Familiaspaq yuyaychaykuna
Kunallanraq casarasqaspaq yuyaychaykuna
Qusan: “¡Mana imapipis rikchʼakuykuchu! Ñuqaqa, sutʼiyaymanta jatarikuyta munani, warmiytaq puñullan. Allin kachkaspalla phiñarparikun. Waykʼuni chaytaq, tukuy imamanta rimawan. Secadorwan makisniyta pichakuptiypis, mayta kʼamiwan.”
Warmin: “Qusayqa, chʼinlla kakun. Familiaypitaq, mikhuna horastaqa, parlarikuqpuni kayku. Waykʼun chayrí, ¡secadorwanpuni chʼichi makisninta pichakunan tiyan! ¿Imaynatá wakinkuna allinta tiyakunkurí? Chayraykuchá kunallanraq casarakuqkuna, may chʼampayniyuq kasqankuta ninku.”
KUNALLANRAQ casarakunki chayqa, ichapis kikin chʼampaykunapi rikukuchkanki. Ichá, warmiyki chayri qusayki pantasqantapis, kunanraq reparachkanki. ¿Imaynatá kayjina chʼampaykunata atipawaq? (1 Corintios 7:28.)
Ñawpaqtaqa, ama casarakusqaykirayku qhariwarmi kawsayta allinta riqsisqaykita yuyaychu. Ichá, sapallaykiraq kachkaspa, tukuywan allinta kawsakuq kanki. Riqsinakuchkaspataq, aswan kʼacha kaykunasniykita rikuchiq kanki, chaytaq astawan jukchasurqachik. Chaywanpis, qhariwarmi kawsaypiqa, chʼampaykunarayku wak kʼacha kaykunatawan wiñachinayki kanqa. Imaynatachus, imatapis pantaspapuni yachakunchik, kikillantaq qhariwarmi kawsayniykipi kanqa. Chaywanpis, qhariwarmi kawsaypi, kusiyta tariyta atiwaq.
Ima ruwayta yachakunaykipaqpis, pichus chaymanta allinta yachan, paywan yachachikunki, nisqanmanjinataq ruwanki. Ajina kaptin, ¿pitaq qhariwarmi kawsayniykipi yanapasunkiman? Jehová Dios. Imaraykuchus Pay, qhariwarmi kawsayta sunqunchikpi churarqa (Génesis 2:22-24). Palabranpi, imatachus casarakuqkunapaq yuyaychasqanta qhawarina. Ajinamanta, chʼampaykunata allinchayta, kʼacha kaykunata wiñachiyta ima, yachakunkichik. Jinata ruwankichik chaytaq, qhariwarmi kawsayniykichik, unaypaq kanqa.
1. PURAQMANTA TAPUNARIKUYCHIK
¿Imaraykú mana atikullanchu?
Wakin kutiqa, casarasqa kasqaykita qunqaspa, warmiykita mana tapurispalla imatapis ruwayta munankiman, chaytaq mana allinchu. Japón suyumanta Keijia, chay chʼampayniyuq karqa. Pay nin: “Mayman waqyariwaptiykupis, warmiyta mana tapurispalla, ‘jamusqayku’ niq kani. Warmiytaq, wakin kutipiqa mana riyta atiqchu”, nispa. Australiamanta Eduardotaq, nin: “Tatasniyqa yachachiwarqanku, qhari kaqqa, warminta mana imatapis tapusqanta”, nispa. Gran Bretaña suyumanta Dianaqa, as kikillantataq yuyarqa: “Ñuqaqa, imata ruwanaypaqpis, familiaytapuni ñawpaqta tapuriq kani. Chayrayku casarakuspaqa, qusayta tapunaymantaqa, tatamamayta tapukamuq kani”, nispa.
¿Imatá ruwawaqchik?
Yuyarikuy, Diospa ñawpaqinpiqa, ‘qhariwarmi jukllaña kanku’ (Mateo 19:3-6). Chayrayku, juk runallapis kankumanjina kawsakunanku tiyan. Ajina jukchasqa kawsakunankupaqtaq, parlapakunanku tiyan.
