29 YACHAQANA
121 TAKIY Sajra kajta allin kajwan atipana
Mana juchaman urmanapaj sumajta qhawarikuna
“Rijchʼarisqallapuni kaychej, Diosmantapis mañakullaychejpuni ama juchaman urmanaykichejpaj” (MAT. 26:41).
TEMA
Juchaman mana urmanapaj kallpachakunanchej tiyan. Chantapis kallpachakunallanchejtaj tiyan imaschus juchaman urmachiwasunman chay imasta mana ruwanapaj.
1, 2. 1) ¿Imatataj Jesús discipulosninman nerqa? 2) ¿Imaraykú discípulos juchaman urmarqanku? (Dibujostawan qhawariy).
“RUNAQA cheqa kajtapuni ruwayta munan, cuerpontajrí mana chaypaj jinachu” (Mat. 26:41 tukukuynin).a Jesusqa chaywan niyta munasharqa pantaj runas kasqanchejta yachasqanta, chayraykutaj juchaman urmasqanchejta. Chaywanpis Jesús nillawarqanchejtaj sumajta qhawarikunanchej kasqanta ama noqallanchejpi anchata atienekunapaj. Jesús niraj chayta nishajtin, discipulosnenqa mana iskaychakuspa nerqanku ni jaykʼaj payta saqerparinankuta (Mat. 26:35). Paykunaqa allin kajtapuni ruwayta munarqanku, chaywanpis mana reparakorqankuchu pruebaman churasqa kajtinku, juchaman facilta urmayta atisqankuta. Chayrayku Jesús paykunata nerqa: “Rijchʼarisqallapuni kaychej, Diosmantapis mañakullaychejpuni ama juchaman urmanaykichejpaj”, nispa (Mat. 26:41 qallariynin).
2 Jesusta presochashajtinku, ¿imatataj discipulosnin ruwarqanku? Paykunaqa mana rijchʼarisqaschu kasqankurayku juchaman urmarqanku. Mana allinta qhawarikusqankurayku Jesusta saqerparerqanku, mana chayta ruwanankuta nishaspapis (Mat. 26:56).
Jesusqa discipulosninman nerqa mana juchaman urmanankupaj rijchʼarisqallapuni kanankuta. Jinapis Jesusta saqerparerqanku (1, 2 parrafosta qhawariy).
3. 1) ¿Imaraykutaj sumajta qhawarikunanchej tiyan Jehovamanta mana karunchakunapaj? 2) ¿Imastá kay yachaqanapi yachakusun?
3 Noqanchejpis mana anchata noqallanchejpi atienekunachu tiyan. Ni pi munanchejchu Jehovamanta imapis karunchanawanchejta. Chaywanpis juchasapa runas kasqanchejrayku, imapis juchaman urmachiwasunman (Rom. 5:12; 7:21-23). Mana yuyashallajtinchej juchaman tanqasqa kasunman. Jehovamanta, Jesusmantawan mana karunchakunapajqa, Jesuspa nisqanta kasukuspa rijchʼarisqallapuni kana. Kay yachaqanapi imaynatachus chayta ruwanata yachakusunchej. Ñaupajtaqa yachakusun imaspichus sumajta qhawarikunanchej kasqanta, chantá yachakusun imaynatachus jarkʼakunata juchaman mana urmanapaj. Tukuchanapajtaj yachakusun rijchʼarisqallapuni kanapaj imatachus ruwana kasqanta.
¿IMASPITAJ SUMAJTA QHAWARIKUNA TIYAN?
4, 5. ¿Imaraykutaj sumajta qhawarikuna tiyan juchʼuy juchaspipis mana urmanapaj?
4 Mana tukuy juchaschu jatun juchas kanku. Jinapis Jehovamanta karunchawasunman, chantapis jatun juchasman urmachiwasunman.
