KʼUTUNEM 13
«Chibʼanaʼ ronojel che unimarisaxik uqʼij ri Dios»
RI APÓSTOL Pablo xutzʼibʼaj wariʼ pa 1 Corintios 10:31: «We kixwaʼik, we kixukʼiʼanik, o we kʼo jun jasach chik kibʼano, chibʼanaʼ ronojel che unimarisaxik uqʼij ri Dios». Ri qajachom chi ri qakʼaslemal che ri Dios, oj kʼo pa jun chʼajchʼojalaj tinamit, rumal laʼ rajawaxik kqanimaj wajun pixabʼ riʼ rech kukʼam qabʼe y kqesaj uwach ri e ubʼantajik ri Jehová pa ronojel ri jastaq che kqabʼano y kqabʼij. Wariʼ kraj kubʼij che rajawaxik kqanimaj ri e sukʼ taq utaqanik che kʼo ubʼanik rukʼ ri tzʼaqatalaj ubʼantajik (Efes. 5:1, 2; Col. 3:10).
2 Junam kukʼ ri israelitas ojer, ri cristianos kbʼix chqe che rajawaxik oj chʼajchʼoj pa ronojel. Ri Pedro xubʼij: «Chibʼanaʼ jas ri alkʼwalaxelabʼ ri kenimanik. Mibʼan chik ri ojer taq irayibʼal ri xekʼojiʼ kan iwukʼ are taq man kʼo ta iwetaʼm. Xaneʼ jas ri Dios ri xixusikʼij, are tastalik, xuqujeʼ ri ix chixux tastalikalaj taq winaq pa ronojel ri kibʼano. Tzʼibʼatal kʼut kubʼij: ‹Chixux tastalikalaj taq winaq chrij ri etzelal rumal rech chi ri in in tastalikalaj Dios chrij ri etzelal›» (1 Ped. 1:14-16). Wariʼ kraj kubʼij che kqatzʼilobʼisaj taq qibʼ pa ri itzel taq jastaq y ri e makaj che e kʼo pa ri uwach Ulew, qatasom qibʼ che upatanexik ri Jehová (Éx. 20:5).
3 ¿Jas kqabʼano rech amaqʼel oj chʼajchʼoj pa ri qakʼaslemal? Rajawaxik kqanimaj ri e utaqanik y ri e upixabʼ ri Dios, che e kʼo pa ri uTzij (2 Tim. 3:16). Rumal che xqanikʼoj ri Biblia, xqetaʼmaj kʼi jastaq chrij ri Jehová y ri kubʼan che ubʼanik ri jastaq, y xqaj xojqebʼ más rukʼ. Xqilo che ri rajawaxik are kqaya pa nabʼe lugar ri jastaq re ri uQʼatbʼal tzij y kqabʼan pa qakʼaslemal ri kojutaq wi (Mat. 6:33; Rom. 12:2). Rech xqabʼan wariʼ, rajawaxik xqakʼex ri qakʼaslemal (Efes. 4:22-24).
OJ CHʼAJCHʼOJ PA RI QAKOJONIK Y PA RI QAKʼASLEMAL
4 Ri e taqanik y ri e pixabʼ re ri Dios jujun taq mul kʼax kqariq che unimaxik. ¿Jasche? Rumal che oj ajmakibʼ, rajawaxik kqakoj qachuqʼabʼ chuwach ri itzel taq qabʼantajik y ri itzel taq jastaq che kkibʼan ri winaq che e kʼo chqanaqaj. Xaq xuwi ta wariʼ, ri Satanás kukoj uchuqʼabʼ rech kojresaj kan pa ri utinamit ri Jehová. Kajwataj chuqʼabʼ che ubʼanik ri kqaj chuwach ri Dios. Ri Biblia kubʼij che kbʼan kʼax chqe rumal ri qasukʼilal, rumal laʼ kqamay taj we kqakʼulmaj wariʼ (2 Tim. 3:12). Are kʼu ri kʼax che kqariqo kukʼutu che tajin kqabʼan ri kraj ri Dios, rumal laʼ sibʼalaj kojkikotik (1 Ped. 3:14-16; 4:12, 14-16).
