UK'OLB'AL WUJ PA INTERNET Watchtower
Watchtower
UK'OLB'AL WUJ PA INTERNET
quiché
'
  • '
  • ä
  • Ä
  • BIBLIA
  • E WUJ
  • E RIQB'AL IB'
  • mwbr22 marzo e uxaq 1-8
  • Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos

K'o ta video che wajun kʼutunem ri'.

Chakuyu' qamak, ri video ktziji' taj.

  • Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos
  • Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos (2022)
  • Subtítulo
  • 7-13 RE MARZO
  • 14-20 RE MARZO
  • 21-27 RE MARZO
  • 28 RE MARZO KOPAN 3 RE ABRIL
  • 4-10 RE ABRIL
  • 18-24 RE ABRIL
  • 25 RE ABRIL KOPAN 1 RE MAYO
Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos (2022)
mwbr22 marzo e uxaq 1-8

Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos

7-13 RE MARZO

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 1 SAMUEL 12, 13

«Ri kubʼan nim che ribʼ, utukel kutzukuj kʼax pa uwiʼ»

w00 1/8 13 párr. 17

Ri kubʼan nim che ribʼ, utukel kutzukuj kʼax pa uwiʼ

17 Ri xubʼan ri Saúl jetaneʼ kqʼalajinik che utz, rumal che ri utinamit ri Dios e kʼo «pa jun nimalaj kʼax» y konojel kixiʼm kibʼ rumal ri tajin kkʼulmatajik (1 Samuel 13:6, 7). Qastzij che awas taj jun winaq kukʼam bʼe che ubʼanik jun jastaq we rajawaxik kbʼanik. Are kʼu chnaʼtaj chqe che ri Jehová kril ri kʼo pa qanimaʼ y jasche kqaj kqabʼan jun jastaq (1 Samuel 16:7). Rumal riʼ, qas xril riʼ ri Jehová ri jastaq utz taj kʼo pa ranimaʼ ri Saúl, paneʼ xtzʼibʼax ta kan pa ri Biblia. Jun kʼutbʼal, weneʼ retaʼm chik che are chiʼ kkʼis ri upaciencia ri Saúl, kubʼan nim che ribʼ. Weneʼ xuchomaj che rumal che are ri qʼatal tzij re ronojel Israel, jasche kreyeʼj jun riʼjalaj qʼaxal tzij y knakakik. Apastaneʼ ri xkʼulmatajik, ri Saúl xuchomaj che xa rumal che xbʼeyetaj ri Samuel kkunik kubʼan ri kraj y kunimaj ta ri taqanik yaʼom che. ¿Jas xuriq ri Saúl? Ri Samuel xubʼij ta che che utz ri xubʼano. Xaneʼ xuyajo y xubʼij wariʼ che: «Ri awajawinik man kbʼeyetaj taj [...] rumal rech chi man xanimaj taj ri taqanik ri xuya [ri Jehová] chawe» (1 Samuel 13:13, 14). Rumal che xubʼan nim che ribʼ, xuriq kʼax.

w07 15/6 27 párr. 8

Ri Jehová nim kril wi ri qanimanik

8 Ri xukʼulmaj ri Saúl kukʼut chqawach che sibʼalaj nim ubʼanik che kojnimanik. Nabʼe kanoq ri areʼ xmachʼachʼik, xuchʼobʼo che kʼo kkun ta che ubʼanik y xunaʼo che «nim ta ubʼanik», are kʼu xkʼextaj ri uchomanik y xubʼan nim che ribʼ are chiʼ xuchaʼ ubʼanik jujun taq jastaq (1 Samuel 10:21, 22; 15:17). Jumul are chiʼ ri filisteos xepe chkij, xbʼix che che rajawaxik kreyeʼj na ri Samuel rech kuya tabʼal toqʼobʼ che ri Jehová y rech kbʼix che jas rajawaxik kubʼano. Are chiʼ ri Saúl xrilo che xbʼeyetaj ri Samuel, ri areʼ xukoj «ri tabʼal toqʼobʼ ri kchajirisaxik» che ri Jehová. Sibʼalaj itzel xril ri Jehová ri xubʼano. Are chiʼ xopan ri Samuel, ri Saúl xubʼij che che xa rumal che xbʼeyetajik ri areʼ xukojlaʼ ri tabʼal toqʼobʼ chuwach ri Jehová. Ri más nim ubʼanik chuwach ri Saúl are ukojik ri tabʼal toqʼobʼ y are ta xreyej ri Samuel che ukojik junam che ubʼim ri Jehová. Ri Samuel xubʼij wariʼ che ri Saúl: «¡Ri abʼanom are jun chʼujilal! We ta xanimaj ri taqanik ri xuya ri Ajawaxel chawe, ri areʼ xujikibʼaʼ taj chi ma ta kʼo ukʼisik ri awajawinik pa Israel». Rumal che xunimaj ta ri Jehová, xesax ri qʼatbʼal tzij pa uqʼabʼ (1 Samuel 10:8; 13:5-13).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w11 15/7 13 párr. 15

¿La kqanimaj ri kubʼij ri Jehová chqe?