5 Tukuypis juchaman tanqasqa kanchej, jinapis mana tukuychu kikin juchaspi urmanapaj jina kanchej. Chayrayku sapa ujpis waj jina juchaman tanqasqa kanchej. Wakenqa khuchichakuy juchapi, chayri waj jatun juchapi mana urmanankupaj mayta kallpachakushanku. Wakintaj mana millay imasta ruwanankupaj kallpachakushanku, ichapis mana masturbakunankupaj, nisunman jispʼanankuta mana llojchikunankupaj chayri mana pornografiata qhawanankupaj. Wakenqa ichapis kallpachakushanku mana sapallankumanta imatapis ruwanankupaj, runata mana manchachikunankupaj, chayri caracterninkuta cambianankupaj. Chayraykuchá Santiagoqa nerqa: “Sapa ujta munaynillantaj pruebaman churan sonqonta aysaspa, suwaspataj”, nispa (Sant. 1:14).
6. ¿Imatataj reparakunanchej tiyan?
6 ¿Yachankichu imapichus juchaman urmanaykipaj jina kasqaykita? Mana yuyananchejchu tiyan may kallpayoj kasqanchejta, nitaj juchaman urmananchejta. Chayqa noqallanchejpajtaj mana allinchu kanman (1 Juan 1:8). Apóstol Pabloqa nerqa “creeypi wiñay tukusqa” kajkunapis, allinta qhawarikunanku kasqanta mana juchaman tanqasqa kanankupaj (Gál. 6:1). Ama chʼaukiyakunachu. Astawanpis reparakuna imaspichus pisi kallpas kasqanchejta (2 Cor. 13:5).
7. ¿Imaspí astawan cuidakunanchej tiyan? Kikinchariy.
7 Imaspichus pisi kallpas kasqanchejta yachanchejña chay, ¿imatá ruwasunman? Chay imaspi aswan kallpayoj kanapaj kallpachakuna. Kaypi tʼukurina: Ñaupa tiempopi perqawan muyurisqa llajtasman, ¿maynintataj enemigos aswan facilta yaykuyta atej kanku? Punkusninta. Chayrayku punkusninkuta astawan jarkʼananku karqa. Noqanchejpis kikillantataj ruwana tiyan. Imaspichus aswan pisi kallpas kanchej chaykunapi astawan cuidakunanchej tiyan (1 Cor. 9:27).
¿IMAYNATÁ JARKʼAKUSUNMAN?
8, 9. Proverbios libromanta joven, ¿imatá ruwanan karqa mana jatun juchapi urmananpaj? (Proverbios 7:8, 9, 13, 14, 21).
8 ¿Imatá ruwasunman mana juchaman tanqasqa kanapaj? Proverbios capítulo 7 imatachus nisqanmanta yachakuna. Chaypeqa nin uj joven qhencha warmiwan khuchichakusqanta. Versículo 22 nin chay jovenqa “ujllata” chay warmej qhepanta risqanta. Jinapis ñaupaj versiculosqa nin imastachus chay joven ruwasqanta, chaytaj pisimanta pisi juchaman apasqanta.
9 ¿Imastataj chay joven ruwarqa? Ñaupajtaqa laqhayaykojña rishajtin, “callenta pasasharqa uj warmej esquinan chayta”. Chantá payqa chay warmej wasin ladoman rerqa (Proverbios 7:8, 9 leey). Chay warmita rikuspataj mana chaymanta riporqachu. Astawanpis payqa saqerqa chay warmi muchʼaykunanta, khuska mikhurikuy ofrendata jaywasqanmantataj parlananta. Ichapis chay warmeqa chaymanta parlarqa mana sajra warmichu kasqanta yuyachinanpaj (Proverbios 7:13, 14, 21 leey). Sichus chay joven chay imasta mana ruwanmanchu karqa chayqa, mana juchaman tanqasqachu kanman karqa, nitaj juchapi urmanmanchu karqa.