5 Ri Jesús tzʼaqat ri ukʼaslemal, are kʼu ri kʼax che xuriqo xukʼut chuwach jas kraj kubʼij unimaxik ri Dios. Xqaj ta pa ri e chapabʼal che xukoj ri Satanás chuwach y xurayij ta ri e jastaq re ri uwach Ulew. Kʼo ta jumul xuchomaj kibʼanik ri itzel taq jastaq (Mat. 4:1-11; Juan 6:15). Xunimaj ri utaqanik ri Jehová paneʼ itzel xil kumal ri winaq. Are chiʼ xa jubʼiqʼ chi kraj kkamik, xubʼij kan chke ri utijoxelabʼ che xuqujeʼ ri e areʼ kbʼan na kʼax chke. Y are wariʼ ri kʼulmatajinaq: ri cristianos kiriqom kʼi kʼax, are kʼu ketaʼm che ri Jesús xuchʼij ri kʼaxkʼolil, rumal laʼ kʼo ukowil kikʼuʼx (Juan 15:19; 16:33; 17:16).
6 Junam rukʼ ri qAjtij, rajawaxik kqanimaj ri e utaqanik ri Dios rech kqabʼan ta qe ri kkibʼan ri winaq. Wariʼ xuwi ta kraj kubʼij che kqanim ta qibʼ pa ri política y pa ri e chʼoj; xaneʼ xuqujeʼ rajawaxik che kqakoj qachuqʼabʼ che uxutuxik ri makaj che kkibʼan ri e winaq. Sibʼalaj nim kqil ri pixabʼ che kʼo pa Santiago 1:21: «Chiwesaj bʼik ronojel ri tzʼilol xuqujeʼ ronojel ri sibʼalaj iwetzelal. Minimarisaj iqʼij, chikʼamaʼ ri tzij ri tikom, ri kkuʼin che ukolik ri iwanimaʼ». Ri utzij ri Dios kopan pa ri qanimaʼ y pa ri qachomanik are chiʼ kqanikʼoj ri Biblia y kojbʼe pa ri e riqbʼal ibʼ. Are chiʼ kqabʼan wariʼ, kʼo ta jun mul kqarayij uwach ri jastaq che kutzujuj ri uwach Ulew. Ri Santiago xuqujeʼ xutzʼibʼaj: «¿La ma ta iwetaʼm chi jun ri krachilaj ri uwach ulew, are riʼ ukʼulel ri Dios? Jachin kʼu ri kraj krachilaj ribʼ rukʼ ri uwach ulew, kukoj ribʼ che ukʼulel ri Dios» (Sant. 4:4). Rumal wariʼ, ri Biblia kojutaq che unimaxik ri Dios y kqabʼan ta qe ri kkibʼan ri winaq.
7 Ri uTzij ri Dios kubʼij che utz taj kqabʼan jastaq che e kʼixbʼal rilik y ri tzʼil taq makaj: «Chibʼanaʼ jas ri taqal chiwe ix tastalik taq winaq che upatanixik ri Dios. Mibʼan kʼut makunik kukʼ ixoqibʼ achijabʼ, mibʼan tzʼilalaj taq jastaq, mirayij kʼiʼalaj jastaq. Tzʼilol kʼu waʼ che ri tastalikalaj utinimit ri Dios» (Efes. 5:3). Rumal laʼ kqaya ta bʼe che kojchoman chrij tzʼil taq jastaq, kʼixbʼal rilik, e xabʼibʼal, y kojtzijon ta chrij wariʼ. Rukʼ wariʼ kqakʼutu che nim keqil wi ri utaqanik ri Jehová, che e chʼajchʼoj y e sukʼ.
RAJAWAXIK CHE CHʼAJCHʼOJ RI QATZʼYAQ, RI QACHOCH, RI QACUERPO Y NIKʼAJ CHI JASTAQ
8 Ri cristianos ketaʼm che xaq xuwi taj rajawaxik che e chʼajchʼoj pa ri kikʼaslemal y pa ri kikojonik. Xaneʼ kkichʼobʼo che rajawaxik chʼajchʼoj ri kibʼaqil, ri katzʼyaq, ri kachoch y nikʼaj chik jastaq. Ri Jehová are jun chʼajchʼojalaj Dios, rumal laʼ xuya ri taqanik chke ri israelitas che rajawaxik kkichʼajchʼobʼisaj kibʼ. Junam rukʼ, oj kqaj che oj chʼajchʼoj rech kʼo ta jun tzʼil jastaq kuriq pa ri qakʼaslemal (Deut. 23:14).
