-
Ama dejëtsu Jehoväpita imapis rakishunëkitaTäpakoq 2013 | 15 Enëru
-
-
Ama dejëtsu Jehoväpita imapis rakishunëkita
“Pita sirwïta munayanqëkitapis kanan akrakuyë.” (JOS. 24:15)
1-3. a) Alli kaq nänita Josué akranqampita, ¿imatataq yachakuntsik? b) ¿Imatataq yarpänantsik imatapis akranqantsik hora?
IMATAPIS akranapaq musyëqa alläpam precisan. Pipis imata akrëta munaptinqa tukïkunam kan akrakunampaq, y kawëninchö imata ruranampaqpis kikinmi munanqanmannö rurakïta puëdin. Juk nänipa juk nuna chakillapa viajëkaqman pensarishun: ëwarëkarnin taririnman ishkëman rakikaq nänita, ¿mëqantaraq akranqa ëwëkanqan sitioman chänampaq? Rasun kaqchöqa, juk kaq näniqa más rasllam chäratsinman, pero juk kaqnam más karupäratsinman.
2 Bibliachöqa tarintsik mëtsika nunakuna tsënöpa pasarnin imata rurayanqampita yachatsikïkunatam. Jukqa karqan Cainmi, pëmi akranan karqan piñakïnin vencinanta o tsë piñakïninta vencita (Gén. 4:6, 7). Josuëpis akrananmi karqan rasumpa kaq Diosta sirwita o mana rasun kaq dioskunata adorëta (Jos. 24:15). Josuëqa Jehoväpita rakikëta mana munarninmi, Jehoväman chätsikoq nänita akrarqan. Pero Cainqa manam Josuënötsu tsëta rurarqan, tsëpa rantinqa Diospita rakikätseq nänitam akrarqan.
3 Quizaschi imallapis pasakuptin qampaqpis ishkë näni cuenta kanman mëqan kaqtapis akranëkipaq. Tsëta akranqëki höram këta yarpänëki: llapan ruranqëkiwan Jehoväta kushitsita munanqëkita y pëpita imapis rakishunëkita mana munanqëkita (lei Hebreus 3:12). Kë yachatsikïchö y qateqnin kaqchömi rikäshun qanchis rurëkuna Jehoväpita rakimänantsikta mana dejanapaq.
TRABÄJOCHÖ
4. ¿Imanirtaq trabajëqa alläpa precisan?
4 Cristiänokunaqa kikinkunata y familiankunatapis manteniyänanmi. Tsënö rurëta mana munaqpaqqa Biblia nin, Diosman markäkunqampis mana sirwinqantam (2 Tes. 3:10; 1 Tim. 5:8). Clärom këkan, trabajëqa alläpam precisan, tsënö kaptimpis, Jehoväpita mana rakimänapaqmi alläpa cuidakunantsik. ¿Imanötaq rakiramashwan?
5. ¿Imakunatataq alleq rikänëki juk trabäjota manaraq chaskikurnin?
5 Trabäjota ashikanqëkiman pensari. Täranqëki nacionchö trabajo tarinan alläpa sasa o aja kaptinqa, quizaschi punta awniyäshunqëki kaqta imanö kakuptimpis raslla chaskikurinkiman. Pero ¿chaskikunqëki trabajo Biblia mandakunqanwan mana igualaptinqa? ¿Diospa kaqta ruranëkipaq y familiëkiwan tiempota pasanëkipaq mana yanapashuptikiqa? ¿“Këllatapis chaskikushaq trabajo tarinan sasa këkaptinqa” nirtsuraq chaskikunkiman? Yarpë, alli kaqta mana akraptikiqa capazchi Jehoväpita rakikäratsishunkiman (Heb. 2:1). Tsëqa, trabäjota ashikaptiki o trabäjïkita cambiëta munëkaptikiqa, ¿imataq yanapashunkiman alli kaqta decidinëkipaq?
6, 7. a) ¿Imarëkurtaq pipis trabäjota munayanman? b) ¿Imarëkur trabajanqëkitaq Jehoväman más wititsishunki y imanir?
6 Rikärinqantsiknömi, imata ruranapaq kaqtapis alli claro musyanantsik. Kënö tapukuri: “¿Trabajanqä y profecionnï imaman chätsimänantataq munä?”. Familiëkiwan Diosta sirwiyänëkipaq tsë trabajo yanapayäshunëkita munaptikiqa, llapan ruranqëkichömi Jehová bendecishunki (Mat. 6:33). Trabäjontsikta oqrarishqa o qellënintsik pishiptinqa, ciëlochö këkaq Teytantsikqa manam japallantsiktatsu dejaramäshun (Is. 59:1). Bibliam kënö nin: “Musyantsic[mi] peman marcäcoqcunataqa llapan mana allicunapita Diosnintsic libramänantsicpaq” kaqta (2 Ped. 2:9).
7 Pero qellëta tarinëkirëkurlla trabäjoyoq këta munarqa, capazchi tarinki. Pero yarpë, tsëta ashirqa mana allikunamanmi chanki (lei 1 Timoteu 6:9, 10). Trabäjoyoq këta o kapoqyoq këta precisaqpaq churaptikiqa, Jehoväpitam rakikäratsishunki.
8, 9. Trabajo asuntochö, ¿imakunatataq alleq rikäyänan teytakuna? Willakaramï.