15 ¿La xkichomaj riʼ ri israelitas che are más utz na kyaʼ jun kiqʼatal tzij che kekunik kkil uwach? We je xkichomaj, xa xkitzukuj jastaq riʼ «ri man kekuʼin taj ketobʼanik». Y kʼax ta chi riʼ keqaj chupam jastaq che utz kril ri Satanás. Jun kʼutbʼal, ri e kiqʼatal taq tzij kkibʼan riʼ chke che kkimaj kiqʼijilaxik e tyox. Ri e winaq che kekiqʼijilaj e tyox kkichomaj che ri e tyox che e bʼanom che tzʼalam y abʼaj are más e utz na rumal che kkil kiwach y más kkikubʼsaj kikʼuʼx chkij chuwach ri qastzij Dios. Are kʼu, ri xbʼanow ronojel taq ri jastaq are ri Jehová, junam ta rukʼ jun «tyox ri man kʼo ta ubʼanik» junam che xubʼij ri Pablo (1 Cor. 8:4). Ri e tyox kʼo ta kipatan. ¿Jas upatan we kechapik o keʼilik, we ri e areʼ man kekaʼy taj, kkita taj, kechʼaw taj y kekun taj kojkitoʼo? Rumal laʼ, we keqaqʼijilaj xa tajin kqakʼutu che keqatzukuj jastaq «ri man kekuʼin taj ketobʼanik» y che kubʼan kʼax che ri qachilanik rukʼ ri Jehová (Sal. 115:4-8).

14-20 RE MARZO

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 1 SAMUEL 14, 15

«Are nim na ubʼanik ri unimaxik [...] che ukʼexwach ri kichiʼxik tabʼal taq toqʼobʼ»

w07 15/6 26 párr. 4

Ri Jehová sibʼalaj nim krilo che kojnimanik

4 Ri Jehová are ajchaqʼe ronojel ri jastaq che kʼo qukʼ rumal che areʼ Bʼanol re ronojel ri jastaq, ¿la kʼo kojkunik kqaya oj che? Kʼolik, kojkunik kqaya jun jastaq che che sibʼalaj nim ubʼanik. ¿Jas riʼ? Ri urespuesta kriqitaj pa wajun pixabʼ riʼ: «Chatux ajnoʼj, nukʼojol, kabʼan kʼu na chwe chi sibʼalaj utz wech; jeriʼ kinkunik kʼo kintzelej na ubʼixik chke ri kkibʼan il patan chwe» (Proverbios 27:11). Kojkunik kqanimaj ri Dios. Apastaneʼ ri kojriqitaj wi y apachiʼ taneʼ ri kojel wi, qonojel kojkunik kqanimaj ri Dios. We kqanimaj ri Dios kqakʼut chuwach ri Itzel che ri oj winaq kojkunik kqanimaj ri Jehová paneʼ kojriqitaj chuwach kʼax. ¡Sibʼalaj nim ubʼanik wariʼ!

it-2 513 párr. 5

Nimanik

Xaq xiw kojutewchij ri Dios we kojnimanik. Ri Samuel xubʼij wariʼ che ri qʼatal tzij Saúl: «Are kʼu sibʼalaj kqaj na chuwach ri Ajawaxel chi knimaxik [ri kbʼan che ukojik ri tzij scha·máʽ], che ukʼexwach ri kichiʼxik tabʼal taq toqʼobʼ xuqujeʼ taq tabʼal toqʼobʼ ri kechajirisaxik; are nim na ubʼanik ri unimaxik [literalmente, «utatabʼexik»] xuqujeʼ ri uyaʼik xikinaj che ri kubʼij che ukʼexwach ri kichiʼxik tabʼal taq toqʼobʼ xuqujeʼ ri kixepoyil taq ri chij» (1Sa 15:22). Are chiʼ kojniman taj xa tajin kqaxutuj ri kubʼij ri Jehová chqe, kqakubʼsaj ta qakʼuʼx chrij y kojkojon ta chrij ri utzij ni chrij Areʼ. Ri kniman taj kjunamataj rukʼ ri kubʼan kichak ajqʼijabʼ y kuqʼijilaj e tyox (1Sa 15:23; chajunamisaj rukʼ Ro 6:16). We jun winaq kubʼij che knimanik are kʼu kubʼan taj ri kubʼij, kʼo ta upatan. Xuqujeʼ are chiʼ jun kniman taj, xa nim ta kril ri winaq ri kyaʼow ri taqanik (Mt 21:28-32). We jun winaq xaq xiw kutatabʼej ri taqanik y kubʼij pa uchomanik che kubʼano are kʼu qas ta kukʼutu che knimanik, xa tajin kusubʼ ribʼ y ktewchiʼx taj (Snt 1:22-25). Ri uKʼojol ri Dios xubʼij che we jun winaq knimanik, are kʼu xa kʼo kraj rumal laʼ kubʼano, krechbʼej ta uQʼatbʼal tzij ri Dios (Mt 7:15-23).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

it-1 517 párr. 1

Toqʼobʼisabʼal wachaj

Kuriq kʼax jun winaq we kutoqʼobʼisaj wachaj are kʼu kunimaj ta ri utaqanik ri Jehová. Ri xubʼan ri qʼatal tzij Saúl kʼo kukʼut chqawach oj. Xopan ri tiempo che ksachisax kiwach ri amalequitas rumal che are ri nabʼe tinamit che xkibʼan kʼax chke ri israelitas are chiʼ xeʼel lo pa Egipto. Xbʼix che ri Saúl che keʼukamisaj konojel, kʼo ta jun kutoqʼobʼisaj uwach, are kʼu are xubʼan ri xkibʼij ri winaq che y xunimaj ta ri utaqanik ri Jehová. Rumal laʼ xxutux che qʼatal tzij (1Sa 15:2-24). We jun winaq are qas nim kril wi ri utaqanik ri Jehová, kubʼan ta re riʼ ri xubʼan ri Saúl che xniman taj.