10. Proverbios libromanta joven jina, ¿imasta ruwasqanraykutaj uj hermano juchaman urmanman?
10 Jehovaj mayqen kamachillantapis chay joventa jinallataj pasanman. Ichá uj jatun juchaman urmanman, chaymantataj yuyanman “ujllata” chayri kaymanta jinalla chay juchaman urmasqanta. Ichapis ninman: “¿Imaynapichus chay juchaman urmarqani ari?”, nispa. Jinapis niraj chay juchaman urmashaspa imatachus ruwasqanta qhawarejtenqa, ichapis reparanqa ashkha imasta ruwasqan chay juchaman apasqanta. Ichapis mana allin amigoswan purerqa, ichapis mana allin imaswan kusirikorqa, chayri ichapis mana cristianospaj jinachu kaj lugaresman yaykorqa, manachayrí ichapis Internetpi mana yaykunasman yaykorqa. Chantapis ichá manaña Jehovamanta mañakorqachu, manaña Bibliata leerqachu, tantakuykunamanpis predicacionmanpis ichá manaña rerqachu. Proverbios libromanta joven jina, ichá mana ‘ujllatachu’, nisunman mana kaymanta jinallachu juchaman urmarqa.
11. Mana juchapi urmanapaj, ¿imatá ruwana tiyan?
11 ¿Imatá yachakunchej? Mana juchata ruwayllamantachu cuidakunanchej tiyan, manachayqa imasta ruwaychus chay juchaman apawasunman chaymantapis cuidakunallataj tiyan. Salomontaj chaytapuni sutʼincharqa mana yuyayniyoj jovenmanta, qhencha warmimantawan parlaspa. Chay warmimanta parlaspa joventa nerqa: “Amapuni chay warmej ñanninman wistʼuykuychu”, nispa (Pro. 7:25). Chantapis nillarqataj: “Wawáy, chay warmimantaqa karunchasqata karunchakuy. Amapuni wasi punkullanmanpis qayllaykuychu”, nispa (Pro. 5:3, 8). Chayrayku juchaman mana urmanapajqa, imaschus juchaman urmachiwasunman chay imasmanta karunchakuna tiyan.b Wakin imasta ruwayqa mana juchapunichu, jinapis noqanchej chayta ruwajtinchej, ichapis chayqa juchaman apawasunman (Mat. 5:29, 30).
12. ¿Imatataj Job sonqonpi nikorqa, chanta imaynatá chay yanaparqa? (Job 31:1).
12 Imaschus juchaman apawasunman chay imasta mana ruwanapajqa Job jina ruwana. Jobqa waj warmista mana munapayananpaj sonqonpi imatachus ruwananta nikorqa. Pay nerqa: “Ñawisniywan uj tratota ruwani”, nispa (Job 31:1 leey). Chay tratoman jina ruwasqantaj ni jaykʼaj qhenchachakuy juchapi urmananpaj yanaparqa. Noqanchejpis sonqonchejpi nikusunman imaschus juchaman urmachiwasunman chay imasta ni jaykʼaj ruwanata.
13. ¿Imaraykutaj qhawarikunanchej tiyan imapichus yuyasqanchejta? (Fotostawan qhawariy).
13 Chantapis qhawarikuna tiyan imapichus yuyasqanchejta (Éxo. 20:17). Wakin runasqa yuyanku sajra imasta ruwashasqankupi yuyayqa allillan kasqanta, mana chaytapunichu ruwashasqankurayku. Chayta yuyaspataj mayta pantashanku. Sajra imaspi astawan yuyasunchej chayqa, astawan chayta ruwayta munasunchej. Ajinamanta noqallanchejtaj juchaman tanqakushanchej, chaypi mana urmanapajtaj mayta kallpachakunanchej kanqa. Wakin kutisqa mana allin yuyaykuna kaymanta jinalla jamuwasunman. ¿Imatá ruwasunman chay kutispi? Ama chay yuyaylla kanachu, chay ratopachataj allin imaspi yuyana. Ajinamanta mana allin yuyaykunata sonqonchejpi mana wiñachisunchu. Wiñachisunman chayqa, astawan sinchʼiyajtin manaña atipayta atisunmanchu, jatun juchamantaj urmachiwasunman (Fili. 4:8; Col. 3:2; Sant. 1:13-15).
Imachus juchaman urmachiwasunman chay imasta mana ruwanachu (13 parrafota qhawariy).