Casarasqasqa, Jehovamanta mayta yachakunkuman. Génesis 18:17-33 nin, Jehovaqa, Abrahamwan parlarisqanta, payta allinpaq qhawasqanta, kayjinamanta rikuchin: 1) imatachus ruwayta munasqanta willarqa, 2) nisqanta uyarirqa 3) maychus atikusqanmanjinataq kasurqa. Manaraq imata ruwachkaspapis, ¿Manachu Jehovajina ruwasunman?
¿KAYTA RUWAWAQCHIK CHAYRÍ? Ima ruwayta akllachkaspapis, kaykunata ruwawaq. 1) Warmiykiman chayri qusaykiman, ima ruwaychus aswan allin kanman chayta, kʼachallamanta suntʼinchawaq. Chaywanpis, ama yuyachiychu, chay nisqaykimanjinapuni ruwakunanta. 2) Imatachus yuyasqanta tapuriy. Wakjinata yuyaptintaq, ama phiñakuychu. 3) Chay nisqantataq, atikusqanmanjina kasuy, ajinamanta kʼacha kasqaykita rikuchinki (Filipenses 4:5).
2. KʼACHAMANTA PARLARIKUYCHIK
¿Imaraykú mana atikullanchu?
Wakinkunaqa, mana yuyaychakuspalla imatapis parlarpanku, ajina uywasqas kasqankurayku, chayri chayjina runas chawpipi wiñasqankurayku. Europapi tiyakuq Carlos, nin: “Maymantachus kani chaypiqa, runaqa qʼara simis kanku. Chayrayku, warmiypa sunqunta mana nanachinaypaq, allinllamanta imatapis niyta yachakurqani”, nispa.
¿Imatá ruwawaqchik?
Ichá, sutʼita parlasunankuta munanki, chaywanpis mana tukuychu, qamjina yuyanku (Filipenses 2:3, 4). Apóstol Pablo, Timoteoman yuyaychasqanqa, casarasqastapis yanapallantaq. Pay nirqa: “Señorpa kamachenqa mana churanakojchu kanan tiyan, manachayqa tukuypaj kʼacha”, nisunman, wakkunap sunqunta mana nanachinanpaqjina parlanan tiyan (2 Timoteo 2:24). Kunallanraq casarasqa kaqkunaqa, ima chʼampaypipis, kʼachamanta parlarikunankupaq kallpachakunanku tiyan.
¿KAYTA RUWAWAQCHIK CHAYRÍ? Warmiyki chayri qusayki phiñachisuptin: ¿Imaynatá amigoykiman chayri patronniykiman kutichiwaq? ¿Manachu qosaykita chayri warmiykita patronniykimanta astawan jatunpaq qawanayki tiyan? Chaypi tʼukuriy (Colosenses 4:6).
3. QHARIWARMI KAWSAYMAN YACHAKUY
¿Imaraykú mana atikullanchu?
Ichapis qusaqa, kamachiq umajina, qallariypi mana allintachu ruwanqa. Chayrayku, mana munaspalla warminpa sunqunta nanachinman. Warmitaqrí, ichá mana kʼachamanta yuyaychayta yachanchu. Italiamanta Antonioqa, nin: “Tatayqa, ni imapaq mamayta tapuqchu. Chayrayku ñuqapis, familiayuqña kaspa, capatazjina kaq kani”, nispa. Canadamanta Deboraqa, nin: “Ñuqaqa, qusay kʼuchunchakunanta wapulla kamachiq kani. Jinata niptiytaq, payqa astawan mana kasukuqchu”, nispa.
¿Imatá qusa ruwanman?
