Cristiano Kausayninchej tantakuypaj referencias
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
2 AL 8 DE SEPTIEMBRE
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA SALMOS 79–81
Jehovaj sutinta jatunchana
Tatanchej Jehovaqa preciowan rantiwanchej
¿Imaynatá Jehovaj sutinta munakusqanchejta rikuchisunman? Kausayninchejwan. Jehovaqa llimphu kausayniyoj kananchejta munan (1 Pedro 1:15, 16 leey). Ajinata kausakuspaqa, payllata yupaychasunchej, tukuy sonqotaj kasukusunchej. Qhatiykachasqa kaspapis, Jehová kamachiwasqanchejman jina kausakunapaj kallpachakunchej. Ajinamantataj sutinta jatunchanchej (Mat. 5:14-16). Llimphu kausayniyoj kaspaqa, rikuchinchej Satanás llulla kasqanta, Diospa kamachiykunasnintaj allinninchejpaj kasqanta. Juchasapas kasqanchejrayku, imapipis pantasunpuni. Chay kajtintaj juchanchejmanta pesachikuna, tukuy atisqanchejtataj kallpachakuna Jehovaj sutinta manaña chʼichichanapaj (Sal. 79:9).
Romanos 10:13 | “Pillapis Señorpa sutinta wajakojqa salvasqa kanqa”
Bibliapi Jehovaj sutinta oqharinata nispaqa, mana chay sutita rejsinallamantachu, nitaj Diosta yupaychashaspa chay sutita oqharinallamantachu parlashan (Salmo 116:12-14). Astawanpis Diospi atienekunamanta, paymantataj yanapata mañakunamanta parlashan (Salmo 20:7; 99:6).
Jesucristoqa Diospa sutinta jatunpaj qhawarqa. Chayrayku mañakuyta yachachishaspa ajinata qallarerqa: “Cielopi kashaj Tatayku, sutiyki jatunchasqa kachun”, chayri “llimphuchasqa kachun”, nispa (Mateo 6:9). Jesusqa yachachillarqataj Jehovata rejsinanchej, kasukunanchej, munakunanchej ima kasqanta, ajinamanta wiñaypaj kausakuyta atinanchejpaj (Juan 17:3, 6, 26).
Sumaj yachachiykunata maskʼana
it-2-S pág. 127 párrs. 5, 6
José
Josejpa sutin jatunpaj qhawasqa karqa. Tukuy Jacobpa wawasninmantaqa José aswan rejsisqa karqa, aswan jatunpaj qhawasqataj. Chayrayku wakin kutis sutinta oqharej kanku tukuy Israel ayllusmanta parlanankupaj, chayri chunka ayllusninmanta parlanankupaj (Sl 80:1; 78:67; Am 5:6, 15; 6:6). Sutenqa Bibliapi wakin profeciasmanta parlanapaj oqharikullantaj. Ezequiel mosqoypi jina rikusqan profeciapeqa José iskay jinasta jallpʼata japʼinanta nerqa (Eze 47:13). Chay profeciapi nillarqataj “Jehová Chaypi Kashan” nisqa sutiyoj llajtapi ujnin punku Josepaj kananta (Eze 48:32, 35). Jehová Dios llajtanta ujchananmanta parlaj profeciapeqa, Joseta ujnin kamachejta jina oqharin Israel nacionpa ujnin partepaj, ujnin partepajtaj Judata kamachejta jina oqharin (Eze 37:15-26). Abdiaspa profecianpitaj nerqa “Josejpa miraynenqa” ‘Esaujpa mirayninta’ chinkachejkunamanta ujnin kananta (Abd 18). Zacariaspa profecianpitaj nin Jehovaqa ‘Josejpa familianta salvananta’ (Zac 10:6). Diospa llajtan Israelmanta parlaspataj, nisunman ajllasqa cristianosmanta parlaspa Efraín aylloj cuentanmantaqa José ayllu rikhurin (Ap 7:8).
Apocalipsis 7:8 versiculopi Josej ayllunmanta parlasqanqa entiendechiwanchej Jacob wañuy patapi kashaspa imatachus nisqan ajllasqa cristianospipis juntʼakusqanta. Chayrayku yuyarikuna ‘Jacobta yanapaj atiyniyojmanta’, nisunman Jehová Diosmanta. Payqa “sumaj michej” Jesucristota kachamorqa kausayninta “ovejasninrayku” qonanpaj (Jn 10:11-16). Chantapis Jesusqa ‘cimientoj esquina rumin’, chay patapitaj Diospaj templon sayachisqa kashan, nisunman ajllasqa cristianos (Ef 2:20-22; 1Pe 2:4-6). Jesusqa michejtaj esquina rumitaj, tukuy atiyniyoj Dioswantaj kashan (Jn 1:1-3; Hch 7:56; Heb 10:12; Gé 49:24, 25, kikinchay).
9 AL 15 DE SEPTIEMBRE
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA SALMOS 82–84
Jatunpaj qhaway Jehová Diospaj llankʼayta atisqaykita
¿Imatá yachakusunman phawaj animalesmanta?
Jerusalenpi tiyakojkunaqa phichitankasta sumajta rejsej kanku. Phichitankasqa wasispa techo urasninpi thapachakoj kanku. Salomonpa templonpipis thapachakorqanku. Ichapis, chay lugar allin karqa sapa wata irpasninta uywananpaj.
Corejpa ujnin wawan 84 Salmota qhelqarqa. Payqa uj semanata sapa sojta killa Diospa templonpi sirverqa. Chaypitaj rikoj phichitankaj thapasninta. Chayrayku payqa munarqa imaynatachus uj phichitanka Diospa templonpi kausakoj, ajinata tukuy tiempo Diospa templonpi sirviyta. Nerqataj: “Tiyakuna wasiykeqa manchay kʼachitu, Tukuy Atiyniyoj Tata Dios. May jinatapuni wañurini Temploykej patiosnimpi kaymanta. Phichitankaspis, para pʼisqospis altaresniyki qayllapi wasita tarinku, chaypi irpitasninkupaj thapachakunankupaj, Tukuy Atiyniyoj Tata Dios, Reyníy, Diosníy”, nispa (Salmo 84:1-3). Noqanchej, wawasninchej ima, ¿Diosta yupaychajkunawan tantakuyta munanchejchu, chaytataj jatunpajchu qhawanchej? (Salmo 26:8, 12).
