Kapoqyoq nuna y Läzaru

Kayäpunqankunata imanö utilizäyänampaqmi qateqninkunata Jesus consejashqa karqan. Peru yachatsikunqantaqa wakin fariseukunapis wiyashqam kayarqan, y tsënö consejakunqantaqa wiyakuyänanmi karqan, porqui alläpam qellëyoq këta gustayaq. Peru Jesus yachatsikunqanta wiyarqa ‘despreciarmi rikapäyarqan’ (Lücas 15:2; 16:13, 14).

Peru Jesusqa mana mantsashpam kënö nirqan: “Qamkunam nunakunapa nöpanchö alli kaqta ruraq kayanqëkita rikätsikoqkuna kayanki, peru Diosqa shonqïkikunata reqinmi. Porqui nunakuna precisaqpaq churayanqanqa, Diospa rikënimpaqqa melanëpaqmi” (Lücas 16:15).

Mëtsika watakunapam, nunakunaqa fariseukunata alläpa precisaqpaq churashqa kayarqan, peru tsëpita patsëqa manam tsënönatsu kanan karqan. Kapoqyoq kar, y polïtica y religion asuntukunachö karnin precisaqpaq churashqa nunakunaqa, penqakatsishqam kayanqa. Peru Diospita mas yachakïta wanayanqanta cuentata qokoqkunam, precisaqpaq churashqa kayanqa. Tsëkuna cambianampaq kaqta parlarmi, Jesusqa kënö nirqan:

“Ley y Diospa Willakoqninkuna Qellqayanqanqa, Juanpa tiempunyaqmi willakushqa karqan. Tsëpita patsëmi alli willakïkunatanö Diospa Gobiernunta musyatsikïkäyan, y tukïläya nunakunam tsëman yëkuyänampaq llapan puëdiyanqanmannö kallpachakuyan. Rasumpa kaqchöqa, mas fäcilmi kanman ciëlupis y patsapis ushakärinan, Leypa juk letrampa juk kuchunllapis mana cumplikar quedarinampitaqa” (Lücas 3:18; 16:16, 17). Jesus tsënö ninqanqa, ¿imanötaq llapampis cambianampaq kaqta rikätsikurqan?

Pushakoq religiösukunaqa Moises qellqanqan Leyta cäsukuyanqantam niyaq. Jerusalenchö juk wisku nunata kachakäratsiptinmi, kënö niyarqan: “Noqakunaqa Moisespa qateqninmi kayä. Noqakunaqa musyayämi Diosqa Moisesta parlapanqanta” (Juan 9:13, 28, 29). Moises qellqanqan Leyqa yanapakurqan humildi nunakunata Diospa Akrashqan Jesus kanqanta musyayänampaqmi. Y Bautizakoq Juanmi, Diospa Achkasnin Jesus kanqanta musyatsikurqan (Juan 1:29-34). Juan yachatsikur qallanqampitam, humildi kaq judïukunaqa y masqa waktsa kaqkuna, ‘Diospa Gobiernumpita’ wiyashqa kayarqan. Awmi, Diospa Gobiernun mandakamunanta munaqkuna y tsëchö bendicionkunata chaskita munaqkunapaqqa ‘alli willakïkunam’ kan.

Moises qellqanqan Leyqa Diospa Akrashqanman judïukunata pushashqanam karqan. Y ichikllachönam ushakärinan karqan. Këllata rikärishun, Leyqa permiteq imallapis kariptin nunakuna divorciakuyänampaqmi, peru Jesusqa kënömi nirqan: “Pipis warmimpita divorciakurir jukwan casakoqqa, mana majanwan oqllanakïmanmi ishkin, y qowampita divorciakushqa warmiwan pipis casakoqqa, mana majanwan oqllanakïmanmi ishkin” (Lücas 16:18). Tsënö ninqanqa fariseukunata alläpam piñatsirqan.

Tsëpitanam, alläpa precisaq cambiu pasëkanqanta rikätsikunampaq juk igualatsikïta Jesus churarqan. Ishkë nunakunapaqmi parlarqan y kawëninkuna chipyëpa imanö cambianqantam rikätsikurqan. Tsëtaqa qellëta kuyaq y nunakuna alabayänanta gustaq fariseukunapis wiyayarqanmi. Rikärishun.

