UK'OLB'AL WUJ PA INTERNET Watchtower
Watchtower
UK'OLB'AL WUJ PA INTERNET
quiché
'
  • '
  • ä
  • Ä
  • BIBLIA
  • E WUJ
  • E RIQB'AL IB'
  • mwbr23 septiembre e uxaq 1-11
  • Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos

K'o ta video che wajun kʼutunem ri'.

Chakuyu' qamak, ri video ktziji' taj.

  • Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos
  • Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos (2023)
  • Subtítulo
  • 4-10 RE SEPTIEMBRE
  • 11-17 RE SEPTIEMBRE
  • 18-24 RE SEPTIEMBRE
  • 25 RE SEPTIEMBRE KOPAN 1 RE OCTUBRE
  • 2-8 RE OCTUBRE
  • 9-15 RE OCTUBRE
  • 16-22 RE OCTUBRE
  • 23-29 RE OCTUBRE
  • 30 RE OCTUBRE KOPAN 5 RE NOVIEMBRE
Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos (2023)
mwbr23 septiembre e uxaq 1-11

Referencias rech ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos

© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

4-10 RE SEPTIEMBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | ESTER 1, 2

«Chqakojoʼ qachuqʼabʼ rech kqesaj uwach ri umachʼachʼem ri Ester»

w17.01 25 párr. 11

Kojkunik kqakʼut machʼachʼem are chiʼ kbʼan kʼax chqe

11 We amaqʼel kbʼix chqe che utz ri kqabʼano weneʼ kubʼano che kqakʼut ta chi machʼachʼem. Chojchoman chrij ri xukʼulmaj ri Ester are chiʼ xaq kʼateʼ xkʼextaj ri ukʼaslemal. Sibʼalaj jeʼlik y jun junabʼ xilixik y xyaʼ ri kajwataj che rech más jeʼl kkaʼyik. Kʼo chkixoʼl e kʼi alitomabʼ re ri tinamit persa che kkaj kekʼuliʼ rukʼ ri qʼatal tzij. Are kʼu wariʼ xubʼan taj che xsach ri uchomanik. Amaqʼel xukʼutu che nim keril ri nikʼaj chik, xubʼan ta nim che ribʼ paneʼ ri qʼatal tzij xuchaʼ che rixoqil (Est. 2:9, 12, 15, 17).

ia 130 párr. 15

Xutoʼ uwiʼ ri utinamit ri Dios

15 Chojchomanampeʼ chrij ri xubʼan ri Ester. Are chiʼ xsikʼix rumal ri qʼatal tzij, xkun ta riʼ más xusukʼumaj bʼi ribʼ chuwach ri qʼatal tzij rech utz kilik. Are kʼu rumal che sibʼalaj kmachʼachʼik xaq xiw xukoj ri xyaʼ che rumal ri Hegai (Est. 2:15). Weneʼ xuchomaj che rech utz kil rumal ri qʼatal tzij, xaq xiw ta rajawaxik jeʼl kkaʼyik, xaneʼ che kukʼut utz taq bʼantajik junam rukʼ ri machʼachʼem y che kukʼut utz chomanik che are wariʼ ri kraj ri qʼatal tzij.

w17.01 25 párr. 12

Kojkunik kqakʼut machʼachʼem are chiʼ kbʼan kʼax chqe

12 Ri machʼachʼem kojutoʼo rech utz kqabʼan che usukʼumaxik qibʼ, utz ri qatzʼyaq kqakojo y amaqʼel kqakʼut utz taq bʼantajik. Rajawaxik taj che más kqasukʼumaj bʼi qibʼ rech utz kojkil ri winaq, xaneʼ kqakʼutu che oj machʼalik taq winaq (chasikʼij uwach 1 Pedro 3:3, 4; Jer. 9:23, 24). Ri kqachaʼ ubʼanik kukʼutu we kʼo nimal pa qanimaʼ. Weneʼ kqabʼij o kqakʼut rukʼ ri kqabʼano che yaʼom nimaʼq taq eqeleʼn chqe, weneʼ kqabʼij che xaq xiw oj oj etaʼmanaq jujun taq jastaq o kqabʼij che oj rachiʼl jun qachalal che nim ubʼanik. Weneʼ kqabʼano che kqʼalajinik che xaq xiw oj xojbʼanow jun jastaq, are kʼu kʼo nikʼaj chik xetobʼan qukʼ. Ri Jesús are jun utz kʼutbʼal re machʼachʼem. Amaqʼel are xukoj ri Escrituras Hebreas. Xubʼan wariʼ rech ri winaq kkilo che ronojel ri xukʼutu petinaq rukʼ ri Jehová y che uchomanik ta ri areʼ (Juan 8:28).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w22.11 31 párrs. 3-6

¿La awetaʼm?

Ri investigadores xkiriq tzij che tzʼibʼam kan ojer che kchʼaw chrij jun achi Marduka ubʼiʼ (Mardoqueo kbʼix che pa español) che are ri kilow ri jastaq re ri tinamit Susa, o weneʼ are ri kajilan ri jastaq (contable). Are chiʼ xriqitaj wariʼ, ri Arthur Ungnad, jun achi che qas kunikʼoj ri kʼulmatajinaq pa ri tinamit Persia, xubʼij che «xaq xiw riʼ ri tzij riqitajinaq che kchʼaw chrij ri Mardoqueo che pa ri Biblia ta esam wi».

¿Jas xkʼulmataj rumal ri xubʼij ri Arthur Ungnad? Xumaj lo pa riʼ ri tiempo, ri e tzij tzʼibʼam kan ojer pa ri chʼabʼal persa, xmajix kiqʼaxexik pa nikʼaj chi chʼabʼal. Chkixoʼl wariʼ e kʼo ri tablillas re Persépolis, che xriqitaj pa ri kʼolbʼal re ri tesorería, chunaqaj ri tapya re ri tinamit. Ri tablillas riʼ xekoj pa ri tiempo are chiʼ xuqʼat tzij ri Jerjes I. E tzʼibʼatal pa ri chʼabʼal elamita y e kʼo kʼi bʼiʼaj chuwach che kriqitaj pa ri wuj re Ester.

E kʼi tablillas re Persépolis kchʼaw chrij jun achi Marduka ubʼiʼ, che are jun ajtzʼibʼ pa ri qʼatbʼal tzij re Susa pa ri tiempo re Jerjes I. Jun chke ri tablillas kubʼij che ri Marduka kuqʼaxej tzij re jun chʼabʼal pa jun chi chʼabʼal. Wariʼ kjunamataj rukʼ ri kubʼij ri Biblia chrij ri Mardoqueo: are jun taqanel pa ri qʼatbʼal tzij re ri Asuero (Jerjes I), kchʼaw pa kebʼ chʼabʼal y amaqʼel ktʼuyiʼ chuchiʼ ri qʼatbʼal tzij re ri qʼatal tzij pa Susa (Est. 2:19, 21; 3:3). Ri uchiʼ ri qʼatbʼal tzij riʼ are jun nimalaj ja jawiʼ kechakun wi ri e qʼatal taq tzij re ri qʼatbʼal tzij.