Kusisqa kausanapajqa, atisqallanchejta ruwana
Ichapis machuyasqaykirayku chayri onqoykunarayku, manaña anchata Diospaj llankʼayta atinkichu. Juchʼuy wawasniyoj kajtiykitaj, ichapis manaña ñaupaj jina sapallayki Bibliamanta sumajta yachakuyta atinkichu, chayri wawasniykita sumajta qhawanaykirayku, manaña sumajta tantakuykunapi yachachiykunata uyarinkichu. Chaywanpis, ichapis imatachus manaña ruwayta atisqaykipi astawan tʼukushanki, imatachus ruwayta atisqaykipi yuyanaykimantaqa.
Israel suyumanta uj levitaqa, ajina kasharqa. Payqa, watapi iskay semanata templopi llankʼayta atispapis, tukuy tiempo chayllapipuni kayta munarqa. Chayta munasqanqa, may allin karqa, chaywanpis, ni jaykʼaj templopi jinata kayta atinmanchu karqa (Sal. 84:1-3). ¿Imataj chay levitata mana anchata llakikunanpaj yanaparqa? Kay jinata yuyasqan: “Uj pʼunchayllapis patiosniykipi kayqa aswan sumaj, waranqa pʼunchaykunata karupi kanamanta nisqaqa” (Sal. 84:4, 5, 10). Noqanchejpis kikillantataj, imatachus ruwayta atisqanchejpi tʼukurinanchej tiyan, mana imatachus manaña ruwayta atisqanchejpichu.
Jehová Diospaj may munasqa kanchej
Jehová Diosninchejqa, yachan onqosqa kashajtinchej imaynachus kashasqanchejta. Chayrayku paymanta yanapata mañakuna, ama anchata phutikunapaj. Chantapis Bibliapi churachisqan kʼacha palabrasta maskʼana. Ima versiculoschus Jehová Dios munakuwasqanchejmanta parlan, chaykunata astawan leerina. Chayta ruwaspaqa, reparasunchej payqa tukuy sonqo sirvejkunapaj may kʼacha kasqanta (Sal. 84:11).
Sumaj yachachiykunata maskʼana
it-1-S pág. 1183 párrs. 1, 2
Mana tatayoj wawas
Jehová Diosqa “mana tatayoj” palabrata oqharej israelitas wajcha wawaspaj justiciata ruwapusqankuman jina, chayri mana ruwapusqankuman jina. Imajtinchus mana piniyojkunaqa fácil qonqanapaj jina kanku. Israelitas sumajta Jehovata yupaychajtinkoqa mana tatayoj wawasta sumajta cuidaj kanku. Jinapis Diosmanta karuchakorqanku, justiciata qʼewispataj wajcha wawasmanta qonqaporqanku. Chayrayku Israel nacionnintinpi ñakʼariylla, llakiylla ima kaj (Sl 82:3; 94:6; Isa 1:17, 23; Jer 7:5-7; 22:3; Eze 22:7; Zac 7:9-11; Mal 3:5). Jehovaj maldicionnenqa chayan pikunachus mana tatayoj wawasta sufrichinku chaykunaman (Dt 27:19; Isa 10:1, 2). Jehová Diosqa nin mana tatayoj wawasman kutikusqanta, paykunata yanapasqanta, paykunaj tatankutaj kasqanta (Pr 23:10, 11; Sl 10:14; 68:5). Jehová Diosqa cheqan justiciata wajcha wawaspaj ruwan, paykunamanta khuyakun, llakiymanta samarinankupaj yanapan, kausachintaj (Dt 10:17, 18; Os 14:3; Sl 146:9; Jer 49:11).
Uj cristiano Jesuspa discipulonpunichus manachus kasqanqa, yachakun llakiypi tarikojkunata khuyakusqanpi, nisunman tatanku wañupojtinku chayri qosanku wañupojtinku. Jesuspa discipulon Santiagoqa kayta nerqa cristianosman: “Tata Diosninchejpa qhawayninpi mana chʼichiyoj llimphu yupaychayqa kay jina: wajcha wawasta, viudasta llakiyninkupi yanapay, kay mundowantaj mana chʼichichakuy”, nispa (Snt 1:27).
16 AL 22 DE SEPTIEMBRE
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA SALMOS 85–87
Orakoyqa aguantanapaj yanapawanchej
¿Jehovaj jatun kayninta lliphipichishankichu?
Chantapis Diospa jatun kayninta lliphipichinapajqa, “mana saykʼuspa Diosmanta mañaku[napuni]” (Rom. 12:12). Arí, munasqanman jina yupaychanapaj yanapata mañakunanchej tiyan. Chantá espíritu santonta, aswan sinchʼi creeyta, juchapi mana urmanapaj kallpata, “cheqa kaj palabrata maychus kajta yachachi[napaj]” yachayta ima, qonawanchejta mañakuna (2 Tim. 2:15; Mat. 6:13; Luc. 11:13; 17:5). Imaynatachus uj lloqallitu tatanpi atienekun, ajinallatataj Tatanchej Jehovapi atienekuna. Payta allinta yupaychanapaj mañakojtinchejqa, yanapanawanchejmanta mana iskayrayanachu. Nitaj mañakusqanchej phiñachinanta yuyanachu. Astawanpis jatunchanapaj, agradecekunapaj, chʼampaykunata atipanapaj yanapanawanchejta ima mana manchachikuspa mañakuna. Sutinta jatunchanapajpis mañakunallataj (Sal. 86:12, 13; Sant. 1:5-7).
¿Imaynatá Jehová oracionesninchejman kutichiwanchej?
(Salmo 86:6, 7 leey). Davidqa sutʼita yacharqa Jehová mañakuykunasninta uyarisqanta, kutichisqantataj. Qanpis chaymanta ama iskayrayaychu. Kay yachaqanapi yachakunchej jina Jehovaqa yachayta qowasunpuni, llakiykunata aguantanapajpis necesitasqanchej kallpata qowasun. Yachakullarqanchejtaj Jehovaqa hermanosnejta yanapawasqanchejta, payta mana yupaychaj runasnejtapis yanapallawasqanchejtataj.