8 Teyta karqa, wamrëkikunata imata yachëkätsinqëkita rikë. ¿Trabäjota o Jehoväwan alli kënikita más precisaqpaq churanqëkitaku rikëkäyan? Reqishqa këta, profecionyoq këta, qellëyoq këta puntaman churëkanqëkita wamrëkikuna rikarqa, ¿manatsuraq pëkunapis mana alli kaqman chätsikoq nänita akrayanqa? Capazchi ni respetayäshunkinatsu. Pensari juk joven cristiana kënö ninqanman: “Papänïqa imëpis trabäjonllatam precisaqpaq churashqa. Puntataqa pensaq kä imäkunapis mana pishipayämänanrëkur trabajanqantam. Pero kë qepa watakunachöqa jukmampanam rikä. Manam necesitäyanqä cösaskunapaqtsu alläpa trabajan, sinöqa tukï mana necesitäyanqä chaniyoq cösaskunata wayiman apamunampaqmi. Manam Diospa kaqchö yanapakoq familiatanötsu reqiyäman, sinöqa, kapoqyoq familiatanömi. Qellëpitapis masqa Diospa kaqchö papänï yanapamänantam munëkö”.
9 Teytakuna, ama Jehoväpita rakikäkuriyëtsu trabäjollachö o profecionnikikunallachö kakurnin. Tsëpa rantinqa, Diospa kaqta más precisaqpaq churayanqëkita wamrëkikunata rikätsiyë (Mat. 5:3).
10. Joven, ¿imatataq alleq claro rikänëki ruranëkipaq kaqta decidenqëki hora?
10 Jövenllaraq këkar y kawënikiwan imata ruranëkipaq kaqta pensëkarqa, ¿imanötaq alli kaqta decidinkiman? Rikanqantsiknöpis, mëman ëwanëkipaq kaqtaqa alleq clärom musyanëki. Quizaschi profecionyoq kanëkipaq estudiëta munanki. Pero estudianqëki y tsë profecionnikiwan trabäjota tarinqëkiqa, ¿yanapashunkitsuraq Jehoväta sirwinëkipaq, o rakikäratsishunkiraq? (2 Tim. 4:10.) ¿Bancochö qellëninkuna kanqampita y negocionkuna alli kanqampita kushikoq nunakunanöku këta munanki? ¿O Davidnöku markäkïyoq kanqëkita rikätsikïta munanki? Pëmi këta nirqan: “Jövenmi karqä, kananqa awkinyärirqönam, pero manam ni imëpis juk alli nunata llakipëpaq pureqta, ni tsurinkunata tantata mañakur pureqtapis rikarqötsu” (Salmo 37:25). Allichi kanman këta yarpanqëkiqa: mana alli kaq nänita akranqëkiqa Jehoväpitam rakikäratsishunki, pero más alli kaqta akrarqa alläpa shumaq kawakïtam tarinki (lei Proverbios 10:22a y Malaquías 3:10b). Tsëqa, ¿mëqan kaq nänitataq akranki?c
KUSHIKUNAPAQ AKRANQANTSIKCHÖ
11. ¿Imatataq Biblia rikätsikun kushikïkunapaq, pero ima precisaqkunatataq cuentaman churashwan?
11 Bibliaqa manam kushikunata michämantsiktsu, ni tsëta rurar tiempota mana alli utilicëkanqantsiktatsu nimantsik. Apóstol Pablum Timotëuta kënö nirqan: “Imallapis fisica ruranqantsicqa cawe bidantsicpaq allim” (1 Tim. 4:8). Jinamampis, ‘kushikunapaq’ y ‘tushukunapaq’ tiempo kanqanta, y jamapäriqa alläpa alli kanqantam Bibliaqa nimantsik (Ecl. 3:4; 4:6). Pero kushikunapaq rurëkunata alleq mana akrashqaqa, Jehoväpitam rakikäratsimashwan. Tsënö mana pasamänantsikpaqqa, kë ishkë precisaq cösaskunatam cuentaman churashwan: kushikunapaq imanö kaqta akrëkanqantsikta y ëka tiempo tsëchö pasëkanqantsikta.
Kushikunapaq rurëchö tiempontsikta alli patsätsirqa y ëka tiempo kanapaq kaqta alleq controlarqa, rasumpa kushikïtam tarishun y más valoryoqmi sientikushun
12. ¿Imatataq cuentaman churashwan kushikunapaq rurëkunata akranqantsik hora?
12 Kushikunapaq akrëkanqantsik rurëkunapaq parlarishun. Alli kaq kushikïkunataqa tarita puëdintsikmi. Tsënö kaptimpis, maqanakïkunata, brujerïakunata, melanëpaq rakchata rurar pununakïkunata y wakin mana alli pukllakunataqa Diosnintsik chikinmi. Tsëmi, kushikunapaq rurëkunataqa alleqraq rikänantsik. Kënö tapukushun: “¿Alli kanäpaqku yanapamanqa? ¿Maqakoq, wakinkunapita más puëdeq y nacionnïlla alli kanqanta pensanäpaqku yachatsimanqa? (Prov. 3:31.) ¿Tsëkunallachöku qellënïta ushëkä? ¿Wakinkunapa conciencianta ofendinqatsuraq? (Rom. 14:21.) ¿Imanö nunakunawantaq juntakätsiman? (Prov. 13:20.) ¿Imatapis mana allikunata ruranäpaqku munëkätsiman? (Sant. 1:14, 15.)”.
