rerqa?

8 Pablo César juzgananta mañakusqanmanta uj mashkha diasninman, rey Agripawan hermanan Berenicewan Festota waturikoj rerqanku.d Roma nacionpi costumbre kasqanman jina, waj kamachejkunaqa mosoj kamachejkunata waturikoj riyta yachaj kanku. Agripaqa Festota felicitarqa mosoj kamachej jina yaykusqanmanta. Chaytataj ruwarqa paywan allinpi kayta munaspa, jinamanta Festopis payta apoyananpaj (Hech. 25:13).

WILLAJTA SAQENAWANCHEJPAJ ASWAN JATUN JUZGADOSMAN RINCHEJ

Jehovaj testigosnenqa aswan jatun juzgadosman rerqanchej, mana jarkʼayniyoj Diospa Gobiernonmanta sumaj willaykunata willanallapajpuni. Chaymanta iskayta qhawarina.

28 de marzo de 1938 watapi, Estados Unidosmanta Tribunal Supremoqa, ashkha juchʼuy juzgadospa nisqankuta niña valecherqachu, Griffin (Georgia) llajtapi publicacionesta runasman jaywasqankurayku carcelpi kaj testigostataj kachariporqa. Chay tribunalmanqa willamunapaj derechonchejta valechinapaj ashkha kutispi rerqanchej, chay kuti risqanchejtaj ñaupaj kaj karqa.g

Ujqa kashan Greciamanta hermanonchej Minos Kokkinakismanta. Paytaqa 48 wataspi, 60 kutismanta astawan presochaykorqanku “predicasqanrayku”. Paytaqa 18 kutista juzgadospi juzgarqanku, ashkha watastataj carcelpi wisqʼasqa karqa chayri mar Egeoj karu churusninman apasqa karqa. 1986 watapitaj Greciamanta aswan jatun juzgados nerqanku pay juchayojpuni kasqanta. Chaymantataj Tribunal Europeo de Derechos Humanos nisqaman rerqa. Chay tribunaltaj 25 de mayo de 1993 watapi nerqa, Greciamanta gobiernoqa hermano Minos Diosta yupaychayta atisqanmanta derechosninta pʼakisqanta.

Jehovaj testigosnenqa chay tribunalman ashkha demandaswan rerqanchej, casi tukuyninpitaj atiparqanchej. Ni mayqen religionmanta organizacionpis, nitaj waj organizacionespis chay chhika kutistapuni chay tribunalpi atiparqankuchu.

Tribunalespi atipasqanchejqa wajkunatapis yanapallantaj. Religionmanta profesor Charles Haynes nerqa: “Tukuypis Jehovaj testigosninman manu kanchej. Paykunaqa mashkha kutista insultajtinkupis, llajtasmanta qharqojtinkupis chayri maqajtinkupis, Diosta mana jarkʼayniyoj yupaychanankupaj llankʼashallankupuni, chaytaj yanapawanchej. Paykuna atipajtinkoqa tukuy atipanchej”, nispa.

g ¡Despertad! del 8 de enero de 2003, páginas 3, 4, 5, 6-8, 9-11 parlashan Estados Unidosmanta Tribunal Supremo libertad de expresionmanta imatachus nisqanmanta.

9 Rey Agripaqa Festoj willasqanta uyariytawan Pablomanta mayta yachayta munarqa. Chayrayku qʼayantenqa iskaynin kamachejkuna “may maylla jamuspa juzgadoman yaykorqanku” Pabloj parlasqanta uyarinankupaj. Paykuna ajina tʼukunata chayasqankumanta nisqataj, Pabloj parlasqan aswan tʼukunapaj karqa (Hech. 25:22-27).

10, 11. 1) ¿Imaynatataj Pablo rey Agripata parlapayarqa? 2) ¿Imastataj Pablo kausayninmanta rey Agripaman willarqa?

