Hechos (Ri xkibʼan ri apóstoles)
7 Pero ri kinimal sacerdotes xutaʼ che: «¿La qastzij ri kbʼix chawij?». 2 Ri Esteban xubʼij: «Qachalal y tatayibʼ, chitampeʼ ri kinbʼij. Ri nimalaj Dios xukʼut ribʼ chuwach ri qamam Abrahán are chiʼ kʼa kʼo na pa Mesopotamia y majaʼ na kopan pa Harán, 3 y xubʼij che: ‹Chayaʼ kan ri atinamit y ri awachalaxik y jat pa ri tinamit ri kinkʼut na chawach›. 4 Rumal riʼ ri Abrahán xel bʼi pa ri kulew ri caldeos y xkʼojiʼ na pa Harán. Y, are chiʼ xkam ri utat, ri Dios xubʼij che chi kel bʼi chilaʼ y kpe pa wa’ we ulew ri ix kʼo wi ix kamik. 5 Pero kʼo ta u herencia xyaʼik, ni jubʼiqʼ rulew jawiʼ kuya wi jun raqan. Pero ri Dios xubʼij che chi kuya na ri ulew che ri areʼ y chke ri ralkʼwal, paneʼ pa ri tiempo riʼ kʼo ta nijun ralkʼwal. 6 Xuqujeʼ, ri Dios xubʼij che chi ri e ralkʼwal kebʼe na pa jun ulew ri man kech taj y 400 junabʼ kbʼan esclavos chke y kbʼan kʼax chke chilaʼ. 7 Ri Dios xubʼij: ‹Kinqʼat na tzij puwiʼ ri tinamit ri kubʼan na esclavos chke›. Xubʼij chik: ‹Tekʼuriʼ keʼel na loq y kinkiqʼijilaj pa wajun lugar riʼ›.
8 »Xuqujeʼ ri Dios xubʼan jun pacto rukʼ ri Abrahán rech ri areʼ y juntir ri e ukʼojol kkibʼan circuncidar* kibʼ, rumal laʼ are chiʼ xkʼojiʼ ri Isaac, ri ukʼojol, chu ocho qʼij xubʼan circuncidar. Ri Isaac xkʼojiʼ ri ukʼojol Jacob, y ri Jacob xekʼojiʼ e 12 ukʼojol ri xeʼok qatiʼt qamam. 9 Ri rachalal ri José tiʼtot xkinaʼ chrij* y xkikʼayij bʼi pa Egipto. Pero ri Dios xkʼojiʼ rukʼ, 10 y xutoʼ chuwach ri kʼax xuriqo, xuya unojibʼal y xubʼano che xqaj chuwach ri faraón, ri rey re Egipto. Rumal laʼ ri faraón xuya bʼe che ktaqan pa Egipto y puwiʼ ronojel ri jastaq re. 11 Pero xopan jun tiempo che xpe jun nimalaj wiʼjal y kʼaxkʼolil pa Egipto y pa Canaán, y ri qatiʼt qamam kʼo ta chi jas kkitijo. 12 Pero ri Jacob xuto che kʼo ktijow pa Egipto rumal riʼ xeʼutaq bʼi ri ukʼojol chilaʼ, are waʼ ri nabʼe mul xebʼek. 13 Are chiʼ xebʼe chi chukamul, ri José xuqʼalajisaj ribʼ chkiwach ri e rachalal, y ri faraón xretaʼmaj chrij ri u familia ri José. 14 Rumal riʼ ri José xutaq ukʼamik ri Jacob ri utat y juntir ri e rachalaxik: e 75 winaq xeʼopanik. 15 Rumal riʼ ri Jacob xqaj bʼi pa Egipto y chilaʼ xkam wi, xuqujeʼ ri e ukʼojol chilaʼ xekam wi. 16 Xekʼam bʼi pa Siquem y xemuq kan pa ri muqbʼal che xuloqʼ ri Abrahán chke ri ukʼojol ri Hamor ri keʼel pa Siquem.
17 »Are chiʼ ya kopan ri tiempo kbʼantaj ri xubʼij kan ri Dios che ri Abrahán, xekʼiyar más ri u familia ri Jacob pa Egipto, 18 xok kʼu jun kʼakʼ rey pa Egipto ri retaʼm ta uwach ri José. 19 Ri jun rey riʼ xuchomaj ubʼanik kʼax chke ri qatiʼt qamam, xtaqanik rech ri e tat nan kekikʼaqaʼ kan ri alaj taq kineʼ rech kekamik. 20 Pa ri tiempo riʼ xkʼojiʼ ri alaj neʼ Moisés y sibʼalaj jeʼl kkaʼyik.* Y xa oxibʼ ikʼ xkʼiyisax kumal ri utat unan cho kachoch. 21 Pero, are chiʼ xwonobʼax kanoq, ri umiʼal ri faraón xukʼam bʼi rukʼ, jetaneʼ ral xubʼan che ukʼiysaxik. 22 Rumal riʼ ri Moisés xtijox rukʼ juntir ri kinojibʼal ri egipcios. Rumal laʼ, kʼo uchuqʼabʼ ri utzij y ri kubʼano.