21-27 RE MARZO

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 1 SAMUEL 16, 17

«We chʼoj riʼ rech ri Ajawaxel»

w19.12 20 párr. 18

¿La qas qetaʼm uwach ri Jehová?

18 David xril ri utobʼanik ri Jehová pa ri ukʼaslemal. Jun kʼutbʼal, are chiʼ xeʼuchajij ri e uchij ri utat chuwach jun león xuqujeʼ jun oso, xuchʼobʼo che rukʼ ri utobʼanik ri Jehová xkun che kikamisaxik ri e chikop riʼ. Are chiʼ xkun che uchʼakik ri nimalaj Goliat, qas xuchʼobʼo che Jehová are xkʼamow ubʼe (1 Sam. 17:37). Xuqujeʼ xril ri utobʼanik ri Jehová are chiʼ xkunik xanimaj bʼi chuwach ri ajawinel Saúl (Sal. 18). Jun winaq che nimal kubʼano kuchomaj riʼ che kkun che ubʼanik ri e jastaq pa utukel. Are kʼu rumal che David kmachʼachʼik xkunik xril ri utobʼanik ri Jehová pa ri ukʼaslemal (Sal. 138:6).

w19.07 5 párr. 12

Chqakowirisaj ri qakojonik kimik rech kqachʼij ri kʼax

12 ¿Jasche ri David xux ko ukʼuʼx? Rumal che qas retaʼm che ktoʼ rumal ri Jehová (chasikʼij uwach 1 Samuel 17:37, 45-47). Xchoman ta chrij che kʼo ta upatan chuwach ri Goliat, xaneʼ xuchomaj che nim ta ubʼanik ri Goliat we kjunamax rukʼ ri Jehová. Rukʼ wajun kʼutbʼal riʼ kʼi kqetaʼmaj: kux ko qakʼuʼx we kqakubʼsaj qakʼuʼx che ri Jehová kojutoʼ xuqujeʼ we qas kqakojo che ri e qakʼulel nim ta kibʼanik we kqajunamaj rukʼ ri qaDios che kʼo nim uchuqʼabʼ (2 Crón. 20:15; Sal. 16:8). ¿Jas kojkunik kqabʼan kimik, che kʼa majaʼ kpe ri kʼax, rech kkʼojiʼ más ukowil qakʼuʼx?

wp16.5 12 párr. 4

«We chʼoj riʼ rech ri Ajawaxel»

Kimik ri oj upatanelabʼ ri Jehová kojbʼe ta pa chʼoj. Ojer riʼ xbʼanik (Mateo 26:52). Paneʼ je wariʼ kʼo kqetaʼmaj chrij ri ukojonik ri David. Rajawaxik kqakojo che qastzij kʼo ri Jehová y che xaq xiw ri areʼ rajawaxik kqaqʼijilaj y nim kqilo. Weneʼ jujun taq mul kqanaʼo che sibʼalaj nimaʼq ri kʼax kqariqo, are kʼu ri Jehová kʼo na más uchuqʼabʼ chuwach wariʼ. We kqapatanij ri Jehová y kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij junam rukʼ ri xubʼan ri David, kʼo ta nijun kʼax che mat kojkun che uchʼijik. Rumal che ri Jehová are kʼo na más uchuqʼabʼ.

Jeʼlalaj taq pixabʼ

it-2 975 párr. 1

Saúl

Are chiʼ chaʼom chi ri David che qʼatal tzij re Israel, ri Jehová xresaj ri ruxlabʼal pa uwiʼ ri Saúl. Chilaʼ xmajtaj wi loq «jun itzel uxlabʼal kʼut taqom rumal ri Ajawaxel, kbʼanow kʼax che». Are chiʼ ri Jehová resam chi ri ruxlabʼal pa uwiʼ ri Saúl, utz ta chi ri uchomanik y ri e jastaq e kʼo pa ranimaʼ (itzel uxlabʼal), rumal laʼ kkikot ta chik. Rukʼ wariʼ, ri ruxlabʼixel ri Jehová kuya ta chi tobʼanik che. Rumal laʼ ri e upatanelabʼ ri Saúl xkibʼij che are ri Dios xtaqow lo ri «itzel uxlabʼal» pa uwiʼ ri tajin kubʼan kʼax che. Jun utaqoʼn ri Saúl xubʼij che che kutaʼ utobʼanik ri David rech rukʼ ri bʼixonem che kubʼano kuqasaj uchuqʼabʼ wajun itzel uxlabʼal riʼ (1Sa 16:14-23; 17:15).