Ichapis Jehovaqa mana munasqanchejman jinapunichu mañakuykunasninchejman kutichiwasun, jinapis kutichiwasunpuni. Jehovaqa necesitasqanchejtapuni qowasun, maychus tiemponpitaj. Chayrayku orakunallapuni Jehová oracionesninchejman kutichinawanchejta yachaspa. Jehovaqa kunan cuidawasunpuni, qhepamantaj tukuyninchejman ‘munasqanchejta qowasun’ (Sal. 145:16).
Sumaj yachachiykunata maskʼana
it-1-S pág. 551 párr. 5
Sonqo
“Tukuy sonqo” Diosta yupaychana. Sonqonchej mana sayarparinanpajqa, tukuy imitan lugarninpi kanan tiyan. Diosninchejtapis tukuy sonqo yupaychananchej tiyan. Jinapis ichá iskay sonqolla payta yupaychashasunman. Davidqa kay jinata Jehovamanta mañakorqa: “Yanapaway sutiykita tukuy sonqo manchachikunaypaj”, nispa (Sl 86:11). Uj runaqa waj imasta munapayasqanrayku chayri manchikusqanrayku iskay sonqolla Diosta yupaychayta qallarinman. Iskay sonqolla kasqanraykutaj mana kusisqachu Diosta yupaychanman (Sl 119:113; Ap 3:16). Uj runa mana tukuy sonqochu pimanpis sayasqa kajtenqa, iskay patronesta sirviyta munanman, siminmantaqa ujta ninman, sonqonwantaj wajta yuyanman (1Cr 12:33; Sl 12:2). Jesusqa mana manchachikuspa nerqa, chay jina puraj uyasta Dios mana allinpajchu qhawasqanta (Mt 15:7, 8).
23 AL 29 DE SEPTIEMBRE
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA SALMOS 88, 89
Jehovaqa may sumaj kamachej
Jehovallata sumaj kamachejninchejta jina qhawana
Chantapis Jehovaqa, cheqan kajman jinapuni kamachin. Chayrayku Paylla kamachinawanchejpaj derechoyoj. Jehovallataj nerqa: “Noqaqa kay pachapi imatapis ruwani khuyakuywan, justiciawan, cheqa kaywantaj, imaraykuchus chaymin kusichiwan”, nispa (Jer. 9:24). Jehová Diosqa leyesta churapuwajninchej. Payqa mana runaspa leyesninkuta valechinchu, imachus cheqan kasqanta ninanpaj. Runasman leyesta qosqantaj, cheqan kajman jinapuni kashan. Bibliaqa nin: “Kamachina tiyanaykeqa justicia patapi, cheqan kaj patapi ima sayachisqa”, nispa. Chayrayku mana iskayrayasunmanchu paypa leyesnin, yuyaychaykunasninpis cheqan kajman jinapuni kasqanmanta (Sal. 89:14; 119:128). Satanastajrí mana atinchu cheqan kausayta apamuyta. Uyanpis kanraj, Jehová Dios mana allintachu kamachisqanta ninanpaj.
Jehovallata sumaj kamachejninchejta jina qhawana
Jehovaqa, mana uj sajra capataz jinachu kamachin. Paypa kamachisnenqa mana watasqa jinachu kanku, astawanqa kusisqas kanku (2 Cor. 3:17). Davidqa Jehovamanta nerqa: “Ñawpaqempeqa jatun kaynin kʼancharishan. Atiywan, kusiywan ima tiyakunampeqa kashan”, nispa (1 Cró. 16:7, 27). Uj salmista Etán sutiyoj nerqa: “Sutiykita yupaychaj aylloqa kusikuyniyojmin, Tata Dios, pikunachus uyaykej kʼanchasqampi purinku, chaykuna. Sutiykipi tukuy pʼunchay kusikonqanku; cheqan kasqaykiwan pataman oqharisqa kanku”, nispa (Sal. 89:15, 16).
Jehová Dios may kʼacha kasqanpi astawan tʼukurisun chayqa, astawan reparasun paypa kamachisqan may sumajpuni kasqanta. Uj salmista jinataj nisun: “Uj pʼunchayllapis patiosniykipi kayqa aswan sumaj, waranqa pʼunchaykunata karupi kanamanta nisqaqa”, nispa (Sal. 84:10). Jehovaqa ruwawarqanchej. Chayrayku payqa allinta yachan kusisqa kanapaj imatachus necesitasqanchejta. Chaykunatataj mana michʼakuspa qowanchej. Jehová tukuy ima kamachiwasqanchejqa allinninchejpajpuni. Chayrayku payta tukuy imapi kasukunapaj kallpachakuspaqa, kusisqapuni kasunchej (Isaías 48:17 leey).
Diospa Reinonpi sinchʼita creenachej
Jehovaqa ñaupa tiempomanta Israel llajtaj reynin Davidwan tratota ruwarqa (2 Samuel 7:12, 16 leey). Jehovaqa Davidman mirayninmanta Mesías jamunanta nerqa (Luc. 1:30-33). Chay tratota Davidwan ruwasqanpitaj ima familianejtachus Mesías jamunanta astawan sutʼincharqa. Jehovaqa Davidpa mirayninmanta kajlla, Reinonpi kamachinanpaj “wakichisqa” rey kasqanta nerqa (Eze. 21:25-27). Davidpa kamachiynenqa, Jesusnejta “wiñaypaj sayanqa”. Chantapis “miraynenqa wiñaypaj sayachisqa kanqa, kamachina tiyanantaj kallanqapuni inti jina” (Sal. 89:34-37). Cristoj kamachiynenqa ni jaykʼaj sajraman tukonqachu, ruwasqasnintaj wiñaypaj kanqanku.
