Tsëtaqa 13 watayoq juk warmi wamram nirqan juk chushchun qarëkuyaptin. Juk reqishqa y kapoqyoq warmim nirqan, shipash kanqan witsan juk computadörata papänin qarëkunqan kawëninta cambiarinqanta. Y juk nunanam nirqan, casakuyanqampita juk watata cumpliriyaptin makipa qellqëkur juk tarjëtata warmin qaranqanqa, llapan qarayanqampitapis mas alli kanqanta.

Familiankunata y amïgunkunata qarayänampaqmi, cada wata mëtsikaq nunakuna “mas alli kaq y shumaq kaq” qarëta ashiyänampaq kallpachakuyan. Mëtsikaq nunakunam, qarakuyanqanqa wakinkunata alläpa kushitsinanta munëkuyan. ¿Gustashunkimantsuraq tsënö qarëta qoyäshunëkita o qarakïta?

Tsëqa alläpa allichi kanman, peru manam qarëta chaskeq nuna alli sientikuptinllatsu, sinöqa qarakoq kaq imanö sientikunqanrëkurmi. Bibliam kënö nin: “Imatapis qokïmi imata chaskipitapis mas kushikïtaqa apamun” (Hëchus 20:35). Awmi, mas kushishqaqa sientikuntsik qarëkanqantsik nuna alläpa agradecikuptinmi.

¿Imataraq rurashwan qarakurnin kushishqa sientikunapaq y qaranqantsik nunapis tsënölla sientikunampaq? Y alli kaq qarëta mana tarirninqa, ¿imataraq rurankiman qarëkanqëkita rasumpa valoranampaq?

Mas alli kaq qarëta tarinanqa manam fäciltsu. Juk qarë valoryoq o mana valoryoq kanqanta musyanapaqqa, pita qaranqantsikpitam kanqa: itsa juk nunapaq alläpa valoryoq karpis, jukpaqqa tsënötsu kanman.

Këman pensarishun, itsa juk jövinqa ninman tsëllaraq yarqamoq celular o juk cösaskuna mas alli kaq qarë kanqanta. Peru juk poqu nunapaqqa, itsapis kuyanqan familiankunapa cösasninkunata qarayanqan mas valoryoq kanman. Wakin sitiukunachöqa, munayanqan cösaskunachö gastayänampaqmi jövinkuna y mayorkunaqa qellëta qarayänanta mas munayan.

Tsënö kaptimpis, mëtsikaq nunakunaqa imëkatam rurayan mas alli kaq qarëta tariyänampaq; tsënöpa kuyayanqan nunata qarayänampaq. Höraqa manam tsënö qarëta tarishuntsu, peru qarënintsik alli kanampaqqa atska yanapakïkunam kan, tsëkunatam cuentaman churanantsik. Qaranqantsikta kushishqa chaskiyänampaq chusku yanapakïkunata rikärishun.

¿Imata qaranëkitataq munan? Irlanda del Norti nacionpa Belfast markanchö täraq nunapaqqa, 10 o 11 watayoq këkaptin qarayanqan biciclëtam, mas alli kaq qarë karqan. Porqui pëqa, “alläpam munëkurqä biciclëtä kananta” nirqanmi. Tsënö ninqanmi rikätsimantsik, juk qarë alli kanampaqqa, munayanqan kaqta qaranantsik alläpa precisanqanta. Imanllapis qarëta munanqëki nunaman pensari. Imata valoranqanta musyëta procurë, porqui tsënöpam musyanki imata munanqantapis. Këman pensarishun, edäna kaqkunaqa, familiankunawan tiemputa pasëtam mas valorayan. Itsapis wamrankunawan o willkankunawan mas tiempu këta munayan. Pëkunawan juntu mëtapis ëwayänampaq familiankuna invitayaptinqa, imëka qarëpitapis masmi tsëta valorayanqa.

Imata munayanqanta musyanapaqqa, shumaqmi wiyanantsik. Bibliaqa “pï nunapis shumaq wiyanampaq listu, raslla mana parlaq” kanampaqmi consejakun (Santiägu 1:19). Familiankunawan y amïgunkunawan parlaptin shumaq wiyë, tsënöpam imata gustanqanta musyanki. Tsëqa mas gustanqan kaqta qaranëkipaqmi yanapashunki.