28 RE MARZO KOPAN 3 RE ABRIL

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 1 SAMUEL 18, 19

«Are chiʼ utz kel ri jastaq chawach amaqʼel chamachʼaʼ awibʼ»

w04 1/4 15 párr. 4

Chqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri ruxlabʼixel ri Dios are chiʼ kʼo kkʼextaj pa ri qakʼaslemal

4 Are chiʼ ri David kʼa ala na xetaʼmax uwach kumal kʼi winaq. Xsikʼixik rech kqʼojomanik y kbʼixon chuwach ri qʼatal tzij Saúl. Xukamisaj ri nimalaj achi Goliat, che kʼo ta jun winaq kraj kchʼojin rukʼ rumal che kkixibʼij kibʼ che. Ri David are xkʼamow kibʼe ri ajchʼojabʼ rech xekichʼak ri filisteos. Ri winaq sibʼalaj nim kkil ri David y kkibʼan bʼixonem che. Jun yaʼol upixabʼ ri Saúl xubʼij che ri David «sibʼalaj retaʼm kqʼojomanik; xaq kʼu utzʼaqat chik, chi jun kowilaj ajchʼoj, sibʼalaj kuchomaj na ri kubʼij» (1 Samuel 16:18; 17:23, 24, 45-51; 18:5-7).

w18.01 28 párrs. 6, 7

Ri kejunamataj ta wi ri kkipatanij ri Jehová kukʼ ri kkipatanij taj

6 E kʼo jujun kkibʼan nim che kibʼ rumal che jeʼl kepetik, etaʼmatal kiwach kumal e kʼi winaq, kekun che ubʼanik bʼixonem, kʼo kichuqʼabʼ o rumal che nim keʼil kumal ri e nikʼaj chik. Ronojel ri bʼantajik riʼ xkʼojiʼ rukʼ ri David, are kʼu xubʼan ta nim che ribʼ. Jun kʼutbʼal, are chiʼ xukamisaj ri Goliat, ri qʼatal tzij Saúl xubʼij che che kuyaʼ kkʼuliʼ rukʼ ri umiʼal. Are kʼu ri David xubʼij wariʼ: «Man kʼo ta nubʼanik in, mawi kʼo kibʼanik ri wachalaxik pa Israel, rech ri in kinux ujiʼ ri ajawinel» (1 Sam. 18:18). ¿Jas xtoʼw ri David rech amaqʼel xukʼut machʼachʼem? Xuchʼobʼo che we kkun che ubʼanik kʼi jastaq, kʼo utz taq ubʼantajik y yaʼom nimaʼq taq eqelen che, are rumal che ri Dios kmachʼachʼik y xel ukʼuʼx che (Sal. 113:5-8). Ri areʼ xuchʼobʼo che ronojel ri kʼo rukʼ are ri Jehová yaʼowinaq che (chajunamisaj rukʼ 1 Corintios 4:7).

7 Kimik, ri oj upatanelabʼ ri Jehová kqakoj qachuqʼabʼ rech kojmachʼachʼik junam rukʼ ri David. Kqamayo che ri Jehová are ri qʼatal tzij pa uwiʼ ri kajulew, are kʼu kmachʼachʼik (Sal. 18:35). Nim kqil wajun pixabʼ ri che ri Dios kuyaʼ chqe: «Chkʼol toqʼobʼisan wachaj pa ri iwanimaʼ, chel ikʼuʼx chke nikʼaj winaq chik, minimarisaj iwibʼ chkiwach nikʼaj chik, mibʼanalaʼ kʼax chbʼil iwibʼ, chkʼol ikochʼonik» (Col. 3:12). Xuqujeʼ qetaʼm che we jun winaq kloqʼoqʼenik, «man kraqʼanisaj ta uqʼij, man kunimarisaj ta ribʼ» (1 Cor. 13:4). Y qetaʼm che junam kkʼulmataj kukʼ ri achijabʼ, «kuyaʼ kekojonik [...] rumal ri [k]kibʼan [...] ri ixoqilaxelabʼ», ri winaq kkaj kketaʼmaj chrij ri Jehová are chiʼ kkilo che ri upatanelabʼ kkimachʼ kibʼ (1 Ped. 3:1).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

