Qhariwarmi kausayniykita Jehová jarkʼananta saqey

1, 2. 1) ¿Imaraykutaj 24.000 israelitas Sumaj Jallpʼaman mana yaykorqankuchu? 2) ¿Imatá chaymanta yachakusunman?

NIRAJ Sumaj Jallpʼaman yaykushaspa may chhika israelitas “Moabmanta warmiswan khuchichakuyta qallarerqanku”. Chayraykutaj Jehová, 24.000 israelitasta wañuracherqa. Paykunaqa unaytaña Sumaj Jallpʼaman yaykuyta suyakusharqanku, yaykunankupaj jinaña kashajtinkutaj juchallikusqankurayku wañuchisqas karqanku (Núm. 25:1-5, 9).

² Chayta ruwasqankoqa “qhelqasqa[...] kashan noqanchej yachaqakunanchejpaj ama paykuna jina ruwananchejpaj, kay qhepa pʼunchaypi kawsa[sqanchejrayku]” (1 Cor. 10:6-11). Kay qhepa pʼunchaykunapi Diospa kamachisnenqa mosoj pachaman yaykunanchejpaj jinaña kashanchej (2 Tim. 3:1; 2 Ped. 3:13). Llakikunapaj jinataj wakin hermanosninchej sajra imasmanta mana jarkʼakusqankurayku khuchichakuypi urmanku. Chayraykutaj ashkha llakiykunapi rikukunku, manapuni pesachikojtinkutaj wiñay kausayta mana japʼenqankuchu.

3. ¿Imaraykutaj casarasqa cristianos Jehovaj yuyaychayninta, jarkʼayninta ima necesitanku? (Patapi kaj dibujota qhawariy.)

³ Kay pachamanta runaspa sonqonpeqa khuchichakuylla kashan, chayraykutaj casarasqa cristianosqa ujchasqallapuni kanankupaj Jehovaj yuyaychayninta, jarkʼayninta ima necesitanku (Salmo 127:1 leey). Kay yachaqanapitaj imaynatachus chayta ruwanankuta yachakusunchej. Chaypajqa: 1) sonqonkuta jarkʼananku, 2) Diosman qayllaykunanku, 3) mosoj runa kaywan pʼachawan jina pʼachallikunanku, 4) purajmanta parlapayanarikunanku, 5) imastachus ruwanankuta casarasqa kausayninkupi juntʼananku ima tiyan.

SONQOYKICHEJTA JARKʼAYCHEJ

4. ¿Imata ruwasqankuraykutaj wakin hermanos khuchichakuypi urmarqanku?

⁴ ¿Imataj wakin cristianosta khuchichakuypi urmanankupaj tanqarqa? Imatachus qhawasqanku. Chayrayku Jesús nerqa: “Sichus pipis uj warmita qhawan munapayaspa chayqa, ñapis paywan sonqompi khuchichakunña”, nispa (Mat. 5:27, 28; 2 Ped. 2:14). Ashkha cristianos khuchichakorqanku millay khuchichakuykunata qhawasqankurayku, khuchichakuymanta librosta, revistasta ima leesqankurayku, chayri khuchichakuyman tanqaj millay imasta Internetpi qhawasqankurayku. Wakintaj urmarqanku uj qhari uj warmiwan imaynatachus puñuykusqankuta peliculaspi, telepi ima qhawasqankurayku. Wakinkunataj khuchichakuspa qhenchachakorqanku tutas machana wasisman risqankurayku, runas pʼachasninkuta ni imayoj kanankukama lluchʼukusqankuta qhawaj risqankurayku, tukuy imasninkuta qhaqochikoj risqankurayku ima.

5. ¿Imaraykutaj sonqonchejta jarkʼananchej tiyan?

⁵ Wakenqa khuchichakuyman urmanku qosallankupi chayri warmillankupi maskʼananku imasta wajkunapi maskʼasqankurayku. Kay sajra pachapi runasqa tukuy imata allillanpaj qhawasqankurayku, piwanpis qhariwarmi jina puñuykullanku. “Chʼawka” sonqoyoj kasqanchejrayku ichá waj qharita chayri waj warmita munapayayta qallarisunman (Jeremías 17:9, 10 leey). Jesús nerqa: “Sonqomanta llojsimun tukuy sajra yuyaykuna, runa wañuchiykuna, khuchichakuspa qhenchachakuykuna”, nispa (Mat. 15:19).

6, 7. 1) ¿Imataj kanman sonqonchejpi sajra munapayayninchejta saphichakojta saqejtinchej? 2) ¿Imá yanapawasun qhenchachakuypi mana urmanapaj?