Sumaj yachachiykunata maskʼana
“Qanllamin atienekunapaj jina kanki”
Hebreopi qhelqasqas nisqanman jina, mana wasanchaj runaqa munakusqan runaman ujchaykukun, ima kajtinpis yanapallanpuni. Chaytataj mana obligasqa jinachu ruwan. Mana wasanchaj runaqa munakuyniyoj kasqanrayku mana pitapis wasanchanchu. Chayrayku mana wasanchaj runaqa atienekunapaj jinapuni. Uj salmistaqa killa sapa tuta llojsimusqanrayku nerqa, killaqa “cheqa testigo jina” kasqanta (Salmo 89:37, sutʼinchaynin). Chayrayku killaqa atienekunapaj jina. Jinapis mana nisunmanchu killaqa mana wasanchaj kasqanta, imaraykuchus killaqa mana munakuyniyojchu.
Bibliapi nisqanman jina, mana wasanchaj runaqa munakuyniyoj. Mana wasanchaj runaqa wajkunamanta llakikun, chaytaqa mana saqespa ruwallanpuni, manataj wayra jinachu cambian. Wayraqa cambiasqanrayku mar qochapi yakusta kayman jaqayman apaykachan. Mana wasanchaj runaqa ima llakiy kajtinpis mana cambianchu.
30 DE SEPTIEMBRE AL 6 DE OCTUBRE
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA SALMOS 90, 91
Unayta kausanaykipaj Jehovapi atienekuy
Unayta kausayta munaspa tukuy imata ruwanku
Wakin cientificoslla yuyanku mana viejoyanapaj tratamientosta ruway, aswan unayta kausanapaj yanapawasqanchejta. Runasqa unayta kausakuyta suyakushanku 1801 watas chaynejmantapacha. Chaypajtaj ninku llimphuchakuna kasqanta, millay onqoykunamanta jarkʼakuna kasqanta, jampista ujyana kasqanta, vacunachikuna kasqantataj. Wakin doctorestaj ninku runasqa maychus kajllata kausasqanchejta.
3.500 watas jinaña Moisés nerqa: “Qanchis chunka watasllata kawsayku, aswan kallpayojkunataj pusaj chunkata. Chay jina kawsayniyoj kayqa llakiyllata, ñakʼariyllata apamun. Sapa wata imata jina ripun noqayku jinallataj”, nispa (Salmo 90:10). Runas tukuy imata unayta kausanankupaj ruwajtinkupis, Moisés nin jina pisi watasllata kausanchej.
Jinapis wakin animales, wakin sachʼaspis aswan unayta kausayta atinku. Chayta yachaspa runasqa ichapis nisunman: “¿Imajtintaj runas qanchis chunka watasllata chayri pusaj chunka watasllata kausanchej?”, nispa.
wp19.1 pág. 5, recuadro
¿Imataj Diospa sutin? ¿Pitaj Diosta ruwarqa?
Ashkha runas chayta yachayta munanku. Ichá qanpis yachayta munallankitaj. Ni imapis jinallamanta rikhurinchu chayqa, ¿pitaj Diosta ruwarqa?
Ashkha científicos ninku, cielopis jallpʼapis mana jinallamantachu rikhurisqanta. Bibliapis ñaupaj versiculonpi chayllatataj niwanchej. Chaypi nin: “Qallariypeqa Dios cielotawan, kay pachatawan ruwarqa”, nispa (Génesis 1:1).
Estrellaspis planetaspis, mana jinallamantachu rikhurinku. Imallapis ruwajniyojpuni. Manachus Diosninchej chay tukuy imasta ruwanman karqa chayqa, ni ima kanmanchu karqa, ni noqanchejpis. Tukuy imapis qallariyniyojpuni. Chayrayku tukuy imata Diospuni ruwarqa. Payqa may atiyniyoj, mana rikukoj cuerpoyoj, sutintaj Jehová (Juan 4:24).
Biblia niwanchej: “Manaraj orqos ruwasqa kashajtin, nitaj kay pacha, cielopis kashajtin, wiñaymanta wiñaykama qan Dios kanki” (Salmo 90:2). Diostaqa mana pipis ruwarqachu, payqa wiñaymantapachapuni karqaña. Paytaj qallariypi tukuy imata rikhuricherqa (Apocalipsis 4:11).
Jehovaj munakuynin yanapawanchej manchikuyninchejta atipanapaj
Satanasqa yachan kausayta may jatunpaj qhawasqanchejta. Payqa nin kausananchejraykoqa imatapis qonapaj jinalla kasqanchejta, Jehovatapis wasanchanallanchejta (Job 2:4, 5). Chayta nispataj llullakushan. Satanasqa wañuchinanpaj atiyniyoj kasqanrayku, wañuyta manchachikusqanchejmanta valekuspa Jehovamanta karunchachiyta munawanchej (Heb. 2:14, 15). Wakin kuteqa Satanás runasta apaykachan nichinawanchejpaj, Jehovaj testigollanpuni kajtinchejqa wañuchinawanchejta. Wakin kutitaj Satanasqa onqoykusqanchejmanta valekuspa Jehovamanta karunchachiyta munawasunman. Ichapis doctores, mana testigo familiaresninchejpis matʼiwasunman yawarta churachikunanchejpaj. Chaytaj Diospa leyninpa contranpi kashan. Chayri ichá pillapis niwasunman uj tratamientota ruwachikunallanchejta, Bibliaj yuyaychaykunasninpa contranpi kashajtinpis.
Ni pipis wañuyta munanchejchu. Jinapis yachanchej wañupojtinchejpis Jehovaqa munakunallawanchejtapuni (Romanos 8:37-39 leey). Jehovaj amigosnin wañupojtinkupis, paypa yuyayninpeqa kausashallankupuni (Luc. 20:37, 38). Payqa maytapuni amigosninta kausarichiyta munashan (Job 14:15). Jehovaqa Wawanta kachamorqa ‘wiñay kausayniyoj kananchejpaj’ (Juan 3:16). Yachanchej Jehovaqa mayta munakuwasqanchejta, cuidawasqanchejtapis. Chayrayku onqosqa kajtinchejpis chayri wañuchinawanchejta niwajtinchejpis, mana paymanta karunchakunchejchu. Astawanqa payman qayllaykunchej sonqochanawanchejpaj, yachayta qonawanchejpaj, kallpachanawanchejpajpis. Chayta ruwarqanku hermananchej Valeria, qosanwan ima (Sal. 41:3).
Sumaj yachachiykunata maskʼana
¿Sapa uj runatachu uj ángel jarkʼan?
