-
¿Bibliata leey yanapawasunmanchu?Torremanta Qhawaj 2015 | 1 diciembre
-
-
TAPANMANTA | BIBLIATAQA TUKUY ENTIENDESUNMAN
¿Bibliata leey yanapawasunmanchu?
China suyumanta Lin, nin: “Bibliaqa may rejsisqa. Jinapis mana China suyumantachu”.
India suyumanta Amit, nin: “Religionniypi apaykachakusqan librotaqa mana entiendenichu, Bibliatataj astawanrajchá”.
Japón suyumanta Yumiko, nin: “Bibliata unay libro kasqanrayku mana pisipajchu qhawani, tukuytaj rantikunku. Jinapis mana rejsinichu”.
Runasqa Jallpʼantinpi Bibliata mana pisipajchu qhawanku, imatachus yachachisqanta pisillata chayri ni imata yachaspapis. Chay jinapitaj rikukunku astawanqa Asia nisqapi tiyakojkuna. Biblia tiyan chay lugarespipis kikillantaj.
Ichá niwaj Bibliata leeyqa qhasillapaj kasqanta. Jinapis Bibliata leeyqa kaykunapi yanapawanchej:
Kusisqa kausakunapaj
Familiapi chʼampayta allinchanapaj
Llakiyta atipanapaj
Wajkunawan allinta kausakunapaj
Qolqeta allinta apaykachanapaj
Uj warmi, Japón suyumanta Yoshiko sutiyoj Bibliaj nisqanta yachayta munarqa, chayrayku leererqa. Leeytawantaj nerqa: “Bibliaqa mana qhasipajchu kausasqayta yachanaypaj yanapawan. Imachus aswan qhepaman kanantapis kunanqa yachani”, nispa. Amit, pimantachus parlarerqanchejña, paypis Bibliata leererqa. Paytaj nin: “Bibliapi leesqayqa tʼukuchiwarqa. Bibliaj nisqanqa tukuypaj”, nispa.
Bibliaqa runasta allinta kausakunankupaj yanapan. Qanpis Bibliata leerispaqa imaspichus yanapasunanta reparanki.
-
-
Bibliaqa entiendenapaj jinallaTorremanta Qhawaj 2015 | 1 diciembre
-
-
TAPANMANTA | BIBLIATAQA TUKUY ENTIENDESUNMAN
Bibliaqa entiendenapaj jinalla
Bibliataqa unayña qhelqakorqa. Chaymantapachataj 3.500 watas jinaña pasan. Bibliata qhelqayta qallarikushajtenqa China suyupi Shang familiamanta ujnin kamachisharqa, chay familia kasqantapuni librospi willashan. Waranqa watasninman jinataj budismo religión India suyupi qallarerqa. (“Bibliata rejsinapaj” nisqa recuadrota leey.)
Runa imatachus yachayta munasqanqa Bibliapi kashan
Bibliaqa uj sumaj libro, imajtinchus runasta yanapan, sumajtataj yuyaychan. Chantapis runa imatachus yachayta munasqanqa Bibliapi kashan.
Wakin runasqa mana sutʼita yachankuchu imapajchus kausasqanchejta. Chaywanpis Bibliaqa chaymanta parlan Génesis libroj 1, 2 capitulosninpi. Chaypitaj nin, “qallariypeqa” nisunman waranqa waranqa watas ñaupajta cielo, chʼaskas, Jallpʼa ima ruwasqa kasqanta (Génesis 1:1). Chantapis nillantaj pisimanta pisi Jallpʼaqa kausakunapaj jina kasqanta. Chantá animales, plantas, runataj ruwasqa kasqanta. Chantapis nillantaj imapajchus chay tukuy ima ruwasqa kasqanta.
ENTIENDENAPAJ JINALLA
Bibliaqa kausayninchejpi chʼampaykunata allinchanapaj yuyaychawanchej. Chaytataj entiendeyta atillanchej. Chayta qhawarina.
Bibliaj yuyaychasqanqa sutʼi, juntʼayta atinapaj jinallataj. Bibliapeqa ni ima pakasqachu, entiendenapaj jinallataj qhelqasqa kashan. Mana entiendenapaj jina kaj imastapis parlasqanchejman jinalla sutʼinchashan.
Jesuspis runasta entiendechinanpajqa imastachus runas rejsej kanku, chaykunawan yachachej. Chayta reparasunman Orqopi yachachisqanpi, mayqenmantachus Mateo libroj 5, 6, 7 capitulosninpi parlan. Bibliata ukhunchaj runa nisqanman jina, Jesuspa “parlasqanqa runasta yanapananpaj jina”, “mana yachanallapajchu, astawanqa allinta kausanapaj yanapawanchej”. Chay capitulosta 15 chayri 20 minutospi leespapis, Jesuspa nisqanqa tʼukunapaj jinapuni.
Chantapis Biblia imamantachus parlasqantaqa entiendeyta atillanchej. Bibliaqa mana llulla cuentosmantachu parlan. Uj libro nin: “Tukuy laya runasmanta parlan, paykuna imaspichus rikukusqankumanta, imaspichus pantasqankumanta ima” (The World Book Encyclopedia). Bibliapi chay runasmanta, imaschus kasqanmantataj parlasqanqa yanapawasunman. Chantapis entiendenapaj jinalla, kausayninchejpitaj yanapawanchej (Romanos 15:4).
TUKUYPAJ
Parlayninchejpi kaj librostaqa allinta entiendenchej. Bibliataj maypi tiyakojtinchejpis parlayninchejpi tiyan. ¿Imaraykú?
