Jehovaqa payman chiqa sunqu kaqkunata mana saqinqachu
“[Jehovaqa] payman chiqa sunqu kaqkunata mana saqinqachu. Chiqamanta wiñaypaq jarkʼasqas kanqanku.” (SAL. 37:28, NM.)
1, 2. a) ¿Imarayku chunka siglo qayna pacha watapi, Diospa kamachisnin payman chiqa sunqu kasqankuta rikuchinanku karqa? b) ¿Ima kimsa ñakʼariykunapitaq Dios chiqa sunqu kamachisninta jarkʼarqa?
QAYNA pachamanta chunka siglopi. Diospa kamachisninqa imatachus ruwanankuta allin yuyaywan akllananku karqa. Israelitas paykunapura mana maqanakunankupaq iskayman tʼaqakurqanku. Chantá pataniqmanta chunka ayllusta kamachiq Jeroboamtaq, kamachiyninta allinta sayachiyta munaspa lanti yupaychayta rikhurichirqa, chay chunka ayllustataq payman chiqa sunqu kanankuta kamachirqa. ¿Imatá Jehovap kamachisnin ruwankuman karqa? ¿Chiqa sunqullapunichu Diosman kankuman karqa? Paykunamanta achkha israelitas chiqa sunqu kasqankurayku, Diosqa jarkʼarqa, yanaparqa ima (1 Rey. 12:1-33; 2 Cró. 11:13, 14).
2 Kay tiempopipis, Diospa kamachisnin, chiqa sunqu kasqankuta rikuchinanku tiyan. Bibliaqa jinata nin: “Aychaykichejpa sajra munayninwan mana atipachikuspa, allinta qhawaychej, imaraykuchus enemigoykichej Kuraj Supayqa, phiña leon jina qhaparirispa muyuykachasunkichej, mayqellantapis oqoykunampaj”, nispa. ¿Atisunchu ‘Supayman creesqanchikwan sinchita’ sayaykuyta? (1 Ped. 5:8, 9.) Chay tapuyman kutichinapaqqa, qhawarina imaschus Jeroboam 997 qayna pacha watapi kamachiyta qallarichkaptin kasqanta, chantapis qhawarina imatachus chaymanta yachakusunman. Chay tiempopiqa, Diospa chiqa sunqu kamachisnin mayta ñakʼarichkarqanku, Diosta wasanchaq runaspa chawpinpi tiyakuchkarqanku, chantá mana atina llamkʼayta ruwanankupaq kamachisqas ima, karqanku. Jehovaqa, paykunata mana saqirparqachu, kay tiempopipis manallataq saqirpariwasunchu (Sal. 37:28).
Ñakʼarichkaptinku
3. ¿Imaraykutaq David kamachichkaptin runaqa mana ñakʼariqchu?
3 Qhawarinachik, imaraykuchus Jeroboamta kamachinanpaq akllakusqanta. Proverbios 29:2 pʼiti nin: “Sajra runas kamachejtinkuri, runasqa llakiyta ayqonku”, nispa. David Israel llaqtata kamachichkaptinqa runaqa ni ima llakiymanta ayquqchu, pay pantaq runa kaspapis, Diospi atienekuq, chiqa sunquwantaq yupaychaq. Chayrayku nisunman Davidqa mana saqra kamachiqchu kasqanta. Jehovaqa, Davidwan juk tratota ruwachkaspa nirqa: “Mirayniykita, reinoykitawanqa noqa waqaychasaj wiñaypaj, ajinallatataj reinoykipis wiñaypaj qhepakonqa”, nispa (2 Sam. 7:16).
4. ¿Imatá Jehová, Salomonta bendecinallanpaqpuni ruwananta nirqa?
4 David wañupusqantawan, churin Salomón kamachiyta qallarirqa, chay kamachiyninpitaq kawsayqa may allin karqa, nitaq ima chʼampaypis karqachu, chaytaq Jesucristo Waranqa watata Kamachichkaptin imaynachus kawsay kananta rikuchirqa (Sal. 72:1, 17). Chayrayku, Israelmanta chunka iskayniyuq ayllusqa, Salomonpa kamachiyninman mana uqharikurqankuchu. Chantapis, Jehovaqa Salomonta, llaqtanta ima, bendecinallanpaqpuni jinata nirqa: “Sichus leyesniyman jina purinki, nisqasniyman jina ruwanki, kamachisqasniytataj kasunki chayqa, noqapis juntʼallasqaykitaj tatayki Davidman parlasqayta. Israelitaspa chawpinkupi tiyakusaj, manataj Israel aylluytaqa saqerpayasajchu”, nispa (1 Rey. 6:11-13).
