Cristiänunö Kawakunapaq y Yachatsikunapaq Reunionchö Yachakunapaq këkunata leyishun
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
JULIU 3-9
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | ESDRAS 4-6
“Ama imanöpapis michäyëtsu”
¿Rikankiku Zacarïas rikanqanta?
13 Sacerdötikunata mandaq Jesüa o Josuë y judïukunata gobernaq Zorobabelmi, templuta yapë rurayänanta michäkuykäyaptimpis, “yapë sharkatsir qallëkatsiyarqan” (Esd. 5:1, 2). Itsa wakin judïukunaqa templuta yapë rurëkäyanqanta chikeqninkuna rikäyänampaq kaqta musyar, tsëta decidiyanqan mana alli kanqanta pensayarqan. Josuëwan Zorobabelqa, Jehovä yanapayänampaq kaqtam musyëta munayarqan. Tsëta Jehovä imanö musyatsinqanta rikärishun.
w86-S 1/2 päg. 29, recuadru pärrk. 2, 3
“Dirigentikunataqa kikin Teyta Diosmi yanapëkarqan”
Babiloniapita judïukuna Judäman kutirirqa dieciseis watapam ni imata rurayarqantsu. Diospa willakoqninkuna Ageuwan Zacarïasmi templuta yapë sharkatsiyänampaq judïukunata niyarqan, tsëmi Jehoväpa templunta yapë altsar qallëkuyarqan. Peru pöcu tiempullatam Persa nacion gobiernu churanqan gobernadorkunaqa, judïukunata micharnin kënö niyarqan: “¿Pitaq mandayäshurqunki kë templuta yapë rurayänëkipaq?” (Esdras 5:1-3).
Imatapis niyänampaqqa judïukunaqa alliran pensayänan karqan. Tsë nunakuna niyanqanwan mantsakarqa, jinan hörachi Jehoväpa templunta altsëta dejariyanman karqan. Peru mana cäsukurnin derëchunkunata välitsita munayaptinqa, capazchi jinan höra templuta manana altsayänampaq michäyanman karqan. Tsëmi judïukunata dirigeqkunaqa alli pensëkur y shumaqllapa juk cartata qellqayarqan (capazchi tsë dirigeqkunaqa kayarqan gobernador Zorobabel y mandakoq sacerdöti Josuë). Tsë cartakuyanqanchömi niyarqan Babiloniata gobernaq Cïruqa unëna Teyta Diospa templunta yapë altsayänampaq judïukunata mandashqa kanqanta. Persa nacion gobiernu churanqan gobernadorkunaqa musyayarqanmi patsätsishqa leytaqa mana cambiëta puëdiyanqanta, tsëmi pëkunataqa combiënirqantsu gobernaq mandakunqampa contran churakë, y manam contran churakäyarqannatsu. Tsëyaqmi judïukunaqa Jehoväpa templunta altsar sïguiyarqan gobernanti Darïu templuta rurar sïguiyänampaq mandakunqanyaq (Esdras 5:11-17; 6:6-12).
¿Rikankiku Zacarïas rikanqanta?
7 Jesus manaraq shamuptin 520 watachömi, Persia nacionta Darïu I nir reqiyanqan nuna gobernar qallëkurqan. Tsëmi templuta altsëkaq judïukunapaqqa, imëkapis cambiarirqan. Ishkë watapana gobernëkarmi, Jerusalenchö templuta altsayänampaq michäkuyanqan leypa contran këkanqanta musyarirqan. Tsëmi templuta altsar ushayänampaq mandakurqan (Esd. 6:1-3). Tsë noticiataqa manam pipis shuyararqantsu. Peru tsë reyqa mastaran mandakurqan. Amänun këkaq markakunachö täraq nunakunatam, judïukunata mana michäyänampaq y qellëta y materialkunata procurapuyänampaq mandakurqan (Esd. 6:7-12). Tsëmi judïukunaqa chusku watapitapis ichik maschö templu altsëta ushariyarqan, J.m.sh. 515 watachö (Esd. 6:15).
¿Rikankiku Zacarïas rikanqanta?
16 Kanan witsanqa, “alli juiciuyoq y markäkïpaq” sirwipakoqninwanmi sirweqninkunata Jehovä dirigikan (Mat. 24:45). Itsa höraqa, “alli juiciuyoq y markäkïpaq sirwipakoq” imata ruranapaq nimanqantsiktaqa llapantaqa entiendishuntsu. Këllaman pensarishun: itsa juk desgracia manaraq pasakuptin, imanö alistakunapaq kaqta nimashwan. Peru noqantsikqa markantsikchö tsë desgracia mana pasakunampaq kaqta pensashwan. O itsa muyakoq o shukukoq qeshya kaptin, cuidakunapaq nimanqantsikta alläpatanö rikashwan. Tsëqa, ruranapaq nimanqantsikkuna mana yanapamänapaq kaqtanö rikashqaqa, ¿imatataq rurashwan? Tsëqa allichi kanman Josuëwan Zorobabel imata rurayänampaq mandakuyanqanta wiyakuyanqampita judïukuna imata lograyanqanta yarpanqantsik. Jina wakin nunakunapaq Bibliachö leyinqantsiktapis yarpashwanmi. Imatapis imanö rurayänampaq sirweqninkunata Dios mandanqan nunakunapa rikëninchö mana allinö kaptimpis, tsëta wiyakuyanqampitam sirweqninkunaqa salvakuyarqan (Juëc. 7:7; 8:10).