Junam rukʼ ri kqilo, kʼo kʼi jastaq kbʼix chrij ri Marduka che tzʼibʼam kan chuwach ri tablillas kjunamataj rukʼ ri kbʼix chrij ri Mardoqueo che kubʼij pa ri wuj re Ester re ri Biblia. Xekʼojiʼ pa junam tiempo y junam tinamit, wariʼ kukʼutu che ri Marduka are ri Mardoqueo.

11-17 RE SEPTIEMBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | ESTER 3-5

«Cheqatoʼ ri nikʼaj chik rech kkikʼut machʼachʼem»

it-2 313 párr. 7

Ri Mardoqueo

Xraj taj xxukiʼ chuwach ri Hamán. Ri Asuero xuya jun nimalaj eqeleʼn che ri Hamán ri agaguita y xubʼij che e juntir ri e kʼo chuchiʼ ri puerta kexukiʼ chuwach rech kkiya uqʼij. Ri Mardoqueo xubʼij che kubʼan ta wariʼ rumal che are judío (Est 3:1-4). Xniman ta che wajun taqanik riʼ, rumal che xaq xiw ri Jehová kuya uqʼij. Xuchʼobʼo che ri Hamán kraj che kexukiʼ ri winaq chuwach rumal che kyaʼ uqʼij, junam ta rukʼ ri xkibʼan ri israelitas ojer kanoq che kexukiʼ chkiwach ri winaq rumal che nim kekil wiʼ o rumal ri eqeleʼn che yaʼom chke (2Sa 14:4; 18:28; 1Re 1:16). Ri Mardoqueo retaʼm che ri Hamán are jun amalequita, rumal laʼ xxukiʼ ta chuwach y rumal che ri Jehová xubʼij che «kʼo pa chʼoj kukʼ ri aj amalequitas pa ronojel ri kikʼaslemal» (Éx 17:16; chawilaʼ HAMÁN). Ri Mardoqueo xukʼutu che xaq xiw ri Jehová kyaʼ uqʼij.

it-2 313 párr. 9

Ri Mardoqueo

Xkoj che utoʼik ri tinamit Israel. Are chiʼ xbʼixik che ksachisax kiwach ri judíos, ri Mardoqueo xuchʼobʼo che ri Ester xux rixoqil ri qʼatal tzij rech kkunik keʼutoʼ ri judíos. Xubʼij che ri Ester che kutoʼ uwiʼ ri tinamit y che kchʼaw rukʼ ri qʼatal tzij. Paneʼ wariʼ xuya pa kʼax ri ukʼaslemal, ri Ester xrilo che rajawaxik kuya ri utobʼanik (Est 4:7–5:2).

ia 133 párrs. 22, 23

Xutoʼ uwiʼ ri utinamit ri Dios

22 Are chiʼ ri Ester xuta ri tajin kkʼulmatajik, sibʼalaj xbʼisonik. Kʼo ta jumul ukʼulmam wariʼ pa ri ukʼaslemal, rumal laʼ xubʼij che ri Mardoqueo che sibʼalaj kuxiʼj ribʼ. ¿Jasche kuxiʼj ribʼ? Rumal che ri Ester retaʼm che we xaq kʼateʼ kopan rukʼ ri qʼatal tzij, weneʼ kkamisaxik. Are chiʼ jun winaq kniman ta che wajun taqanik riʼ, ri ktoʼwik are che ri qʼatal tzij kuyak ri ubaraʼ re qʼan pwaq rech kkamisax taj. ¿La ktoʼ uwiʼ riʼ ri Ester rumal ri Asuero? Weneʼ ktoʼ taj, rumal che xutoʼ ta uwiʼ ri nabʼe rixoqil ri Vasti ubʼiʼ. Xuqujeʼ qʼaxinaq chi jun ikʼ che ri qʼatal tzij usikʼim ta chi ri Ester, weneʼ rumal che xa kraj ta chik kril uwach (Est. 4:9-11).

23 Ri Mardoqueo xukubʼsaj ukʼuʼx ri Ester. Xubʼij che che ri Jehová kutoʼ uwiʼ ri tinamit rukʼ ri utobʼanik ri Ester o rukʼ ri utobʼanik jun chi winaq. Y xubʼij che che we kuya ta ri utobʼanik, weneʼ kkamisaxik xuqujeʼ are chiʼ más knimataj ri kʼax. Rukʼ wariʼ xukʼutu che kukubʼsaj ukʼuʼx chrij ri Jehová, jun Dios che amaqʼel kubʼan ri kubʼij y che kuya taj che ksachisax uwach ri utinamit (Jos. 23:14). Y chukʼisbʼal, xubʼij wariʼ che ri Ester: «¡Kraj ne ri at, at uxinaq ixoq ajawinel xa rech kujatoʼ kujawesaj kʼut chupam we kʼax riʼ!» (Est. 4:12-14). ¡Ri Mardoqueo xukʼutu che kʼo nim ukojonik y xukubʼsaj ukʼuʼx chrij ri Jehová! ¿La kqakubʼsaj qakʼuʼx y kʼo qakojonik chrij ri Jehová junam rukʼ ri Mardoqueo? (Prov. 3:5, 6.)

Jeʼlalaj taq pixabʼ

kr 160 párr. 14

Ri kqabʼano rech kojqʼatex ta che upatanexik ri Dios

14 Junam rukʼ ri xkʼulmataj pa ri kiqʼij ri Ester y ri Mardoqueo, ri utinamit ri Jehová kimik tajin kukoj uchuqʼabʼ rech kʼo ta kqʼaten che uyaʼik uqʼij ri Dios (Est. 4:13-16). ¿Jas kabʼan at rech kaya ri atobʼanik rech kʼo ta kqʼaten ri utinamit ri Jehová? Katkunik kabʼan achʼawem pa kiwiʼ ri qachalal che tajin kkiriq kʼax kumal ri qʼatal taq tzij. Ri chʼawem riʼ kuya kichuqʼabʼ are chiʼ kkiriq kʼi kʼax (chasikʼij uwach Santiago 5:16). ¿La kuta ri Dios ri e chʼawem riʼ? Ri casos che qachʼakom pa taq ri qʼatbʼal tzij kukʼutu che ri Jehová kutatabʼej (Heb. 13:18, 19).

18-24 RE SEPTIEMBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | ESTER 6-8

«Chqesaj uwach ri ukʼutbʼal ri Ester are chiʼ kojtzijonik»

ia 140 párrs. 15, 16

Xuxiʼj ta ribʼ, xkʼojiʼ unojibʼal y xel ukʼuʼx chke nikʼaj chik

15 Ri Ester xukʼut paciencia y xreyeʼj na jun qʼij chik rech kubʼij che ri qʼatal tzij ri kraj, je wariʼ ri Hamán xuya tiempo che rech kubʼan kʼax che ri Mardoqueo, are kʼu retaʼm taj che are ri areʼ kuriq kʼax. Weneʼ are ri Jehová xbʼanowik che ri qʼatal tzij xok ta uwaram pa wajun aqʼabʼ riʼ (Prov. 21:1). Rumal laʼ, ri Biblia kubʼij che rajawaxik kkʼojiʼ qeyebʼal «kʼuʼxaj chrij ri Dios» (chasikʼij uwach Miqueas 7:7). Are chiʼ kqaya kan pa uqʼabʼ ri Jehová ri kʼax che kqariqo, ri areʼ más kʼax ta kubʼan che usukʼumaxik chqawach oj.

