¿Wanushqakuna kawariyämunqatsuraq?
Unëmi Job shutiyoq nuna, “huk nuna wanurqa, ¿yapë kawarimunmantsuraq?” nir tapukurqan (Job 14:14). Itsa qampis tsënö tapukushqanki. Pero ¿ima ninkimantaq kuyashqëkikuna kawariyämuptin, kë Patsachö pëkunawan shumaq kawakunëkipaq kaqta musyarnin?
Diosnintsikmi Bibliachö kënö awnimantsik: “Wanushqa kaqnikikunam kawariyämunqa. [...] Sharkayämunqa”. Y këtapis ninmi: “Patsachöqa alli nunakunallam täräyanqa, y mana wanushpam tsëchö kawayanqa” (Isaías 26:19; Salmo 37:29).
Kë awnikunqankunaman markäkunapaq o yärakunapäga, kë tapukïkunapa respuestantaran musyëta wanantsik: ¿Imanirtaq nuna wanun? ¿Mëchötaq wanushqakuna këkäyan? Y, ¿imanirtaq kawariyämunampaq kaqman markäkushwan?
¿Imanirtaq wanuntsik y wanurishqa imataq pasamantsik?
Bibliaqa willakun Diosnintsik nunakunata mana wanuyänampaq kamanqantam. Pëqa puntata kamarqan Adantawan Ëvatam, Edén shutiyoq shumaq huertamanmi churarqan, y mirarnin hinantin Patsata huntar huk paraïsoman tikratsiyänantam munarqan. Mandanqanta mana wiyakurllam wanuyänan karqan (Génesis 1:28; 2:15-17).
Adanwan Ëvaqa Diosnintsikpa alli këninta manam cuentapaq churayarqantsu, tsëmi castïgota chaskiyarqan. Diosmi Adanta nirqan: ‘Patsamanmi kutinki, tsëpita rurashqa karnin. Allpam kanki, y allpamanmi yapë kutinki’ (Génesis 3:19). Diosnintsik manaraq kamaptinqa, Adanqa manam karqanraqtsu, allpallam karqan. Y hutsata ruranqanrëkurmi, Dios ninqannö wanurirnin yapë allpa këman kutirirqan.
Tsëmi wanoq kaqqa limpu ushakärin. Bibliam kënö nin: “Jutsapa pägunqa waniymi, Dyospa qareyninqa wiñey kaweymi” (Romanos 6:23, Mushoq Testamentu Kechwachow). Hina wanushqakuna imatapis manana mäkuyanqantam rikätsimantsik kënö nir: “Kawëkaqkunaqa musyayanmi wanuyänampaq kaqta; pero wanushqakunaqa mananam imatapis mäkuyannatsu” (Eclesiastés 9:5). Hinamampis, wanoqkunapaqmi kënö willamantsik: “Espïritun yarquriptinmi allpaman kutirin, tsë hunaqmi llapan pensëninkuna ushakärin” (Salmo 146:3, 4).
Pero Adanwan Ëvalla Dios mandanqanta mana wiyakur Edenchö hutsata rurayashqa këkäyaptinqa, ¿imanirtaq wanuntsik? Hutsayoq Adanpita yurishqa karninmi, tsëmi herencia cuentata hutsata y wanïta Adanpita chaskishqantsik. Tsënö kanqantam Biblia kënö willakun: “Adanmi jutsata rurecorqan, y tsenopam jutsa rure qallecorqan. Tserecurmi wani shamorqan. Tsemi que munducho llapan nunacuna jutsata rurarnin, wanuyan” (Romanos 5:12; Job 14:4).
Tsënö kaptimpis itsa kënö tapukuyanman: ‘¿Manaku nunapa mana wanoq alman kan, y nuna wanuriptinqa tsë alman kawëkanlla?’ nir. Atskaq nunakunam kë creenciata yachatsikuyashqa, y wanï huk kawëman apakunqantapis niyanmi. Pero Bibliachöqa manam tsënötsu yachatsikun. Antis, kikiki alma kanqëkitam yachatsikun, llapan pensënikiwan y cuerpïkiwan (Génesis 2:7; Jeremías 2:34; Proverbios 2:10). Hina Bibliaqa kënömi nin: “Hutsa ruraq almaqa... kikinmi wanunqa” (Ezequiel 18:4). Bibliaqa, manam ni huk kutillapis nunapa mana wanoq alman kanqanta ni wanuriptin kawëkanqanta yachatsikuntsu.
¿Imanötaq wanushqakuna yapë kawariyämunman?
Adanwan Eva hutsaman ishkiriyashqanllachömi, Diosnintsik willakurqan wanushqakunata kawaritsimunampaq kaqta. Tsëmi Biblia kënö willamantsik: “Abrahamqa musyarqanmi Diosnintsic poderyoq car [tsurin Isaacta] cawaritsi[munanta]” (Hebreus 11:17-19). Abrahanpa markäkïninqa manam llutallatsu karqan. ¿Imanir? Bibliam Alläpa Puëdeq Diospaq kënö nin: “Diosqa [manam] wanushqacunapa Diosnintsu; sinoqa cawecaqcunapam, porqui pepaqqa llapanpis cawecayanmi” (Lucas 20:37, 38).