Bibliaqa mana ninchu sapa ujninchejta uj ángel jarkʼawasqanchejta. Jesusqa angelesmanta nerqa: “Ama mayqentapis kay juchʼuykunamanta pisipaj qhawaychejchu. Noqa niykichej, cielopi kaj angelesninkoqa, cielopi kashaj Tataypa ñaupaqellanpipuni kashanku”, nispa (Mateo 18:10). Jesusqa kayta nispa mana nisharqachu sapa uj runata uj ángel jarkʼashasqanta. Manaqa ángeles Diospa kamachisninta munakusqankumanta parlasharqa. Chayrayku Diospa kamachisnenqa mana kausayninkuta wañuypataman churankuchu, uj ángel jarkʼananta yuyaspa.
Jinapis chayqa mana ninayanchu ángeles mana yanapayta atiwasqanchejta (Salmo 91:11). Wakin runasqa angelesnejta Dios jarkʼasqanta, yanapasqanta ima ninku. Ñaupaj yachaqanapi Kenneth sutiyoj runamanta parlarerqanchej, paypis ajinallatataj nerqa. Ichapis payqa chayta nispa cheqallanta parlasharqa. Ashkha kutispi Jehovaj testigosnenqa reparanku ángeles predicacionpi yanapashasqankuta. Angelesta mana rikusqanchejrayku, mana niyta atisunmanchu imaynatapunichus Jehová Dios angelesnejta runasta yanapashasqanta. Ichá yuyasunman Jehová Dios imaymanallamantapis yanapawasqanchejta, chaymanta agradecekuytaj mana juchachu (Colosenses 3:15; Santiago 1:17, 18).
7 AL 13 DE OCTUBRE
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA SALMOS 92–95
Jehovata sirveyqa may sumajpuni
Jóvenes, Jehová Diospaj astawan llankʼaychej
Joven, Jehová Diospaj astawan llankʼanaykipaj kallpachakunayki tiyan. Imajtinchus chayta ruwaspalla payman rikuchinki mayta agradecekusqaykita, qanrayku tukuy imata ruwasqanmanta. Uj kuti uj salmista, jinata nerqa: “Patapi Kaj Tata Dios, ancha sumajpuni qanman graciasta qonaykoqa”, nispa. Chantá nillarqataj: “Tata Dios, ruwasqasniykiwan kusichiwanki; makisniykej ruwasqasnenqa kusichiwanku”, nispa (Sal. 92:1, 4). Joven, ama qonqaychu Jehová Dios kausayta, Palabranta, hermanostawan qosusqanta. Amallataj qonqaychu paypi creenaykipaj yanapasusqanta, uj sumaj kausaytataj qosunanta. Chaykunamantataj agradecekuwaj, paypaj astawan llankʼanaykipaj kallpachakuspa. Chantapis chayta ruwaspaqa payman astawan qayllaykunki.
¿Pí jinataj yuyashanchej?
Jehová Diospis uj tata jinallataj kusisqas kausakunanchejta munan (Isa. 48:17, 18). Chayrayku Palabranpi niwanchej imatachus ruwanata imatachus mana ruwanata, imaynatachus llimphu kausayniyoj kanata, imaynatachus wajkunawan allinta kausakunata ima. Chantapis munan pay jina yuyananchejta, nisqasnintataj kasukunanchejta. Chaytaj allinninchejpaj. Chayrayku Bibliaj nisqasninta kasukojtinchejqa, Jehová Dios jina yuyasunchej, allin kajtapunitaj ruwasunchej (Sal. 92:5; Pro. 2:1-5; Isa. 55:9). Chantapis Jehová Diosta kasukuspaqa kusisqa kausakusunchej (Sal. 1:2, 3). Chayrayku nisunman Jehová Dios jina yuyayqa allinninchejpaj kasqanta.
Jehová Diospaj may munasqa kanchej
Viejoyapushanchejña chaypis, Jehová Diospaj llankʼayta atinchejraj (Sal. 92:12-15). Ichapis Jehová Diospaj pisillata llankʼasqanchejta, chayri ashkha imasta mana ruwayta atisqanchejta yuyanchej. Jinapis Jesusqa yachachiwarqanchej, chay ruwasqanchejta Jehová Dios may sumajpaj qhawasqanta (Luc. 21:2-4). Chayrayku ama llakikunachu imatachus mana ruwayta atisqanchejmanta. Imaraykuchus Jehová Diosmanta wajkunaman willariyta atinchejraj, hermanosninchejpaj mañakuyta atinchej, wajkunatapis Diosta sirvinallankupajpuni kallpachayta atinchej. Jehová Diosninchejqa paywan khuska llankʼasqanchejta nin. Chaytataj nin mana uj imata ruwasqanchejraykuchu, manaqa payta tukuy sonqo kasukuyta munasqanchejrayku (1 Cor. 3:5-9).
Sumaj yachachiykunata maskʼana
Diospa yachaynenqa mana tukukuyniyoj
Apóstol Pabloqa Jehovalla yachayniyoj kasqanmanta nerqa: “Diospa bendicionesnenqa may chhikapuni. Yachayninpis, imastachus yachasqanpis mana tukukuyniyoj. Imatachus ruwasaj nisqanpis mana yachay atina, jinallataj ñankunasninpis mana rejsiy atina”, nispa (Romanos 11:33). Kay versiculopi nin jina, Pabloqa mayta tʼukorqa Diospa yachayninmanta. Griego parlaypi “mana tukukuyniyoj” palabrasqa, uj runata yuyachinman uj ukhu juskʼupi, mayqenpatachus pampan mana rikukunchu chaypi. Ajinallataj Diospa yachayninwanpis, chaymanta ashkhata yachakuspapis manapuni yachasunmanchu imayna yachayniyojchus Dios kasqanta, nillataj jaykʼajpis yachasunmanchu imastapunichus yachasqanta (Salmo 92:5). Chayta yachayqa reparachiwanchej mana imapischu kasqanchejta.
14 AL 20 DE OCTUBRE
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA SALMOS 96–99
Sumaj willaykunata willaychej
w11-S 1/3 pág. 6 párrs 1, 2
¿Qué son las buenas nuevas?