Imakunata yachakunqantsik
w93-S 15/6 päg. 32 pärrk. 3-5
¿Bibliachö ninqanman confiakushwanku?
Tsë qellëtaqa Tarsu markachömi tallayarqan, y tsë markaqa Turquïa nacionpita inti yarqamunan lädupa derëchampam këkan. Tsë qellëtaqa J.m.sh. 300 wata witsanmi tsë markachö gobernaq Mazaeus tallatsirqan, y tsë witsanqa Persia nacionpa makinchömi tsë marka karqan. Tsë tallayanqan qellëchöqa “Eufratis mayu tsimpanchö gobernador” ninmi. Tsënö ninqanqa, ¿imachötan yanapakun?
Bibliachöpis tsënömi nin. Esdras 5:6–6:13 textukunachömi nin gobernador Tatenäiman Persia nacionta gobernaq Darïu cartakunqanta. Tsë cartachöqa Jerusalenchö judïukuna templuta rurëkäyanqampaqmi parlarqan. Esdrasqa Diospa Leyninta alli copiëta yachaq nunam karqan, tsëmi llapan qellqanqankuna rasumpa kaqlla karqan. Esdras 5:6 y 6:13 textukunata leyirmi musyanki Tatenäita “mayu tsimpanchö gobernador” nir qayanqanta.
Esdrasqa J.m.sh. 460 watachömi tsëta qellqarqan, y tsë qellëtaqa tsëpita cien wata pasashqanchöran tallayarqan. Capaz pillapis ninman tsë gobernantita imanö reqiyanqanta Bibliachö ninqanqa mana alläpa yanapakunqanta. Peru Biblia qellqaqkuna imata willakurpis rasumpa kaqllata qellqayanqanqa, ¿manaku rikätsimantsik Bibliachö llapan ninqan confiakuypaq kanqanta?
JULIU 10-16
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | ESDRAS 7, 8
“Esdrasqa ruranqankunawanmi Teyta Jehoväta alabarqan”
w00-S 1/10 päg. 14 pärr. 8
Bibliapita kushishqa yachakushun
8 Jehoväpa Palabrantaqa llapan shonquntsikwanmi kuyanantsik. Tsëmi leyinqantsik textukunata alli entiendinapaqqa, imata yachakunqantsikman alli pensanapaq tiempuntsikta patsätsinantsik. Tsëpaqqa mana alläpa bülla kanqan sitiutam ashinantsik, y Diosmanmi mañakunantsik. Diospa Palabranta leyinapaq y estudianapaqqa Esdrasnömi shonquntsikta alistanantsik. Pëpaqmi Bibliachö kënö nin: “Esdrasqa llapan shonqunwanmi Jehovä Diospa Leyninta yachakurqan y cäsukurqan. Tsënöllam ninqankunata y mandakunqankunata israelïtakunata yachatsirqan” (Esdras 7:10). Esdrasqa tsënö rurarqan Diospa leyninkunata alli estudianampaq, yachakunqanmannö kawanampaq y jukkunata yachatsinampaqmi. Esdras ruranqampitaqa noqantsikpis yachakuyta puëdintsikmi.
si-S päg. 75 pärr. 5
13 kaq libru: 1 Crönicas
5 Esdrasnöqa manachi ni pipis 1 Crönicas libruta qellqanmantsu karqan. ¿Imanirtaq llapanta alli qellqarqan? “Esdrasqa llapan shonqunwanmi Jehovä Diospa Leyninta yachakurqan y cäsukurqan. Tsënöllam ninqankunata y mandakunqankunata israelïtakunata yachatsirqan” (Esd. 7:10). Y Jehovämi santu espïritunwan yanaparqan. Persa nacionta gobernaqpis cuentatam qokurqan Esdras yachaq kanampaqqa Teyta Dios yanapanqanta. Tsëmi Judä provinciachö gobernadorkunata y juezkunata churanampaq Esdrasta nirqan (Esd. 7:12-26). Jehovä yanapaptin, y Persia nacionchö gobernaqpita autoridäta chaskishqa karmi, Esdrasqa mas väleq documentukunata leyita puëdir 1 Crönicas libruchö ninqanta alli qellqarqan.
it-1-S päg. 1186 pärr. 4
Humildi
Esdrastaqa Jehovämi yanaparqan. Humildi kaqkunaqa segürum kayanan Teyta Dios yanapanampaq kaqta. Esdrasqa judïu nunakunata Babiloniapita Jerusalenman kutitsinampaqmi juk carguta chaskishqa karqan, y 1.500 nunakunapitapis mastam diriginan karqan. Peru tsëchöqa sacerdötikuna, netineukuna, warmikuna y wamrakunapis kayarqanmi. Y Jerusalenchö Jehoväpa templunta altsayänampaq y shumaqyätsiyänampaqpis atska öruta y pläta metaltam apayarqan. Jerusalenman kutiyanqanchöqa chikeqninkunapita defendiyänantam wanayarqan, peru Esdrasqa manam gobernantita soldädunkunawan yanapanampaq mañakurqantsu, tsënömi rikätsikurqan nunapa poderninman mana confiakunqanta. Persia nacionta gobernaqtam kënö nishqa karqan: “Teyta Diosqa pëta cäsukoqkunataqa yanapanmi”. Tsëmi llapankunata mandarqan arrepentikurnin ayunayänäpaq y Teyta Diosman mañakuyänäpaq. Teyta Diostam yanapanampaq mañakuyarqan, y Pëqa wiyarqanmi mañakuyanqanta y viäjichöpis chikeqninkunapita tsaparqanmi, tsëmi allilla chäyarqan (Esd 8:1-14, 21-32). Danieltapis Babiloniachö prësu këkaptinmi Diosqa yanaparqan, pëqa chaskinqan revelaciontam entiendita munarqan y humildim karqan. Tsëmi Teyta Diosqa mañakunqanta wiyarqan y juk angeltam mandarqan entienditsinampaq (Da 10:12).