Xuxiʼj ta ribʼ y xchʼaw rukʼ ri qʼatal tzij

16 Ri Ester xuchomaj che are más utz we kubʼij ronojel che ri rachajil ri tajin kkʼulmatajik pa ri ukabʼ waʼim che xubʼano. ¿Jas xubʼan che ubʼixik? Kʼax ta xubʼan che, rumal che ri qʼatal tzij xutaʼ chi jumul che jas ri kraj (Est. 7:2). Are ri tiempo che xchʼawik.

ia 140 párr. 17

Xuxiʼj ta ribʼ, xkʼojiʼ unojibʼal y xel ukʼuʼx chke nikʼaj chik

17 ¿Jas xubʼan ri Ester are chiʼ majaʼ kchʼaw rukʼ ri qʼatal tzij? Weneʼ chanim xubʼanʼala uchʼawem che ri Jehová. Rumal laʼ xuxiʼj ta ribʼ y xubʼij wariʼ: «We ri ajawinel utz kinrilo, xuqujeʼ we kqaj chuwach, xuwi waʼ kinrayij, kintzʼonoj kʼut chi ri ajawinel maresaj ri nukʼaslemal xuqujeʼ ri rech ri nutinamit» (Est. 7:3). Ri Ester xubʼij che ri qʼatal tzij che nim kril wi ri kuchaʼ ubʼanik. ¡Sibʼalaj utz ri xubʼan ri Ester, kjunamataj ta rukʼ ri xubʼan ri Vasti, che xresaj ukʼixbʼal ri rachajil! (Est. 1:10-12). Y ri Ester kʼo ta xubʼij che ri rachajil rumal che tajin kukubʼsaj ukʼuʼx chrij ri Hamán. Ri xubʼano are che xutaʼ toqʼobʼ che che kuchajij, rumal che weneʼ kkamisaxik.

ia 141 párrs. 18, 19

Xuxiʼj ta ribʼ, xkʼojiʼ unojibʼal y xel ukʼuʼx chke nikʼaj chik

18 Ri qʼatal tzij xumay ri xubʼij ri Ester che y xel ukʼuʼx che. ¿Jachin riʼ ri kʼo ta ukʼixbʼal che kraj kukamisaj ri Ester? Ri Ester xubʼij: «Ri nutinamit jachaʼ xuqujeʼ ri in uj kʼayitajinaq rech ksachisax qawach chnimalaj qonojel. We ta uj kʼayitajinaq jachaʼ che pataninelabʼ, ma ta kʼo jas kinbʼij riʼ, rumal rech chi ri kʼulel man kʼo ta nimalaj kʼax riʼ kubʼan ta che ri rajawibʼal ri ajawinel» (Est. 7:4). Ri Ester xubʼij ronojel ri tajin kkʼulmatajik, are kʼu xuqujeʼ xubʼij che ri qʼatal tzij che kubʼij ta riʼ wet xaq kekʼayix bʼik. Are kʼu rajawaxik xubʼij ri tajin kkʼulmatajik, rumal che ri kamisanik che uchomam ubʼanik ri Hamán xuqujeʼ kubʼan kʼax che ri qʼatal tzij.

19 Ri Ester xukoj utz uchomanik y rukʼ utz taq tzij xubʼij ri tajin kkʼulmatajik. Ri ukʼutbʼal ri Ester kukʼut chqawach che are chiʼ rajawaxik kqabʼij jun kʼax che tajin kqakʼulmaj che jun qafamilia o che jun winaq che kʼo taqanik pa uqʼabʼ, are utz che kqakʼut paciencia, kqakoj utz taq tzij y kqabʼij ronojel che ri tajin kqakʼulmaj (Prov. 16:21, 23).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w06 1/3 11 párr. 1

Pixabʼ nim kibʼanik keʼesax pa ri wuj re Ester

7:4. ¿Jasche kuriq kʼax ri qʼatal tzij we kekamisax ri judíos? Ri Ester xubʼij che wet xaq kekʼayix bʼik kʼo ta kubʼan riʼ che ri qʼatal tzij, are kʼu rumal che xa ksachisax kiwach wariʼ xuqujeʼ kubʼan kʼax che ri qʼatal tzij. Ri 10,000 piezas re plata che xubʼij ri Hamán che kuyaʼo kjunamataj ta rukʼ ri kuchʼak na ri qʼatal tzij wet xekʼayix bʼi ri judíos. Y wet xekamisax ri judíos xkam ta riʼ ri rixoqil ri qʼatal tzij xuqujeʼ.

25 RE SEPTIEMBRE KOPAN 1 RE OCTUBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | ESTER 9, 10

«Ri Mardoqueo xukoj ri taqanik che kʼo pa uqʼabʼ rech kkiriq utzilal ri nikʼaj chik»

it-2 314 párr. 3

Ri Mardoqueo

Ri Mardoqueo xkanaj kan rukʼ ri eqeleʼn che yaʼom che ri Hamán y xukoj ri umulqʼabʼ ri qʼatal tzij rech kubʼan sellar ri e wuj rech qʼatal tzij. Ri Ester xuya che ri Mardoqueo che ktaqan pa ri ja che xyaʼ che rumal ri qʼatal tzij, che nabʼe kanoq are ri rachoch ri Hamán. Tekʼuriʼ ri Mardoqueo xukoj ri taqanik che xyaʼ che rumal ri Asuero rech ri judíos kekunik kkitoʼ kibʼ y kekam taj. Ri judíos sibʼalaj xekikotik rumal che xekamisax taj. E kʼi chke ri persas xebʼe che kitoʼik ri judíos, rech are chiʼ xopan ri 13 re Adar xekunik xkitoʼ kibʼ. Ri qʼatal taq tzij xkitoʼ kiwiʼ ri judíos rumal che ri Mardoqueo yaʼom nim eqeleʼn che. Pa Susa ri chʼoj xuchʼij chi na jun qʼij. Más che 75,000 mil persas xekamisaxik y chkixoʼl e kʼo ri diez ralkʼwal ri Hamán (Est 8:1–9:18). Rukʼ ri utobʼanik ri Ester, ri Mardoqueo xuya taqanik che ronojel junabʼ kbʼan ri nimaqʼij pa ri qʼij 14 y 15 re Adar, ri qʼij rech ri «Purim» rech kekikotik, kkiya sipanik, kewaʼik y kekitoʼ ri e mebʼaʼ. Ri judíos xkibʼan wajun nimaqʼij riʼ xuqujeʼ ri e kalkʼwal y nikʼaj chi winaq. Rumal che ri Mardoqueo are ri ukabʼ qʼatal tzij, nim xil wi kumal ri judíos y amaqʼel xeʼutoʼo (Est 9:19-22, 27-32; 10:2, 3).