23 »Pero, are chiʼ 40 chi ujunabʼ xbʼe che kilik ri e rachalal, ri e ralkʼwal ri Israel. 24 Are chiʼ xrilo che jun egipcio tajin kubʼan kʼax che jun chke ri rachalal, xutoʼ uwiʼ y xukamisaj kan ri egipcio. 25 Ri areʼ xuchomaj che ri e rachalal kkichʼobʼo che are ri Dios tajin kkojow che kitoʼik, pero je ta xkichomaj. 26 Chukabʼ qʼij xeʼuriqaʼ e kebʼ rachalal tajin kkichʼay kibʼ y xraj xujach kiwach. Xubʼij chke: ‹¿Jasche kixchʼojinik, iwachalal yaʼ iwibʼ?›. 27 Pero ri más tajin kchʼayanik xupuyij* ri Moisés y xubʼij che: ‹¿Jachin xatkojow che kʼamal bʼe y juez pa qawiʼ? 28 ¿La xa kawaj kinakamisaj jas xabʼan che ri egipcio iwir?›. 29 Are chiʼ ri Moisés xuta wariʼ, xanimaj bʼik y xbʼe pa taq ri ulew re Madián y chilaʼ xekʼojiʼ e kebʼ ukʼojol.
30 »Y are chiʼ qʼaxinaq chi 40 junabʼ, xbʼe pa ri desierto re ri juyubʼ Sinaí y chilaʼ xukʼut ribʼ jun ángel chuwach pa jun mat kʼix knikowik. 31 Ri Moisés xumay ri xrilo. Rumal laʼ xqebʼ che rilik y xuta ri uchʼabʼal ri Jehová* kubʼij: 32 ‹In ri ki Dios ri awatiʼt amam, ri Dios re ri Abrahán, re ri Isaac y re ri Jacob›. Are chiʼ xuta wariʼ ri Moisés xuxiʼj ribʼ y xbʼirbʼitik, xraj ta chik xkaʼy che ri jun mat kʼix. 33 Ri Jehová xubʼij che: ‹Chawesaj ri axajabʼ* rumal che at takʼal pa jun lugar santo. 34 Wilom ri kʼax kbʼan che ri nutinamit pa Egipto, nutom ri koqʼej, rumal laʼ xinpe che kitoʼik. Y at katintaq bʼi pa Egipto che kitoʼik›. 35 Pero ojer kanoq xkixutuj ri Moisés are chiʼ xkibʼij che: ‹¿Jachin xatkojow che kʼamal bʼe y juez pa qawiʼ?›. Pero pa jun mat kʼix ri Dios xukoj jun ángel rech kubʼij che ri Moisés che kukʼam na kibʼe y keresaj na lo ri utinamit pa Egipto. 36 Are chiʼ ri Moisés xeresaj loq xubʼan mayibʼal taq jastaq y milagros pa Egipto, pa ri mar Rojo y pa ri desierto are chiʼ xekʼojiʼ 40 junabʼ chilaʼ.
37 »Are waʼ ri Moisés ri xbʼin kan wariʼ chke ri ralkʼwal ri Israel: ‹Chkixoʼl ri iwinaq, ri Dios kuchaʼ na jun profeta chiwe ix junam wukʼ in›. 38 Are ri xkʼojiʼ kukʼ ri israelitas pa ri desierto, ri xril ri ángel y xtzijon rukʼ pa ri juyubʼ Sinaí y ri xkʼojiʼ kukʼ ri qatiʼt qamam. Ri Dios xubʼij kan ri kʼaslik utzij che rech kuqʼaxej chqe oj. 39 Ri qatiʼt qamam xkaj taj xkinimaj ri xubʼij. Xaneʼ xkixutuj y xkaj xetzalij pa Egipto 40 are chiʼ xkibʼij che ri Aarón: ‹Chabʼanaʼ jun qa Dios rech kukʼam qabʼe. Rumal che qetaʼm taj jas xukʼulmaj ri Moisés, ri xojresaj lo pa Egipto›. 41 Pa taq riʼ ri qʼij xkibʼan jun kityox junam rukʼ jun alaj wakax, xkiya sacrificio chuwach y xkibʼan jun nimaqʼij. 42 Rumal laʼ ri Dios xeʼuya kanoq y xuya bʼe chke kkiqʼijilaj ri qʼij, ri ikʼ y ri chʼumil, junam rukʼ ri xkitzʼibʼaj kan ri Profetas: ‹Winaq aj Israel, chwe ta yaʼ in xiya wi ri ofrendas y ri sacrificios che xibʼano are chiʼ xixkʼojiʼ 40 junabʼ pa ri desierto. 43 Y xikʼam bʼi ri kʼo wi ri dios Moloc y ri chʼumil che are ri dios Refán, are waʼ ri tyox xibʼano rech kiya kiqʼij. Rumal laʼ más naj kixintaq wi bʼi che Babilonia›.