14. ¿Imapiwantaj yanapawasunman mana juchaman urmanapaj?
14 ¿Imapiwantaj yanapawasunman mana juchaman urmanapaj? Manapuni iskayrayananchejchu tiyan Jehovaj kamachiykunasninta kasukoyqa allinninchejpajpuni kasqanmanta. Wakin kutisqa imatachus yuyasqanchej, munasqanchejpis mana Jehovaj munasqanman jinapunichu kanqa. Jinapis Jehová munasqanman jina ruwanapaj kallpachakusun chayqa, allin sientekusunchej, chaytaj ni imawan kikinchakunchu.
15. Allin imaspi yuyay, ¿imaynatá yanapawanchej?
15 Allin imaspipuni yuyayninchejta churana, yachakunataj sajra kajta chejnikuyta, allin kajtataj munakuyta (Amós 5:15). Ajinata ruwasun chayqa, astawan allin kajta ruwayta munasun, manataj juchaman urmachinawanchejpaj jina imasman churakusunchu. Chantapis kaymanta jinalla juchaman tanqasqa kaspa, sinchʼita sayayta atisunchej.
16. Jehovaman qayllaykuchiwanchej chay imasta ruway, ¿imaynatá yanapawanchej mana juchaman tanqasqa kanapaj? (Fotostawan qhawariy).
16 ¿Imatá ruwasunman allin imaspi yuyanapaj? Imaschus Jehovaman qayllaykuchiwanchej chay imasta tukuy atisqanchejta ruwana. Tantakuykunapis predicaypis, Jehovata astawan kusichiyta munanapaj yanapawanchej, nitaj juchaman tanqasqa kanapaj (Mat. 28:19, 20; Heb. 10:24, 25). Diospa Palabranta leey, estudiay, chaypitaj tʼukureyqa, yanapallawanchejtaj allin kajta astawan munakunapaj, sajra kajtataj chejnikunapaj (Jos. 1:8; Sal. 1:2, 3; 119:97, 101). Jesusqa kayta yuyaychawarqanchej: “Diosmantapis mañakullaychejpuni ama juchaman urmanaykichejpaj”, nispa (Mat. 26:41). Tatanchej Jehovamanta mañakunapaj tiempochakuspaqa, paywan yanapachikunchej, astawantaj munanchej payta kusichiyta (Sant. 4:8).
Jehovaman qayllaykuchiwanchej chay imasta ruwayqa juchaman mana urmanapaj yanapawanchej (16 parrafota qhawariy).c
SUMAJTAPUNI QHAWARIKUNA
17. ¿Imatataj apóstol Pedro atipanan karqa?
17 Ichapis wakin imasta atipayta atillasun, jinapis waj imastaqa mana atipayta atillasunmanchu. Apóstol Pedropis ajinapi rikukorqa runata manchachikusqanrayku. Payqa Jesusta mana rejsisqanta kinsa kutita nerqa (Mat. 26:69-75). Aswan qhepamantaj mana manchikuspa Jatun Juntaj ñaupaqenpi Jesusmanta willarqa. Chayrayku ichapis nisunman runasta manchachikuyninta atipasqantaña (Hech. 5:27-29). Uj mashkha watasninmantaj “judiosta manchachikusqanrayku”, mana judío kaj hermanoswan manaña mikhorqachu (Gál. 2:11, 12). Chaypi yachakorqa runasta manchachikusqanqa mana chinkapusqanta. Nitaj yachanchejchu chay manchikuyninta atipasqatachus atipasqanta manachus.
18. ¿Wakin imasta atipasqatachu atipasunman?
18 Noqanchejtapis Pedrota jinallataj pasawasunman. Ichapis yuyasunman uj imata atipasqanchejtaña, jinapis watejmanta chay rikhurimunman. Uj hermano nin: “Chunka watasta jinaña pornografiata mana qhawajchu kani. Chayrayku yuyarqani chayta atipasqaytaña, jinapis chay vicioqa chayllapipuni kashasqa. Uj phiña animal jina wateqamushawasqa ujllata japʼinawanpaj”, nispa. Jinapis payqa mana chaywan atipachikorqachu. Payqa reparakorqa chay munayninta atipananpaj, sapa día kallpachakunan kasqanta. Ichapis chaytaqa wañupunankama ruwanan kanqa. Warminwan ancianoswanqa yanaparqanku ama chay vicioman watejmanta urmananpaj.