¿Imata qaranëkitaraq wanan? Rasumpa wananqanta qaraptikiqa, imalla kaptimpis alläpam valoranqa. Tsëqa, ¿imanötaq musyankiman imata wananqanta?

Mas fäcilqa kanman kikinkunata tapurinqantsikmi. Peru wakinkunaqa, qarëninkunata kikinkuna rikarninraq mas kushishqa kayänampaq kaqtam pensayan. Rasumpa wanayanqan kaqkunapaqqa manam asïllaqa parlakuyantsu, peru imata gustayanqanta o mana gustayanqantaqa rasllam willakuriyan.

Tsëmi pita qaranëkipaqpis shumaqraq musyapakunëki y rikänëki. ¿Jövinku, poqu nunaku, soltëruku, casäduku, divorciakushqaku o viuduku? ¿Trabajëkanllaraqku o mananaku trabajan? Juk nuna imata wananqanta cuentaman churëkur, imata qaranëkipaq kaqman pensarï.

Qarëkanqëki nuna imata rasumpëpa wanëkanqanta musyanëkipaqqa, tsë nuna imakunapa pasëkanqampa pasashqana kaqkunawan parlë. Pëkunaqa itsapis tsë höra imata wanëkanqanta willariyäshunkiman. Tsëta musyanqëkim, wanëkanqanta qaranëkipaq yanapashunki.

¿Imëtaq qarankiman? Bibliam kënö nin: “Tiempunchö shumaq animanakur parlapänakuriqa, ¡imanö shumaqmi!” (Proverbius 15:23). Tsëqa rikätsikun manaraq imatapis parlarnin, imë höra ninapaq kaqta alleq musyanantsik alläpa precisanqantam. Tsënöllam imata ruranqantsikwampis pasakun. Imatapis qarëkanqantsik nuna kushishqa sientikunampaqqa, alleqmi musyanantsik imë qaranapaq kaqta.

Amïgunkuna casakuyaptin, juk jövin estudiunta ushariptin, reqishqankunapa wamrankuna yurinampaq këkaptin y maskunachömi; nunakunaqa qarakuyan. Wakinkunaqa watachö tsënö junaqkunata yarpäyänampaqmi qellqayan. Tsënöpam, puntallapitana imata qarayänampaq kaqta musyayan.a

Imë höra karpis qarakïtaqa puëdintsikmi, y manam juk junaqtaraqtsu shuyaränantsik. Tsënö kaptimpis cuidakunantsikmi. Këman pensari: juk nuna juk warmita mana imarëkur qarënin qoptinqa, itsapis tsë warmiqa pëwan mas reqinakïta munanqanta pensar qallëkunman. Peru tsërëkur mana qarëkaptinqa, itsapis llakitsinakuriyanman o problëmaman chäriyanman. Tsëmi, imarëkur qarëkanqantsikta musyanantsik alläpa precisan.

¿Imarëkurtaq qarankiman? Rikärinqantsiknöpis, manaraq imatapis qarakurninmi alliraq yarpachakunantsik qarëkanqantsik nuna imata pensanampaq kaqman. Jinamampis, alliraqmi pensanantsik imarëkur qarakïkanqantsikta. Llapantsikmi shonqupita patsë imatapis qarakïkanqantsikta pensantsik, peru wakin nunakunaqa qarakuyänan kaptinllam imatapis qarakuyan. Y wakinnam, imatapis chaskiyänanrëkurlla o alli tratashqa këta munarlla qarakuyan.

¿Imanötaq musyëta puëdishwan imarëkur qarakïkanqantsikqa alli kanqanta? Bibliam kënö nin: “Llapan imëkapis rurayanqëkiqa kuyakïwan rurakätsun” (1 Corintius 16:14). Shonqupita patsë kuyakurnin qarakuptikiqa, kushishqam chaskikuyanqa. Jina qarakoq karninqa, kikikipis alläpa kushishqam kanki. Y shonqupita patsë kuyakurnin qarakushqaqa, Diosnintsiktapis kushitsishunmi. Judëachö këkaq cristiänu mayinkunapaq wanayanqankunata kushishqa apatsiyanqanrëkurmi, apostol Pabluqa Corintuchö këkaq cristiänukunata felicitarqan. Pëkunapaq cartakunqanchömi kënö nirqan: “Kushi kushilla qoq kaqtam Diosqa kuyan” (2 Corintius 9:7).

