UK'OLB'AL WUJ PA INTERNET Watchtower
Watchtower
UK'OLB'AL WUJ PA INTERNET
quiché
'
  • '
  • ä
  • Ä
  • BIBLIA
  • E WUJ
  • E RIQB'AL IB'
  • mwbr22 septiembre e uxaq 1-11
  • Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos

K'o ta video che wajun kʼutunem ri'.

Chakuyu' qamak, ri video ktziji' taj.

  • Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos
  • Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos (2022)
  • Subtítulo
  • 5-11 RE SEPTIEMBRE
  • 12-18 RE SEPTIEMBRE
  • 19-25 RE SEPTIEMBRE
  • 26 RE SEPTIEMBRE KOPAN 2 RE OCTUBRE
  • 3-9 RE OCTUBRE
  • 10-16 RE OCTUBRE
  • 17-23 RE OCTUBRE
  • 24-30 RE OCTUBRE
  • 31 RE OCTUBRE KOPAN 6 RE NOVIEMBRE
Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos (2022)
mwbr22 septiembre e uxaq 1-11

Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos

5-11 RE SEPTIEMBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 1 REYES 9, 10

«Chqaqʼijilaj ri Jehová rumal ri unojibʼal»

w99 1/7 30 párr. 6

Jun solinik che xuya kʼi utzilal

Are chiʼ ri reina de Seba xopan rukʼ ri Salomón, ri areʼ xumaj ubʼanik «kʼaxalaj taq kʼotoj chiʼaj che» (1 Reyes 10:1). Ri tzij riʼ petinaq pa ri chʼabʼal hebreo che xuqujeʼ kraj kubʼij «adivinanzas». Are kʼu, wariʼ kraj ta kubʼij che ri reina de Seba xaq etzʼanem xubʼan rukʼ ri Salomón. Xaneʼ pa Salmo 49:4 chilaʼ xuqujeʼ kkoj wajun tzij riʼ are chiʼ kchʼaw chrij preguntas che sibʼalaj nim ubʼanik junam rukʼ ri makaj, ri kamikal y ri tojbʼal mak. Rumal laʼ weneʼ ri reina de Seba xtzijon rukʼ ri Salomón chrij jastaq che sibʼalaj nim ubʼanik rech krilo jampaʼ unojibʼal kʼolik. Ri Biblia kubʼij che ri areʼ «xeʼubʼan ri kʼotoj taq chiʼaj che ri uchomam ubʼanik». Xuqujeʼ ri Salomón «xutzelej kiwach konojel ri kʼotoj taq chiʼaj ri xubʼan che. Man kʼo ta jun chke ri kʼotoj taq chiʼaj ri ma ta xkun che utzelexik uwach» (1 Reyes 10:2b, 3).

w99 1/11 20 párr. 6

Are chiʼ jun winaq sibʼalaj ksipanik

Ri reina de Seba sibʼalaj xumay ri xuto y ri xubʼij ri Salomón, rumal laʼ rukʼ machʼachʼem xubʼij: «¡Sibʼalaj kʼu e kʼo waʼ we pataninel taq ech la pa kikotemal, ri amaqʼel e kʼo chnaqaj la kekitatabʼej taq ri e aj noʼjalaj taq tzij la!» (1 Reyes 10:4-8). Rukʼ ri e tzij riʼ ri reina de Seba xraj taj xubʼij che utz ke ri upatanelabʼ ri Salomón che e kʼo pa jun lugar che sibʼalaj qʼinom, xaneʼ ri xraj xubʼij are che ronojel qʼij kekunik kkita ri unojibʼal ri Salomón che yaʼom rumal ri Dios. Ri kqetaʼmaj kan chrij ri utzalaj ukʼutbʼal ri reina de Seba, are che ri oj upatanelabʼ ri Jehová kqariq kʼi taq utzilal rumal ri nimalaj unojibʼal ri Bʼanol qe y ri uKʼojol, Jesucristo.

w99 1/7 30 párr. 7

Jun solinik che xuya kʼi utzilal

Ri reina de Seba «sibʼalaj xmayinik» are chiʼ xril ri unojibʼal y ri uqʼinomal ri Salomón (1 Reyes 10:4, 5). E jujun taq winaq kkibʼij che ri e tzij riʼ kraj kubʼij che «xbʼe ruxlabʼ». Jun achi che nim retaʼmabʼal kubʼij che ri reina xsachiʼk. Apastaneʼ ri xkʼulmatajik, ri qas qetaʼm are che ri areʼ sibʼalaj xumay ri xuto y ri xrilo. Rumal laʼ xubʼij che utz ke ri upatanelabʼ ri Salomón rumal che kkita ri unojibʼal ri qʼatal tzij, y xutewchij ri Jehová rumal che xukoj ri Salomón che qʼatal tzij. Rumal laʼ ri areʼ xuya e sipanik che ri Salomón che sibʼalaj paqal kajil; ri qʼan pwaq che xuya che, kimik riʼ are 40,000,000 de dólares. Are kʼu ri Salomón xuqujeʼ xuya jujun taq sipanik che ri reina, y «ronojel ri xraj xutzʼonoj che» (1 Reyes 10:6-13).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w08 1/11 22 párrs. 4-6

¿La awetaʼm?

¿Jampaʼ qʼan pwaq xkʼojiʼ rukʼ ri Salomón?

E jujun textos re ri Biblia kubʼij che Hiram, ri qʼatal tzij re Tiro, xutaq bʼi cuatro toneladas re qʼan pwaq che ri Salomón, ri reina de Seba junam xusipaj che xuqujeʼ. Ri nimaʼq taq barcos re ri Salomón kukʼam lo 14 toneladas re qʼan pwaq che petinaq pa Ofir. Ri Biblia kubʼij: «Ri raʼlal ri qʼan pwaq kopan rukʼ ri Salomón pa jun junabʼ, kpajanik juqʼoʼ oxlajuj kʼal waqibʼ (666) talentos [weneʼ 22 toneladas] qʼan pwaq» (1 Reyes 9:14, 28; 10:10, 14, Ri Tyoxlaj Wuj). ¿La qastzij che xkʼojiʼ ronojel ri qʼan pwaq riʼ rukʼ ri Salomón? Chqajunamaj rukʼ ri qʼan pwaq che xkʼojiʼ kukʼ e nikʼaj chi qʼatal tzij re ojer.

Jun ojer wuj, che ri e winaq che kʼo nim ketaʼmabʼal kkikubʼsaj kikʼuʼx chrij, kubʼij che ri faraón Tutmosis III (ukabʼ mil junabʼ nabʼe chuwach ri qaqʼij) xuya 12 toneladas re qʼan pwaq pa ri templo Amón-Ra, pa Karnak. Pa ri siglo VIII nabʼe chuwach ri qaqʼij, ri qʼatal tzij re siria Tiglat-piléser III xyaʼ cuatro toneladas re qʼan pwaq che rumal ri Tiro, y Sargón II xuqujeʼ je ukʼiyal ri qʼan pwaq xuya chke ri e dioses rech Babilonia. Xuqujeʼ kubʼij che Filipo II re Macedonia (359-336 nabʼe chuwach ri qaqʼij) ronojel taq junabʼ xresaj 25 toneladas re qʼan pwaq pa ri e minas che kʼo pa ri juyubʼ Pangeo, pa Tracia.

