‘Qhipayta jamullaypuni’

1-3. a) ¿Imaynamantá Jesús janaqpachaman ripurqa, imaraykutaq ripusqan mana llakikunapaqchu karqa? b) ¿Imaraykutaq, Jesús janaqpachapi ruwasqanta yachananchik tiyan?

CHUNKA jukniyuq runas urqupi sayaspa, juk runata tʼukulla qhawachkarqanku. Chay runata munakuspa may jatunpaq qhawanku. Runaman rikchʼakuspapis Jesusqa, espiritujina kawsarimurqa, watiqmanta tukuy angelesmanta aswan atiyniyuq kananpaq. Apostolesqa Yachachiqnin nisqanta kasukuspa, Olivos urqupi paywan chay kutillaña tantakuq rirqanku.

² Kay urquqa Jerusalenpa chimpanpi kachkan. Jesusqa kay urqupi ruwasqanmanta maytachá yuyarikun. Chayniqpi Jesús Lazarota kawsarichimurqa, Betania llaqtapi. Ñawpa pʼunchaykunallapi Betfagué llaqtamanta Jesús lluqsirqa, Jerusalenman Reyjina yaykunanpaq. Juknin kantunpi, ichapis Getsemaní huerta kachkan, manaraq presochaspa apachkaptinku chaypi Jesús mayta llakikurqa. Kunantaq chay urqullapitaq, Jesús munasqa discipulosninta saqinqa. Chayrayku sumaqta parlaytawan Jesusqa janaqpachaman uqharikurqa. Apostolestaq tʼukulla Yachachiqninkuta janaqpachaman ripuqta qhawachkanku. Jinallapi juk phuyu Jesusta pakaykuptin, discipulosnin manaña rikuyta atinkuchu (Hechos 1:6-12).

³ ¿Ripusqanqa llakikunapaqchu karqa? Mana, iskay ángeles apostolesman willarqanku, Jesuspa llamkʼaynin manaraq tukukusqanta (Hechos 1:10, 11). Chayrayku janaqpachaman Jesús ripusqanqa juk qallariy karqa. Biblia chayta sutʼinchawanchik. ¿Imatá Jesús janaqpachaman ripuytawan ruwarqa, imaraykutaq chayta yachananchik tiyan? Jesús Pedroman “Qhipayta jamuy”, nisqanta yuyarina (Juan 21:19, 22). Kay waqyariyta tukuypis kasukunanchik tiyan. Chaytaq mana juk ratullapaqchu, manaqa tukuy kawsayninchikpi chayta kasuskuspa kawsananchik tiyan. Chayrayku, ima llamkʼaykunatachus Jesucristo janaqpachapi japʼisqanta, chantapis imatachus kunan ruwachkasqanta yachananchik tiyan.

¿Jesús janaqpachaman kutiytawan imata ruwarqa?

4. ¿Imaynatá Biblia ñawpaqmantaña imatachus Jesús janaqpachapi ruwananta willarqa?

⁴ Jesús janaqpachaman chayasqanmanta, imaynatachus Tatawan tinkukusqanmanta ima, Bibliaqa mana willawanchikchu. Chaywanpis, ñawpaqmantaña imatachus janaqpachapi Jesús ruwananta willarqa. Bibliaqa, Israel llaqtapi kuraq sacerdotep llamkʼayninmanta parlan. Kuraq sacerdoteqa watantinpi juk kutillata, Jehovamanta perdonta tarina pʼunchaypi, templop ukhunman, Santísimo nisqaman, uywap yawarninta apaspa yaykuq. Chaypitaq arcap ñawpaqinpi yawarta sutʼuchiq, israelitakunap juchanku pampachasqa kananpaq. Kuraq sacerdotep ruwasqanqa, Jesús janaqpachaman kutispa ruwasqanwan ninakun. Jesusqa Kuraq Sacerdotejina, janaqpachaman yaykun Diospa ñawpaqinpi —aswan Santo chiqaman— “wiñaypaj juk kutillata” runa kawsayninta jaywananpaq (Hebreos 9:11, 12, 24). ¿Imaynatá chayta Jehová qhawarqa?

5, 6. a) ¿Imaynatá Jehová Jesuspa wañuyninta allinpaq qhawasqanta yachanchik? b) ¿Pikunatataq Jesuspa wañuynin yanapan, imaynamantataq?