19. ¿Imatá ruwasunman uj imata mana atipayta atispa?
19 Uj imata mana atipayta atishanchejchu chayqa, ¿imataj yanapawasunman mana jatun juchaman urmachinawanchejpaj? Jesús nisqanman jina ruwana. Pay nerqa: “Rijchʼarisqallapuni kaychej”, nispa. Ichapis yuyasunman uj imata atipasqanchejtaña, jinapis kallpachakunallanchejpuni tiyan, imaschus juchaman tanqawanchej chay imasta mana ruwanapaj (1 Cor. 10:12). Chantapis imaschus sajra munayninchejta atipanapaj yanapawarqanchej chay imasta ruwanallanchejpuni tiyan. Proverbios 28:14 nin: “Allin allinta qhawarikoj runaqa kusisqa kausakun”, nispa (2 Ped. 3:14).
¿IMAYNATÁ YANAPAWANCHEJ RIJCHʼARISQALLAPUNI KAY?
20, 21. 1) ¿Imaynatá yanapawanchej rijchʼarisqallapuni kay? 2) Noqanchej kallpachakojtinchej, ¿imatá Jehová ruwanqa? (2 Corintios 4:7).
20 Juchaman mana urmananchejpaj kallpachakusqanchejqa, mana qhasichu. “Uj tiempollata kusikuspa juchapi” pureyqa, ni imapi kikinchakunchu Jehovaj kamachiykunasninta kasukuspa kusisqa kausakuywan (Heb. 11:25; Sal. 19:8). Noqanchejqa ruwasqa kanchej Diospa munayninta ruwanapaj (Gén. 1:27). Ajinallamanta llimphu sonqoyoj kasun, wiñaypajtaj kausakuyta atisun (1 Tim. 6:12; 2 Tim. 1:3; Jud. 20, 21).
21 Allin kajta ruwayta munanchej chaypis, ‘cuerponchej’ mana chaypaj jinachu, jinapis chayqa mana niyta munanchu mana kallpachakuyta atisqanchejta. Jehová noqanchejwanpuni kanqa atiyninwan yanapanawanchejpaj (2 Corintios 4:7 leey). “Sumaj ateyqa Diosmanta” jamun. Dios chay atiyta qowajtinchejpis, sapa día kallpachakunanchej tiyan mana juchaman urmanapaj. Noqanchej kallpachakusun chayqa, Jehová mañakusqanchejman jina kallpata qowasunchej (1 Cor. 10:13). Jehovaj yanapayninwanqa rijchʼarisqallapuni kasun, manataj juchaman urmasunchu.
47 TAKIY Sapa pʼunchay Diosmanta mañakuy
a MANA QONQANAPAJ: Jesusqa Mateo 26:41 versiculopi “runaqa” nispa, allin kajta ruwayta munasqanchejmanta parlasharqa. “Cuerpontajrí” nispataj, parlasharqa juchasapas, pantaj runas kasqanchejmanta. Ichapis allin kajta ruwayta munanchej, jinapis mana allinta qhawarikojtinchejqa juchaman urmasunman, Diospa chejnisqan imastataj ruwasunman.
b Uj runa jatun juchaman urman chayqa kay publicacionespi yanapata tarinman: Wiñaypaj kusisqa kausakuy libro, lección 57, puntos 1-3. Chantá leerillanmantaj kay revistata: Torremanta Qhawaj noviembre de 2020, páginas 27-29, párrafos 12-17, “‘Cheqanta qhawaspa’ ñaupajman rinallapuni” nisqa yachaqanata.
c FOTOS: Uj hermano sapa día leenapaj textota paqarinpi leerishan, khuskan diapi samarej jina Bibliata leerishan, chʼisintaj chaupi semana tantakuypi kashan.