Xuqujeʼ kbʼixik che ri ukʼojol, ubʼiʼ, Alejandro Magno (336-323 nabʼe chuwach ri qaqʼij), xumulij 1,000 toneladas re qʼan pwaq are chiʼ xopan pa ri tinamit Susa re persia y xumulij más che 6,000 toneladas are chiʼ xuchʼak ronojel ri e tinamit che e kʼo pa Persia. Ri e kʼutbʼal riʼ, kukʼutu che ri Biblia qastzij ri kubʼij are chiʼ kubʼij che sibʼalaj kʼi qʼan pwaq xkʼojiʼ rukʼ ri qʼatal tzij Salomón.

12-18 RE SEPTIEMBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 1 REYES 11, 12

«Qas chawilaʼ na jachin rukʼ katkʼuliʼ wi»

w18.07 18 párr. 7

«Jachin taq ri kiyoʼm kitzij che uterenexik ri Ajawaxel»

7 Kʼo kʼi kqetaʼmaj chrij ri qʼatal tzij Salomón. Rumal che are chiʼ kʼa ala na, xutzukuj ri utobʼanik ri Jehová, rumal laʼ xyaʼ unojibʼal y xyaʼ ri eqeleʼn che che kuyak ri templo pa Jerusalén. Are kʼu nim ta xril ri rachilanik rukʼ ri Jehová (1 Rey. 3:12; 11:1, 2). Ri uTaqanik ri Dios kubʼij che utz taj che ri e qʼatal taq tzij kekʼuliʼ kukʼ e kʼi ixoqibʼ, rech kkiya ta kan unimaxik ri Jehová (Deut. 17:17). Are kʼu ri Salomón xniman ta che ri Jehová, rumal che xekʼojiʼ 700 rixoqil y 300 chik che e qas ta e rixoqil (1 Rey. 11:3). E kʼi chke ri ixoqibʼ riʼ e israelitas taj y kkiqʼijilaj dioses che e qastzij taj. Wariʼ kukʼutu che ri Salomón xunimaj ta ri taqanik jawiʼ kubʼij wi che xaq xiw kekʼuliʼ kukʼ israelitas (Deut. 7:3, 4).

w19.01 15 párr. 6

¿Jas kqabʼan che uchajixik ri qanimaʼ?

6 Ri Satanás kraj che kqabʼan qe junam rukʼ ri areʼ che kqanimaj ta ri Jehová y kojchoman junam rukʼ. Rumal che kkun taj kojutaqchiʼj che ubʼanik, kutzukuj ri kubʼan che qachʼakik. Jun kʼutbʼal, keʼukoj ri e winaq che kkinimaj ta ri Jehová rech oj xuqujeʼ kqabʼan qe junam kukʼ e areʼ (1 Juan 5:19). Kraj che kojkʼojiʼ más tiempo kukʼ, paneʼ qetaʼm che ri e achilanik riʼ «keketzelaj» o kkibʼan kʼax che ri qachomanik y ri qabʼantajik (1 Cor. 15:33). Xkun che ubʼanik wariʼ rukʼ ri Salomón, rumal che ri areʼ xkʼuliʼ kukʼ e kʼi ixoqibʼ che kkiqʼijilaj ta ri Dios. Y are ri e ixoqibʼ riʼ «xejechʼobʼisan ri ranimaʼ» ri Salomón (1 Rey. 11:3).

w18.07 18 párr. 9

«Jachin taq ri kiyoʼm kitzij che uterenexik ri Ajawaxel»

9 Are kʼu ri Dios kril ronojel ri makaj kbʼanik. Rumal laʼ ri Biblia kubʼij: «Ri Ajawaxel […], xyaktaj royowal rukʼ ri Salomón, rumal rech chi ri ranimaʼ utasom ribʼ chrij, kamul xukʼut ribʼ chuwach uyoʼm kʼu taqanik che chi man keʼuqʼijilaj taj juleʼ taq diosibʼ chik. Are kʼu ri areʼ man xeʼuya ta uxikin che ri taqanik ri uyoʼm ri Ajawaxel che». Rumal laʼ ri Dios xutewchij ta chik y xuya ta chik ri utobʼanik che ri Salomón. Y xubʼan kebʼ ri qʼatbʼal tzij pa Israel, rumal laʼ ri e ukʼojol ri Salomón xkiqʼat ta chi tzij pa uwiʼ ronojel ri tinamit y xkiriq kʼi taq kʼax (1 Rey. 11:9-13).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w18.06 14 párrs. 1-4

Xtewchix ta riʼ rumal ri Dios

Xwalij bʼi ri Rehoboam xukʼam bʼi ri rajchʼojabʼ, are kʼu ri Jehová xuqʼatej y xukoj ri qʼaxal tzij Semaya che ubʼixik wariʼ che: «Makitij kichuqʼabʼ kukʼ ri kachalal aj israelitas. Chetzelej konojel cho taq kachoch, rumal rech chi jewaʼ ri nuchomam ubʼanik» (1 Rey. 12:21-24).

¿Jas xubʼan riʼ ri Rehoboam are chiʼ xuta wariʼ? Qastzij riʼ che sibʼalaj xoyowarik. ¿Jas kkichomaj riʼ ri winaq chrij rumal che nabʼe kanoq xraj xukʼajisaj kiwach ri winaq «kukʼ taq rapubʼal ri e kʼo chʼichʼ chkitzaʼm», tekʼuriʼ chanim riʼ xaq kuyaʼo che kesax ri qʼatbʼal tzij pa uqʼabʼ? (Chajunamisaj rukʼ 2 Crónicas 13:7). Paneʼ je wariʼ, ri qʼatal tzij y ri e rajchʼojabʼ «xkita ri kubʼij ri Ajawaxel chke, xetzelejik, jachaʼ ri taqanik ri uyoʼm ri Ajawaxel chke».

¿Jas kukʼut wariʼ chqawach? Che rajawaxik are kqanimaj ri Dios, paneʼ ktzeʼx qawach. Rumal che we je kqabʼano, ri Jehová kojutewchij (Deut. 28:2).

Are jelaʼ ri xubʼan ri Rehoboam. Xniman che ri Jehová y xchʼojin ta rukʼ ri kʼakʼ tinamit. Xuqujeʼ xuya ri utobʼanik chke e jujun tinamit y xeʼuyak nikʼaj chi lugar jawiʼ tajin kuqʼat wi tzij: Judá y Benjamín (2 Crón. 11:5-12). Are kʼu ri más nim ubʼanik che xubʼan pa jun tiempo, are che xniman che ri Jehová. Paneʼ ri Jeroboán ri qʼatal tzij re ri norte, xuqʼijilaj taq diosibʼ, are kʼu ri e uwinaq kebʼe kʼa pa Jerusalén che uyaʼik ri kitobʼanik che ri Rehoboam y che ri qastzij qʼijilanik (2 Crón. 11:16, 17). Rumal che ri Rehoboam xnimanik, xkʼojiʼ uchuqʼabʼ ri uqʼatbʼal tzij.

