“Nillaytaj paykunaman”

1. a) ¿Imapitaq Jeremías Jesusman rikchʼakun? b) ¿Imaraykutaq Jeremiasjina willananchik tiyan?

ALLIN willaykunata willachkaspaqa, Jesucristojina ruwananchik tiyan. Chaywanpis Jesuspa tiemponmanta runas, payta rikuspa, profeta Jeremías kasqanta yuyarqanku (Mat. 16:13, 14). Jeremiasqa, Jesusjina runasman willananpaq kamachisqa karqa. Sutʼincharinapaq, Diosqa, Jeremiasman juk kuti jinata nirqa: “Nillaytaj paykunaman: Israelpa Señornin Tata Diosqa kayta nin”, nispa (Jer. 13:12, 13; Juan 12:49). Chantapis profetaqa, willayninpi Jesusjina kʼacha kaykunata rikuchirqa.

2. Jeremiaspa llaqtamasisninjina, ¿imatataq kay tiempomanta runas ruwananku tiyan?

² Chaywanpis, ichá wakin hermanos ninkuman: “Willayninchikqa, mana Jeremiaspa willayninjinachu. Payqa, Diospaq tʼaqasqa llaqtaman willarqa. Ñuqanchiktaqrí, Jehovata mana riqsiq runasman willanchik”, nispa. Chayqa chiqapuni, chaywanpis Jeremiaspa yaqha tukuy llaqtamasisnin, ‘wampusman’ tukurqanku, chiqa Diosmantataq karunchakurqanku (Jeremías 5:20-22 ñawiriy). Jehová Dios, yupaychayninkuta allinpaq qhawananpaqqa, saqra ruwayninkuta saqinanku karqa. Kikillantataq kunanpis, “cristiano kani” niqkuna chayri manapis, Jehová Diosta manchachikuspa chiqa kaqmanjina yupaychananku tiyan. Kunanqa, imaynatachus chiqa Diospaq llamkʼanata, Jeremiasjina runa masinchikta yanapanata ima qhawarisunchik.

‘JEHOVÁ DIOSQA MAKINWAN SIMIYTA LLAMKHAYKUWARQA’

3. Jeremías profetajina llamkʼananpaq, ¿imatá Jehová ruwarqa, chaytaq imaynatá Jeremiasta yanaparqa?

³ Jeremías profetajina llamkʼananpaq churasqa kachkaptin, kay rimaykunata uyarirqa: “Qanqa rinayki tiyan, maymanchus kachasqayki, chayman, imatachus kamachisusqaytataj willamunki. Ama paykunamanta manchachikuychu, imaraykuchus noqaqa qanwan kasaj waqaychanasuypaj. Noqa Tata Diosmin chayta nini”, nispa (Jer. 1:7, 8). Chantataq Jehovaqa, Jeremías mana suyachkasqanta ruwarqa. Pay nin: “Tata Diosqa makinwan simiyta llankhaykuwaspa niwarqa: Noqa simiykiman nisqasniyta churani. Kunanqa atiyta qoyki”, nispa (Jer. 1:9, 10). Chaymantapacha Jeremiasqa, patapi kaq Diospa sutinpi willananta yacharqa.a Paypa yanapayninwantaq, astawan sunqu kʼajaywan willayta munarqa (Isa. 6:5-8).

4. Juk hermana, imaynatachus sunqu kʼajaywan willasqanta sutʼinchariy.

⁴ Jehovaqa, kay tiempopi mana Jeremiastajinachu makinwan siminchikta llamkhaykuwanchik, manaqa espíritu santonwan allin willaykunata sunqu kʼajaywan willamunapaq kallpachawanchik. Achkha hermanosninchik sinchi kʼajaywan willanku. Chayta rikunchik Españamanta hermananchik Marujapi. Payqa suchitu, makisnintapis mana kuyurichiyta atinchu, tawa chunka watañataq ajina kachkan. Wasimanta wasi willaq mana riyta atisqanraykutaq, cartaniqta runasman willan. Chay cartastaqa, wawanwan qillqachin. Juk killaqa, llamkʼayninta astawan yapariyta munaspa, maypichus tiyakun chaymanta qaylla llaqtitaman, 150 cartas kuraqta, tratadosta ima apachirqa. Chantá wawanman jinata nirqa: “Kʼacha sunquyuq runas kanraq chayqa, Jehová juk runallamanpis yachachinapaq yanapawasun”, nispa. Qutuchakuyninmanta juk anciano jinata nirqa: “Diosman mayta agradecekuni, qutuchakuypi Marujajina hermanos kasqanmanta; imaraykuchus, imachus allin kasqanta jatunpaq qhawanapaq yanapawanchik”, nispa.