5, 6. ¿Imataq Salomón manaña Jehovamanta chiqa sunqu kasqanrayku karqa?
5 Salomonqa machuyayninpi, wak dioskunata yupaychayta qallarirqa (1 Rey. 11:4-6). Pisimanta pisitaq Diospa kamachisqanta manaña juntʼarqachu, may saqra runamantaq tukurqa. Chayrayku, Salomón wañuptintaq, churin Roboamman israelitasqa tatan mayta ñakʼarichisqanta nirqanku, mañakurqankutaq mana pay tatanjina kananta (1 Rey. 12:4). ¿Imatá Jehová Salomón payman manaña chiqa sunqu kasqanmanta nirqa?
6 Bibliaqa sutʼinchan: “Diosqa Salomonpa contrampi phiñakorqa, paypa sonqon israelitaspa Señorninku Tata Diosmanta karunchakusqanrayku, pichus payman iskay kutita rikhurerqa, chaymanta”, nispa. Chayrayku, Jehová Salomonman nirqa: “Kay jinata ruwasqaykirayku, tratoyta, kamachisqasniytapis mana kasusqaykirayku, reinoykita qhechususpa, ujnin kamachiykiman qopusaj”, nispa (1 Rey. 11:9-11).
7. Jehová Salomonta qhisachaspapis, ¿imatá chiqa sunqu kamachisninta ñakʼariymanta kacharichinanpaq ruwarqa?
7 Chaymantaqa Jehová, profeta Ahiasta, Israel llaqtata ñakʼariymanta kacharichinanpaq Jeroboamta akllananpaq kacharqa. Jeroboamqa, Salomonpa kamachina wasinpi llamkʼaq. Jehová, Davidwan tratota ruwasqanta jatunpaq qhawaspapis, Isarael llaqta iskay kamachiqniyuqman tukunanta saqirqa. Jeroboam chunka ayllusta kamachirqa, iskay ayllustataq Davidpa churin Roboam kamachirqa (1 Rey. 11:29-37; 12:16, 17, 21). Jehová, Jeroboamman nirqa: “Sichus uyariwanki kay tukuy kamachisusqayta, ñankunaypitaj purinki noqaj ñawpaqeypi, cheqanta ruwaspa, kamachisqasniyta kasuspa, nisqasniytawan, kamachiy David ruwarqa jinata chayqa, noqaqa qanwan kasaj, mirayniykitapis sumajta sayachisaj, imaynatachus Davidpatapis sayacherqani, jinata, Israeltataj qanman qosqayki”, nispa (1 Rey. 11:38). Diosqa, llaqtanta ñakʼariymanta kacharichinanpaq, juk kamachiqta churarqa.
8. ¿Imaynasmantá kay tiempopi Diospa llaqtan ñakʼarin?
8 Kay tiempopipis runata ñakʼarichiy, mana chiqanta ruwaykuna ima, tukuyniqpi rikukun. Eclesiastés 8:9 nin. “Runaqa runa masinta chakisnin uraman churan paypa mana allinnillampaj”, nispa. Kamachiqkuna suyunkumanta imallatapis vendespaqa paykunallapaq imatapis munaspa qullqita suwanku chay ruwasqankutaq suyutaqa wakchayachin. Chantapis, politicata umachaqkuna, empresarios, religionta kamachiqkuna ima, millay ruwaykunapi purisqankuqa yuyarikullanpuni. Chiqan runa Lotjina, Diospa chiqa sunqu kamachisninpis ‘millayta ruwaqkunap saqra ruwasqasninkumanta’, mayta llakikunku (2 Ped. 2:7). Diospa kamachisqanmanjina kawsanapaq mayta kallpakuptinchikpis, mana pita ima saqrata ruwaptinchikpis, sapakuti jatunchakuq kamachiqkunaqa qhatiykachawanchik (2 Tim. 3:1-5, 12).
9. a) ¿Imatá Jehová llaqtanta ñakʼariymanta kacharichinanpaq ruwan? b) ¿Imaraykutaq Jesús Diosman chiqa sunqullapuni kananta nisunman?
