JOB
1 Uz markachömi Job*+ jutiyoq nuna kawarqan. Jobqa mana culpayoqmi karqan, alli kaqllatam ruraq,+ Teyta Diostam respetaq y mana allikunataqa manam ruraqtsu.+ 2 Pëpaqa, qanchis ollqu tsurinkuna y kima warmi tsurinkunam karqan. 3 Tsënöllam siëti mil üshankuna, tres mil camëllunkuna, mil wäkankuna y quinientus ashnunkuna kapurqan. Y sirweqninkunapis atskaqmi kayarqan. Tsëmi Jobqa inti o rupay yarqamunan läduchö nunakunapita mas kapoqyoq y respetashqa karqan.
4 Ollqu tsurinkunaqa, cada ünuta tocanqan junaqmi juntakëkur mikuyänampaq wayinkunachö mikuyta ruratsiyaq. Tsëmanmi kiman paninkunatapis invitayaq, mikur y upur kayänampaq. 5 Llapankunapa wayinchö mikuriyaptinnam, Jobqa Teyta Diospa rikëninchö limpiu kayänampaq llapan tsurinkunata qayatseq. “Capaz mëqan tsurïpis Teyta Diospa rikënimpaq jutsata* rurashqa o shonqunchö Teyta Diospaq mana allita pensashqa” nirmi, tempränulla sharkur cada tsurimpa jutinchö Teyta Diospaq qarëkunata rupatseq,+ y tsënömi imëpis ruraq.+
6 Teyta Jehoväpa angelninkuna* juntakäyanqan junaqmi,+ llapan angelninkuna pëpa puntanman juntakäyarqan,+ y tsëmanmi Satanas Diablupis+ charqan.+
7 Tsënam Teyta Jehoväqa Satanasta tapurqan “¿mëpitataq shamuykanki?” nir. Satanasnam, “entëru patsata rikapakoq ëwanqäpitam” nir Teyta Jehoväta contestarqan.+ 8 Tsënam Teyta Jehoväqa Satanasta nirqan, “¿rikarqunkiku sirwimaqnï Job imanö kanqanta? Pënöqa manam ni pï patsachö kantsu. Pëqa culpannaqmi, alli kaqllatam ruran y respetamarmi mana allikunataqa rurantsu”.+ 9 Tsënam Satanasqa Teyta Jehoväta nirqan, “¿mana imatapis chaskikarku Jobqa respetashunki?+ 10 Qamqa pëta, wayinchö kaqkunata y llapan kapunqantam, cercu cuenta imëkapita cuidëkanki.+ Tsënöllam llapan ruranqanchöpis bendicirqunki+ y wakinkunapita mas atska animalkunayoq kanantam permitirqunki. 11 Llapan kapunqanta ushakätsiptikiqa, cärëkichömi qampaq mana allita parlanqa”. 12 Tsënam Teyta Jehoväqa Satanasta nirqan, “llapan kapunqanmi makikichö këkan. Peru pëtaqa ama imanëtsu”. Tsënö niptinnam Satanasqa Teyta Jehoväpa puntampita* ëwakurqan.+
13 Tsëpitanam ollqu tsurinkuna y warmi tsurinkuna, mayor kaq tsurimpa wayinchö mikur y vïnuta upur këkäyaptin,+ 14 sirweqnin char Jobta kënö willarqan: “Yuntakunawan yapyëkäyaptin y amänunchö ashnukuna mikuykäyaptinmi, 15 sabeu nunakuna chëkur llapanta apakuyashqa, y sirwishoqnikikunatam espädawan wanutsiyashqa. Noqallam qamta willanaqpaq qeshpir shamurqö”.
16 Tsënö willëkaptinmi juk sirweqnin char Jobta willarqan, “ciëlupita nina* shikwamurmi üshëkikunata y sirwishoqnikikunata rupar ushakätsishqa. Noqallam qamta willanaqpaq qeshpir shamurqö”.
17 Tsë kaq sirweqnin manaraq willar ushaptinmi, juk sirweqnin char Jobta willarqan, “kima grüpu caldeu nunakunam,+ camëlluykikunata apakuyashqa, y sirwishoqnikikunatam espädawan wanutsiyashqa. Noqallam qamta willanaqpaq qeshpir shamurqö”.
18 Pëpis manaraq willar ushaptinmi, juk sirweqninna chëkur Jobta willarqan, “ollqu tsurikikuna y warmi tsurikikuna mayor tsurikipa wayinchö mikur y vïnuta upur këkäyaptinmi, 19 tsunyaq sitiupita fuerti vientu shamurnin juntarëkäyanqan wayita juchutsishqa,* y wayi juchurmi llapan tsurikikunata wanutsishqa. Noqallam qamta willanaqpaq qeshpir shamurqö”.
20 Tsënam Jobqa sharkur röpanta rachirqan y llapan aqtsanta rutukurqan. Tsëpitanam urkumpis patsaman chanqanyaq qonqurïkur 21 kënö nirqan:
“Mamäpa pachampitaqa jinëllam yarqamurqä, y jinëllam wanukushaqpis o wañukushaqpis.+
Teyta Jehovä permitiptinmi imëkäpis kapamashqa,+
y Jehovä Dios permitiptinmi imëkäpis ushakashqa.
Teyta Diospa jutin Jehovä imëpis alabashqa këkullätsun”.
22 Tsë llapampa pasëkarpis, Jobqa manam Teyta Diospa rikënimpaq jutsata* rurarqantsu ni mana allikunapa pasanqampita culparqantsu.
2 Tsëpitanam Teyta Jehoväpa angelninkuna*+ yapë juntakäyanqan junaq, llapan angelkuna pëpa puntanman juntakäyarqan,+ y Satanas Diablupis Teyta Jehoväpa puntanmanmi charqan.+
2 Tsënam Teyta Jehoväqa Satanasta tapurqan “¿mëpitataq shamuykanki?” nir. Satanasnam, “entëru patsata rikapakoq ëwanqäpitam”+ nir Teyta Jehoväta contestarqan. 3 Tsënam Teyta Jehoväqa Satanasta nirqan, “¿rikarqunkiku sirwimaqnï Job imanö kanqanta? Pënöqa manam ni pï patsachö kantsu. Pëqa culpannaqmi, alli kaqllatam ruran+ y respetamarmi mana allikunataqa rurantsu. Tsënö mana culpayoq këkaptinmi pëta ushakätsinäta munanki,+ tsënö kaptimpis pëqa manam dejamashqatsu”.+ 4 Tsënam Satanasqa Teyta Jehoväta kënö nirqan: “Llapan nunakunapis kikinkunallapaqmi yarpachakuyan. Tsëmi vïdanta salvananrëkurqa, pï nunapis imëkata ruranqa. 5 Pëta ima qeshyawampis sufritsiptikiqa, cärëkichömi qampaq mana allita parlanqa”.+
6 Tsënam Teyta Jehoväqa Satanasta nirqan, “pëqa makikichömi këkan. Peru ama wanutsinkitsu”. 7 Tsënö niptinnam Satanasqa Teyta Jehoväpa puntampita* ëwakur, chaki puntampita peqa o uma puntanyaq alläpa nanaq qeriwan Jobta qeshyatsirqan.+ 8 Tsënam Jobqa qerin sheqshiptin mankapa pakipinwan jichkakurqan, y uchpa jananchömi jamakurqan.+
9 Tsënö këkaqta rikarmi warminqa, “¿manaraqku Teyta Diosta dejanki? Diosta maldicïkur juklla wanukuy o wañukuy” nirqan. 10 Tsënam Jobqa nirqan, “upa warmikunanömi parlëkanki. Dios Yayapitaqa manam alli kaqllatatsu chaskikunantsik, sinöqa allita o mana allitapis chaskikunantsikmi”.+ Tsë llapampa pasëkarpis, Jobqa manam ima mana allitapis parlarqantsu.+
11 Job imëka mana allikunapa pasëkanqanta musyëkurmi, llakikunqanchö yanapayänampaq y shoqayänampaq kima amïgunkuna* juntakëkur watukaq ëwayarqan. Pëkunaqa kayarqan temanïta Elifaz,+ suhïta+ Bildad+ y naamatïta Zofarmi.+ 12 Karupita rikarqa manam Jobta reqiyarqantsu. Tsëmi fuertipa waqar röpankunata rachiyarqan, y allpata aptarkurmi vientuman y peqankunaman o umankunaman jitayarqan.+ 13 Tsëpitanam qanchis junaq y qanchis paqas Jobpa lädunchö quedakuyarqan. Jobta alläpa sufreqta rikarmi ni imatapis niyarqantsu.+
3 Tsëpitanam Jobqa yurinqan junaqta maldicir+ 2 kënö nirqan:
3 “Ojalä yurikunqä junaq chämunmantsu karqan,+
ojalä yurikunqä paqaspis, ‘juk ollqu wamram yurishqa’ niyanmantsu karqan.
4 Imanöllaraq yurikunqä junaq ampilla o tsakëlla* kakunman karqan,
ciëluchö këkaq Teyta Diospis yarpanmantsu karqan.
Ojalä intipis o rupaypis yarqunmantsu karqan.
5 Ojalä alläpa ampiraq o tsakaq* uchku* qayatsinman karqan,
y tamyata apamoq yana pukutë tsaparkunman karqan.
Ojalä patsata paqasyätseqkuna shamur mantsakätsiyanman karqan.
6 Imanöllaraq tsë paqasta yana pukutë tsaparkunman karqan,+
tsë junaqta watachö kushishqa yarpäyanmantsu karqan
y mëqan killachöpis tsë junaq këkunmantsu karqan.
7 Ojalä tsë paqas ni pï yurinmantsu karqan,
y kushikur qayëkachäyanmantsu karqan.
9 Ojalä patsa waraptin atsikyaq estrëllakunapis atsikyanmantsu karqan,
patsapis waranmantsu karqan
y inti o rupay yarqamunmantsu karqan.
10 ¿Imapaqraq tsë paqasqa mamäpa madrimpis kichakarqan?+
Mana kichakaptinqa, manachi kë mana allikunata rikämantsu karqan.
11 Ojalä yurikunqä höralla wanuküman karqan.
Ojalä mamänïpa pachampita yarquskirlla ushakäküman karqan.+
12 ¿Imapaqraq mamänïpis mellqamarqan?
¿Imapaqraq chichimarqampis?*
13 Tsë witsanchö wanukushqa o wañukushqa karqa,
tranquïluchi+ y imapaqpis mana yarpachakurchi jitarëkäman karqan.+
14 Patsachö gobernaqkunawan, consejaqninkunawan
y ushakashqana këkaq markakunata ruraqkunawanchi jitarëkäman karqan.
15 Tsënöllachi jitarëkäman karqan,
mëtsika öruyoq gobernaqkunapa tsurinkunawan,
y wayinkuna junta plätayoq nunakunawan.
16 Ojalä pakëllapa shullushqa wamrakunanö,
y manaraq atsikyaq munduta rikar wanukoq wamrakunanö käman karqan.
17 Tsëchöqa* mana allita ruraqkunapis manam yarpachakuyantsu,
y mana imatapis rurarmi kallpannaq këkaqkunapis jamariyan.+
18 Tsëchöqa juntu këkarpis, prësukuna yamëmi kakuyan,
y manam trabajayänampaq obligayantsu.
19 Tsëchöqa waktsapis y rïcupis igualmi kayan,+
esclävukunapis patronninkunapita librim quedariyan.
20 ¿Imanirtan sufrikaqkuna kawayänanta Teyta Dios permitin?
¿Imanirtan llakishqa këkaqkuna kawayänanta permitin?+
21 ¿Imanirtan wanuyta o wañuyta munaqkunaman wanuy chantsu?+
Tsëtaqa pakarëkaq väleq cösaskunatanömi ashiyan.
22 Tsëta tarïkurqa kushishqachi kayanman,
wanurqa o wañurqa alläpachi kushikuyanman.
23 ¿Imanirtan ima rurëtapis mana puëdeq nunata,
y prësutanö katsinqan nunata Teyta Dios kawëkaqta katsin?+
25 Pasamänanta mana munanqämi pasamashqa,
alläpa mantsanqämi noqaman chämushqa.
26 Manam yamë ni tranquïlu këta, ni jamaritapis puëdïtsu.
Qatinallamanmi imëka mana allikunapis chämun”.
4 Tsënam temanïta Elifazqa+ Jobta kënö nirqan:
2 “Imallatapis niyäshuptikiqa, capaz cölerakunki.
Peru, ¿piraq upällaqa quedakunman?
3 Qamqa mëtsikaqtam consejaq kanki,
y kallpannaq kaqkunatam yanapaq kanki.
4 Trompizaqnö imachöpis pantaqkunatam, shumaq parlapar yanapaq kanki,
y yanapëpaq këkaqkunatam, kallpata tsariyänampaq yanapaq kanki.
5 Peru qamta pasashuptikiqa, alläpataq yarpachakunki;
y mana allikunapa pasarqa, alläpataq mantsakanki.
6 ¿Teyta Diosta respetëkarku pëman confiakunkitsu?
¿Alli kaqllata rurëkarku+ Teyta Dios yanapashunëkipaq kaqman confiakunkitsu?
7 Pensë, ¿pï nunatan culpannaq këkar manaraq tiempunchö wanushqa?
¿Imëllaqa alli kaqta ruraqkunata ushakätsiyashqaku?
8 Peru këtam rikarqö: plantaq cuenta mana allikunata ruraqkuna,
y muroq cuenta mana allikunata ruraqkunaqa, rurëninkunamannömi sufriyan.
9 Teyta Dios fuertipa vientutsimunqanwanmi wanuyan o wañuyan,
y pëpa cöleranwanmi ushakäyan.
10 Leonkunaqa mantsakätsikurmi qapariyan* y malta leonkunapis cölerayanmi,
peru mas kallpayoq leonkunapa kirunkunapis pakishqam kanqa.
11 Mikuyänampaq mana kaptinmi leonkunaqa wanuyan,
y wawankunapis wakpa këpam ëwakuyan.
12 Punuykaptïmi imachi pakëllapa shamuykur
rinrïllachö juk willakuyta willamarqan.
13 Tsëpaq yarpachakur këkarmi
nunakuna punukashqa këkäyanqan höra suëñurqä,
14 y alläpa mantsakaptïmi
tullükunapis karkaryarqan.
15 Tsënö këkaptïmi puntäpa imachi* pasarirqan.
Tsëmi cuerpüchö aqtsäkunapis shärikaskirqan.
Puntächö imapis shëkaqtanömi* rikarqä, y juk rätupam imatapis wiyarqätsu.
Tsëpitanam kënö neqta wiyarqä:
17 ‘Wanoqlla nunaqa, manam Teyta Diospita mas alli këta puëdintsu
ni Kamaqnimpita* mas limpiu këta puëdintsu’.
18 Teyta Diosqa manam sirweqninkunaman confiakuntsu,
y pëpa rikëninchöqa angelninkunapis* manam allitsu këkäyan.
19 Tsëqa masraqchi patsachö cimientuyoq
allpapita rurashqa wayikunachö kawaq nunakunanäqa.+
Pëkunaqa puyunö* lapirillapaqmi këkäyan.
20 Patsa waranqampita paqasyanqanyaqmi imëkata sufriyan
y pillapis mana musyanqanyaqmi ushakäriyan.
21 Waskan paskashqa carpanömi* kayan,
y manaraq yachaq karmi ushakäriyan.
5 Qayakuptikiqa, ¿pillapis contestashunkitsuraq?
Mëqan angelmantan qayakunki.
2 Piwampis cölerashqalla karmi juiciunnaq nunakunaqa wanuyanqa o wañuyanqa,
y envidiösu karmi imatapis jinan höra creireq nunakunaqa wanuyanqa.
3 Juiciunnaq kaqkuna juk sitiuchö patsakäyanqantam rikarqö,
peru tsë kawayanqan sitiuqa, illaqpitam maldicishqa quedan.
4 Tsurinkunapis manam segürutsu kawayan
y markapa yëkunanchö sufritsiyaptimpis,+ manam pillapis yanapëkuntsu.
5 Cosechayanqanta y kasha rurimpita jipiyanqantapis
mallaqëkaqkunam ushayan,
y imëkankunatapis jukkunam apakuyan.
6 Nanatsikuyqa manam allpapitatsu yurimushqa,
y mana allikunapis manam patsapitatsu yurimushqa.
7 Chispa imëpis saltanqannöllam,
nunapis sufrinanllapaq yurishqa.
8 Noqaqa Teyta Diostachi juzgamänampaq nïman,
y pëtachi pasëkanqäta willäman.
9 Pëqa mana entiendipaq y yupëtapis mana puëdipaq
milagrukunata y imëka espantëpaqkunatam ruran.
10 Pëmi patsaman tamyatsimun,
y pë permitiptinmi chakrakunamampis yaku chan.
11 Humildi kaqkunatam reqishqata tikratsin,
y llakishqa këkaqkunatam salvan.
12 Yachëllapa engañakoqkuna rurayanqan mana allichö ushanampaqmi,
imatapis rurëta munayanqan mana alli yarqunanta permitin.
13 Mana alli nunakuna imatapis rurëta munayanqan mana alli yarqunampaqmi,
pëqa yachëyoq nunakunata yachayanqankunawan ishkitsin.+
14 Junaq këkaptinmi ampichönö o tsakëchönö* këkäyan,
y pullan junaqmi paqaschönö puriyan.
15 Pëqa espädawan tuksikoqnö lluta parlaqkunapitam* nunakunata salvan,
y waktsakunatam puëdeq nunakunapita salvan.
16 Tsëtaqa ruran waktsakunata salvanampaq,
y mana allita ruraqkunapa shiminkunata upällatsinampaqmi.
17 Teyta Dios correginqan nunaqa, imëpis kushishqam kanqa.
Tsëmi Llapanta Puëdeq Dios corregishunqëkita chaskikunëki.
18 Llakitsishurnikipis, herïdata vendaq cuentam yanapashunki.
Nanatsishurnikipis makinwanmi jampishunki.
19 Jananman jananman imëka pasashunqëkipitam pëqa salvashunki,
joqta o qanchis kuti imëka mana allikuna pasashuptikipis.
20 Mallaqë witsanmi mana wanunëkipaq salvashunki,
y guërra witsanmi espädawan mana wanutsiyäshunëkipaq salvashunki.
21 Qampaq mana allita parlaqkunapitam tsapäshunki,+
tsëmi mana allikuna y mallaqë chämuptimpis mantsakankitsu.
22 Ushakëta, mallaqëta
y mikukoq animalkunatapis manam mantsankitsu.
23 Chakrëkichöpis manam rumikuna kanqatsu
y mikukoq animalkunapis manam imanashunkitsu.
24 Wayikichöpis mana yarpachakurmi* kawakunki,
y manam imëkitapis suwar apakuyanqatsu.
25 Mëtsika tsuriyoqmi kanki,
y kastëkikunaqa patsapita jeqamoq plantakunanömi mëtsika kanqa.
26 Tiempunchö segashqa trïgu manöjunömi
kallpayoqllaraq këkar wanukunki.
27 Tsëtaqa llapantsikmi musyantsik.
Tsëmi ninqäkunata wiyakuy y cuentaman churë”.
6 Tsënam Jobqa kënö nir contestarqan:
2 “Imanöllaraq llakikunqä pesashqa këkunman,+
y llakikunqä y mana allipa pasanqäkuna balanzaman churashqa këkunman.