Jesusmi kënö willakurqan: “Juk nunam kapoqyoq karqan y granäti röpawan y lïnupita rurashqa röpawanmi vistikoq, y waran waranmi imëka jananchö kushishqa kawakoq. Peru punkun kaqmanmi limushna mañakoq qeri ushashqa Läzaru jutiyoq nunata churayaq, y alläpam munëkoq tsë kapoqyoq nunapa mësampita shikwaqkunallatapis mikïta. Awmi, hasta allqukuna shamïkurmi qerinkunata laqwayäpoq” (Lücas 16:19-21).

Qellëta kuyaq fariseukunam kapoqyoq nunanöqa kayarqan. Jina tsë pushakoq religiösukunataqa, chaniyoq y alläpa shumaq röpakunawan vistikïmi gustayaq. Cargukunayoq kar y Diosta mas sirwita puëdirmi, mëtsika cösaskunayoq mana karpis pëkunaqa rïcu cuenta kayaq. Tsënö kayanqanta rikätsikunampaqmi, reykuna vistikuyanqan granäti colorwan vistishqa nunatawan Jesus igualatsirqan. Jina tsë nuna yulaq lïnu röpayoq kanqanqa rikätsikun, fariseukuna jutsannaq kayanqanta niyanqantam (Daniel 5:7).

¿Imanötaq tsë pushakoq religiösukuna wakin nunakunata y waktsa kaqkunata rikäyaq? Leyta mana reqiyanqanta ni yachakuyänampaqnö mana kayanqanta nirmi, alläpa despreciarnin ‛am ha’árets, o allpa nunakuna nir reqiyaq (Juan 7:49). Tsëqa igualarqan “limushna mañakoq qeri ushashqa Läzaru” nunawanmi, pëmi alläpa mallaqar kapoqyoq nunapa mësampita shikwaqllatapis mikïta munaq. Wakin nunakuna imëka “qeri ushashqa” Läzarunö Diospa kaqchö qeshyëkaq cuenta kayaptinmi, fariseukunaqa despreciayaq.

Mëtsika tiempupa alläpa llakikïpaq tsënö kashqa kaptimpis, kapoqyoq nunanö kaqkunapa y Läzarunö kaqkunapa kawëninkuna chipyëpa cambianampaq tiempuna kanqantaqa Jesusqa musyarqanmi.

KAPOQYOQ NUNAPA Y LÄZARUPA KAWËNINKUNA CAMBIARIN

Tsë ishkan nunakunapa kawëninkuna chipyëpa cambiarinqantam Jesusqa kënö willakurqan: “Tiempu pasariptin tsë limushna mañakoq nunaqa wanukurqan, y angelkunam Abrahanpa lädunman apakuyarqan. Jina tsënöllam kapoqyoq nunapis wanukurqan, y pampashqa karqan. Y Sepultürachö këkarmi, sufrikarnin witsëpa rikëkurqan, y karupitam Abrahanta y lädunchö Läzaru këkaqta rikëkurqan” (Lücas 16:22, 23).

Jesusta wiyaqkunaqa musyayaqmi Abrahanqa unëna wanukushqa kanqanta y pamparëkanqanta. Bibliaqa cläru rikätsikun, pipis Sepultürachö pamparëkaqqa, rikëta ni parlëta manana puëdinqanta, y Abrahanpis tsënöllam këkarqan (Eclesiastes 9:5, 10). Tsëqa, ¿imatataq tsë pushakoq religiösukuna tsë willakïpita entiendiyarqan? ¿Imatataq pushakoq religiösukunata y wakin nunakunata Jesus entiendikätsirqan?

Jesusqa llapan cambianampaq kaqtam kënö nirqan: “Ley y Diospa Willakoqninkuna Qellqayanqanqa, Juanpa tiempunyaqmi willakushqa karqan. Tsëpita patsëmi alli willakïkunatanö Diospa Gobiernunta musyatsikïkäyan”. Awmi, Bautizakoq Juan y Jesucristu willakuyanqanwanmi, Läzaruwan kapoqyoq nunaqa wanureq cuenta kayarqan, juk parlakïchöqa, kawëninkunam cambiarirqan y Diospa rikëninchöqa jukläyanam kayarqan.

