UK'OLB'AL WUJ PA INTERNET Watchtower
Watchtower
UK'OLB'AL WUJ PA INTERNET
quiché
'
  • '
  • ä
  • Ä
  • BIBLIA
  • E WUJ
  • E RIQB'AL IB'
  • mwbr21 marzo e uxaq 1-10
  • Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos

K'o ta video che wajun kʼutunem ri'.

Chakuyu' qamak, ri video ktziji' taj.

  • Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos
  • Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos (2021)
  • Subtítulo
  • 1-7 RE MARZO
  • 8-14 RE MARZO
  • 15-21 RE MARZO
  • 22-28 RE MARZO
  • 29 RE MARZO KOPAN 4 RE ABRIL
  • 5-11 RE ABRIL
  • 12-18 RE ABRIL
  • 19-25 RE ABRIL
  • 26 RE ABRIL KOPAN 2 RE MAYO
Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos (2021)
mwbr21 marzo e uxaq 1-10

Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos

1-7 RE MARZO

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | NÚMEROS 7, 8

«Ri kqetaʼmaj chrij ri xbʼan che ukʼamik kibʼe ri israelitas»

it-1 523 párr. 7

Congregación

Pa Israel, ri e príncipes are ri kechʼaw pa uwiʼ ronojel ri tinamit (Esd 10:14). Jeriʼ ri kʼamal taq bʼe ke ri tribus xkikʼam bʼi ri kisipanik are chiʼ xbʼan ri tabernáculo (Nú 7:1-11). Ri e kojol tabʼal toqʼobʼ, levitas xuqujeʼ ri kekʼamow ubʼe ri tinamit ri e areʼ xuqujeʼ xekikʼam bʼi ri kisipanik are taq xtzʼibʼax ri «jeʼlikalaj kʼulwachinik» pa taq ri uqʼij ri Nehemías (Ne 9:38–10:27). Are chiʼ ri israelitas xebʼin pa ri desierto, doscientos cincuenta chke ri achijabʼ ri kʼo keqelen y che kchʼobʼotaj kiwach pa ri tinamit, xkimulij kibʼ kukʼ ri Coré, Datán, Abiram y On che ukʼulelaxik ri Moisés xuqujeʼ Aarón (Nú 16:1-3). Ri Dios xubʼij che Moisés che keʼuchaʼ e 70 achijabʼ pa Israel rech ktoʼ kumal «che ukʼamik bʼik» ri tinamit (Nú 11:16, 17, 24, 25). Pa Levítico 4:15 kchʼaw chkij «ri nimaʼq taq tatayibʼ ri e re ri tinamit»; weneʼ ri tatayibʼ, kʼamal taq bʼe, qʼatal taq tzij kach qʼatal taq tzij, e are ri kekʼamow ubʼe ri tinamit (Nú 1:4, 16; Jos 23:2; 24:1).

it-2 874 párr. 1

Rubén

Pa ri campamento re Israel, ri rubenitas e kʼo pa Sur che ri tabernáculo, pa taq ri uxukut e kʼo wi ri simeonitas y ri gaditas. Are chiʼ ri tinamit kbʼe pa jun chi lugar, ri oxibʼ tribus riʼ che kʼamom kibʼe rumal Rubén e teren chkij ri oxibʼ tribus che are Judá, Isacar y Zabulón (Nú 2:10-16; 10:14-20). Y je kicholajil xkibʼano are chiʼ xkiya ri sipanik pa ri qʼij che xmajix ukojik ri tabernáculo (Nú 7:1, 2, 10-47).

w04 1/8 25 párr. 1

Pixabʼ nim kibʼanik keʼesax pa ri wuj Números

8:25, 26. Rech utz kbʼan che ujachik ri kichak ri levitas y ktoqʼobʼisax kiwach ri nim chi kijunabʼ, ri achijabʼ che nim chi kijunabʼ rajawaxik ta chik kkibʼan ri chak che bʼim chke. Are kʼu kekunik kkiya kitobʼanik chke ri levitas. Paneʼ kimik kbʼix ta che nijun che kuya kan utzijoxik utzij ri Dios, are kʼu kʼo kqetaʼmaj chrij wajun taqanik. Ri cristiano che nim chi ujunabʼ kkun ta chik kubʼan jujun taq chak, are kʼu kʼo jujun che kkun na che ubʼanik.

Jeʼlalaj taq pixabʼ

it-2 717 párr. 3

Nabʼeʼal

Rumal che ri kinabʼeʼal ri israelitas xeʼux kʼamal taq bʼe pa taq ri kachoch rumal laʼ xechʼaw pa uwiʼ ronojel ri tinamit. Ri qastzij are che Jehová xubʼij «nabʼeʼal» che ri tinamit, rumal che are ri nabʼe utinamit che xkʼojiʼ are chiʼ xubʼan ri pacto rukʼ ri Abrahán (Éx 4:22). Rumal che xekam ta ri kinabʼeʼal ri israelitas, Jehová xubʼij chke: «Cheʼijachaʼ konojel ri nabʼeʼal taq alabʼom chwe, rumal rech chi konojel ri alabʼom ri kinabʼeʼal ri aj israelibʼ e wech xuqujeʼ konojel ri nabʼe taq kal ri kawaj» (Éx 13:2). Rumal laʼ konojel ri nabʼeʼal taq kalkʼwal ri israelitas xeya che ri Dios.