3 Llakikunqäqa lamarchö arënapitapis masmi lasan.
Tsëmi lluta parlarqö.+
4 Llapanta Puëdeq Diosmi venënuyoq flëchankunawan chëkatsimashqa,
y tsë flëchakunapa venënunmi cuerpüman yëkuykan.+
Teyta Dios imëkata ruramaptinmi alläpa mantsakashqa këkä.
5 Qewan kaptinqa manam chukaru ashnu waqantsu,+
y mikunan kaptinqa törupis manam büllantsu.
6 Mana kachiyoq kaqtaqa, manam kachinnaqta mikuntsiktsu,
y malva plantapa yakumpis manam gustuyoqtsu.
7 Tsëkunaqa malograshqa mikuynömi kayan,
tsëmi tsëkunata yatarqötsu.
8 Ojalä munanqä cumplikanman,
y ojalä Teyta Dios rogakunqäta rurëkullanman.
9 Imanöllaraq Teyta Dios wanuykatsimanman,
y makinwan ushakäratsimanman.+
10 Tsëta rurëkuptinqa shoqashqachi këküman,
y nanatsikurnimpis kushikurchi saltëkachäman.
Noqaqa Teyta Dios* llapan nimanqantam wiyakurqö.+
11 Tsarakur sïguinäpaqpis manam kallpä kannatsu,+
¿y ima allita shuyar-raq kawarpis sïguïman?
12 Manam qaqanö chukrutsu kä,
y manam ëtsäpis cobripitatsu.
13 Ni pï mana yanapamaptinmi,
kikïpaqpis ni ima rurëta puëdïtsu.
16 Tsë yakuqa rajurëkurmi* putkäkur-raq urämun,
y tsulluykaq rajutam apamun.
17 Peru tiempu pasariptinqa, llapanmi ushakärin;
usya tiempu chäramuptinqa, tsakirmi ushakärin.
18 Tsëpitaqa juk lädupanam ëwakun,
y tsunyaq tsaki sitiuman chëkurmi ushakärin.
20 Tsëman confiakuyanqampitam penqakuyan,
y tsëman ardëlla* ëwayanqampitam llakikuyan.
21 Qamkunapis tsë yakunömi mana confiakuypaq kayanki.+
Imëka mana allikunapa pasanqäta rikarmi mantsakashqa këkäyanki.+
22 Noqaqa manam qamkunata, ‘imallatapis qarëkayämë’ nirqötsu,
y manam imallatapis qarëkayämänëkipaq rogakurqötsu.
23 Manam chikimaqnïkunapita ni sufritsimaqnïkunapita
salvayämänëkipaq rogakurqötsu.
24 Imachöpis pantanqäta nïkayämë.
Imatapis yachatsiyämaptikiqa upällam wiyakushaq.+
25 Rasumpa kaqta niyämaptikiqa manachi llakikümantsu,+
peru qamkuna niyämanqëkiqa manam imachöpis yanapakuntsu.+
26 Llakikur parlanqäta vientu apakunan këkaptinmi,
qamkunaqa ima ninqätapis corregiyämänëkipaq shuyarëkäyanki.+
27 Qamkunaqa papäninnaq o mamäninnaq+ kaqkunatapis sortiarchi rakipänakuyankiman,
28 Kananqa rikäyämänëkipaq tumayämuy,
¿imanir-raq cärëkikunachö qamkunata engañayaqman?*
29 Ichikllapis pensariyë, noqaqa manam jutsata* rurarqötsu,
ama mana alliqa juzgayämëtsu.
30 ¿Imapis alli o mana alli kanqanta mana musyanqätaku pensayanki?
Noqaqa manam ima mana allitapis parlarqötsu.
2 Arwäkïta o llantukuyta munaq esclävunö,
y pägunta shuyarëkaq trabajadornömi këkan.+
4 Punukunqä höram, ‘¿imëraq shärikushaq?’ nir tapukü,+
y patsaqa manam warëkuntsu. Waranqanyaqmi wakman këman tumëkachä.
6 Telarwan awaq nunapa lanzadërampitapis mas rasmi o sasmi kawënïqa pasarin,+
y noqapaq ima allipis mana kanqantam pensatsiman.+
7 Yarpëkullë* vïda vientunö pasareqlla kanqanta.+
Noqaqa manam imëpis kushishqa* kawashaqnatsu.
8 Kanan rikämaqkunapis manam masqa rikäyämanqanatsu.
Rikämëta munayaptimpis, manam këkäshaqnatsu.+
11 Tsëmi upällaqa kakushaqtsu.
Shonqüchö llakishqa karmi parlashaq,
y kawë vïdächö yarpachakunqäpaqmi parlashaq.+
12 ¿Imanirtan täpamaqnï churamunki?
Noqaqa manam lamartsu ni lamarchö mantsëpaq animaltsu kä.
13 ‘Cämächöqa allinam sientikushaq,
y manam pasëkämanqanman yarpäshaqnatsu’ nikaptïmi,
14 imëkata suëñutsimar y imëkata revelamar
alläpa mantsakätsimanki.
15 Tsëmi jurkarayämänanta munä.
Kë cuerpüwan kawanqäpitaqa, wanukunqächi mas alli kanman.+
16 Kawënïta melanarmi kawëtapis munänatsu.+
Ama imatapis niyämënatsu, kawënïqa jamaninö ushakäreqllam.+
17 ¿Imanirtan wanoqlla nunapaq llakikunki?
¿Imanirtan pëpaq yarparanki?+
18 ¿Imanirtan cada patsa warë rikapanki?
¿Imanirtan cada rätu pruëbaman churanki?+
19 Imëpis rikarëkämankim,
y manam toqanïta pasarkatsinällatapis dejamankitsu.+
20 Qamqa llapan nunakunatam rikëkanki.
Jutsata* rurarpis, ¿ima mana allitataq qamta ruraqman?+
¿Imanirtan noqallata rikarëkämanki? ¿Lasaq qepinöku qampaq tikrarqö?
21 ¿Imanirtan jutsata* ruranqäpita perdonëkamankitsu,
y pantanqäkunata qonqëkunkitsu?
Ichikllachönam allpaman kutishaq,+
y ashimarpis manam tarimankinatsu”.
8 Tsënam suhïta+ Bildadqa+ kënö nirqan:
2 “¿Imëyaqtaq tsënö parlar kanki?+
Parlanqëkiqa imëka fuerti vientunöllam.
3 ¿Imëllaqa Teyta Dios mana allita rurashqaku?
¿Llapanta Puëdeq Teyta Dios mana allita ruranku?
4 Tsurikikuna jutsata* rurashqa karqa,
mana cäsukoq kayanqampitam castïguta chaskiyashqa.
5 Teyta Diosman witir+
Llapanta Puëdeq Diosman rogakuptiki,
6 y qam limpiu y jutsannaq* kaptikiqa,+
pëqa wiyashunkimanmi,*
y unënö kawakunëkitam permitinman.
7 Imëkëkipis unë witsanchö wallkalla kashqa kaptimpis,
shamoq tiempuchöqa imëkayoqmi kankiman.+
8 Unë witsanchö kawashqa nunakunata tapukuy,
y papäninkuna yachakuyanqanman pensë.+
9 Noqantsikqa tsëllaran yurishqantsik, y manam imatapis musyantsiktsu.
Kawënintsikqa wäninö o llantuynö pasareqllam.
10 Pëkunam yachatsiyäshunki
y musyayanqanta willayäshunki.
11 Mana seniga kanqanchöqa manam papïru jeqamuntsu,
y mana yaku kanqanchöqa manam shoqush* jeqantsu.
12 Yaku ushakaptinqa, jeqëkämurmi manaraq pallayaptin
wakin plantakunapita mas puntata tsakir ushakanqa.
13 Tsënömi pasan Teyta Diosta qonqëkoqkunawampis.
Teyta Diospa contran këkaqkuna* shuyäyanqanqa manam cumplikanqatsu.
15 Tsë llikaman laqakäyaptimpis manam aguantanqatsu,
y tsëpita tsaripakuyaptimpis manam tsarakunqatsu.
16 Pëkunaqa inti o rupay chanqan verdi plantanömi kayan,
y raprankunaqa entëru huertamanmi juntan.+
17 Matsunkunaqa o watsinkunaqa,* montonarëkaq rumikuna rurimpam wakpa këpa ëwakun,
y rumikuna rurinchömi kawayänampaq sitiuta ashiyan.
18 Y këkäyanqan sitiupita jipiyaptinqa,
cölerarmi tsë sitiuqa, “manam qamkunataqa imëpis rikäyarqoqtsu”*+ ninqa.
19 Tsënömi llapankuna ushakäyanqa,+
y jukkunanam allpapita yuriyämunqa.
20 Pëta mana dejaqkunataqa, Teyta Diosqa manam dejanqatsu,
peru mana allita ruraqkunataqa manam yanapanqatsu.
21 Pëqa yapë kushikur asikunëkita,
y kushishqa karnin qayëkachänëkitam permitinqa.
22 Chikishoqnikikunataqa penqakatsiyanqam,
y mana allita ruraqkunapa carpankunaqa* manam kanqanatsu”.
9 Tsënam Jobqa kënö nir contestarqan:
2 “Noqaqa musyämi ninqëkinö kanqanta.
Tsënö kaptimpis, wanoqlla nunaqa manachi Teyta Diospa rikëninchö culpannaq kanqanta ninmantsu.+
3 Pillapis Teyta Dioswan pleytuptin,*+
Teyta Dios mil tapukuykunata tapuptinqa, manachi jukllëllatapis contestëta puëdinmantsu.
5 Pï nunapis mana musyëkaptinmi, pëqa jirkakunata kuyutsin,
y cölerarmi juchuratsimpis.*
6 Wakman këman kuyutsirmi patsatapis sitiumpita kuyuratsin,
y patsapa columnankunapis karkaryäriyanmi.+
7 Intitapis o rupaytapis mana aktsinampaqmi mandan,
y estrëllakunatapis mana aktsinampaqmi tsaparkun.+
9 Pëmi kamashqa Ash,* Kesil* y Kimä*+ jutiyoq estrëllakunata.
Tsënöllam sur läduchö estrëllakunatapis kamashqa.
11 Lädüpa pasaptimpis, manam rikëta puëdïtsu,
y puntäpa pasaptimpis, manam cuentata qokütsu.
12 Imata apakuptimpis, ¿piraq imatapis ninman?
Piraq, ¿imatataq rurëkanki? ninman.+
13 Cölerarqa manam tsënöllatsu quedakun.+
Rahabta*+ yanapaqkunatapis, pëqa dominanmi.
14 ¿Imanöraq pëta contestäman?
Pëwan discutita munarqa, imata ninäpaq kaqtapis alliraqchi pensäman.
15 Ninqäkuna rasumpa kaptimpis, manachi contestämantsu.+
Jueznïtaqa* llakipëkamë* nirllachi rogaküman.
16 Qayaptïpis, ¿wiyamanmantsuraq?
Manachi qayakunqäta wiyanmantsu.
17 Pëqa vientuntin tamyatanömi imëka mana allikunata noqaman chätsimun,
y mana culpayoq këkaptïmi imëkanöpa sufritsiman.+
18 Manam shütanällatapis dejamantsu,
qatinallamanmi imëka mana allikunata noqaman chätsimun.
19 Puëdeq këpaq parlashqaqa, pëllam llapanta puëdeqqa.+
Alli kaqta rurëpaq parlashqapis, pëqa ‘¿piraq noqata juzgamanman?’ ninmi.
20 Mana culpayoq kaptïpis shimïchi condenamanman.
Pëta mana dejëkaptïpis, culpayoq kanqätachi nimanman.
21 Mana culpayoq karpis, manam musyätsu imachö ushanäpaq kaqta.
Kënö kawëtaqa manam munänatsu.
22 Imëkapis igual-lla kaptinmi kënö nï:
‘Mana culpayoqkunata y mana allita ruraqkunatapis, pëqa igualmi ushakätsin’.
23 Mëtsika yaku shamur illaqpita nunakunata ushakätsiptinqa,
culpannaqkuna imanö këta mana puëdiyaptinmi pëqa kushikun.
24 Patsaqa mana alli ruraqkunapa makinchömi këkan.+
Pëqa mana alli rurëkunata mana rikäyänampaqmi, juezkunapa cäranta tsaparkun.
Pë mana ruraptinqa, ¿piraq tsëkunata ruranman?
26 Shoqushpita rurashqa barcunö,
y mikuyman urämoq pichaknömi* ëwakun.
27 ‘Nanënïkunatam qonqëkushaq.
Llakikunäpa rantinmi kushikushaq’ nirpis,
28 nanatsikurchi mantsakashqa këkäman,+
y manachi qampaqqa culpannaqtsu käman.
29 Rikënikipaqqa culpayoqchi käman.
Tsëqa, ¿imapaqnaraq kallpachakümampis?+
30 Rashta* yakuwan bañakuptïpis,
y lejïawan* makïta awikuptïpis,*+
31 röpäpis melanämänampaqchi
leqita kanqan pözuman tullpurkamankiman.
32 Pëqa manam noqanö nunatsu pëta contestanäpaq
ni pëwan juntu juiciuman ëwayänäpaq.+
33 Manam pillapis juzgayämëta*
ni jueznïkuna këta puëdintsu.
34 Pë castigamar manana sïguiptinqa,
y imëkawan manana mantsakätsimaptinqa,+
35 mana mantsakushpachi parlapäman.
Noqaqa manam piwampis parlëta mantsätsu.
10 Kawënïtapis melanänam.+
Tsëmi llakikunqäpita quejakushaq,
y sufrinqäpita parlashaq.
2 Teyta Diostam kënö nishaq:
‘Imanir conträ këkanqëkita nïkamë,
y ama culpayoq kanqäta nitsu.
3 ¿Imatataq logranki sufritsimarnï,
makikiwan ruranqëkita+ despreciarnin
y mana alli nunakuna rurayanqanta allitanö rikarnin?
4 Qampa nawikiqa manam nunapa nawinnötsu,
y manam wanoqlla nunakuna rikäyanqannötsu imatapis rikanki.
5 Qamqa manam wanoqlla nunanötsu wallka tiempulla
ni yupashqa watallatsu kawanki.+
8 Makikiwan ruramashqa këkarmi,+
kananqa ushakätsimëta munanki.
9 Yarpëkullë mitullapita ruramanqëkita.+
Tsënö kaptimpis, kananqa yapëmi polvuman tikrëkätsimanki.+
10 ¿Manaku mamänïpa pachanman churarkamar
lichipita quësuta rurayanqannölla ruramarqëki?
11 Vistitsimaq cuentam ëtsa y qarä kananta permitirqëki,
tullukunawan y ankukunawanmi cuerpüta rurarqëki.+
13 Tsënö këkarmi këkunata pakëllapa rurarqunki.
Musyämi kë llapanqa qampita shamunqanta.
14 Ima jutsatapis* rurëkuptïqa, ruranqä hörachi rikankiman,+
y mana allita ruranqäpitaqa manachi perdonamankimantsu.
15 Culpayoq kaptïqa, ¡allaw noqallä!
Y culpannaq karpis, manachi rikarkamümantsu.+
Imëkapa pasashqa karmi penqakushqa këkä.+
17 Conträ parlayänampaqmi nunakunata apamunki,
y noqawanmi masraq cölerakunki.
Tsëmi qatinallaman imëka mana allikuna pasaman.
18 Tsënö kanan këkaptinqa, ¿imanirtaq yurinäta permitirqëki?+
Manaraq rikäyämaptin wanuküman karqan.
19 Tsëqa mana imëpis yurishqanömi käman karqan,
mamäpa pachampita yureqllatanam pampayämanman karqan’.
20 Wallka tiempullanam kawashaq.+
Kushishqa kawanäta permitïkamë,
juk rätullapis kushishqa kanäpaq amana rikarämënatsu.+
22 Tsëchöqa manam imapis rikakuntsu, imëpis ampillam o tsakëllam* këkan,
y manam imapis shumaq churashqatsu këkan.
Tsëchöqa aktsipis manam aktsintsu.
11 Tsënam naamatïta Zofarqa+ kënö nirqan:
2 “¿Pillapis manatsuraq imallatapis nishunki?
¿O alläpa parlarku rasumpa kaqta ninqëkita pensanki?
3 ¿Mana kaqta parlanqëkiwanku wakinkunata upällatsita munanki?
¿Manatsuraq burlakunqëkipita pillapis corregishunki?+
5 Ojalä Teyta Dios imatapis nïkushunkiman,
y parlanqëkimannö contestëkushunkiman.+
6 Tsëqa yachaq karmi musyanqanta yachatsishunkiman,
y imëkatachi yachakunkiman,
y wakin pantanqëkikunata Teyta Dios qonqëkunqantachi musyankiman.
7 Teyta Dios llapan yachanqantaqa, manachi musyankimantsu.
Y Llapanta Puëdeq Diospitaqa, manachi llapantaqa yachakunkimantsu.
8 Yachaq këqa ciëlupitapis mas altuchömi këkan, ¿imatataq logrëta puëdinkiman?
Sepultürapita* mas rurichömi këkan, ¿imatataq yachakuyta puëdinkiman?
9 Patsapitapis mas largum,
y lamarpitapis mas anchum.
10 Pitapis juiciuman prësur apaptinqa,
¿piraq ama tsëta rurëtsu ninman?
11 Pëqa musyanmi pï rasumpa kaqta mana parlanqanta.
Y mana allita ruraqkunataqa manam tsënöllatsu dejan.
12 Tsënö kaptimpis, chukaru ashnu nunata wachaptinran,*
upa nunakunaqa imallatapis entiendiyanqa.
13 Ojalä alli kaqtana ruranëkipaq decidinkiman
y makikikunata pallarkur* Teyta Diosman mañakunkiman.
14 Ama mana allikunata rurënatsu,
y ama dejëtsu carpëki* rurinchö mana allikunata rurayänanta.
15 Tsëqa manam imatapis penqakunkitsu,
y manam imatapis mantsankitsu.
16 Llapan pasashunqëkitam qonqarinki,
y yaku pasanqantanöllanam yarpanki.
17 Ëka watana kawanqëkipis, pullan junaqpita masmi atsikyanqa,
kawënikipis ampinö o tsakënö karpis, patsa warënömi atsikyanqa.
18 Yapë alli kawakunëkipaq kaqta yarparmi tranquïlu kawakunki,
wakpa këpa rikachakuykurmi mana mantsakushpa punukunki.
19 Punukunqëki höraqa manam mantsakätsiyäshunkitsu,
y atskaqmi qamwan alli këta munar shumaq tratayäshunki.
20 Peru mana allikunata ruraqkunaqa manam rikäyanqanatsu,
y manam mëman qeshpita puëdiyanqanatsu.
Tsë nunakunataqa wanuyllanam shuyarëkan”.+
12 Tsënam Jobqa kënö nirqan:
2 “Qamkunallataq yachaqqa kayanki,
qamkuna wanukuyaptikiqa yachaq këpis ushakäkunqachi.
3 Noqapis tsëkunataqa entiendïran,
y manam qamkunapita mënustsu kä.
¿Piraq tsëkunata musyanmantsu?
Alli kaqta rurëkaptï y mana culpayoq këkaptïmi noqapita asikuyan.
5 Imapaqpis mana yarpachakoq nunaqa, mana allikunapa mana pasanampaq kaqtam pensan.
Tsëkunaqa mana següru këkaqkunallata* pasanqantam pensan.
6 Suwakoqkunaqa carpankunachömi* tranquïlu kawakuyan.+
Teyta Diosta cöleratseqkunaqa segürum sientikuyan.+
Adorayanqan santukunatam makinkunachö katsiyan.