13, 14. ¿Imatataq nishwan kushikïkunachö ëka tiempo pasëkanqantsikpita?
13 Kananna rikärishun tiempontsikta imanö utilicëkanqantsikta. ¿Kushikunapaq atska tiempota utilizashqaku Diospa kaqta ruranapaq, reunionkunapaq o Diospita yachatsikoq yarqunapaq, tiempontsik tinkunnatsu? Tsënö kaptinqa, jamapärinqantsik hörachöqa manam rasumpa kushikïtaqa tarishuntsu. Pero tiemponkunata shumaq patsätseqkunaqa rasumpa kushikïtam tariyan. ¿Imanir? Porque musyayanmi tiemponkunata precisaq cösaskunachö utilicëkäyanqanta, tsëmi jamapäyänan höraqa kushishqa sientikuyan (lei Filipenses 1:10, 11).
14 Rasun kaqchöqa, kushikïkunallachö atska tiempo pasëtaqa munapashwanmi, pero tsëqa Jehoväpitam rakikäratsimashwan. 20 watayoq Kim jutiyoq cristiänam pasanqankunata kënö nir willakun: “Llapan semänakunam, viernes, sábado y domingo fiestakunallachö kakoq kä. Pero kananqa cuentatam qokurqö más precisaq cösaskunata ruranäpaq kanqanta. Precursora karmi Diospita yachatsikoq ëwanäpaq seis de la mañänalla shärikö, y mananam paqas hörakunayaqqa fiestakunachö purikönatsu. Rasunmi, manam llapan fiestakunatsu mana alli kayan, tsënö karpis precisaq rurëkunachömi qelanäratsimashwan. Tsëmi, rurënintsikkunapaqqa tiempontsikta alli patsätsinantsik”.
15. ¿Imanötaq teytakuna yanapayanman wamrankuna alli kaq kushikïta akrar shumaq kushikuyänampaq?
15 Teyta kaqkunaqa, kikinkunapa y wamrankunapa necesidadninkunatam alleq rikäyänan, imankunapis pishinqan cösaskunata, Diospita yachatsita y kushikuyänampaq rurëkunata. Tsëqa, ¿manatsuraq wamrëkikunata kushitsinqan rurëkunata rurariyankiman? Teyta karninqa, kushikuyänampaq rurëkunata ama michäkïtsu, porque manam llapan kushikunapaq rurëkunatsu mana allilla kayan, pero mäkoq mäkoqllam këkänëki wamrëkikuna mana alli kushikïkunaman ishkiyänanta (1 Cor. 5:6). Tiempïkikunata alli patsätsirqa, familiëkiwanmi alli kaq kushikïkunachö shumaq pasayanki.d Tsënöpam, qam y wamrëkikunapis alli kaq kushikïkunata akrarnin y rurarnin Jehoväman más witiyanki.
FAMILIACHÖ
16, 17. ¿Ima llakikïkunapataq atskaq teytakuna pasëkäyan, y imanötaq musyantsik tsëpa pasëkäyanqanta rikar Jehová alläpa llakikunqanta?
16 Teytakunawan wamrakunaqa alläpam kuyanakuyan, tsëmi tsë kuyakïta Jehová igualatsirqan markanta alläpa kuyanqanta rikätsikunampaq (Is. 49:15). Mëqan kastantsikpis Jehoväpita rakikäkuriptinqa, shonquntsikchömi nanatsikuntsik. Congregacionpita warmi wamran qarqushqa kariptinmi, juk pani kënö nirqan: “Chipyëpam llakishqa tikrarirqä. Wamrä imanir Jehoväta jaqinqantam pasëpa tapukorqä. Noqam culpayoq kä, nirmi nikoq kä”.
17 Tsënöpa pasëkarqa, yarpë, Jehoväqa alleqmi musyan llakikïnikita. Pëpis “shonqunchömi nanatsikurqan” Adanwan Eva y Apäkï Tamya manaraq shamunqan witsan nunakuna contran churakäriyaptin (Gén. 6:5, 6). Tsënöpa mana pasashqa kaqkunaqa capaz musyayantsu alläpa llakikïpaq kanqanta. Pero manachi yachaq këtsu kanman, juk familiëki mana alli nänita akranqanrëkur congregacionpita qarqushqa kariptin qampis Jehoväta jaqirinqëkiqa. ¿Imaraq yanapashunki tsënö llakikïchö alli tsarakunëkipaq?
18. Jehoväpita juk wamra rakikäkuriptin, ¿imanirtaq teytakuna culpakuyanmantsu?
18 Tsënöpa pasarqa ama culpakïtsu. Jehoväqa, pëta sirwinapaq o mana sirwinapaqpis libre këtam qomarquntsik, y Jehovällata sirwinapaq awnikushqa kar y bautizado karqa “cada unu portaquinintsicmanpam Teyta Diosta cuentata qoshun” (Gal. 6:5). Rasun kaqchöqa, Jehoväqa cuentata mañanqa jutsa ruraq kaqtam, y manam qamtatsu (Ezeq. 18:20). Ni wakinkunatapis culpëtsu. Tsëpa rantinqa, sirweqninkunata piñapänampaq Jehová patsätsinqanta respetë. Congregacionta dirigeq anciänokunapa contran churakänëkipa rantin, Diablupa contran churakë (1 Ped. 5:8, 9).