it-2 939 párr. 2

Tastalik

Paneʼ ri tinamit Israel are tastalik, e kʼo jujun israelitas che kʼo rumal che kbʼix tastalik chke. Ri e kojol tabʼal toqʼobʼ, más na ri kinimal ri e kojol tabʼal toqʼobʼ e chaʼom rech kepatanin pa ri santuario y areʼ kechʼaw pa uwiʼ ri tinamit chuwach ri Dios. Rumal wariʼ rajawaxik keʼux tastalik rech kekunik kkibʼan ri kichak chuwach ri Dios y rech amaqʼel keʼux tastalik chuwach ri Dios (Le 21; 2Cr 29:34). Ri qʼaxal taq tzij y ri achijabʼ che xetzʼibʼan ri Biblia xeʼux tastalik taq winaq (2Pe 1:21). Ri apóstol Pedro xubʼij «tastalik» chke ri ixoqibʼ che xeʼux sukʼ che ri Dios ojer (1Pe 3:5). Ri ajchʼojabʼ re Israel xbʼix tastalik chke are chiʼ e kʼo pa jun chʼoj, rumal che ri chʼoj che kkibʼano rech ri Jehová (Nú 21:14; 1Sa 21:5, 6). Konojel ri kinabʼeʼal ri israelitas are e tastalik chuwach ri Jehová, rumal che ri Jehová xeʼukol kan ri kinabʼeʼal are chiʼ xbʼan ri pascua pa Egipto; xeʼux rech ri Areʼ (Nú 3:12, 13; 8:17). Rumal laʼ konojel ri kinabʼeʼal ri israelitas rajawaxik kyaʼ jun tojbʼal ke pa ri santuario (Éx 13:1, 2; Nú 18:15, 16; Lu 2:22, 23). Are chiʼ jun achi o jun ixoq kraj kux nazareo, kux tastalik pa ri tiempo che kuchʼij ri unazareato. Wajun tiempo ktasik rech xaq xiw ri Jehová kupatanij. Ri nazareo rajawaxik kunimaj jujun taqanik, we kunimaj taj, kux tzʼil chuwach ri Jehová. We kkʼulmataj wariʼ rajawaxik kuya na jun tabʼal toqʼobʼ rech kux chi jumul tastalik winaq. Kajilax ta ri tiempo che ubʼanom chi ri nazareato; xaneʼ kumajij chi jumul (Nú 6:1-12).

8-14 RE MARZO

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | NÚMEROS 9, 10

«¿Jas kubʼan ri Jehová che ukʼamik ubʼe ri utinamit?»

it-1 403 párr. 6

Tinamit o campamento

Ri xbʼan che ukʼamik ubʼe ri tinamit are jun mayibʼalalaj kʼutbʼal re cholajil (Moisés 40 mul xchʼaw chrij wajun campamento pa Números 33). Are chiʼ ri sutzʼ kʼo puwiʼ ri tabernáculo, ri israelitas keʼel ta bʼi pa ri kilugar, are chiʼ ri sutzʼ kwalijik kraj kubʼij che keʼel bʼi pa ri kilugar. «Are taq ktaqan ri [Jehová], ri aj israelibʼ kkitaqej kibʼe o keqajik» (Nú 9:15-23). Kebʼ trompetas che bʼanom che plata y tzokʼom che martillo, kuya ubʼixik ri utaqanik ri Jehová che ronojel ri tinamit (Nú 10:2, 5, 6). Ri kbʼan che roqʼisaxik ri trompeta kukʼutu che rajawaxik kkikʼex ri kilugar. Ri nabʼe mul che xkʼulmataj wariʼ are xbʼan «pa ri juwinaq rajilabʼal ri ukabʼ ikʼ rech ri ukabʼ junabʼ [1512 a.C.]». Are xnabʼej ri arca del pacto, tekʼuriʼ ri nabʼe oxibʼ tribus, xkʼam kibʼe rumal Judá, xteriʼ Isacar y Zabulón. Y chkij e teren chi bʼi ri guersonitas y ri meraritas, kukʼam bʼi ri jastaq re ri tabernáculo. Tekʼuriʼ ri nikʼaj chi oxibʼ tribus, xnabʼej Rubén, tekʼuriʼ Simeón y Gad. Y chkij e teren chi ri qohatitas che kukʼam bʼi ri santuario, tekʼuriʼ ri oxibʼ tribus, Efraín, Manasés y Benjamín. Chukʼisbʼal xebʼe ri tribus, Dan, Aser y Neftalí. Ri tribus che más e kʼi y che kʼo kichuqʼabʼ, are ri xenabʼejik y ri xekanaj kan chukʼisbʼal (Nú 10:11-28).

w11 15/4 4 párrs. 4, 5

¿La qetaʼm jas tajin kukoj ri Jehová che ukʼamik qabʼe?

¿Jas kqabʼan che ukʼutik che kqamaltyoxij ri kubʼan ri Dios che ukʼamik qabʼe? Ri apóstol Pablo kuya ri urespuesta chqe: «Chixniman chke ri kʼamal taq ibʼe, chiyaʼ iwibʼ pa taqik chke» (Heb. 13:17). Wariʼ xaq ta ubʼanik. Rech kachʼobʼo chachomaj che at israelita che at kʼo pa ri uqʼij ri Moisés. Kʼi qʼij tajin katbʼin pa ri desierto atereneʼm ri sutzʼ. Xaq kʼateʼ ktakʼiʼ ri sutzʼ. Y kabʼij: «¿jampaʼ tiempo kkʼojiʼ chilaʼ? ¿la jun qʼij, jun semana o kʼi ikʼ?». Tekʼuriʼ kachomaj we rajawaxik keʼawesaj ronojel ri jastaq awe. Rumal che awetaʼm taj, xaq xiw kawesaj ri rajawaxik chawe. Are kʼu kʼi qʼij kkanaj chilaʼ y kkʼistaj akʼuʼx che utzukuxik ri jastaq awe, rumal laʼ kamaj resaxik ronojel. Are kʼu chiʼ kattoʼtaj che resaxik ri jastaq awe, kwalij ri sutzʼ, ¡y kamaj chi kikʼolik ri jastaq! ¡haa jumul chik! Are kʼu xas kabʼan wi, aninaq katnimanik, junam rukʼ ri kubʼan ri tinamit (Núm. 9:17-22).