7 Patsachö kawaq animalkunata tapukuy, y pëkunam yachatsiyäshunki,
tsënölla ciëluchö pishqukunatapis tapukuy, y pëkunapis willayäshunkim.
8 Patsachö kaqkunata rikë,* y yachatsishunkim.
Lamar rurinchö kawaq animalkunapis willayäshunkim.
9 Tsëkunapitaqa, ¿mëqantan musyantsu,
tsë llapanta Teyta Jehovä poderninwan ruranqanta?
10 Pëqa patsachö llapan kawaqkunatam makinchö katsin.
Tsënöllam llapan nunakunatapis makinchö katsin.+
11 Imanömi mikuy mishkinqanta o mana mishkinqanta qalluwan musyantsik.
Tsënöllam parlanqantsik alli o mana alli kanqantapis rinriwan musyantsik.+
12 ¿Manaku mayor nunakuna mas yachaq kayan?+
¿Y manaku atska tiempupana kawarqa mas yachaq kantsik?
14 Pë juchutsinqantaqa,*
manam pillapis yapë sharkatsita puëdintsu,+
y wichqanqantaqa, manam ni pï nunapis kichëta puëdintsu.
16 Pëqa alläpa kallpayoq y alläpa yachaqmi.+
Engañakoqkuna y engañashqa kaqkunapis makinchömi këkäyan.
18 Gobernaqkunata cargunkunapita jipirmi,+
esclävukunapaq röpata vistitsin.
20 Confiakuypaq consejakoqkunatam upällatsin,
y mayor nunakunatam juiciunnaqta tikratsin.
21 Gobernaqkunatam penqakatsin,+
y puëdeq kaqkunatam mana puëdeqta tikratsin.
23 Nacionkunatapis puëdeqta tikrëkatsirmi ushakätsin,
y nacionkunachö nunakunata mëtsikaqman tikrëkatsirmi, juk sitiukunaman apayänanta permitin.
24 Markakunachö dirigeqkunatam juiciunnaqta tikratsin,
y tsunyaq sitiukunachö oqrakashqa puriyänantam permitin.+
25 Ampiraptinmi o tsakaptinmi* aktsi mana kanqanchö yatëkachar puriyan,+
y pë permitiptinmi machashqanö puriyan.+
13 Tsë llapanta nawï rikashqa kaptin
y rinrï wiyashqa kaptinmi, tsë llapanta alli entiendirqö.
2 Qamkuna musyayanqëkitaqa noqapis musyämi,
y manam qamkunapita mënustsu kä.
3 Noqaqa Llapanta Puëdeq Dioswanmi parlëta munäman,
y kikin Teyta Dios juzgamänantam munä.+
4 Qamkunaqa imapaqpis mana sirweq doctorkunam kayanki,
y manam rasumpa kaqtatsu niyämanki.+
5 Upälla karqa,
yachaqchi kayankiman.+
6 Imanir parlanqäta wiyayämë,
y defendikur parlanqäta shumaq wiyayë.
7 Qamkunaqa mana rasumpa kaqtam Teyta Diospa jutinchö parlayanki,
y ulikurmi o llullakurmi imatapis jutinchö niyanki.
8 ¿Teyta Diosmantsuraq qaqäyanki
o Dios Yayatatsuraq juiciuchö yanapayanki?
9 Imanö këkäyanqëkita rikaptinqa, ¿allitsuraq këkäyankiman?+
¿Wanoqlla nunatanötsuraq pëtapis engañayankiman?
10 Pakëllapa pipa favornimpis yarquyta munayaptikiqa,
corregiyäshunkimanmi.+
11 ¿Manaku alläpa puëdeq kanqan mantsakätsiyäshunki?
¿Manaku Teyta Diosta mantsayanki?
12 Alli pensëkur parlayanqëkiqa, manam imapaqpis sirwintsu
y defendikur niyanqëkiqa, mitupita escüdunömi imapaqpis välintsu.
13 Ima pasanan kaptimpis,
noqa parlamunäpaq upälla kayë.
14 Noqaqa manam wanuytapis
o ima pasamänantapis mantsätsu.
15 Wanutsimänan kaptimpis, pëllamanchi confiaküman,+
y pëpa rikëninchöchi culpannaq kanqäta rikätsiküman.
16 Pëllachi salvamaqnï kanman.+
Contranchö këkaqkunaqa,* manam pëpa puntanchö këta puëdiyantsu.+
17 Ninqäkunata shumaq wiyayämë,
y parlanqäkunata alkäbulla wiyayë.
18 Imata ninäpaq kaqtaqa allinam pensarqö
y segürum këkä rasun kaqllata ninäpaq kaqta.
19 ¿Piraq noqawan pleytunqa?
Upälla quedakurqa wanurishaqchi o wañurishaqchi.
20 Qampita manana ratakunäpaq o tsinkakunäpaq.*
Teyta Diosllä ishkëllata rogakushqëki:
21 amana masqa sufritsimënatsu,
y amana masqa mantsakätsimënatsu.+
22 Mä imatapis nimë, y contestashqëkim,
o manaqa noqa parlamushaq, y qam contestallämë.
23 Nïkallämë imachö pantanqäta y ima jutsä* kanqanta,
imachö cöleratsinqaqta y ima jutsata ruranqäta.
25 Vientu apanqan rapranö këkaptïqa, ¿imanirtan mantsakätsimëta munanki?
O tsaki päjanö këkaptïqa, ¿imanirtan qatikachämëta munanki?
26 ¿Imanirtan imëkapita culpamanki
y jövin kanqä witsan jutsata* ruranqäpita juzgamanki?
27 Chakïtapis uchkuyoq tablamanmi* amutsirqunki.*
Mëpa ëwanqätapis rikarëkankim,
y mëman jarunqätapis musyëkankim.
3 Tsënö këkaptinku pëta rikaranki
y juiciuman apanki.+
4 ¿Imanöparaq jutsayoq* nunapa wamranqa jutsannaq yurinman?+
Tsëtaqa manam ni pï rurëta puëdintsu.
5 Qammi nirqunki ëka tiempu kawanampaq kaqta.
Ëka killa kawanampaq kaqpis makikichömi këkan,
y ninqëkipita masqa manam kawanqatsu.+
6 Pägupaq trabajaq nunanö trabäjunta ushanqanyaq
amana pëta rikarënatsu ni sufritsinatsu.+
7 Muturiyaptimpis juk montiqa o qeruqa manam ushakantsu,
yapëmi tseqlliramun
y yapëmi rämankunapis yarqaramun.
8 Matsun o watsin* awkisna kaptimpis
y troncun tsakina kaptimpis,
9 ichiklla yaku chaptinqa yapëmi tseqlliramun
y rämankunapis yapëmi yarqaramun.
10 Peru nuna wanurqa o wañurqa ushakärinmi.
Awmi, nuna wanurqa, ¿mëchötan ushan?+
11 Lamar yakupis ushakärinmi,
y yaku mana kaptinqa mayukunapis* tsakiriyanmi.
12 Tsënöllam nunapis wanurqa sharkamunnatsu.+
Ciëlu këkanqanyaqqa manam yapë sharkamunqatsu
y manam pillapis riyatsimuyta o rikchatsimuyta puëdintsu.+
Y ojalä patsätsinqëki tiempuchö yarparkamankiman.+
14 Nuna wanurqa, ¿yapë kawarkamunmantsuraq?+
Tsëtaqa, libri kanäpaq tiempu chämunqanyaqmi
cada junaq shuyëkäshaq.+
15 Qammi qayakamunki, y noqam contestashqëki.+
Makikiwan ruranqëkitaqa yapëmi rikëta munanki.
16 Tsënö kaptimpis, imatapis ruranqällatam kananqa rikarëkanki
y jutsata* ruranqätam masqa rikaranki.
17 Mana allikunata ruranqätaqa,
bolsachömi alli segurashqata katsinki y pegamentuwanmi següru laqarqunki.
18 Jirka ishkimur ushakanqannö,
qaqa kuchpakar* ëwakunqannö,
19 ichikllapa ichikllapa yaku rumita ushakätsinqannö
y mëtsika yaku shamur allpata apakunqannömi,
nuna shuyëkanqanta ushakätsirqunki.
20 Munanqëkitam pëwan ruranki,+ cäran cambianantam permitinki,
y wanuyman o wañuymanmi chätsinki.
21 Tsurinkuna respetashqa kayaptimpis, pëqa manam musyantsu.
Tsurinkunatam mana kaqpaq churayan, peru manam tsëtapis musyantsu.+
22 Kawëkarllam nanatsikun
y imëkapitapis llakikun.
15 Tsënam temanïta Elifazqa+ kënö nirqan:
2 “¿Yachaq nunatsuraq mana cäbeqkunata parlanqa*
o shonqunchö mana alli munëkunata katsinqa?
3 Shimillapa pitapis corregiqa, manam imachöpis yanapakuntsu
y parlarllaqa manam pitapis yanapantsiktsu.
4 Qampa culpëkim nunakunaqa
Teyta Diosta respetayannatsu ni pëta yarpäyannatsu.
5 Jutsata* rurashqa karmi tsënö parlanki
y yachëllapa engañakuyta munarmi imatapis ninki.
6 Shimikim condenashunki, manam noqatsu
y kikiki parlanqëkim contrëkichö këkan.+
7 ¿Qamku puntata yureq nuna kanki?
¿Jirkakunapita mas puntataku yurirqëki?
8 ¿Teyta Dios pakëllapa parlanqantaku wiyanki
o qamllaku yachëyoq kanki?
9 ¿Imatataq noqakunapita mas yachanki?+
¿Imatataq noqakunapita mas entiendinki?
10 Noqakunawanqa soqu aqtsa y mayorna nunakunam+ këkäyan.
Pëkunaqa papänikipitapis mas awkinnam kayan.
11 ¿Imanirtan Teyta Dios shoqashunqëkiwan
o nunakuna shumaq parlapäyäshunqëkiwan conformakunkitsu?
12 ¿Imanirtan shonquyki dominashunëkita dejanki
y nawikipis yarqunanqanyaq cölerakunki?
13 Teyta Dioswan cölerakurmi
pëpaq imëka mana allikunata parlanki.
14 ¿Imanöparaq wanoqlla nunaqa limpiu kanman
o warmipita yureq nuna allillata ruranman?+
15 Teyta Diosqa manam angelninkunamampis confiakuntsu.
Pëpaqqa manam ciëlukunapis limpiutsu.+
16 ¿Tsëtsuraq confiakunman melanëpaq y imatapis chaskipakoq nunaman+
o yakuta upoqnöraq mana allikunata ruraq nunaman?
17 Wiyamë qamta ninqäta.
Rikanqätam willashqëki,
18 yachaq nuna kayänampaq papäninkuna yachatsiyanqanta
y pëkunata llapan willayanqanta.+
19 Pëkunallatam patsata entregayarqan
y manam mëqan forastërupis tsëpa pasarqantsu.
20 Mana allita ruraq nunaqa mantsakashqallam kawan,
y imëpis problëmayoqllam këkan.
21 Alläpa mantsakëpaq büllatam wiyan+
y yamë këkanqan witsanmi imëkankunata suwar apakuyan.
22 Ampirëkaqpita o tsakëkaqpita* mana qeshpita puëdinqantam pensan.+
Espädawan wanutsishqa kanampaqmi këkan.
23 Mikuyta ashirmi, ‘¿mëchöraq kan?’ nir wakpa këpa purin.
Musyanmi ampirëkaq o tsakëkaq* junaqqa këllachöna këkanqanta.
24 Llakikuypa y problëmapa pasarmi mantsakashqa këkan.
Guërraman ëwaq gobernaqnömi pëpa contran shayämun.
25 Teyta Diospa contranmi churakan,
Llapanta Puëdeq Dioswanmi pelyëta munan.*
26 Rakta y chukru escüdunman confiakurmi
kutin kutin Teyta Diospa contran churakan.
27 Cärampis y tseqllampis wirayashqam.*
28 Rumikunalla quedanampaq kaq
y pillapis mana kawanampaq kaq wayikunachö,
y ushakänampaq kaq markakunachömi kawan.
29 Manam rïcutsu ni imëkayoqtsu kanqa
y manam entëru patsachötsu imëkan kanqa.
30 Manam ampirëkaqpita o tsakëkaqpita* qeshpinqatsu.
Tseqllikämoq plantata nina tsakiratsinqannömi ushakashqa kanqa.
Teyta Dios pükëkuptinllam pëqa ushakanqa.+
31 Ama kikinta engañakutsuntsu,
y ama imapaqpis mana väleqman confiakutsuntsu.
Tsëta rurarqa, imapaqpis mana väleqllatam tarinqa.
32 Tsëqa pasanqa manaraq tiempun chämuptinmi,
y imëpis mana wëtaq plantapa rämannömi kanqa.+
33 Üvas plantaqa manaraq poqushqa üvasninta shikwatseqnö
y wëtan tsakishqa olïvus plantanömi kanqa.
34 Teyta Diospa contran kaqkunaqa,*
manam imatapis lograyantsu+
y imatapis chaskipakoqkunapa carpankunataqa* ninam ushakätsinqa.
35 Mana alli rurëkunamanmi yarpäyan, y wakinkunatam mana allikunata rurayan.
Shonqunkunachöpis engañakuyllapaqmi pensayan”.
16 Tsënam Jobqa kënö nirqan:
2 “Mëtsikaqtam tsënö neqta wiyarqö.
Qamkuna niyämanqëkiqa masmi cöleratsiman.+
3 ¿Imëllapis mana kaqta parlar ushayankitsuraq?
Elifaz, ¿imanirtaq tsënö parlanki?
4 Noqapis qamkunanöllaqa parlämanchi.
Noqanö këkäyaptikiqa, peqäta o umäta kuyutsirchi
qamkunapita imëkata parläman,
y ninqäkunataqa manachi neguëta puëdiyankimantsu.+
5 Peru tsëtaqa manachi rurämantsu.
Tsëpa rantinqa, kallpata tsariyänëkipaqchi qamkunata shumaq parlapäman,
y parlanqäkunaqa shumaqchi yanapayäshunkiman.+
6 Parlaptïpis manam nanatsikunqäqa pärantsu+
y upälla kakuptïpis manachi ichikllapis calmarinmantsu.
8 Qamqa* makipita tsarämaq* cuentam tsarämarqunki, y tsëtam wakinkuna rikäyashqa.
Tsënöllam uyu kanqäpis culpayoq kanqäta rikätsikun.
9 Pëqa chikimanmi,+ y noqawan cölerarmi imëkata ruramashqa.
Kiruntapis ruchuchütsirmi conträ këkan.
Chikimaqnïqa cölerashqa nawinwanmi rikëkäman.+
10 Imëkata nimarmi mikumëtapis munayan+
y laqyamaq cuentam despreciayäman.
Conträ kayänampaqmi mëtsikaq juntakäyan.+
11 Teyta Diosqa jövinkunapa makinmanmi churamashqa,
y mana allita ruraqkuna imëkata rurayämänantam permitin.+
12 Tranquïlu këkaptïmi imëkata ruramashqa.+
Kunkäpita aptarkamarmi lapiramashqa,
y cölerarmi imëkawan sufritsiman.
13 Flechakoqninkunam entëru lädüchö këkäyan.+
14 Puntanchö llapan tarinqanta ushakätsirmi,
pelyëta yachaq soldädunö noqaman shamun.
17 Tsëkunaqa pasëkäman ima mana allitapis mana rurëkaptï
y llapan shonqüwan Teyta Diosman mañakuykaptïmi.
18 ¡Patsa, ama yawarnïta tsaparkuytsu!+
Y qayëkachanqä mëtsëchö wiyakätsun.
19 Kanan hörapis, ciëluchö këkaqmi defendimëta
y mana culpayoq kanqäta nïta puëdin.
21 Ishkaq nunakuna pleytuyaptin justiciata rurayanqannö,
Teyta Dioswan pleytuyanqächö pillapis justiciata rurëkallämutsun.+
17 Manam kallpäpis kannatsu,
wanuypis janächönam.
Panteonpis shuyëkämannam.+
3 Yanapëkamänëkipaq änïkallämë.
¿Qam mana yanapamaptikiqa, piraq yanapamanqa?+
4 Qammi permitirqunki kë nunakuna imatapis mana entiendiyänampaq.+
Tsëmi alabashqatsu kayan.
5 Tsurinkuna mallaqar manana rikëtapis puëdikäyaptinmi,
pëkunaqa amïgunkunata invitar këkäyan.
7 Alläpa llakikur waqaptïmi nawïpis alliqa rikannatsu,+
y uyupürum këkä.
8 Tsëta rikarmi, alli kaqllata ruraqkunapis mantsakashqa këkäyan
y Teyta Diospa contran churakaq nunapa culpanmi,*
jutsannaq* nunapis mantsakashqa këkan.
9 Allillata ruraqqa, imëpis allillatam rurëkanqa+
y culpannaqpis, allita ruranampaqmi kallpachakunqa.+
10 Manam mëqëkipis yachaqtsu kayanki,
llapëkipis noqawan discutir sïguiyë.+
11 Kawënïqa ichikllachönam ushanqa.+
Rurëta munanqäkuna y shonqü munanqampis manam cumplikashqatsu.+
12 Pëkunaqa paqastam junaqtanö rikäyan, y ‘aktsiqa amänuntsikchömi këkänan,
¿imanirtan ampirëkan o tsakëkan?’* niyanmi.
14 Këkanqä uchkutam,*+ ‘qammi papänï kanki’ nishaq.
Y kurukunatam, ‘qamkunam mamänï y panïkuna kayanki’ nishaq.
15 Noqapaqqa manam ima allipis kannatsu.+
¿Pillaraq kushishqa kawanäpaq kaqta nimanman?
18 Tsënam suhïta Bildadqa+ kënö nirqan:
2 “¿Imëyaqtan tsënö parlar kayanki?*
Shumaq parlanapaq alli juiciuyoq kayanqëkita rikätsikuyë.
4 Cölerakur cuerpuykita imëkata ruraptikipis,
manam qamrëkurtsu patsaqa tsunyaq quedanqa,
y manam qaqakunapis sitiumpita kuyuyanqatsu.
5 Mana allita ruraqkunapa aktsinkunaqa upirinqam,
y ninankunapis manam aktsinqatsu.+
6 Carpanchö* aktsipis manam aktsinqanatsu
y carpanchö warkuraq aktsipis upirinqam.
7 Manam puritapis puëdinqanatsu
y rurëta munanqampis mana allimanmi chätsinqa.+
8 Chakinkunapis trampapaq churayanqan mällawanmi awrikanqa,
oqrakashqam purinqa y waskawan rurayanqan trampamanmi ishkinqa.
9 Churayanqan trampam atakampita* tsarinqa.*
Waskawan rurayanqan trampam tsarinqa.+
10 Tsariyänampaqmi* patsaman waskata mashtayashqa,
y purinqan nänimanmi trampata churayashqa.
11 Wakpa këpam imëkapis mantsakätsin+
y mëchöpis mantsakashqallam këkan.
12 Manam kallpampis kannatsu
y imëkapa pasarmi+ tsarakuyta puëdinnatsu.
13 Qarampis ushakëkannam,
y wanutsikoq feyu qeshyam entëru cuerpunta ushanqa.
16 Plantapa matsunnömi o watsinnömi* tsakinqa,
y plantapa rämannömi tsakir ushakanqa.