Alläpa allim Jehoväpa markanman kuyashqa familiëki kutimunampaq kaqta shuyarëkanqëkiqa
19, 20. a) ¿Imatataq teytakuna rurayanman wamrankuna congregacionpita qarqushqa kaptin llakikïninkunachö alli tsarakuyänampaq? b) ¿Imatataq teytakuna pacienciakur shuyaräyanman?
19 Jehoväwan piñakurninqa, pëpita rakitsishoqniki nänitam akrëkanki. Familiëkipitapis Jehoväta más kuyanqëkitam wamrëki rikänan. Tsëmi, alli tsarakunëkipaqqa Dioswan alli kënikita cuidanëki, y manam cristiano mayikikunapitapis rakikänëkitsu (Prov. 18:1). Shonqïkichö llakikunqëkita Jehoväta willë (Sal. 62:7, 8). Congregacionpita qarqushqa kaqwanqa imanöpapis juntakëta ni parlëta procurëtsu, ni correo electrönicopa nishqampa, telëfonopa ni mensäjekunata qellqanakurnimpis (1 Cor. 5:11). Diospa kaqchö rurapakïkunaman imëpis yarparë (1 Cor. 15:58). Punta parlanqantsik cristiänam kënö nin: “Alleqmi musyä mana jaqita Diosta sirwir këkänäpaq kaqta, y pëpa kaqchö sinchi këkänäpaq kaqta. Tsënöpam Jehoväpa markanman wamrä kutimuptin yanapanäpaq listo këkäshaq”.
20 Bibliaqa, kuyakïqa ‘pasensiacoq’ kanqantam nin (1 Cor. 13:4, 7). Jehoväpa markanman wamrëki imëllapis kutimunampaq kaqta shuyarëkanqëkiqa alläpa allim. Awmi, cada watam atskaq nunakuna arrepentikurnin Jehoväpa markanman kutiyämun. Jehoväqa manam jutsata rurayanqankunaman yarparäkïkantsu, tsëpa rantinqa ‘perdonanampaqmi listo këkan’ (Sal. 86:5).
ALLI KAQ RURËKUNATA AKRË
21, 22. Imatapis akrarnin, ¿imanötaq libre kënikita utilizankiman?
21 Jehoväqa imatapis akrakunapaqmi libre këta qomarquntsik (lei Deuteronomio 30:19, 20e). Pero tsë libre këtaqa alläpa yachëwanmi utilizänantsik. Llapan cristiänokunam kënö tapukushwan: “¿Mëqan nänipataq ëwëkä? ¿Trabajö, kushikunäpaq rurëkuna o familiäkuna Jehoväpita rakikätsimänantaku dejarqö?”.
22 Ciëlochö këkaq Teytantsik kuyamanqantsikqa manam imëpis ushakantsu. Kikintsik mana alli nänita akrarninmi pëpitaqa rakikantsik (Rom. 8:38, 39). Pero tsë pasakunantaqa manam dejanantsiktsu. Ama dejëtsu Jehoväpita ni imapis rakishunëkita. Qateqnin yachatsikïchömi rikäshun pëpa lädompita rakikëta mana munanqantsikta rikätsikunapaq chusku yanapakïkunata.
a Proverbios 10:22: “Jehoväpa bendicionninmi rïcoyätsikunqa, y pëpa bendicionninqa manam sufritsikuntsu”.
b Malaquías 3:10: “Kënömi nishqa Jehová: ‘Cada chunkapita jukta apayämi churakuna wayiman, tsënöpa wayïchö mikï [mikuy] kanampaq, y probaralläyämë, mä manakush ciëlopa punkunkunata kichar mana imapis pishipuyäshunqëkiyaq qamkunaman bendicionta ramamushaq[’]”.
c Masllata yachakïta munarqa, Lo que los jóvenes preguntan. Respuestas prácticas (volumen 2) nishqan libropa 38 kaq capïtulonta leiri.
d Masllata musyëta munarqa, 2011 wata, noviembre killa kaq ¡Despertad! revistachömi 17-19 päginankunachö más yachatsikïkunata tarinki.
e Deuteronomio 30:19, 20: “Ciëlotawan patsatam testïgotanö kanan churä qamkunapa contrëkikunachö, kawëtawan wanïta, y bendiciontawan maldicionta puntëkiman churanqäpita; y imëpis kawanëkirëkurmi kawëta akranëki, qam y kastëkikuna, Jehová Diosnikita kuyarnin, ninqanta wiyakurnin, y pëpita imëpis mana rakikarnin; porque pëmi kawëniki y junaqnikikunapa miratseqnin, unë awilïkikuna [awiluykikuna], Abrahanta, Isaacta y Jacobta awninqan patsachö kawanëkipaq”.
-
-
Jehoväman witita ama dejëtsuTäpakoq 2013 | 15 Enëru
-
-
Jehoväman witita ama dejëtsu
“Diosman witiyë, y pëpis qamkunamanmi witimunqa.” (SANT. 4:8, NM)
1, 2. a) ¿Ima trampanman ishkinatataq Satanasqa munan? b) ¿Imaraq yanapamäshun Diosman más witinapaq?