5. a) ¿Imaynatá Jeremías, runa mana uyariptinpis sunqu kʼajaywan willallarqapuni? b) ¿Imaynatá sunqu kʼajayllawanpuni allin willaykunata willamusunman?

⁵ Jeremiaspa tiemponpi runasqa, chiqa yachachiywan mana “miskʼichiku[q]chu” kanku. Runas mana uyariyta munasqankurayku, ¿manañachu Jeremías willarqa? Mana. Astawanpis pay jinata nirqa: “Tata Diospa phiñakuyninwan juntʼasqa kani, manataj astawan sonqoyta ñitʼiykuyta atinichu”, nispa (Jer. 6:10, 11). ¿Imaynatá payjina sunqu kʼajaywan willamusunman? Ñawpaqtaqa kaypi tʼukurina: chiqa Diospa sutinpi willamuyqa, may sumaq llamkʼay. Yachanchikjina, kay pachamanta kamachiqkunaqa, Diospa sutinta chʼichichanku, llulla religionta kamachiqkunataq, Jeremiaspa tiemponpi sacerdotesjina runasta chʼawkiyanku (Jeremías 2:8, 26, 27 ñawiriy). Chaywanpis, Diospa Reinonmanta allin willaykunata willamusqanchikqa, Diosninchik runasta khuyakuywan qhawasqanta rikuchin (Lam. 3:31, 32). Kaykunapi tʼukuriyqa, llampʼu sunqu runasman sunqu kʼajaywan willamunallapaqpuni tanqawasun.

6. ¿Ima chʼampaykunapitaq Jeremías rikukurqa?

⁶ Sunqu kʼajayllawanpuni willayqa, wakin kutispi mana atikullanchu. Jeremiaspis, willayninpi may jatuchaq chʼampaykunapi rikukurqa, wakin chʼampaykunasnintaqa llulla profetas rikhurichirqanku. Chaykunamanta juktataq, Jeremías librop 28 tʼaqanpi tarinchik. Willaynintaqa, mana tukuychu uyarirqanku, wakin kutitaq sapallan kachkasqanta yuyarqa (Jer. 6:16, 17; 15:17). Mana chayllachu, enemigosninpis wañuchiyta munarqanku (Jer. 26:11).

JEHOVÁ “QAN CHʼAWKIYAWARQANKI”

7, 8. ¿Imaynatá Jehová, Jeremiasta allinninpaq ‘chʼawkiyarqa’?

⁷ Jeremiasqa, sapa pʼunchay asipayasqa kachkaspa, imaynachus sientekusqanta Jehovaman willakurqa. Jeremías 20:7, 8 (ñawiriy), nisqanmanjina payqa, Jehovaman “chʼawkiyawarqanki”, nirqa. ¿Ima ninayantaq chay?

⁸ Jehovaqa, profetanta mana saqrata ruwayta munaspachu ‘chʼawkiyarqa’, manaqa allinninpaq. Jeremiasqa, llamkʼayninman runas mayta churanakusqankurayku, mana juntʼayta atillarqachu, chaywanpis Diospa yanapayninwan juntʼarqa. Manaña ni imata ruwayta atisqanta yuyaptintaq, Jehovaqa, kamachisqanta juntʼananpaq sunqunta kuyurichirqa. Arí, Diosqa, Jeremiasta nisqanta ruwachirqa, llawchhiyasqa kachkaptinpis yanaparqa, chayjinamantataq payta ‘chʼawkiyarqa’. Chayrayku Jeremiasqa, runa asipayaptinkupis, mana uyariptinkupis, maqaptinkupis, willallarqapuni.

9. Jeremías 20:11, ¿imaynatá kallpachawanchik?

⁹ Jehovaqa, “uj mana atipay atina wapu soldado jina”, Jeremiaswan khuska yanapananpaq kachkarqa (Jer. 20:11). Ñuqanchiktapis, Payta sunqu kʼajaywan yupaychananchikpaq, chʼampaykunata atipananchikpaq ima, yanapallawasunmantaq.

10. Asipayasqas, qhatiykachasqas kaspa, ¿imatá ruwasunchik?

¹⁰ Apóstol Pablopis, churanaykuta muchuq cristianosman kikillantataq nirqa. Pay jinata qillqarqa: “Munani ari allinta kawsakunaykichejta, Cristoj evangelionman jina; [...] uyariyta munani qankuna sinchʼita sayashasqaykichejta uj sonqolla, uj yuyaylla, ujllapi kallpakuspa evangeliota creesqaykichejpi. Contraykichejpi kajkunamanta ama manchachikuychejchu ni imapi”, nispa (Fili. 1:27, 28). Ñuqanchikpis, Jeremiasjina, ñawpa tiempomanta cristianosjina ima, willayninchikta juntʼanapaq, tukuy atiyniyuq Jehovapi atienekunanchik tiyan. Asipayasqas, qhatiykachasqas ima kaptinchik, Jehová ñuqanchikwan kachkasqanta yuyarikuna. Jeremiasta, wak hermanosta ima, kallpacharqa chayqa, ¿manachu ñuqanchiktapis kallpachallawasunmantaq? Chayrayku Diosmanta mañakuna, uyarinawanchikpi atienekuspa. Jinamanta chʼampayninchikta mana manchachikuspa atipanapaq, kallpachawasqanchikta chayri ‘chʼawkiyawasqanchikta’ rikusunchik. Yanapayninwanqa, tʼukuna imasta ruwayta atisunchik (Hechos 4:29-31 ñawiriy).