9 Ri Biblia kubʼij che kʼo ubʼanik ri tastalikil rukʼ ri chʼajchʼojil che kubʼan jun winaq che ri ubʼaqil, ri rachoch, ri ratzʼyaq o jun chi jastaq. Jun kʼutbʼal, ri Pablo xutzʼibʼaj wariʼ: «Loqʼalaj taq wachalal, [...] chqesaj bʼaʼ pa ri qakʼaslemal konojel ri jastaq ri e tzʼil ri e kʼo pa ri qacuerpo xuqujeʼ pa ri qanimaʼ. Chqaxeʼj qibʼ chuwach ri Dios, rech kujux tastalik taq winaq pa ronojel» (2 Cor. 7:1). Rumal laʼ rajawaxik che ri cristianos keʼatin ronojel taq qʼij y kkichʼaj ri katzʼyaq. Paneʼ jalajoj kojriqitaj wi pa ri e jalajoj taq países, are kʼu wariʼ kraj taj kubʼij che mat kojkunik kqariq chʼipaq y joron rech kqajosqʼij qibʼ oj y ri e qalkʼwal.
10 Rumal che kojel che utzijoxik ri utzij ri Dios, ri qavecinos ketaʼm qawach. Rajawaxik chʼajchʼoj ri upam y ri uwach ri qachoch, rech jeriʼ utz kechʼaw ri winaq chqij. Konojel ri e kʼo pa ri familia kekunik ketobʼanik. Jun kʼutbʼal, are ri achijabʼ keʼilowik we kʼo rajawaxik ksukʼumax che ri ja y ri jastaq che kʼo chuwach. Sibʼalaj utz kilitajik we josqʼim uwach jun ja y utz bʼanom che ri e kotzʼiʼj e tikom chuwach. Ri e kʼamal bʼe pa ri familia che utz kkibʼan che ukʼamik kibʼe ri e kʼo pa ri kachoch xaq xuwi ta kekitoʼ pa ri kikojonik; xaneʼ xuqujeʼ kkilij ri uwo kachoch (1 Tim. 3:4, 12). Ri cristianas xuqujeʼ ketobʼan che rilik ri kachoch, más na ri kʼo chupam (Tito 2:4, 5). Ri e tat nan kekitijoj ri e kalkʼwal rech ketobʼanik y che e chʼajchʼoj, rech amaqʼel kkiya ri jastaq pa cholajil y kkijosqʼij ri upam ri kicuarto. Jeriʼ, konojel ri e kʼo pa ri familia kekunik kketaʼmaj ubʼanik ri chʼajchʼojil che are jun jastaq nim ubʼanik pa ri kʼakʼ uwach Ulew.
11 Kʼi chke ri e qachalal pa carro kebʼe wi are chiʼ kebʼe pa ri e riqbʼal ibʼ, y pa jujun taq lugar sibʼalaj rajawaxik che utzijoxik ri utzij ri Dios. Rajawaxik chʼajchʼoj y utz kkaʼyik. Junam rukʼ ri qachoch, rajawaxik kukʼutu che oj kʼo pa ri utinamit ri Jehová che tastalik y chʼajchʼoj. Xuqujeʼ, ri qaBiblia y ri kʼolbʼal qawuj che kqakoj che utzijoxik ri utzij ri Dios rajawaxik e chʼajchʼoj y utz kekaʼyik.