17 Patsachöqa manam pillapis yarpanqanatsu
y nänikunachöpis manam jutinta yarpäyanqanatsu.
18 Aktsichö këkanqampitam ampiman o tsakëman* apayanqa,
y kë patsapitam qarquyanqa.
19 Markanchöpis manam tsurinkuna ni kastankuna kanqatsu
y kawanqan sitiuchöpis* manam ni mëqan kastan kawëkar quedanqatsu.
20 Tsëkuna pasaptinqa, inti o rupay jeqanan lädupita nunakunam alläpa mantsakäyanqa,
y tsë läduchö kawaq nunakunapis manam imanö këta puëdiyanqatsu.
19 Tsënö niptinnam Jobqa kënö contestarqan:
3 Chunka kutinam imëkata niyämarqunki.*
Manaku penqakuyanki mana alli tratamar.+
4 Rasumpa jutsata* rurashqa kaptïpis,
¿imanirtaq mëtikayämunki?
5 Noqapita mas allish tukur mana alli tratamarqa
y merecinqä pasamanqanta pensarqa,
6 yarpäyë kikin Teyta Dios engañamashqa kanqanta.
Pëqa animalkunapaq churayanqan mällawannömi tsarimashqa.*
7 “Imëka mana allitam rurayämashqa” nir qayëkachaptïpis, manam pillapis contestamantsu.+
Yanapëkayämänampaq qayëkachaptïpis, manam pillapis yanapëkamantsu.+
8 Mëpapis mana pasanäpaqmi,
pëqa purinqä nänitapis rumiwan cercatsishqa,
9 Pë permitiptinmi respetashqanatsu kä,
y penqakuychömi usharqö.*
10 Wanuytapis munanqäyaqmi imëkata ruramar sufritsimashqa,
y allpampita montita o qeruta sutareqnömi llapan shuyaranqätapis ushakätsishqa.
11 Alläpa cölerarmi imëkawan sufritsiman,
y chikeqnintanömi rikäman.+
12 Soldädunkunaqa juntu shamurmi entëru lädüman churakäyan,
carpä* lädunchömi carpankunata armayan.
13 Pëqa wawqïkunatam noqapita karupätsishqa,
y reqimaqnïkunapis karupäkuyashqam.+
15 Wayïchö posadakoqkuna+ y sirwimaqnïkunapis,
mana reqishqa nunatanö y forastërutanömi rikäyäman.
16 Sirwimaqnïta qayaptï, y llakipëkamänampaq* rogakuptïpis
manam contestamantsu.
17 Jamanï asyaptinmi warmïpis melanäman,+
y wawqïkunapis feyu asyaptïmi melanäyäman.
18 Wamrakunapis noqapitam burlakuyan,
y sharkuptïpis* asipäyämanmi.
20 Cuerpüpis qarawan tullullanam këkan,+
y wanuypis janächönam këkan.
21 Teyta Diosmi sufrikätsiman.*
Amïgulläkuna yanapëkayämë, llakipëkayämë.*+
23 Ojalä ninqäkunata pillapis apuntanman,
y parlanqäkunata juk libruman qellqanman.
24 Pillaraq parlanqäkunata yarpäyänampaq
cincelwan qaqaman qellqarkur plömuta tsulluratsir winanman.
25 Noqaqa musyämi salvamaqnï*+ kawanqanta.
Pëqa noqapa qepäta shamurmi patsachö shäkunqa.*
26 Llapan qarä kënö ushakashqa këkaptimpis,
cuerpü manaraq ushakaptinmi Teyta Diosta rikäshaq.
27 Nawïwanmi rikäshaq,
y manam jukpa nawintsu rikanqa.+
Tsënö karpis, shonqüqa alläpa llakishqam këkan.
28 Noqa culpayoq kanqäta pensarmi
qamkunaqa, “¿imanötan pëta sufrikätsintsik?”+ niyanki.
29 Mana alli ruraqkunataqa espädawanmi castigayan, y qamkunam espädataqa mantsayänëki.+
Tsënöllam yarpäyänëki llapantsiktapis juk juezlla juzgamänapaq kaqta”.+
20 Tsënam naamatïta Zofarqa+ kënö nirqan:
2 “Alläpa pensar kaptïmi
pacienciapis kannatsu, tsëmi contestashqëki.
3 Llapan nimanqëkiwanmi insultamarqunki,
tsëmi yachaq kar contestashqëki.
4 Kë ninqätaqa qampis allichi musyanki.
Tsëkunaqa patsachö nuna kamashqa kanqampitam* tsënö kashqa.+
5 Mana allita ruraqkuna büllar kushikuyanqanqa pasareqllam,
y Teyta Diospa contran këkaqkuna* kushishqa kayanqanqa juk rätullam.+
6 Orgullösu këninkuna ciëluyaq chaptimpis,
y peqankuna o umankuna pukutëyaq chaptimpis,
7 pëkunaqa ismaninkunanöllam ushakäyanqa
y rikaqninkunapis, ‘¿mëchöraq këkäyan?’ nirmi tapukuyanqa.
8 Suëñunölla ushakäriyaptinmi tariyanqanatsu.
Suëñuyanqanta qonqayanqannöllam pëkunatapis qonqëkuyanqa.
9 Imëllapis rikashqa kaqkunapis manam yapëqa rikäyanqanatsu,
y kawanqan sitiuchöpis manam yapëqa rikäyanqanatsu.+
10 Tsurinkunapis waktsakunapa rikëninchömi alli këta munayanqa,
y pëpis suwakunqantam duëñunkunata kutitsinqa.+
11 Jövin kayaptinqa tullunkunapis kallpayoqmi karqan,
peru tsë kallpankunapis pëkunawan juntum allpachö ushakanqa.
12 Mana alli rurëkuna shiminchö mishki mikuynö kaptin,
tsëkunata qallun rurinchö tsullutsiptin,
13 gustapäkur mana dejaptin
y shiminllachö katsiptinqa,
14 mishki këkarpis pachanchöqa asqaq o ayaq mikuynömi tikranqa,
y wanutsikoq culebrapa* venënunnömi kanqa.
15 Imatapis mikukurkoqnö imëkata juntashqa karpis, llapantam oqranqa.
Shonqunta jitatseqnömi o tikratseqnömi, Teyta Diosqa imannaqta dejanqa.
17 Miel y lichi yakunöraq mëtsika kaptimpis,
manam tsëkunata provechanqatsu.
18 Manaraq provecharmi* llapan suwakunqanta duëñunkunata kutitsinqa,
y negociuta rurar imëkata tarinqantapis manam provechanqatsu.+
19 Tsënöqa kanqa, waktsakunapita provechakur mana yanapashqa kaptin,
y mana ruranqan wayikunawan quedakushqa kaptinmi.
20 Tsëta rurarpis, manam yamëtsu kawanqa
y manam imëkayoq kanqampis salvanqatsu.
21 Imëkatam duëñutsakushqa,
tsënö kaptimpis, imëkayoq kanqanqa manam duranqatsu.
22 Imëkayoq karpis manam tranquïlutsu kawanqa,
y imëka mana allikunapam pasanqa.
23 Mikur këkaptinmi,
Teyta Diosqa* pëwan alläpa cölerakunqa,
y imëka mana allikunatam pëman chätsinqa.
24 Guërrapaq fiërru armakunapita qeshpir ëwëkaptinmi,
cobripita flechanawan chëkatsiyanqa.
25 Waqtampitam flëchata jipinqa,
y ñatinnimpitam* chipapëkaq espädata sutanqa,
y tsëkunam alläpa mantsakätsinqa.+
26 Mana ni pï pükanqan ninam
imëka kapunqanta ushanqa,
y carpanchö* quedaqkunanam mana allikunapa pasayanqa.
27 Ciëlum culpayoq kanqanta rikätsikunqa,
y patsachö nunakunam pëpa contran parlayanqa.
28 Teyta Dios* alläpa cöleranqan junaqmi
mëtsika yaku shamur wayinta apakunqa.
29 Tsënömi Teyta Diosqa, mana allita ruraq nunakunata ruranqa.
Awmi, tsëtam Teyta Diosqa pëkunapaq dispunishqa”.
21 Zofar tsënö niptinnam Jobqa kënö contestarqan:
2 “Kananqa ninqäta shumaq wiyayämë,
tsëta rurarmi shoqayämanki.
3 Parlamuptïqa upälla wiyayämë.
Parlar ushariptïnam noqapita burlakuyanki.+
4 Manam nuna mayïpitatsu quejakuykä.
Tsënö kaptinqa manachi pacienciäpis kanmannatsu.
5 Upälla kayë, y rikäyämë.
Rikämarqa alläpam mantsakäyanki.
6 Pasanqäkunaman yarparqa, kikïpis mantsakämi
y entëru cuerpümi karkaryan.
7 ¿Imanirtan mana allita ruraqkunaqa atska tiempupa kawayan,+
8 Tsurinkunataqa imëpis rikëkäyanmi,
y tsëpita yureq kastankunatapis rikäyanmi.
9 Wayinkuna següru kaptinmi imatapis mana mantsashpa kawakuyan,+
y Teyta Diospis manam pëkunataqa castigantsu.
10 Törunkunapis alli padrïllum kayan,
y wäkankunapis manam shulluyantsu.
11 Waqtachö këkaq üshakunanömi jövin wamrankunapis cörrikachäyan
y kushikurmi wakman këman saltakachäyan.
12 Arpata y panderëtata tocayanqanmannömi cantayan.
y flautata* wiyarmi kushikuyan.+
13 Imëpis kushishqallam këkäyan
y mana sufrirmi wanuyan o wañuyan.*
14 Peru Dios Yayataqa kënömi niyan:
15 ¿Imanirtaq Llapanta Puëdeq Diosta sirwiyäman?+
¿Imatataq tariyäshaq pëpita yachakurqa?’.+
16 Noqaqa musyämi imapis alli yarqunqanqa
kikinkunapita mana kanqanta,+
y pëkuna pensayanqanwanqa manam acuerdutsu kä.+
17 ¿Ëka kutitan mana allita ruraqkunapa aktsinkuna upishqa?*+
¿Ëka kutitan Teyta Dios pëkunawan cölerakur ushakätsishqa?
¿Ëka kutitan Teyta Dios pëkunaman ushakëta chätsishqa?
18 ¿Imëllapis vientu apanqan päjanö
o shukukuy vientu apanqan ichisaq päjanö kayashqaku?
19 Kikin nunata castiganampa rantinmi, Teyta Diosqa tsë nunapa tsurinkunata castiganqa.
Ima alliraq kanman kikintapis castigaptinqa, tsënöpa mana allita ruranqanta musyanampaq.+
20 Imëka mana allikunapa pasanampaq kaqtaqa, kikin nunapis manam musyatsun,
y Llapanta Puëdeq Diospa cöleran tsë nunamampis chätsun.+
21 ¿Imaraq pëta qokunman
wanunqanchöraq o ushakanqanchöraq tsurinkuna sufriyaptinqa?+
22 Alli carguyoq nunakunatapis juzguëkaptinqa,+
¿pillapis puëdinmantsuraq Teyta Diosta imallatapis yachatsita?+
24 Chankankunapis wira wiraraq* këkaptin,
y tullunkunapis alliraq këkaptin.
25 Juknin nunanam alläpa llakishqa,
y ima allitapis manaraq provecharnin wanukun.
27 Noqaqa musyämi imata pensëkäyanqëkita,
y mana allita conträ rurayämänëkipaq yachatsinakur këkäyanqëkita.+
28 Qamkunaqa, ‘¿mëchötaq këkan reqishqa nunapa wayin,
y mëchötaq këkan mana allita ruraq nunapa carpan?’*+ nikäyankim.
29 ¿Manaku viajaqkunata tapuyarqunki?
¿Manaku pëkuna niyanqampita shumaq yachakuyarqunki?
30 Mana allikuna pasakuptimpis, mana allita ruraqkunaqa manam sufriyantsu,
y Teyta Dios cölerashqa këkaptimpis salvakuyanmi.
31 ¿Piraq mana alli portakunqanta rikätsinqa
y mana allita ruranqampita castiganqa?
32 Pantionman pampayaptimpis
sepultürantam cuidayanqa.
33 Mana imapaqpis yarpachakurmi pampachö pamparanqa,*+
mëtsikaq nunakunam pëpa qepanta wanuyanqa o wañuyanqa,+
tsënöllam puntantapis mëtsika wanuyashqa.
34 Tsëqa, ¿imanirtaq mana cäbeqkunata parlar shoqamëta munayanki?
Qamkunaqa manam rasumpa kaqtatsu niyämanki”.+
22 Tsënam temanïta Elifazqa+ kënö nirqan:
2 “¿Teyta Diospaqqa pillapis sirwinmantsuraq?
¿Puëdinmantsuraq imatapis alli entiendeq nuna Teyta Diosta yanapëta?+
3 Alli kaqllata ruraptikipis,
Llapanta Puëdeq Diosqa manam kushikuntsu,
y culpannaq kanqëkipis manam imachö yanapantsu.+
4 Teyta Diosqa, manam llapan shonquykiwan
respetanqëkipitatsu castigashunki ni juiciuman apashunki.
5 Tsëtaqa rurëkan, mana allikunata rurashqa kaptiki
y mëtsika kuti imëkachö pantashqa kaptikim.+
6 Ardëmi* nuna mayikita imatapis prendatanö mañanki,
y janan röpanta apakurmi nunakunata jinëllata dejanki.+
7 Kallpannaqkunata manam yakun qararqunkitsu
ni mallaqëkaqkunata mikuynin qararqunkitsu.+
8 Puëdeq kaqkunallam patsapa duëñun kayan,+
y akrashqa kaqkunallam tsëchö kawayan.
9 Qamqa viudakunatapis mana yanaparmi qarqurqëki,
y papäninnaq kaqkunatapis mana allim tratarqunki.
10 Tsëmi imëka mana allikuna pasëkäshunki,+
y illaqpitam imallapis mantsakätsishunki.
11 Tsëmi ampichönö o tsakëchöno* kar imatapis entiendinkitsu,
y mëtsika yakuwan tsapashqanömi këkanki.
12 Teyta Diosqa ciëluchömi këkan,
y musyanqëkinöpis estrëllakunaqa alläpa karuchömi këkäyan.
13 Peru qamqa kënömi ninki:
‘¿Imatataq Teyta Diosqa musyan?
¿Puëdinmantsuraq yana pukutë rurimpita pillatapis juzguëta?
14 Ciëlu jananchö puriptimpis,
mana rikämunampaqmi pukutë tsapan’.
15 ¿Unë nunakuna mana allikunata rurayanqannöllaku,
qampis mana allikunata rurëta munanki?
17 Pëkunaqa Dios Yayatam ‘ama ashipäyämëtsu’* niyarqan,
y ‘¿imatataq Llapanta Puëdeq Dios ruramashwan?’ niyaqmi.
18 Tsënö nikäyaptimpis,
Teyta Dios permitiptinmi imëkayoq kayarqan.
Peru noqaqa manam tsë nunakunanötsu pensä.
19 Tsëta rikarmi allillata ruraqkunaqa kushikuyanqa
y mana culpayoqkunapis, pëkunapita burlakurmi kënö niyanqa:
20 ‘Contrantsik kaqkunaqa llapanmi ushakäyashqa,
y pëkunapita quedaqkunatapis
ninam ushakätsinqa’.
21 Yamë kawakunëkipaq Teyta Diosta alli reqi,
tsëqa imëkayoqmi kanki.
22 Mandakunqankunata wiyakuy,
y nishunqëkikunata shonquykichö katsi.+
23 Llapanta Puëdeq Diosman kutirqa, yapëmi imëkayoq kanki.+
Mana alli rurëkunata dejaptiki,
24 öruykita patsaman jichaptiki,
y Ofir+ markapita öruykita pampakunaman jitaptikiqa,
25 Llapanta Puëdeq Diosmi öru cuenta
y mas alli kaq pläta cuenta qampaq kanqa.
26 Llapanta Puëdeq Diosta adorarmi kushikunki,
y mana mantsakurmi Teyta Diosman confiakunki.
27 Pëman rogakuptikiqa wiyashunkim,
y qampis llapan äninqëkitam cumplinki.
28 Llapan ruranqëkipis allim yarqunqa,
y purinqëki nänipis atsikyanqam.
29 Allish tukuptikiqa penqakatsishunkim,
peru humildi kaptikiqa salvashunkim.
30 Mana culpayoqtaqa Teyta Dios salvanqam,
culpannaq kaptikiqa salvashunkim”.
23 Tsënam Jobqa kënö contestarqan:
2 “Imëkapaq llakikuptïmi kallpäpis kannatsu,
tsëmi mana cäsukoqnö imëpis quejakushaq.+
3 ¡Imanöllaraq musyëküman Teyta Dios mëchö këkanqanta!+
Tsëqa këkanqan sitiumanchi asheq ëwëküman.+
4 Pëpa rikëninchöchi mana culpayoq kanqäta nïman,
y defendikurchi parläman.
5 Pë imata pensanqantachi musyarïman,
y nimanqantachi chaskiküman.
6 ¿Alläpa puëdeq kartsuraq conträ churakanman?
Manachi tsëtaqa rurëkunmantsu, pëqa shumaqchi wiyamanman.+
7 Alli kaqllata ruraq nunapis, tsëchöchi justiciata tarinman,
y Jueznïqa mana culpayoq kanqätachi ninman.
8 Inti o rupay yarqamunan lädupa ëwarpis
manam pëta tarïtsu, y kutimurpis manam tarïtsu.
9 Izquierda läduchö trabajëkaptimpis manam rikëta puëdïtsu,
tsënöllam derëcha läduman tumaptimpis rikëta puëdïtsu.
10 Pëqa musyanmi allillachö imëpis kanqäta.+
Pë pruëbaman churamaptinqa, alli kaq örunömi kashaq.+
11 Pë ruranqannömi noqaqa imëpis rurarqö,
y pë nimanqantam imëpis cäsukurqö.+
12 Pë mandakunqankunatam imëpis cumplirqö,+
y nimanqampita mastam imëpis rurarqö.
13 Imatapis ruranampaq decidiptinqa, ¿piraq michëta puëdinman?+
Rurëta munanqantaqa, pensanqannöllam ruran.+
14 Noqapaq munanqantaqa, pensanqannöllam ruranqa
y imëkataran shuyarëkätsiman.
15 Pëpa culpanmi alläpa llakishqa këkä,
y pëman pensarqa masraqmi mantsakä.
16 Teyta Diosmi kallpannaqta dejamashqa,
y Llapanta Puëdeq Diosmi mantsakätsimashqa.
17 Peru manam ampipis o tsakëpis,*
ni cäräta tsapaq yana pukutëpis upällatsimashqaraqtsu.
24 ¿Imanirtan Llapanta Puëdeq Diosqa juiciu junaqta patsätsishqatsu?+
¿Imanirtan pëta reqeqkunapis tsë junaqpaq musyayantsu?
2 Nunakunaqa lindërukunachö señalkunatam kuyutsiyan,+
y üshakunata suwakurmi kikinkunapa qewankunaman apayan.
3 Papäninnaqkunapa ashnunkunatam apakuyan,
y viudakunapa törunkunatam prendatanö apakuyan.+
4 Waktsakunatam nänipita witikuyänampaq obligayan,
y mana defendikuyta puëdeqkunaqa pëkunatam alläpa mantsayan.+
5 Tsunyaq sitiuchö chukaru ashnukunanömi,+
waktsakunapis tsunyaq sitiuchö
wamrankunapaq mikuyta ashiyan.
