Unë imanö kanqantsik
Alläpa necesitäyanqan tiempochömi yarqamurqan
“DRAMA de la Creación” nishqanta rikärirmi, atskaq nunakuna, “¡mana qonqëpaq!” niyarqan, porque más necesitäyanqan tiempochömi yarqamurqan y rikaq nunakunaqa manam qonqëta puëdiyarqantsu. Jinamampis, Euröpachö täraq Diospa sirweqninkunata Hitler manaraq qatikachanqan witsanmi tsë drämaqa mëtsikaq nunakuna Jehoväta reqiyänampaq yanapakurqan. Pero ¿imataq karqan “Drama de la Creación” nishqanqa?
Schöpfung (La Creación) nishqan libropitam mushoq pelïculapa tïtulonta churayarqan
Brooklyn (Nueva York) markachömi Jehoväpa testïgonkunapa principal oficïnankuna karqan, y 1914 watachömi punta kaq “Foto-Drama de la Creación” nishqanta jorqayämurqan. Tsë “Foto-Drama de la Creación” nishqanqa karqan, juk jatun pantällapa tukï colorchö fötokunata rikätsikamoq pelïculam, jina müsicampis wiyakaqmi, y puwaq hörakunaran llapanta rikar ushayaq. Atska millón nunakunam entero Patsachö rikäyarqan. Jina tsë watallachömi, menos tiempolla duraq “Drama Eureka” nishqanta jorqayämurqan. Pero 1920 watakunapaqqa, tsë fötokuna, pelïculakuna y tsëta rikätsikoq mäquinankunaqa gastakashqanam karqan. Tsënö kaptimpis, nunakunaqa “Foto-Drama” nishqanta alläpam rikëta munayaq. Tsëmi Alemania nacionpa Ludwigsburg markanchö nunakuna kënö nir tapukuyaq: “¿Imëtaq yapë rikätsikayämunki ‘Foto-Drama’ pelïculata?”. Tsënö kaptinmi, imata karpis rurananqa precisarqan.
Tsënö mañakuyanqanta cuentaman churarmi, Alemania nacionpa Magdeburgo nishqan markachö këkaq Betelpa representantenkunaqa, noticia asuntokunata rikaq París nacionchö këkaq emprësapita y Leipzig y Dresde nishqan markachö këkaq emprësakunapita necesitäyan cösaskunata rantiyarqan. Y tsë rantiyanqankunamannam “Foto-Drama” nishqanchö utilizakanqan alliraq këkaq fötokunata yapayarqan.
Müsicata toquëta alli yachaq Erich Frost wawqinam pelïculawan y fötokunawan junto música yarqunampaq müsicata patsätsirqan. Tsë pelïculachö parlayämunqan willakïkunaqa, La Creación nishqan libropitam jorqakashqa karqan, tsëmi tsë “Foto-Drama” nishqan altsapashqa yarqamoq pelïculataqa, “Drama de la Creación” nishpana jutin churayarqan.
Tsë altsapashqa pelïculapis punta kaq fotodrämanömi puwaq hörakuna duraq y rikëta ushayänampaqqa atska paqaskunaparan pasatsiyaq. Diosnintsik tukïkunata kamanqan junaqkunapita willakïkunam yarqamoq, Biblia willakunqampita y Biblia willakunqan rasumpa kanqanta rikätsikoq juk pruëbakunapis yarqamoqmi, jina nunakunata mana alli religionkuna imanö engañanqantam claro rikätsikamoq. Tsë pelïculataqa rikätsikuyarqan Alemania, Austria, Luxemburgo y Suiza nacionkunachö y alemán idiömata parlaq más nunakuna kayanqan markakunachömi.
Erich Frost y “Drama de la Creación” müsicampa nötankuna
Erich Frost wawqim kënö nin: “Tsë drämata rikätsikurninqa, jamë hörachö, librokunata y follëtokunata asientokunapa ëwar munatsikayämunampaqmi yanaqïkunata y música tocaqkunatam animaq kä. Tsënö rurarninmi, wayin wayin ëwayanqäpitapis más publicacionkunata dejayaq kayä”. Johannes Rauthe wawqinam patsätsirqan Polonia nacionchö (kananqa República Chëcam jutin) tsë pelïculata rikätsikunampaq, y yarpanmi pelïculata rikäkoq ëwaqkuna wayinkunaman visitayänanta munar direccionninkunata qoyanqanta. Tsënöpam mëtsika revisïtakunata tariyarqan.
1930 wata witsankunaqa “Drama de la Creación” nishqanta rikäkoqkunaqa localmampis pasëpam juntayaq, llapan nunakunam Jehoväpa testïgonkunapita parlayaq. 1933 watapaqqa, “Drama de la Creación” nishqanta casi juk millón nunakunam Alemaniachö rikashqa kayarqan. Käthe Kraussmi kënö willakun: “Pitsqan junaqkuna drämata rikäyänärëkurmi 10 kilömetrosta chakipa ëwayaq kayä y kutiyämoq kayä. Montekuna rurimpa, jirkakunapa y mayu kuchunkunapam ëwayaq kayä”. Y Else Billharznam kënö nin: “Rasun kaqta kuyanäpaqmi ‘Drama de la Creación’ nishqan película alläpa yanapamarqan”.
Alfred Almendinger wawqim willakun, mamänin “alläpa kushikurnin juk Bibliata rantirirnin tsëchö purgatorio palabrata” ashinqanta, y mana tarirninna iglesianta dejarir bautizakurinqanta. Erich Frost wawqinam, “‘Drama de la Creación’ nishqampa yanapakïninwan mëtsikaq nunakuna rasumpa kaqta reqiyanqanta” willakun (3 Juan 1-3).
Tsë pelïculawan nunakuna pasëpa yachakïkäyanqan witsanmi, imëka yana pukutënö Euröpachö Hitler patsätsinqan nacizmo yuriramurqan. 1933 wata qallanankunam, Alemaniachö Jehoväpa testïgonkunapa rurëninkunata pasëpa prohibiriyarqan. Tsë watapita patsëmi, 1945 watachö Ishkë Kaq Guërrapa ushëninyaq Euröpachö Jehoväpa sirweqninkunataqa imëka wanutsikoqkunatanö pasëpa qatikachäyarqan. Erich Frost wawqim puwaq watapa carcelchö karqan y libre yarqaramurmi Alemania nacionpa Wiesbaden markachö këkaq sucursalchö trabajarqan. Tsë “Drama de la Creación” nishqan pelïculaqa alläpa necesitäyanqan tiempochömi yarqamurqan. Mëtsikaq cristiänokunatam yanaparqan Ishkë Kaq Guerra witsanchö alli tsarakuyänampaq. (Alemaniachö unë imanö kanqantsik.)