Imakunata yachakunqantsik
w06-S 15/1 päg. 19 pärr. 10
Esdras librupita yachakunapaq
7:28–8:20. ¿Imanirtan Babiloniapita Jerusalenman mëtsikaq judïukuna Esdraswan kutita munayarqantsu? Setenta watanam pasashqa karqan juk grüpu judïukuna Jerusalenman kutiyanqampita. Peru tsënö karpis, Jerusalenchöqa manam alläpa nunakuna karqanraqtsu. Jerusalenchöqa manam fäciltsu kawayänan karqan, y peligrösum karqampis. Capazchi wakin judïukunaqa Babiloniachö rïcuyashqa kayarqan, peru Jerusalenchöqa ima negociupis alläpaqa karqantsu. Y viäjipis peligrösum kanan karqan. Jerusalenman kuteqkunaqa Jehovämanmi confiakuyänan karqan, pëllatam sirwiyänan karqan y valientim kayänan karqan. Kikin Esdraspis Jehovä yanapanqanta rikarmi kallpayoq tikrarqan. Esdras yanapaptinmi mil quinientus familiakuna viajayänampaq alistakuyarqan, o capazchi llapanqa seis mil nunakuna kayarqan. Viäjipaq imëkata Esdras patsätsipakunqanta rikarmi treinta y öchu levïtakuna y doscientus veinti netineunapis pëkunawan viajayänampaq juntakäyarqan.
JULIU 17-23
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | ESDRAS 9, 10
“Mana cäsukurqa mana allimanmi chäshun”
w06-S 15/1 päg. 20 pärr. 1
Esdras librupita yachakunapaq
9:1, 2. Diosta mana sirweqkunawan casakuyqa, ¿imanirtan mana alli karqan? Diospa Akrashqan chämunqanyaqmi judïukunaqa Jehovällata adorayänan karqan. Tsë markakunachö Diosta mana sirweq nunakunawan casakurqa, alli kaq religiontam peligruman churayanman karqan. Santukunata adoraqkunawan wakin judïukuna casakuyanqanqa, capaz tiempuwanqa llapan judïukunata santukunata adorëman chätsinman karqan. Y alli y limpiu adoracionqa capaz ushakärinman karqan. Tsë pasakuptinqa, ¿piraq Diospa Akrashqanta chaskinman karqan? ¡Tsëchi Esdrasqa juk markapita warmikunawan casakushqa kayanqanta rikar alläpa espantakurqan!
w09-S 1/10 päg. 10 pärr. 6
¿Imanö kanatatan Jehoväqa munan?
Jehovä Diosta cäsukunqantsikqa kikintsikpa biennintsikpaqmi. Tsëpaqmi Moisesqa kënö nirqan: ‘Kanan junaq yachatsiyanqaq mandamientunkunata y estatütunkunata imëpis cäsukuyanki. Tsënöpa alli kawakuyänëkipaq’ (versïculu 13). Jehovä imatapis nimanqantsikqa kikintsikpa biennintsikpaqmi. Tsëmi Bibliachöqa nin Jehovä Dios kuyamanqantsikta (1 Juan 4:8). Mandamanqantsikkunaqa kanan witsankunapis yanapamantsikmi, y shamoq tiempuchöpis yanapamäshunmi (Isaïas 48:17). Jehovä mandamanqantsikta cäsukurqa allim kawakushun y shamoq tiempuchöpis Jehoväpa Gobiernun gobernamuptin shumaqmi kawakushun.
Imakunata yachakunqantsik
w06-S 15/1 päg. 20 pärr. 2
Esdras librupita yachakunapaq
10:3, 44. ¿Imanirtan warminkunata y wamrankunata qarquyarqan? Warminkunallata qarquyaptinqa capaz tsë warmikunaqa wamrankunarëkur kutiyanman karqan. Pishi wamrakunaqa mamäninkuna cuidayänantam necesitäyan.
JULIU 24-30
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | NEHEMÏAS 1, 2
“Jinan höra ciëluchö këkaq Teyta Diosman mañakurqä”
w08-S 15/2 päg. 3 pärr. 5
Jehoväman imëpis mañakushun
5 Ima mana allipapis pasarqa, höraqa juk rätullam Jehoväman mañakurintsik. Juk kutim gobernanti Artajerjesqa vïnu sirweqnin Nehemïasta tapurqan imanir llakishqa këkanqanta. Y willariptinmi, “¿imatataq rurëta munëkanki?” nir tapurqan. Tsënö niptinmi, Nehemïasqa jinan höra “ciëluchö këkaq Teyta Diosman” shonqunllachö juk ishkë palabrakunallawan mañakurqan. Tsënölla mañakushqa kaptimpis Jehoväqa wiyarqanmi. Jerusalenpa perqankunata altsanampaqmi gobernantiqa Nehemïasta yanaparqan (leyi Nehemïas 2:1-8). Rikanqantsiknöpis, shonquntsikllachö raslla mañakushqapis Diosqa yanapamäshunmi.