19-25 RE SEPTIEMBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 1 REYES 13, 14

«Chojkikot rukʼ ri kʼo qukʼ y chqachʼobʼoʼ che kʼo kojkun ta che ubʼanik»

w08 15/8 8 párr. 4

Chqanimaj ri Jehová rukʼ ronojel qanimaʼ

4 Ri qʼatal tzij Jeroboán xubʼij wariʼ che ri qʼaxal utzij ri Dios: «Tasaj wukʼ, joʼ cho wachoch, rech katijaʼ jubʼaʼ awa, kinya kʼu na jun sipanik chawe» (1 Rey. 13:7). ¿Jas kubʼan riʼ ri qʼaxal tzij? ¿La kuxutuj riʼ ri sikʼinik che kuya ri qʼatal tzij che, rumal che kʼateʼ xuqʼat kan tzij pa uwiʼ? (Sal. 119:113). ¿La kukʼam riʼ ri sikʼinik, rumal che kqʼalajinik che ri qʼatal tzij kuya kan ubʼanik ri itzelal? Ri Jeroboán kkunik kuya utz taq sipanik chke ri e rachiʼl rumal che kʼo nim uqʼinomal. We ta ri qʼaxal tzij kurayij ri pwaq, ri jastaq paqal rajil, xukʼam ta riʼ ri sipanik che xtzujux che. Are kʼu ri Jehová ubʼim che ri qʼaxal tzij: «Mat waʼik, mawi mat ukʼiʼanik, mawi mat tzelej chik pa ri bʼe ri at petinaq wi». Rumal laʼ, ri qʼaxal tzij xubʼij wariʼ: «Paneʼ taneʼ kaya la pa nikʼaj che ri achoch la chwe, man kinbʼe ta na ukʼ la, mawi kinwaʼ na mawi kinukʼiʼan na chupam we kʼolbʼal riʼ». Tekʼuriʼ ri qʼaxal tzij xel bʼi pa Betel y xbʼe pa jun chi bʼe (1 Rey. 13:8-10). ¿Jas kqetaʼmaj chrij ri usukʼilal y ri xuchaʼ ubʼanik ri qʼaxal tzij? (Rom. 15:4).

w08 15/8 11 párr. 15

Chqanimaj ri Jehová rukʼ ronojel qanimaʼ

15 ¿Jas más kqetaʼmaj chrij ri xubʼan ri qʼaxal tzij re Judá? Proverbios 3:5 kubʼij: «Rukʼ ronojel awanimaʼ chakubʼaʼ akʼuʼx chrij ri Ajawaxel man chrij ta kʼut ri awetaʼmanik pa awech wi». Xukubʼsaj ta chi ukʼuʼx chrij ri Jehová junam rukʼ ri ubʼanom kan nabʼe, xaneʼ are xukubʼsaj ukʼuʼx chbʼil ribʼ. Ri kʼax che xuriqo, are che xkamik y xqaj ta chi chuwach ri Dios. Wajun kʼutbʼal riʼ kukʼut chqawach che are chiʼ kqapatanij ri Jehová rajawaxik chqachʼobʼoʼ che kʼo jujun taq jastaq che kojkun ta che ubʼanik y kqakʼut sukʼilal.

w08 15/8 9 párr. 10

Chqanimaj ri Jehová rukʼ ronojel qanimaʼ

10 Ri qʼaxal tzij re Judá xuchomaj ta riʼ che xa tajin ksubʼ rumal ri achi che nim chi ujunabʼ. Xchoman ta riʼ chrij wariʼ: «We ri Jehová kraj kuya chi jun kʼakʼ taqanik chwe, ¿jasche xutaq bʼi ri ángel che ubʼixik che jun chi winaq y chwe ta in xubʼij wi?». Xuqujeʼ, xutaʼ ta riʼ che ri Jehová che kutoʼ che uchʼobʼik wariʼ, are kʼu ri Biblia kubʼij taj che je xubʼano. Xaneʼ kubʼij che «xbʼe rukʼ, [ri nim winaq] xwaʼik xuqujeʼ xukʼiʼan chupam ri rachoch». Ri Jehová utz ta xril ri xubʼano. Are chiʼ ri qʼaxal tzij xtzalij bʼi pa Judá, xkamisax rumal jun koj. ¡Sibʼalaj kʼax xuriq wajun qʼaxal tzij rumal che xniman taj! (1 Rey. 13:19-25).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w10 1/7 29 párr. 5

Ri Jehová kutzukuj ri utz bʼantajik che kʼo che ri winaq

Ri más nim ubʼanik che kqetaʼmaj chrij ri kubʼij pa 1 Reyes 14:13 are ri utzalaj taq ubʼantajik ri Jehová y ri kril chqe. Wajun versículo riʼ kubʼij che «xuwi kʼu ri areʼ uriqom wi ri Ajawaxel» kraj kubʼij, jun utz bʼantajik kʼo che ri Abías. Ri Jehová xunikʼoj ri ukʼaslemal ri Abías y xuriq jun utzalaj ubʼantajik. Jun achi che kʼo nim retaʼmabʼal xubʼij che ri Abías «jetaneʼ are jun perla che xriqitaj chkixoʼl kʼi abʼaj», rumal che xaq xiw ri areʼ chkixoʼl ri ufamilia kʼo jun utz ubʼantajik. Ri Jehová nim xril ri xubʼan areʼ chkiwach ri ufamilia che xeniman taj; rumal laʼ xutoqʼobʼisaj uwach y xubʼij che utz kbʼan che umuqik.

26 RE SEPTIEMBRE KOPAN 2 RE OCTUBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 1 REYES 15, 16

«¿La junam ri ukowil akʼuʼx rukʼ ri ukowil ukʼuʼx ri Asá?»

w12 15/8 8 párr. 4

«Kiriq kʼu na tojbʼal kech ri chak ri keʼibʼano»

Are chiʼ qʼaxinaq chi veinte junabʼ che Judá xuqujeʼ Israel xkijach kibʼ, ri tinamit rech Judá kimajim chi uqʼijilaxik nikʼaj chi tyox. Pa ri junabʼ 977 nabʼe chuwach ri qaqʼij, are chiʼ ri Asá xok che qʼatal tzij, konojel ri winaq che kʼo taqanik pa kiqʼabʼ tajin chi kkiqʼijilaj ri kityox ri Canaán rech kkʼojiʼ kalkʼwal. Are kʼu ri Biblia kubʼij wariʼ chrij ri qʼatal tzij Asá: «Ri e ubʼanoj taq ri Asá e kolom xeril ri Ajawaxel ri uDios. Xeresaj ri porobʼal ri keqʼijilax wi taq ri jalan taq diosibʼ, xuqujeʼ ri e qʼijilabʼal ri keqʼijilax wi ri diosibʼ; xeʼumuch ri tastalikalaj taq abʼaj xeʼupaxij ri e uwachbʼal» (2 Crón. 14:2, 3). Xuqujeʼ xeresaj bʼi ri «achijabʼ ixoqibʼ che [kkibʼan] makunik jachaʼ taneʼ jun qʼijilanik». Xaq xiw ta xusachisaj uwach ri qastzij taj qʼijilanik, xaneʼ xuqujeʼ «xutaqchiʼj [...] ri Judá chi chutzukuj ri Ajawaxel, ri kiDios ri e kimam, xuqujeʼ chi chkitzʼaqatisaj kibʼanik ri pixabʼ xuqujeʼ taq ri [u]taqomal» ri Dios (1 Rey. 15:12, 13; 2 Crón. 14:4).