it-2 727 párr. 1

Qʼaxal tzij

Paneʼ are ri ruxlabʼixel ri Dios kechaʼow ri e qʼaxal tzij, are kʼu, amaqʼel taj kchʼaw ri Dios kukʼ. Ri Biblia kubʼij che jujun taq mul, kqaj lo ri uxlabʼixel pa kiwiʼ rech kuya kan ubʼixik jujun taq jastaq chke che rajawaxik kkiya ubʼixik (Eze 11:4, 5; Miq 3:8). Are ri ruxlabʼixel ri Dios kyaʼow kichuqʼabʼ rech kkiya ubʼixik ri xbʼix chke (1Sa 10:10; Jer 20:9; Am 3:8). Qastzij riʼ che ri e qʼaxal tzij xaq xiw ta kkibʼan jastaq che jun wi ubʼanik, xaneʼ ri kibʼantajik sibʼalaj utz, kkikʼut rukʼ ri kkinaʼo y ri kkibʼano. Rumal laʼ, ri e winaq che kkikʼut ri bʼantajik riʼ, kbʼixik che kejunamataj rukʼ jun qʼaxal tzij (1Sa 10:6-11; 19:20-24; Jer 29:24-32; chajunamisaj rukʼ Hch 2:4, 12-17; 6:15; 7:55). Rumal che sibʼalaj kbʼe kikʼuʼx che ubʼanik ri kichak che ri Dios y rukʼ ukowil kʼuxaj kkibʼano, ri e winaq kkichomaj che e jun wi o xa xsach kichomanik, junam rukʼ ri xkichomaj e jujun ajchʼojabʼ chrij jun qʼaxal tzij are chiʼ xuchaʼ ri Jehú che qʼatal tzij. Are chiʼ ri ajchʼojabʼ xkilo che qas jun qʼaxal tzij ri achi ri xchaʼow ri Jehú, más nim chi xkil ri xuya ubʼixik (2Re 9:1-13; chajunamisaj rukʼ Hch 26:24, 25). Are chiʼ ri Saúl, xbʼe che utzukuxik ri David, xujaluj ribʼ junam rukʼ jun qʼaxal tzij, xresaj ri ratzʼyaq y xchʼaniʼ «ronojel ri jun qʼij xuqujeʼ ronojel ri jun aqʼabʼ», rumal laʼ ri David xkunik xanimaj bʼik (1Sa 19:18–20:1). Kraj ta kubʼij che konojel ri e qʼaxal tzij kkichʼanabʼa kibʼ, rumal che ri Biblia kubʼij taj che je kkibʼan wariʼ. E kʼo kebʼ qʼaxal tzij che kubʼij ri Biblia che xkichʼanabʼa kibʼ, are kʼu xkibʼano rumal jun jastaq nim ubʼanik: xa xkikʼut ri kraj kubʼij ri xkiya ubʼixik (Isa 20:2-4; Miq 1:8-11). Ri Biblia kubʼij taj jasche ri Saúl xresaj ri ratzʼyaq, weneʼ xa rumal che kraj kukʼutu che qas achi o xa kubʼan nim che ribʼ rumal che chaʼom rumal ri Jehová che qʼatal tzij o rumal jun chi jastaq.

4-10 RE ABRIL

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 1 SAMUEL 20-22

«¿Jas kinbʼano rech kinux jun utz achiʼl?»

w19.11 7 párr. 18

Chqakowirisaj ri qachilanik kukʼ ri e qachiʼl are chiʼ majaʼ kpe ri kʼisbʼal

18 Kimik, ri e qachalal kkiriq kʼi taq kʼaxkʼolil. Jun kʼutbʼal, e kʼi kkiriq kʼax rumal ri desastres naturales o ri kʼax kkibʼan ri e winaq. Rumal laʼ, kojkunik keqakʼulaj ri e qachalal pa qachoch. E nikʼaj chi qachalal kekunik ketobʼan rukʼ pwaq. Are kʼu qonojel kojkunik kqataʼ che ri Jehová che keʼutoʼ. We kqetaʼmaj che kʼo jun qachalal tajin kuriq kʼax, weneʼ kqariq ta ri e tzij kqabʼij che o qetaʼm ta ri kqabʼano. Are kʼu qonojel kʼo kʼi jastaq kojkunik kqabʼano. Jun kʼutbʼal, kojkunik kqakoj ri qatiempo rech kojkʼojiʼ rukʼ, kqatatabʼej are chiʼ ktzijonik xuqujeʼ kqakʼut jun texto chuwach ri uyaʼom qachuqʼabʼ oj (Is. 50:4). Ri más nim ubʼanik are che kojkʼojiʼ amaqʼel kukʼ ri e qachiʼl are chiʼ kajwataj chke (chasikʼij uwach Proverbios 17:17).

w08 15/2 8 párr. 7

Chqabʼanaʼ ri kqaj chuwach ri Jehová

7 Ri Jehová kraj taj che keqaya kan ri e qachiʼl are chiʼ kkiriq kʼax (Prov. 17:17). Ri ukʼojol ri Saúl, ubʼiʼ Jonatán, xkʼojiʼ jun utzalaj rachilanik rukʼ ri David. Are chiʼ xretaʼmaj che ri David xukamisaj ri Goliat, «ri Jonatán sibʼalaj xbʼe ranimaʼ rukʼ ri David, sibʼalaj nim ri uloqʼal chuwach jetaneʼ ri areʼ chbʼil ribʼ» (1 Sam. 18:1, 3). Are ri Jonatán ri xbʼin che ri David che Saúl kraj kukamisaj, y are chiʼ animajinaq chi ri David xkiriq chi jumul kibʼ rukʼ ri Jonatán rech xkibʼan jun pacto. Jumul, ri Jonatán xutoʼ uwiʼ ri David chuwach ri utat, paneʼ xa jubʼiqʼ xraj xkamisaxik. Paneʼ jeriʼ, xbʼe che utzukuxik ri David rech kuya uchuqʼabʼ (1 Sam. 20:24-41). Y chukʼisbʼal ri Jonatán «xbʼe che rilik ri David [...] che ukowirisaxik ri ujikibʼam kʼuxaj chrij ri Dios» (1 Sam. 23:16-18).

w09 15/10 19 párr. 11

¿Jas rajawaxik kqabʼano rech amaqʼel keqaloqʼoqʼej ri e qachiʼl?