¿Jas kqachomaj chrij ri kubʼan ri Dios che ukʼamik qabʼe? ¿La aninaq kojniman che o kqakʼex ta ri tajin kqabʼano? ¿La qabʼanom ri kʼakʼ taq pixabʼ che yaʼom chqe, junam rukʼ ri uyaʼik etaʼmanik re ri Biblia, utzijoxik ri utzij ri Dios chke ri kaxlan taq winaq, ri qʼijilanik pa ri familia, ri kqabʼan pa taq ri nim riqbʼal ibʼ y ri tobʼanik kukʼ ri Comités de Enlace con los Hospitales? Jun chi ukʼutik maltyoxinik are ukʼamik ri pixabʼ kyaʼ chqe. Rumal laʼ are chiʼ kqachaʼ jun jastaq che nim ubʼanik xaq xiw ta kqabʼan ri kqachomaj oj, xaneʼ kqatzukuj ri utobʼanik ri Jehová y ri utinamit. Junam rukʼ ri kubʼan jun alaj akʼal che aninaq kutzukuj ri kitobʼanik ri utat unan are chiʼ kuriq jun kʼax, kqatzukuj ri tobʼanik che kuya ri congregación are chiʼ kqariq kʼax pa wajun uwach Ulew riʼ.

Jeʼlalaj taq pixabʼ

it-1 226 párr. 4

Nim riqbʼal ibʼ

Ri kipatan ri riqbʼal ibʼ. Pa ri nimaqʼij re ri Pascua che xbʼan chi junabʼ, chilaʼ xilitaj wi ri upatan ri riqbʼal ibʼ che kuya ri Jehová rech kkowir ri qakojonik. Apachin achi che utz uwach, che bʼenaq ta pa viaje y kubʼan ta ri Pascua, xa rumal che kraj taj kubʼano, rajawaxik kkamisaxik (Nú 9:9-14). Are chiʼ ri qʼatal tzij Ezequías xutaq kichʼabʼexik ri winaq re Judá e Israel che kebʼe pa Jerusalén rech kbʼan ri nimaqʼij re ri Pascua, are waʼ ri xutaq ubʼixik chke: «Aj israelibʼ: chixtzelej uloq rukʼ ri [Jehová], [...] mixux taq takataq e jachaʼ ri e imam; chilikaʼ ri iqʼabʼ che ri [Jehová] che ukʼexik ri kʼulwachinik ri ibʼanom rukʼ tisaj chupam ri uqʼijilabʼal, ri qas xaʼ jumul utasom. Chipatanij ri [Jehová] ri iDios, kutanabʼaʼ kʼu na ri oyowarem iwukʼ. [...] Rumal rech chi ri [Jehová], ri iDios, katoqʼobʼisan wachaj xuqujeʼ kel ukʼuʼx man kʼu kixuxutuj taj, we ri ix kixtzelej rukʼ» (2Cr 30:6-9). Are chiʼ jun winaq kopan taj tajin kukʼutu che kuxutuj ri Jehová. Qastzij che ri cristianos kkibʼan ta nimaqʼij junam rukʼ ri Pascua, ri Pablo xubʼij che kyaʼ ta kan ri mulin ibʼ: «Qas chqililaʼ qibʼ, chqapixbʼelaʼ qibʼ che ri loqʼoqʼebʼal qakʼuʼx xuqujeʼ ri utzalaj taq chak. Maqayaʼ kan ri umulixik qibʼ, jas ri kinaqʼatisabʼal jujun, xaneʼ chqapixbʼelaʼ qibʼ. Qas kʼu chujok na il rumal rech chi kqilo chi knaqajin ri qʼij re ri Ajawaxel» (Heb 10:24, 25; chawilaʼ CONGREGACIÓN).

15-21 RE MARZO

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | NÚMEROS 11, 12

«¿Jasche utz taj kojchʼachʼatik?»

w01 15/6 17 párr. 20

Masach ri jastaq chqe ri qatom

20 E kʼi cristianos kkibʼan ta ri inmoralidad sexual. Are kʼu rajawaxik kqachajij qibʼ rech kojchʼachʼat taj, rumal che wariʼ kubʼano che kojqaj ta chi chuwach ri Dios. Ri Pablo kuya wajun pixabʼ riʼ chqe: «Maqakʼambʼejej ri [Jehová], jas ri xkibʼan jujun chke ri e areʼ [ri israelitas]. Xekamisax kʼu kumal ri kumatz. Mawi mixchʼachʼatik, jachaʼ jujun chke xechʼachʼatik, rumal riʼ xekamisax rumal ri taqoʼn ajkamisanel» (1 Corintios 10:9, 10). Ri israelitas xechʼachʼat chkij ri Moisés y Aarón, xuqujeʼ chrij ri Dios, y kʼax xechʼawik rumal che xaq xiw ri maná kkitijo (Números 16:41; 21:5). ¿La más itzel kril ri Dios ri fornicación chuwach ri chʼachʼatem? Ri Biblia kubʼij che kʼi xekamisax kumal kumatz (Números 21:6). Jumul xekamisax 14.700 winaq rumal che kʼax xechʼawik (Números 16:49). Rumal laʼ, nim chqilaʼ wi ri upaciencia ri Jehová y kʼax ta kojchʼaw chrij ri kuya chqe.