Tijrachikusqan. Bibliaqa qhelqasqa karqa hebreo, arameo, griego parlaykunapi. Chayrayku pisi runaslla leeyta atej kanku. Biblia waj parlaykunapiwan kananpajqa ashkha runas tijrachinankupaj kallpachakorqanku. Chayrayku Bibliaqa tukuynin chayri wakin librosnillanpis 2.700 parlaykunapi jina tiyan. Ajina kasqanraykutaj casi tukuy runas Bibliata parlayninkupi leeyta atinku.
Imprimikusqan. Bibliataqa papiro nisqapi, qarapi ima qhelqakorqa. Chaykunaqa mana unaytachu aguantaj kanku, chayrayku sapa kuti wajta ruwaj kanku. Chay copiasqa valesqa karqa, chayrayku pisi runaslla rantiyta atej kanku. Jinapis Johannes Gutenberg impriminapaj imprentata rikhurichisqanmantapachataj 550 watasña pasan. Chaymantapachataj Bibliataqa tukuy runas rantikuyta aterqanku. Kunankamataj 5 mil millones Bibliasta jinaña imprimikun.
Bibliallata ashkha parlaykunaman tijrachikun, tukuypatataj tiyan. Tukuytaj entiendeyta atinkuman. Bibliata entiendenapajqa ashkha yanapas tiyan. Qhepan yachaqanapitaj chaymanta parlarisun.
-
-
Bibliata entiendeyta atiwajTorremanta Qhawaj 2015 | 1 diciembre
-
-
TAPANMANTA | BIBLIATAQA TUKUY ENTIENDESUNMAN
Bibliata entiendeyta atiwaj
Ñaupaj kutirayku waj suyuman rispaqa, reparanki runas, mikhuna, qolqe ima waj jina kasqanta. Chaytaj llakichisunkiman.
Bibliata leeyta qallarejtiykipis jinallataj kanman. Bibliaqa ñaupa tiempomanta parlan. Leespataj ashkha llajtasmanta yachanki, filisteosmanta jina. Chantapis leellankitaj ñaupa tiempo runaspa costumbresninkumanta. Ichá pʼachasninkuta llikʼirakuyta yachasqankumanta. Chantá maná nisqa mikhuna kasqanmanta, dracma qolqemantataj (Éxodo 16:31; Josué 13:2, 3; 2 Samuel 3:31; Lucas 15:8). Chaykunata leespaqa ichá mana entiendewajchu. Imaynatachus waj llajtapi kashaspa pillapis yanaparisunanta munawaj, ajinallatataj Bibliata entiendenaykipajpis yanaparisunkuman.
ÑAUPA TIEMPOPI YANAPA
Bibliataqa 1.513 watas chaynejta Jesús niraj jamushajtin qhelqayta qallarikorqa. Chaymantapachataj Bibliata entiendenankupaj runasta yanapakorqa. Moisespis, pichus Israel llajtata kamacherqa, israelitasman qhelqasqanmanta sutʼincharqa (Deuteronomio 1:5).
Waranqa watasninman jinaqa, Diospa Palabranmanta yachachejkuna karqankuraj. Kay 455 watapitaj Jesús niraj jamushajtin, ashkha judíos, wawas ima Jerusalén plazapi tantakorqanku. Chaypitaj Bibliamanta yachachejkuna “leerqanku Diospa leynin qhelqasqa librota, leesqankutataj allinta sutʼinchaspa runasman entiendecherqanku” (Nehemías 8:1-8).
Jesucristopis 500 watasninman jina runasman yachachillarqataj. Chayrayku runasqa Jesusta rejsej kanku yachachejta jina (Juan 13:13). Jesusqa ashkha runasman, sapallankupitaj yachachej. Uj kutipeqa ashkha runasman Orqopi yachacherqa. “Runasqa yachachiyninmanta mayta tʼukorqanku.” (Mateo 5:1, 2; 7:28.) Jesusqa 33 watapi iskay discipulosninwan parlarerqa Emaús sutiyoj ranchoman rishaspa. Chayqa Jerusalenmanta iskay leguapi jina karqa. Chaypitaj Jesusqa ‘Diospa Palabranta sutʼinchasharqa’ (Lucas 24:13-15, 27, 32).
Jesuspa discipulosninpis Diospa Palabranmanta yachachillarqankutaj. Uj kuti etíope runa Diospa Palabranta leesharqa. Felipetaj, pichus Jesuspa discipulon karqa, qayllaykuspa jinata taporqa: “Entiendenkichu imatachus leesqaykita? nispa. Chay runataj kuticherqa: Imaynamantataj entiendesaj, mana pipis sutʼinchawajtinri?”, nispa. Felipetaj leesqanta sutʼincharqa (Hechos 8:27-35).
KAY TIEMPOPI YANAPA
Ñaupa tiempopi Bibliamanta yachachejkuna jinallataj, kay tiempopipis Jehovaj testigosnenqa 239 suyuspi, lugarespi ima Bibliamanta yachachishanku (Mateo 28:19, 20). Sapa semanataj 9 millones kurajman Bibliamanta yachachinku. Chay runasmanta wakenqa mana Diospi creenkuchu. Jehovaj testigosninmanqa yachachisqankumanta mana pagakunchu. Wasiykipi chayri maypichá munayki chaypi yachakuwaj. Chantapis telefononejta chayri Internetnejta.
Bibliamanta yachakuyta munanki chayqa Jehovaj testigosninwan parlariwaj. Yachakuspataj reparanki Bibliaqa entiendenapaj jinalla kasqanta. Chantapis Bibliaqa “may sumaj kashan yachachinapaj, juchata reparachinapaj, cheqa kajman kutirichinapaj, cheqanta kawsayta yachachinapaj ima. Ajinamanta Diospa kamachenqa ruwanapaj atiyniyoj kanqa, sumaj wakichisqataj tukuy ima allin kajta ruwanampaj” (2 Timoteo 3:16, 17).
-