be-S päg. 178 pärr. 1
Pillapis mana musyanqantsikta tapumashqa imanö parlapänapaq kaq
Pillapis creinqantsikpaq imatapis tapumashqa respuestanta mana musyashqa, y alli preparakunapaq tiempu manana kaptinqa, ¿imaraq yanapamäshun creinqantsikpita shumaq parlapärinapaq? Gobernanti Artajerjes tapunqanta manaraq contestarmi Nehemïasqa shonqunllachö Diosman mañakurqan, tsënöllam noqantsikpis ruranantsik (Neh. 2:4). Tsëpitanam imanö parlapänapaq kaqta raslla o saslla pensanantsik. Capaz këkuna yanapamäshun: 1) Juk o ishkë puntullata yachatsinapaq pensashun (capazchi Razonamiento a partir de las Escrituras neq librupita akrarinkiman). 2) Juk o ishkë textukunallata akrashun tsëwan alli entienditsinapaq. 3) Wiyakuyta munanampaq imanö parlapar qallanapaq kaqman pensashun. Tsëpitana parlapar qallashun.
Imakunata yachakunqantsik
w13 15/11 pägk. 5-6 pärrk 12, 13
“Mana jaqita mañakuyë”
Pensarishun Nehemïasman, m.J.sh. 400 watakuna witsanmi, pëqa Persa reypa vïnu sirwipaqninmi karqan. Nehemïasqa, Diosta mañakïchö juk alläpa alli ejemplum. Jerusalenchö judïukuna mana allikunapa pasayaptinmi pëqa atska junaqkunapa ‘Diosman mañakur y ayunar’ këkarqan (Neh. 1:4). Imanir tsëläya llakishqa këkanqanta y imata mañakïta munanqanta Artajerjes tapuptinmi, “jinan höra Nehemïasqa mañakurqan ciëluchö këkaq Diosman” (Neh. 2:2-4). ¿Mañakïninta wiyarqanku? Awmi, Jehoväqa contestarqanmi y markanta yanapanampaqmi dirigirqan (Neh. 2:5, 6). ¡Tsë pasakunqanqa mëraq Nehemïaspa markäkïninta sinchiyätsirqan!
Nehemïas ruranqannö, imëpis mañakïkashqaqa, markäkïnintsikmi mas sinchiyanqa. Satanasqa mana ankupäkoq karmi kallpannaq këkanqantsik höra tentaramantsik. Juk qeshyawan o alläpa llakinë qeshyawan këkarqa, itsa cada killa yachatsikunqëki Diospaqqa alläpa wallkalla kanqanta pensankiman. O itsa unë ruranqantsikkuna alläpa yarpakachätsimashwan. Mana imapaqpis välinqantsiktam Satanasqa pensatsimënintsikta munam, y tsëtam utilisan markäkïnintsikta ushakätsinampaq. Peru ‘mana jaqita mañakushqaqa’ markäkïnintsikqa sinchim këkanqa. Yarpäshun, ‘marcäquinintsik escudu cuenta’ kaptinqa, manam ‘diablupa flechan imanamäshuntsu’ (Efes. 6:16).
31 DE JULIUPITA 6 DE AGOSTUYAQ
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | NEHEMÏAS 3, 4
“¿Sinchipa o jinchipa trabajanqantsikqa penqakuypaqku?”
w06-S 1/2 päg. 9 pärr. 9
Nehemïas librupita yachakunapaq
3:5, 27. Jehovä Diosta adorarnin construccionchö o ima trabäjuchöpis yanapakurqa manam mana noqantsikpaqnö kanqanta pensar penqakushwantsu. Manam reqishqa tecoïta nunakunanö këta munantsiktsu, tsëpa rantinqa humildi tecoïtakunanömi këta munantsik.
¿Imanö kanapaqtaq Jehovä yanapamäshun?
11 Tsëpita mëtsika watakuna pasanqanchönam, Jehoväqa Salum jutiyoq nunapa warmi wamrankunatapis Jerusalenpa perqankunata altsayänampaq utilizarqan (Neh. 2:20; 3:12). Salum nuna gobernador kaptimpis, warmi wamrankunaqa, difïcil y alläpa peligrösu kaptimpis yanapakuyarqanmi (Neh. 4:15-18). Pëkunaqa, perqa altsëchö mana yanapakïta munaq tecoïta nir reqiyanqan precisaq nunakunanötsu manam kayarqan (Neh. 3:5). Pensari, 52 junaqkunallachö perqakunata altsar usharirqa, ¡alläpachi kushikuyarqan! (Neh. 6:15). Kanan witsankunapis mëtsikaq panikunam, Jehoväpaq utilizäna wayikunata rurëchö y edificiukunata altsapakïchö alläpa kushishqa yanapakuyan. Tsë obrakuna alli ushanampaqqa, alläpam precisan rurëta yachayanqan, kushi kushilla trabajayanqan y Jehoväta mana jaqipa sirwita munayanqan.