9 Chaywanpis, mana iskaychakuspa nisunman: Jehová mana jaykʼaq payman chiqa sunqu kaqkunata saqinanta. Tʼukurinachik imatachus Jehová kay pachamanta saqra kamachiqkunata chinkachinanpaq ruwasqanpi, chantapis, Diospa Reinon Cristop makinpi sayarisqaña kachkan, paytaq janaqpachapi yaqha pachak watastaña kamachichkan. Jesusqa juk chhikamantawan Diospa sutinta manchachikuqkunata, tukuy ñakʼariymanta kacharichinqa (Apocalipsis 11:15-18, ñawiriy). Jesusqa, wañupunankama Diosman chiqa sunqu karqa, chayrayku kamachiyninpi tiyaqkunataqa mana Salomonjinachu ñakʼarichinqa (Heb. 7:26; 1 Ped. 2:6).
10. a) ¿Imaynatá Diospa Reinonta jatunpaq qhawasqanchikta rikuchisunman? b) ¿Ima chʼampaypipis kaspa imamantataq mana iskaychakunanchikchu tiyan?
10 Diospa Reinonqa chiqamantapuni tukuy ñakʼariyta chinqachinqa. Chayrayku Jehová Diosninchikman, kamachiqta churasqanman ima, chiqa sunqu kanachik tiyan. Chaytataq, rikuchisunchik, tukuy sunqunchikwan Diospa Reinonpi atienekuspa, kay pachamanta saqra kawsayninta qhisachaspa, allin kaqtataq tukuy sunquwan ruwaspa (Tito 2:12-14). Arí, Diospa ñawpaqinpi mana juchayuq kanapaq mayta kallpakunchik (2 Ped. 3:14). Ima chʼampaypis kachun mana iskaychakunachu Jehová llaqtanpi jarkʼanawanchikmanta (Salmo 97:10, ñawiriy).a Chantapis, Salmo 116:15 pʼiti niwanchik: “Tata Diospa ñawpaqempeqa [chiqa sunqu kaspa] payta munakojkunaj wañuyninkoqa may jatumpaj qhawasqa”, nispa. Jehovaqa kamachisninta allinpaq qhawasqanrayku, mana llaqtantaqa chinkachinankuta saqinqachu.
Diosta wasanchaq runaspa chawpinpi tiyakuchkaptinku
11. ¿Imastá Jeroboam Jehová Diosta mana kasuspa ruwarqa?
11 Jeroboamqa, Jehovap llaqtanta ñakʼariymanta samarichiyta atinman karqa. Chaywanpis payqa, Diosman chiqa sunqu kaqkunata lanti yupaychayman tanqarqa. Jeroboam kamachinanpaq akllasqa kasqanta pisipaq qhawaspa, pay kikinmanta chay atiyta sumaqta sayachiyta munarqa. Payqa sunqunpi nirqa: “Sichus kay runas Jerusalenman wicharenqanku uywa wañuchisqasta Tata Diospa Templompi jaywamoj chayqa, kay reinoqa atinman Davidpa mirayninman kutipuyta. Kay runasqa Judamanta rey Roboamman kʼaskakapunkuman, noqata wañuchiwaspataj, rey Roboamman kutiripunkuman”, nispa. Jinamanta Jeroboamqa juk religionta rikhurichirqa qurimanta iskay waka uñasta ruwaspa yupaychanankupaq. “Chantá ujnin waka uñata Betelman churarqa, ujtataj Danman. Chaytaj israelitastaqa juchallicherqa; runasqa Betelkama Chantá Dankama yupaychaj rej kanku. Ruwachillarqataj lomas patapi yupaychana wasista, chantá sacerdotestapis churallarqataj mana levitasmanta kajkunata” kay kamachiqqa “israelitaspaj fiestata ruwarqa” chantá “llojserqataj chay altarman inciensota qʼoshñichej” (1 Rey. 12:26-33).
12. ¿Imatá chunka ayllumanta chiqa sunqu kaqkuna, Jeroboam qurimanta iskay waka uñasta yupaychanankupaq sayarichiptin ruwarqanku?
12 ¿Imata Diospa chiqa sunqu kamachisnin pataniqmanta kamachiypi kaqkuna ruwankuman karqa? Chay aylluspi levitas tiyakuqkunataq, ñawpa tatasninkujina chiqa sunqu kasqa mana jinallaqa qhipakurqankuchu (Éxo. 32:26-28; Núm. 35:6-8; Deu. 33:8, 9). Paykunaqa, herenciatajina llaqtasta japʼisqankuta saqispa, familiasninkuwan Judá llaqtaman Jehovata yupaychanallankupaqpuni ripurqanku (2 Cró. 11:13, 14). Wakin israelitas, Judá llaqtaman pisi tiempota tiyakuq riqkunataq, llaqtankuman manaña kutipurqankuchu (2 Cró. 10:17). Jehovaqa chunka ayllusmanta kaqkunap mirayninku waka uñasta mana yupaychayta munaptinku, Judá llaqtaman payta yupaychanankupaq ripunankuta saqirqa (2 Cró. 15:9-15).