w17.03 19 párr. 7

Chqapatanij ri Jehová rukʼ ronojel qanimaʼ

7 Qonojel rajawaxik kqanikʼoj ri ubʼanik ri qakʼaslemal rech kqilo we qas tajin kqabʼan ronojel ri utaqanik ri Dios. Chojchoman chrij wariʼ: «¿La rukʼ ronojel wanimaʼ kwaj kinnimaj ri kinutaq ri Jehová che ubʼanik, kintoʼ uwiʼ ri qastzij qʼijilanik y kinchajij ri utinamit chuwach apachike kʼax?». Chojchoman chrij ri kowil kʼuxaj che xukʼut ri Asá are chiʼ ko xutakʼabʼa ribʼ chuwach ri ratiʼt ubʼiʼ Maacá, ri qʼatal tzij re ri tinamit. Weneʼ qetaʼm ta uwach jun winaq je ubʼanik rukʼ wajun ixoq riʼ, are kʼu kojkunik kqesaj uwach ri ukowil ukʼuʼx ri Asá. Jun kʼutbʼal, chqachomajampeʼ che jun chke ri qafamilia o jun utzalaj qachiʼl kubʼan jun nimalaj makaj, kraj taj kuya kan ubʼanik y kesax bʼi pa ri congregación. ¿Jas kqabʼan riʼ? ¿La kqaya kan uchʼabʼexik ri winaq? ¿O are kqabʼan ri kqaj oj?

it-1 222 párr. 5

Asá

Paneʼ jujun mul qas ta xuchomaj ri xubʼano, utz ta xubʼan che uchaʼik ri jastaq, are kʼu rumal ri utz taq ubʼantajik y xutoʼ uwiʼ ri qastzij qʼijilanik, xubʼano che xux jun chke ri utzalaj taq qʼatal tzij re Judá (2Cr 15:17). Ri Asá 41 junabʼ xuqʼat tzij pa uwiʼ Judá. Y pa ri 41 junabʼ riʼ e ocho qʼatal taq tzij xeqʼax pa uwiʼ Israel: Jeroboán, Nadab, Baasá, Elah, Zimrí, Omrí, Tibní (che xa pa jujun taq tinamit xuqʼat tzij pa Israel rumal ri Omrí) y Acab. Wariʼ kukʼutu che más nim tiempo xuqʼat tzij ri Asá chkiwach ri achijabʼ riʼ (1Re 15:9, 25, 33; 16:8, 15, 16, 21, 23, 29). Are chiʼ xkam ri Asá, ri ukʼojol ubʼiʼ Jehosafat xkanaj kan che qʼatal tzij (1Re 15:24).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w98 15/9 21 párr. 8

¿La qas kakojo che kʼo ri Dios?

Jun kʼutbʼal, chasikʼij uwach jun profecía che kchʼaw chrij ri kʼax che kriqitajik are chiʼ kyak chi jumul ri tinamit re Jericó y tekʼuriʼ chawilaʼ jas xbʼan che utzʼaqatisaxik. Josué 6:26 kubʼij: «Jun chiʼnik ri qas kbʼan na xchaʼ kʼut ri Josué: ‹Kʼoqotajinaq chuwach ri Ajawaxel ri kutijtobʼej uwalijisaxik ri tinamit Jericó. Chekoj ri utakʼalibʼal puwiʼ ri ukʼojol ri nabʼeʼal, puwiʼ chi kʼut ri kʼisbʼal ukʼojol kekoj taq ri e utzʼapibʼal ri okibʼal›». Xtzʼaqat wajun profecía are chiʼ qʼaxinaq chi quinientos junabʼ, rumal che 1 Reyes 16:34 kubʼij: «Pa taq ri uqʼijol ri Acab, ri Hiel, ri ajBetel, xuchap uyakik ri tinamit Jericó. Are taq xukoj ri utakʼalibʼal xkam ri Abiram, ri nabʼeʼal ukʼojol, are taq kʼu xeʼukoj taq ri porta, xkam chik ri Segub, ri uchʼiʼp, je xelik jachaʼ ri xubʼij ri Ajawaxel rumal ri Josué (ri utat ri Josué are ri Nun)». Xaq xiw jun qastzijalaj Dios kkunik kubʼij e profecías junam rukʼ wariʼ y kubʼano che qas ktzʼaqatik.

3-9 RE OCTUBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 1 REYES 17, 18

«‹¿Kʼa jampaʼ lo ri kitaqej na kʼolem chkixoʼl we kebʼ chomanik riʼ?›»

w17.03 14 párr. 6

Chqakʼutuʼ qakojonik y utz ri chqachaʼ ubʼanik

6 Are chiʼ ri israelitas e kʼo chi pa ri Tzujum Ulew, xkichaʼ ubʼanik jun jastaq che nim ubʼanik, are kkiqʼijilaj ri Jehová o are kkiqʼijilaj ri e nikʼaj chi tyox (chasikʼij uwach Josué 24:15). Weneʼ kqʼalajinik che are jun jastaq che kʼax ta uchaʼik, are kʼu sibʼalaj nim ubʼanik rumal che kʼo ubʼanik rukʼ ri kikʼaslemal. Ri winaq pa taq kiqʼij ri qʼatal taq tzij, kʼi mul utz ta ri xkichaʼ ubʼanik. Rumal che are xkiya kan ri Jehová y are xkiqʼijilaj taq ri e qastzij taj dioses (Juec. 2:3, 11-23). Chojchoman chrij ri xkibʼan ri utinamit ri Dios are chiʼ xkichaʼ ubʼanik jun jastaq. Ri qʼaxal tzij Elías xubʼij chke che xa kebʼ jastaq kʼo chkiwach —are kkichaʼ upatanixik ri Jehová o are ri qastzij taj dios Baal— xuqujeʼ xeʼuyajo rumal che xubʼan kebʼ kikʼuʼx che uqʼijilaxik ri Jehová (1 Rey. 18:21). Weneʼ kqachomaj che wariʼ kʼax ta uchaʼik, rumal che upatanixik ri Jehová are ri más utz y kuya nim utzilal. Jun winaq che qas kchomanik are ta kuchaʼ upatanixik riʼ ri Baal. Paneʼ je wariʼ, ri israelitas xubʼan kebʼ kikʼuʼx rumal laʼ ri Elías xubʼij chke: «¿Kʼa jampaʼ lo ri kitaqej na kʼolem chkixoʼl we kebʼ chomanik riʼ?». Ri Elías rukʼ utz taq tzij xubʼij chke che are kkichaʼ upatanixik ri Jehová, rumal che are ri más nim ubʼanik chkiwach ri nikʼaj chi dioses.