6 Mikuyta tariyänampaqmi, jukkunapa chakrankunaman yëkuyan,
y mana allita ruraqkunapa üvas chakrankunachömi pallapakuyan.
7 Qatakuyänampaq mana kaptinmi jinëlla punukuyan,+
y alalätsikurpis manam imawan tsapakuyta puëdiyantsu.
8 Jirka tamyapis pasëpam* shututüratsin,
y mana imawampis tsapakuyta puëdirmi qaqakunaman laqakäyan.
9 Mamampa mellqanimpitam papäninnaq kaqkunata apakuyan,+
y waktsakunapa janan röpankunatam prendatanö apakuyan.+
10 Juk ishkë röpashqalla puriyänampaqmi obligayan,
y mallaqëkaqtam tersuta ashtatsiyan.
12 Kë markachö wanunëkaq nunakunapis quejakurmi këkäyan,
y mana alliyaq herïdayoq kaqkunapis qayëkacharmi yanapëkuyänampaq rogakuyan,+
peru Teyta Diosqa tsë llapantam allitanö rikan.*
13 Wakinqa alli rurëpa contranmi kayan.+
Manam ima alli kanqanta musyayantsu,
manam allita rurayantsu.
14 Mana pïnimpis kaqkunata y waktsakunata wanutsinampaqmi
asesïnu nunaqa tempränulla sharkun,+
y paqaspanam suwakur purin.
15 Jukpa warminwan oqllanakoq nunaqa
paqasyänanllatam shuyaran,+
y paqasyäriptinqa, ‘manam pï rikämanqatsu’+ nirmi, cäranta tsaparkur yarqun.
16 Mana allita ruraq nunakunaqa,
nunakunapa wayinmanmi ampipa o tsakëpa* yëkuyan,
peru junaqpaqa, aktsita mantsarmi
wayinkunallachö kayan.+
17 Wakinkunapaq patsa warëkaptinmi, pëkunapaqqa ampïrin o tsakärin,*
pëkunaqa ampichö o tsakëchö puritam yachakäyashqa.
18 Tsënö kaptimpis, mëtsika yakum pëkunata apakun.
Chakrankunapis maldicishqam kanqa,+
y üvas chakrankunamampis manam kutiyanqatsu.
19 Usya tiempuchö y achachëchö
rashta* yaku ushakärinqannömi,
20 Mamankunapis qonqëkuyanqam,
y kurukunam kushishqa mikur ushayanqa.
Manam pillapis pëkunata yarpanqanatsu.+
Patsaman ishkeq qerunömi ushakäyanqa.
21 Qolloq warmikunatam mana alli tratayan,
y viudakunatam sufritsiyan.
22 Tsënö puëdeq nunakunataqa, Teyta Diosmi ushakätsinqa.
Imëkayoq kayaptimpis, manam kawëninkunaqa rantishqatsu.
23 Teyta Diosqa tranquïlu y següru sientikuyänantam permitin,+
tsënö kaptimpis pëpa nawinkunaqa llapan rurayanqantam rikëkan.+
24 Wallka tiempullam puëdeq kayan, tsëpitaqa ushakäyanmi.+
Espïganöllam segashqa kayan,+
y wakin nunakunatanölla pampariyaptinqa, puëdeq kayanqampis ushakanqam.
25 Tsënö mana kaptinqa, ¿piraq nimanman parlanqä
mana rasumpa kanqanta o corregimanman?
25 Tsënö niptinnam suhïta Bildadqa+ kënö nirqan:
2 “Teyta Diosqa llapantam gobernan y alläpa puëdeqmi,
y pëmi permitin ciëluchö kaqkuna yamë kawayänanta.
3 ¿Pillaraq soldädukunata* yupëta puëdinman?
¿Pimantan pëpa aktsin chantsu?
4 Tsëqa, ¿imanöparaq wanoqlla nuna
Teyta Diospa rikënimpaq alli kanman+
5 Pëpaqqa manam killapis shumaqtsu atsikyan,
ni estrëllakunapis manam limpiutsu kayan.
6 Tsënö këkaptinqa, kuru cuentalla nunakuna y tsurinkunanäqa,
manachi Teyta Diospa rikëninchö culpannaq këta puëdiyanmantsu”.
26 Tsënam Jobqa kënö nirqan:
2 “Tsënöchi kallpannaq kaqta yanapanki.
Tsënöchi rikran ishkikashqa nunata salvanki.+
3 Imanö shumaqmi mana yachaq nunata consejarqunki.+
Imëka allikunatam yachëkatsimarqunki.
4 ¿Pitataq tsënö parlapëta munëkanki?
¿Pitan tsënö parlanëkipaq nishurqunki?
5 Wanushqakunapis Teyta Diospa rikëninchömi këkäyan.
Pëkunaqa lamarpita y tsëchö kawaqkunapitapis mas rurinchömi këkäyan.
8 Alläpa lasar pukutëta mana pashtarinampaqmi,
yakutapis pukutëwan pitushqa.+
9 Mana rikäyänampaqmi gobernar jamakunanta tsapashqa,
y kikimpa jananmannam pukutëta mashtashqa.+
10 Pëqa ciëluwan lamar mana juntakänampaqmi lindërun churashqa,+
y atsikyaqta y ampitam o tsakëtam* rakishqa.
11 Pë corregiptinqa,
ciëlupa columnankunapis mantsakarmi karkaryäyan.
12 Poderninwanmi lamar yakutapis wakman këman kuyutsin,+
14 Teyta Dios llapan ruranqampitaqa tsëkunaqa juk ishkëllam kayan.+
Teyta Diospitaqa ichikllatam musyantsik.
Tsëqa, ¿piraq entiendita puëdinman alläpa puëdeq kanqanta?”+
27 Jobqa kënöpis nirqanmi:
2 “Justiciata negamaq Teyta Dios kawanqannölla,+
y mana allikunapa pasatsimaq Llapanta Puëdeq Dios kawanqannöllam,+
3 shütëkar,
y Teyta Dios kawëkaqllataraq katsimaptinqa,+
4 manam shimïqa mana allikunata parlanqatsu,
y manam qallüpis ulikunqatsu o llullakunqatsu.
5 Qamkuna niyanqëki rasumpa kanqantaqa manam imëpis acuerdutsu kashaq.
Wanukunqäyaqmi Teyta Diostaqa dejashaqtsu.+
7 Chikimaqnïkuna mana alli nunakunanö castigashqa kayätsun,
y mana allita ruramaqkuna, mana allita ruraqkunanö ushayätsun.
9 ¿Illaqpita mana allikunapa pasar qayakuyaptimpis,
Teyta Dios wiyanqatsuraq?+
10 ¿Llapanta Puëdeq Diostatsuraq adorayanqa?
¿Imëkata pasarpis Teyta Diosmantsuraq rogakuyanqa?
11 Kananqa Teyta Diospa podernimpita parlapäyashqëki,
y Llapanta Puëdeq Diospita llapan musyanqäta willayashqëki.
12 Teyta Diospita revelacionta chaskishqa kayaptikiqa,
¿imanirtan parlayanqëkikuna imachöpis yanapakuntsu?
13 Këtam Teyta Diosqa mana allita ruraqkunapaq dispunishqa,+
y këtam Llapanta Puëdeq Diosqa wakinkunapita provechakoqkunata ruranqa.
14 Mëtsika tsuriyoq karpis espädawanmi wanuyanqa o wañuyanqa,+
y pëpita yureqkunapis mikuytam pishipakuyanqa.
15 Kawëkaq quedaqkunatanam qeshya ushakätsinqa,
y manam viuda quedaq warminkunapis pëkunapaq waqayanqatsu.
16 Alli kaq röpankuna y juntayanqan plätankuna,
mitunö o allpanö mëtsika kaptimpis,
17 y tsëkunata kikinkuna juntashqa kayaptimpis,
alli kaqta ruraq nunam tsëkunawan vistikunqa,
y juntayanqan plätatapis jutsannaq* kaqmi wakinkunata rakipanqa.+
19 Rïcu këkarmi punukunqa, peru kapunqankunaqa manam juntashqatsu kanqa,
nawinkunata kicharkamuptinqa manam imampis kanqanatsu.
20 Mëtsika yakunömi illaqpita imëkapis mantsakätsinqa,
y vientuntin tamyam paqaspa apakunqa.+
21 Inti o rupay yarqamunan lädupita vientum,
këkanqan sitiumpita apakur illakäratsinqa.+
28 Kanmi plätata jipiyämunampaq sitiu
y kanmi ninawan limpiuyätsiyanqan öruta jipiyämunampaq sitiu.+
2 Patsapitam fiërru mineralta jipiyämun,
y tsullutsiyanqan cobritanam qaqapita jipiyämun.+
3 Nunakunaqa ampirëkaq o tsakëkaq* sitiukunamanmi ëwayan,
y mineralta ashirmi,
ampiman o tsakëman ruri ruriyaq yëkuyan.
4 Nunakuna kawayanqampita karuchö
y mana puriyanqan sitiukunachömi mïnakunata uchkuyan.
Wakinkunaqa waskawan yëkuykurmi warkukëkur* trabajayan.
5 Patsa jananchöqa mëtsika mikuymi wayun,
peru patsa rurinqa ninawan ushakätsishqanömi këkan.*
6 Rumikunachöqa zafïrum kan,
y allpachönam öru kan.
7 Ëtsa mikoq jatusaq pishqukunaqa, manam tsëman ëwaq nänita reqiyantsu,
y yana rukuspis manam tsë sitiuta rikashqatsu.
8 Ëtsa mikoq mantsëpaq animalkunapis manam tsë sitiupaqa puriyashqatsu,
y malta leonpis manam tsëpa ëwashqatsu.
9 Nunakunaqa pedernal rumitam pakiyan,
y jirkakunatapis sikimpita oqtirmi ushakätsiyan.
10 Yaku ëwanampaqmi qaqa rurimpa uchkuyan,+
y imapis alli väleqtaqa allim reqiyan.
11 Pashtamoq yakutam qochakätsiyan,
y patsachö imëka pakarëkaqkunatam jipiyämun.
12 Tsënö kaptimpis, ¿mëchöraq yachaq këta tariyanman?+
¿Y mëchöraq entiendikoq këta tariyanman?+
13 Nunakunaqa manam musyayantsu yachaq kë alläpa välinqanta,+
tsëtaqa manam patsachö tarita puëdintsiktsu.
14 Mëtsika yakuqa, ‘manam këchötsu këkan’ ninmi,
y lamarpis ‘manam noqawantsu këkan’ ninmi.+
15 Yachaq këtaqa manam alli kaq öruwan rantita
ni plätawan trokëta puëdintsiktsu.+
16 Manam Ofir+ markapita öruwan,
önici rumiwan ni zafïru rumiwan rantita puëdintsiktsu.
17 Örupis ni vidriupis manam yachëwanqa igualantsu,
y manam alli kaq örupita tazonwampis cambiëta puëdintsiktsu.+
18 Coral rumipis ni cristal rumipis manam tsëwanqa igualantsu.+
Yachaq këqa juk bolsa perlaspitapis masmi välin.
19 Cus markapita topaciu+ rumipis, yachaq këwanqa manam igualantsu,
y alli kaq öruwampis manam rantita puëdintsiktsu.
20 Tsëqa, ¿pipitataq yachaq kë shamun?
¿Y pichötan entiendeq këta tarishwan?+
22 Ushakëwan wanuypis o wañuypis,
‘yachaq këpitaqa ichikllatam wiyayarqö’ niyanmi.
23 Teyta Diosllam,
mëchö y imanö tarinapaq kaqta musyan.+
27 Tsëkunata rurarmi, yachaq këta rikätsikushqa y entienditsikushqa.
Pëmi yachaq këta alli patsätsirqan, y alläpa väleq kanqanta rikätsikurqan.
28 Tsëpitanam nunata nirqan:
29 Jobqa kënöpis nirqanmi:
2 “Imanöllaraq pasaq killakunaman kutirküman,
Teyta Dios cuidamanqan witsanman.
3 Tsë witsanqa aktsinwanmi peqäman o umäman aktsimurqan,
y aktsi cuentam pushamarqan.+
4 Tsë witsanqa jövin y kallpayoqmi karqä,
y Teyta Dioswampis alli amïgum kayarqä.+
5 Llapanta Puëdeq Diosqa imëkachömi yanapamaq,
y tsurïkunapis* lädüchömi wakpa këpa puriyaq.
6 Animalnïkunapitapis mëtsika lichitam qapeq kä,
y qaqa jananchömi olïvus plantäkunapis wayoq.+
7 Tsë witsanqa kë markapa yëkunanman ëwaptï,+
y pläzaman jamakoq ëwaptïpis,+
8 jövinkuna rikämarqa pasanäpaqmi witikuriyaq,
9 Gobernaq nunakunapis upällam rikaräyämaq,
y manam imatapis niyämaqtsu.
10 Reqishqa nunakunapis parlëkarmi upällayaq,
y manam mëqampis parlaqnatsu.
11 Wiyamaqkunaqa noqapaq allitam parlayaq,
y rikämaqkunapis favornïmi yarquyaq.
14 Imëpis honrädum karqö,
y imata decidinqächöpis alli kaqllatam rurarqö.
15 Wisku o qapra kaqpaqmi nawin cuenta karqä,
y cöju kaqpaqmi chakin cuenta karqä.
17 Mantsëpaq animalnö nunakuna mana allikunata rurayänantaqa manam dejarqätsu,+
y pëkuna sufritsiyanqan nunakunatam salvarqä.
19 Plantanömi kashaq, y matsükunapis o watsïkunapis* yakuyaqmi chanqa,
y entëru paqasmi shullyapis* rämächö kanqa.
20 Nunakunaqa imëpis respetayämanqam,
y kallpäpis manam ushakanqatsu’.*
21 Nunakunaqa imëpis shumaqmi wiyayämaq,
y imatapis consejanäpaqmi upälla shuyäyaq.+
22 Consejariptïqa, manam imatapis niyämaqnatsu,
y ninqäkunataqa kushishqam wiyakuyaq.
23 Tamya tiemputa shuyaqnömi,
parlapänäta shuyaräyaq.+
24 Pëkunata brömapaptïqa manam creiriyaqtsu,
y rikämarqa alläpam kushikuyaq.
25 Soldädunkunapa puntanchö gobernaqnö
y llakishqa këkaqkunata yanapaqnömi karqä.+
Dirigeqninkuna karmi, pëkunata shumaq consejarqä.+
30 Kananqa mas jövin kaqkunam
noqapita asikuyan,+
pëkunapa papäninkunataqa manachi permitïmantsu karqan
üshäkunata cuidaq allqukunata yanapayänanllatapis.
2 Yanapamëta puëdikarpis,
manam pëkunaqa yanapayämashqatsu.
3 Imankunapis mana kaptin y mallaqarmi,
imapis mana kanqan tsunyaq sitiuchö,
arënata kachur puriyan.
4 Jatusaq plantakuna rurimpitam pochqoq plantakunata pallayan,
y retämapa matsuntam o watsintam* mikuyan.
5 Markankunapitam qarqushqa kayan,+
y suwakoqtanömi imëkata niyan.
6 Pëkunaqa ladërakunachö,
uchkukunachö y qaqakunachömi kawayan.
7 Jatusaq plantakuna rurimpitam qayëkachäyan,
shinwakuna o ishankakuna lädunmanmi juntakäyan.
8 Juiciunnaq y jutinnaq nunakunapa tsurinkuna karmi,
nacionninkunapita qarqushqa kayashqa.
11 Defendikunäpaq kapamanqanta ushakätsirmi Teyta Diosqa penqakatsimashqa,
tsëmi puntächöpis munayanqanta rurayan.
12 Juntakëkur derëcha lädüpa yurirkayämuptinmi,
mëpapis qeshpir ëwakü.
Ushakätsimëta munarmi purinqä nänimampis imëkata churayan.
14 Juchushqa* perqapanömi yëkayämun,
y imëka ushakashqa janampam shayämun.
15 Imëka pasamanqanmi alläpa mantsakätsiman.
Respetashqa kanqä y salvashqa këta shuyaranqäpis,
vientu apakunqan pukutënömi ushakashqa.
18 Röpäpis* sutakarmi ushan,
y röpäpa kunkampis jurkëkämannam.
19 Teyta Diosqa mitumanmi jitarkamashqa,
allpanö y uchpanömi këkä.
20 Yanapëkamänëkipaq rogakamuptïpis manam wiyamankitsu,+
y sharkuptïpis rikarämankillam.
21 Conträ churakarmi imëkata ruramarqunki,+
y llapan kallpëkiwanmi conträ këkanki.
22 Pallarkamarmi vientuwan apakamanki,
y shukukuy vientuwanmi ushakätsimanki.
23 Musyämi wanuyman o wañuyman apëkämanqëkita,
llapan wanoqkuna chäyanqan sitiuman.
24 Mana allikunapa pasar yanapëkuyänampaq
llakishqa rogakoq nunataqa, manachi masqa ni pï sufritsinmantsu.+
25 Noqaqa mana allipa pasëkaqkunapaqmi waqaq kä,
y waktsakunapaqmi llakikoq kä.+
26 Allikunata shuyëkaptïmi mana allikunalla chämushqa,
aktsita shuyëkaptïmi ampilla o tsakëlla* chämushqa.
27 Shonqüchö imëkapaq yarpachakurmi,
mana alli sientikurqö.
28 Llakishqallam wakpa këpa purï,+ noqapaqqa manam intipis o rupaypis aktsintsu.
Juntarëkaq nunakunatam yanapëkayämänampaq sharkur rogakü.
29 Chukaru allqukunapa wawqinnö,
y avestruzkunapa amïgunnömi tikrarqö.+
31 Arpataqa nuna wanuptinllam tocayan,
y flautätapis waqayaptinllam tocayan.
2 Tsëta ruraptïqa, ¿imataraq ciëluchö këkaq Teyta Dios ruramanman?
¿O imataraq janachö kawaq Llapanta Puëdeq Diospita chaskïman?
3 Mana alli portakoqkunaqa imëka mana allikunamanmi chäyan
y mana allita ruraqkunapis imëka sufrimientupam pasayan.+
4 Imanö kawanqäta y llapan ruranqätam
Teyta Diosqa rikëkan.+
7 Allita mana rurashqa kaptï,*+
nawï rikanqanta shonqü munashqa kaptin,+
o mana allita rurashqa kaptïqa,*
8 murukunqäta juk mikutsun,+
y plantanqäta juk sutatsun.*
9 Shonqüchö pï warmipaqpis yarpashqa kaptï,+
y vecïnüpa warminta shuyarashqa kaptïqa,+
10 warmï jukpaqna trïguta aqatsun,
y jukkunana pëwan oqllanakuyätsun.+
11 Tsë alläpa penqakuypaqta rurashqa kaptïqa,
juezkunachi castigayämanman.+
12 Imëka rawrëkaq o lunyëkaq ninanöchi,+
llapan kapamanqantapis ushakätsinman.
13 Sirwimaqnïkuna warmipis y ollqupis noqapita quejakuyaptin
pëkunapaq justiciata mana rurashqa kaptïqa,
14 ¿imataraq rurashaq Teyta Dios tsëpaq tapumaptin?
