Gobiernukunaqa, ¿guërrakunata ushakätsita puëdiyanmantsuraq?
Wakinkunaqa chakrakunapa, yakupa y maskunapa duëñunmi këta munayan. Awmi, nunakunaqa polïticarëkur, qellërëkur y juk asuntukunarëkurmi imëpis huelgakunata rurayan. Jinamampis costumbrinkunarëkur y religionninkunarëkurmi unëpitana chikinakurlla kawakuyan. Gobiernukunaqa, ¿imatataq rurëkäyan guërrakuna mana kanampaq y yamë kawakuyänampaq? ¿Tsëkunata cambiëta puëdiyanqatsuraq?
Drazen_/E+ via Getty Images
GOBIERNUKUNAQA QELLË ASUNTUPAQMI YARPACHAKUYAN
Rurëta munayanqan: Nunakuna alli kawakuyänampaqmi yanapëta munayan. Tsëta rurayaptinqa manam waktsakuna kayanmantsu y llapankunam imatapis igual tariyanman. Y manam chikinakur ni pelyar kayanmantsu.
¿Imanirtan puëdiyantsu? Gobiernukunaqa imakunachö qellëta mas gastayanqantam alli rikäyänan. 2022 watachömi gobiernukunaqa mëtsëchö nunakuna yamë kawakuyänanta munar 34.100 millon dölarkunata gastayarqan. Peru nunakunata yanapayänampaq gastayanqampitapis 250 kuti masmi armakunachö y soldädukunachö gastayashqa.
“Guërrakunapaq alistapakurmi mas qellëta gastantsik, tsëmi nunakunataqa alli y yamë kawakuyänampaq yanapantsiknatsu” (António Guterres, secretario general de las Naciones Unidas).
Bibliachö ninqan: Gobiernukuna y nunakuna grüpu grüpu juntakëkur waktsakunata yanaparnimpis, manam waktsa këta ushakätsitaqa puëdiyantsu (Deuteronomiu 15:11; Mateu 26:11).
GOBIERNUKUNAQA YAMË KAWAKUYÄNAMPAQMI ACUERDUTA RURAYAN
Rurëta munayanqan: Guërrata manana rurayänampaqmi gobiernukunaqa acuerduman chäyänampaq parlayan, tsënöpa yamë kawakuyänampaq.
¿Imanirtan puëdiyantsu? Höraqa manam llapan gobiernukunatsu parlayanqanwan acuerdu kayan. Tsëmi acuerduta rurayanqantaqa cumpliyantsu.
“Yamë kawakuyänampaq acuerduta rurarnimpis, gobiernukunaqa manam cumpliyantsu. Ima acuerdumampis mana charmi masraq guërrata rurayan” (Raymond Smith, American Diplomacy).
Bibliachö ninqan: Kë consëjutam cäsukuyänan: “Nuna mayikiwan shumaqna kawakuy” (Salmus 34:14). Cäsi llapan nunakunam kanan witsanqa confianakuyantsu y traicionakoq kayan; y manam ima ‘acuerdumampis chëta munayantsu’ (2 Timoteu 3:1-4). Tsëmi gobiernukunaqa, guërra manana kanampaq acuerduta rurarpis guërrataqa ushakätsita puëdiyantsu.
GOBIERNUKUNAQA ARMAKUNA MANANA KANANTAM MUNAYAN
Rurëta munayanqan: Gobiernukunaqa guërrapaq imëka armakunatam illakätsita munayan.
¿Imanirtan puëdiyantsu? Gobiernukunaqa armankuna manana kaptin juk nacionpita atacayänanta mantsarmi, guërrakunachö tukuyläya utilizäyanqan armakunata ushakätsita munayantsu. Peru armakunata ushakätsiyaptimpis gobiernukunaqa imëpis chikinakurllam sïguiyanqa.
“Mëtsika gobiernukunam 1991 watapita guërrachö utilizäyanqan armankunata ushakätsiyänampaq acuerduta rurayarqan, peru manam cumpliyashqatsu. Tsë acuerduta cumpliyaptinqa ima problëma kaptimpis manam guërrata rurayanmantsu karqan. Tsëqa següru y yamënam kawakushwan karqan” (Securing Our Common Future: An Agenda for Disarmament [Asegurar nuestro futuro común: una agenda para el desarme]).
Bibliachö ninqan: Nunakuna chikikoq kayaptin y kikinkunallapaq imëkata munayaptinmi guërrakunaqa ushakanqatsu (Mateu 15:19). Bibliachömi nin, “espädankunapitam takllapa puntanta o planchanta” rurayanqa. Kë textuchö ninqannömi imëka armakunapis kanqanatsu (Isaïas 2:4).
GOBIERNUKUNAM PARLAYAN GUËRRA KAPTIN DEFENDINAKUYÄNAMPAQ
Rurëta munayanqan: Wakin gobiernukunaqa guërra kaptin defendinakuyänampaqmi acuerduta rurayan. Tsëtaqa rurayan juk nacionpita gobiernu mana atacanampaqmi.
¿Imanirtan puëdiyantsu? Gobiernukunaqa chikinakurlla karninmi yamë këta puëdiyanqatsu. Y acuerduta rurayanqantaqa manam cumpliyantsu y juk nacionpita gobiernu guërrata rurar qallëkuptinqa manam ni imatapis niyantsu ni mëtikuyantsu.
“Pacto de la Sociedad de Naciones y la Carta de las Naciones Unidas niyanqan acuerduchömi nin […] gobiernukunaqa juntakëkur defendinakuyänampaq kaqta. Tsënö kaptimpis guërrakunata rurarmi sïguiyan” (Encyclopedia Britannica).
Bibliachö ninqan: Hörataqa atskaq yanapanakurmi imëkatapis rurëta puëdiyan, tsënö kaptimpis guërrakunata y imëka mana allikunataqa manam ushakätsita puëdiyanqatsu (Eclesiastes 4:12). Bibliachömi nin: “Ama mandakoqkunaman ni pï nunakunamampis confiakuyëtsu. Pëkunaqa manam salvayäshuynikita puëdiyantsu. Nunaqa jamanin ushakäriptinmi wanur o wañur allpayärin, tsë junaqmi llapan pensanqan ushakärin” (Salmus 146:3, 4).
Nunakunaqa yamë kawakuyta munarmi imëkata rurayan, peru guërrakunaqa këkanllam.