w04-S 1/8 päg. 18 pärr. 16
Jesucristunö humildi kashun
16 Jövin kar o mayor karpis Diosta sirweqkunaqa Jesusnömi humildi kanantsik. Congregacionchöqa imëka rurëmi kan. Ama cölerakushuntsu pitsapakunapaq, bäñuta limpiapakunapaq o imallachöpis yanapakunapaq nimashqa (1 Samuel 25:41; 2 Rëyes 3:11). Papäkuna wamrëkikuna, pishillaraq o jövinna kayaptimpis, reunionta rurakuna wayikunachö o asamblëakunata rurakuna localkunachö imallachöpis kushishqa yanapakuyänampaq yachatsiyë. ¿Wamrëkikunaqa rikäyäshunkiku reunionta rurakuna sitiuchö pitsapakuykaqta o bäñuta limpiapakuykaqta? Testïgukunapa principal oficïnanchö sirweq juk wawqim papäninkuna rurayanqanta yarpar kënö cuentakun: “Reunionta rurakuna wayikunachö o asamblëakunata rurakuna localkunachö papänïkuna pitsapakur yanapakuyanqanta rikanqämi yanapamarqan tsë rurëkuna alläpa väleq kanqanta cuentata qokunäpaq. Pëkunaqa congregacionchö y wawqi panikunata imëkachö yanapayänampaqmi listu këkäyaq, tsë rurëkuna penqakuypaqnö kaptimpis. Tsënö kayanqanmi yanapamarqan Betelchö imallachöpis yanapakunäpaq niyämaptin kushishqa chaskinäpaq”.
Imakunata yachakunqantsik
w06-S 1/2 päg. 9 pärr. 1
Nehemïas librupita yachakunapaq
4:17, 18. ¿Imanötan murällakunata altsaq nunaqa juk kaq makinllawan trabajëta puëdeq? Materialkunata ashtar trabajaqkunapaqqa tsëta rurëqa manam difïciltsu karqan. Apayänampaq kaqta peqankunaman o hombrunkunaman churarkurqa juknin makinkunallawanmi tsëta tsararäyaq y ‘juknin makinkunawanqa lanzankunatam aptaräyaq’. Ishkan makinkunawan trabajaqkunaqa, “tseqllankunachömi espädata watarätsiyaq”. Tsënömi llapankuna listu këkäyaq chikeqninkuna atacayaptin pelyayänampaq.
AGOSTU 7-13
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | NEHEMÏAS 5-7
“Nehemïasqa jukkunatam yanaparqan y manam yanapayänanta shuyararqantsu”
w02-S 1/11 päg. 27 pärr. 3
Nehemïasqa Diospa sirweqninkunatam yanaparqan
Nehemïasqa manam tiempunllawantsu ni patsätsipakurllatsu Jehoväpa sirweqninkunata yanaparqan, sinöqa qellëninwan y kapunqankunawanmi. Esclävu tikrashqa judïu mayinkunatapis Nehemïasqa rantirqan, qellëta prestarqan y manam wachënintapis cobrarqantsu. Manam wakin gobernadorkunanötsu gobernador kanqampita provechakur suelduta cobraq. Tsëpa rantinqa, cientu cincuenta nunakunata y juk nacionpita watukaq nunakunatam wayinchö mikuyta qaraq. Cada junaqmi invitädunkunapaq ‘juk töruta, joqta wira üshakunata y wallpakunata pishtayaq’. “Y cada chunka junaqtam tukuyläya vïnuta atskata” sirwiyaq. Tsë llapantaqa kikimpa qellëninwanmi Nehemïas rurarqan (Nehemïas 5:8, 10, 14-18).
Makintsik ishkinanta ama jaqishuntsu
16 Jehovä yanapaptinmi Nehemïaswan judïukunaqa makinkunata sinchiyätsiyarqan, tsëmi Jerusalenpa perqankunata 52 junaqllachö qeshpitsiyarqan (Nehemïas 2:18; 6:15, 16). Peru Nehemïasqa manam wakinkuna rurayanqanta rikaräkurllatsu kakurqan, sinöqa yanapakurqanmi (Nehemïas 5:16). Jina tsënöllam, kanan witsan anciänukunapis Nehemïas ruranqanta qatir Diosta adorayänan wayikuna rurëchö, pitsapakïchö o altsëchö yanapakuyan. Cristiänu mayinkunata kuyarninmi, problëmakunapa pasëkaqkunata watukarnin y pëkunawan yachatsikoq yarqurnin yanapayan (leyi Isaïas 35:3, 4).
w00-S 1/2 päg. 32
Jehoväqa manam qonqashunkitsu, pëqa yarpärishunkim
Pitapis Teyta Dios ‘mana qonqanqampaq’ y “yarpanqampaq” Bibliachö parlarqa, pëpaq yarparnin allita ruranqampaqmi parlan. Noëpa tiempunchöqa, alläpa tamyarmi cientu cincuenta junaqpana patsata yaku tsapashqa karqan, peru Teyta Diosqa manam Noëta “qonqëkurqantsu”. Teyta ‘Diosqa patsachö yaku wallkayar qallëkunampaqmi fuertipa vientuykatsirqan’ (Genesis 8:1). Tsëpita juk tiempu pasariptinnam, filisteukuna Sansonta tsarirkur nawinta oqtirir cadënawan watayarqan, tsëmi Sansonqa kënö nir mañakurqan: “Teyta Jeovä, kë kutilla yarpëkallämë kallpä yapë yurinampaq”. Tsënam Jehoväqa Sansonta yarparnin chikeqninkunata ushakätsinampaq alläpa kallpayoqta tikratsirqan (Juëces 16:28-30). Nehemïas ruranqankunatapis Jehoväqa bendicirqanmi, tsëmi Nehemïasqa yanapakurqan Jerusalenchö Jehovällatana yapë sirwiyänampaq.