w06 15/7 15 párr. 7

Maqabʼan ri jastaq rukʼ chʼachʼatem

7 ¡Xkʼextaj ri kibʼantajik ri israelitas! Nabʼe kanoq are chiʼ xeʼel lo pa Egipto y xeqʼax pa ri mar Rojo xkikʼut maltyoxinik, y wariʼ xubʼano che xebʼixon che ri Jehová (Éxodo 15:1-21). Are kʼu rumal che xkiriq ta ronojel pa ri desierto y xkixibʼij kibʼ chkiwach ri cananeos, wariʼ xubʼano che xemaltyoxin ta chik. Xkimaltyoxij taj che xeʼesax lo pa Egipto, xaneʼ xkibʼij che umak ri Dios che kʼo ta jastaq ke. Ri xkibʼij xukʼutu che xkimaltyoxij ta ri xuya ri Jehová chke. Rumal laʼ ri Jehová xubʼij: «¿Kʼa jampaʼ lo ri kintaqej na kikochʼik ri kichʼachʼatem we itzel taq aj israelibʼ riʼ?» (Números 14:27; 21:5).

it-2 855 párr. 2

Chʼoj

Chʼachʼatem. Ri chʼachʼatem kuya bʼis y kubʼan kʼax. Ri israelitas xechʼachʼat chrij ri Jehová are chiʼ majaʼ naj xeʼel lo pa Egipto, kʼax xechʼaw chkij ri kʼamal taq bʼe che xukojo, ri Moisés y Aarón (Éx 16:2, 7). Ri xkibʼij xubʼano che Moisés xubʼan kebʼ ukʼuʼx y xraj xkamik (Nú 11:13-15). Ri kchʼachʼatik kuriq kʼax y weneʼ kkamik. Are chiʼ ri winaq xechʼachʼat chrij ri Moisés Jehová xrilo che jetaneʼ che areʼ xbʼan wi (Nú 14:26-30). E kʼi xekam rumal wariʼ.

Jeʼlalaj taq pixabʼ

it-2 288

Maná

Ubʼanik. Ri maná «kajunamataj rukʼ ri uwach kulanto; qʼanqʼoj rilik jachaʼ ri kpe qʼol» are transparente, junam rukʼ ri cera, kjunamataj rukʼ jun perla. Y «kiʼ jachaʼ ri wotzʼotzʼ ri yoʼm juyubʼal rax kabʼ puwiʼ» o «ri kaxlanwa ri kyaʼ aceite rukʼ». Are chiʼ kkeʼx chuwach kaʼ o kpuchʼ chupam jun qʼutbʼal, kpoqʼowisaxik o kbʼan kaxlanwa che y kyaʼ pa horno (Éx 16:23, 31; Nú 11:7, 8).

22-28 RE MARZO

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | NÚMEROS 13, 14

«Ri kojonik kuya ukowil qakʼuʼx»

w06 1/10 17 párrs. 5, 6

Ri kojonik y ri xibʼin ibʼ chuwach ri Dios kuya ukowil qakʼuʼx

5 Are kʼu ri e kebʼ espías, Josué y Caleb kkaj keʼok pa ri Tzujum Ulew, rumal laʼ xkibʼij: «[Ri cananeos] keʼux na qawa; we winaq riʼ man kʼo ta jachin ta ketoʼwik, are kʼu ri oj kʼo ri [Jehová] qukʼ. ¡Mixeʼj iwibʼ!» (Números 14:9). ¿La xa más xkiya uwiʼ ri Josué y Caleb che kekunik keʼok pa ri Tzujum Ulew? Xa taj. Ri tinamit y ri e areʼ xkil ri xubʼan ri Jehová che ubʼanik kʼax che Egipto y ri kidioses rukʼ ri lajuj plagas; xuqujeʼ xkilo are chiʼ xkam ri faraón y ri rajchʼojabʼ pa ri mar Rojo (Salmo 136:15). Qas qʼalaj che kʼo ta rumal che xkixibʼij kibʼ ri diez espías y ri winaq che xeteriʼ chkij. Rumal laʼ Jehová xubʼij ri e tzij riʼ: «¿Kʼa jampaʼ lo kutaqej na retzelaxik nuwach we tinamit riʼ? ¿Kʼa jampaʼ lo kkitaqej na ukebʼlaxik kikʼuʼx chwij, paneʼ ta kʼu neʼ e nubʼanom mayibʼal chkixoʼl?» (Números 14:11).

6 Jehová xubʼij ri rumal che xkibʼan waʼ: ri xibʼin ibʼ che xkinaʼo are rumal che kʼo ta kikojonik. Qastzij che ri kojonik kʼo ubʼanik rukʼ ri kowil kʼuxaj; rumal laʼ ri apóstol Juan xutzʼibʼaj wariʼ chrij ri congregación cristiana y ri chuqʼabʼ che tajin kkikoj pa ri kikojonik: «Are kʼu ri kyoʼw ri chʼakanem chqe puwiʼ ri uwach Ulew areʼ ri qakojonik» (1 Juan 5:4). Kimik ri qakojonik junam rukʼ ri re ri Josué y Caleb, ubʼanom che kqaxiʼj ta qibʼ are chiʼ kqatzijoj ri utzalaj taq tzij re ri uQʼatbʼal tzij ri Dios, paneʼ oj alabʼom alitomabʼ o nim chi qajunabʼ, kʼo qachuqʼabʼ o kʼo taj. Kʼo ta jun kʼulel kunaq che uqʼatexik kiwach ri upatanelabʼ ri Dios che kʼo kichuqʼabʼ y ukowil kikʼuʼx (Romanos 8:31).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