11 Meqawonobʼaʼ kan kitukel ri e qachiʼl. Ri Salomón xubʼij: «Jun achiʼl amaqʼel kel ukʼuʼx, pa taq kʼu ri qʼijol re riqoj kʼax jachaʼ jun achalaxik» (Prov. 17:17). Are chiʼ ri Salomón xubʼij waʼ taq tzij riʼ weneʼ are xchoman chrij ri kachilanik ri utat rukʼ ri Jonatán (1 Sam. 18:1). Are ta ne xraj ri Saúl che are Jonatán kkʼojiʼ che qʼatal tzij are chiʼ kkam areʼ. Are kʼu ri Jonatán nim xril wi are chiʼ ri Jehová are xuchaʼ ri David rech kuqʼat tzij. Ri Jonatán junam ta rukʼ ri utat, itzel ta xril ri David che are xchaʼ che qʼatal tzij. Xuqujeʼ xpe ta royowal are chiʼ más nim xil ri David y xukoj ta ri molom taq tzij che xubʼan ri utat chrij (1 Sam. 20:24-34). ¿La je qabʼanik oj rukʼ ri Jonatán? Are chiʼ kyaʼ jun eqeleʼn chke ri qachiʼl pa ri congregación, ¿la kojkikotik? Are chiʼ kkiriq kʼax, ¿la kqaya kichuqʼabʼ y keqatoʼ? Are chiʼ kmol tzij chkij, ¿jas kqabʼan oj? ¿La kqakoj ri kbʼix chkij o kqabʼan qe junam rukʼ ri Jonatán che kqatoʼ kiwiʼ ri e qachiʼl?

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w05 15/3 24 párr. 4

Pixabʼ nim kibʼanik keʼesax pa ri wuj Primero de Samuel

21:12, 13. Ri Jehová kraj che kqakoj ri qachomanik y ri kojkun che ubʼanik are chiʼ kqariq kʼax pa ri qakʼaslemal. Rech kojkunik kqabʼan wariʼ uyaʼom ri uTzij chqe che kojutoʼ rech kkʼojiʼ qetaʼmabʼal y utzalaj qachomanik (Proverbios 1:4). Xuqujeʼ kojkitoʼ ri e kʼamal taq bʼe re ri congregación.

18-24 RE ABRIL

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 1 SAMUEL 23, 24

«Chaweyej rukʼ paciencia che ri Jehová kusukʼumaj na ronojel ri jastaq»

w04 1/4 16 párr. 8

Chqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri ruxlabʼixel ri Dios are chiʼ kʼo kkʼextaj pa ri qakʼaslemal

8 Ri David xraj taj xubʼan kʼax che ri Saúl. Are chiʼ xuriq kʼax pa ri ukʼaslemal, xuya kan ronojel pa uqʼabʼ ri Jehová. Are chiʼ ri Saúl elenaq chi bʼi pa ri pek, xchʼabʼex lo rumal ri David y xbʼix lo wariʼ che: «¡Areʼ bʼaʼ ri Ajawaxel chuqʼataʼ tzij pa qawiʼ qakabʼichal, chuyaʼ kʼu rajil ukʼexel che la! Are ri in mawi jumul kinwalijisaj ta na ri nuqʼabʼ che ubʼanik kʼax che la» (1 Samuel 24:12). Paneʼ ri Saúl kraj kubʼan kʼax che, ri David xutzalij ta ukʼaxel ri kʼax xbʼan che, xubʼij ta itzel taq tzij che y xuyoqʼ taj. Kʼi taq mul xukʼutu che xraj taj xutzalij ukʼaxel ri kʼax xbʼan che, xaneʼ xuya kan pa uqʼabʼ ri Jehová (1 Samuel 25:32-34; 26:10, 11).

w04 1/6 22 párrs. 5, 6

¿La kojkichʼak ri kʼax kqariqo?

Ri urox jastaq kqetaʼmaj, are che we tajin kqariq jun kʼax, utz taj che kqatzukuj jun chi jastaq che kukʼut ta ri Biblia rech kqaqʼatej uwach ri kʼax, xaneʼ rajawaxik kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Jehová. Ri tijoxel Santiago xutzʼibʼaj wariʼ: «Chiyaʼ bʼaʼ chi kiwetaʼmaj kichʼij ronojel uwach kʼax, rech kixux tzʼaqat xuqujeʼ xaq areʼ, man kʼo ta jas kraj na chiwe» (Santiago 1:4). Rech ri kqabʼan che uchʼijik ri kʼax kubʼan «tzʼaqat» chqe pa ri qakojonik, rajawaxik che kqaqʼat ta uwach ri kʼax tajin kqariqo rukʼ jastaq che utz ta kril ri Dios. Jeriʼ, kqʼalajinik che rukʼ ri qakojonik xqaqʼaxej ri kʼax, kubʼan más ko y kqʼalajinik che qas kʼo uchuqʼabʼ. Ri José y ri David xkikʼut wariʼ are chiʼ xkichʼij kʼi kʼax. Xkitzukuj ta ubʼanik jun jastaq che itzel kril ri Jehová rech kkiqʼat uwach ri kʼax che xkiriqo, xaneʼ xkibʼan ronojel ri xekunik rech rukʼ uchʼajchʼojil kanimaʼ xkiqʼaxej. Xkikubʼsaj kikʼuʼx chrij ri Jehová, rumal laʼ sibʼalaj xetewchix rumal. Ri Jehová xeʼukoj che utoʼik y ukʼamik ubʼe ri utinamit (Génesis 41:39-41; 45:5; 2 Samuel 5:4, 5).