Imakunata yachakunqantsik
w07-S 1/7 päg. 30 pärr. 15
“Mana alli kaqta alli kaqwan vencir sïgui”
15 Teyta Diospa Leyninta Nehemïas mana cäsukunanrëkur engañanampaqmi Semäyata niyarqan. Tsëmi kënö nir engañëta munarqan: “Paqaspam wanutsishoqniki shayämunqa. Tsëmi Dios Yayapa wayinchö imë juntakänapaq parlashun. Templuman yëkuykurqa punkutam alli segurarkamushun”. Juk parlakuychöqa, mana wanutsiyänanrëkur templuchö tsinkakunampaq o ratakunampaqmi Nehemïasta nikarqan. Peru Nehemïasqa manam sacerdötitsu karqan, tsëmi Diospa templunman yëkuptinqa alläpa jutsa kanman karqan. ¿Salvakuyta munartsuraq Diospa Leyninta cäsukunmantsu karqan? Manam. Kënömi nirqan: “¿Templuman yëkuptïqa manatsuraq wanuratsiyämanqa? Templumanqa manam yëkushaqtsu”. ¿Imanirtan Nehemïasqa tsë niyanqanta cäsurqantsu? Pëqa musyarqanmi Semäya judïu mayin kaptimpis, Teyta Dios mana mandashqa kanqanta. Diospa rasumpa willakoqnin karqa manachi Jehoväpa Leyninta mana cäsukunampaq ninmantsu karqan. Tsënömi Nehemïasqa chikeqninkuna niyanqanta cäsukurqantsu, tsënöpam vencirqan. Y pöcu tiempullatam kënö willakurqan: “Elul killa veinticincu junaqmi murällata rurar ushayarqä. Tsë rurëchöqa cincuenta y dos junaqmi trabajayarqä” (Nehemïas 6:10-15; Nümerus 1:51; 18:7).
AGOSTU 14-20
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | NEHEMÏAS 8, 9
“Teyta Jehoväpita chaskinqantsik kushikuymi kallpayoqta tikratsimantsik”
Levïtakunapa mañakïnimpita yachakunqantsik
2 Judïukunaqa, Jerusalenpa perqankunatam pasaq killallaraq shäritsishqa kayarqan (Neh. 6:15). Y 52 junaqkunallachömi rurariyarqan, tsëmi Diospa kaqtana rurëta munayarqan. Tisri killapa qallanan junaqninchömi ëwayarqan pläzata, Esdraswan Levïtakuna Jehoväpa leyninkunata leyiyaptin y yachatsikuyaptin wiyayänampaq (rikäri 1 kaq dibüjuta). Llapan familiankunawanmi ëwayarqan, hasta wamrakunapis yachatsikuyanqanta shumaq wiyakurmi “patsa warëpita pullan junaqyaq” këkäyarqan. ¡Këpitaqa yachakïta puëdintsikmi! Kanan witsankunaqa shumaq wayikunachömi ëllukantsik (qorikantsik), peru tsënö kaptimpis höraqa manam shumaqllaqa wiyakuntsiktsu, juk cösaskunamanmi pensar këkantsik. ¿Tsënö pasashurqunkiku? Tsënö kaptinqa israelïtakuna rurayanqanman pensari, pëkunaqa manam wiyakuyarqanllatsu, sinöqa shonqunkunayaq chänantam permitiyarqan. Tsëmi Jehoväpa Leyninta mana cumplishqa kayanqanta cuentata qokurirnin waqayarqan (Neh. 8:1-9).
w07-S 15/7 päg. 22 pärrk. 9, 10
¿Santu espïritu pushamanqantsiknöku kawar sïguintsik?
9 Teyta Diosqa imëpis kushishqam këkan, y noqantsikpis pënö kushishqa këtam munantsik (1 Timoteu 1:11; Salmus 104:31). Jesusqa papänin Jehoväpa munëninta rurarmi kushishqa kaq (Salmus 40:8; Hebrëus 10:7-9). Noqantsiktaqa, “Teyta Jehoväpita chaskinqantsik kushikuymi kallpayoqta tikratsimantsik” (Nehemïas 8:10).
10 Mana allikunapa pasarpis o chikimarnintsik sufritsimashqapis Teyta Diospa voluntäninta rurarmi rasumpa kushishqaqa kantsik. Teyta Diospita yachakurqa alläpa kushishqam kantsik (Proverbius 2:1-5). Jehoväwanqa alli amïgu kantsik rasumpa kaqta alli yachakushqa karnin y noqantsikrëkur Jesus wanunqanman markäkurmi o yärakurmi (1 Juan 2:1, 2). Entëru Patsachö wawqi panintsikkunawan juknölla kawakurmi kushishqa kantsik (Sofonïas 3:9; Ageu 2:7). Shumaq Patsachö kawakunapaq kaqta musyanqantsik y alli noticiakunata Diospita yachatsikunqantsikpis kushishqa kanapaqmi yanapamantsik (Mateu 6:9, 10; 24:14). Y tsënöllam manana wanur kawakunapaq kaqta musyanqantsikpis kushishqa kanapaq yanapamantsik (Juan 17:3). Tsënö shumaq kawakunapaq kaqta musyanqantsikmi alläpa kushitsimantsik (Deuteronomiu 16:15).