12 Xuqujeʼ kqakʼutu che nim kqil wi ri e taqanik re ri Biblia are chiʼ kqasukʼumaj qibʼ. ¿Jas qatzʼyaq riʼ kqakoj bʼik we kojbʼe che rilik jun winaq che nim ubʼanik? ¿La tzʼil, roqorik, latzʼ o utz ta kpetik? Je ta riʼ. Rumal laʼ, ¡sibʼalaj nim ubʼanik che utz kqabʼan che usukʼumaxik qibʼ chiʼ kqatzijoj ri utzij ri Dios o chiʼ kqaya jun asignación pa ri riqbʼal ibʼ rumal che ri chak che tajin kqabʼano rech ri Jehová! Ri kqabʼan che usukʼumaxik qibʼ kʼo kubʼan che ri kkichomaj ri winaq chrij ri qastzij qʼijilanik. Utz taj we kqakoj atzʼyaq che kubʼan kʼax che ri retaʼmabʼal kikʼuʼx ri e nikʼaj chik (Miq. 6:8; 1 Cor. 10:31-33; 1 Tim. 2:9, 10). Rumal laʼ, are chiʼ kqasukʼumaj qibʼ rech kojbʼe che utzijoxik ri utzij ri Dios, pa ri e riqbʼal ibʼ o pa ri e nim riqbʼal ibʼ, rajawaxik kojchoman chrij ri e pixabʼ che kuya ri Biblia. Kqaj kqaya uqʼij ri Jehová pa ronojel ri kqabʼano.
Ri Testigos rajawaxik kqesaj uwach ri e ubʼantajik ri Jehová pa ronojel ri jastaq che kqabʼano y kqabʼij
13 Xuqujeʼ keqanimaj ri e pixabʼ riʼ are chiʼ kojbʼe che usolixik ri sede mundial kech ri testigos rech Jehová o jun chke ri sucursales. Chnaʼtaj chqe che ri Betel kraj kubʼij «rachoch ri Dios», rumal laʼ rajawaxik che utz ri qatzʼyaq kqakoj bʼik y kqakʼut utz taq qabʼantajik junam rukʼ ri kqabʼano are chiʼ kojbʼe pa ri e riqbʼal ibʼ.
14 Xuqujeʼ kqaj utz ri kqabʼan che usukʼumaxik qibʼ are chiʼ jamal qawach o tajin kqabʼan nikʼaj chi jastaq. Chqachomaj: «¿La kinkʼixik we kintzijoj ri utzij ri Dios rukʼ ri atzʼyaq che nukojom?».
RI TIEMPO ARE CHIʼ JAMAL QAWACH
15 Jun mul, ri Jesús xeʼusikʼij ri utijoxelabʼ rech kebʼe pa jun kʼolbʼal ktzʼinowik rech keʼuxlan jubʼiqʼ (Mar. 6:31). Ri uxlanem y ri etzʼanem, xaq xiw ta utz kebʼanik, xaneʼ nim kibʼanik rech kojkikot pa ri qakʼaslemal y kqariq ta yabʼil. Kojutoʼo rech kojuxlanik, jeriʼ kojkunik kqataqej ubʼanik ri qachak.
16 Kʼi jastaq kuya kqabʼano rech kojetzʼanik, rumal laʼ ri cristianos rajawaxik rukʼ nojibʼal kqachaʼ ri etzʼanem. Xuqujeʼ, paneʼ ri etzʼanem kʼo ubʼanik pa qakʼaslemal, are kʼu are ta ri más nim ubʼanik. Ri Biblia kubʼij chqe che rajawaxik kqachajij qibʼ rumal che «pa ri kʼisbʼal taq qʼijol» ri winaq «jeʼl kkinaʼ ubʼanik ri kirayibʼal; are kʼu ri urayibʼal ri Dios, man kkaj taj» (2 Tim. 3:1, 4). Kʼi chke ri etzʼanem che kebʼan kimik utz taj kkibʼan ri kkaj keniman che ri Jehová.
17 Ri nabʼe taq cristianos rajawaxik che xkixutuj ri kichomanik ri e winaq re ri kiqʼij che utz kkil ubʼanik ri kirayinik. Ri winaq che keʼopan pa ri circo romano utz kkilo are chiʼ ri e nikʼaj chik kkiriq kʼax. Ri e winaq kebʼe che rilik etzʼanem che kʼo chʼoj, kikʼ y tzʼil taq mak chupam. Kimik kʼi chke ri etzʼanem, xa e junam, rumal che kojkitaqchiʼj che ubʼanik ri itzel taq rayinik. Rumal laʼ ri Biblia kubʼij wariʼ chqe: «Qas chiwilaʼ na jas ri kibʼano». Wariʼ kojutoʼo rech kqachajij ri kqabʼano y che kqaxutuj ronojel ri itzel taq etzʼanem, junam rukʼ ri xkibʼan ri cristianos re ri nabʼe siglo (Efes. 5:15, 16; Sal. 11:5). Weneʼ pa ri etzʼanem kʼo ta itzel jastaq kbʼanik, are kʼu ri lugar jawiʼ kbʼan wi, utz taj y ri winaq kkibʼan tzʼil taq jastaq (1 Ped. 4:1-4).