Weneʼ xuqujeʼ oj kqariq kʼaxkʼolil y weneʼ kqachomaj che utz kqaqʼat uwach ri kʼax are kʼu kqanimaj ta ri kubʼij ri Biblia. Jun kʼutbʼal, ¿la katbʼisonik rumal che ariqom ta akʼulaj? We jeriʼ, chachajij awibʼ rech katkunik kanimaj ri kubʼij ri Biblia pa 1 Corintios 7:39, kubʼij: «Kuyaʼ riʼ kkʼuliʼ rukʼ jachin ri kraj wi, xaq xuwi we kojonel che ri Ajawaxel». ¿La kʼo chʼoj pa ri ikʼulanem? Chikojoʼ ichuqʼabʼ che utoʼik iwibʼ rech kixel chupam ri tajin kikʼulmaj, are ta kibʼan iwe ri kkibʼan ri e winaq ri kkiya ta uqʼij ri Dios rumal che xaq xiw kkichomaj ujachik kibʼ o uchupik ri kikʼulanem pa ri qʼatbʼal tzij (Malaquías 2:16; Efesios 5:21-33). ¿La kanaʼo che katkun ta chik keʼakajmaj o kaya ri rajawaxik che ri afamilia? Ukubʼsaxik qakʼuʼx chrij ri Jehová, kraj kubʼij che kqanim ta qibʼ che uchʼakik pwaq pa taq jastaq che utz taj kbʼanik o kkiya ta bʼe ri e qʼatal taq tzij (Salmo 37:25; Hebreos 13:18). Jeriʼ, qonojel rajawaxik kqakoj qachuqʼabʼ chuwach taq ri kʼaxkʼolil kqariqo y kqakʼut chuwach ri Dios che kqaj kojutewchij. Chqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Jehová che kusukʼumaj na ronojel ri kʼax kqariqo (Miqueas 7:7).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w17.11 27 párr. 11

Kʼo mojqʼaten che uriqik ri kyaʼ na chqe

11 We kqakoj qachuqʼabʼ che ukʼutik loqʼoqʼebʼal y utzilal, kojutoʼo rech itzel ta keqil ri e nikʼaj chik we kkiriq utzilal. Ri uTzij ri Dios kubʼij: «Ri kʼo loqʼoqʼebʼal ukʼuʼx are riʼ kuqʼiʼ ri kʼax, chʼuchʼuj, man kpe ta royowal che jun chik we kuriq utzil» (1 Cor. 13:4). Rech kkʼiy ta ri itzelal pa qanimaʼ, rajawaxik che kqakoj qachuqʼabʼ che rilik ri jastaq junam rukʼ ri kubʼan ri Jehová. Qonojel ri oj kʼo pa ri congregación rajawaxik kqatoʼlaʼ qibʼ, junam rukʼ ri partes rech jun cuerpo che konojel junam kechakunik. Wariʼ kubʼano che kqanaʼ ri kkinaʼ ri e nikʼaj chik, junam rukʼ ri kubʼij wajun texto riʼ: «We kʼu jun chke knimarisax uqʼij, konojel riʼ junam kekikot rukʼ» (1 Cor. 12:16-18, 26). Ri texto riʼ kukʼut chqawach che rajawaxik kojkikotik che ri e qachalal kkiriq tewchibʼal y man xa ta kpe qoyowal chkij. Chojchoman chrij ri xukʼulmaj ri Jonatán, ri ukʼojol ri qʼatal tzij Saúl. Ri areʼ itzel ta xril ri David rumal che are xchaʼ rumal ri Jehová rech kux qʼatal tzij, xaneʼ ri areʼ xukʼut loqʼoqʼebʼal, utzilal, xuya uchuqʼabʼ y xutoʼ ri David (1 Sam. 23:16-18). Oj xuqujeʼ kojkunik kqabʼan qe junam rukʼ ri xubʼan ri areʼ.

25 RE ABRIL KOPAN 1 RE MAYO

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 1 SAMUEL 25, 26

«¿La aninaq kabʼanalaʼ e jastaq y kachomaj ta na?»

ia 78 párrs. 10-12

Jun ixoq che qas kchomanik

10 ¿Jas xkibʼan ri achijabʼ che e kʼo rukʼ ri David chke ri ajyuqʼabʼ? Xekitoqij ta ri e chij chke, paneʼ xekun ta riʼ xekitoqij bʼik. Xaneʼ xkikoj ri nim ketaʼmabʼal re chʼoj che kichajixik ri ajyuqʼabʼ y ri e uchij ri Nabal (chasikʼij uwach 1 Samuel 25:15, 16). Pa ri tiempo riʼ, ri ajyuqʼabʼ kkiriq kʼi taq kʼax. Nabʼe rumal che e kʼo xibʼibʼalalaj taq chikop y ri ukabʼ, are che e kʼo pa taq ri ukʼulbʼatil ri ulew re Israel, y chilaʼ e kʼo elaqʼomabʼ.