it-1 740

Ri ulew che xuya ri Dios che Israel

RI ULEW che xuya ri Dios che Israel are sibʼalaj utz. Are chiʼ Moisés xeʼutaq bʼi espías rech kekilaʼ ri Tzujum Ulew y che kkikʼam lo jubʼiqʼ che ri wachinik. Ri espías xkikʼam lo higos, granadas, y jun racimo uvas che sibʼalaj nim, kebʼ achijabʼ xekʼamow loq. Paneʼ xkixibʼij kibʼ rumal che kʼo ta kikojonik, xkibʼij che ri ulew «kbʼelel [che] leche xuqujeʼ juyubʼal rax kabʼ» (Nú 13:23, 27).

29 RE MARZO KOPAN 4 RE ABRIL

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | NÚMEROS 15, 16

«Chqachajij qibʼ chuwach ri nimal y kqakubʼsaj ta más qakʼuʼx chbʼil qibʼ»

w11 15/9 27 párr. 12

¿La retaʼm nuwach Jehová?

12 Are kʼu, are chiʼ kʼa e bʼenaq pa ri bʼe re ri Tzujum Ulew, xopan jun qʼij Coré xuchomaj che utz ta tajin kbʼan che ukʼamik ubʼe ri utinamit ri Dios. Xerachilaj e 250 achijabʼ che nim kibʼanik pa ri tinamit rech xkikʼex jujun taq jastaq. Weneʼ xkichomaj che kʼo ri Dios kukʼ, rumal laʼ xkaj taj xeniman che ri utaqanik ri Moisés. Are waʼ xkibʼij che Moisés y Aarón: «¡Chubʼanaʼ waʼ ri nimal ri kixkʼamowik! Ronojel ri tinamit tastajinaq rumal ri Dios, kʼo kʼut ri Ajawaxel qukʼ qonojel» (Núm. 16:1-3). ¡Ri achijabʼ riʼ qas xkibʼan nim che kibʼ! Are kʼu ri Moisés xaq xiw xubʼij: «Ri [Jehová] kuqʼalajisaj na jachin ri rech» (chasikʼij uwach Números 16:5). Chukabʼ qʼij, Coré y ri e rachiʼl xekamisaxik (Núm. 16:31-35).

w11 15/9 27 párr. 11

¿La retaʼm nuwach Jehová?

11 Moisés y Coré are achijabʼ che jalan kibʼanik chuwach ri Jehová. ¿Jasche? Rumal che junam ta xkibʼan che rilik ri xubʼan Jehová che ukʼamik kibʼe xuqujeʼ ri taqanik che xuyaʼo. Chqanikʼoj jubʼiqʼ che ri ukʼaslemal ri Coré, are jun levita re ri familia Qohat. Xkʼojiʼ nim taq eqelen pa uqʼabʼ, weneʼ xril ri xbʼan che kitoʼik pa ri mar Rojo, xutoʼ uwiʼ ri Jehová are chiʼ xkʼajisax kiwach ri winaq che xeniman ta pa ri monte Sinaí y xtobʼan che ukʼamik bʼi ri arca del pacto (Éxo. 32:26-29; Núm. 3:30, 31). Weneʼ kʼi junabʼ xux sukʼ chuwach ri Jehová, rumal laʼ e kʼi israelitas nim xkil wi.

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w98 1/9 20 párrs. 1, 2

Chawilaʼ ri más nim ubʼanik

Jehová qas xril ri rajawaxik kbʼanik. Ri Biblia kubʼij: «Xubʼij kʼut ri [Jehová] che ri Moisés: ‹We achi riʼ rajawaxik kkʼoqox che kamikal›» (Números 15:35). ¿Jasche are jun nimalaj mak chuwach Jehová ri xubʼan wajun achi riʼ?

Waqibʼ qʼij xyaʼ che ri tinamit rech kkimulij siʼ, rech kkiriq ri kiwa y ri katzʼyaq. Ri uwaq qʼij kkikoj che unimarisaxik ri kikojonik. Paneʼ kʼo ta kubʼano ktzukux siʼ, are kʼu utz taj che ktzukux pa ri qʼij che tasom che uqʼijilaxik ri Jehová. Paneʼ ri cristianos e kʼo ta chuxeʼ ri uTaqanik ri Moisés are kʼu wajun bʼantajik riʼ kukʼut chqawach che rajawaxik kqil ri más nim ubʼanik (Filipenses 1:10).

5-11 RE ABRIL

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | NÚMEROS 17-19

«In ri in awechbʼal»

w11 15/9 13 párr. 9

¿La qabʼanom qechbʼal che ri Jehová?