10 Pabloqa rey Agripaman respetowan parlarerqa, maytataj agradecekorqa ñaupaqenpi parlarejta saqesqanmanta. Chantapis nerqa Agripaqa judiospa tukuy costumbresninkuta allinta rejsisqanta, imasmantachus judiospura japʼinakusqankutapis yachasqanta. Chantá ñaupajta fariseo jina kausakusqanta Agripaman willarqa. Fariseostaj ‘waj judiosmanta nisqaqa leyta allintapuni juntʼaj kanku, wajkunatapis matʼej kanku paykuna jina juntʼanankupaj’ (Hech. 26:5). Pabloqa fariseo kashaspallaraj Mesías chayamunanta suyakusharqa. Jinapis cristianoman tukuytawanña Dios ashkha watas ñaupajtaña kachamunanta nerqa, chay Mesías Jesucristo kasqanta mana manchachikuspa willarqa. Chantataj pay nerqa Diospa chay nisqan juntʼakusqantaña willasqanrayku juzgasqa kashasqanta, payta qhasimanta tumpajkunapis chaypi creellasqankutataj. Chayrayku Agripaqa astawan chaymanta yachayta munarqa.e

11 Chantá Pabloqa Agripaman willarqa paypis ñaupajta mana khuyarikuspa manchayta cristianosta qhatiykachasqanta. Pay nerqa: “Noqapis yuyaj kani tukuy imasta ruwanay kasqanta, Nazareno Jesuspa sutinpa contranpi. [...] Paykunapaj manchay phiñasqa kasqayraykutaj, karu llajtaspipis paykunata qhatiykachamorqani”, nispa (Hech. 26:9-11). Pabloqa chayta nispa mana yapasqatachu parlasharqa. Ashkha runastaj testigos karqanku may sinchʼitapuni cristianosta qhatiykachasqanmanta (Gál. 1:13, 23). Agripaqa Pablota uyarispa ichapis tapukorqa: “¿Imaraykutaj chanta cambiarqari?”, nispa.

12, 13. 1) ¿Imaraykutaj Pablo cambiarqa? 2) ¿Imaynapitaj Pablo uj ‘ayjonta jaytʼaj’ animal jina kasharqa?

12 Pablollataj sutʼincharqa imaraykuchus cambiasqanta. Pay nerqa: “Uj pacha kuraj sacerdotes kachawasqankurayku Damasco llajtaman risharqani, jaqaypipis kikinta ruwamunaypaj. Jinallapi chaupi pʼunchayta ñanta rishajtiy, rikorqani cielomanta uj kʼanchay muyuykuwasqaykuta noqata, noqawan khuska rejkunatapis. Chay kʼanchaypa lliphipiynintaj intitapis atiparqa. Tukuyniykutaj pampaman urmarqayku. Chantá hebreo parlaypi uj parlayta uyarerqani niwajta: ‘Saulo, Saulo, ¿imaraykutaj qhatiykachashawankiri? Ayjonta jaytʼaspaqa qanlla nanachikushanki’, nispa. Noqataj taporqani: ‘Señor, ¿pitaj kanki?’, nispa. Señortaj kutichiwarqa: ‘Jesús kani, pitachus qhatiykachashanki chay’”, nispa (Hech. 26:12-15).f

13 Pabloqa niraj mosqoypi jina Señorta rikushaspa, uj ‘ayjonta jaytʼaj’ animal jina kasharqa. Ñaupa tiempopi cargasta apaj animalesta qhatejkunaqa, metal puntayoj kʼapiswan tʼojsispa qhatej kanku. Sichus uj animal mana kasukuspa chay kʼaspita jaytʼajtenqa paylla nanachikoj. Ajinallatataj Pablopis Dioswan mana pusachikuyta munaspaqa, paylla Diosmanta karunchakusharqa. Pabloqa allin sonqoyoj karqa, jinapis mana cheqa kajta yacharqachu. Damascoman ñanta rishajtintaj Jesús payman rikhurispa cheqa kajta entiendenanpaj yanaparqa (Juan 16:1, 2).

14, 15. ¿Imatataj Pablo nerqa imaraykuchus cambiasqanmanta?