LOS cristianos deben predicar las “buenas nuevas del reino”, es decir, explicar a la gente que el Reino de Dios es un gobierno que regirá la Tierra con justicia. Y en la Biblia también se habla de “las buenas nuevas de salvación”, “las buenas nuevas de Dios” y “las buenas nuevas acerca de Jesucristo” (Salmo 96:2; Romanos 15:16; Marcos 1:1). Entonces, ¿qué son las buenas nuevas?
En pocas palabras, abarcan las enseñanzas que transmitió Jesús y sobre las cuales escribieron sus discípulos. Antes de subir al cielo, Jesús mandó a sus seguidores: “Vayan [...] y hagan discípulos de gente de todas las naciones, bautizándolos en el nombre del Padre y del Hijo y del espíritu santo, enseñándoles a observar todas las cosas que yo les he mandado” (Mateo 28:19, 20). Así que además de hablarles a las personas sobre el Reino, el verdadero cristiano debe esforzarse por formar nuevos discípulos de Cristo.
brwp120901
¿Imataj Juicio Pʼunchaypi kanqa?
Ashkha runas ninku: “Juicio Pʼunchaypeqa, may chhika almas Diospa ñaupaqenpi sayanqanku juzgasqa kanankupaj. Allin kajta ruwajkunaqa cieloman renqanku, sajra kajta ruwajkunarí infiernopi castigasqa kanqanku”, nispa. Paykunaqa kay dibujopi rikukusqanman jina kananta yuyanku. Jinapis Bibliaqa nin, Juicio Pʼunchayqa uj tiempo kasqanta, chaypitaj tukuy ima kay jallpʼapi allinchakunanta (Salmo 96:13). Diosqa Jesusta Juezta jina churan, paytaj tukuy runaspaj justiciata ruwanqa (Isaías 11:1-5; Hechos 17:31 leey).
w12 15/9 pág. 12 párrs. 18, 19
Waranqa watasta chantá wiñaypaj allin kausay kanqa
Satanaswan runas chʼaukiyachikojtinku, Jehovalla kamachej kasqanman churanakojtinku imataj, manaña kikinchu karqa. Chaywanpis Cristoj kamachiynenqa, 1914 watamantapacha, watejmanta ujchasqa kanapaj, allinpi kausakunapaj ima llankʼashan (Efe. 1:8-10). Cristoj Waranqa Watas Kamachiyninpeqa, niraj rikusqanchej imasta juntʼakojta rikusunchej. Chaymantataj “tukukuy” chayamonqa, nisunman Cristoj Waranqa Watas Kamachiynin tukukaponqa. ¿Imataj chantá kanqa? Jesusqa “kamachina tukuy atiyta [...] janaj pachapi, kay pachapipis” japʼejtinpis, mana Jehovaj kamachina tiyananta qhechuyta munanchu, imaraykuchus mana payllapichu yuyan. Astawanqa llampʼu sonqowan “reinota Dios Tataman jaywaponqa”. Cristoqa atiyta japʼisqanta, “Dios Tata jatunchasqa kanampaj” apaykachanqa (Mat. 28:18; Fili. 2:9-11).
Chay tiempokamaqa, Reinoj kamachiyninpi kajkuna mana juchayoj runasña kanqanku. Paykunaqa, Jesús jina tukuy sonqo, llampʼu sonqowantaj Jehovallata kamachejninkuta jina qhawanqanku. Jatun pruebapitaj, chayta sutʼita rikuchinanku kanqa (Apo. 20:7-10). Chantataj tukuy oqharikoj runas, ángeles ima, wiñaypaj chinkachisqa kanqanku. Chayqa, ¡may kusiy kanqa! Imajtinchus tukuy, uj familia jinalla Jehovata kusiywan jatunchanqanku, pichus “tukuy kaj chhikata kamachenqa” (Salmo 99:1-3 leey).
Sumaj yachachiykunata maskʼana
it-1-S pág. 412
Takiy
‘Mosoj takiy’ palabrasqa mana Salmosllapichu rikhurin manachayqa rikhurillantaj Isaiaspa qhelqasqanpi, apóstol Juanpa qhelqasqanpipis (Sl 33:3; 40:3; 96:1; 98:1; 144:9; 149:1; Isa 42:10; Ap 5:9; 14:3). Bibliapi mayqen partespichus mosoj takiy palabras rikhurin chaypaj ñaupa versiculosninta qhepan versiculosnintawan leerispaqa, sutʼita reparanchej chay mosoj takiytaqa, takej kanku Jehová tukuy atiyniyoj kamachej jina uj imata ruwasqantawan. Chayta reparasunman Salmo 96:10 versiculopi chaypi nin : “Jehová Diosqa Reyña”, nispa. Chay mosoj takiypeqa parlan imastachus Jehová ruwasqanmanta may jatun kamachej kasqanta rikuchinanpaj, chaytaj cieloman, jallpʼamanpis may kusiyta apamusqanta nin (Sl 96:11-13; 98:9; Isa 42:10, 13).
21 AL 27 DE OCTUBRE
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA SALMOS 100–102
Jehová mayta munakususqanmanta agradecekuy
¿Imaynatá bautizakunaykipaj wakichikuwaj?
Jehovata munakusqaykeqa imamantapis aswan sumajpuni (Proverbios 3:3-6 leey). Payta tukuy kallpaykiwan munakunki chayqa, ima llakiy kajtinpis payta sirvillankipuni. Bibliaqa ashkha kutispi nin Jehovaqa kamachisninta munakusqanta. Chaytaj niyta munan Jehovaqa ni jaykʼaj kamachisninta saqerparinanta, nisunman paykunata munakunallantapuni (Sal. 100:5). Qantaj Diospa rijchʼayninman jina ruwasqa kanki (Gén. 1:26). Chanta, ¿imaynatataj chay kikin munakuyllatataj rikuchiwaj?