11 Rumal che e kʼo pa taq ri desierto, qastzij riʼ che ri David kkun taj keʼutzuq ri achijabʼ che e kʼo rukʼ. Rumal laʼ kchʼobʼotajik jasche ri David xeʼutaq bʼi 10 achijabʼ che utaʼik kiwa che ri Nabal. Ri David xeʼutaq ri achijabʼ riʼ pa jun utzalaj tiempo, pa ri tiempo che ksokax kismal ri chij, ri winaq kkibʼan nimaʼq taq waʼim y sibʼalaj kekikotik, y kesipanik. Xuqujeʼ utz xubʼan che uchaʼik ri utzij xubʼij bʼi chke ri achijabʼ rech kekibʼij che ri Nabal. Xubʼij bʼi wariʼ chke: «Ri [...] akʼojol» David. Rukʼ ri xubʼano xukʼutu che nim xril wi jetaneʼ che utat. Weneʼ xubʼan wariʼ rumal che nim chi ujunabʼ ri Nabal. Are kʼu, ¿jas xubʼan ri Nabal? (1 Sam. 25:5-8).

12 ¡Sibʼalaj xqʼaqʼarik! Rumal che rukʼ «kʼaxalaj taq tzij [...] xchʼaw bʼik chke» ri achijabʼ re ri David xchaʼ ri ala che ri Abigaíl. Rukʼ waʼ taq tzij riʼ xubʼij che ri David are jun loqʼom pataninel che xa animajinaq bʼi chuwach ri rajaw, rumal laʼ xuya ta kiwa, kijoron y kitiʼj. Xuqujeʼ xutzeʼj uwach y xubʼij che kʼo ta upatan. Weneʼ ri Nabal junam kuchomaj rukʼ ri Saúl chrij ri David. Are kʼu ri kebʼ achijabʼ riʼ junam ta kechoman rukʼ ri Jehová: ri Jehová kuloqʼoqʼej ri David y kuchomaj taj che are jun loqʼom pataninel che kniman taj, xaneʼ retaʼm che are chiʼ kqʼax ri tiempo kux qʼatal tzij pa uwiʼ ri tinamit Israel (1 Sam. 25:10, 11, 14).

w19.10 23 párr. 10

¿Jas kuya ri Jehová chqe rech kojux ri kraj?

10 Pa ri tiempo che ri ajawinel Saúl xeʼutereneʼj ri David xuqujeʼ ri e sukʼ taq achijabʼ che e kʼo rukʼ, xajwataj tobʼanik chke. Jumul, ri achijabʼ che e rachilam bʼi ri David xkitaʼ jubʼiqʼ kiwa che jun qʼinom achiʼ israelita ubʼiʼ Nabal. Xkixibʼij ta kibʼ xkitaʼ che rumal che xekichajij ri e uchij pa ri chaqiʼj uwo saq. Are kʼu Nabal sibʼalaj kubʼan nim che ribʼ xuqujeʼ kʼo ta xraj xuya chke. Wariʼ xubʼano che David sibʼalaj xpe royowal, che xuchomaj kukamisaj ri Nabal xuqujeʼ ri e achijabʼ che e kʼo cho rachoch (1 Sam. 25:3-13, 22). Are kʼu, Abigaíl ri jeʼlikalaj rixoqil ri Nabal xuya ta bʼe che xkʼulmataj wariʼ. Wajun utzalaj ixoq xukʼut ukowil ukʼuʼx, rumal che xbʼe che uriqik ri David, xxukiʼ chuwach xuqujeʼ xubʼij che, che kubʼan ta kʼaxkʼolil rech jeriʼ kmakun taj. Abigaíl xubʼij che ri David che kuya pa uqʼabʼ ri Jehová. Ri e utzalaj taq utzij xuqujeʼ ri xubʼano xok pa ranimaʼ ri David xuqujeʼ xuchʼobʼo che are ri Jehová taqowinaq bʼi wajun ixoq riʼ (1 Sam. 25:23-28, 32-34). Abigaíl xukoj uchuqʼabʼ che kekʼojiʼ ubʼantajik che kubʼano che kʼo kkoj wi rumal ri Jehová. Junam rukʼ wariʼ, Jehová keʼukoj ri e qachalal ixoqibʼ che kʼo jun utz kichomanik xuqujeʼ kibʼantajik rech kkiya kichuqʼabʼ ri kifamilia xuqujeʼ ri congregación (Prov. 24:3; Tito 2:3-5).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

ia 80 párr. 16

Jun ixoq che qas kchomanik

16 ¿La kraj kubʼij wariʼ che ri Abigaíl kniman ta che ri rachajil? Je taj. Chnaʼtaj chqe che e kʼi achijabʼ ya kekamisaxik xa rumal che ri Nabal nim ta xril wi ri David che chaʼom chi rumal ri Dios rech kux qʼatal tzij. We kʼo ta kubʼan ri Abigaíl, kukʼutu che junam kchoman rukʼ ri rachajil. Ri Abigaíl retaʼm che are rajawaxik nabʼe kunimaj ri Jehová chuwach ri rachajil.

    E wuj pa quiché (1993-2025)
    Uk'isik sesión
    Umajixik sesión
    • quiché
    • Chataqa b'ik
    • Ri qas utz kawilo
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ri kta' chawe rech kakojo
    • Keta'max ta ri xatz'ib'aj
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Umajixik sesión
    Chataqa b'ik