⁶ Uj qhariwan, uj warmiwan sonqonkupi munapayayninku saphichakojta saqenku chayqa, ichapis iskayninku parlayta qallarinkuman imastachus qosallankuwan chayri warmillankuwan parlananku kasqanmanta. Chayta ruwaspataj astawan khuska kayta munanqanku, tukuy imatataj ruwanqanku sapa kuti tinkunankupaj. Ichapis yuyanqanku, kaymanta jinalla tinkusqankuta. Pisimanta pisitaj astawan munapayanakonqanku, ajinamanta niña sajra imasta qhesachanqankuchu. Chay munapayayninku wiñallajtinpunitaj, astawan khuska kayta munanqanku, ruwasqanku mana allinchu kasqanta yachaspapis (Pro. 7:21, 22).

⁷ Qallariypeqa parlarinallankupaj khuska kayta munaj kanku. Tiempo pasasqanman jinataj makisninkumanta japʼinakunku, muchʼanakunku, ojllanakunku, munakuyninkuta rikuchinakunku, pʼachanku ukhupi cuerponkuta llankhanakunku ima. Ajinamantataj imatachus qosallankuwan chayri warmillankuwan ruwananku karqa chay imasta ruwayta qallarinku. Millay imasta chejniyta yachakusqankoqa, ¡qhasillapaj karqa! Imaraykuchus sapa ujninku “sajra munaynin[kuwan] juchaman apa[chikunku]”. Chantá munapayayninku astawan wiñasqanrayku ‘juchallikunku’, nisunman qhariwarmi jina puñuykuspa qhenchachakunku (Sant. 1:14, 15). ¡May llakiy chaykama chayasqankoqa! Paykunaqa mana juchallikunkumanchu karqa, qhariwarmi kausayninkuta Jehová jarkʼananta saqenkuman karqa chayqa. Jehovaqa yachachiwanchej qhariwarmi kausayta jatunpaj qhawanata, Pay ujchasqanrayku. ¿Imataj yanapawasun Jehová jina qhariwarmi kausayta qhawanapaj?

JEHOVAMAN QAYLLAYKUYCHEJ

8. ¿Imaynatá Diosman qayllaykuy yanapawanchej?

⁸ (Salmo 97:10 leey.) Jehovaman qayllaykoyqa khuchichakuyman mana urmanapaj yanapawanchej. Kʼacha kaykunasninta astawan rejsispa, “munasqa wawasnin kaspa, payta qhawarispa kikinta” ruwanapaj kallpachakuspa, “munakuypi puri[spallapuni]” ima khuchichakuyman, millay kausayman ima mana urmasunchu (Efe. 5:1-4). Chayrayku qhariwarmisqa, “khuchichakojkunata, millayta purejkunata ima” ‘Dios juchachananta’ yachaspa, mana wasanchanakunankupaj kallpachakunanku tiyan (Heb. 13:4).

9. 1) ¿Imaraykú José mana khuchichakuy juchapi urmarqachu? 2) ¿Imatá Josemanta yachakusunman?

⁹ Wakin hermanosqa, mana testigo llankʼaj masisninkuwan anchata masichakusqankurayku millay imasta ruwayta niña juchapajchu qhawanku. Wakintaj llankʼayninkupi juchaman tanqasqa kanku. Ajinapi uj wayna José sutiyoj rikukorqa. Payqa llankʼashaspa repararqa patronninpa warmin munapayasqanta. Chay warmeqa sapa pʼunchay paywan puñuykuyta munaspa parlapayarqa. Uj pʼunchaytaj “Joseta pʼachanmanta japʼiykorqa: Puñuna, nispa”. Josetajrí usqhayllata ayqerqa, Jehovawan allinpi kasqanta mana chinkachiyta munasqanrayku. Llankʼayninmanta wijchʼojtinkupis, carcelman wisqʼaykojtinkupis, Jehová payta bendecillarqapuni (Gén. 39:1-12; 41:38-43). Kunanpis cristianosqa llankʼayninkupi, chayri waj lugarpi kashaspa sajra imasta qhesachananku tiyan warminkuta, chayri qosankuta mana wasanchanankupaj.

MOSOJ RUNA KAYWAN PʼACHAWAN JINA PʼACHALLIKUYCHEJ

10. ¿Imaynatá mosoj runa kaywan pʼachawan jina pʼachallikuy jarkʼawanchej?