14 Chantá Pabloqa Agripaman willarqa kausaynin mayta cambiasqanta. Pay nerqa: “Cielomanta Jesús rikhurimuwaspa kamachiwasqanta kasorqani. Ajinamanta willayta qallarerqani, ñaupajtaqa Damascopi, chantá Jerusalenpi, tukuynin Judeapi, nacionesmanta kajkunaj llajtasninkupipis. Paykunamanqa willarqani juchasninkumanta pesachikuspa Diosman kutirikunankuta, ruwasqankuwantaj pesachikusqankuta rikuchinankuta”, nispa (Hech. 26:19, 20). Pabloqa Jesús payman rikhurisqanmantapacha, ashkha watastaña Jesuspa kamachisqanta kasukusharqa. ¿Imaynataj Pablota willasqanpi rerqa? Pabloj willasqanta japʼikojkunaqa juchasninkumanta pesachikorqanku, manaña sajra imasta ruwarqankuchu, Diospa munaynintataj ruwayta qallarerqanku. Chayrayku paykunaqa leyesta kasukorqanku, tukuywan allinpi kausakunankupajtaj kallpachakorqanku.

15 Jinapis Pabloj enemigosnenqa, Pabloj willasqan runasta yanapasqanpi mana piensarillarqankupischu. Chayrayku Pablo nerqa: “Judiosqa templopi japʼiwarqanku, wañuchiytataj munawarqanku. Chaywanpis Dios yanapawasqanrayku kunankama willashallanipuni, pisipaj qhawasqa runasman, jatunpaj qhawasqa runasmanpis”, nispa (Hech. 26:21, 22).

16. ¿Imaynatataj Pablo jina ruwasunman autoridadespa ñaupaqenpi parlashaspa?

16 Cristianosqa ‘wakichisqapuni kananchej’ tiyan suyakuyninchejmanta sutʼinchanapaj (1 Ped. 3:15). Imapichus creesqanchejmanta juecespa ñaupaqenpi chayri waj autoridadespa ñaupaqenpi sutʼinchananchej kajtenqa, allinpuni kanman Pablo imaynatachus Agripaj ñaupaqenpi, Festoj ñaupaqenpi parlarisqanta yuyarikunanchej. Sichus autoridadesman willarisunchej, Biblia allin runas kananchejpaj yanapawasqanchejta, pikunachus willasqanchejta uyarinku chaykunatapis yanapasqanta chayqa, ichapis paykunaqa noqanchejmanta aswan allinta yuyanqanku.

“Niraj imapi cristianoman tukuchiwankiman” (Hechos 26:24-32)

17. 1) ¿Imatataj Festo nerqa Pabloj willasqanta uyariytawan? 2) ¿Imatataj runas yuyanku willasqanchejmanta?

17 May jina sumajtapuni Pablo sutʼinchasqanta uyariytawan, Festowan Agripawanqa mana chʼinllachu karqanku. Chayrayku Pablo sutʼinchashajtin Festoqa jatunmanta qhaparerqa: “¡Pablo! ¡Locoyapushankiña! ¡Chay jinata estudiasqaykipi locoyapushanki!”, nispa (Hech. 26:24). Kunanpis ashkha runas willasqanchejta uyarispa Festo jinallataj yuyanku. Paykunaqa yuyanku imatapunichus Biblia nisqanta wajkunaman willasqanchejqa qhasilla kasqanta. Chantapis kay mundomanta yachayniyoj runasqa mana creeyta atillankuchu wañusqas kausarimunankuta Biblia nisqanpi.

18. ¿Ima nispataj Pablo kutichikorqa, chanta ima nerqataj rey Agripa?

18 ¿Ima nispataj Pablo kutichikorqa? Pay nerqa: “Mana locoyapushanichu wiraqochíy Festo. Parlasqayqa cheqapuni, allinta piensarispa parlashani. Chay tukuy imastaqa rey Agripapis allinta yachan, chayrayku paypa ñaupaqenpi tukuy sonqo parlashani”, nispa. Chantá rey Agripaman nerqa: “¿Profetaspa nisqankuta creenkichu? Noqa yachani creesqaykita”, nispa. Agripataj Pablota nerqa: “Niraj imapi cristianoman tukuchiwankiman”, nispa (Hech. 26:25-28). Mana yachanchejchu chayta nispa ciertomantapunichus manachus parlasqanta, jinapis sutʼita yachanchej Pabloj sutʼinchasqanqa payta tʼukurichisqanta.