11, 12. a) ¿Imaynatá astawan runasman willasunman? b) ¿Imatá, 39 paginapi rikhuriq fotomanta yachakusunman?

¹¹ Imaynatachus Jeremías Diospaq llamkʼasqanta, Bibliapi ñawirisqanchikqa, sumaq willaqkuna kanapaq, imaymanamanta yanapawasun. Jeremiasqa, iskay chunka wata kuraqtaña profetajina llamkʼachkaspa, jinata nirqa: “Noqataj chayta qankunaman kutin kutinta [sutʼiyaymanta, NM] willarqaykichej. Qankunatajrí manapuni uyariwarqankichejchu”, nispa (Jer. 25:2, 3). Rikunchikjina Jeremiasqa, sutʼiyaymantapacha willayta qallariq. ¿Imatá chaymanta yachakunchik? Achkha qutuchakuykunamanta hermanosqa, sutʼiyaymantapacha maymantachus autos lluqsinku chaykunapi, estaciones de metro nisqapi ima, Diosmanta runasman willanku. Wakin hermanostaq, campopi chakra runasman sutʼiyaymantapacha willanku. ¿Imaynasmantawantaq chiqa sunqu Jeremiasjina willamusunman? Willayman lluqsinapaq tantakuyman maychus horanpi chayanapaq, ¿manachu allin kanman tutamanta jatarikunanchik?

¹² Wakin lugarespiqa, tardenpi chayri tutayaykuchkaptin wasimanta wasi willamuyqa may sumaq. Wakin hermanosqa, gasolineraspi, restaurantespi, wak lugarespi ima, maykunapichus tuta pʼunchay llamkʼanku chaykunapi willanku. Ñuqanchikrí, ima horapichus runasta wasinkupi taripasunman chay horasta, chayri maypichus astawan runa tarikun chayman willaq rinapaq, ¿tiempochakusunmanchu?

13, 14. a) ¿Imaynatá Jeremiaspa ruwasqan, Diosmanta yachakuyta munaqkunaman kutinapaq yanapawanchik? b) ¿Jeremiaspa ima ruwasqantaq, nisqanchikta juntʼanapaq yanapawanchik?

¹³ Wakin kutisqa, Jehová, Jeremiasta templop punkunpi, chayri llaqtap punkunpi willananta kamachirqa (Jer. 7:2; 17:19, 20). Ajinamanta astawan runasman willaq, imaraykuchus may riqsisqa runas, ranqhaqkuna ima, chaynintapuni puriq kanku; wakin kutitaq, ichá sumaqta entiendechinanpaq wakinwan kutin kutita parlaq. Jeremías jinata ruwasqanmanta, ¿manachu Diosmanta yachakuyta munaqkunaman kutinanchik kasqanta yachakunchik?

¹⁴ Jeremiasqa, willayninwan runasta salvayta atisqanta yacharqa. Juk kutiqa, Diospa nisqanta runasman mana willaq riyta atisqanrayku, amigon Baructa kacharqa (Jeremías 36:5-8 ñawiriy). ¿Imaynatá Jeremiasjina ruwasunman? Pillamanpis kutinanchikta niptinchik, ¿kutinchikchu? Bibliamanta yachakuyta munaqman chayri yachakuqman mana kutiyta atiptinchik, ¿pillatapis cuentanchikmanta kachanchikchu? Jesús nirqa: “Parlayniykichejqa kay jina kachun: Arí, arí, nispa” (Mat. 5:37). Imatachus nisqanchiktaqa, juntʼananchikpuni tiyan, imaraykuchus chiqata parlaq Diosta yupaychanchik (1 Cor. 14:33, 40).

15, 16. a) ¿Imatataq achkha hermanos Jeremiasjina astawan runasman willamunankupaq ruwanku? b) ¿Imatataq Chilepi juk hermana ruwasqanmanta yachakunchik, mayqinchus 40 paginapi rikhurin chaymanta?