¿O imataraq nishaq cuentata mañamaptin?+
15 ¿Manaku mamäpa pachanchö
ruramaq kaqlla pëkunatapis rurashqa?+
¿Y manaku pëlla llapäkunatapis rurayämashqa?+
16 Waktsakunata wanayanqanchö* mana yanapashqa kaptï,+
viudakunata llakitsishqa kaptï,+
17 japallä imatapis mikukurkushqa kaptï, y papäninnaq
y mamäninnaq kaqkunata imallatapis mana qarashqa kaptïqa,+
18 (tsënö kaptimpis, noqaqa jövin kanqäpitam papäninnaq y mamäninnaq
kaqkunapaq papänin cuenta karqö, y viudakunatapis wamra kanqäpitam yanaparqö),
19 y röpan mana kaptin pitapis alalätsikoqta rikëkar
o tsapakuyänampaq mana këkaptin
waktsakunata mana yanapashqa kaptï,+
20 y üshäkunapa millwanwan qoñükurnin,
mana agradecikayämashqa* kayaptin,+
21 y kë markapa yëkunanchö+ yanapanäta munëkäyaptin*
papäninnaq y mamäninnaq kaqkunata mana alli tratashqa kaptïqa,+
22 hombrüpita rikrä jipikätsun,
y kukuchïpita* rikrä pakitsun.
23 Teyta Dios castigamänantaqa imëpis mantsarqömi,
y alläpa puëdeq kaptinmi, pëpa puntanchöqa sharkümantsu.*
24 Kapamanqan öruman confiakushqa kaptï,
alli kaq öruta ‘qammi imëkapita tsapämanki’ nishqa kaptï,+
25 imëkä kapamaptin y imëkata tarishqa kar+
tsëkunawan kushishqa kashqa kaptï,+
26 inti o rupay shumaq chipapanqanta rikar
y killa ciëluchö shumaq kuyunqanta rikar+
27 y shonqü engañamaptin
makïta mutsëkur tsëkunata adorashqa kaptïqa,+
28 ciëluchö këkaq Dios Yayatachi negäman karqan,
y juezkunapitachi castïguta chaskïman karqan.
31 ¿Imëllapis carpächö* këkaqkunata tapuyarqunkiku,
‘¿musyayankiku pillapis Jobpa wayinchö wallkallata mikunqanta?’ nir?+
32 Manam mëqan forastërutapis waqtachöqa dejarqötsu,+
y viajërukunatapis wayïchömi posadatseq kä.
34 Manam nunakunata mantsartsu
ni wakin familiakuna mana allita parlayänanta mantsartsu,
upälla kakurqö o carpä* rurinllachö quedakurqö.
35 Ojalä pillapis wiyamanman.+
Jutïta churëkurchi parlanqätaqa firmäman.*
Ojalä Llapanta Puëdeq Dios contestëkamanman,+
y ojalä acusamaq nuna imanir acusamanqanta qellqanman karqan.
36 Tsëqa hombrüman churarkurchi tsë qellqanqanta puritsïman,
y peqämanchi o umämanchi corönatanö churaküman.
37 Llapan ruranqätachi Teyta Diosta willäman,
y gobernaqkunanöchi mana mantsakushpa pëman witïman.
38 Chakräkuna noqapita quejakuyashqa kayaptin,
y chakrächö surcukuna noqapa culpä waqashqa kayaptin,
o duëñunkunata mantsakätsishqa kaptïqa,+
40 murukunqä chakrachö trïgupa rantin kasha jeqamutsun,
y cebädapa rantin asyaq plantakuna yarqamutsun”.
Këchömi Job parlanqan usharin.
32 Kutin kutin mana culpayoq kanqanta Job nishqa kaptinmi,*+ kë kiman nunakunaqa imatapis niyarqannatsu. 2 Ram kastapita buzïta nir reqiyanqan Barakelpa tsurin Elihüqa,+ Jobwanmi cölerashqa këkarqan. Tsënö cölerashqaqa karqan, Teyta Dios allillata ruraq kanqanta ninampa rantin kikin allita ruranqanta nishqa kaptinmi.+ 3 Elihüqa, Jobpa kiman amïgunkunawampis cölerashqam këkarqan. Tsënöqa cölerarqan, Jobta mana contestëta puëdir Teyta Dios mana alli kanqanta nishqa kayaptinmi.+ 4 Pëkuna mayornin kayaptinmi, Elihüqa Jobta contestanampaq shuyarëkarqan.+ 5 Y kiman nunakuna Jobta contestëta mana puëdiyaptinmi, Elihüqa pëkunawan cölerakurqan. 6 Tsëmi buzïta nir reqiyanqan Barakelpa tsurin Elihüqa kënö nirqan:
“Noqaqa jövinllaran kä,
peru qamkunaqa mayor nunanam kayanki.+
Tsëmi qamkunata respetar
musyanqäta parlakamurqöraqtsu.+
7 Kënömi pensarqä: ‘Puntataqa mayorkunaraq parlayätsun,
y unëna kawashqa kaqkuna yachëyoq kayanqanta rikätsikuyätsun’.
8 Rasumpa kaqchöqa nunakunata kawëkaqta katseq
Llapanta Puëdeq Diospa kallpanmi nunakunataqa imatapis entienditsin.+
9 Manam mayor kartsu pï nunapis yachaq tikran,
ni manam mayor nunakunallatsu ima alli kanqanta musyayan.+
10 Tsëqa wiyamë,
noqapis musyanqäpitam parlakamushaq.
12 Niyanqëkitam shumaq wiyarqö, peru manam mëqëkipis
Job pantashqa këkanqanta rikätsiyarqunkitsu,*
y manam ninqankunata contestëta puëdiyarqunkitsu.
13 Tsëqa, ama ‘noqakunaqa yachëyoqmi kayä;
kikin Teyta Diosmi corregikan, manam nunatsu’ niyëtsu.
14 Jobqa manam noqapa conträ parlashqatsu,
tsëmi qamkuna parlayanqëkinöqa contestashaqtsu.
15 Kë nunakunaqa upayashqam quedakuyashqa,
manam ima nitapis musyayannatsu.
16 Parlayänantam shuyararqö
peru upällam quedakuyashqa,
y manam imatapis niyannatsu.
17 Tsëmi noqapis contestarniki,
musyanqäpita parlakamushaq.
18 Imëkatam parlëta munä;
Teyta Diospa poderninmi parlamunäpaq obligaman.
19 Ruripaqa alli tsapashqa vïnunö,
y pashtanëkaq qarapita mushoq porongunömi këkä.+
20 Alli sientikunäpaq parlamunäta permitïkayämë.
Contestarnikim parlamushaq.
21 Manam pimampis qaqäshaqtsu,+
y manam pitapis alabapäshaqtsu.
22 Noqaqa manam pitapis alabëta yachätsu,
tsëta ruraptïqa Kamamaqnïchi ushakätsimanman.
33 Job, kananqa parlamunqäta
y ninqäkunata shumaq wiyamë.
2 Shimï parlanqanta
alkäbulla wiyamë.
3 Parlamunqäqa limpiu shonquyoq kanqätam rikätsikunqa,+
y shimïqa musyanqäpitam rasun kaqllata parlamunqa.
4 Teyta Diosmi poderninwan kamamashqa,+
y Llapanta Puëdeq Diosmi kawatsikoq jamaninwan kawëkaqta katsiman.+
5 Puëdirninqa ninqäkunapita defendikur contestamë.
6 Teyta Diospa rikënimpaqqa,
noqapis qamnöllam allpapita rurashqa kä.+
7 Tsëmi mantsamänëkitsu,
ni ninqäpita llakikunëkitsu.
8 Qamqa wiyëkaptïmi,
kutin kutin kënö nirqunki:
10 Peru Teyta Diosqa culpamarmi conträ churakashqa,
y chikeqnintanömi rikäman.+
12 Peru ninqëkikunaqa manam rasumpatsu, tsëmi këta nishqëki:
Teyta Diosqa, imëkachömi wanoqlla nunakunapita mas alli.+
14 Teyta Diosqa kutin kutinmi imatapis willakun,
peru manam ni pï cäsuntsu.
18 Teyta Diosqa, sepultürapita+
y espädawan wanutsiyänampitam nunakunata salvan.
19 Cämanchö jitarëkar nanatsikuyanqan y tullunkuna nananqampis,
rurëkäyanqanman yarpachakuyänampaqmi yanapan.
20 Tsëmi mikuytapis melanäyanqa,
y alli mikuytapis munayanqatsu.+
21 Ëtsan manana kaptinmi,
tullunkunapis yuparillapaq këkan.
22 Tsëmi pëkunaqa wanuyllatana shuyarëkäyan,
y vïdankunapis wanutsita munaqkunapa makinchömi këkan.
23 Mil willakoqkunapita* mëqanllapis
ima alli kanqanta nunata yachatsiptinqa,
‘Salvashqa kanampaqmi päguta tarirqö.+
Wanuypita salvëkullë.+
26 Rogakunqantapis+ Teyta Diosqa wiyanqam.
Teyta Diosta rikarmi kushikur qayëkachanqa,
y Teyta Dios yanapaptinmi rikëninchö yapë alli nuna kanqa.
27 Tsë nunam wakinkunata kënö ninqa: ‘Mana allita rurarmi jutsata* rurarqö,+
peru Teyta Diosqa
manam ruranqämannötsu castigamashqa.*
29 Teyta Diosqa ishkë o kima kutim
nunakunapaq tsëkunata ruran,
30 sepultürapita salvanampaq,
y atsikyëta yapë rikäyänampaq.+
31 Tsëqa Job alkäbulla wiyaramë,
y maskunata parlamunäpaq upällalla wiyaramë.
32 Ninqëkikuna rasumpa kanqantam rikätsikuyta munä,
tsëmi imatapis nimänëki kaptinqa juklla nimë.
33 Nimänëkipaq imapis mana kaptinqa,
yachëyoq kanëkipaq qamta yachatsinqaqta upälla wiyamë”.
34 Elihüqa kënöpis nirqanmi:
2 “Kananqa yachaq kaqkuna parlanqäta wiyayämë
y imëkata yachaqkuna, ninqäkunata wiyayë.
3 Imanömi mikuy mishkinqanta o mana mishkinqanta qalluwan musyantsik.
Tsënöllam parlanqantsik alli o mana alli kanqantapis rinriwan musyantsik.
4 Llapantsik juntu ima rurë alli kanqanta rikäshun,
y ima alli kanqanta kikintsikpura decidishun.
5 Jobqa kënömi nishqa: ‘Noqaqa rasumpa kaqllatam nikä,+
peru Teyta Diosqa manam noqapaq justiciata rurashqatsu.+
6 ¿Justiciata rurar mana juzgamänampaqtsuraq uliküman o llullaküman?
Mana jutsata* rurëkarmi kë llapanta sufrikä’.+
7 Manam ni pï nunapis Jobnöqa,
yakuta upoq cuenta penqakatsishqa këta ashintsu.
8 Pëqa mana allita ruraqkunawanmi purin,
y mana alli nunakunawanmi juntakun.+
9 Y kënömi nin: ‘Teyta Diosta kushitsita munarpis,
nunaqa manam imatapis tarintsu’.+
10 Wiyayämë imatapis alli entiendeq nunakuna:*
Dios Yayaqa manam imëpis mana allikunata ruranmantsu.+
Llapanta Puëdeq Diosqa imëpis alli kaqllatam ruran.+
11 Pëqa cada nunatam rurëninmannö castiganqa,+
y portakunqanmannömi allichö o mana allichö ushananta permitinqa.
12 Awmi, Teyta Diosqa manam mana allikunata rurantsu,+
y Llapanta Puëdeq Diosqa imëpis allillatam ruran.+
13 ¿Pitan patsata rikänampaq
y entëru munduta gobernanampaq churarqan?
14 Nunakuna rurëkäyanqanta rikar, poderninwan manana yanapaptin
y shütayänanta manana permitiptinqa,+
15 llapan nunakunachi wanur ushakäyanman,
y llapankunachi allpaman kutiyanman.+
16 Tsëmi alli entiendeq karqa,
ninqäkunata shumaq wiyakuy.
17 ¿Allita chikeqtsuraq ima cargutapis katsinman
o allita ruraq y puëdeq nunatatsuraq condenankiman?
18 ¿Gobernaq nunatatsuraq ‘manam imapaqpis sirwinkitsu’ ninkiman?
¿O autoridä nunatatsuraq ‘mana alli nunam kanki’ ninkiman?+
19 Teyta Diosqa manam gobernaqkunaman qaqantsu,
rïcutapis y waktsatapis* igualpam rikan,+
tsënöqa ruran llapankunatapis kikin kamashqa karmi.+
20 Nunakunaqa imapis alläpa mantsakätsiptinmi,
paqaspapis illaqpita wanuriyan o wañuriyan.+
Puëdeq nunakunapis, nuna mayinkuna
mana wanuykätsiyaptinmi ushakäyan.+
21 Teyta Diosqa nunakuna imanö kawayanqanta,
y llapan rurayanqantam rikëkan.+
22 Ampichö o tsakëchö* y yanarëkaqchöpis,
mana allita ruraqkunaqa, Teyta Diospa rikëninchömi këkäyan.*+
23 Teyta Diosqa manam pitapis nishqatsu,
imë junaq puntanchö juzgashqa kayänampaq.
24 Puëdeq nunakunata ushakätsinampaq,
y pëkunapa rantin jukta churanampaqpis, pëqa manam musyapakuyta wanantsu.*+
26 Alläpa mana alli kayaptinmi,
llapankuna rikëkäyaptin castigan.+
28 Pëkuna rurayanqanrëkurmi, waktsakunaqa Teyta Diosman rogakuyan,
y pëqa yanapëpaq këkaqkuna llakikur rogakuyanqantam wiyan.+
29 Teyta Dios imatapis mana niptinqa, ¿piraq pëta juzganman?
Y pitapis dejariptinqa, ¿piraq yanapëkunanta shuyaranman?
Më nacionta o pï nunata dejaskiptimpis igual-llam pasanqa.
31 Manachi pï nunapis Teyta Diostaqa kënö ninmantsu:
‘Ima mana allitapis mana rurëkaptïmi castigayämashqa,+
32 cuentata qokunäpaq imachö pantëkanqäta nïkallämë,
mana allita rurashqa karqa, manam yapëqa rurashaqnatsu’.
33 ¿Imanö juzgashunqëkiwan mana acuerdu kaptikitsuraq,
Teyta Diosqa munanqëkinö imatapis ruramunqa?
Qammi tsëtaqa rikänëki, manam noqatsu. Tsëqa alli musyanqëkita willamë.
34 Alli juiciuyoq* nunakuna,
y yachaq nunakunam wiyamar kënö niyanqa:
35 ‘Jobqa llapan pasanqanta mana musyëkarmi parlan,+
y ninqankunaqa rikätsikun llapanta mana entiendinqantam’.
36 Jobqa mana allita ruraq nunakunanömi parlan,
tsëqa imëka mana allikunapa pasar pruëbaman churashqa katsun.
37 Jutsata* rurashqa këkarmi, Teyta Diospa contran churakan.+
35 Elihüqa kënöpis nirqanmi:
2 “¿Rasumpa kaqllata ninqëkita pensarku,
Teyta Diospita mas allita ruraq kanqëkita ninki?+
3 Qamqa kënömi ninki: ‘¿Qamtaqa* imataq qokushunki?
Jutsata* rurashqa kaptïqa, ¿kanan këkanqäpita mas peortsuraq këkäman?’.+
4 Kananmi qamta y amïguykikunata
noqa contestayashqëki.+
5 Ciëluchö pukutëta rikäri,+
qampita karuchömi këkan.
6 Jutsata* rurarpis, ¿ima mana allitaraq Teyta Diosta rurankiman?+
Y pëpaq imëkata parlarpis, ¿imataraq logrankiman?+
7 Allita rurarpis, ¿imatataq pëta qaranki?
¿O qampitaqa imatataq chaskin?+
8 Mana allita ruranqëkiqa nuna mayikillatam sufritsin,
y allita ruranqëkipis nunapa tsurinllatam yanapan.
9 Sufritsiyaptinmi nunakunaqa yanapëkuyänampaq rogakuyan,
y puëdeqkuna sufritsiyanqampita salvëkuyänampaqmi mañakuyan.+
10 Peru manam mëqampis kënö nintsu:
‘¿Mëchötan këkan paqaskunapa cantanantsikta+ permiteq kamakoq Dios Yaya?’+
11 Pëqa patsachö animalkunapitapis+ mas yachaq kanapaqmi yachatsimantsik,+
y ciëluchö volaq* pishqukunapitapis mas yachaq kanapaqmi yanapamantsik.
13 Teyta Diosqa manam ardëlla* rogaq tukuyanqanta wiyantsu.+
Awmi, Llapanta Puëdeq Diosqa manam tsëta cäsuntsu.
14 Mana rikanqëkita niptikinäqa, manachi cäsushunkimantsu.+
Qamqa kikin Teyta Dios juzgashunëkitam shuyaränëki.+
15 Manam cölerashqa këkartsu juzgashurqunki,
y manam lluta parlanqëkita cuentaman churashqatsu.+
36 Elihüqa kënöpis nirqanmi:
2 “Teyta Diospa favornin parlamunäpaqqa mëtsikaran kan,
tsëkunapita parlamunqäyaq pacienciawan wiyayämë.
3 Llapan musyanqäpitam parlamushaq,
y Kamamaqnï imëpis alli kaqllata ruranqantam rikätsikushaq.+
4 Ninqaqwanqa manam ulipashqëkitsu o llullapashqëkitsu.
Kananqa llapanta musyaq+ Teyta Diospa rikëninchömi këkanki.
5 Teyta Diosqa alläpa puëdeqmi,+ y manam pitapis mana kaqpaq churantsu,
pëqa imëkatam alli entiendin.
7 Allita ruraqkunataqa rikarëkanmi,+
y gobernaqkuna täkuyänanmanmi jamatsin,+
y imëpis reqishqa kayänantam permitin.
8 Peru jutsata* rurayanqampita cadenarkur apayaptin,
y waskawan shawashqanö imëkanöpa sufriyaptinqa,
9 orgullösu karnin mana allikunata rurayanqantam
cläru rikätsin.
10 Correginqanta wiyayänampaqmi pëkunapa rinrinkunata kichanqa,
y mana alli rurëkunapita witikuyänampaqmi consejanqa.+
12 Peru mana cäsukoq kayaptinqa, espädawanmi
wanutsiyanqa o wañutsiyanqa,+ imatapis manaraq alli yacharmi ushakäyanqa.
13 Contran këkaqkunaqa,* wakinkuna imatapis rurayanqantam yarparäkuyan,
y castïguta chaskikarpis manam yanapëkunampaq rogakuyantsu.
15 Peru mana allikunapa pasar sufreqkunataqa
Teyta Dios yanapanmi, y mana alli tratashqa kayaptinmi shumaq parlapan.
16 Manaraq llakikuptikim yanapashunki,+
y següru sitiumanmi apashunki, tsëchöqa manam llakikunkinatsu,+
y imëka allikunata mikurmi shoqashqa këta tarinki.+
17 Tsëqa mana allita ruraqkunata castigar+
justiciata ruranqantam rikanki.
18 Tsënö kaptimpis, ama cölerakur mana allita rurayäshunqëkita yarparäkunkitsu,+
y imëkata äniyäshuptikipis ama alli kaq rurëta dejankitsu.
19 ¿Yanapëkuyäshunëkipaq qayëkachanqëkitsuraq,
o imëkata ruranqëkitsuraq llakikuypita salvashunki?+
20 Ama paqas chämunanta shuyarëtsu,
paqasyarkuptinqa nunakunam illakäriyan.