Imakunata yachakunqantsik
it-1-S päg. 171 pärr. 2
Arameu
Babiloniapita judïukuna Jerusalenman kutiyanqampita juk ishkë watakuna pasariptinllam sacerdöti Esdrasqa Jerusalenchö judïukuna juntarëkäyaptin Diospa Leyninta leyirqan, y atskaq levïtakunam tsë Leychö ima ninqanta nunakunata entienditsiyarqan. Tsëpaqmi Nehemïas 8:8 textuchö kënö nin: “Dios Yayapa Leynin qellqaranqan libruta fuertipa leyirmi, ima ninan kanqanta cläru entienditsikuyarqan. Tsënömi tsëchö këkaqkunata yanapayarqan leyikäyanqanta entiendiyänampaq”. Capaz tsë kutichöqa hebrëupita arameu idiömaman tumaratsir entienditsikuyarqan, y capazchi tsënöqa rurayarqan Babiloniachö kawashqa karnin hebreu nunakuna arameu idiömata entiendiyaptin. Y capazchi tsë Leykuna ima ninan kanqantaqa hebreu idiömachöpis shumaq entienditsikuyarqan.
AGOSTU 21-27
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | NEHEMÏAS 10, 11
“Jehovä mandakunqantam cäsukuyarqan”
w98-S 15/10 päg. 22 pärr. 13
Jerusalenchö nunakunaqa Jehovä munanqannömi kawakuyarqan
13 Jehovällatana sirwiyänampaq änikuyanqanta levïtäkunapa y sacerdötïkunapa sëllunwan Nehemïaspa tiempunchö sëllayanqanmi, Jerusalenpa perqankunata Diospa sirweqninkuna inauguräyänan junaq yanapakurqan. Peru puntataqa juk asuntutaraqmi atiendiyänan karqan. Jerusalenpa perqankunataqa rurar ushashqanam kayarqan y döci jatusaq punkukunatam churashqana kayarqan, peru Jerusalenchö atskaq nunakuna täräyänantam necesitayarqan. Jerusalenqa mëtsikanmi karqan, peru israelïtakunaqa wallkaqllam tsëchö täräyarqan (Nehemïas 7:4). Tsë problëmata altsayänampaqmi “cada chunka familiapita juk familia Jerusalen sagrädu markaman kawaq ëwanampaq sortiayarqan”. Y tsëta rurayanqanqa allipaqmi karqan. “Wakinkunaqa kikinkunam Jerusalenman kawaq ëwayänampaq änikuyarqan, tsëmi markachö nunakunaqa Teyta Dios bendicïkunampaq niyarqan” (Nehemïas 11:1, 2). Këpitaqa yachakuntsik, puëdirqa Diospita mas yachatsikuyänanta necesitäyanqan markakunaman yanapakoq ëwanapaqmi.
w86-S 15/2 päg. 26
Manam imapis micharqantsu Jehovällata sirwiyänampaq
Wayinkunata, chakrankunata y imëkankunata dejëkur Jerusalenta täraq ëwëqa manachi fäciltsu karqan, y atska gastukunayoqchi kayanan karqan. Y tsë markachöqa capazchi imëka peligrukuna kaq. Tsëmi tsë markaman kikinkuna munar ëwaqkunataqa alläpa valorayarqan y Jehovä bendicinampaq mañakuyarqan.
Jehoväqa pëman markäkoqkunallatam chaskin
15 Jehovällatana sirwinapaq änikurninqa, pëpa munëninta mas precisaqpaq churanapaqmi änikurquntsik. Y musyarqantsikmi tsë rurëqa fäcil mana kanampaq kaqta. Peru ¿imanötaq sientikuntsik mana gustamanqantsikta Jehovä mañamashqa? Jeftëpanö markäkïnintsik kaptinqa, kushishqam Jehovä nimanqantsikta cäsukushun y äninqantsiktapis cumplishun. Musyantsikmi Jehoväpa bendicionninqa imëka ruranqantsikkunawampis mana igualanqanta (Malaquïas 3:10). Y ¿imataq pasarqan Jeftëpa wamranwan? ¿Y imanötaq teytan änikunqanta musyarir sientikurqan?
Imakunata yachakunqantsik
w06-S 1/2 päg. 11 pärr. 1
Nehemïas librupita yachakunapaq
10:34. ¿Imanirtan yantata ashiyänampaq mandakuyarqan? Moises qellqanqan Leychöqa manam yantata sacrificiutanö apayänampaq mandakurqantsu. Peru sacrificiuta altarchö rupatsiyänampaq mëtsika yantata necesitarmi tsëtaqa mandakuyarqan. Capazchi netineukunaqa alläpa atskaqtsu kayarqan yantata ashiyänampaq (kë netineukunaqa juk nacionpitam kayarqan, y templuchö sirweq esclävum kayarqan). Tsëmi israelïtakunapis yantata ashir yanapakuyänampaq sortiayarqan, tsënöpa yanta mana faltanampaq.