JEHOVÄQA kamamarquntsik pëman witi munëyoqtam. Pero Satanasqa, Diosta mana necesitanqantsiktam creitsimënintsikta munan. Edén huertachö Ëvata ulipanqampita o llullapanqampita pasëmi tsënö ulikur sïguishqa (Gén. 3:4-6). Y casi llapan nunakunatam creitsishqa.
2 Pero noqantsikqa manam Satanaspa trampanman ishkinantsiktsu, porque “allim musyantsic [...] pantatsimenintsicta munashqanta” (2 Cor. 2:11). Pëqa, Jehoväpita rakimaqnintsik nänipa ëwanantsiktam munam. Pero pasaqchö yachakunqantsiknöpis, trabajo asuntochö, kushikunapaq akranqantsikchö y familia asuntochöpis alleq pensëkurmi alli kaqta decidita puëdintsik. Kë yachatsikïchönam rikäshun tukï yarqamoq mäquinakunata, saludnintsikta, qellëta y orgulloso këta convieneqllachö katsishqaqa, Diosman witinapaq yanapamänantsikpaq kaqta (Sant. 4:8).
TUKÏ YARQAMOQ MÄQUINAKUNA
3. Tukï yarqamoq mäquinakunata allipaq o mana allipaqpis utilizäna kanqanta willakaramï.
3 Më tsëchömi tukï yarqamoq mäquinakunataqa pasëpa rantikïkuyan. Allipaq utilizashqaqa alläpam yanapakuyan, pero tsënö mana kaptinqa Jehoväwan amigo kënintsiktam ushakäratsinman. Këllata rikärishun. Kanan leikanqëki revistaqa computadörapa yanapakïninwanmi qellqakämushqa y rurakämushqa. Kë mäquinakunaqa alläpam yanapanakuyan mëtsika informacionkunata jorqanapaq, familiantsikkunawan qellqanakunapaq o parlanapaq, jina pukllanapaqpis. Tsënö kaptimpis, tsë mäquinakunallaman yarparäkushqaqa alläpa peligrösom kanman. Engañakoq negociantekunaqa nunakunata creitsiyan tsëraq yarqamoq mäquinakunata imëkanöpapis rantiyänampaqmi. Juk jövenmi alläpa munëkurqan tableta electrónica nishqan mäquinata, tsëmi pakëllapa juknin riñonninta rantikïkurqan. ¡Imanö upa këmi!
4. ¿Imatataq juk cristiano rurarqan computadora viciollachöna mana kakunampaq?
4 Tsëpitapis más peorqa, tukï yarqamoq mäquinakunata mana allipa o alläpa utilizäyanqanrëkur Jehoväwan amigo këninkunata oqrayanqanmi. 30 watayoqnöna Juana jutiyoq cristiänom kënö nirqan: “Musyämi Diospa kaqkunata ruranarëkur tiempota rakinantsikpaq Biblia consejakunqanta, pero computadora utilicë asuntochöqa manam controlakïta puëdïtsu”. Juanqa imëpis alläpa tardeyaqmi Internetchö kakïkaq. Kënömi nin: “Alläpa utishqa sientikurnimpis, piwampis qellqanakurmi kakïkaq kä y mana alli vidëokunatam rikaräkoq kä”. Tsë viciota vencinanrëkurmi, computadöranta programarqan punukunanna hora kaptinqa kikillan upirinampaq (lei Efesios 5:15, 16).
Teytakuna, wamrëkikuna mäquinakunata allipa utilizäyänampaq yachatsiyë
5, 6. a) ¿Ima cargoyoqtaq kayan teytakuna? b) ¿Imatataq rurashwan wamrantsikkuna alli amïgoyoq kayänampaq?
5 Teytakuna, wamrëkikuna rurayanqanta chipyëpa mana controlarnimpis, musyayänëkim computadörata imapaq utilicëkäyanqanta. Ama fastidiayäshunëkita mana munarlla o ocupado kayanqëkirëkurllaqa, dejariyëtsu Internetchö yarqamoq warmiwan ollqu melanëpaq rakchakunata rurakoqkunapa, maqakïta yachatsikoq pukllakunapa, brujerïakunapa y mana alli amïgokunapa makinchö. Libre dejariyaptikiqa quizás kënö pensayanman: “Ruranqäkuna allilla kaptinchi, teytäkunaqa imatapis rurakunäta dejarayäman”. Jehoväpita imapis mana rakinampaq cuidayänëkipaqmi cargoyoq kayanki, joven këman wamrëkikuna chëkäyaptimpis tsëtam rurayänëki. Pensariyë, ¿imataraq juk osa ruranman wawanta defendinampaq? ¡Hasta animalkunapis imëka peligrokunapitam wawankunata cuidayan! (Igualaratsi Oseas 13:8 texto ninqanwan.)
6 Alli portakoq joven cristiänokunawan y edäyashqa cristiänokunawan wamrëki juntakunampaq yanapë. Yarpäyë, wamrakunaqa pëkunawan kayänëkipaq tiempota rakiyänëkitam necesitäyan, asikur, pukllar, trabajar y Jehoväpita yachakur kayänëkipaq.b
SALUD ASUNTOCHÖ
7. ¿Imanirtaq alli saludyoq këta munantsik?