21 Sufrinëki kaptimpis alli kaqta rurë,
ama mana alli kaqtaqa rurëtsu.+
22 Teyta Diostaqa puëdeq kanqampitam alabayan.
Manam ni pï yachatsikoqpis pëwanqa igualantsu.
25 Ruranqantaqa llapan nunakunam rikäyashqa,
y wanoqlla nunakunaqa karullapitam rikäyan.
26 Teyta Dios puëdeq kanqantaqa
manam entiendita puëdintsiktsu,+
y ëka wata kawanqantapis manam musyëta puëdintsiktsu.+
29 ¿Pitan entiendita puëdin mëtsika pukutë,
y wayimpita yarqoq räyukuna imanö kanqanta?+
30 Pëqa pukutë rurimpitam räyukunata tillapyätsimun,+
y lamar rurintam yakuwan tsaparkun.
31 Tsëkunata ruranqanwanmi nunakuna mikuyänampaq
mëtsika mikuyta jeqatsimun.+
32 Pëqa chikeqninkunata ushakätsinampaqmi räyuta mandan,
y munanqanmanmi chätsin.+
33 Räyukunaqa pëpitam willakuyan,
y animalkunapis pï* shamunqantam willakuyan.
37 Tsëmi shonqüpis punpunyar*
pëchüpita yarqakaramuyta munan.
2 Teyta Dios mantsakëpaq parlamunqanta wiyayë.
Pë parlaptinqa räyu waqanqannöran wiyakan.
3 Pëqa ciëlupitam räyuta mandamun,+
y patsapa kuchunyaqmi räyukunatapis chätsin.
4 Tsëpitanam fuertipa pashtanqan wiyakan,+
y pashtanqanqa alläpa mantsakëpaqmi.
Parlar ushanqanyaqmi räyukuna wiyakan.
5 Teyta Dios parlamunqanta wiyëqa alläpa espantëpaqmi.+
Espantëpaq ruranqankunataqa manam entiendita puëdintsiktsu.+
7 Teyta Dios tsëkunata ruraptinmi, nunakunapis rurëkäyanqanta dejariyan.
Tsënöqa ruran, wanoqlla nunakuna imëka ruranqanta musyayänampaqmi.
8 Chukaru animalkunapis machëninkunamanmi ëwakuyan,
y manam tsëpita yarqayämuntsu.
11 Pëmi permitin pukutë yakuyoq kananta,+
y pukutë rurimpitam räyukunata atsikyätsimun.
12 Pukutëkunaqa pë mandanqampam tumar ëwayan,+
y patsa jananchöpis pë mandanqanllatam rurayan.
14 Job kë ninqäta wiyamë:
Teyta Dios imëka shumaqkunata ruranqanman pensë.+
15 ¿Musyankiku Teyta Dios pukutëta imanö controlanqanta
y pukutë rurimpita räyukunata imanö tillapyätsinqanta?*
16 ¿Musyankiku pukutë mana kaqllachö imanö këkanqanta?+
Tsëkunataqa llapanta musyaq Teyta Diosmi rurashqa.+
17 ¿Musyankiku derëcha lädupita shamoq vientuwan
patsa tranquïlu këkaptin röpëki imanir qoñunqanta?+
18 Pëqa cobripita espëjutanömi ciëluta alli firmi mashtashqa+
¿Puëdinkimantsuraq tsënö rurëta?
19 Pëta imata niyänäpaq kaqta niyämë.
Noqakunaqa ampichönö o tsakëchönö* karmi imanö contestëtapis musyayätsu.
20 ¿Teyta Diosta nishwantsuraq pëwan parlëta munanqantsikta?
¿O këta willanaqpaqmi niyämashqa nishwantsuraq?+
21 Ciëluchö atsikyëkaptimpis,
vientu shamur pukutëta apakunqanyaqmi
nunakunaqa aktsita* rikëta puëdiyantsu.
22 Norti lädupam örunö chipapäkur-raq shamun.
Espantëpaqmi+ Teyta Dios puëdeq kanqanqa.
Pitapis pë juzgarninqa, imëpis alli kaqllatam ruran.+
38 Tsëpitanam Teyta Jehoväqa fuerti vientu rurimpita Jobta kënö contestarqan:+
2 “¿Pitan imatapis decidinqä mana alli kanqanta nikan,
y mana musyashpa imatapis parlëkan?+
3 Qamta tapuptï contestamänëkipaq,
shumaq alistakuy y ollqunö portakuy.
4 ¿Mëchötan këkarqëki patsapa cimientunta churanqä höra?+
Imatapis alli entiendirqa, mä tsëta nimë.
5 Musyaptikiqa, ¿pitan ima tamäñu kanampaq kaqta nirqan
o cordelwan medirqan?
6 ¿Ima jananchötan cimientun këkan
o pitan maestra rumin churarqan?+
8 Lamar yaku sitiumpita yarqamuptin,
¿pitan mëyaqlla chänampaq punkun churarqan?+
9 Noqam pukutëwan tsaparqä,
y yana pukutëwan piturqä.*
10 Mëyaqlla chänampaqmi lindërun churarqä,
y tsëpita mana pasanampaqmi punkun churarqä.+
11 Tsëpitam kënö nirqä:
‘Këyaqllam chämunki, manam masqa pasankitsu.
Mëläya laqcheqsarpis manam këpitaqa pasankitsu’.+
12 ¿Imëllapis patsa warëta mandarqunkiku
o mëchö yurimunampaq kaqta yachatsirqunkiku,+
13 tsënöpa patsapa kuchunkunayaq ëwar
mana alli ruraqkunata qarqunampaq?+
14 Jananman sellayaptin mitu cambianqannömi, aktsipis patsata cambiatsin,
y patsachö kaqkunaqa röpachö adornunöran chipapäkuyan.
15 Peru mana allita ruraq nunakunaqa aktsinnaq
y rikrankuna warkurëkarmi quedayan.
16 ¿Imëllaqa yëkurqunkiku lamar yaku pashtamunqanyaq?
¿O lamar rurinchö ima kanqanta rikarqunkiku?+
17 ¿Imëllapis rikätsiyäshurqunkiku wanuypa punkunta?+
¿O imëllapis rikarqunkiku ampiraq o tsakaq* sitiupa punkunta?+
18 ¿Musyankiku patsa imanö jatun kanqanta?+
Tsë llapanta musyarqa, mä niramë imanö kanqanta.
19 ¿Musyankiku aktsipa wayin mëchö kanqanta?+
¿O musyankiku ampi o tsakë* mëchö päranqanta,
20 tsënöpa päranqan sitiuman pushanëkipaq
y wayinman ëwaq nänita reqinëkipaq?
21 ¿Tsë tiempupaq yurishqana karku
o atska watayoqna karku tsëkunata musyanki?
23 Tsëtaqa llakikuy tiempupaq,
y guërra tiempupaqmi churarqö.+
24 ¿Musyankiku mëpita atsikyämunqanta,*+
y inti o rupay yarqamunan lädupita shamoq vientu mëpita yarqamunqanta?
25 ¿Musyankiku tamyapaq sekyakunata,
y räyupaq y yana pukutëpaq nänita pï ruranqanta,+
26 tsënöpa mana ni pï kawanqan
tsunyaq sitiuman tamyamunampaq+
27 y mana imapis kanqan tsunyaq sitiukunachö
imallapis jeqamunampaq?+
30 Tsëwanmi qocharaq yakupis rumiwan tsapashqanö këkan,
y mëtsika yaku janampis chukrum quedarin.+
32 ¿Puëdinkiku mëqan estrëllakunatapis
tiempunchö yarqamunampaq mandëta,
o Ash* jutiyoq estrëllakunata y wawankunata pushëta?
33 ¿Musyankiku ciëlukunachö ima leykuna kanqanta+
o puëdinkiku patsachö kaqkunata tsë leykunawan* dominëta?
34 ¿Janëkiman tamyamunampaq
pukutëta mandëta puëdinkiku?+
35 ¿Puëdinkiku räyukunata mandëta?
¿Y qamman shamurtsuraq ‘këchömi këkäyä’ niyäshunki?
37 ¿Pitan alläpa yachaq kar pukutëta yupëta puëdin
o pukutëchö yakuta ciëlupita jichamuyta puëdin,+
38 tsënöpa allpa mituman tikranampaq
y kurpakuna juntakäyänampaq?
39 ¿Puëdinkiku leon mikunampaq ima animaltapis tsarita*
o malta leonkunapa pachankunata juntatsita,+
40 machëninkunachö jitarëkäyaptin
o machëninkuna punkupita imatapis rikarëkäyaptin?
41 ¿Pitan cuervukunata mikuynin qaran,+
llullunkuna yanapëkunäpaq qayayaptin
y mallaqar wakpa këpa purikachäyaptin?
2 ¿Musyankiku ëka killa chichu kayanqanta
o imë wachayänampaq kaqta?
3 Wawankuna yuriptinqa,
wachar nanatsikuyanqampis ushakärinmi.
4 Wawankunaqa pampakunachömi winayan* y kallpayoqmi tikrayan,
tsëpitanam mamanta dejar ëwakuyan, y mananam kutiyannatsu.
6 Noqam tsunyaq sitiuchö päranampaq permitirqö,
y kachi kanqan sitiuchö kawanampaq churarqö.
7 Ashnuqa manam markachö büllayanqanta wiyantsu
y manam ni pï qayapar trabajatsintsu.
8 Taksha jirkakunachömi qewata
y verdi plantakunata ashir puriyan.
9 ¿Imëllapis chukaru töru sirwishunkitsuraq+
o wäkëkikuna wataräyanqanchö pununqatsuraq?
10 ¿Waskawan watarkurtsuraq chukaru töruta yapyatsinki*
o pampata yapyanëkipaqtsuraq qepëkita shamunqa?
11 ¿Kallpanman confiakurtsuraq trabajatsinki?
12 ¿Cosëchëkita ëraman apamunampaqtsuraq confiakunkiman?
13 China avestruzqa kushishqam älankunata kuyutsin.
Tsënö kaptimpis, cigüëñapa älanwan y plümanwanqa manam älankuna igualantsu.+
14 Avestruzqa patsamanmi runtunkunata wachan
y tsëchömi qoñu qoñuta katsin.
15 Manam pensantsu pï nunapis
o ima chukaru animalpis jarunampaq kaqta.
17 Tsëtaqa ruran mana yachaqta y juiciunnaqta
Teyta Dios kamashqa kaptinmi.
18 Peru älankunata kuyutsirmi cörripa ëwakun,
y cawallupita y montaraqnimpitam asikun.
19 ¿Qamku cawallu kallpayoq kananta permitinki+
o vientuwan wakman këman kuyoq aqtsanta yuritsinki?
20 ¿Puëdinkiku chukllushtanö* saltatsita?
Relinchanqanqa* alläpa mantsakëpaqmi.+
22 Manam imatapis mantsantsu, y manam imapis mantsakätsintsu.+
Manam espädata rikarpis qepaman kutintsu.
23 Flëcha churakuyänampis jananchömi jaqraräkun,
y jatun lanzapis y taksha lanzapis chipapäkunran.
24 Shuyarëta mana puëdirmi cörripa yarqun,
y waqrata tocayanqanta wiyarqa manam shëkar* quedakuntsu.
25 Waqrata tocayanqanta wiyarqa relinchanraqmi.*
Karullapitam mëchö guërra kanqantapis musyan,
y mandakoqkuna qayëkachäyanqanta y guërrachö büllayanqantam wiyan.+
26 ¿Qamku halconta volëta yachatsirqunki
o sur läduman imanö ëwanampaq nirqunki?
28 Pichakqa* lamar kuchun qaqakunachömi punun
y qaqakunachömi kawampis.
40 Teyta Jehoväqa Jobta kënöpis nirqanmi:
2 “Imëkapitapis quejakoq nuna, ¿puëdinmantsuraq Llapanta Puëdeq Dioswan pleytuyta?+
Teyta Diosta corregita munaq nuna, mä imatapis nitsun”.+
3 Tsënam Jobqa Teyta Jehoväta nirqan:
4 “Noqalläqa manam imatsu kallä,+
¿imataraq nillaqman?
Tsëmi upällakur makïwan shimïta tsapakü.+
5 Juk kuti parlashqa karpis kananqa manam parlashaqnatsu,
yapë parlashqa karpis, kananqa manam imatapis nishaqnatsu”.
6 Tsënam Teyta Jehoväqa fuerti vientu rurimpita Jobta kënö nirqan:+
7 “Qamta tapuptï contestamänëkipaq,
shumaq alistakuy y ollqunö portakuy.+
8 ¿Mana allita ruraq kanqätatsuraq ninki?
¿Alli kaqta ruraq kanqëkita rikätsikunëkipaqtsuraq condenamanki?+
9 ¿Alläpa puëdeq noqa Diosnöku kanki?+
¿Parlanqëkipis noqa parlanqänöku räyunöraq wiyakan?+
10 Tsënö kaptinqa, puëdeq y kallpayoq kanqëkita
y wakimpita mas alli kar respetashqa kanëkipaq kaqta rikätsikuy.
11 Alläpa cölerakunqëkita rikätsikur
allish tukoqkunata penqakatsi.
12 Llapan allish tukoqkunata penqakatsi
y mana alli ruraqkunata këkäyanqanchö jarur ushë.
13 Llapankunata allpaman pampëkuy,
y pakaraq sitiuman wichqëkuy.
14 Tsëkunata ruraptikiqa,
kallpëkiwan salvakuyta puëdinqëkitam nishaq.
15 Noqam hipopötamuta y qamtapis kamarqoq.
Tsë animalqa törunömi qewata mikun.
16 Rikë tseqllanchö y pachanchö
mëtsika kallpayoq kanqanta.
17 Chupampis cedru qerunö chukrum,
y chankankunachö ankunkunapis awashqanömi këkan.
18 Tullunkunaqa cobripita rurashqanömi,
y chankankunapis fiërrupita rurashqanömi.
19 Noqa kamanqä animalkunapitaqa pëmi mas mantsëpaq,
y Kamaqninllam* espädanwan wanutsita puëdin.
20 Chukaru animalkuna pukllar cörrikachäyanqan jirkakunachömi,
mikunan tarin.
21 Lötukuna chakinchömi punun,
y shoqush rurin senigachömi päran.
22 Lötu qeru achachëpita tsapan,
y lädun pampachöqa mëtsika plantakunam* kan.
23 Mayu* yaku mëtsika shamuptimpis, manam mantsakantsu.
Jordan mayu+ cäranman laqcheqyëkaptimpis, segürum sientikun.
24 Rikarëkaptinqa, ¿puëdinmantsuraq pillapis tsarita*
o fiërrupita ganchuwan senqanta uchkuyta?
3 ¿Imëllapis rogakushunkitsuraq
o shumaqtsuraq parlapäshunki?
4 ¿Wanunqanyaq sirwishunëkipaqtsuraq
qamwan acuerduta ruranqa?
5 ¿Pishquwan* pukllanqëkinötsuraq pëwan pukllanki
o watarkurtsuraq warmi tsurikikuna kushikuyänampaq imëkata ruratsinki?
6 ¿Pescaq nunakuna rantikuyanqatsuraq
o rantikoqkunatatsuraq rakipäyanqa?
7 ¿Pescana arponkunatatsuraq* entëru qaranman chätsinki+
o pescana lanzatatsuraq peqanman o umanman chätsinki?
8 Imanö kanqanta musyanëkipaq mä yatëkuy.
Tsëqa pasashunqëkita yarparmi imëpis yatëta munankinatsu.
9 Dominëta munar imëkata ruranqëkipis ardëllam* kanqa.
Rikëkurllam alläpa mantsakanki.*
10 Ni pï mana ashipëta munëkartsuraq,
¿noqapa conträraq kayanman?+
11 ¿Pitan noqa kutitsinäpaq imallatapis qaramashqa?+
Ciëlu jawanchö* kaqkunaqa, llapampis noqapam.+
12 Kallpan, chakinkuna y entëru
cuerpun imanö kanqampitaqa, imëpis parlëkäshaqmi.
13 ¿Piraq qaranta jipinman
o shimin rurinman yëkunman?
14 ¿Piraq shiminta kichëta puëdinman?
Fïlarëkaq* kirunkunaqa alläpa mantsëpaqmi.
15 Entëru waqtanqa,
escüdukunawannö shumaq tsapashqam këkan.
16 Alli tsapashqa kaptinmi,
qaranpaqa vientupis pasantsu.
17 Alli laqanakushqa kayaptinmi,
imapis rakita puëdintsu.
18 Senqampa pükaptinqa chipapäkunran,
y nawinkunapis patsa warënömi atsikyan.
19 Shiminta kichar büllaptinqa räyunömi wiyakan
y chispakunam yarqamun.
20 Totörawan wëkashqa hornupitanömi
senqampitaqa qoyë o qoshni yarqun.
21 Pükëkuptinqa carbonpis tsarinmi,
y shimimpitapis rawrëkaq o lunyëkaq ninam yarqamun.
22 Kunkanchö alläpa kallpan kaptinmi
pïmëpis mantsayan.
23 Qaranqa alli firmi y alli juntashqam këkan.
Tsullutsipa rurashqanö kaptinmi, imapis rakikätsita puëdintsu.
24 Shonqunqa ruminö chukrum.
Awmi, molinupa jawan kaq ruminnömi.
25 Sharkuptinqa puëdeq nunakunapis mantsakäyanmi,
y tapsikuptinqa mantsakarmi imanö këtapis musyayantsu.
26 Espädawan, lanzawan, flëchawan o imawan chätsirpis
manam imanayantsu.+
27 Pëpaqqa fiërrupis päjanöllam,
y cobripis ismushqa qerunöllam.
28 Flëchawan chätsiyaptimpis manam qeshpir ëwakuntsu,
y rumiwan warakayaptimpis pëmanqa päjanöllam chan.
29 Maqayaptimpis jananman päja chaqnöllam chan,
y taksha lanzawan chätsiyaptimpis asikunmi.
31 Mankachö aceititanömi lamar yakutapis pushuqätsin,
y mankachö puwëkaq* jampitanömi lamartapis puwaratsin.
32 Yakupa ëwar yakuta pushuqätsiptinmi
yakupis yuraq aqtsayoqnö rikakun.
33 Cocodrïluwanqa manam patsachö ima animalpis igualantsu,
tsë animaltaqa imatapis mana mantsanampaqmi kamarqä.
34 Mas puëdeq animal mayinkunatapis pärapunmi.
Kallpayoq chukaru animalkunapitaqa pëmi mas kallpayoq”.
42 Tsëkunata Teyta Jehovä niptinnam Jobqa kënö nirqan:
2 “Kananqa musyämi imëkapis makikillachö këkanqanta
y llapan pensanqëkita rurëta puëdinqëkita.+
3 Qamqa kënömi nirqunki: ‘¿Pitan imatapis decidinqä mana alli kanqanta nikan, y mana musyashpa parlëkan?’+
Rasuntam ninki, noqaqa mana reqinqä imëka espantëpaqkunapaqmi mana alli musyashpa parlarqö.+
4 Qamqa kënöpis nirqunkim:
‘Parlamunqäta shumaq wiyamë,
y qamta tapuptï shumaq contestamë’.+
5 Kananyaqqa qampaq parlayanqanllatam wiyarqö,
peru kananqa nawïwanmi qamta rikarqoq.