ia 88 párr. 15

Ri xutoʼ uwiʼ ri qastzij qʼijilanik

15 Are chiʼ xkita wariʼ ri e kojol tabʼal toqʼobʼ re ri Baal xekonirik o xechʼujarik y xkimajij «uraqik kichiʼ, kekikoj taq chʼichʼ che usokik kibʼ xuqujeʼ kekichuqulaʼ taq kibʼ, jas ri kinaqʼatisabʼal ri kkibʼano, kʼa xkatinisaj na kibʼ pa kikʼ». Paneʼ xkibʼan ronojel wariʼ «man kʼo ta jun tzelebʼal wachaj xyaʼ ta chke. ¡Man kʼo ta jachin xtzelen ta uwach kitzij mawi kʼo ta xtatabʼenik!» (1 Rey. 18:28, 29). Wariʼ xukʼutu che ri Baal qastzij taj kʼolik, xaneʼ are ri Satanás xbʼanow chke ri winaq rech kkiya kan ri Jehová. Xuqujeʼ wariʼ qas xukʼutu che kʼo ta chi jun dios kjunamataj rukʼ ri Jehová, ri kkiqʼijilaj nikʼaj chi tyox xa kel kikʼixbʼal y kkiriq kʼax (chasikʼij uwach Salmo 25:3; 115:4-8).

ia 90 párr. 18

Ri xutoʼ uwiʼ ri qastzij qʼijilanik

18 Are chiʼ ri Elías xumajij ubʼanik uchʼawem, weneʼ e kʼi xkichomaj we ri Jehová kjunamataj rukʼ ri Baal. Are kʼu chiʼ xtotaj che ri uchʼawem, qas xqʼalajinik che ri Jehová qas kʼolik, rumal che ri Biblia kubʼij: «Ri uqʼaqʼ ri Ajawaxel xtzaq uloq chikaj, xuporoj kʼut ri tabʼal toqʼobʼ ri kachajirisaxik, ri siʼ, taq ne ri abʼaj, ri pukʼukʼ ulew, xuqujeʼ xutzajtzobʼisaj ri jaʼ ri kʼo pa ri ubʼe jaʼ» (1 Rey. 18:38). ¡Sibʼalaj mayibʼal ri xubʼan ri Jehová che utatabʼexik ri uchʼawem ri Elías! Rumal laʼ, ¿jas xkichomaj riʼ ri israelitas?

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w08 1/4 19, recuadro

Amaqʼel xkʼaskʼatik y rukʼ kubʼsal kʼuʼx xreyeʼj ri kkʼulmataj na

¿Jampaʼ tiempo xuchʼij ri saqʼij?

Ri qʼaxal tzij Elías, xubʼij che ri qʼatal tzij Acab che xa jubʼiqʼ chi kraj kkʼis ri saqʼij. Xkʼulmataj wariʼ are chiʼ qʼaxinaq chi «oxibʼ junabʼ», che ubʼim chi ri Elías che kubʼan saqʼij (1 Reyes 18:1). Are chiʼ qʼaxinaq chi jubʼiqʼ tiempo che ri Elías xubʼij wariʼ che ri Acab ri Jehová xutaq lo ri jabʼ. Rumal wariʼ, weneʼ jujun winaq xkichomaj che ri saqʼij xuchʼij ta oxibʼ junabʼ o xa oxibʼ junabʼ xuchʼijo. Are kʼu ri Jesús y ri Santiago xkiya ubʼixik che ri saqʼij xuchʼij «oxibʼ junabʼ rukʼ waqibʼ ikʼ» (Lucas 4:25; Santiago 5:17). ¿La xa xesach che ubʼixik?

Xa taj. Chnaʼtaj chqe che naj tiempo kuchʼij ri saqʼij pa Israel weneʼ seis ikʼ kuchʼijo. Qastzij riʼ che naj tiempo uchʼijom chi ri saqʼij are chiʼ ri Elías xuya ubʼixik che ri Acab che kubʼan más saqʼij. Y che ubʼanom chi seis ikʼ ri saqʼij chiʼ xubʼij wariʼ. Rumal laʼ are chiʼ ri Elías xuya ubʼixik che ya kkʼis ri saqʼij xa jubʼiqʼ chik kraj ktzʼaqat ri «oxibʼ junabʼ rukʼ nikʼaj». Are kʼu, are chiʼ konojel ri tinamit xkimulij kibʼ pa ri juyubʼ Carmelo ya qʼaxinaq chi «oxibʼ junabʼ rukʼ nikʼaj» ri saqʼij.

Chixchoman chrij ri xkʼulmatajik are chiʼ ri Elías xubʼij che ri Acab che kubʼan saqʼij. Ri winaq xkichomaj che ri Baal are ri «ajkej re ri sutzʼ», ri dios che kukʼam lo ri jabʼ are chiʼ kkʼis ri saqʼij. Are kʼu chiʼ ri saqʼij xuchʼij más tiempo weneʼ ri winaq xkichomaj wariʼ: «¿Jawiʼ kʼo wi ri Baal y jampaʼ kupetsaj ri jabʼ?». Are kʼu chiʼ ri Elías xuya ubʼixik che kpe ta jabʼ ni kqaj raxqʼabʼ kʼa are chiʼ kuya ubʼixik che kpetik, qastzij riʼ che ri e winaq che kkiqʼijilaj ri Baal utz ta xkito (1 Reyes 17:1).

10-16 RE OCTUBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 1 REYES 19, 20

«Ri Jehová kuya na ri utobʼanik chawe»

w19.06 15 párr. 5

Chqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Jehová are chiʼ kojbʼisonik

5 (Chasikʼij uwach 1 Reyes 19:1-4). Are chiʼ ri reina Jezabel xutaq ukamisaxik ri Elías, ri areʼ xuxibʼij ribʼ. Xanimaj bʼik, xbʼe pa Beer-seba. Sibʼalaj uxibʼim ribʼ y xraj che kkamik. ¿Jasche je xunaʼ wariʼ? Rumal che xa ajmak y «are jun achi junam ubʼanik qukʼ oj» (Sant. 5:17). Weneʼ rumal ri xibʼin ibʼ y ri kosik xubʼij wariʼ. Weneʼ xuchomaj che ronojel ri ubʼanom che utoʼik uwiʼ ri qastzij qʼijilanik kʼo ta upatan rumal che sukʼumatajinaq ta ri itzelal pa ri tinamit Israel y che xaq xiw chi ri areʼ tajin kupatanij ri Jehová (1 Rey. 18:3, 4, 13; 19:10, 14). Weneʼ kqamay ri xubʼan wajun sukʼalaj pataninel riʼ are kʼu ri Jehová xuchʼobʼ ri xunaʼo.