it-2 765 párr. 1

Ri Purim

Ri rumal che xbʼanik. Jujun taq winaq che nim ketaʼmabʼal kkibʼij che ri nimaqʼij Purim che kkibʼan ri judíos kimik kʼo ta chi ubʼanik rukʼ ri kojonem más kyaʼ uwiʼ ri kbʼanik, are ta laʼ ri xuya kan ubʼixik ri Mardoqueo, rumal che ri Mardoqueo y ri Ester xkibʼan wariʼ rech kkiya uqʼij ri Jehová. Ri judíos xekamisax taj, rumal che ri Jehová xeʼutoʼo y rumal che ri Mardoqueo xaq xiw ri Jehová xuqʼijilaj. Ri Hamán are jun amalequita, y ri Jehová ubʼim che ksachisax kiwach. Ri Mardoqueo xunimaj ri taqanik che uyaʼom ri Jehová y xraj taj xuya uqʼij ri Hamán (Est 3:2, 5; Éx 17:14-16). Y rukʼ ri xubʼij ri Mardoqueo che ri Ester kukʼutu che areʼ ri Jehová ketoʼw na (Est 4:14). Ri ayuno che xubʼan ri Ester are chiʼ majaʼ kusikʼij ri qʼatal tzij che utijik uwa xukʼutu che xutzukuj ri utobʼanik ri Dios (Est 4:16).

cl 101, 102 párrs. 12, 13

Utz chqabʼanaʼ che ukojik ri taqanik che kʼo pa qaqʼabʼ junam rukʼ ri kubʼan ri Jehová

12 Ri Jehová ukojom kʼamal taq bʼe y solinelabʼ pa ri congregación (Hebreos 13:17). Ri e qachalal riʼ rajawaxik che utz kkibʼan che ukojik ri taqanik che yaʼom pa kiqʼabʼ rech kekichajij ri qachalal re ri congregación, y rech keqebʼ rukʼ ri Jehová. Are kʼu ¿la kraj kubʼij wariʼ che ketaqan pa ri kikʼaslemal? Rajawaxik keʼux machʼalik taq winaq y kkibʼan ri kutaʼ ri Jehová chke (1 Pedro 5:2, 3). Ri Biblia kubʼij chke ri kʼamal taq bʼe che kekichajij ri ucongregación ri Dios «che ri areʼ xuloqʼ rumal ri ukikʼel ri ukʼojol» (Hechos 20:28, Ri Tyoxlaj Wuj). Rumal laʼ, ri kʼamal taq bʼe rukʼ loqʼoqʼenik kekichajij ri utinamit ri Dios.

13 Chojchoman chrij wariʼ. Chachomajampeʼ che jun awachiʼl kuya jun jastaq chawe che paqal rajil y rajawaxik kachajij. ¿La mat qastzij che sibʼalaj kachajij? Xa junam rukʼ, ri Dios kubʼij chke ri kʼamal taq bʼe che kekichajij ri e kʼo pa ri congregación (Juan 21:16, 17). Ri Jehová sibʼalaj keʼuloqʼoqʼej ri e kʼo pa ri congregación rumal laʼ, xuya ri uKʼojol che kitoʼik. ¡Sibʼalaj nim ri xuya ri Jehová! Rumal laʼ, ri kʼamal taq bʼe rajawaxik keʼux machʼalik y kkichajij ri utinamit ri Jehová.

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w06 1/3 11 párr. 4

Pixabʼ nim kibʼanik keʼesax pa ri wuj re Ester

9:10, 15, 16. Paneʼ ri taqanik che yaʼom kuyaʼo che ri judíos kekunik kkikʼam bʼi ri jastaq ke ri tinamit che kekichʼako are kʼu, ¿jasche xkibʼan taj? Rumal che kkaj kkichajij kibʼ y xata rumal che keqʼinomarik.

2-8 RE OCTUBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | JOB 1-3

«Chqakʼutuʼ che qas kqaloqʼoqʼej ri Jehová»

w18.02 6 párrs. 16, 17

Chqesaj uwach ri kinimanik y ri kikojonik ri Noé, ri Daniel y ri Job

16 Ri kʼax che xuriqo. Ri Job xaq kʼateʼ xkʼextaj ri ukʼaslemal. Are «achi waʼ ri sibʼalaj qʼinom na pa ri elebʼal qʼij» (Job 1:3). Are jun qʼinom achi, etaʼmatal uwach y nim kil wi (Job 29:7-16). Paneʼ je wariʼ, xuchomaj taj che más nim ubʼanik chkiwach ri nikʼaj chik o che kajwataj ta ri Dios che. Ri Jehová xubʼij «ri pataninel wech» che ri Job y xubʼij che are «rukʼam jun kʼaslemal ri sibʼalaj kolom ri man kʼo ta jubʼiqʼ makaj pa ri ukʼaslemal, sibʼalaj kʼu kuchajij ribʼ chi man kʼo ta jun kʼax kubʼan ta che jachin jun» (Job 1:8).

17 Are kʼu xaq kʼateʼ xkʼextaj ri ukʼaslemal. Xsach juntir ri kʼo rukʼ, sibʼalaj xbʼisonik y xraj xkamik. Qetaʼm che ri ajmak are ri Satanás, che xubʼij che ri Job tajin kuqʼijilaj ri Dios rumal che kʼo kraj (chasikʼij uwach Job 1:9, 10). Ri Jehová xchoman chrij ri xubʼij ri Satanás. Xuya bʼe che ri Job xukʼutu che qastzij ta ri kubʼij ri Satanás y che ri areʼ tajin kupatanij ri Jehová rumal che kuloqʼoqʼej.

w19.02 5 párr. 10

Xaq xiw ri Dios chqaqʼijilaj

10 ¿La kʼo kubʼan pa ri qakʼaslemal ri xubʼij ri Satanás chrij ri Job? Ri Satanás kubʼij che ri oj tajin ta kqapatanij ri Jehová rukʼ loqʼoqʼebʼal y che kqaya kan upatanexik we kqariq kʼax pa ri qakʼaslemal (Job 2:4, 5; Apoc. 12:10). ¿Jas kqanaʼo are chiʼ kqata wariʼ? ¿La mat qastzij che kuya bʼis chqe? Are kʼu, ri Jehová kukubʼsaj ukʼuʼx chqij che kojkunik kqakʼutu che qastzij ta ri kubʼij ri Satanás. Y kubʼij chqe che kojutoʼo (Heb. 13:6). ¡Are jun tewchibʼal che kʼo ri utobʼanik ri Dios qukʼ! Chqilampeʼ jasche rajawaxik xaq xiw ri Dios kqaqʼijilaj. Rumal che je wariʼ kqaqʼalajisaj che qastzij ta ri xubʼij ri Satanás xuqujeʼ kqatoʼ uwiʼ ri Jehová y kqaqʼalajisaj che xaq xiw ri areʼ taqal che kuqʼat tzij. Rumal laʼ, ¿jas rajawaxik kqabʼano rech xaq xiw ri Dios kqaqʼijilaj?

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w21.04 11 párr. 9

¿Jas ri kqetaʼmaj chrij ri kʼisbʼal taq tzij che xubʼij ri Jesús?