44 »Are chiʼ ri qatiʼt qamam xekʼojiʼ pa ri desierto xkʼojiʼ ri Tabernáculo* kukʼ y ri Moisés xubʼan ri Tabernáculo junam rukʼ ri xukʼut ri Dios chuwach. 45 Y xkʼojiʼ kukʼ ri qatiʼt qamam y xkikʼam bʼik are chiʼ xebʼe rukʼ ri Josué pa ri ulew ri kʼo pa kiqʼabʼ ri winaq re nikʼaj chi tinamit, ri Dios xeresaj bʼi ri winaq riʼ pa ri ulew rech kekʼojiʼ kan ri qatiʼt qamam chuwach. Xkʼojiʼ kʼu na ri Tabernáculo kukʼ kʼa pa taq uqʼij ri David. 46 Ri David xqaj chuwach ri Dios, rumal laʼ xutaʼ chi kyaʼ bʼe che kubʼan jun rachoch ri u Dios ri Jacob. 47 Pero are ri Salomón xbʼanow ri ja. 48 Pero ri Nimalaj Dios kkʼojiʼ ta pa taq ja ri bʼanom kumal winaq. Junam rukʼ ri kubʼij ri Profeta: 49 ‹Ri Jehová xubʼij: ri kaj are ri nutem y ri uwach ulew are ri utakʼalibʼal waqan. ¿Jas ta kʼu ja kixkowinik kibʼan chwe? ¿Jawiʼ ta kʼu lo kinkʼojiʼ wi? 50 ¿La ma ta in xinbʼanow juntir ri jastaq?›.
51 »Achijabʼ sibʼalaj ko ri iwanimaʼ y kita ta chʼabʼexik, ri ix kiwaj taj kkʼam ibʼe rumal ri espíritu santo. Tajin kibʼan iwe jas ri xkibʼan ri iwatiʼt imam. 52 ¿La ma ta e juntir ri profetas xbʼan kʼax chke kumal ri iwatiʼt imam? Xkikamisaj yaʼ ri profetas ri xkiya ubʼixik ri upetik ri utzalaj* achi, ri achi riʼ xikʼayij ix pa kiqʼabʼ ri ukʼulel y xikamisaj. 53 Paneʼ xyaʼ ri Ley chiwe kumal ri ángeles, pero xinimaj taj».
54 Are chiʼ xkita ri xubʼij xeqʼaqʼar che koyowal, xkikaʼyej y xkimaj uquchʼuchʼexik* ri kiware chrij. 55 Pero ri espíritu santo kʼo puwiʼ ri Esteban, rumal laʼ xkaʼy cho ri kaj y xril ri unimal uqʼij ri Dios y ri Jesús takʼal pa ri uwikiqʼabʼ ri Dios. 56 Xubʼij kʼu ri Esteban: «¡Chiwilampeʼ! Kwil ri kaj jaqatalik y ri Ralkʼwal Winaq takʼal pa ri uwikiqʼabʼ ri Dios». 57 Tekʼuriʼ xkiraqaqej kichiʼ, xkitzʼapij ri kixikin y juntir xebʼe chrij. 58 Are chiʼ kesam chi bʼi pa ri tinamit, xkibʼukʼ che abʼaj. Ri achijabʼ ri xkimol tzij chrij, xkikʼam bʼi ri katzʼyaq y xekiya kan chuwach jun ala Saulo ubʼiʼ. 59 Are chiʼ tajin kkibʼukʼ che abʼaj, ri Esteban xubʼij: «Wajaw Jesús, kinjach ri nukʼaslemal pa aqʼabʼ». 60 Tekʼuriʼ xxukiʼk y ko xuraq uchiʼ, xubʼij: «Jehová, makʼajisaj kiwach rumal ri xkibʼano». Are chiʼ xbʼitaj wariʼ rumal, xkamik.*