Ñaupajtaqa agradecekuyta yachanayki tiyan (1 Tes. 5:18). Sapa día kayta tapurikuy: “¿Imaynamantataj kunan día Jehová munakuwasqanta rikuchiwan?”, nispa. Orakushaspataj chay imasmanta agradecekuy. Reparay Jehovaqa munakususqanrayku allin imasta qanpaj ruwapususqanta, imaynatachus apóstol Pablo repararqa ajinata (Gálatas 2:20 leey). Chantá tapurikuy: “Noqarí, ¿munanichu Jehovaman munakuyniyta rikuchillaytataj?”. Jehovata munakusqaykeqa yanapasonqa ima tentaciontapis atipanaykipaj, ima problema kajtinpis aguantanallaykipajpuni, Diosta yupaychaypi ruwanastapis ruwanallaykipajpuni. Ajinamanta sapa día rikuchinki Tatayki Jehovata munakusqaykita.
“Yuyaynillaykichejpipuni kaychej, rijchʼarisqastaj kaychej”
Kaykunamanta sumajta jarkʼakunanchej tiyan: coqueteaymanta, anchata tomaymanta, anchata mikhuymanta, sonqota nanachinapaj jina parlaymanta, sajra imasta qhawaspa kusirikuymanta, pornografiamanta chayri chaykunaman rijchʼakoj imasmanta (Sal. 101:3). Enemigonchej Diabloqa imaynallamantapis Jehovamanta karunchaytapuni munashawanchej (1 Ped. 5:8). Mana allinta qhawarikojtinchejqa, yuyayninchejman, sonqonchejmanpis mujuta jina tarpuykunman envidiakuyta, mana honrados kayta, munapayayta, chejnikuyta, jatunchakuyta, phiñasqallapuni kayta ima (Gál. 5:19-21). Ichapis chaykunaqa qallariypi mana ancha sinchʼichu kankuman. Pero chaykunata mana sonqonchejmanta usqhayllata tʼirasunmanchu chayqa, wiñallanqankupuni venenoyoj plantaman jina tukunankukama, mana allinmantaj chayachinawanchejkama (Sant. 1:14, 15).
¿Jehová niwasqanchejta kasukusunchu?
¿Imaynatá llullata yachachejkunata qhesachasunman? Paykunataqa, mana napaykunchejchu, nitaj wasinchejman wajyarinchejchu. Chantapis mana librosninkuta ñawirinchejchu, nitaj telepi paykunata qhawanchejchu, Internetpi qhelqasqankutapis mana ñawirinchejchu nitaj chaymanta imatachus yuyasqanchejtapis qhelqanchejchu. ¿Imaraykú? Ñaupajtaqa, “cheqa Señor Tata Diosni[nchejta]” munakusqanchejrayku. Chayrayku Diospa Palabranwan churanakoj imasta nisqankutaqa, mana uyarillaytapis munanchejchu (Sal. 31:5; Juan 17:17). Chantapis llajtanta munakusqanchejrayku. Chaypeqa Diospa sutinta, ima niytachus munasqanta ima, Jallpʼapaj imatachus ruwayta munasqanta, maypichus wañusqakuna kasqankuta, wañusqaspaj ima suyakuychus kasqanmanta ima yachakunchej. Chay kʼacha yachachiykunata ñaupaj kutirayku sutʼinchawajtinchej, mayta kusichiwasqanchejmanta yuyarikunchejchá. Chayrayku llullata yachachejkunaj yachachiykunasninku, Diospa llajtanpi yachakusqanchejman churanakunankuta mana saqenanchejchu tiyan (Juan 6:66-69).
Llullata yachachejkunataqa, mana kasunanchejchu tiyan nitaj qhatinanchejchu tiyan. Imaraykuchus chʼaki pujyus jina kanku. Paykunata kasukojkunaqa, may llakiypi rikukonqanku. Chayrayku noqanchejqa, Jehovaman, llajtanman ima, cheqa sonqosllapuni kasun. Diospa llajtanpeqa, ni jaykʼaj llakiypi rikukunchejchu, Diospa Palabranmantataj mikhunata jina ashkhata qowanchej (Isa. 55:1-3; Mat. 24:45-47).
Sumaj yachachiykunata maskʼana
it-2-S pág. 629
Pelícano
Pelicanoqa piliman rijchʼakun, sumajta sajsaykuspataj chʼin lugaresman riyta yachan, chaypitaj phutiyta utirayan umanta lijrasnin ukhuman satʼiykuspa, karumantapachataj yuraj rumipis kanman jina rikukun. Pelicanoqa ajina llakiyta unayta kikin lugarpi utin. Chayrayku salmistaqa may jinapunichus llakiynin kasqanta reparanapaj kayta nerqa: “Chʼinnejpi utirayaj pili jina kani”, nispa (Sl 102:6). Kaypeqa “chʼinnejpi” nispa mana tʼajra lugaresmantachu parlashan, manaqa maypichus mana runas tiyakunkuchu chay lugaresmanta parlashan. Ichapis yaku qochas kaypi jaqaypi kan chay lugaresmanta parlasharqa. Chay jina lugaresqa kan Jordán wayqʼomanta norte ladonpi. Kunankamataj pelicanosqa chaypi uj tiempota qhepakunku. Israel nacionpeqa kinsa clase pelícanos tiyan. Pelícano vulgarqa aswan ashkha tiyan (Pelecanus onocrotalus). Pelícano ceñudowan, pelícano africanowantaj pisilla kanku (Pelecanus crispus, Pelecanus rufescens).
Pelicanosqa chʼin lugarespipuni kayta munanku mana ni pi runapis qayllaykunanpaj, chaypi thapachakun, runtusninta ojllan, pescadosta japʼiraytawantaj ripun. Pelícanos ajina chʼin lugarespi kayta munasqankurayku, pelicanostaqa Bibliapi uj chʼin lugarwan kikinchan. Profeta Isaiasqa Edom llajta chʼin lugarman tukunanta ninanpajqa, nerqa jatun picoyoj pilis chayri pelícanos chaypi thapachakunankuta (Isa 34:11). Profeta Sofoniastaj nerqa jatun picoyoj pilis chayri pelícanos, Ninivej pilaresnin chaypi puñunankuta. Chaywantaj nisharqa Nínive llajta chʼinpacha saqerparisqa kananta, ni pi runataj chaypi tiyakunanta (Sof 2:13, 14).