9 Ri xubʼij ri Jesús. Are chiʼ xa jubʼiqʼ chi kraj kkamik ri Jesús xuraq uchiʼ y xubʼij: «NuDios, nuDios, ¿jasche xinya la kanoq?» (Mat. 27:46). Ri Biblia kuqʼalajisaj taj jasche ri Jesús xubʼij ri e tzij riʼ. Are kʼu chojchoman chrij ri kukʼut chqawach. Jun rumal, are che tajin kutzʼaqatisaj ri tzʼibʼam kan pa Salmo 22:1. Y jun chi jastaq kukʼutu che ri Jehová amaqʼel taj xutoʼ ri Jesús (Job 1:10). Ri Jesús xuchʼobʼo che xyaʼ kan rumal ri uTat pa kiqʼabʼ ri ukʼulel rech kukʼutu che qas kʼo ukojonik chrij kʼa pa ri kamikal y wariʼ kʼo ta jun winaq qʼaxinaq chupam. Xuqujeʼ rukʼ wariʼ xukʼutu che kʼo ta jun makaj xubʼano rech xkamisaxik.

9-15 RE OCTUBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | JOB 4, 5

«¡Chqachajij qibʼ chuwach ri molom taq tzij!»

it-1 795

Ri Elifaz

2. Jun chke ri rachiʼl ri Job (Job 2:11). Aj temanita, jun chke ri rijaʼlil ri Abrahán y che kʼo ubʼanik rukʼ ri ufamilia ri Job. Ri areʼ y ri ufamilia xkibʼan nimal rumal ri kinojibʼal (Jer 49:7). Ri Elifaz are jun achi che nim ubʼanik y jun chke ri xukubʼsaj wi ukʼuʼx ri Job. Are ri nabʼe xchʼaw chke ri oxibʼ y sibʼalaj naj xchʼaw rukʼ ri Job.

w05 15/9 26 párr. 2

Chqaxutuj ri itzel taq chomanik

Chojchoman chrij ri xukʼulmaj ri Elifaz, ri are xubʼij: «Jun uxlabʼ xokʼow chi nupalaj xkachkobʼ kʼut ri nutzʼumal. Kʼo jachin kʼo chiʼ, xinwil ri unutubʼ man xinwil ta kʼut ri ubʼantajik. Ronojel pa tzʼinowem... Xintaʼ jun chʼabʼal» (Job 4:15, 16). ¿Jas uxlabʼal xtaqan puwiʼ ri Elifaz? Rukʼ ri e tzij che xukojo xukʼutu che are jun itzel ángel y are ta jun chke ri ángel rech ri Dios (Job 4:17, 18). Rumal laʼ xyaj ri Elifaz y ri e rachiʼl rumal ri Jehová (Job 42:7). Rukʼ ri e tzij che xubʼij ri Elifaz xqʼalajinik che xa xkoj rumal jun demonio.

w10 15/2 19 párrs. 5, 6

Maqabʼan ri jastaq jas ri kraj ri Satanás

Ri Satanás xukoj ri Elifaz —jun chke ri «rachiʼl» ri Job che xopan che rilik— rech xubʼij, che ri winaq kekun taj keʼux sukʼ che ri Dios are chiʼ kkiriq jun kʼax. Ri Elifaz xubʼij wariʼ «[¡]ri ukʼaslemal ri winaq, ri sibʼalaj tuqar jachaʼ jun ja re tʼaq ri yakom puwiʼ ri pukʼukʼ ulew», xuqujeʼ xubʼij: «Kaxaqʼ kʼut jachaʼ pukʼupunel! Chuxoʼl ri aqʼabʼibʼal xuqujeʼ ri kiqʼijibʼal ksachisax uwach; qas xa jumul kkamik, man kʼo ta kʼu jachin ta kok il che» (Job 4:19, 20).

Paneʼ ri Biblia kojujunamaj rukʼ jun «laq re ulew» (2 Cor. 4:7). Are kʼu, ri rumal che kʼax kqabʼano rech kojux sukʼ chuwach ri Dios, are rumal che xqechbʼej ri makaj che xubʼan ri Adán (Rom. 5:12). Qastzij che we kʼo ta ri utobʼanik ri Jehová qukʼ, kojkun ta riʼ kojux sukʼ che. Are kʼu masach chqe che ri Jehová kʼo che qatoʼik. Y paneʼ xa oj ajmakibʼ, ri Jehová nim kojril wi (Isa. 43:4). Y we kqataʼ ri utobʼanik, ri areʼ kuya ri espíritu santo chqe (Luc. 11:13). Rumal wariʼ, kʼo «ri nimalaj kuʼinem» qukʼ y wariʼ kojutoʼ chuwach ri kʼax che kuya ri Satanás chqe (2 Cor. 4:7; Fili. 4:13). Rumal laʼ, we ko kojtakʼiʼ pa ri qakojonik, ri Dios kuya na qachuqʼabʼ (1 Ped. 5:8-10). ¡Man kqaxibʼij ta qibʼ chuwach ri Itzel!

mrt 32 párrs. 13-17

Chachajij awibʼ chuwach ri molom taq tzij

● Chatchoman chrij ri tajin kawilo y jachin xtaqow lo chawe

Ri kubʼij ri Biblia: «Xaneʼ are chinikʼoj ronojel jas uwach» (1 Tesalonicenses 5:21, Ri Tyoxlaj Wuj).

Weneʼ are jun noticia che tajin kkil kʼi winaq o che kʼi taq mul tajin kqʼaxex pa ri televisión y ri radio are kʼu aninaq ta kakojo o kataq bʼik, xaneʼ rajawaxik kachomaj we qastzij o qastzij ta ri xkʼulmatajik. ¿Jas kabʼan che uchajixik awibʼ?

Chachomaj we katkunik kakubʼsaj akʼuʼx chrij ri xtaqow lo chawe o ri xawil wi. Weneʼ ri noticieros o nikʼaj chi winaq kkikʼex ri xkʼulmatajik rech kkichʼak pwaq o xa rumal política. Are utz we kawil ri xkʼulmatajik pa jalajoj taq noticieros. Ri awachiʼl xuqujeʼ weneʼ kkichomaj ta na are chiʼ kkitaq bʼi información che qastzij taj, pa jun correo electrónico o pa ri redes sociales. Rumal laʼ xaq ta kakoj apachike uwach noticia we man kachʼobʼo jawiʼ xpe wi.

Chachomaj we ri tajin kawilo kʼateʼ xkʼulmatajik y che qas tzʼaqat ri kubʼij. Chatchoman chrij ri fecha y ri kkʼutuwik che qastzij. Xuqujeʼ chatchoman chrij ri rumal che xyaʼ ubʼixik. Más na we kʼi ta información kyaʼ ubʼixik chrij ri xkʼulmatajik o xbʼanik rech ri winaq kkixeʼj kibʼ, kebʼisonik y jun chik.

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w03 15/5 22 párrs. 5, 6

Amaqʼel chqapatanij ri Jehová rech kojkunik kqariq ri kʼaslemal che kʼo ta ukʼisik

Ri utinamit ri Jehová amaqʼel kʼo che qatoʼik. Qastzij che are jun tewchibʼal che oj kʼo pa ri utinamit ri Jehová che kʼo cho ronojel ri uwach Ulew (1 Pedro 2:17). Rumal laʼ, ri qachilanik kukʼ ri nikʼaj chik kuya kichuqʼabʼ.