¹⁵ Jeremiasqa, Babiloniapi presochasqa judiosman, Jehovap “allin nisqa[sninwan]” juk cartata apachirqa. Chaypitaq, Jehová paykunata llaqtankuman kutichinpunanta nispa kallpacharqa (Jer. 29:1-5, 10). Ñuqanchikpis, Diospa nisqasninta runaman cartaniqta chayri telefononiqta willasunman. Karupi tiyakuq familiaresninchikman, chayri wak runasman pikunawanchus mana tinkukuyta atillanchikchu paykunaman, ¿manachu kikillantataq willasunman?

¹⁶ Jeremiasjina, willayninkuta allinta juntʼaq hermanosqa, may kusiyta tarinku. Chilemanta juk hermana, estación de metro nisqapi, juk warmiman Diosmanta willarqa. Chay warmiqa, Diosmanta uyarispa mayta kusikusqa, chayraykutaq chay hermanata wak pʼunchay wasinman rinanta nisqa. Chaywanpis hermanaqa, chay warmi maypichus tiyakusqanta, mana qillqasqachu. Chay warmiman yachachinanpuni kasqanta yachasqanraykutaq, Diosmanta yanapata mañakurqa. Qʼayantinqa, kikin horallatataq estación de metro nisqaman kutirqa, chaypitaq watiqmanta chay warmiwan tinkurqa. Chay kutipiqa, maypichus tiyakusqanta sumaqta qillqakurqa, chantá Bibliamanta yachachinanpaq wasinman rirqa. Diosqa, Supaypa saqra pachanta chinkachinqapuni, chaywanpis ruwasqankumanta pesachikuqkuna, allin willaykunapi iñiyta churaptinku salvakuyta atinqanku (Lamentaciones 3:31-33 ñawiriy). Chayrayku, ajina kananta yachaspa, tukuy sunqu willayninchikta juntʼana.

“ICHAPIS KASUSUNKUMAN, CHAY SAJRA RUWAYKUNANKUTATAJ SAQENKUMAN”

17. ¿Imaynamantá Jeremiasjina willayninchikpi ruwasunman?

¹⁷ Jehovaqa, llaqtanmanta mana pipis wañunanta munarqachu. Payqa, Jerusalén thuñikunanmanta chunka wata ñawpaqta, Jeremiasniqta nirqa, israelitasta Babiloniamanta kutichimunanta. Bibliapi nin: “Paykunataqa waqaychasaj, kay jallpʼamantaj kutichimusaj. Kaypajqa paykunata allinta sayachisaj, manañataj urmachisajchu; paykunata plantaykusaj, manañataj jaykʼajpis paykunata tʼirasajchu”, nispa. Chayrayku Jeremías, Israelman jinata nirqa: “Jamoj watasniykipaj qanqa atinkiraj allin imasta suyayta”, nispa (Jer. 24:6; 26:3; 31:17). Payqa, Jehovajina runasmanta yuyarqa, chayrayku paypa nisqasninta runasman tukuy sunqu kayjinata willarqa: “Jucha ruwasqasniykichejta, sajra kawsayniykichejta ima saqeychej”, nispa (Jer. 35:15). Tʼukuriy, ¿imaynasmantataq runaspa allinninkuta munasqaykita rikuchiwaq?

18, 19. a) ¿Imaraykutaq allin willaykunata willamunchik? b) ¿Jeremiaspa ima ruwasqantataq japʼiqakunanchik tiyan?

¹⁸ Jeremías runasta mayta munakusqanqa, ni jaykʼaq pisiyarqachu. Payqa, Jerusalén thuñisqa kasqantawanpis, runasmanta khuyakusqanta rikuchillarqapuni (Lamentaciones 2:11 ñawiriy). Judiosqa, paykuna kikinku llakiyta maskʼakurqanku; chaywanpis Jeremiasqa, mana nirqachu: “¡Nirqaykichikcharí!”, nispa. Astawanpis, paykunamanta mayta llakikurqa. Ñuqanchikpis, mana willamuna kasqanta yachasqanchikrayukullachu willamunanchik tiyan. Willayninchikqa, Diosta, paypa rikchʼayninman ruwasqa runa masinchikta ima, mayta munakusqanchikta rikuchinan tiyan.

¹⁹ Jehovamanta sutʼinchaq kayqa, mana ni imawan kikinchakunchu. Jeremiaspis jinallatataq yuyarqa, chayrayku qillqarqa: “Parlamushawajtiyki, chay parlasqaykita mikhukorqani, chaytaj sonqo qhallallay, kusiytaj sonqoy ukhupi kawarqa, imaraykuchus qampatamin kani Tata Dios”, nispa (Jer. 15:16). Allin willaykunaniqtaqa, astawan achkha runas kawsayta quq Diosta riqsinqanku, munakunqanku ima. Chayrayku Jeremiasjina, sunqu kʼajaywan, munakuywan ima, willananchik tiyan.