13. ¿Imaynatá kay tiempopi Diospa llaqtanta wasanchaqkuna, Diospa chiqa sunqu kamachisninta pantachiyta munanku?
13 Kay tiempopipis, Diosta wasanchaq runasqa, Diospa llaqtanpi kaqkunata pantachiyta munankuman. Wakin, politicosqa, suyunkupi juk religionta sayarichinku, chay llaqtapi tiyakuqkunatataq chay religionpi kanankuta kamachinku. Cristiano nichikuqkunap religionninkuta apaykachaqkuna, jatunchakuq runas ima, “Reypa sacerdotesnin” kasqankuta ninku. Mana chaymanjinataq Bibliaqa nin: ‘Reypa sacerdostesninqa’ chiqa cristianos Diospa espiritunwan akllasqas kasqankuta (1 Ped. 2:9; Apo. 14:1-5).
14. ¿Imaynatá Diosta wasanchaqkunap llulla yachachiyninkuta qhawananchik tiyan?
14 Jeroboampa tiemponmanta levitasjina, kay tiempopi Diospa akllasqasnin, wak ovejasmanta kaqkuna ima, chiqa sunqu kasqankurayku Diosta wasanchaqkunaq llulla yachachiyninwan mana chʼawkiyachikunkuchu (Romanos 16:17, ñawiriy). Kay pachapi kamachiqkunata kasukuspapis, kay pachap ruwayninmanqa mana piqtukunkuchu, manaqa Diospa Reinollanman chiqa sunqu kanku (Juan 18:36; Rom. 13:1-8). Mana uyarinkuchu pikunachus “Diosta yupaychayku” niqkunata, imaptinchus chay runasqa ruwasqankuwan Diosta qhisachanku (Tito 1:16).
15. ¿Imaraykutaq ‘allin kamachi yuyayniyuqta’ kasukunanchik tiyan?
15 Jehovaqa, llampʼu sunquyuq runas kay saqra pachamanta tʼaqakuspa, llaqtanman yaykunankupaq tukuy imata ruwan (2 Cor. 12:1-4). Chayrayku, Diosman pachis ninanchik tiyan, chantapis ‘allin kamachi, yuyayniyuqta, pitachus patronnin churan kamachi masisninman horanpi mikhunata jaywananpaq’ chay qayllapi ima kananchik tiyan. Jesucristo kay kamachitaqa churarqa, kay Jallpʼapi “tukuy kapuyninta qhawanampaj” (Mat. 24:45-47). Chayrayku, allin kamachi yuyayniyuqpa wakin ruwasqanta manapis allinta entiendespapis, mana qhisachasunchu, nitaq Satanaspa saqra pachanman kutirisunchu. Diosman chiqa sunqu kasqanchikqa llampʼu sunqu kanapaq yanapawasun, chantapis Jehovapi suyakusunchik maychus tiemponpi allin kamachiq ruwasqanta sutʼinchananta.
Mana atinapaqjina llamkʼaypi kamachisqas kachkaptinku
16. ¿Ima kamachiytataq Jehová, Judamanta profetaman kamachirqa?
16 Jehovaqa, Jeroboamta waka uñasta yupaychananpaq ruwasqanmanta juchacharqa. Chayrayku, Jehová Judamanta juk profetata Betelman Jeroboampaq juk willaywan kacharqa, Jeroboam altarpa ñawpaqinpi inciensota qʼusñichinan kachkaptin profetaqa chayarqa. Chaywanpis profetapaqqa manachá atikullarqachu chay willayta willayqa, imaraykuchus Jeroboamta juchachanapaq karqa (1 Rey. 13:1-3).
17. ¿Imaynatá Jehová profetanta jarkʼarqa?
17 Jeroboamqa, profetap nisqanta uyarispa mayta phiñakurqa, chayraykutaq makinta uqharispa soldadosninta profetata ‘¡japʼinankuta!’ kamachirqa. Soldados manaraq japʼichkaptinkutaq “makinta contrampi oqharisqanqa kikimpi chʼakiykorqa, manañataj oqhariyta aterqachu. Jinallapi altarqa lajrakorqa, ushphapis qhallikorqa altarmanta”. Chantá kamachiq Jeroboamqa Diospa profetanmanta mañakurqa: ‘Jehová Diosmanta mañapunanta makinta sanoyachinanpaq’. Profetataq Diosmanta mañapurqa, Jeroboampaq makintaq sanoyapurqa. Jinamanta Diosqa profetanta jarkʼarqa (1 Rey. 13:4-6).