ia 103 párr. 13

Ri Dios xux ri toʼl rech y ri kubʼsal ukʼuʼx

13 ¿Jas xunaʼ riʼ ri Jehová are chiʼ xril ri qʼaxal utzij che ya kkam chuxeʼ jun cheʼ pa ri chaqiʼj ulew? Xutoqʼobʼisaj uwach. Are chiʼ ri Elías xwarik, ri Jehová xutaq lo jun ángel rech kukʼasuj y xubʼij che: «Chatwalijoq chatwoʼq kʼut». Ri Elías xwalijik y ri ángel xuya jun ukaxlanwa che kʼateʼ xubʼano y ujoron. Ri Biblia kubʼij che ri qʼaxal tzij xwaʼik, xutij ujoron, y tekʼuriʼ xwar chik. Y kʼo ta kubʼij wi che xumaltyoxij ri xyaʼ che rumal ri ángel. ¿La xa rumal che kkun ta chik kchʼawik rumal laʼ xumaltyoxij taj? Apastaneʼ ri rumal che, ri ángel xukʼasuj chi jumul, weneʼ are chiʼ xa jubʼiqʼ chik kraj ksaqarik rech xubʼij che: «Chatwalijoq, chatwoʼq kʼut». Y xubʼij ri e jeʼlalaj taq tzij riʼ che: «Sibʼalaj kʼu naj kʼo wi chawe ri katbʼe wi na» (1 Rey. 19:5-7).

ia 106 párr. 21

Ri Dios xux ri toʼl rech y ri kubʼsal ukʼuʼx

21 Ri Biblia kubʼij che ri Jehová kʼo ta chupam ri mayibʼalalaj taq jastaq. Ri Elías retaʼm che ri Jehová junam ta rukʼ ri Baal, che ri e qʼijilal re kkibʼij che are ri «ajkej re ri sutzʼ», ri dios che kyaʼow ri jabʼ. Ri Jehová are Bʼanol re ronojel ri jastaq y ri areʼ are sibʼalaj nim ubʼanik chkiwach ronojel ri ubʼanom. Xuqujeʼ ri kaj kuchʼij ta ronojel ri uchuqʼabʼ (1 Rey. 8:27). Are kʼu, ¿jas ktobʼan wi wariʼ che ri qʼaxal tzij? Chnaʼtaj chqe che ri xibʼin ibʼ che xunaʼo xubʼan che che kʼo ta chi uchuqʼabʼ, are chiʼ xretaʼmaj che ri Dios che kʼo rukʼ kʼo nim uchuqʼabʼ, ¡wariʼ xubʼano che kuxeʼj ta chi ribʼ che ri Acab y ri Jezabel! (Chasikʼij uwach Salmo 118:6).

ia 106 párr. 22

Ri Dios xux ri toʼl rech y ri kubʼsal ukʼuʼx

22 Are chiʼ xqʼax ri qʼaqʼ, kʼo ta chi ktatajik. Tekʼuriʼ ri Elías xuta «jun chʼuchʼujalaj uxlabʼik ri xaq nojimal ktatajik» y xubʼij che che kubʼij chi jumul ronojel ri kunaʼo, y ri Elías xubʼij chi ronojel che. Paneʼ ri qʼaxal tzij kʼo chi uchuqʼabʼ, are kʼu ri xubʼij ri «chʼuchʼujalaj uxlabʼik ri xaq nojimal ktatajik» xuya más uchuqʼabʼ: ri Jehová xubʼij che che nim kril ri tajin kubʼano. ¿Jas xubʼan che ubʼanik? Xukʼut chuwach ri kubʼan na pa ri petinaq che ri qʼijilanik re ri Baal pa Israel. Y kʼo ta kqʼatenik rech mat kutzʼaqatisaj ri kuchomaj ubʼanik, y ri chak che xubʼan ri Elías sibʼalaj nim ubʼanik. Xuqujeʼ ri Jehová kʼa ukubʼsam na ukʼuʼx chrij, rumal che xuya jun kʼakʼ chak che y jujun taq taqanik che che kkunik kubʼano (1 Rey. 19:12-17).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w97 1/11 31 párr. 1

Jun kʼutbʼal re nimanik y sukʼilal

Kimik e kʼi upatanelabʼ ri Dios kkikʼut wajun bʼantajik re nimanik junam rukʼ ri xubʼan ri Eliseo. E jujun kiyaʼom kan «kulew», kraj kubʼij, ri kechakun wi rech kkichʼak ri kajwataj chke, rech kkitzijoj ri utzalaj taq tzij pa naj taq territorios o keʼux jun chke ri familia Betel. E nikʼaj chik kebʼe pa nikʼaj tinamit rech kechakun che uyakik ja re ri utinamit ri Dios. Xuqujeʼ e kʼi chke kikʼamom chak che yaʼom chke che weneʼ jun kuchomaj che nim ta ubʼanik. Are kʼu nijun chke ri upatanelabʼ ri Jehová kkibʼan jun chak che mat kʼo upatan. Ri Jehová nim keril konojel ri kepatanin che rukʼ ronojel kanimaʼ y kutewchij ri kinimanik (Marcos 10:29, 30).

17-23 RE OCTUBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 1 REYES 21, 22

«Utz chabʼanaʼ che ukojik ri taqanik yaʼom pa aqʼabʼ junam rukʼ ri kubʼan ri Jehová»

it-2 51 párr. 2

Ri Jehová ri kʼamal kibʼe ri ajchʼojabʼ

Are chiʼ ri Josué xril jun ángel chunaqaj ri tinamit Jericó y xuta che we are kutoʼ uwiʼ ri Israel o ri kikʼulel, ri ángel xubʼij: «‹Mawi ri jun mawi ri jun chik›, xchaʼ ri achi. ‹In petinaq jachaʼ che kʼamal kibʼe ri rajchʼojabʼ ri Ajawaxel›» (Jos 5:13-15). Ri qʼaxal tzij Micaya xubʼij ri e tzij riʼ chke ri qʼatal taq tzij Acab y Jehosafat are chiʼ xchʼaw chkij ri ángeles che e kʼo rukʼ ri Jehová: «Xinwil ri Ajawaxel tʼuyul puwiʼ ri utem re ajawinel, xuqujeʼ konojel ri e kʼo chikaj ri e takʼatoj, chunaqaj, pa ri uwikaqʼabʼ pa ri umox qʼabʼ» (1Re 22:19-21). Ri tzij ri Jehová ri kʼamal kibʼe ri ajchojabʼ, utz bʼanom che ubʼixik rumal che konojel ri ángeles xaq xiw ta yaʼom kibʼiʼ junam rukʼ querubines, serafines y ángeles (Is 6:2, 3; Gé 3:24; Ap 5:11), xaneʼ xuqujeʼ e yaʼom pa taq jupuq rech kʼo cholajil chkixoʼl, rumal laʼ ri Jesús xkunik xubʼij che kepe che más che «kabʼlajuj nimaʼq taq mulaj taqonibʼ ajchikaj che» utoʼik (Mt 26:53). Are chiʼ ri Ezequías xutaʼ utobʼanik ri Jehová, xubʼij ri e tzij riʼ: «Ajawaxel ri kʼo ronojel kunem la, uDios ri Israel, ri kʼo ri tem la re ajawbʼal la pa kiwiʼ ri ajkajalaj taq tobʼanelabʼ ri e kʼo kixikʼ», are chiʼ xubʼij ri e tzij riʼ are tajin kchʼaw chrij ri arca del pacto y chkij ri querubines che e kʼo pa uwiʼ, che kraj kubʼij ri tem re ajawbʼal che tʼuyul wi ri Jehová (Is 37:16; chajunamisaj rukʼ 1Sa 4:4; 2Sa 6:2). Are chiʼ ri Eliseo sibʼalaj uxibʼim ribʼ xkubʼsax ukʼuʼx rukʼ jun visión jawiʼ xril wi pa uwiʼ ri juyubʼ che sutim rij kumal «ajkejabʼ xuqujeʼ taq karwaj e re qʼaqʼ», nikʼaj chke ri kʼiʼalaj rajchʼojabʼ ri Jehová (2Re 6:15-17).