⁵ Kayta kutichinapaq, imatachus Jesús janaqpachaman kutiytawan ruwasqanta qhawarina. Pachak iskay chunka discipulosqa Jerusalén llaqtapi, pata cuartopi tantasqa kachkaptinku, tʼukunapaqjina, jukllapi jatun chʼaqway sinchi wayrajina wasiman juntʼaykurqa, nina lawray sapa jukpa umanman tiyaykurqa, tukuyninkutaq espíritu santowan juntʼasqa karqanku, jinapi wak simispi parlayta qallarirqanku (Hechos 2:1-4). Jinamanta juk musuq llaqta rikhurirqa, “Diospa ajllakusqan ayllu”, Diospa “sacerdotesnin” ima, kay Jallpʼapi Diospa munayninta ruwanankupaq (1 Pedro 2:9). Chantapis, Dios espíritu santonta tʼakaykamuspa, Jesucristo runa kawsayninta jaywasqanta allinpaq qhawasqanta rikuchirqa. Jinamanta Jesuspa wañupusqanqa discipulosta yanapayta qallarirqa.

⁶ Chaymantapacha Jesucristop wañuynin tukuy Jallpʼapi discipulosninta yanapachkan. Chayrayku, mayqinmantapis kaptinchik; ‘juchʼuy tropa ovejitasninmanta’ —pikunachus Cristowan kamachimunqanku—, chayri ‘waj ovejasmanta’ —pikunanchus kay Jallpʼapi tiyakunqanku Cristo kamachimuchkaptin—, tukuyninchikta Jesuspa wañuynin yanapawanchik (Lucas 12:32; Juan 10:16). Jesús wañusqanraykulla Dios juchasninchikta pampachan, juk suyakuytataq quwanchik. Chayrayku, Jesuspa wañupusqanpi ‘iñiptinchik’, Jesuspa qhipanta sapa pʼunchay purillaptinchikpuni, Diosninchikqa allinpaq qhawawasunchik, chantapis sumaq suyakuyninchik kanqa (Juan 3:16).

7. ¿Ima atiytataq Jesús janaqpachaman kutiytawan japʼirqa, imaynamantá payta kasukusqanchikta rikuchisunman?

⁷ ¿Imatataq Jesús janaqpachaman kutisqanmantapacha ruwarqa? Payqa jatun atiyniyuq kunanqa (Mateo 28:18). Jehová Jesusta qutuchakuykunata kamachinanpaq churan, chaytataq Jesusqa munakuywan, chiqa kaqmanjina ruwachkan (Colosenses 1:13). Biblia nisqanmanjina Jesusqa michiqkunata churarqa ovejitasninta qhawanankupaq (Efesios 4:11). Pablotapis “mana judío kajkunaman kachasqa apóstol” kananpaq churarqa, tukuyniqpi Diospa Reinonmanta runaman willamunanpaq (Romanos 11:13; 1 Timoteo 2:7). Aswan qhipamantaq Jesusqa apóstol Juanniqta qanchis qutuchakuykunata kallpachananpaq, kʼamiriykunata, yuyaychaykunata ima qillqachirqa (Apocalipsis 2, 3 tʼaqa). ¿Jesusta qutumanta umatajinachu qhawanchik? (Efesios 5:22, 23.) Qutuchakuypi yanapaspa, kasukuspa ima, Jesuspa qhipanta purisqanchikta rikuchinchik.

8, 9. ¿Ima atiytataq Jesús 1914 watapi japʼirqa, chayrayku imatataq ruwananchik tiyan?

⁸ Jesusqa 1914 watapi astawan atiyta japʼirqa, Jehovaqa Jesusta Reinonpi Kamachiq kananpaq churarqa. Jesús kamachiyta qallarichkaptin, “jatun wañuchinaku maqanaku janaj pachapi karqa”. ¿Imapitaq chay maqanakuy tukukurqa? Satanaswan, supaykunawan ima, kay Jallpʼaman wikchʼuchikamurqanku. Jallpʼapitaq ñakʼariykuna, llakiykuna ima qallarirqa. Chantapis jatuchaq maqanakuykuna, wañuchinakuykuna, unquykuna, jallpʼa ikhakuykuna, yarqhaykuna ima, tukuyniqpi runata ñakʼarichichkan. Chaykunaqa, Jesús janaqpachapi Rey kasqanta rikuchiwanchik. Chaywanpis, Satanasqa ‘kay pachata kamachichkallanraq’, chaytaq ‘pisi tiempollataña’ kanqa (Apocalipsis 12:7-12; Juan 12:31; Mateo 24:3-7; Lucas 21:11). Chaywanpis, Jesusqa tukuy runa Reyninkupaq qhawanankuta munan.