7 “¿Imanötaq këkanki?” Kë tapukïqa rikätsikun pipis ima qeshyallawampis sufrïkanqantam. Punta teytantsikkunata Jehoväpita Satanás rakinqampita patsëmi, llapantsik qeshyantsik. Diabluqa alläpam kushikun tukï qeshyakunawan sufrinqantsikpita, porque tsënö karmi Jehovätaqa alleqlla sirwita puëdintsiktsu. Y wanurirninnäqa mananam sirwita puëdintsiknatsu (Sal. 115:17). Tsëmi, sano këta munarnin tukïta rurantsik, jina cristiano mayintsikkuna alli saludyoq kayänanmampis alläpa yarpachakuntsik.c
8, 9. a) ¿Imatataq rurashwantsu saludnintsikpaq alläpa yarpachakurnimpis? b) ¿Imanötaq yanapamantsik kushishqa kanqantsik?
8 Tsënö karpis, manam alläpaqa yarpachakunantsiktsu. Wakinkunaqa Diospita yachatsikïta dejarirninmi más puntaman churayashqa mikï o mikuy asuntochö cuidakïta y tukï tratamientokunata rurakïta, y wakinkunatapis tsënö rurayänampaq animayan. Quizás tsënö rurarnin wakinkunata yanapëkäyanqanta pensayan, pero rasun kaqchöqa, manam allitsu Diospita Yachatsikuna Wayichö reunionkuna ushariptin, o asamblea ushariptin tukï jampikunata o shumaqllan kayänampaq tratamientokunata munatsikuyanqanqa. ¿Imanirtaq mana?
9 Porque reunionkunaqa rurakan Diospa kaqchö más sinchi kanantsikpaq y santo espïritupa wayïninta kushishqa kënintsikwan rikätsikunantsikpaqmi (Gal. 5:22). Tsëmi tsë hörakunata, tapukamashqa o mana tapukamashqapis salud asuntochö consejakunapaq o ima jampitapis munatsinapaq utilizarqa, Diospa kaqta mana precisaqpaq churëkashwan y cristiano mayintsikpa kushikïninkunatapis ushakäratsishwan (Rom. 14:17). Yarpë, salud asuntochöqa cada nunam imata karpis decidinan. Jinamampis, manam ima qeshyapaqpis ni pipis jampita katsintsu. Hasta más yachaq mëdicokunam qeshyayan, awkisyäyan y wanuyan. Y saludnintsikpaq alläpa yarpachakunqantsikwanqa manam más junaqkuna kawëta lograntsiktsu (Luc. 12:25). Tsëpa rantinqa o trukanqa, ‘kushishqa shonqum kachakätsikun’ (Prov. 17:22).
10. a) ¿Imataq juk nunata yanapan Jehoväpa rikënimpaq kuyëllapaq kanampaq? b) ¿Imëtaq chipyëpa alli saludyoq kashun?
10 Jina shumaq rikakunqantsikman yarpachakïqa allillam. Tsënö kaptimpis, manam imëkanöpapis chakwanyëpita o awkinyëpita librakëta procuranantsiktsu, porque rasumpa kaqchöqa edäyashqa kënintsikmi rikätsikun poqushqa, respetashqa y shonquntsikchö shumaq kanqantsikta. Biblia ninqanman pensarishun, kënömi nin: “Yulaq aqtsaqa kuyëllapaq corönam alli kaq nänichö karninqa” (Prov. 16:31). Jehoväpaqqa más precisan imanö nuna kanqantsikmi, jina tsënöllam noqantsikpis pensashwan (lei 1 Pedru 3:3, 4). Tsënö këkaptinqa, ¿allitsuraq kanman shumaq këta munarlla peligroso operacionkunata o tratamientokunata rurakunqantsikqa? Ëka edäyoq kashqapis o shumaqllan mana kashqapis ‘Jehoväpa kushikïninmi’ shumaqyätsimantsik (Neh. 8:10). Mushoq Patsallachömi alli saludyoq y joven jövenlla kuyëllapaq kashun (Job 33:25; Is. 33:24). Tsëkamayaqqa, yachaq kënintsik y markäkoq o yärakoq kanqantsikmi yanapamäshun puëdinqantsikmannö Jehoväpa lädonchö këkänapaq (1 Tim. 4:8).
QELLË ASUNTOCHÖ
11. ¿Imanötaq qellë juk trampaman tikrarinman?
11 Qellëpis allillam, jina tsënöllam trabajarnin tarinqantsikpis (Ecl. 7:12; Luc. 19:12, 13). Pero ‘allapa qelle cuyëqa’ Jehoväpitam rakiramantsik (1 Tim. 6:9, 10). Kë ‘patsacho imapaqpis yarpacachëmi’ o necesidänintsikunapaq alläpa yarpachakïmi, Dioswan amigo kënintsikta ushakäratsinman. Jina tsënöllam, ‘capoqyoq quepaq locuyepis’ o imëkayoq kë rasumpa kushikïta apamunqanman pensëpis (Mat. 13:22). Jesusqa clärom willakurqan kapoqyoq këtawan Diosta sirwita pipis mana puëdinqanta (Mat. 6:24).