¹⁰ Mosoj runa kaywan pʼachawan jina pʼachallikoyqa, qhariwarmi kajkuna ujchasqallapuni kanankupaj mayta yanapan, imaraykuchus chayqa “Diosman jina ruwasqa, cheqan kaypi, cheqamanta santo kaypiwan” (Efe. 4:24). Mosoj runa kaywan pʼachawan jina pʼachallikojkunaqa, “kay sajra pachaj munayninta” atipanku. ¿Imaynatá? “Khuchichakuyta, millay ruwayta, sajra imasta munapayayta, sajra kajta moqʼeyta” ima, atipanankupaj mayta kallpachakuspa (Colosenses 3:5, 6 leey). Apóstol Pablo ‘wañuchiychej ari qankunapi sajra imasta’ nispaqa, khuchichakuypi mana yuyanapaj tukuy imata ruwana kasqanta nisharqa. Chayta ruwaspaqa mana saqesunchu ni ima tanqanawanchejta, waj qharita chayri waj warmita munapayanapaj (Job 31:1). Jehovaj leyesninman jina kausakusqanchejrayku, sajra kajta chejniyta yachakunchej, ‘allin kajmantaj kʼaskanchej’ (Rom. 12:2, 9).

11. Mosoj runa kaywan pʼachawan jina pʼachallikuy, ¿imaynatá qhariwarmi kajkunata yanapan?

¹¹ Mosoj runa kaywan pʼachawan jina pʼachallikojqa “Ruwajnimpa rijchʼayninman jina mosojyachisqapuni kashan” (Col. 3:9, 10). Qosas, warmis ‘khuyakuyta, kʼacha kayta, llampʼu sonqo kayta, mana phiñakoj kayta, pacienciata’ ima rikuchenqanku chayqa, astawan ujchasqa kanqanku, Jehovapis paykunata bendicenqa (Col. 3:12). Chantapis allinta kausakonqanku ‘Cristoj sonqo tiyaykuynin sonqosninkupi kamachejtin’ (Col. 3:15). “Tukuy sonqo munanak[uspaqa]”, sapa ujninku “allinpaj qhawa[nakonqanku]” (Rom. 12:10).

12. ¿Imastaj qhariwarmista kusisqas kausakunankupaj yanapan?

¹² Uj qhariwarmita tapurerqanku kusisqa kausakunankupaj imaschus yanapasqanta. Sid sutiyoj qosa nerqa: “Munakuyta rikuchinaykupaj kallpachakuyku. Chantapis llampʼu sonqo kayqa may sumajllataj”, nispa. Sonja sutiyoj warmin nin: “Qhariwarmi kausaypi kʼacha kayqa may sumajpuni. Chantapis kʼumuykukoj kanaykupaj kallpachakuyku, chayta ruway mana atikullajtinpis”, nispa.

PURAJMANTA PARLAPAYANAKUYCHEJ

13. Casarasqa kajkuna ujchasqallapuni kanankupaj, ¿imatá ruwananku tiyan, imaraykutaj?

¹³ Casarasqas ujchasqallapuni kanankupajqa kʼachamanta, munakuywan parlapayanakunanku tiyan. Llakikunapaj jinataj, wakenqa waj runastaraj respetowan parlapayanku, wakintaj animalitusninkutaraj kʼachamanta parlapayanku. Casarasqa kajkuna ‘jaya sonqowan, phiñakuywan, rabiakuspa, qhaparqachaspa, contrankupi’ rimaspa parlapayanakunku chayqa, mana ujchasqallapuni kayta atenqankuchu (Efe. 4:31). Sapa kuti phiñanakunankumanta, chʼajwanankumanta imaqa, sonqosninkuta mana nanachinakuspalla kʼachamanta, munakuywan parlarikunanku tiyan (Efe. 4:32).

14. ¿Imatataj qhariwarmi kausaypi mana ruwanachu tiyan?

¹⁴ Bibliaqa “uj tiempo tiyan chʼinyanapaj”, nin (Ecl. 3:7). Chaytaj mana ninayanchu qhariwarmis mana parlapayanakunankuta. Alemaniamanta uj hermana nin: “Chʼinlla kayqa qosanchejpa chayri warminchejpa sonqonta nanachinman”, nispa. Chantá nillantaj: “Wakin kutisqa llankʼayrayku chayri saykʼusqa kasqanchejrayku mana chʼinlla kayta atinchejchu, chaywanpis mana imatapis parlarparinallachu. Imatapis parlarparispallaqa qosanchejpa chayri warminchejpa sonqonta nanachisunman. Chaytaj astawan llakichiwasunman”, nispa. Qhariwarmi kausaypi chʼampaykuna rikhurejtin, mana allinchanqankuchu qhaparinakuspa, chayri chʼinlla kaspa. Astawanpis ujchasqallapuni kanankupaj, uj yuyayllaman chayanankupaj imaqa mana chʼajwanankuchu tiyan.