⁹ Chayrayku, Cristota Reyninchikpaq qhawananchik tiyan. Sapa pʼunchay pay munasqanmanjina kawsananchik tiyan, mana kay saqra pachap munasqanmanjinachu. “Reykunaj Reynin, Señorkunaj Señornin” tukuy runap sunqunkuta rikuspa, phiñakuntaq, kusikuntaq (Apocalipsis 19:16). ¿Imarayku?

Cristoqa kusikuntaq phiñakuntaq

10. ¿Imayna runataq Jesús karqa, pikunawantaq phiñakun?

¹⁰ Cristoqa Tatanjina kusisqa kawsan (Salmo 104:31). Jesusqa, mana runata qhawaraqchu, manaqa allinta ruwasqankuwan kusikuq. Chaywanpis, Jallpʼapi saqra ruwaykunamanta phiñakun. Payqa llulla religionkunawan phiñakun, paypa sutinpi purisqankuta niptinkupis. Chayrayku nirqa: “Mana tukuy pikunachus: Señor, Señor, nispa niwajkunachu janaj pacha reinoman yaykonqanku. Manachayqa, janaj pachapi kashaj Tataypa munayninta ruwajkunalla yaykonqanku. Chay pʼunchaypeqa ashkhas niwanqanku: Señor, Señor. Manachu [...] sutillaykipitaj ashkha milagrostapis ruwarqayku, nispa. Chaypachataj paykunaman nisaj: Ni jaykʼaj qankunata rejserqaykichejchu. Chinkaychej ñawpaqeymanta, sajrata ruwajkuna”, nispa (Mateo 7:21-23).

11-13. ¿Imaraykutaq Jesús religionkunata chayjinatapuni kʼamirqa? Sutʼinchay.

¹¹ Achkha cristianos nichikuqkunaqa kayta yachaspa, ichapis tapukunkuman: ¿Imaraykutaq Jesús chayjinatapuni kʼamirqa, paypa sutinpi ‘ashkha milagrosta’ ruwayku niqkunata? Religionkunaqa wakcha runasta yanapanku, chantapis yachay wasista, hospitalkunata ima, ruwanku. Jina kaptin, ¿imaptintaq Jesús paykunawan phiñakun? Kayta yachanapaq juk kikinchayta qhawarina.

¹² Juk qhariwarmi wak llaqtaman richkanku, mana wawasninkuta paykunawan khuska pusayta atispataq, juk warmita wawasninkuta qhawaripunanpaq minkʼakunku. Tataqa chay warmiman jinata nin: “Wawasniyta allinta qhawaripuwanki, mikhurichipuwanki, mana chʼichi kanankupaq mayllaripuwanki, imamantapis jarkʼaripuwanki”, nispa. Chay qhariwarmi kutimuspataq wawasninkuta may llakiypi tarinku: may chʼichis, unqusqas, yarqhasqas ima. Wawasqa sunqu nanayta waqakuchkaptinkupis warmiqa mana uyarillaytapis munarqachu, ¿imaraykutaq? Wasillata mayta kʼuchunchasqanrayku. Tatakuna mayta phiñakuspa, “¿imaraykutaq wawasniykuta mana allinta qhawaripuwaykuchu?”, nispa tapuptinkutaq; warmiqa kutichin: “¡Qhawariychik qamkunarayku tukuy ima ruwasqayta! Wasiqa llimphuchasqa, kʼuchunchasqa ima, kachkan; chantapis tukuy imata wasipi allinchani”, nispa. ¿Chayta uyarispa tatakunaqa kusikunkumanchu karqa? ¡Mana! Paykunaqa wawasninkuta allinta qhawapunanpaq saqirqanku, mana wasita qhananpaqchu. Chayrayku tatakunaqa chay warmiwan phiñakurqanku.

¹³ Religionkunaqa chay warmijina ruwachkanku. Jesusqa, runasman Bibliamanta yachachinankuta kamachirqa, jinamanta chiqa kaqta Diosmanta yachanankupaq (Juan 21:15-17). Llulla religiontaq Jesús kamachisqanta mana kasukunchu. Runa Diosmanta yachakuyta munaptinpis, llulla religionqa mana chiqa kaqta yachachinkuchu, manaqa llulla yachachiykunawan runata chʼawkiyan (Isaías 65:13; Amós 8:11). Kay pachata allinchayta munaspapis, Cristop kamachisqanta yachachkaspa mana kasukuchkankuchu. Yachanchikjina Bibliaqa, Supaypa pachan juk thanta wasijina thuñisqa kananta willawanchik (1 Juan 2:15-17).