12. Qellëta raslla y fäcil-lla tarita munaqkunapaq, ¿ima trampakunataq kan y imanötaq tsëkunapita cuidakushwan?
12 Qellë asuntopaq alleqlla mana tantianqantsikmi tukï problëmaman chäratsimashwan (Prov. 28:20). Qellëta raslla y fäcil-lla tarita munëmi, wakinkunataqa mana alli negociokunaman chätsishqa, hasta cristiano mayinkunatam inkitayashqa tsëkunaman mëtikuyänampaq. Y wakinkunanam qellëninkunata churayashqa negociokunaman, tsëchö atska qellëta ganayänanman pensar. Ama permititsu qellëta kuyanqëkirëkur tukï engäñokunaman ishkita. Alleq pensë, ima negociopis pasëpa allinö rikakurqa, engäñom.
13. Qellë asuntota, ¿imanötaq Diosta mana sirweq nunakuna rikäyan, y imanötaq Jehová rikan?
13 “Diospa gobiernonta y alli rurëninta” puntaman churashqaqa, necesidänintsikkunata tarinapaq sinchikunqantsikta Jehová bendecimunqam (Mat. 6:33, NM; Efes. 4:28). Jehoväqa manam munantsu alläpa trabajanqantsikrëkur, reunionchö utishqa kanata o tsë hörakuna qellëman yarparänata. Diosta mana sirweq nunakunaqa pensayan, shamoq tiempokunachö seguro y tranquilo kayänampaqqa qellëta ganayänan alläpa precisanqantam. Hasta wamrankunatam obligayan pëkunanölla qellëta y cösaskunata ashiyänampaq. Pero Jesusqa yachatsikurqan tsënö pensëqa mana alli kanqantam (lei Lucas 12:15-21). Ama Guehazí nunanöqa kashuntsu, pëqa pensarqan imëkayoq kë munëninta taririrpis, Jehoväpa rikënimpaq allilla këtam (2 Rey. 5:20-27).
14, 15. ¿Imanirtaq Satanaspa makinchö këkaq mundoman markäkushwantsu? Willakaramï.
14 Wakin äguilakunaqa alläpa jatun pescädota tsaririrmi, mana kachäyänanrëkur yakuman hundikar wanuyashqa. ¿Juk cristiänota tsënö pasanmantsuraq? Alex jutiyoq juk anciänom kënö nir willakun: “Qellëta alläpa gastëtaqa manam munätsu. Champüta makïman alläpa jichapakurirpis, botëllanmanmi kutiratsi”. Tsënö karpis, Alexqa juk trampamanmi ishkirirqan y atska qellënintam oqrarirqan. Trabäjonta dejëta pensar y precursor këta munarmi qellënin mirananta munar juk negocioman churarirqan. Yachëwan negociota ruranampaqmi, hasta alläpa estudiëman chärirqan. Más ganëta munarninmi, juntakunqan qellëninta y prestakunqan qellëta utilizarqan. Pero chipyëpam fracasarirqan. Alexmi kënö nir yarpan: “Qellënï makïman kutimunantaqa alläpam markäkurqä”. Pëqa creirqan, tsë negociochö sïguirllaqa ganar qallanampaq kaqtam.
15 Alexqa tsëman yarpachakurllam atska killapa kakurqan. Hasta Diospa kaqtapis mananam rurëta puëdirqannatsu ni pununarqannatsu. Y negocionqa manam imëpis altsakarqantsu. Tsëmi, llapan qellëninta perdirirqan y wayintapis rantikïkurqan. Tsënö pasanqampitam kënö nin: “Familiätam alläpa mana allita rurëkurqä”. Pero yachakurqanmi, këtam nin: “Kananmi sï alleq musyä, Satanaspa makinchö këkaq mundoman markäkoq kaqqa alläpa llakikïchömi ushan” (Prov. 11:28). Rasumpa kaqchöqa, qellë churakunqantsikman, negociontsikman o qellëta gananapaq tukïta rurëta yachanqantsikman markäkïqa, ‘que patsacho mandacoq diabluman’ markäkïmi (2 Cor. 4:4; 1 Tim. 6:17). Tsëpita patsëmi Alexqa ‘alli willaquirekur’ necesitanqankunallawan kawakunampaq churapakashqa. Kananqa, pëpis y familiampis alläpa kushishqam kawakuyan, jina Jehoväwampis más amigo këmampis chäyashqa (lei Marcos 10:29, 30).
ORGULLOSO KËCHÖ
16. ¿Imachötaq alli kaq orgullo y mana alli kaq orgullo jukläya kayan?
16 Wakin wakinchöqa orgulloso këqa allim. Këllaman yarpärishun, Jehoväpa testïgon kanqantsikpitaqa orgullösom sientikunantsik (Jer. 9:24). Tsënö sientikunqantsikmi imatapis shumaq decidinapaq yanapamantsik y alli portakïnintsiktapis precisaqpaq churanapaq. Pero pensënintsikta o katsinqantsik cargota más precisaqpaq churanqantsikqa Jehoväpitam rakiramashwan (Sal. 138:6; Rom. 12:3).
Congregacionchö cargo chaskipaq alläpa yarpachakunëkipa rantinqa, Diospita yachatsikurnin kushikïta tari
17, 18. a) Orgulloso nunakunapaq y humilde nunakunapaq Biblia parlanqampita willakaramï. b) ¿Imatataq juk cristiano rurarqan orgulloso kënin Jehoväpita mana rakirinampaq?