18 Ri oj cristianos, kʼo etzʼanem kuya kqabʼano. Kojutoʼ we kqanimaj ri pixabʼ re ri Biblia y ri e pixabʼ che kkiya ri e qawuj rech utz kqabʼan che uchaʼik ri etzʼanem.
19 Jujun taq mul, kkimulij kibʼ kebʼ oxibʼ familias rech keʼetzʼan jubʼiqʼ pa rachoch jun qachalal. Pa nikʼaj chi mul, weneʼ kojsikʼix pa jun nimaqʼij che más nim, junam rukʼ jun kʼulanem (Juan 2:2). Ri kebʼanow ri nimaqʼij ketaʼm che rajawaxik are keʼilow ri kbʼan chupam. Rumal laʼ, rajawaxik kechoman chrij jujun jastaq we kkibʼan jun nim nimaqʼij. E jujun kikʼutum ta utz bʼantajik pa ri nimaqʼij riʼ, sibʼalaj kewaʼik o kʼi jastaq kkukʼiʼaj o weneʼ kkibʼan jun jastaq che sibʼalaj lawalo. Rumal laʼ, kʼi chke ri qachalal kkikoj ri kinojibʼal y qas kkichomaj na e jampaʼ kekisikʼij y jampaʼ tiempo kuchʼij ri nimaqʼij. We kyaʼ tzam, rajawaxik che xa jubʼiqʼ ktijowik (Filip. 4:5). Are ta ri ktijowik ri más nim ubʼanik pa jun nimaqʼij o are chiʼ kqamulij qibʼ kukʼ ri e qachalal, xaneʼ are che kqaya qachuqʼabʼ chbʼil taq qibʼ.
20 Ri oj cristianos etaʼmatal qawach rumal che kqayalaʼ oqxanibʼal chbʼil qibʼ o utz kqabʼan che kikʼulaxik ri keʼopan pa qachoch (1 Ped. 4:9). Are chiʼ kqasikʼij jun winaq pa ri qachoch rech kutijaʼ uwa qukʼ o xaq xiw kojtzijon rukʼ, rajawaxik xaq xiw ta ri e qachiʼl keqasikʼij xaneʼ xuqujeʼ ri qas ta kʼo kubʼij kikʼuʼx ri e nikʼaj chik chkij (Luc. 14:12-14). Y, we oj kojsikʼix pa jun ja, chojmaltyoxinoq y chqabʼanaʼ ri pixabʼ che kʼo pa Marcos 12:31.
21 Ri oj cristianos kojkikotik are chiʼ kojwaʼik, kojukʼiʼanik o kojqumunik y are chiʼ «kqil uwach ri kuyaʼ ri qachak». Wariʼ are jun sipanik che uyaʼom ri Jehová chqe (Ecl. 3:12, 13). Are chiʼ ri ajchaqʼe ri ja o ri kbʼanow ri nimaqʼij y ri keʼopanik kkibʼan ri jastaq rech «knimarisax uqʼij ri Dios», ronojel ri kbʼanik kuya qachuqʼabʼ pa ri qakojonik y ksach ta chqe che sibʼalaj utz xelik.
PA RI ESCUELA
22 Ri e kalkʼwal ri testigos rech Jehová kʼo jastaq kketaʼmaj pa ri escuela rech keʼutoʼ pa ri kikʼaslemal. Kkikoj kichuqʼabʼ rech kketaʼmaj ketzʼibʼanik y kkisikʼij uwach wuj, y kkinikʼoj nikʼaj chi cursos che keʼutoʼ che uriqik kimetas pa ri kikojonik. Ri tiempo che kekʼojiʼ pa ri escuela rajawaxik kikoj kichuqʼabʼ rech kkibʼan ri kubʼij ri Bʼanol qe, kkiya pa nabʼe lugar ronojel ri kʼo ubʼanik rukʼ ri kikojonik (Ecl. 12:1).