Awmi, Alläpa Puëdeq Diosqa manam pë akranqankunata kawaritsïllatatsu puëden, sinöqa alläpam munëkun kawaritsimïta. Tsëmi Jesucristu kënö nirqan: “Tse nishqäcunata ama espantacuyëtsu, porqui chämonqam junaqcuna parlashqäcunata wanushqacuna wiyarirnin, cawariyämunan” (Juan 5:28, 29; Hechos 24:15).
Tsëta parlarirllanam, Jesus rikärirqan Israelchö Nain markapita huk ayata horqëkäyämoqta. Tsë ayaqa karqan huk viuda warmipa hapallan ollqu wambranmi. Tsë viudata alläpa waqaqta y llakishqata rikarmi, Jesuspis llakikurqan, y ayaman witïkurmi kënö nirirqan: “Jobin, qamtam neq: Sharquï”. Jövennam sharkurirqan, y Jesusnam mamanta entreguëkurqan (Lucas 7:11-17).
Viudapa wambran kawaririptin nunakuna espantakuyanqannöllam, Jairopa wayinchöpis nunakuna espantakuyarqan. Chunka ishkë watayoq wambranmi wanushqa kanaq. Tsënam Jairopa wayinman Jesus chärir, aya sutarëkanqanman yëkurir, “wamra, sharcamï” nirqan. ¡Y wambranam sharkaramurqan! (Lucas 8:40-56.)
Tsëpitanam Jesuspa amïgon Lazaru wanurirqan. Läzarupa wayinman Jesus chänampaqqa chusku hunaqnam wanushqa karqan. Alläpa llakishqa karnimpis, Läzarupa panin Martaqa wanushqakuna kawariyämunanman markäkurmi kënö nirqan: “Aumi, musyämi. Llapan wanushqacuna cawarimunan junaqcho turillä cawarimunanta”. Pero Jesusqa, Lazaru pamparanqanman ëwëkurmi tsapäyanqan rumita horqaratsirnin sinchipa kënö nirqan: “¡Lazaru, yarqamï!”. ¡Y Läzaruqa yarqaramurqanmi! (Juan 11:11-44.)
Këman yarpäri: ¿Imanöraq Lazaru këkarqan chusku hunaq wanushqa kanqanchö? Pëqa manam willakurqantsu ciëlochö ni infiernochö kanqanta, tsëkunachö kashqa karqa willakunmanchi karqan. Läzaruqa manam ni imatapis musyarqantsu, Jesus mana kawaritsimuptinqa, tsënöllam kakunman karqan ‘llapan wanushqacuna cawariyämunan junaqyaq’.
Jesus kawaritsinqan nunakunaqa tiempowan wanuyarqanmi. Pero kë ruranqanwanqa Jesus rikätsikushqa, Diospa kallpanwan wanushqakunata kawaritsimunampaq kaqtam. Awmi, tsë milagrokunawanmi rikätsikurqan Diospa Gobiernon kë Patsata gobernamuptin imanöpis kanampaq kaqta.
Kuyanqantsik wanuriptin
Kuyanqantsikkuna wanuriptin kawarimunanman markäkurpis, alläpam llakikuntsik. Abrahanpis markäkurqanmi warmin kawarimunanman, tsënö karpis “Särapaq alläpa llakir[mi] waqarqan” (Génesis 23:2). Y Jesusqa, ¿imanötaq sientekurqan Lazaru wanuriptin? ‘Allapa llaquirmi shonquncho nanatsicurqan’, y ‘waqarqanmi’ (Juan 11:33, 35). Tsëmi, kuyanqantsik wanuptin waqëqa penqakïpaqtsu, ni waqallïshu këtsu kanman.
Huk wambra wanuriptimpis alläpa llakikïpaqmi, y mamampaqnäqa masraqmi. Tsëmi Bibliachöpis willakun huk mama alläpa llakikunqanta (2 Reyes 4:27). Tsënöllam teytakunapis llakikuyan. Davidmi tsurin Absalón wanuriptin kënö nir llakikurqan: “Noqa, noqa wanukulläman karqan qampa rantiki” (2 Samuel 18:33).
Tsënö kaptimpis, kawarimunanman creirqa manam alläpaqa llakikunkimantsu. Bibliam kënö nimantsik: “Wanupucurnin, ama llaquiyanquitsu Diosman mana marcäcoq nunacunanoqa” (1 Tesalonicenses 4:13). Tsëpa rantinqa Diosnintsikmanmi más mañakunëki, y Biblia ninqannömi “kikin yanapashunki” (Salmo 55:22).
Kë tratädochö Escrituras Hebreaspita textokunaqa, Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras (con referencias) nishqampitam. Y huk Bibliapa shutin mana yuriptinqa Escrituras Griegaspita textokunaqa, Teyta Diospa Mushoq Testamentun Bibliapitam.