Chnaʼtaj chqe ri utz ubʼantajik ri Job. Ri Elifaz xuqujeʼ xril wariʼ, rumal laʼ xubʼij: «At, ri kayaʼ chajin animaʼaj che ri tzaqinaq rech kawalijik katoqʼej kʼut ri tzaqik kubʼano» (Job 4:4). ¿La oj junam rukʼ ri Jobʼ? Rajawaxik chqajujunal keqatoʼ ri qachalal rech kkiya ta kan upatanexik ri Dios. Are chiʼ oj kʼo kukʼ, chqabʼanaʼ ri kubʼij ri e tzij riʼ: «Cheʼikowirisaj ri tuqaribʼ, chiyaʼ kichuqʼabʼ ri e kosinaq» (Isaías 35:3). Utz che kqakoj qachuqʼabʼ rech kqatoʼ jun o kebʼ qachalal pa taq ri e riqbʼal ibʼ (Hebreos 10:24, 25). Chqabʼij utz taq tzij chke y chqamaltyoxij ri chuqʼabʼ che tajin kkikoj che upatanexik ri Jehová. Je wariʼ, keqatoʼo rech kkiya ta kan upatanexik ri Jehová y kkiriq ri kʼaslemal che kʼo ta ukʼisik.

16-22 RE OCTUBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | JOB 6, 7

«¿Y we kanaʼo che kʼo ta chi achuqʼabʼ?»

w06 15/3 14 párr. 10

Pixabʼ nim kibʼanik keʼesax pa ri wuj re Job

7:1; 14:14. ¿Jas kraj kubʼij «xaq junam rukʼ jun ajchʼoj» o aj chak che tojom taj? Ri kʼax che xuriq ri Job sibʼalaj xuya bʼis che y xunaʼo che ri ukʼaslemal jetaneʼ jun ajchak che tojom taj, sibʼalaj kosibʼal y kʼax (Job 10:17). Ri winaq kkaj taj kekamik, rumal laʼ, ri Job xujunamaj rukʼ jun chak che kʼax ubʼanik.

w20.12 16 párr. 1

Jehová keʼutoʼ ri sibʼalaj kebʼisonik

JUJUN taq mul sibʼalaj kojbʼisonik are chiʼ kqachomaj ri kʼax kqariqo y che naj ta tiempo kojkʼasiʼk (Job 14:1). Ojer e kʼi upatanelabʼ ri Jehová jeʼ xkinaʼo. Rumal laʼ e jujun xkaj xekamik (1 Rey. 19:2-4; Job 3:1-3, 11; 7:15, 16). Are kʼu ri Jehová, ri Dios che xkikubʼsaj wi kikʼuʼx, amaqʼel xukubʼsaj kikʼuʼx y xuya kichuqʼabʼ. Xuqujeʼ, xtzʼibʼax kan pa ri Biblia ri xkibʼano rech kʼo kukʼut chqawach y kukubʼsaj qakʼuʼx (Rom. 15:4).

g 1/12 16, 17

Are chiʼ jun winaq kraj ta chik kkʼasik

Paneʼ kachomaj che kkʼis ta ri kʼax che tajin kakʼulmaj, are kʼu man atukel taj at kʼolik, sibʼalaj bʼisobʼal, rumal che kimik oj juntir kqariq kʼax. Ri Biblia kubʼij: «Konojel ri jastaq ri e bʼanom rumal ri Dios, junam kechʼiqowik, e kʼo pa qʼoxowem kʼa kamik» (Romanos 8:22). Weneʼ kachomaj che ri kʼax che tajin kariqo kkʼis taj, are kʼu kopan ri tiempo che ksukʼumataj na. Rumal laʼ, ¿jas katkunik kabʼano?

Chabʼij ri kanaʼo che jun awachiʼl che ko ri ukojonik y che kakubʼsaj akʼuʼx chrij. Ri Biblia kubʼij: «Jun achiʼl amaqʼel kel ukʼuʼx, pa taq kʼu ri qʼijol re riqoj kʼax jachaʼ jun achalalaxik» (Proverbios 17:17). Are chiʼ ri Job xuriq kʼax xubʼij chke nikʼaj chik ri tajin kukʼulmaj. Are chiʼ xqʼitaj rumal ri kʼax che xukʼulmaj, xubʼij wariʼ: «Kinkʼuʼ wibʼ kumal taq ri e nutzujunik, kintzoqopij na uloq ri nukʼayil» (Job 10:1). We katzijoj chke nikʼaj chik ri tajin kakʼulmaj, wariʼ katutoʼ chuwach ri kʼax y kkʼojiʼ jun utz achomanik chrij ri tajin kakʼulmaj.

Chajaqaʼ ri awanimaʼ chuwach ri Dios are chiʼ kabʼan achʼawem. E kʼi winaq kkichomaj che ri chʼawem kʼo ta ktobʼan wi rumal che kʼo ta ktatabʼenik. Salmo 65:2 kubʼij che ri Jehová kutatabʼej ri chʼawem, y 1 Pedro 5:7 kubʼij che ri Dios kojuchajij. Ri Biblia kubʼij che rajawaxik amaqʼel kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Dios, junam rukʼ ri kkibʼij ri textos riʼ.

«Rukʼ ronojel awanimaʼ chakuʼbʼaʼ akʼuʼx chrij ri Ajawaxel man chrij ta kʼut ri awetaʼmanik pa awech wi. Chayaʼ uqʼij ri ukʼolem ri Ajawaxel pa ronojel ri kabʼano, chnaʼtaj ri Ajawaxel chawe, areʼ kʼu katkʼamow na bʼik pa ri sukʼalaj bʼe» (PROVERBIOS 3:5, 6).

«[Jehová] kutzʼaqatisaj ri kirayibʼal ri keyoʼw uqʼij; are taq kkitzʼonoj ri utoʼbʼanik, keʼutoʼ, keʼukolo» (SALMO 145:19).

«Are waʼ qakubʼsam wi qakʼuʼx chrij ri Dios, chi we kʼo ri kqatzʼonoj jas ri ubʼeyaʼl ri urayinik, kojutatabʼej» (1 JUAN 5:14).

«Ri Ajawaxel naj kkʼojiʼ wi chke ri e bʼanal taq etzelal, kok kʼu il che ri kichʼawem ri e sukʼ rukʼ Dios» (PROVERBIOS 15:29).