19. Festowan Agripawan, ¿imatataj Pablomanta nerqanku?

19 Chantá iskaynin kamachejkuna sayarerqanku. Ajinamantataj chaypi kajkuna repararqanku Pablota juzgayta tukusqankuta. “Ripushaspataj paykunapura ninakorqanku: ‘Kay runajtaqa mana ima juchanpis kanchu wañuchisqa chayri presochasqa kananpajqa’, nispa. Agripataj Festota nerqa: ‘Manachus Cesarwan juzgachikuyta mañakunman karqa chayqa, kay runaqa kacharisqaña kanman karqa’, nispa” (Hech. 26:31, 32). Iskaynin kamachejkunaqa sutʼita repararqanku Pablo mana juchayojchu kasqanta. Paykunaqa ichapis chay kutimantapacha cristianosta aswan sumajta entienderqanku, paykunawantaj kʼachas karqanku.

20. ¿Imaraykutaj mana qhasichu karqa Pablo Judeata kamachejkunaman willasqan?

20 Chay iskay atiyniyoj kamachejkunamantaqa, manasina mayqenpis cristianoman tukorqachu. Chanta, ¿qhasillachu karqa Pablo paykunaman willasqan? Mana. Pabloqa Judeamanta reyesman, kamachejkunaman ima willarqa. Manachus Pablo willanman karqa chayqa, paykunaqa ichapis ni jaykʼaj Diospa Gobiernonmanta sumaj willaykunata uyarinkumanchu karqa (Luc. 21:12, 13). Hermanostaj Pablo ajina pruebaspi rikukuspapis, Diosta kasukullasqantapuni, aguantallasqantapunitaj yachaspaqa, may kallpachasqas karqanku (Fili. 1:12-14).

21. ¿Imaraykutaj willanallanchejpuni tiyan pruebas kajtinpis, churanakuy kajtinpis?

21 ¿Ima nisunmantaj kay tiemponchejmanta? Manchay pruebas kajtinpis, churanakuy kajtinpis willallasunpuni chayqa, chay willasqanchejqa mana qhasichu kanqa. Imaraykuchus ajinamanta ichapis wakin autoridadesman Diospa Gobiernonmanta willayta atisun. Paykunamantaj ichapis waj kutipeqa mana willayta atillasunmanchu. Chantapis Diosta kasukusqanchej, aguantasqanchej imaqa, ichapis hermanosninchejta kallpachanqa, ajinamanta manchay pruebaspi rikukuspapis, wajkuna paykunaman churanakojtinkupis Diospa Gobiernonmanta sumaj willaykunata allinta sutʼinchanallankupajpuni.

JUDEA PROVINCIATA KAMACHEJ PORCIO FESTO

Porcio Festo imastachus ruwasqanmantaqa, Hechos librowan, Flavio Josefo qhelqarqa chay librowan imalla willawanchej. Payqa 58 wata chayta Felixpa cuentanmanta Judea provinciata kamachinanpaj yaykorqa. Yachakusqanman jina, Festoqa iskay chayri kinsa watasllata kamachiytawan wañuporqa.

Porcio Festo.

Niraj Festo kamachishajtenqa Judeata Félix kamacherqa, Festoj qhepantataj Albino kamacherqa. Festoqa paykunamanta nisqa sumaj yuyayniyoj karqa, sumaj wakichisqataj. Pay kamachiyta qallarishajtin, Judea provinciapeqa suwa juntʼa kasharqa. Josefo nisqanman jina, “Festoqa suyunkuta mana allinman chayachejkunata qhatiykacharqa, ashkha suwasta japʼerqa, paykunamanta ashkhastataj wañucherqa”. Festo kamachishajtenqa, Judíos uj perqata ruwarqanku imatachus templopi ruwashasqankuta rey Agripa ama qhawananpaj. Ñaupajtaqa Festo kamacherqa chay perqata thuñiykunankuta, jinapis judiosqa Roma nacionta kamachej Neronmanta permisota mañakorqanku chay perqa mana thuñisqa kananpaj, Nerontaj paykunaman permisota qorqa.

Yachakusqanman jina Festoqa mana khuyakojchu suwa runasmanta, nitaj gobiernoj contranpi oqharikojkunamantapis. Jinapis judioswan allinpaj qhawachikuyta munaspa leyesta pʼakillarqa, imaynatachus Pablo preso kashajtin ruwarqa ajinata.