Mëtsika watakunapam humildi kaqkuna y waktsa nunakunaqa Diospa kaqchö jaqirishqa cuenta kayarqan. Peru tsëpitaqa, Diospa Gobiernumpita willakïta Bautizakoq Juan y tsëpitana Jesus willakuyanqanta wiyakuyaptinmi, yanapakïta chaskiyarqan. Tsë witsanyaqqa, pushakoq religiösukunapa ‘mësampita shikwaqkunata’ mikoq cuentallam Diospa kaqchö këkäyarqan. Peru tsëpita patsëqa, pacha junta mikoqnömi Diospa precisaq yachatsikïninkunapita yachakïkäyarqan, y masqa yachatsikurnin Jesus entienditsikïkanqampitam. Tsënöpam Jehoväpa rikëninchöqa, mas precisaq sitiuchönöna këkäyarqan.

Pushakoq religiösukunaqa Diospa Gobiernumpita Juan willakunqanta, y tsëpitana entëru Israelchö Jesus willakïkanqantaqa manam wiyakïta munayarqantsu (Mateu 3:1, 2; 4:17). Antis tsë willakïqa alläpam piñatseq o sufritseq, tsëmi rikätsikurqan alläpa feyupa Dios castiganampaq kaqta (Mateu 3:7-12). Alläpa mallaqäkoq pushakoq religiösukunaqa, alläpa kushikuyanman karqan Diospa willakïninta Jesuswan qateqninkuna manana willakuyaptinqa. Tsë pushakoqkunaqa Jesus willakunqan kapoqyoq nunanömi kayarqan, tsë nunam kënö nirqan: “Teyta Abrahan, ankupëkallämë, y Läzaruta kachëkallämï dëdun puntanta yakuman tullpurkur, qallulläta arwäratsimunampaq, porqui alläpa sufrirmi kë rawrëkaq ninachö këkä” (Lücas 16:24).

Peru tsëqa manam pasakurqantsu, porqui mëtsika pushakoq religiösukunaqa manam cambiëta munayarqantsu. Manam Moises qellqanqan Leyta ni Diospa Willakoqninkunatapis wiyakïta munayarqantsu. Pëkuna qellqayanqanqa Jesusta Diospa Akrashqantanö y Dios änikunqan Reytanö chaskiyänampaqmi yanapanman karqan (Lücas 16:29, 31; Gälatas 3:24). Jina tsë pushakoqkunaqa manam humilditsu kayarqan y manam Jesusta chaskeq waktsa nunakunata Dios allipa rikëkanqanta cuentata qokïta munayarqantsu. Jesuspa qateqninkunaqa manam pushakoq religiösukunata kushitsiyänanrëkurllaqa, manam rasumpa kaqpita willakïta jaqiyarqantsu o tsë willakïta juknöpaqa entienditsikuyarqantsu. Willakunqan willakïchöqa, tsë kapoqyoq nunata “teyta Abrahan” imata ninqanwanmi Jesusqa tsëta cläru rikätsikurqan.

Kënömi nirqan: “Hïju, yarpäri kawëkar imëka jananchö kushishqa kanqëkita, peru Läzaruqa, mana allikunallatam chaskirqan. Kananqa, pëqa shoqashqam këchö këkan, peru qamqa sufrirmi këkanki. Jinamampis, juk wanwanyarëkaq sanjam noqakunatawan qamkunata rakimantsik, tsëmi këpita qamkunaman tsimpamïta munaq kaqkunaqa puëdiyantsu, ni tsëpita noqakunaman tsimpamïta puëdiyantsu” (Lücas 16:25, 26).

Awmi, kawëninkuna tsënö cambiarinqanqa alläpa allim karqan. Jesusta wiyakoq humildi nunakunaqa, shoqashqa këta y Diospa kaqchö pacha junta këtam tariyarqan, tsënöqa precisaq tukoq pushakoq religiösukunallam kayarqan, peru tsëpita patsëqa tsë pushakoqkunam tsë nunakunanö tikrariyarqan (Mateu 11:28-30). Tsënö kanqanqa mas cläru rikakärirqan conträtu Leypa rantin mushoq conträtu patsakärinqanchömi (Jeremïas 31:31-33; Colosensis 2:14; Hebrëus 8:7-13). 33 wata Pentecostes fiestachö santu espïritunta Dios ramanqanchömi, cläru musyakärirqan fariseukunawan pushakoq religiösukuna Diospa rikënimpaqnö mana kayanqanta, sinöqa Jesuspa qateqninkuna kayanqanta.