28 DE OCTUBRE AL 3 DE NOVIEMBRE
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA SALMOS 103, 104
“Yuyarikun jallpʼalla kasqanchejta”
Jehová jina mana nisqanchejtapunichu valechina
Jehovaqa kʼumuykukoj sonqo kasqanrayku, khuyakojtaj kasqanrayku mana nisqantapunichu valechin. Payqa Sodoma llajtamanta may sajra runasta chinkachinanpajña kashajtin, kʼumuykukoj sonqo kasqanta rikucherqa. Jehovaqa angelesninwan Lotman nichimorqa orqosman ayqekunanta. Lottaj manchachikorqa chayman ayqekuyta, chayrayku Jehovamanta rogarikorqa paytawan familiantawan Zoarman ayqekojta saqenanta. Chay llajtitatapis Diosqa chinkachinallantaj karqa. Jehovaqa Lotta niyta atinman karqa nisqanman jinapuni ruwananta. Jinapis mana chaytachu ruwacherqa. Payqa Lotpa mañakusqanta uyarerqa, Zóar llajtitata manaña chinkarpachinanchu kajtinpis (Gén. 19:18-22). Ashkha watasninmantaj Jehovaqa Ninivepi tiyakoj runasta khuyakorqa. Payqa profeta Jonasta kacharqa, chay llajtayojkunata nimunanpaj juchankurayku llajtankupis paykunapis chinkarparichisqa kanankuta. Pero ninivitas arrepientekojtinku Jehovaqa paykunamanta khuyakorqa, llajtankutapis manaña chinkarparicherqachu (Jon. 3:1, 10; 4:10, 11).
Sansón jina Jehovapi atienekuna
Sansón pantasqanrayku llakiypi rikhurejtinpis, Jehovaj munayninta juntʼananpaj kallpachakullarqapuni. Ichá noqanchejpis pantasqanchejrayku cheqanchasqa kasun, chayri uj ruwayta pierdesun. Jinapis Jehovata sirvinallanchejpuni tiyan. Kayta yuyarikuna: Jehovaqa perdonanawanchejpaj wakichisqa kashan (Sal. 103:8-10). Pantajtinchejpis, Jehovaqa Sansonman jina atiyta qowasun munayninta ruwanapaj.
Michael sutiyoj joven hermanomanta parlarina. Payqa siervo ministerial karqa, precursor regulartaj, chantapis tukuy atisqanta Jehovapaj llankʼasharqa. Jinapis juchapi urmarqa, chayraykutaj congregacionpi ruwanasninta pierderqa. Pay nin: “Chay kutikamaqa Jehovapaj tukuy atisqayta ruwasharqani. Jinallapi niña ni imata Jehovapaj ruwayta aterqanichu. Yacharqani Jehová mana saqerparinawanta. Jinapis piensarej kani ñaupajta jina Jehovaj sumaj amigon kayta atinaytachus manachus, congregacionpipis ñaupajta jina ruwanasniyoj kayta atinaytachus manachus”, nispa.
Jinapis Michaelqa ñaupajllamanpuni rerqa. Pay nin: “Jehovaman astawan qayllaykunaypaj kallpachakorqani. Chaypajtaj tukuy sonqo Jehovamanta mañakoj kani, estudiaj kani, chaypitaj tʼukurej kani”, nispa. Tiemponman Michaelqa watejmanta congregacionpi ruwanasninta japʼerqa. Kunanqa anciano, precursor regulartaj. Pay nin: “Hermanos, astawanraj ancianos yanapariwasqanku, kallpachariwasqankupis reparachiwarqa Jehová munakullawasqantapuni. Kunanqa watejmanta Jehovata llimphu sonqowan sirviyta atini. Chantapis kunanqa sutʼita reparani, Jehovaqa pillatapis perdonayta atisqanta sichus tukuy sonqo arrepientekun chayqa”, nispa. Noqanchejpis Michael jinallataj sutʼita yachanchej, juchapi urmajtinchejpis Jehovapaj watejmanta llankʼayta atisqanchejta, bendicionesnintataj japʼinanchejta. Pero chaypajqa tukuy atisqanchejta kallpachakunanchej tiyan cambianapaj, Jehovapitaj atienekunallapajpuni (Sal. 86:5; Pro. 28:13).
Imatachus ruwayta munasqanchejta juntʼayta atinchej
Ichá imatachus ruwanaykita nikusqaykita juntʼayta munashanki, jinapis mana atishallankichu. Jina kajtenqa ama desanimakuychu. Aswan juchʼuy imasta ruwanapajpis tiempo necesitakun, kallpachakunanchejtaj tiyan. Chayta ruwanaykipaj kallpachakushallankipuni chayqa, sutʼita rikuchinki Jehovaj amigon kayta jatunpaj qhawasqaykita, allin kajtapunitaj payman qoyta munasqaykitapis. Jehovaqa kallpachakusqaykita allinpaj qhawan, manataj mañasunkichu mana atisqaykitaqa (Sal. 103:14; Miq. 6:8). Chayrayku imastachus ruwayta munasqaykeqa atinaykipaj jinalla kanan tiyan, juntʼanaykipaj jinataj. Ruwayta munasqayki ajina kashan chay, ¿imatá ruwawaj juntʼanaykipaj? Qhepan parrafospi chayta qhawarisun.
Sumaj yachachiykunata maskʼana
Ruwananpaj atiynin: “Diosqa ruwarqa cielota, jallpʼata”
Jehovaj ruwasqasninmanta, ¿imatá yachakunchej? Jehovaj ruwasqasninta qhawarispaqa mayta tʼukunchej. Uj salmista nerqa: “Jehová Diosníy, ruwasqasniykeqa may chhika. [...] Jallpʼaqa ruwasqasniykiwan juntʼa kashan”, nispa (Salmo 104:24). Chayqa jinapuni. Biólogos nisqaqa ninku kay jallpʼapi tukuy clase animalitos uj millonmanta astawan kasqanta. Jinapis paykunaqa mashkha milloneswanrajchus kasqanmanta parlaspa mana uj yuyayllaman chayankuchu. Jehovaqa may yachayniyoj, atiyniyojtaj mosoj imasta ruwananpaj, tukuy clasecitotataj ruwananpaj. Runatajrí chay imasta mana ruwayta atinchu.