17 Bibliachöqa tarintsik humilde nunakunapaq y orgulloso nunakunapaq willakïkunatam. Rey Davidqa humilde karmi Jehoväpa yanapakïninta ashirqan y tsëmi Pëqa bendicerqan (Sal. 131:1-3). Pero rey Nabucodonosorta y Belsasartaqa orgulloso kayaptinmi castigarqan (Dan. 4:30-37; 5:22-30). Kanampis humilde kënintsikqa imëkallachöpis pruëbamanmi churakan. 32 watayoq Raúl jutiyoq juk siervo ministerialmi congregacionnimpita juk congregacionman ëwakurqan. Pëmi këta yarpan: “Anciano kanäpaq raslla nombrarayämanantam pensarqä, pero juk wata pasariptimpis manam anciano këman charqätsu”. ¿Anciänokuna mana alli tratayanqanta pensartsuraq Raulqa piñakurkunman karqan? ¿Orgulloso kënin Jehoväpita y markampita rakinanta permitirtsuraq reunionkunaman ëwanmannatsu karqan? ¿Qamqa imataraq rurankiman karqan?
18 Raulmi kënö nir yarpan: “Proverbios 13:12 texto ninqannö, cumplikänampaq kaqta o mana cumplikänampaq kaqta mana musyëkar pasëpa shuyarëpaq parlaq atska publicacionkunatam leirqä. Pacienciawan shuyarëta y humilde këtam yachakurqä. Jehová yachatsimänantam dejanä karqan”. Raulqa kikinllaman pensëtam dejarirqan, tsëmi congregacionchö y Diospita yachatsikurnimpis wakinkunata yanapëta procurarqan. Ichik tiempollachönam Diospita rasumpa yachakï munaq nunakunata atskaqta Bibliapita yachëkätsirqan. Pëmi kënö nin: “Pasëpa mana pensanqä höram, tsëpita wata pullan pasariptin anciano nombrarayämarqan. Diospita yachatsikurnin alläpa kushishqa karmi qonqarinaq kä anciano kë munënïtapis” (lei Salmo 37:3, 4d).
JEHOVÄPA LÄDONCHÖ IMËPIS KË
19, 20. a) Imëkakuna allinö kaptimpis, ¿imatataq rurashwan Jehoväpita mana rakiramänapaq? b) ¿Pikunapa rurëninkunatataq qatishwan Jehoväpa lädonllachö imëpis këkänapaq?
19 Pasaq yachatsikïchö y kë yachatsikïchömi rikarquntsik tukï rurëkunata convieneq kaqllachö katsinantsikpaq kaqta. Jehoväpa testïgon kanqantsikpitaqa orgullösom sientikuntsik. Kushishqa familiayoq y alli saludyoq kanqantsikqa imawampis mana igualaq Jehoväpa qarëninmi. Alleqmi musyantsik trabäjowan qellëqa necesitanqantsikkunallapaq kanqanta. Jina musyantsikmi kushikunapaq rurëkunaqa imatapis ganas gänaslla ruranapaq yanapamanqantsikta, y tukï yarqamoq mäquinakunapis alläpa yanapakunqanta. Pero mana allipa utilizashqa, tsëkunallachö alläpa tiempo kakushqa o Diospa rurëninta ruranapaq mana permitimashqaqa, Jehoväpitam rakiramashwan.
¡Ama dejëtsu imapis Jehoväpita rakishunëkita!
20 Rasumpam, qam y familiëkipis Jehoväta dejariyänëkitaqa Satanás alläpa munëkun. Pero tsëkuna mana pasakunampaqqa cuidakïta puëdinkim (Prov. 22:3). Tsëpaqqa Jehoväman witi y pëpa lädonchö imëpis kë. Bibliaqa willakun unë witsan nunakuna tsënö rurayanqantam. Enocwan Noëqa “rasumpa kaq Dioswanmi” puriyarqan (Gén. 5:22; 6:9). Moisesqa “Diosta mana riquecarninpis, marcacurmi rurananpaq caqta seguracorqan” (Heb. 11:27). Teytanta imëpis kushitsinqampitam Jesusqa yanapakïta chaskirqan (Juan 8:29). Pëkuna Diosllapaq kayanqampita yachakï. Biblia kënö consejakunqanta wiyakï: “Imepis cushishqa cacuyanqui. Mana qonqeta Diosman mañacuyanqui. Ima pasayäshuptiquipis, ‘Grasias’ nicuyanqui” (1 Tes. 5:16-18). ¡Ama dejëtsu imapis Jehoväpita rakishunëkita!
a Rasumpëpa jutinkunaqa jukmi.
b “Cómo criar hijos responsables” neq tïtuloyoq, 2011 wata, octubre killa kaq ¡Despertad! revistata rikäri.
c “Cinco claves para mejorar la salud” neq tïtuloyoq, 2011 wata, marzo killa kaq ¡Despertad! revistata rikäri.
d Salmo 37:3, 4: “Jehoväman markäkï y alli kaqta rurë; patsachö kawë y imëkachöpis rasun kaqllata rurë. Jina Jehovärëkur imëpis kushishqa kë, y pëqa shonqïki mañakunqankunatam qoshunki”.
-