9 Chojchoman chi chrij ri tribu re Leví. Kʼo ta kulew xyaʼik. Are kʼu rumal che are kkipatanij ri Jehová, xechajix rumal y xubʼij chke: «In ri in awechbʼal xuqujeʼ kinux awech» (Núm. 18:20). Paneʼ ri oj kojpatanin ta pa jun santuario che bʼanom kumal ri winaq, utz che kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij Jehová che kuya na ri kajwataj chqe junam rukʼ ri xkibʼan ri e kojol tabʼal toqʼobʼ y ri levitas. Wajun kubʼsal kʼuʼx riʼ sibʼalaj nim ubʼanik rumal che naqaj chi kʼo ri kʼisbʼalil (Apoc. 13:17).

w11 15/9 7 párr. 4

Ri Jehová are ri qechbʼal

4 Junam rukʼ ri xqilo, ri tribu re Leví xyaʼ ta rulew; xaneʼ are xyaʼ jun nimalaj echbʼal che: ri chak re kojol tabʼal toqʼobʼ chuwach ri Jehová (Jos. 18:7). Rumal laʼ ri Jehová xubʼij che pa Números 18:20 «In ri in awechbʼal». Are kʼu, ¿la kraj kubʼij che ri levitas e mebʼaʼ rumal che kʼo ta kulew? Ri contexto kukʼutu che je taj (chasikʼij uwach Números 18:19, 21, 24). «Che utojik ri patanijik», ri kkibʼan ri familias re ri tinamit kkiya «jachaʼ che kechbʼal ri lajujil» o ri diez por ciento che ri kitikoʼn y che ri kawaj che kekʼojiʼk. Are kʼu ri levitas, kkesaj chi ri diez por ciento o ri más utz che xyaʼ chke rech kkiya chke ri kojol tabʼal toqʼobʼ (Núm. 18:25-29). Ri e kojol tabʼal toqʼobʼ xuqujeʼ xyaʼ chke «ronojel kʼu kuchuj xuqujeʼ sipanik» che xkikʼam bʼi ri israelitas pa ri santuario. Qastzij che ri e kojol tabʼal toqʼobʼ qas xkikubʼsaj kikʼuʼx che ri Jehová kuya na ri kajwataj chke.

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w09 15/8 22 párr. 19

Chichajij iwibʼ pa ri loqʼoqʼebʼal ukʼuʼx ri Dios

Ri oj cristianos rajawaxik oj chʼajchʼoj pa ronojel ri qakʼaslemal. Jehová xubʼij chke ri israelitas che ri chʼajchʼojil sibʼalaj nim ubʼanik (Lev. 15:31). Ri taqanik che xyaʼ che ri Moisés kubʼij che rajawaxik kesax bʼi ri jastaq che kʼo ta chi upatan, kkichʼaj ri jastaq che kekikojo, ri kiqʼabʼ, ri kaqan y ri katzʼyaq (Éxo. 30:17-21; Lev. 11:32; Núm. 19:17-20; Deu. 23:13, 14). Wajun Taqanik riʼ xunaʼtaj che ri tinamit Israel che ri Jehová are jun tastalik Dios, che kjunamataj rukʼ chʼajchʼoj y saq. Ri oj upatanelabʼ ri Jehová rajawaxik oj chʼajchʼoj (chasikʼij uwach Levítico 11:44, 45).

12-18 RE ABRIL

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | NÚMEROS 20, 21

«Chojux manxo are chiʼ kojtaqchiʼx che ubʼanik taq jastaq»

w19.02 12 párr. 19

Chojux oj manxo y chqabʼanaʼ ri kutaʼ ri Jehová

19 Rech kʼi ta kojsach wi. Chojchoman chi jumul chrij ri Moisés. Pa kʼi taq junabʼ, xux jun manxo achi y xubʼan ri xutaʼ ri Jehová che. Are kʼu, xux ta manxo chiʼ xa jubʼiqʼ chi kraj che kkʼis ri cuarenta junabʼ che e kʼo ri israelitas pa ri desierto. Ri ranabʼ che weneʼ are xtoʼwik rech xkam ta pa Egipto kʼateʼ xkamik y xmuq kan pa Qadés. Jumul chik ri israelitas xkimaj chʼachʼatem rumal che kʼo ta kʼi jastaq ke. Ri Biblia kubʼij che ri tinamit xkimaj ubʼixik kʼi taq tzij che ri Moisés rumal che kʼo ta jaʼ. Ri israelitas kechʼachʼatik paneʼ ri Jehová kʼi taq mul ukojom ri Moisés che kitoʼik y che ukʼamik kibʼe. Xuqujeʼ kʼax kechʼaw che ri Moisés, jetaneʼ are aj mak rumal che kʼo ta jaʼ (Núm. 20:1-5, 9-11).

w19.02 13 párrs. 20, 21

Chojux oj manxo y chqabʼanaʼ ri kutaʼ ri Jehová

20 Are chiʼ tajin kkʼulmataj wariʼ, ri royowal ri Moisés xubʼano che xuchomaj ta chi ri xubʼano. Rukʼ ta kojonik xchʼaw rukʼ ri nimalaj abʼaj, junam rukʼ ri xubʼij ri Jehová che, rukʼ oyowal xeʼuchʼabʼej ri israelitas y xubʼij chke che are kyaʼow kijoron. Tekʼuriʼ, kamul xuchʼay ri abʼaj, y xel lo nimalaj jaʼ. Ri nimal y ri oyowal xubʼano che xubʼan jun nimalaj makaj (Sal. 106:32, 33). Rumal che xukʼut ta manxoyil Jehová xuya ta bʼe che, che kok pa ri Tzujum Ulew (Núm. 20:12).