28 DE AGOSTUPITA 3 DE SETIEMBRIYAQ
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | NEHEMÏAS 12, 13
“Jehovällata sirwinqëkita rikätsikuy alli amïgukunata akrarnin”
it-1-S päg. 117 pärr. 8
Ammonïtakuna
Templupita Tobïasta qarquskirmi Deuteronomiu 23:3-6 textuchö ninqan leyta leyiyarqan, y tsë ley ninqantam cäsukuyarqan. Tsëchömi kënö nirqan: “Ammonïta ni moabïta nunakunaqa, manam qamkunawan juntu Teyta Jehoväta sirwiyänantsu” (Ne 13:1-3). Tsënöqa Teyta Dios mandakurqan Änikunqan Patsaman israelïtakuna yëkuyänampaqna këkäyaptin ammonïtakuna y moabïtakuna yanapëta mana munashqa kayaptinmi. Tsë markapita nunakunaqa manam israelïtakunanötsu imatapis chaskiyänan karqan. Peru tsënö karpis, wakin ammonïta y moabïta nunakunaqa israelïtakunawanmi juntakuyta puëdiyaq, tärëta puëdiyaq y Jehovä israelïtakunata bendiciptinmi pëkunapis chaskiyaq. Wakinqa kayarqan: Davidpa mas alli kaq soldädunkunapita Zëleq y Moab markapita Rutmi (Rut 1:4, 16-18).
Pëllapaq kayänëkipaq akrashqam kayanki
5 Mana alli yanaqikuna rurinchöqa manam fäciltsu limpiu kawakunan. Eliasibpitawan Tobïaspita parlarishun. Sacerdötikunapa mandaqninmi Eliasibqa karqan. Peru Tobïasqa Ammon markapitam karqan y itsa Judëa markachö persa reypaq trabajaq. Tobïaswan amïgunkunaqa, Jerusalenpa perqankunata Nehemïas yapë shäritsiptinmi puntataqa michäkushqa kayarqan (Neh. 2:10). Jinamampis, Diospa rikënimpaq rakcha këkaq ammonïtakunaqa manam templuman yëkïta puëdiyaqtsu (Deut. 23:3). Tsëqa, ¿imanirtaq Eliasibqa permitirqan templupa comedorninchö Tobïaspa juk sitiun kapunanta? (Neh. 13:4-9).
6 Tobïaswan Eliasibqa familia kayanqantanömi Bibliaqa willakun. Tobïaswan tsurin Jehohananqa judïa warmikunawanmi casakushqa kayarqan y judïukunaqa pëkunapaq allitam parlayaq (Neh. 6:17-19). Y Eliasibpa juk willkanmi casakurqan Sanbalatpa wamranwan, y Sanbalatqa karqan Samaria markapitam, Tobïaspa yanapaqnin (Neh. 13:28). Këmi rikätsikun, sacerdötikunapa mandaqnin Eliasibqa, Diospa markanta chikeq juk nacion nunata templuchö yachanampaq imanöpa permitinqanta. Peru Nehemïasqa Jehoväta alläpa kuyar y respetarmi Tobïaspa cösasninkunata comedorpita jitakacharkamurqan.
w96-S 15/3 päg. 16 pärr. 6
Jehovä munanqannö kawakushun
6 Teyta Jehoväta kuyarqa manam chikeqninkunawan amïgu kashuntsu. Tsëpaqmi Santiägu kënö nirqan: “Teyta Diosta traicionaqkuna, ¿manaku musyayanki kë munduchö nunakunawan amïgu karqa, Teyta Diospa chikeqnin tikrayanqëkita? Tsëmi pï nunapis kë munduchö nunakunapa amïgun këta munarqa, Teyta Diospa chikeqnin tikrëkan” (Santiägu 4:4). Gobernanti Davidnömi Jehoväta kuyanqantsikta rikätsikuyta munantsik, pëmi kënö nirqan: “Teyta Jehovä, chikiyäshoqnikikunataqa chikïmi mana cäsuyäshoqnikikunatapis melanämi. Pëkunataqa alläpam chikïkü, manam rikëtapis munätsu” (Salmus 139:21, 22). Manam mana allita ruraq nunakunawanqa juntakunantsiktsu. Teyta Jehoväta kuyarmi pëta chikeqkunawanqa juntakuntsiktsu ni televisionpapis rikantsiktsu.
Imakunata yachakunqantsik
it-2-S päg. 444 pärr. 2
Müsica
Templuchö cantëtaqa manam pöcu cäsupaqtsu churayarqan. Tsëtam Bibliachö cantaqkunapaq atska kuti qellqayanqan rikätsikun. Pëkunaqa “manam imatapis juktaqa rurayaqtsu”, tsënöpa alli preparakur templuchö cantayänampaq (1Cr 9:33). Kë cantaqkunaqa levïtakunapita rakiyanqan juk grüpum kayarqan, tsëmi Babiloniapita kutiyämuptimpis wakin levïtakunatawantsu yupayarqan (Esd 2:40, 41). Gobernanti Artajerjespis müsica tocaqkunataqa impuestuta ni peäjita mana cobrayänampaqmi mandakurqan (Esd 7:24). Y “cantaqkunapaqqa gobernaqmi mandakushqa karqan, cada junaq wanayanqanta mana faltatsiyänampaq”. Tsëta gobernanti Artajerjes mandakushqa kaptimpis, capazchi tsëtaqa Esdras mandakurqan gobernantipita autoridäta chaskishqa kar (Ne 11:23; Esd 7:18-26). Cantaqkunaqa llapampis levïtam kayarqan, Tsënö kaptimpis, Bibliachöqa apartim pëkunapaq parlan, tsëmi ‘cantaqkuna y levïtakuna’ nin (Ne 7:1; 13:10).