14. ¿Imamantataq Jesús kusikun, imaraykutaq?

¹⁴ Chaywanpis, may chhika runas Jesús kamachisqanta kasukuspa runaman yachachichkanku, chayta janaqpachamanta rikuspa maytachá Jesusqa kusikun (Mateo 28:19, 20). ¡Kamachiq Mesiasta kusichiyqa may sumaqpuni! Chayrayku ‘allin kamachi yuyayniyuqta’ yanapanallanchikpuni tiyan (Mateo 24:45). Llulla religionta umachaqkunamanta nisqaqa, ‘allin kamachiqa’ runaman Jehová Diosmanta willaspa ñawparin, Cristop ovejitasninmantaq Diospa yachachisqanta mikhunatajina qullanpuni.

15, 16. a) ¿Imaynatá Jesús runap munakuynin qhasayakapusqanta qhawan? b) ¿Imaraykutaq Jesús, llulla religionta apaychaqkunawan phiñakun?

¹⁵ Jesús Kamachiqninchikqa, kay pachapi munakuy qhasayasqanmanta phiñakullantaq. Juk kuti llulla religionta apaykachaqkunaqa, Jesuswan phiñakurqanku, juk runata sabadopi thañichisqanmanta. Paykuna rumi sunqus kasqankurayku, Moisespa leyninta, wak leyestapis, runata kʼamispalla ruwachiyta munarqanku. Jesuspa milagrosnin runata kusichiptinpis, sunquchaptinpis, iñiyninkuta kallpachaptinpis, llulla religionta apaykachaqkunaqa pisipaq chay ruwasqanta qhawarqanku. ¿Manachu Jesús chayjina kaptinku phiñakunman karqa? Arí, juk kutipi “Jesusqa phiñakuspa, muyuynimpi kajkunata qhawarerqa, paykunamantataj llakikorqa rumi sonqos kasqankurayku” (Marcos 3:5).

¹⁶ Kunanpis, Jesusqa astawan saqra ruwaykunata rikuspa, ‘llakikullantaq’. Llulla religionta apaykachaqkunaqa, ususninkunawan, yachachiyninkuwan ima, Biblia nisqawan churanakunku. Chantapis, Jehová Diospa Reinonmanta mana willakunanta munaspa, wakin llaqtakunapi Jehovamanta sutʼinchaqkunata, kamachiqkunawan qhatiykachachinku (Juan 16:2; Apocalipsis 18:4, 24). Chantapis, yachachisqasninta runa masinkuta wañuchinankupaq jatun maqanakuykunaman kachanku... ¡Jesucristo chaywan kusikumanpisjina!

17. ¿Imaynatá chiqa cristianos Jesuspa sunqunta kusichinku?

¹⁷ Chiqa cristianosqa runa masinkuman munakusqankuta rikuchinku. Paykunaqa Jesucristojina, saqra runa churanakuptinpis, Diospa Reinonmanta ‘tukuy runasman’ willamullankupuni (1 Timoteo 2:4). Chantapis, puraqmanta mayta munanakusqankuqa, chiqa cristianos kasqankuta rikuchin (Juan 13:34, 35). Qutuchakuypi puraqmanta munakuspa, mana pitapis pisipaq qhawaspa ima, Jesuspa qhipanta purinku, sunquntataq kusichinku.

18. ¿Imataq Jesusta llakichin, imaynatataq payta kusichisunman?

¹⁸ Chantapis Cristoqa, kamachisnin saykʼuptinku, munakuyninku pisiyaptin, chayri karunchakuptinku, mayta llakikun (Apocalipsis 2:4, 5). Tukukuykama sinchita sayaptinkutaq mayta kusikun (Mateo 24:13). Chayrayku mana jaykʼaq qunqananchikchu tiyan, kay kamachiyta: ‘qhipayta jamullaypuni’, nisqanta (Juan 21:19). Qhawarina, Cristo ima tʼinkakunatachus qunqa, tukukuykama sinchita sayaqkunaman.

Kamachiqqa, payta kasukuqkunata mayta tʼinkan

19, 20. a) Jesuspa qhipanta puriqkuna, ¿ima tʼinkakunatataq japʼichkanku? b) Cristop qhipanta purispa, ¿imaynatá pay ñuqanchikpaq ‘Wiñaypaq Tatajina’ kanqa?