21 ¿Jas kqetaʼmaj chrij ri xukʼulmaj ri Moisés? Nabʼe, rajawaxik kqakoj qachuqʼabʼ rech kqaya ta kan ukʼutik manxoyil. We kqachajij ta qibʼ, paneʼ xa jubʼiqʼ tiempo, weneʼ kqanaʼ nimal y kqabʼij o kqabʼan jastaq che utz taj. Ukabʼ, ri estrés kresaj qachuqʼabʼ, rumal laʼ chqakojoʼ qachuqʼabʼ rech kqakʼut manxoyil paneʼ kojtaqchiʼx che ubʼanik jastaq.

w09 1/9 19 párr. 5

Jun qʼatal tzij che amaqʼel kuqʼat tzij rukʼ sukʼilal

Nabʼe, ri Dios xubʼij ta che Moisés che kchʼaw rukʼ ri tinamit, y ni kubʼij chke che etal ta tzij. Ukabʼ, ri Moisés y Aarón xkiya ta uqʼij ri Dios. Ri Jehová xeʼuyajo rumal che xkiya ta uqʼij (versículo 12). Rukʼ ri tzij «¿la kqesaj ta na lo jaʼ chupam we nimalaj abʼaj riʼ che uyaʼik chiwe ri kiwukʼyaj?», ri Moisés jetaneʼ xubʼij che e areʼ keyaʼow ri jaʼ che ri tinamit y are ta ri Dios. Urox, ri kʼajisabʼal wachaj che xuya ri Jehová kjunamataj rukʼ nikʼaj chik. Chnaʼtaj chqe che nabʼe kanoq xuqujeʼ xuya ta bʼe chke nikʼaj che xeʼok pa Canaán rumal che xeniman taj (Números 14:22, 23). Ukaj, rumal che e areʼ ri kʼamal bʼe pa ri tinamit más nim xutaʼ chke (Lucas 12:48).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w14 15/6 26 párr. 12

Junam rukʼ ri Jehová ¿la nim keqil wi ri kʼo ta kichuqʼabʼ?

12 Xkun ta riʼ ri Jehová xukʼajisaj uwach ri Aarón are chiʼ xubʼan wariʼ. Are kʼu xuchʼobʼo che paneʼ xubʼan jujun jastaq che utz taj, are ta jun itzel winaq. Ri Aarón xaq xubʼan ri xtaqchiʼx che ubʼanik. Are chiʼ xqʼalajisax ri xubʼano ri areʼ aninaq xukʼam ri pixabʼ y xunimaj ri xuchaʼ ubʼanik ri Dios (Éx. 32:26; Núm. 12:11; 20:23-27). Jehová are xril ri ukojonik ri Aarón y che xuya kan ubʼanik ri mak. Are chiʼ qʼaxinaq chi kʼi junabʼ ri areʼ y ri e ralkʼwal kenaʼtasax na rumal ri kinimanik che ri Dios (Sal. 115:10-12; 135:19, 20).

19-25 RE ABRIL

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | NÚMEROS 22-24

«Jehová kubʼano che kux tewchibʼal ri kʼax»

bt 53 párr. 5

«Xeʼutzijoj kʼut ri utzalaj taq tzij ri xeʼubʼij ri Jesús»

5 Kimik, junam rukʼ ri nabʼe siglo, ri e qakʼulel kekun taj kkiqʼatej uwach ri utzijoxik ri utzij ri Dios. Kʼi taq mul, are chiʼ ri cristianos ketaq bʼi pa cárcel o pa jun chi lugar, kkichʼobʼ taj che xa tajin ketobʼanik rech ktzijox más ri utzij ri Dios pa nikʼaj chi lugar. Jun kʼutbʼal, pa ri segunda Guerra Mundial sibʼalaj mayibʼal ri xbʼan che utzijoxik ri utzij ri Dios pa ri campos de concentración nazis. Jun judío che xretaʼmaj ri qastzij chilaʼ xubʼij: «Ri kowil kʼuʼx che xkikʼut ri testigos rech Jehová che e kʼo pa cárcel, xukʼut chnuwach che ri kkikʼutu qas pa ri Biblia kkesaj wi, rumal laʼ xinux Testigo».

it-2 250

Kuchʼobʼ taj o kon

Ri winaq che kukʼulelaj ri Jehová xa kuchʼobʼ taj. Ri qʼaxal tzij Balaam xraj xusikʼij kʼax pa kiwiʼ ri israelitas rech kyaʼ pwaq che rumal ri qʼatal tzij moabita Balac. Are kʼu ri Jehová xuya ta bʼe che. Ri apóstol Pedro xutzʼibʼaj wariʼ chrij ri Balaam: «Jun bʼur, ri man kchʼaw taj, xchʼawik jetaneʼ jun winaq, are xqʼatin ri konalaj uchomanik ri qʼaxal tzij». Rech xuqʼalajisaj ri ukonil ri Balaam, ri apóstol xukoj ri tzij griega pa·ra·fro·ní·a, che kraj kubʼij kchoman taj (2Pe 2:15, 16; Nú 22:26-31).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w04 1/8 27 párr. 2

Pixabʼ nim kibʼanik keʼesax pa ri wuj Números

22:20-22. ¿Jasche xpe royowal ri Jehová chrij ri Balaam? Jehová ubʼim chi che ri qʼaxal tzij Balaam che kusikʼij ta kʼax pa kiwiʼ ri israelitas (Números 22:12). Are kʼu, ri qʼaxal tzij xbʼe kukʼ ri rajchakibʼ ri Balac rech kunimaj ta wajun taqanik riʼ che xuya ri Dios che, rumal che kraj kqaj chuwach ri qʼatal tzij moabita y ktojik (2 Pedro 2:15, 16; Judas 11). Are chiʼ xux tewchibʼal ri kʼax che xusikʼij pa uwiʼ ri Israel, xutzukuj ri xubʼano rech kqaj chuwach ri qʼatal tzij xubʼij che, che keʼukoj ri ixoqibʼ ri kkiqʼijilaj Baal rech kkitzujuj kibʼ chke ri achijabʼ israelitas (Números 31:15, 16). Rumal wariʼ ri Dios sibʼalaj xpe royowal rukʼ Balaam rumal che xurayij ri jastaq che taqal ta che.