Këchö yachakunqantsiknö imatapis qarakushqaqa, qarëkanqantsik nunakunaqa kushishqam sientikuyanqa. Diosnintsikpis këkunata y maskunatam cuentaman churarqan, llapan nunakunata mas alli kaq qarëta qonampaq. Qateqnin kaq yachatsikïchömi, tsë qarë ima kanqanta rikärishun.

“Llapan alli qarëkuna y chaskinqantsik chipyëpa allikunaqa rarapitam shamun, ciëluchö aktsikunapa Teytampitam urämun” (Santiägu 1:17). Kë textuqa ciëluchö këkaq Jehovä Diosnintsik alläpa alli kanqantam rikätsikun. Y Pëqa llapan nunakunatam imëkan qarashqa, peru ni imawampis mana igualaq juk qarëninmi kan. ¿Imaraq tsë qarëqa? Juan 3:16 textuchömi tsëpaq parlarnin Jesus kënö nirqan: “Porqui nunakunata alläpa kuyarninmi Diosqa japallan Tsurinta pëkunarëkur qorqan, tsënöpa pëman markäkuyanqanta rikätsikoqkuna mana ushakätsishqa kayänampaq, sinöqa imëyaqpis kawëyoq kayänampaq”.

Japallan Tsurinta wanunampaq permitirninmi, Jehoväqa imawampis mana igualaq qarënintsik qomarquntsik. Imëkata rurarnimpis manam kikintsikllaqa edäyëpita, wanïpita ni jutsapita librakïta puëdishwantsu karqan (Salmus 51:5; Juan 8:34). Tsëmi Diosnintsikqa alläpa kuyamarnintsik, tsëkunapita libramänapaq tsurin Jesucristu wanunanta permitirqan. Tsënöpam Jehoväqa rescatamarquntsik, y pëta llapan cäsukoq nunakunam tsërëkur mana wanushpa kawakïta puëdiyan. Peru, ¿imataq rescätiqa? ¿Imanirtaq precisan? Y ¿imanötaq tsëqa yanapamantsik?

¿Imataq rescätiqa? Tsëqa imatapis kutitsiyänampaq o juk prësuta librayänampaq chaninta pagakuyanqanmi. Bibliachöqa willakun juk Shumaq Patsachö mirëninkunawan juntu imëyaqpis kawakuyänanta munarnin, Adantawan Ëvata jutsannaqta Diosnintsik kamanqantam (Genesis 1:26-28). Peru llakinëpaqqa, Diosnintsikta cäsukurnin imëyaqpis kawakuyänampa rantinmi, mana wiyakur jutsasapa tikrariyarqan. ¿Y imachötaq ushayarqan? Bibliam kënö nin: “Juk nunarëkurllam llapan nunakunaman jutsa yëkurqan, y jutsarëkurnam pëkunaman wanï charqan, y tsënömi wanïqa llapan nunakunaman chärirqan, llapankuna jutsata rurayashqa kayaptin” (Romänus 5:12). Jutsannaq kawëta herenciatanö tsurinkunapaq jaqinampa rantinmi, Adanqa jutsasapa këman chätsirqan. Y tsënöpam mirëninkunaqa wanuyarqan.

Imatapis kutitsiyänampaqqa, oqrayanqampa chanintaraqmi pagakuyänan karqan. Adanqa ardëpam Diosta cäsukurqantsu, tsënöpam jutsasapa tikrarirqan. Y Biblia ninqannömi, Adan ruranqanrëkur mirëninkunaqa jutsapa y wanïpa esclävun cuenta tikrariyarqan. Tsëpita librakäyänampaqqa, juk jutsannaq nunaraqmi wanunan karqan: pëqa Jesusmi karqan (Romänus 5:19; Efesius 1:7). Jutsapita y wanïpita salvamänapaq Diosnintsik chaninta mana pagakuptinqa, manam Adanpa y Ëvapa mirëninkunaqa imëyaqpis kawakïta puëdiyanmantsu karqan (Revelacion [Apocalipsis] 21:3-5).