Junam rukʼ ri xqetaʼmaj, ri Dios katutoʼo are chiʼ kariq kʼax. Ri Biblia kubʼij wariʼ chqe: «¡Chakuʼbʼaʼ akʼuʼx chrij ri Dios! [...], rukʼ ronojel jikibʼam kʼuxaj» (Salmo 62:8).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w20.04 17 párr. 10

Chqakʼutuʼ che kojok il chke ri e nikʼaj chik y chel qakʼuʼx chke

10 Kojkunik kqesaj uwach ri Jehová are chiʼ kqakoj qachuqʼabʼ che uchʼobʼik ri kkinaʼ ri e nikʼaj chik. Rumal laʼ qas chqetaʼmaj kiwach ri e qachalal. Chojtzijon kukʼ are chiʼ majaʼ kumaj ri riqbʼal ibʼ xuqujeʼ chiʼ kkʼisik, cheqachilaj che utzijoxik ri utzij ri Dios xuqujeʼ we kojkunik cheqasikʼij che utijik jun kiwa. Are chiʼ kqabʼan wariʼ, weneʼ kqilo che ri qachalal che qas ta kchʼawik xa ta kubʼan nim che ribʼ, jun qachalal qʼinom xa ta kuloqʼoqʼej ri pwaq xaneʼ ksipanik o che jun familia che matam kopan pa ri riqbʼal ibʼ weneʼ xa kʼo kʼax tajin kkikʼulmaj (Job 6:29). Qastzij, che xa ta kqaj kqanim qibʼ «pa ronojel» ri kikʼaslemal (1 Tim. 5:13). Are kʼu utz che kqetaʼmaj kiwach ri e qachalal xuqujeʼ ri kikʼulmam pa ri kikʼaslemal. Wariʼ kojutoʼ rech kqachʼobʼ ri kibʼantajik.

23-29 RE OCTUBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | JOB 8-10

«Ri uloqʼoqʼebʼal ri Jehová kojuchajij chuwach ri molom taq tzij che kubʼan ri Satanás»

w15 1/7 12 párr. 3

¿La kojkunik kqabʼan ri kqaj chuwach ri Dios?

Ri Job sibʼalaj kʼi kʼax xuriq pa ri ukʼaslemal y xuchomaj che ri Dios kʼo ta kubʼij we knimanik o kniman taj (Job 9:20-22). Ri Job xuchomaj che kʼo ta umak y xubʼij che sukʼ che ri Dios. Wariʼ xubʼano che ri nikʼaj chik xkichomaj che ri areʼ más sukʼ chuwach ri Dios (Job 32:1, 2; 35:1, 2).

w21.11 6 párr. 14

¿Jas kraj kubʼij che nim ri loqʼoqʼebʼal ukʼuʼx ri Jehová chqe?

14 Ri nim loqʼoqʼebʼal ukʼuʼx ri Dios kojuchajij chuwach apachike kʼax pa ri qakojonik. Ri David xubʼij wariʼ che ri Jehová pa jun chʼawem: «Lal toʼl wech; kinchʼuq la chuwach ri xaq kebʼ kubʼij pa nuwiʼ, ksutij la wij kukʼ raqoj taq chiʼaj re chʼakanik». Xuqujeʼ xubʼij: «Ri loqʼoqʼebʼal ukʼuʼx ri Ajawaxel keʼupis na ri kkikubʼaʼ kikʼuʼx chrij» (Sal. 32:7, 10). Ojer kanoq, ri murallas che kojom chrij jun tinamit keʼuchajij ri winaq chkiwach ri kikʼulel. Ri nim loqʼoqʼebʼal ukʼuʼx ri Jehová junam rukʼ jun muralla che kojuchajij chuwach apachike kʼax pa ri qakojonik. Xuqujeʼ kukoj ri nim loqʼoqʼebʼal ukʼuʼx rech kojqebʼ rukʼ (Jer. 31:3).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w10 15/10 6, 7 párrs. 19, 20

«¿Jachin ta xchʼobʼow ri uchomanik ri Ajawaxel?»

19 ¿Jas qetaʼmam chrij ri uchomanik ri Jehová? Rech kqachʼobʼ ri uchomanik rajawaxik kqatzukuj pa ri Biblia. Kqachomaj taj che ri Jehová kʼo jastaq kkun ta che ubʼanik. Ri Job xubʼij: «Ri in man kinkun taj kinkʼulelaj ri Dios jachaʼ ri ukʼulelaxik jun winaq, mawi kinbʼij ta che chi qakabʼichal jeqayaʼ ta qibʼ pa qʼatbʼal tzij» (Job 9:32). Are chiʼ kqachʼobʼ ri kuchomaj ri Jehová, kqabʼij qe junam rukʼ ri xubʼij ri Job, che xubʼij: «Xa kʼu jubʼiqʼ waʼ chke taq ri e uchak; xaq kʼu alichaʼ qatom jubʼiqʼ ¿Jachin ta lo ri kkunik kchʼobʼow ri kuʼinelalaj ukaquljaʼ?» (Job 26:14).

20 ¿Jas kqabʼano we are chiʼ tajin kqasikʼij ri Biblia y kʼo kqachʼobʼ ta che, más na chrij ri kuchomaj ri Jehová? Paneʼ ya xqabʼan investigar, are kʼu kqachʼobʼ ta wi, rajawaxik che kqakʼutu che qakubʼsaj qakʼuʼx chrij Jehová. Are kʼu chnaʼtaj chqe che kʼo textos pa ri Biblia che kukʼutu che kojkunik kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Jehová y chrij ri utzalaj taq ubʼantajik. Y masach chqe che kojkun ta che uchʼobʼik ronojel ri kubʼano (Ecl. 11:5). We je wariʼ ri kqachomaj kjunamataj wariʼ rukʼ ri tzij che xubʼij ri apóstol Pablo: «¡Sibʼalaj nim ri uqʼinomal ri Dios! ¡Sibʼalaj nim ri unoʼj! ¡Sibʼalaj nim ri retaʼmabʼal! Man kʼo ta jun kchʼobʼow ri uchomanik. Man kʼo ta jun kkun che retaʼmaxik ri kubʼan ri Dios. ¿Jachin ta kchʼobʼow ri uchomanik ri Ajawaxel? ¿Jachin ta xyoʼw unoʼj? ¿Jachin ta ri kʼo jas xuyaʼ che ri Dios nabʼe, rech ktoj ta ukʼexel che? Rukʼ areʼ e elinaq wi uloq konojel ri jastaq, rumal areʼ xuqujeʼ che areʼ e kʼo wi. Chnimarisax uqʼij ri Dios amaqʼel chbʼe qʼij saq. Je chbʼanoq» (Rom. 11:33-36).

30 RE OCTUBRE KOPAN 5 RE NOVIEMBRE

QʼINOMAL RE RI UTZIJ RI DIOS | JOB 11, 12

«Oxibʼ jastaq che kojkunik kqabʼano che kuya qanojibʼal»

w09 15/4 6 párr. 17

Ri Job xuya uqʼij ri ubʼiʼ ri Jehová

17 ¿Jas xtoʼw ri Job rech amaqʼel xux sukʼ che ri Jehová? Are xtoʼw ri rachilanik rukʼ ri Jehová. Paneʼ retaʼm taj jachin tajin kyaʼow ri kʼax che che tajin kuriqo, are kʼu amaqʼel xukubʼsaj ukʼuʼx chrij ri Jehová. Ri areʼ xubʼij che kux na «sukʼ winaq» o kuya ta kan upatanexik ri Dios (Job 27:5, Ri Tyoxlaj Wuj). ¿Y jas xubʼano rech xkʼojiʼ jun utz rachilanik rukʼ ri Dios? Qastzij riʼ che xuchʼobʼ uwach ri Jehová rumal ri retaʼmam chrij ri achilanik che xkʼojiʼ chkixoʼl rukʼ ri Abrahán, ri Isaac y ri Jacob. Xuqujeʼ xretaʼmaj uwach ri Jehová are chiʼ xchoman chrij ronojel ri ubʼanom (chasikʼij uwach Job 12:7-9, 13, 16).