26 RE ABRIL KOPAN 2 RE MAYO

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | NÚMEROS 25, 26

«¿La kkun jun winaq che ukʼutik che kjunamataj ta rukʼ jun chik?»

lv 97 párrs. 1, 2

Uxutuxik ri inmoralidad sexual

RI AJCHAPAL kar kbʼe che utzukuxik kar pa ri kʼolbʼal che areʼ utz krilo. Qas utz kubʼan che utzukuxik ri kuya chike rech keqaj pa uqʼabʼ, tekʼuriʼ kqaj che kichapik. Chiʼ krilo che xeqaj pa uqʼabʼ. Sibʼalaj kkikotik che xkun che uchaʼik ri xuya chike rech xkun che kichapik.

2 Pa ri junabʼ 1473 nabʼe chuwach ri uqʼij ri Jesús, kʼo jun achi che xraj che e kʼo keqaj pa uchapabʼal, areʼ kuchap ta kar. Areʼ kraj che keqaj ri israelitas pa ri chapabʼal. Qas xkun che uchaʼik ri xuya chike rech xeqaj pa uqʼabʼ, wajun achi riʼ Balaam ubʼiʼ. Ri israelitas e kʼo pa ri ulew rech Moab, chuchiʼ ri Ulew che Tzujum chike. Ri Balaam xujaluj ubʼanik ajqʼaxal utzij ri Jehová, tekʼuriʼ xa jun bʼanal tzij xuqujeʼ xa kutzukuj ri uchʼakik pwaq rumal che bʼim che, che ktojik we kutaʼ itzelal pa kiwiʼ. Tekʼuriʼ Jehová xuya ta che kubʼano, are xutaqo che kuya tewchibʼal pa kiwiʼ, chiʼ xkun ta chik xutaʼ itzelal pa kiwiʼ sibʼalaj xpe royowal. Tekʼuriʼ, areʼ xchoman chirij ri pwaq, rumal laʼ xukoj uchoqʼabʼ che ubʼanik. Xuchomaj, we kinkunik che e areʼ kkibʼan ri mak, are ri Ajawaxel kuya itzelal pa kiwiʼ xchaʼ. ¿Jas xubʼan che kitaqchiʼxik? Xeʼukoj ri e jeʼlikalaj alitomabʼ rech Moab (Números 22:1-7; 31:15, 16; Apocalipsis 2:14).

lv 98 párr. 4

Uxutuxik ri inmoralidad sexual

4 ¿Jas xtobʼan che ubʼanik wariʼ? Are ri ubʼanom ri kanimaʼ ri israelitas. Xkibʼan jastaq che utz täj rumal che xkiya kan rachilaxik ri Jehová, xsach pa kijolom ri ubʼanom chike: xeresaj lo Egipto, xuya kiwa pa ri chaqiʼj ulew xuqujeʼ xukʼut kibʼe kʼa pa ri Ulew che Tzujum chike (Hebreos 3:12). Ri apóstol Pablo xchoman chirij wajun kʼäx chiʼ xutzʼibʼaj wariʼ: «Mixmakun kukʼ ixoqibʼ achijabʼ, jas ri xkibʼan jujun chke ri e areʼ. Rumal kʼu riʼ xekam juwinaq oxibʼ mil (23,000) xa pa jun qʼij» (1 Corintios 10:8).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

it-2 238 párrs. 1, 2

Kʼulbʼat

Kebʼ ri xbʼan che ujachik ri ulew chkiwach ri israelitas: rukʼ taqlebʼenik o sorteo y je jas ri ukʼiyal ri tribu. Weneʼ rukʼ ri sorteo che xbʼanik xil ri unimal ri ulew che kyaʼ chke ri tribus pa kijujunal, weneʼ pa ri norte, sur, este u oeste, pa ri liʼanik o pa taq ri kʼacheʼlaj. Rumal che are ri Jehová ri kbʼinik, kʼo ta chʼoj xkʼulmataj chkixoʼl ri tribus (Pr 16:33). Je wariʼ ri Dios krilo che utz kel ri sorteo y rech kyaʼ ri kulew ri tribus junam rukʼ ri xubʼij kan ri Jacob are chiʼ xa jubʼiqʼ chi kraj kkamik y che kriqitaj pa Génesis 49:1-33.

Are chiʼ kilitajik jawchiʼ kyaʼ wi ri kulew ri tribus pa kijujunal kil ri kikʼiyal y kkoj ri ukʼulbʼatil. «Rajawaxik kʼut kijach pa taqlebʼenik chkixoʼl taq ri ijaʼlil ke konojel ri amaqʼ; chke ri ijaʼlil ri sibʼalaj e kʼi kyaʼ na jun ulew chke ri nim na, chke ri man qas ta e kʼi jun ulew ri man qas ta nim» (Nú 33:54). Paneʼ qastzij che kkʼex ta ri kulew ri tribus che kyaʼik, are kʼu, are ri kikʼiyal ri e winaq kkʼutuwik we nim o nim ta ri kulew kyaʼik. Are laʼ ri xkʼulmataj rukʼ ri tribu re Judá, are chiʼ xilik che sibʼalaj nim ri rulew, xyaʼ nikʼaj che ri tribu re Simeón (Jos 19:9).

    E wuj pa quiché (1993-2025)
    Uk'isik sesión
    Umajixik sesión
    • quiché
    • Chataqa b'ik
    • Ri qas utz kawilo
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ri kta' chawe rech kakojo
    • Keta'max ta ri xatz'ib'aj
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Umajixik sesión
    Chataqa b'ik