REY HERODES AGRIPA II

Hechos libromanta 25 capitulopi Agripa nispaqa, Herodes Agripa ll nisqamanta parlashan. Paytaj karqa Herodes familiamanta qhepa kaj rey. Tatanqa Herodes Agripa l karqa, tatanpa awelontaj Herodes el Grande karqa. Tatanqa 14 watas ñaupajta Jerusalenpi kaj congregacionmanta hermanosta qhatiykacharqa (Hech. 12:1).

Rey Herodes Agripa II.

Agripaj tatanqa 44 watapi wañuporqa. Chaypacha Agripaqa 17 watasniyoj kasharqa, Romapitaj tiyakusharqa. Chaypitaj Romata kamachej Claudioj kamachina wasinpi estudiarqa. Claudioj yuyaychajkunasnenqa yuyarqanku Agripa ancha joven kasqanta tatanpa cuentanmanta kamachinanpaj. Chayrayku romanos ukhumanta uj kamachejta churarqanku. Flavio Josefo nin jina, Agripaqa Romapi kaspapis judiosman kutikoj, allinninkutataj maskʼaj.

50 wata chayta, Claudioqa Agripata reyta jina churarqa Calcista kamachinanpaj, 53 wata chaytataj reyta jina churarqa Itureata, Traconitideta, Abileneta ima kamachinanpaj. Chantá nillarqataj Jerusalén templomanta encargakunanta. Chayrayku payqa kuraj kaj sacerdotesta churayta atej. Chaymanta qhepata Claudioj cuentanmanta kamachej Neronqa, Agripata churarqa Galileamanta, Pereamanta wakin jallpʼasta rey jina kamachinanpaj. Agripaqa hermanan Berenicewan Cesareapi kashaspa Pablota rejserqa. Bereniceqa qosanta saqerparerqa, paypa qosantaj Ciliciamanta rey karqa (Hech. 25:13).

Agripaqa 66 watapi judiosta entiendechiyta munarqa ama Romaj contranpi oqharikunankupaj. Judiostajrí payta mana kasuspa contranpi oqharikorqanku. Chayrayku payqa ni imanayta atispa Romanosman ujchaykukorqa. Judiospa oqharikusqankuta romanos sayachisqankumantaña, Romamanta mosoj kamachej Vespasianoqa, Agripaman qorqa mosoj jallpʼasta chaypi rey jina kamachinanpaj.

a “Judea provinciata kamachej Porcio Festo” nisqa recuadrota leeriy.

b Kay versiculopi ‘juzgana tiyana’ nispaqa, uj plataformamanta chayri uj patillamanta parlashan. Chaypitaj uj silla kaj, chayman chukuykuspa juez juzgananpaj. Chay juzgana tiyana ajina patapi kasqanrayku, runasqa yuyaj kanku imatachus chaypi nikusqanqa ajinapuni kanan kasqanta, nitaj cambiananchu kasqanta. Pilato Jesusta juzgananpaj tiyaykukorqa chay juzgana tiyanapis ajina patallapitaj kasharqa.

c “Willajta saqenawanchejpaj aswan jatun juzgadosman rinchej” nisqa recuadrota leeriy.

d “Rey Herodes Agripa II” nisqa recuadrota leeriy.

e Pabloqa tukuy cristianos jinallataj creerqa Jesús Mesías kasqanpi. Jinapis judiosqa mana Jesuspi creejchu kanku, chayraykutaj nerqanku Pabloqa Diospa contranpi parlashasqanta (Hech. 21:21, 27, 28).

f Bibliata estudiaj uj runa, ‘chaupi pʼunchay’ palabrasmanta nin: “Ñaupa tiempopi viajajkunaqa chaupi pʼunchayta samarikoj kanku, manchay apurasqa kaspalla mana samarikojchu kanku. Chaypi reparanchej Pabloqa manchaytapuni cristianosta qhatiykachasqanta”, nispa.

    Quechuapi publicaciones (2004-2025)
    Wisqʼanapaj
    Yaykunapaj
    • Quechua (Bolivia)
    • Wajman apachinapaj
    • Configuración
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condiciones de uso
    • Política de privacidad
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Yaykunapaj
    Wajman apachinapaj