w21.02 4 párr. 9

«Ri Cristo are ri kijolom ri achijabʼ chkijujunal»

9 Ri machʼachʼem. Jehová are ri winaq che más nim unoʼj, are kʼu paneʼ jeʼ ubʼanik wariʼ kutatabʼej ri kkichomaj ri upatanelabʼ (Gén. 18:23, 24, 32). Xuqujeʼ uyaʼom bʼe chke ri kʼo utaqanik pa kiwiʼ kkibʼij ri kbʼan che jun jastaq (1 Rey. 22:19-22). Paneʼ tzʼaqat ri ukʼaslemal, kreyej taj che jeʼ ri qabʼantajik oj. Xaneʼ, keʼutoʼ ri upatanelabʼ, paneʼ e tzʼaqat taj rech utz keʼel pa ri kikʼaslemal (Sal. 113:6, 7). Rumal laʼ, pa ri Biblia, ri David xubʼij che ri Jehová: «Xuwi ri lal, lal toʼl wech» (Sal. 27:9; Heb. 13:6). Ri David xretaʼmaj che ronojel ri xkun che ubʼanik are rumal ri utobʼanik y umachʼachʼem ri Jehová (2 Sam. 22:36).

it-2 368 párr. 7

Molom tzij

Ri Jehová kuya bʼe che ri e winaq «kesubʼutaj rumal ri man qastzij taj» kumal ri kkaj taj kkibʼij ri qastzij, «rech kekojon che ri bʼanoj tzij» y man are ta ri utzalaj taq jastaq che kbʼix chrij ri Jesús (2Te 2:9-12). Jun kʼutbʼal re are ri xkʼulmataj pa taq ri utiempo ri qʼatal tzij Acab. E jujun taq qʼaxal tzij xkimol tzij y xkibʼij che ri Acab che kuchʼak ri chʼoj rukʼ Ramot-galaad, are kʼu ri Micaya, jun qʼaxal utzij ri Jehová, xubʼij che kchʼakan taj. Ri Jehová xukʼut chuwach ri Micaya pa jun visión che xuya bʼe che jun ángel che «keruxlabʼaj bʼanoj tzij pa kichiʼ ri e qʼaxal utzij ri ajawinel» Acab, kraj kubʼij che ri xubʼan wajun ángel riʼ are che xeʼutaqchiʼj ri e uqʼaxal utzij ri Acab rech kkibʼij ta ri qastzij, xaneʼ are kkibʼij ri kkichomaj e areʼ rumal che are waʼ ri kraj ri Acab kuto. Paneʼ xbʼix che che kchʼakan taj, are kʼu ri Acab are xunimaj ri xbʼix che kumal ri uqʼaxal taq tzij, y xa rumal wariʼ xkamik (1Re 22:1-38; 2Cr 18).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w21.10 3 párrs. 4-6

¿Jas riʼ ri ukʼexik kʼaslemal?

4 Are chiʼ xqʼax ri tiempo, xkʼis ri upaciencia ri Jehová. Xutaq bʼi ri Elías che ubʼixik chke ri Acab y ri Jezabel che ksachisax na uwach ronojel ri kifamilia. Xbʼison ri Acab rumal ri xbʼix che rumal ri Elías y xaq kʼateʼ xumachʼ ribʼ (1 Rey. 21:19-29).

5 Paneʼ ri Acab xunaʼ bʼis rumal ri xbʼix che, are kʼu ri xubʼano are chiʼ xqʼax ri tiempo xukʼutu che qastzij taj xukʼex ri ukʼaslemal. Xusach ta uwach ri uqʼijilaxik ri Baal pa Israel y xuya ta kichuqʼabʼ ri winaq rech kkiqʼijilaj ri Jehová. Xuqujeʼ xubʼan nikʼaj chi jastaq ri xkʼutuwik che ukʼexom ta ri ukʼaslemal.

6 Are chiʼ xqʼax ri tiempo, xutaʼ tobʼanik che ri utzalaj qʼatal tzij Jehosafat re Judá, rech kechʼojin pa junamam kukʼ ri sirios. Ri Jehosafat xubʼij che ri Acab che rajawaxik nabʼe kuta ri kubʼij ri Jehová. Ri Acab xuxutuj ri pixabʼ rumal che xubʼij wariʼ: «Kʼo chi na jun, ri kuyaʼ kqataʼ che jas kubʼij ri Ajawaxel. Are ri Micaya [...]. Kinwetzelaj kʼu uwach, rumal rech chi mawi jumul kuyaʼ ta kibʼixik utzalaj taq jastaq chwe, xaneʼ xaq xuwi jastaq ri man e utz taj». Paneʼ jeriʼ xubʼij ri Acab, xkiya na bʼe che xchʼaw ri Micaya y ri xubʼij are che ri Acab kuriq jun nimalaj kʼax. Utz ta ri xubʼan ri Acab rumal che xukʼex ta ri ukʼaslemal y xutaʼ ta sachbʼal umak che ri Jehová, xaneʼ xutzʼapij ri Micaya pa cárcel (1 Rey. 22:7-9, 23, 27). Paneʼ ri qʼatal tzij Acab xutzʼapij ri Micaya pa cárcel, qas xkʼulmataj ri xbʼix kan chrij. Rumal laʼ xkamisaxik are chiʼ xbʼe pa ri chʼoj (1 Rey. 22:34-38).

24-30 RE OCTUBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 2 REYES 1, 2

«Jun utzalaj kʼutbʼal re tijonik»

w15 15/4 13 párr. 15

¿Jas kbʼan che kitijoxik e nikʼaj chik?

15 Kʼo chi jun jastaq kqetaʼmaj chrij ri Eliseo: che ri e qachalal che tajin kyaʼ tijonik chke rajawaxik nim kkil ri ketaʼmabʼal ri kʼamal taq bʼe. Ri Elías y ri Eliseo xebʼe pa Jericó che kichʼabʼexik jujun qʼaxal tzij y tekʼuriʼ xebʼe chuchiʼ ri jaʼ re Jordán. Chilaʼ «xpe kʼu ri Elías xukʼam ri uqʼuʼ, xubʼan jun bʼolobʼik che xupaqʼij kʼut ri jaʼ, xubʼan kʼu kebʼ ri jaʼ». Tekʼuriʼ xeqʼax bʼi puwiʼ ri jaʼ y «tajin kebʼinik xuqujeʼ ketzijonik». We kqilo, ri Eliseo xuchomaj taj che kʼo chi nim retaʼmabʼal. Xaneʼ xteriʼ chrij ri Elías rech kutatabʼej ronojel ri kubʼij che kʼa chiʼ xkʼam bʼi ri Elías rumal jun kaqiqʼ. Are kʼu chiʼ ri Eliseo xtzalij lo chuchiʼ ri nimaʼ Jordán, xubʼan re junam rukʼ ri xubʼan ri Elías xuchʼay ri jaʼ rukʼ ri atzʼyaq che xuqujeʼ xukoj Elías y xubʼij: «¿Jawijeʼ kʼo wi ri Ajawaxel, ri uDios ri Elías?». Ri xkʼulmatajik are che ri jaʼ xujach ribʼ pa kebʼ (2 Rey. 2:8-14).

w15 15/4 13 párr. 16

¿Jas kbʼan che kitijoxik e nikʼaj chik?