15. Casarasqa kajkunata, ¿imaynatá yanapanman parlarinankupaj tiempochakusqanku?

¹⁵ Casarasqa kajkuna astawan ujchaykukunku imatachus yuyasqankumanta, imaynachus kashasqankumanta ima parlarinankupaj tiempochakuspa. Chantapis yuyarikuna, imatachus nisqanchejta, imaynatachus nisqanchejta ima qhawarikuna kasqanta. Chayrayku chʼampaykunapi rikukuspa munakuywan, kʼachallamanta parlarinanchej tiyan. Ajinamantataj qosanchej chayri warminchej uyarillawasun (Colosenses 4:6 leey). Chayrayku “maychus kajta parla[nachej]”, qosanchej chayri warminchej “yanapasqa ka[nanpaj]” jina (Efe. 4:29).

CASARASQAS IMATACHUS RUWANAYKICHEJTA JUNTʼAYCHEJ

16, 17. ¿Imaraykutaj casarasqa kajkuna sapa uj imaynachus kashasqankuta yachananku, qhariwarmi puñuykuyninkuta juntʼananku ima tiyan?

¹⁶ Chantapis casarasqa kajkunaqa astawan ujchaykukullankumantaj qosankoj chayri warminkoj allinninta maskʼaspa (Fili. 2:3, 4). Uj qosaqa imachus warminta llakichisqanta, imaynachus kashasqanta ima yachanan tiyan, chantapis “warminwan imatachus ruwananta” juntʼanan tiyan, warmipis ajinallatataj ruwanan tiyan (1 Corintios 7:3, 4 leey).

¹⁷ Llakikunapaj jina, wakin qosasqa warminkuman qhariwarmi puñuykuyninkupi mana munakuyninkuta, kʼachas kasqankuta ima rikuchinkuchu. Imaraykuchus wakin qosasqa chayta ruwaspa mana qharichu kasqankuta yuyanku. Chaywanpis Biblia nin: “Qosas sapa ujpis warmiykichejwan [allinta] kawsakuychej”, nispa (1 Ped. 3:7). Uj qosaqa warmin imaynachus kashasqanta, imachus llakichisqanta ima yachanan tiyan, imaraykuchus warmenqa mana puñuykunallanpajchu. Chantapis tukuy tiempo warminta munakojtin, warmenqa astawan kusiyta tarenqa qhariwarmi puñuykuyninkupi. Casarasqa kajkuna purajmanta munakuyninkuta rikuchinakonqanku chayqa, qhariwarmi kausayninkupi imatachus ruwanankuta juntʼanqanku.

18. ¿Imatá ruwankuman casarasqa kajkuna astawan ujchasqas kanankupaj?

¹⁸ Casadosqa ni imarayku wasanchanakunankuchu tiyan, chaywanpis mana munakuyninkuta rikuchinakuspaqa, ichá mayqennillankupis wajpi chayta maskʼanman (Pro. 5:18; Ecl. 9:9). Chayrayku Biblia casadosman yuyaychan: “Ama qankunaqa: Mana, nispa jarkʼanakuychejchu. Qhariwarmi parlarikuspa, ichapis pisi tiempollapaj saqewajchej”, nispa. ¿Imaraykú chayta nin? “Ama Kuraj Supay juchaman urmachi[nanpaj], mana kakuyta atisqa[nkurayku]” (1 Cor. 7:5). May llakiy kanman uj qosata chayri uj warmita, sajra munayninta mana atipayta atisqanrayku Kuraj Supay qhenchachakuypi urmachinanqa. Casarasqa kajkuna ujchasqallapuni kanankupajqa sapa uj “allinnillanta” maskʼananmantaqa, qosanpa chayri warminpa “allinnintapis” maskʼanan tiyan. Chantapis qosanta chayri warminta imachus llakichisqanta, imaynachus kashasqanta ima yachanan tiyan. Mana chayllachu, iskayninku imatachus ruwanankuta juntʼananku tiyan (1 Cor. 10:24).

UJCHASQALLAPUNI KANAYKICHEJPAJ KALLPACHAKUYCHEJ

19. 1) ¿Imatataj ruwananchejpuni tiyan? 2) ¿Imaraykutaj qhariwarmi kausayninchejta jarkʼananchej tiyan?

¹⁹ Mosoj pachaman yaykunanchejpaj jinaña kashanchej. Chayrayku ama Moab jallpʼapi 24.000 israelitas jina juchaman urmanachu. Imachus israelitaswan kasqanmanta parlaytawan Biblia nin: “Pichus sinchʼi sayasqanta yuyakojqa allinta qhawakuchun ama urmanampaj”, nispa (1 Cor. 10:12). Chayrayku qhariwarmi kausayninchejta jarkʼananchej tiyan, chantapis qosanchejta chayri warminchejta, Jehovata ima mana wasanchanachu tiyan (Mat. 19:5, 6). Kunanqa ni jaykʼaj jina, tukuy “atisqa[nchejta] kallpaku[nachej] Diospa ñawpaqempi mana juchayoj, mana kʼamina, paywan allimpi kawsakushaj tarisqa kana[nchejpaj]” (2 Ped. 3:13, 14).