Tsurin Jesucristu wanunanta permitinqanmi, nunakuna mana wanushpa kawayänampaq yanapakun. Tsëmi Diosnintsikpa mas alli kaq qarëninqa. Ima qarëwampis mana igualaq qarë kanqanta alleq entiendinapaqqa, qepa kaq yachatsikïchö rikanqantsik yanapakïkunata Diosnintsik imanö chipyëpa ruranqanta rikärishun.

Munanqantsik kaq qarë. Llapantsikmi shonqupita patsë mana wanushpa kawakïta alläpa munëkuntsik (Eclesiastes 3:11). Peru manam kikintsikllapitaqa tsënö kawëta puëdishwantsu, sinöqa Jesus wanunqanrëkurmi. Bibliaqa kënömi nin: “Jutsa qokunqan päguqa wanïmi, peru Dios qokunqan qarëqa Señornintsik Cristu Jesusrëkur imëyaqpis kawëmi” (Romänus 6:23).

Wananqantsik kaq qarë. Jutsapa y wanïpa chanintaqa manam pipis pagakïta puëdintsu. Bibliachöqa kawënintsikta salvanapaq pagakïqa alläpa chaniyoq kanqanta y ni pipis mana pagakïta puëdinqantam willakun (Salmus 49:8). Tsëmi jutsapita y wanïpita librakunapaqqa, Diosnintsik yanapamänataraq alläpa wanëkurqantsik. Tsërëkurmi, “jutsapita libramänapaq Cristu Jesus chaninta” pagakunampaq Diosnintsik dispunirqan (Romänus 3:23, 24).

Mas wananqantsik hörachö chaskinqantsik qarë. “Jutsasapallaraq këkashqa noqantsikrëkur Cristu wanunanta” jaqinqantam, Bibliaqa nin (Romänus 5:8). Diosnintsikqa ‘jutsasapallaraq këkashqam’ salvamänapaq chaninta pagakurqan, y tsë ruranqanwanmi alläpa kuyamanqantsikta rikätsimashqantsik. Jutsasapa kanqantsikrëkurmi sufrikantsikllaraq; peru Jesus wanunqanrëkur shumaq kawëman pensanqantsikqa, alläpam kushitsimantsik.

Kuyakïwan qomanqantsik qarë. ¿Imarëkurtaq Diosnintsikqa Tsurin wanunanta permitirqan? “Këchömi noqantsikpaqqa Diospa kuyakïnin rikakashqa karqan, japallanlla Tsurinta nunakunaman Dios kachamushqa kanqanchö, tsënöpa përëkur noqantsik imëyaqpis kawëta tarinapaq. Kuyakïqa këmi: manam noqantsik Diosta kuyanqantsiktsu, sinöqa noqantsikta pë kuyamanqantsik[mi]” (1 Juan 4:9, 10).

¿Imanötaq Diosnintsikpa imawampis mana igualaq qarënimpita agradecikunqantsikta rikätsikushwan? Juan 3:16 textuchömi Jesus kënö nirqan: “Pëman markäkuyanqanta” rikätsikoqkunallam salvakuyanqa. Markäkïqa “imatapis shuyanqantsikta chaskinantsikpaq kaqta següru këmi”, tsëtam Biblia nin (Hebrëus 11:1). Tsënö següru kanapaqqa, rasumpa kaqta musyanantsikmi alläpa precisan. Tsëmi Diosnintsikta reqinëkipaq tiempïkita rakinëki, porqui Pëmi mas alli kaq qarëtaqa qomarquntsik. Jina mana wanushpa kawakunëkipaq imata ruranëkipaq kaqtapis yachakunëkim.

Rasumpa kaqta yachakunëkipaqqa, jw.org nishqan päginachö këkaq yachatsikïkunapita maslla yachakuri. Jehoväpa testïgunkunaqa kushishqam yanapariyaqman. Y Diosnintsikpa qarënimpita yachakunqëkimannömi, cuentata qokunki tsë qarëqa alläpa precisanqanta. Y imanö yanapashunqëkita rikarmi, kënö ninki: “¡Diostam agradecikü! ¡Pëmi Señornintsik Jesucristurëkur libramanqa!” (Romänus 7:25).