23 Ala ali, katkʼojiʼ ta kukʼ ri awachiʼl che e Testigos taj we rajawaxik taj (2 Tim. 3:1, 2). Kʼo kʼi jastaq che rajawaxik kabʼano rech kaxutuj ri itzel taq jastaq re wajun uwach Ulew riʼ. Atukel ta at kʼolik: ri Jehová kuya ri tobʼanik che rajawaxik chawe. Utz chabʼanaʼ che ukojik (Sal. 23:4, 5; 91:1, 2).
24 E kʼi chke ri alabʼom y ri alitomabʼ che e Testigos, kebʼe ta pa taq ri actividades che kʼo ta ubʼanik rukʼ ri kitareas; weneʼ xa jun waʼkatem o jun etzʼanem che kekibʼanaʼ ri e kachiʼl y ri e kajtij. Wariʼ keʼutoʼ rech kkixutuj ri itzel taq jastaq re wajun uwach Ulew riʼ. Ri e kachiʼl pa ri tijobʼal y ri e kajtij qas ta kkichʼobʼo jasche je kkibʼan waʼ, are kʼu e areʼ kkichʼobʼo che ri más nim ubʼanik are che kkibʼan ri kraj ri Jehová. Rech kkibʼan wariʼ, rajawaxik kkibʼan ri kubʼij ri retaʼmabʼal kikʼuʼx che tijom rumal ri Biblia y kkikoj kichuqʼabʼ chuwach ri nacionalismo y ri ubʼanik nimal (Gál. 5:19, 26). We ri alabʼom y ri alitomabʼ kekitzukuj utz taq kachiʼl pa ri congregación y kkitatabʼej ri e pixabʼ re ri Biblia che kyaʼ chke kumal ri kitat kinan, keniman riʼ che ri sukʼ taq utaqanik ri Jehová.
PA RI CHAK
25 Ri Biblia kubʼij che ri kʼamal bʼe re ri familia rajawaxik kuya ri kajwataj chke (1 Tim. 5:8). Are kʼu, ri cristiano retaʼm che ri chak are ta más nim ubʼanik chuwach upatanexik ri Dios (Mat. 6:33; Rom. 11:13). ¿Jas ktoʼwik rech qas ta kok il che utzukuxik y urayixik kʼiʼalaj jastaq o qʼinomal? Are che kuya pa nabʼe lugar pa ri ukʼaslemal ri upatanexik ri Jehová y kkikot rukʼ ri kʼo rukʼ, xaq xiw we kʼo kutijo y kukojo (1 Tim. 6:6-10).
26 Ri oj Testigos rajawaxik kojchoman chrij ri e pixabʼ che kuya ri Biblia chrij ri chak. Rajawaxik kqaxutuj ri ubʼanik elaqʼ o ubʼanik jun chi jastaq pa ri qachak che utz ta kril ri Dios (Rom. 13:1, 2; 1 Cor. 6:9, 10). Masach chqe che ri itzel taq achilanik kkibʼan kʼax chqe. Oj ajchʼojabʼ re ri Cristo y kqaxutuj ubʼanik kʼayij che utz ta kril ri Dios o che kubʼano che kqatoʼ ta chi ri uQʼatbʼal tzij ri Dios o kubʼan kʼax che ri qakojonik (Is. 2:4; 2 Tim. 2:4). Xuqujeʼ kqaj taj kqabʼan jastaq che kʼo ubʼanik rukʼ ri «nimalaj Babilonia», ri qastzij taj kojonem, che ukʼulel ri Dios (Apoc. 18:2, 4; 2 Cor. 6:14-17).