w21.06 10, 11 párrs. 10-12

Qatukel ta oj kʼolik we kʼo ri Jehová qukʼ

10 Kachilaxik ri e qachalal che kiyaʼom ta kan upatanexik ri Jehová. Cheqachilaj ri e qachalal che kkiya utz kʼutbʼal chqawach paneʼ junam ta ri qajunabʼ kukʼ o jun chi wi ri kitinamit. Ri Biblia kunaʼtasaj chqe che «ri rijabʼ taq tatayibʼ kʼo kinojibʼal; ri kijunabʼ are yowinaq etaʼmanik chke» (Job 12:12). Are kʼu ri e qachalal che nim chi kijunabʼ xuqujeʼ kʼo kketaʼmaj chkij ri kʼa e majaʼ na. Ri David sibʼalaj kʼa majaʼ na chuwach ri Jonatán are kʼu xeʼux utz taq achiʼl (1 Sam. 18:1). Ri e kebʼ xkitoʼ laʼ kibʼ rech xkipatanij ri Jehová paneʼ xkiriq kʼi kʼax (1 Sam. 23:16-18). Ri qachalal Irina che xaq xiw areʼ Testigo pa ri ufamilia, kubʼij: «Ri e kʼo pa ri congregación e junam rukʼ qatat qanan, qanabʼ y qaxibʼal. Ri Jehová keʼukoj ri qachalal rech keʼux qafamilia».

11 Weneʼ e kʼo jujun kkichomaj che kʼax uriqik kachiʼl pa ri utinamit ri Jehová, más na we qas ta kechʼawik. Chqilampeʼ ri xukʼulmaj ri qachalal Ratna che qas ta kchʼawik, xuqujeʼ xbʼan kʼax che are chiʼ xretaʼmaj chrij ri uTzij ri Dios, kubʼij: «Xwilo che rajawaxik ri kitobʼanik ri qachalal chwe». Weneʼ kʼax kqariq che ubʼixik che jun chik ri kqanaʼo, are kʼu we kqabʼij che, kubʼano che kojkunik kqachilaj. Ri e qachiʼl kkaj kkiya qachuqʼabʼ y kojkitoʼo, are kʼu rajawaxik kqabʼij chke jas ri kajwataj chqe.

12 Are chiʼ amaqʼel keqachilaj ri e qachalal che utzijoxik utzij ri Dios kojkunik keqariq e utzalaj taq qachiʼl. Ri qachalal Carol che xojchʼaw chrij pa ri párrafo 5, kubʼij: «E nuriqom e utzalaj taq wachiʼl chkixoʼl ri e qachalal ixoqibʼ are chiʼ kojbʼe che utzijoxik utzij ri Dios xuqujeʼ are chiʼ kojbʼe che uyaʼik tobʼanik pa jalajoj taq chak che kbʼan pa ri utinamit ri Jehová. Ri Jehová e ukojom waʼ taq qachalal che uyaʼik nuchuqʼabʼ pa kʼi taq junabʼ». Qastzij wi che kuya nim utzilal chqe are chiʼ keqachilaj ri qachalal che qas kkiloqʼoqʼej ri Jehová. Ri Jehová keʼukojo are chiʼ kqariq kʼax, jun kʼutbʼal are chiʼ kqanaʼo che xaq qatukel oj kʼolik (Prov. 17:17).

it-2 883

Ri nojibʼal

Nojibʼal che petinaq rukʼ ri Dios. Ri qas nojibʼal, kpe rukʼ ri Jehová Dios; Xaq xiw ri areʼ «ri kʼo unoʼj» (Ro 16:27; Ap 7:12). Ri nojibʼal kraj kubʼij che kqachʼobʼ ronojel ri jastaq, ri Jehová are ri Bʼanol qe y are ri «petinaq uloq pa konojel taq ri qʼij junabʼ» (Sl 90:1, 2), retaʼm ronojel chrij ri kajulew, ri xubʼan che ubʼanik, ri kʼo chupam y retaʼm ronojel ri tajin kkʼulmataj kimik. Ronojel ri ciclos che kʼo pa ri kajulew y ri leyes de la física che kkikubʼsaj kikʼuʼx ri winaq chrij, ronojel rukʼ ri Dios petinaq wi, wet mat e kʼo ri jastaq riʼ mat kʼo kkikubʼsaj wi kikʼuʼx riʼ ri winaq (Job 38:34-38; Sl 104:24; Pr 3:19; Jer 10:12, 13). Xuqujeʼ ri utaqanik chrij ri utz y ri utz taj más nim na ubʼanik, rumal che kojutoʼo rech kkʼojiʼ jun utz qachomanik (Dt 32:4-6; chawilaʼ JEHOVÁ [Un Dios de normas morales]). Ri Dios sibʼalaj nim ri unojibʼal y kuchʼobʼ ronojel (Isa 40:13, 14). Paneʼ ri Jehová kuya bʼe che kkʼulmataj jastaq che are ta ri urayibʼal y kilitajik che jetaneʼ utz tajin kelik, are kʼu xaq xiw ri areʼ kkunik kusukʼumaj ronojel pa ri petinaq. Qas «kutzʼaqatisaj kʼut» ri kubʼij (Isa 55:8-11; 46:9-11).

Jeʼlalaj taq pixabʼ

w08 1/8 11 párr. 5

Ri kqabʼano rech kojtzijon kukʼ ri alabʼom alitomabʼ

▪ «¿La kinchʼobʼ ri kraj kubʼij chwe?» Job 12:11 kubʼij: «Ri xkinaj kuchʼobʼ ri kijalbʼem taq kibʼ ri tzij, junam jas ri upachiʼaj e keʼunaʼ taq ri naʼil». Rajawaxik che kachʼobʼ ri kraj kubʼij ri awalkʼwal chawe. Ri alabʼom alitomabʼ weneʼ kkikoj tzij junam rukʼ wariʼ: «¡Amaqʼel kinajunamaj rukʼ jun akʼal!», o «¡Katatabʼej ta ri kinbʼij chawe!». Are chiʼ ri awalkʼwal kubʼij chawe amaqʼel y katatabʼej ta, chachʼobʼoʼ che are ta waʼ ri kraj kubʼij chawe. Are chiʼ kubʼij: «¡Amaqʼel kinajunamaj rukʼ jun akʼal!», weneʼ tajin kubʼij wariʼ chawe «Ri at kakubʼsaj ta akʼuʼx chwij», y «¡Katatabʼej ta ri kinbʼij chawe!» weneʼ tajin kubʼij wariʼ chawe «Kwaj che kachʼobʼ ri tajin kinkʼulmaj». Qas chachʼobʼoʼ ri kraj kubʼij ri awalkʼwal chawe.

    E wuj pa quiché (1993-2025)
    Uk'isik sesión
    Umajixik sesión
    • quiché
    • Chataqa b'ik
    • Ri qas utz kawilo
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ri kta' chawe rech kakojo
    • Keta'max ta ri xatz'ib'aj
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Umajixik sesión
    Chataqa b'ik