¹⁹ Jesuspa qhipanta puriyqa achkha tʼinkakunata apamuwanchik. Payta, Dueñonchiktajina qhawaspa, kamachisqanta uyariptinchik, paypa qhipanta puriptinchik ima, allin kawsayta tarisunchik. Diosninchikqa, sumaq llamkʼaywan, munakuq llaqtanpi hermanoswan, llimphu sunquwan, sunqu tiyaykuywan ima, tʼinkawanchik. Kaykunaqa kusisqa kawsananchikpaq yanapawanchik. Chaywanpis, mana chayllachu.

²⁰ Jehovaqa, wiñaypaq Jallpʼapi kawsayta munaqkunapaq, Jesusta ‘Wiñaypaq Tatatajina’ churan. Adán quwananchikmantaqa, Jesús wiñay kawsayta quwanchik (Isaías 9:6, 7). Jesuspi iñisqanchikrayku, ‘Wiñaypaq Tatatajina’ qhawasqanchikrayku, wiñay kawsayta japʼisunchik, astawantaq Jehová Diosman qayllaykusunchik. Yachakunchikjina, sapa pʼunchay Jesuspa qhipanta puriptinchikqa kay kʼamiriyta sumaqta kasukusunchik: “Chayrayku Diospa munasqa wawasnin kaspa, payta qhawarispa kikinta ruwanchej” (Efesios 5:1).

21. ¿Imaynatá Jesuspa qhipanta puriqkuna juk kʼanchay lliphipirichichkanku?

²¹ Jesusjina, Jehovajina ruwaptinchikqa, juk sumaq kʼanchayta lliphipirichisunchik. Mana chaymanjinataq kay saqra pachapi achkha runakunaqa, Satanaswan chʼawkiyachikusqankurayku, payjina saqra ruwaykunata ruwachkanku. Jesuspa qhipanta puriqkunataq tukuyniqpi: Chiqa yachaykunata, kʼacha kaykunata, kusikuyta, sunqu tiyaykuyta, munakuyta ima, lliphipirichinchik. Chayta ruwaspaqa astawan Jehovaman qayllaykusunchik, chaytaq ima ruwaymantapis aswan sumaqpuni.

22, 23. a) Jesuspa qhipanta puriqkuna, ¿ima tʼinkakunatataq japʼinqanku? b) ¿Ima ruwanapaqtaq kallpakuna tiyan?

²² Astawanpis, Jehová Cristoniqta ñuqanchikrayku aswan qhipaman ruwayta munasqanpi tʼukurillasunmantaq. Cristoqa, kamachiqjina, Satanasta kasukuqkunawan maqanakunqa. ¡Cristotaq atipanqa! (Apocalipsis 19:11-15.) Chaymantapacha, Cristop Waranqa wata Kamachiynin qallarinqa. Kamachiyninpi, wañuyninwan rantikapuwasqanchikrayku, juchamanta kacharichiwasun, juntʼa runaman tukunanchikkama. Chaypi kasqaykita tʼukuriy: mana unquspa, sapa pʼunchay aswan waynuchuman tukuspa, astawan kallpayuq kaspa, maytapuni kusikuspa kawsachkanki, Jallpʼataq tʼikapachaman tukunanpaq yanapachkanki. Jesustaq Waranqa watata kamachiytawan, Tatanman Reinota jaywapunqa (1 Corintios 15:24). Jesucristop qhipanta purillasunpuni chayqa, juk sumaq tʼinkata japʼisunchik: ¡“Diospa kacharichisqa wawasninwan khuska jatun kusiypi” kasunchik! (Romanos 8:21.) Jinamanta, Adanwan Evawan wiñay kawsayta chinkachisqankuta, kusiywan japʼikusunchik. Chaymantapacha Adanpa juchanmanta wiñaypaq kacharisqas kasunchik. Chaypacha, ‘manaña wañuy kanqañachu’ (Apocalipsis 21:4).

²³ Qhapaq kamachiq waynamanta yuyarikuna. Payqa, Jesús “qhepayta jamuy” waqyarisqanta qhisacharqa (Marcos 10:17-22). Ñuqanchikqa, mana jaykʼaq chay qhapaq waynajina pantananchikchu tiyan. Astawanqa Jesuspa waqyarisqanta kusiywan kasukunanchik tiyan. Sunqunchikmantapacha kallpakuna, Sumaq Michiqninchikpa qhipanta sapa pʼunchay, sapa wata purinanchikpaq. Jinamanta imaynatachus Jehovap munaynin sumaqmanta juntʼakusqanta qhawasunchik.