27 We nim kqil wi ri utaqanik ri Dios, kqakoj ta riʼ ri e riqbʼal ibʼ y ri e nim riqbʼal ibʼ rech kqabʼan kʼayij chupam o jastaq che kʼo ubʼanik rukʼ ri qachak o nikʼaj chi jastaq qe. Kojbʼe pa ri e riqbʼal ibʼ rech keqaya uqʼij ri Jehová, rech kqetaʼmaj chrij ri kukʼut chqawach y rech kqaya qachuqʼabʼ chbʼil taq qibʼ (Rom. 1:11, 12; Heb. 10:24, 25). Chqataqej kibʼanik ri jastaq pa ri e qariqbʼal ibʼ che qas kʼo ubʼanik rukʼ ri qaqʼijilanik che ri Dios.
RI JUNAMIL KʼO CHKIXOʼL RI CRISTIANOS
28 Unimaxik ronojel ri sukʼ taq utaqanik ri Jehová, kraj kubʼij che xuqujeʼ kqanimaj wajun pixabʼ riʼ: «Chikojoʼ ichuqʼabʼ rech amaqʼel ix nukʼutalik, rumal ri utobʼanik ri uxlabʼixel xuqujeʼ rumal ri jamaril ri kubʼan xa jun chiwe» (Efesios 4:1-3). Ri oj cristianos are kqil ri más utz chke ri e nikʼaj chik y xaq xuwi ta kojchoman chrij ri kajwataj chqe (1 Tes. 5:15). Qastzij riʼ che at awilom wariʼ pa ri congregación. Xuqujeʼ awilom riʼ che qonojel rajawaxik keqanimaj ri e sukʼ taq utaqanik ri Dios apastaneʼ ri qabʼantajik, ri tinamit kojel wi, we kʼo qarajil o kʼo taj, we xojbʼe pa jun tijobʼal o xojbʼe taj. Ri winaq che e Testigos taj kkilo che qastzij wariʼ (1 Ped. 2:12).
29 Rech ri apóstol Pablo xuqʼalajisaj jas kbʼanowik che oj kʼo pa junamil, xutzʼibʼaj: «Xa jun ri cuerpo ri kʼolik, xuqujeʼ xa jun ri uxlabʼaxel. Jeriʼ xuqujeʼ ri Dios xixusikʼij che xa jun kuʼlbʼal kʼuxaj. Kʼo jun Ajawaxel, kʼo jun kojonik, xuqujeʼ kʼo jun okem rukʼ ri Cristo. Kʼo jun Dios, ri xuqujeʼ kiTat konojel. Ri areʼ kʼo pa kiwiʼ konojel. Ri areʼ kchakun pa konojel, xuqujeʼ ri areʼ kʼo pa konojel» (Efes. 4:4-6). Waʼ taq tzij riʼ kuya qachuqʼabʼ rech junam ri kqabʼan che uchʼobʼik ri e kʼutunem re ri Biblia, ri nabʼe taq etaʼmanik y ri kajwataj nim chuqʼabʼ che kichʼobʼik, y jeriʼ kqakʼutu che kqaj che are ri Jehová ktaqan pa qawiʼ. Ri areʼ ukʼutum ri chʼajchʼojalaj qastzij chqawach rech pa junamam kqaqʼijilaj (Sof. 3:9).
30 Ri junamil y ri jamaril che kʼo pa ri congregación kuya qachuqʼabʼ y kuya utzilal chqe qonojel ri kojpatanin che ri Dios. Qilom ri ubʼanom ri Jehová che utzʼaqatisaxik waʼ taq tzij riʼ: «Keʼenmulij na e jachaʼ chij chupam ri kiwarabʼal» (Miq. 2:12). ¿Jas kqabʼano rech amaqʼel kʼo junamil pa ri congregación? Unimaxik ri e sukʼ taq utaqanik ri Dios.
31 ¿La mat qastzij che sibʼalaj kojkikotik rumal che oj kʼo pa ri chʼajchʼojalaj ucongregación ri Jehová? Nim ubʼanik ronojel ri chuqʼabʼ kqakojo rech kqukʼaj ri ubʼiʼ ri Jehová. Ri qachilanik rukʼ ri areʼ sibʼalaj nim ubʼanik. Chqakojoʼ ronojel qachuqʼabʼ che unimaxik ri e utaqanik y che ukʼutik chkiwach e nikʼaj chik (2 Cor. 3:18).