Wakin qusasqa, Bibliap kamachisqanta mana allintachu entiendenku. Chayrayku, juk wawa, imaynatachus tatanta tukuy imapi kasukun, kikinta warminwan kasuchikuyta munanku (Colosenses 3:20; 1 Pedro 3:1, 2). Bibliaqa, qusa “warminwan khuskachakaponqa. Iskayninkutaj ujllaña kanqanku”, nin. Mana kikintachu, juk tatamanta, wawasninmanta ima, parlan (Mateo 19:5). Mana chayllachu, Jehovaqa, warmi qusanpa yanapaqnin kasqanta nin (Génesis 2:18). Chaywanpis, ¿kikintachu wawasmanta nin? Mana. Qusaqa warminta, wawatajina kamachin chayqa, Diospa kamachiyninta mana jatunpaqchu qhawan.
Biblia ninjina, qusasqa, imaynatachus Jesús qutuchakuyta munakun, kikinta warminkuta munakunanku tiyan. Qusa, ¿imaynatá Jesusjina ruwawaq? ¿Imaynatá warmiykita tukuy sunqu kasusunanpaq yanapawaq? Ñawpaqtaqa, ama suyaychu, warmiyki qallariymantapacha mana pantaspa kasusunanta. Chantá, ima chʼampaypipis, warmiykita cuerpoykitajina munakullaypuni (Efesios 5:25-29).
¿Imatá warmi ruwanman?
Dios, qusata familiata kamachinanpaq churasqanta reparanayki tiyan (1 Corintios 11:3). Chantapis, qusaykita kamachiq umatajina qhawanki chayqa, Diosta jatunpaq qhawasqaykita rikuchinki. Mana chayta ruwanki chaytaq, mana qusallaykitachu qhisachachkanki, manaqa, Diostapis (Colosenses 3:18).
Ima chʼampaypipis, qusaykita juchachanaykimantaqa, imaynatachus chay chʼampayta allinchanapi tʼukuriy. Reina Esterqa, chayta ruwarqa. Qusan rey Asuero, pantasqanta reparaspa, mana juchacharqachu, manaqa, miskʼi simiwan reparachirqa. Ajinata ruwasqanrayku, qusanqa, paypa uyarirqa (Ester 7:1-4; 8:3-8). ¿Imatá ruwawaq qusayki astawan munakusunanpaq? Ñawpaqtaqa, qusayki kamachiq kayninta allinta ruwanankama pacienciakuy. Chantataq, pantaptinpis, jatunpaq qhaway (Efesios 5:33).
¿KAYTA RUWAWAQCHIK CHAYRI? Pillapis pantasqanta qhawanaykichikmantaqa, imapichus qam, allinchakunayki kasqanta reparakuy. Qusa, warmiyki, familiaykita mana allinta kamachichkasqaykita nisuptin, tapuriwaq; “¿imaynatá aswan allinta ruwayman?”, nispa. Warmi, qusayki, payta mana jatunpaq qhawasqaykita nisuptin, tapuriwaq; “¿imaynatá aswan allinta ruwayman?”, nispa. Chantá, allin kanman, yuyaychakusqaykichikta qillqaspa, chaymanjina ruwanaykichik.
Maychus kasqallanta yuyaychik
Casarasqa kusisqa kawsakuyqa, bicicletapi puriyta yachakuyjina. Yachakunaykikama, ichapis urmanki. Kikillantataq, qhariwarmijina kawsayta qallarichkaspaqa, pantaykuna, sunquta nanachikuykuna ima, kanqapuni.
Jina kaptinpis, pantasqaykichikmanta asirikuyta yachaychik. Qusayki chayri warmiyki llakisqa kachkaptinpis, yanapariy. Munakusqaykichiktataq, tukuy imaymanamanta rikuchiyta maskʼaychik (Deuteronomio 24:5). Diospa Palabranta kasukullaychikpuni. Ajinata ruwaptiykichikqa, qhariwarmi kawsayniykichik, watamanta wata aswan sumaq kanqa.
a Wakin sutisqa, mana chaychu.
TʼUKURINAPAQ TAPUYKUNA
Imatá ruwanapaqpis, ¿warmiytaraqchu chayri qusaytaraqchu tapurini?
Kay pʼunchay, ¿imaynatá warmiyman chayri qusayman, munakusqayta, allinpaq qhawasqayta ima, rikuchini?