18. ¿Imaynatá Jehová paymanta mana manchachikuspa willaqkunata jarkʼan?
18 Wakin kutipiqa runaman Diospa Reinomanta willay, runata Jesuspa discipulonman tukuchiy ima, mana atikullanchu, imaptinchus runaqa mana Diospa Reinonmanta uyariyta munallankuchu (Mat. 24:14; 28:19, 20). Chaywanpis, Mana jaykʼaq willayninchikta runa mana uyariyta munasqan, kʼajaywan willasqanchikta pisiyachinanta saqinachu. Diospa profetan, Jeroboamwan parlarqajina ñuqanchikpis ‘mana manchachikuspa chiqa sunqu, Diospa munayninta ruwananchik tiyan (Luc. 1:74, 75).b Kay tiempopi, ima ñakʼariypi kaptinchikpis mana milagroniqta Jehová jarkʼanawanchikta suyanchikchu, chaywanpis payqa espíritu santonniqta, angelesninniqta ima, jarkʼawasqanchikta yachanchik (Juan 14:15-17; Apocalipsis 14:6, ñawiriy). Jehová Diosqa mana jaykʼaq paymanta mana manchachikuspa runaman willaqkunataqa saqinqachu (Fili. 1:14, 28).
Jehovaqa chiqa sunqu kamachisninta jarkʼanqa
19, 20. a) ¿Imaraykutaq nisunman Jehová ni jaykʼaq saqinawanchikta? b) ¿Ima tapuykunamantaq qhipan yachaqanapi kutichikunqa?
19 Jehová nisqasnintaqa juntʼanpuni (Rev. 15:4; 16:5, NM). Arí, ‘tukuy ruwasqasninpipis chiqanpuni’ (Sal. 145:17). Bibliaqa kayta niwanchik: “Payqa cheqan ñanta rejkunata waqaychan”, nispa (Pro. 2:8). Jehovap chiqa sunqu kamachisninqa, ñakʼariypi kachkaptinku, Diosta wasanchanapaq tanqasqa kachkaptinku, mana atina llamkʼayta ruwanankupaq kamachisqa kachkaptinku ima, yachanku Dios paykunata yanapananta, jarkʼananta ima.
20 Sapa juk ñuqanchik kayta tapukunanchik tiyan: “¿Imataq ima ñakʼariypipis chayri juchaman tanqasqa kachkaptinchikpis, Jehovaman chiqa sunqu kanallapaqpuni yanapawasun?”. Wak parlaypi nisunman: “¿Imaynatá Diosman chiqa sunqu kasqanchikta kallpachasunman?”.
[Sutʼinchaykunasnin]
a Salmo 97:10 (NM): “Jehovata munakuqkuna saqra kaqta chiqnikuychik. Payqa payman chiqa sunqu kaqkunap kawsayninta jarkʼan, saqra runaspa makisninman urmanankumantapis jarkʼan”
b Qhipan yachaqanapi chay profeta (mana yachakunchu imachus suti kasqanta) Diosman chiqa sunqullapunichus manachus kasqanta, chantapis imapichus tukusqanta ima, yachakusunchik.
¿Imatá kutichiwaq?
• ¿Imaynatá Jehová rikuchin chiqa sunqu kamachisninta ñakʼariypi kaptinku mana saqisqanta?
• ¿Imaynatá Diosta wasanchaqkunap llulla yachachiyninkuta qhawananchik tiyan?
• Imaynatá Jehová chiqa sunqu kamachisninta, willayninkupi jarkʼan?
[5 paginapi mapa, dibujo/foto]
(Publicacionpi qhawariy texto originalta)
PATANIQMANTA KAMACHIQ (Jeroboam)
Dan
SICHEM
Betel
URANIQMANTA KAMACHIQ (Roboam)
JERUSALÉN
[Dibujo/foto]
Jehová, Jeroboam waka uñasta yupaychanapaq ruwaptin, chiqa sunqu kamachisninta mana saqirqachu
[3 paginapi dibujo/foto]
Jehova Salomonman, llaqtaman ima, bendecinallanpaqpuni imatachus ruwanankuta nirqa