7 Jobwan Teyta Jehovä parlar ushaskirmi, Teyta Jehoväqa temanïta Elifazta nirqan:
“Qamkunaqa manam sirwimaqnï Jobnötsu noqapaq rasumpa kaqta parlayarqunki,+ tsëmi qamwan y ishkan amïguykikunawan cölerashqa këkä.+ 8 Tsëmi qanchis törukunata y qanchis carnërukunata aparkur sirwimaqnï Jobman ëwayänëki. Tsë animalkunatam noqapaq rupatsiyämunëki, y sirwimaqnï Jobmi qamkunapaq mañakamunqa.+ Sirwimaqnï Job mañakamunqanta wiyarmi, mana rasumpa kaqta parlayanqëkipitaqa rurayanqëkimannötsu castigayashqëki”.
9 Tsënam temanïta Elifaz, suhïta Bildad y naamatïta Zofarqa, Jehovä Dios mandanqannölla rurayarqan. Teyta Jehoväqa pëkunapaq Job mañakunqantam wiyarqan.
10 Amïgunkunapaq Job mañakuriptinmi,+ Teyta Jehoväqa Jobpa sufrimientunkunata ushakätsirqan,+ y unënö imëkayoq kanampaqmi yanaparqan. Teyta Jehoväqa Jobtam bendicirqan unë kapunqampita juk kuti mas kapunampaq.+ 11 Tsëpitanam llapan wawqinkuna, paninkuna y unë amïgunkunaqa Jobta watukayarqan,+ y pëwan juntum wayinchö mikuyarqan. Teyta Jehovä permitiptin imëkata pasashqa kaptinmi, Jobta llakipäyarqan* y shoqayarqan. Llapan watukaq ëwaqkunam qellëta y örupita sortijata qarayarqan.
12 Tsënömi Teyta Jehoväqa Jobta bendicirqan unë kapunqampitapis masraq kapunampaq.+ Tsënöpam Jobpaqa catorci mil üshankuna, seis mil camëllunkuna, dos mil wäkankuna y mil ashnunkuna kapurqan.+ 13 Y yapëmi qanchis ollqu tsurinkuna y kima warmi tsurinkunapis kapurqan.+ 14 Warmi tsurinkunapa jutinkunaqa, Jemimä, Quesïas y Queren-Hapucmi karqan. 15 Jobpa shumaq warmi tsurinkunanöqa, manam tsë markachö ni pï shipashpis karqantsu. Pëkunatapis turinkunatanöllam Jobqa herenciankuna igual rakipurqan.
16 Tsëpitaqa, Jobqa cientu cuarenta wata masran kawarqan, tsurinkunata, willkankunata, willkankunapa tsurinkunata y willkankunapa willkankunatapis reqirqanran. 17 Tsënö atska watapa kushishqa kawaskirmi Jobqa wanukurqan o wañukurqan.
Tsëqa capazchi, “imëka mana allikunawan sufritsishqa kaq” ninan.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
O “tsurinkuna”.
O “rikënimpita”.
O capazchi “räyu”.
Kënöpis niyanmi: laqmatsishqa.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
O “tsurinkuna”.
O “rikënimpita”.
O “reqishqankuna”.
Kënöpis niyanmi: tutapëlla.
Kënöpis niyanmi: tutapaq.
O “wanuy o wañuy”.
Kënöpis niyanmi: wajupaqkuna; ashipaqkuna.
Kënöpis niyanmi: chuchumarqampis.
O “Wanurqa”.
Kënöpis niyanmi: qayaräyan.
O “angel niraq”.
Kënöpis niyanmi: ichiskirqan.
Kënöpis niyanmi: ichirëkaqtanömi.
Hebreu idiömachöqa “Ruraqnimpita” ninmi.
O “willakoqninkunapis”.
Kënöpis niyanmi: pulillanö.
Kënöpis niyanmi: toldunömi.
Kënöpis niyanmi: tutapëchönö.
Hebreu idiömachöqa “shiminkunachö espädapita” ninmi.
O “yamëmi”.
O “limpiu kaq Dios”.
Kënöpis niyanmi: Rapipita; Jankapita.
Kënöpis niyanmi: rapirëkurmi; jankarëkurmi.
O “Sëbapita grüpu grüpu viajaqkunam”.
Kënöpis niyanmi: yaptalla.
O “imawampis trokëkuyankimanchi”.
Kënöpis niyanmi: engañäman.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
Kënöpis niyanmi: yaptalla.
Kënöpis niyanmi: poqrullanam.
Këchöqa, Jobqa Teyta Dioswanmi parlëkan.
Hebreu idiömachöqa “alli” ninmi.
O “Seolchö”. Rikäri “Bibliachö palabrakunata entiendinapaq” neqchö “Seol” neqta.
Kënöpis niyanmi: Pecäduta.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
Kënöpis niyanmi: pecädunnaq.
O “wiyashunëkipaqmi sharkamunman”.
O “juncu”.
O “Teyta Diosta mana respetaqkuna”.
Kënöpis niyanmi: aräñapa.
Hebreu idiömachöqa “pachkapa wayinnöllam” ninmi.
Kënöpis niyanmi: jawankunaqa; chapankunaqa; sipinkunaqa.
Kënöpis niyanmi: rikarqötsu.
Kënöpis niyanmi: toldunkunaqa.
O “juiciuman ëwëta munarqa”.
Kënöpis niyanmi: laqmaskatsimpis.
Tsënö nirqa, capazchi Ösa Mayor nir reqiyanqan estrëllakunapaq parlëkan.
Tsënö nirqa, capazchi Orion nir reqiyanqan estrëllakunapaq parlëkan.
Tsënö nirqa, capazchi Tauru niyanqan estrëllakunachö këkaq Plëyades nir reqiyanqampaq parlëkan.
Rahab nirqa, capazchi lamarchö mantsëpaq jatun animalpaq parlëkan.
O capazchi “Noqawan juiciuchö këkaqtaqa”.
Kënöpis niyanmi: ankupëkamë; kuyapëkamë.
O “allillaqa”.
Kënöpis niyanmi: ankanömi; pichakanömi.
Kënöpis niyanmi: Rapi; Janka.
O “jabonwan”.
Kënöpis niyanmi: paqakuptïpis; mayllakuptïpis.
O “problëmäkunachö yanapayämëta”.
Kënöpis niyanmi: pecädu.
O “kawëkaqta katsimarqunki”.
Kënöpis niyanmi: pecädutapis.
Kënöpis niyanmi: achkurkamanki.
Kënöpis niyanmi: tutapaq.
Kënöpis niyanmi: tutapëllam.
O “Seolpita”. Rikäri “Bibliachö palabrakunata entiendinapaq” neqchö “Seol” neqta.
O “chukaru ashnu nunanö yuriptinran”.
Kënöpis niyanmi: joqarkur.
Kënöpis niyanmi: tolduyki.
O “chakinkuna resbalaqllata”.
Kënöpis niyanmi: toldunkunachömi.
O capazchi “parlapë”.
Kënöpis niyanmi: laqmatsinqantaqa.
O “imannaq kayänanta”.
Kënöpis niyanmi: tutapëchönö.
Kënöpis niyanmi: tutapaptinmi.
O “mana respetaqkunaqa”.
Kënöpis niyanmi: illarinäpaq; pakakunäpaq.
Kënöpis niyanmi: pecädü.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
O “cëpumanmi”.
O “kanitsirqunki”.
Kënöpis niyanmi: pulilla.
Hebreu idiömachöqa “pëqa” ninmi. Tsënö nirqa, capazchi Jobpaq parlëkan.
O capazchi “roqushqa karin”.
Kënöpis niyanmi: pecäduyoq.
Kënöpis niyanmi: Jawan; Chapan; Sipin.
Kënöpis niyanmi: riukunapis.
O “Seolman”. Rikäri “Bibliachö palabrakunata entiendinapaq” neqchö “Seol” neqta.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
Kënöpis niyanmi: qochpakar.
O “inti o rupay yarqamunan lädupita shamoq vientuwantsuraq pachanta juntatsinqa”.
Kënöpis niyanmi: Pecäduta.
Kënöpis niyanmi: tutapëkaqpita.
Kënöpis niyanmi: tutapëkaq.
O “Diospita mas puëdeq kanqantam pensan”.
Kënöpis niyanmi: werayashqam.
Kënöpis niyanmi: tutapëkaqpita.
O “Teyta Diosta mana respetaqkunaqa”.
Kënöpis niyanmi: toldunkunataqa.
O “noqawan juntaraqkunatam”.
Tsënö nirqa, Diospaqmi parlëkan.
Kënöpis niyanmi: achkumaq.
Kënöpis niyanmi: ankupämashpam; kuyapämashpam.
O “nawïpis wanuytanam rikëkan”.
O “rikarëkä”.
O “Teyta Diosta mana respetaq nunapa culpanmi”.
Kënöpis niyanmi: pecädunnaq.
Kënöpis niyanmi: tutapëkan.
O “Seolman”. Rikäri “Bibliachö palabrakunata entiendinapaq” neqchö “Seol” neqta.
Kënöpis niyanmi: tutapëkaq.
O “sepultüratam”.
O “Seolchömi”. Rikäri “Bibliachö palabrakunata entiendinapaq” neqchö “Seol” neqta.
Tsënö nirqa, capazchi Jobpaq y pënö nunakunapaq parlëkan.
O capazchi “mana limpiu”.
Kënöpis niyanmi: Toldunchö.
Kënöpis niyanmi: witsumpita.
Kënöpis niyanmi: achkunqa.
Kënöpis niyanmi: Achkuyänampaqmi.
Kënöpis niyanmi: Toldunchö.
O “mantsanëpaq gobernaqman ëwanampaq obligayan”.
Kënöpis niyanmi: toldunchö.
Kënöpis niyanmi: jawannömi; chapannömi; sipinnömi.
Kënöpis niyanmi: tutapëman.
O “forastërunö kawanqan sitiuchöpis”.
Hebreu idiömachöqa “mana allita ruraqkunapa carpankuna” ninmi.
Hebreu idiömachöqa “Diosta mana reqeqkuna kawayanqan sitiuta” ninmi.
Kënöpis niyanmi: llapitsimaq.
O “insultayämarqunki”.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
Kënöpis niyanmi: achkumashqa.
Kënöpis niyanmi: tutapätsishqam.
Hebreu idiömachöqa “peqächö o umächö corönatam apakushqa” ninmi.
Kënöpis niyanmi: toldü.
O “kastäkunapis”.
Kënöpis niyanmi: ankupëkamänampaq; kuyapëkamänampaq.
Kënöpis niyanmi: ichirkuptïpis.
Hebreu idiömachöqa “makinwan yatëkaman” ninmi.
Kënöpis niyanmi: ankupëkayämë; kuyapëkayämë.
O “yapë rantimaqnï”.
Kënöpis niyanmi: ichirkamunqa.
O “Adan patsachö kamashqa kanqampitam”.
O “Teyta Diosta mana respetaqkuna”.
O “cobrapa”.
O “cobrapa”.
O “vïboram”.
Hebreu idiömachöqa “ñoqtarmi o ultarmi” ninmi.
Hebreu idiömachöqa “Pëqa” ninmi.
Hebreu idiömachöqa “ayaqnimpitam” ninmi.
Kënöpis niyanmi: toldunchö.
Hebreu idiömachöqa “Pë” ninmi.
O “puëdeq”.
O “caramïlluta”.
O “Seol”. Rikäri “Bibliachö palabrakunata entiendinapaq” neqta.
Kënöpis niyanmi: wajupäyämëtsu; qallapäyämëtsu.
Kënöpis niyanmi: wañushqa.
Kënöpis niyanmi: wera weraraq.
Kënöpis niyanmi: toldun.
Hebreu idiömachöqa “pampachö kurpakunapis pëpaqqa mishkinqam” ninmi.
Kënöpis niyanmi: Yaptam.
Kënöpis niyanmi: tutapëchönö.
Kënöpis niyanmi: riu.
Kënöpis niyanmi: wajupäyämëtsu; qallapäyämëtsu.
Kënöpis niyanmi: tutapëpis.
Kënöpis niyanmi: jankatmi.
O capazchi “aceitita rurëkäyan”.
O “manam pitapis culpantsu”.
Kënöpis niyanmi: tutapëpa.
Kënöpis niyanmi: tutapärin.
Kënöpis niyanmi: rapi; janka.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
O “Seolchö”. Rikäri “Bibliachö palabrakunata entiendinapaq” neqchö “Seol” neqta.
Tsënö nirqa, capazchi angelkunapaq, intipaq o rupaypaq, killapaq y estrëllakunapaq parlëkan.
O “limpiu”.
O “Seolpis”. Rikäri “Bibliachö palabrakunata entiendinapaq” neqchö “Seol” neqta.
O “Abadonpis”.
Kënöpis niyanmi: tutapëtam.
Hebreu idiömachöqa “Rahabtapis” ninmi.
O “Vientuykatsiptinllam”.
Kënöpis niyanmi: lluchu.
Hebreu idiömachöqa “shonqü” ninmi.
O “condenamanqatsu”.
O “pëta mana respetaqkunapaq”.
Kënöpis niyanmi: pecädunnaq.
Kënöpis niyanmi: pulillapa.
Kënöpis niyanmi: ankupar; kuyapar.
O capazchi “waqtanchö taqllaparnin pëpita burlakuyanqa, y këkanqan sitiupitam wichyapäyanqa”.
Kënöpis niyanmi: tutapëkaq.
Kënöpis niyanmi: warkakëkur.
Tsënö nirqa, capazchi mïnakunachö rurayanqampaq parlëkan.
Kënöpis niyanmi: päreq; vuëlaq.
Kënöpis niyanmi: qopinchö.
Hebreu idiömachöqa “ëka lasänampaq kaqta” ninmi.
O “yanapamaqkunapis”.
Kënöpis niyanmi: ichirëkar.
O “Arëna mëtsika kanqannö atska wata kawaskirmi”.
Kënöpis niyanmi: jawäkunapis; chapäkunapis; sipïkunapis.
Kënöpis niyanmi: shullapis; shushalpis; shushapis.
O “imëpis flëchëkäshaqllam”.
Kënöpis niyanmi: jawantam; chapantam; sipintam.
O capazchi “mana pillapis yanapaptinmi”.
Kënöpis niyanmi: Laqmashqa.
Tsënö nirqa, capazchi qarampaq parlëkan.
Kënöpis niyanmi: tutapëlla.
O capazchi “fiebriwanmi”.
Hebreu idiömachöqa “virgen warmi” ninmi.
O capazchi “mana rasumpa kaqta parlaqkunawan purirqötsu”.
O “alli kaq balanzawan pesarqa”.
O “alli nänipita yarqukurishqa kaptï”.
O “makïkunata rakchatashqa o iskatashqa kaptïqa”.
O “noqapita yureqkuna ushakätsishqa kayätsun”.
Kënöpis niyanmi: necesitäyanqanchö.
Hebreu idiömachöqa “bendiciyämashqa” ninmi.
O capazchi “yanapamaqkunawan këkarnin”.
Kënöpis niyanmi: kukushnïpita.
Kënöpis niyanmi: ichirämantsu.
Kënöpis niyanmi: pecädutaqa.
Kënöpis niyanmi: toldüchö.
Hebreu idiömachöqa “mana alli ruranqäta röpäpa bolsikunman winarqö” ninmi.
Kënöpis niyanmi: toldü.
O “këchömi firmä nïmanchi”.
O “kikimpa rikënimpaq culpannaq kanqanta nishqa kaptinmi”.
O “Jobta corregita puëdiyarqunkitsu”.
Kënöpis niyanmi: pecädunnaqmi.
O “cëpumanmi”.
Kënöpis niyanmi: jatashqa.
O “peqankunaman o umankunaman churan”.
O “angelkunapita”.
Kënöpis niyanmi: ankuparmi; kuyaparmi.
O “mas alliraq”.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
O capazchi “tsëqa manam imachöpis yanapamashqatsu”.
O “sepultürapita”.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
O “alli juiciuyoq nunakuna”.
O “autoridätapis o mana autoridätapis”.
Kënöpis niyanmi: tutapëchö.
O “manam Teyta Diospa rikënimpita qeshpita puëdiyantsu”.
Kënöpis niyanmi: necesitantsu.
O “Mana respetaqkunaqa”.
O “Imatapis alli entiendeq”.
Kënöpis niyanmi: Pecäduta.
Kënöpis niyanmi: acusan.
Tsënö nirqa, capazchi Teyta Diospaq parlëkan.
Kënöpis niyanmi: Pecäduta.
Kënöpis niyanmi: Pecäduta.
Kënöpis niyanmi: päreq; vuëlaq.
Kënöpis niyanmi: yaptalla.
Kënöpis niyanmi: yaptallam.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
O “Teyta Diosta mana respetaqkunaqa”.
O “oqllanakoq”.
O “ima”.
Kënöpis niyanmi: tipulyar.
Kënöpis niyanmi: Rapitam; Jankatam.
Kënöpis niyanmi: qacëta.
Kënöpis niyanmi: rapipis; jankapis.
Kënöpis niyanmi: chilapyätsinqanta.
Kënöpis niyanmi: tutapëchönö.
O “inti o rupay aktsinqanta”.
O “angelkuna”.
Tsënö nirqa, hebreu idiömachöqa angelkunapaqmi parlëkan.
O “pañalwannö wankurqä”.
Kënöpis niyanmi: tutapaq.
Kënöpis niyanmi: tutapë.
Kënöpis niyanmi: rapi; janka.
O capazchi “räyumunqanta”.
Kënöpis niyanmi: shullaqa; shushalqa; shushaqa.
Kënöpis niyanmi: rapipa; jankapa.
Kënöpis niyanmi: rapita; jankata.
Tsënö nirqa, capazchi Tauru niyanqan grüpu estrëllakunachö këkaq Plëyades nir reqiyanqampaq parlëkan.
Tsënö nirqa, capazchi Orion nir reqiyanqan estrëllakunapaq parlëkan.
Tsënö nirqa, capazchi Ösa Mayor nir reqiyanqan estrëllakunapaq parlëkan.
O “Diospa autoridäninwan”.
O capazchi “nunata”.
Kënöpis niyanmi: achkuyta.
Kënöpis niyanmi: wiñayan.
O “onagruta”.
Kënöpis niyanmi: jarutsinki.
Kënöpis niyanmi: yaptalla.
Kënöpis niyanmi: churqapitanö.
O “Wijijinqanqa”.
Kënöpis niyanmi: ichirëkar.
O “wijijinraqmi”.
Kënöpis niyanmi: ankaqa; pichakaqa.
Kënöpis niyanmi: pärir; vuëlar.
Kënöpis niyanmi: Ankaqa; Pichakaqa.
Kënöpis niyanmi: Ankaqa; Pichakaqa.
Hebreu idiömachöqa “Ruraqninllam” ninmi.
O “älamu plantakunam”.
Kënöpis niyanmi: Riu.
Kënöpis niyanmi: achkuyta.
Kënöpis niyanmi: achkuyta.
Hebreu idiömachöqa “kashawan” ninmi.
Kënöpis niyanmi: aqlimpita; kachillwampita.
Kënöpis niyanmi: achkuyta.
Kënöpis niyanmi: Chankiswan.
Arponqa lanza niraqmi, tsëwanmi jatusaq pescädukunata tsariyaq.
Kënöpis niyanmi: yaptallam.
O “ishkirinkiman”.
Kënöpis niyanmi: qopinchö.
O “Qaqarëkaq”.
Kënöpis niyanmi: leqitapa.
Kënöpis niyanmi: timpuykaq.
Kënöpis niyanmi: ankupäyarqan; kuyapäyarqan.