16 Wariʼ kukʼutu che ri nabʼe milagro che xubʼan ri Eliseo kjunamataj rukʼ ri kʼisbʼal che xubʼan ri Elías. ¿Jasche nim ubʼanik wajun jastaq riʼ? Rumal che ri Eliseo are chi ri xkanaj kan pa ukʼaxel ri Elías, man xukʼex ta ri jastaq. Xux qʼaxal tzij junam rukʼ ri xubʼan ri Elías. Nim xril ri rajtij rumal laʼ ri areʼ nim xil wi kumal e nikʼaj chi qʼaxal tzij (2 Rey. 2:15). Chukʼisbʼal, ri Eliseo xubʼan más milagros chuwach ri Elías y sesenta junabʼ xux qʼaxal tzij. ¿Jas kketaʼmaj ri e qachalal achijabʼ che tajin kyaʼ tijonik chke kimik?

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w05 1/8 9 párr. 1

Pixabʼ nim kibʼanik keʼesax pa ri wuj Segundo de los Reyes

2:11. ¿Jachike kaj «xpaqiʼ kʼut ri Elías [...] chupam jun sutinel kaqiqʼ»? Xbʼe ta pa ri kajulew ni jawiʼ kʼo wi ri Dios y ri ángeles (Deuteronomio 4:19; Salmo 11:4; Mateo 6:9; 18:10). Xaneʼ xaq xqʼax bʼi chikaj [ri kaj jawiʼ kʼo wi ri sutzʼ] (Salmo 78:26; Mateo 6:26). Weneʼ ri xkʼulmatajik are che xa xkʼam bʼi ri Elías pa jun carro re qʼaqʼ rech kqʼaxex pa jun chi lugar re ri uwach Ulew, rech kkʼojiʼ jun tiempo chilaʼ. Rumal che are chiʼ qʼaxinaq chi jujun junabʼ, ri Elías xutzʼibʼaj lo jun carta che ri Jehoram, ri qʼatal tzij re Judá (2 Crónicas 21:1, 12-15).

31 RE OCTUBRE KOPAN 6 RE NOVIEMBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | 2 REYES 3, 4

«Kʼo ri awal riʼ»

w17.12 4 párr. 7

«In wetaʼm chi kkʼastaj na»

7 Ri qʼaxal tzij Eliseo, ri xkanaj kan pa ri ukʼolbʼal ri Elías, are xbʼanow ri ukabʼ kʼastajibʼal che kyaʼ ubʼixik pa ri Biblia. Pa ri tinamit re Sunem, xkʼojiʼ jun ixoq israelita che sibʼalaj nim ubʼanik, che kʼo ta ral y ri rachajil nim chi ujunabʼ. Rumal che ri areʼ sibʼalaj xsipan che ri Eliseo, ri Dios xutewchij rukʼ jun ral. Are chiʼ qʼaxinaq chi kebʼ oxibʼ junabʼ xkam ri alaj akʼal. Rumal laʼ ri ixoq sibʼalaj xbʼisonik. Rumal che xyaʼ bʼi bʼe che rumal ri rachajil, ri ixoq riʼ xbʼe rukʼ ri qʼaxal tzij che kʼo pa ri juyubʼ Carmelo, che kʼo 30 kilómetros che ri rachoch. Ri Eliseo xubʼij che ri upatanel, Guehazí ubʼiʼ, rech knabʼej apanoq. Are kʼu ri areʼ xkun taj xukʼasuj ri alaj akʼal. Rumal laʼ xeyeʼx na che xopan ri Eliseo y ri unan ri alaj akʼal (2 Rey. 4:8-31).

w17.12 5 párr. 8

«In wetaʼm chi kkʼastaj na»

8 Ri qʼaxal tzij xok pa ja y xubʼan uchʼawem chunaqaj ri alaj akʼal che kaminaq. Rumal laʼ, ri Jehová xukʼasuj chi jun mul. Y ri unan ri alaj akʼal sibʼalaj xkikotik (chasikʼij uwach 2 Reyes 4:32-37). Y weneʼ xnaʼtaj che ri uchʼawem ri Ana, ri ixoq che kkun taj kkʼojiʼ ral. Are chiʼ ri Ana xukʼam bʼi ri alaj ral Samuel pa ri tabernáculo, xubʼij che Jehová «karesaj ri kʼaslemal xuqujeʼ kuyaʼo» (1 Sam. 2:6). Are chiʼ ri Jehová xuwalajisaj ri ral ri ixoq re Sunem xukʼutu che kkunik keʼuwalijsaj ri e kaminaqibʼ.

Jeʼlalaj taq pixabʼ

it-2 728 párr. 3

Qʼaxal tzij

«Ri e qʼaxal taq tzij». Ri e tzij «ri e qʼaxal taq tzij» tajin kchʼaw chrij jun tijobʼal che kyaʼ chke ri e qʼaxal taq tzij o tajin kchʼaw chrij jun jupuq qʼaxal tzij che kkitoʼlaʼ kibʼ. Kbʼixik che xekʼojiʼ ri e jupuq qʼaxal taq tzij pa Betel, Jericó y Guilgal (2Re 2:3, 5; 4:38; chajunamisaj rukʼ 1Sa 10:5, 10). Ri Samuel xux kʼamal bʼe re jun jupuq pa Ramá (1Sa 19:19, 20), y weneʼ ri Eliseo xuqujeʼ je xubʼano (2Re 4:38; 6:1-3; chajunamisaj rukʼ 1Re 18:13). Kbʼixik che ri e qʼaxal taq tzij kkibʼan jun kilugar jawiʼ kekʼojiʼ wi y kkiqajalaʼ taq ri kichakubʼal chbʼil taq kibʼ, wariʼ kukʼutu che qas ta xkʼojiʼ kʼi taq jastaq ke. Paneʼ amaqʼel junam ja e kʼo wi y junam rikil kkitijo, weneʼ xuqujeʼ jalajoj uwach taq chak kyaʼ chke rech kebʼe che ubʼixik chke ri winaq (1Re 20:35-42; 2Re 4:1, 2, 39; 6:1-7; 9:1, 2).

    E wuj pa quiché (1993-2025)
    Uk'isik sesión
    Umajixik sesión
    • quiché
    • Chataqa b'ik
    • Ri qas utz kawilo
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ri kta' chawe rech kakojo
    • Keta'max ta ri xatz'ib'aj
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Umajixik sesión
    Chataqa b'ik