YACHAI 35
CANTO 121 Millaita ruranamanta jarcarishunchij
¿Mana alli munaicunamanta jarcaringapajca imatataj rurana canchij?
“Jucha cancunata shuj rey shina mandashpa catichunca ama saquichijchu. Shinallataj cancunapaj huañunalla aicha munaitapish ama cazuichijchu” (ROMANOS 6:12).
CAITAMI YACHASHUN
Puntapica mana alli munaicunata charishcamanta mana desanimarina cashcatami yachashun. Ishquipica mana alli munaicunamanta jarcaringapaj imata rurana cashcatami yachashun.
1. ¿1 Corintios 10:13-pica imatataj yachachin?
¿MAIPICA canca mana allicunata rurana munaitachu charishcangui? Mana alli munaicunata charishpapish mana desanimarinachu cangui. 1 Corintios 10:13-pica: ‘Cancunapish tucui gentecuna charishca tentacioncunallatatajmi charinguichij’ ninmi. Cai versopi nishca shinaca tucui gentecunami maipica mana alli munaicunata charinchij. Shinapish mana solollachu canchij. Jehová Diosmi chai mana alli munaicunata mishachun ayudanga.
2. ¿Diosta sirvijcuna cashpapish, Bibliamanta yachacujcuna cashpapish ima mana alli munaicunatataj charinchij? (Fotocunamantapish parlapai).
2 Santiago 1:14-pica: “Cada unomi paipaj quiquin munaillataj umajpi, shuj trampata shina churajpi llaquipi urmai tucun” ninmi. Cai versopi nishca shinaca cada unomi chꞌican chꞌican tentacioncunata, mana alli munaicunatapish charinchij. Por ejemplo, Diosta sirvij huaquin cꞌaricunaca shuj huarmihuan huainayana munaitachari charincuna. Shujtajcunaca cꞌaripura chayarina munaitachari charincuna. Cutin shujtaj huauqui panicunaca pornografiata ricunata saquishca cashpapish chaita cutin ricuna munaitachari charincuna. Shinallataj shujtajcunaca drogarinata, machashpalla purinata saquishca cashpapish chaicunata cutin rurana munaitachari charincuna. Diosta sirvijcuna cashpapish Bibliamanta yachacujcuna cashpapish cashna laya mana alli munaicunatami charinchij. Chaimantami ñucanchijpish apóstol Pablo nishca shina sintirinchij. Paica: “Allita ruranata munajpipish, mana allicunarajmi ñucapica tiyan” nircami (Romanos 7:21).
Maipica ima horaspish mana yuyashcapimi tentacioncunaca ricurinlla. (Párrafo 2-ta ricui).c
3. ¿Shuj mana alli munaita cutin cutin charishpaca imata yuyashpataj desanimarishun?
3 Shuj mana alli munaita cutin cutin charishpaca, “cai mana alli munaimantaca mana nunca jarcari tucushachu” nishpachari desanimarinchij. Mana cashpaca “cai mana alli munaita cutin cutin charishcamantami Diospaj ñaupajpica mana alli ricurisha” nishpachari desanimarinchij. Shinapish cai nishcacunaca mana ciertochu can. Chaimantami cai yachaipica cai ishqui tapuicunata yachashun: 1) ¿chashna desanimarichunca pitaj munan?, 2) ¿mana alli munaicunamanta jarcaringapajca imatataj rurana canchij?
¿MILLAI DIABLOCA IMA SHINA SINTIRICHUNTAJ MUNAN?
4. a) ¿Millai Diabloca pai shinallataj imata rurachuntaj munan? b) Filipenses 4:13-pi nishca shinaca ¿mana alli munaicunamanta jarcarichunca pitaj ayudanga?
4 Diabloca ñucanchijtami pandachisha nin. Chaimantami Jesusca paita catijcunataca: “Ima mana alli ruraicunapi urmachunpish ama saquihuangui. Diablopaj maquimantapish quishpichihuangui” nishpa Diosta mañachun yachachirca (Mateo 6:13). Diabloca gentecuna tentacioncunata charishpa Diosta sirvinata saquina cashcatami nishpa juchachirca (Job 2:4, 5). ¿Diabloca imamantataj chashna gentecunata juchachin? Millai Diabloca pairajmi mana alli munaicunamanta mana jarcarishpa Diosta sirvinata saquirca. Chaimantami pai shinallataj mana alli munaicunamanta mana jarcarishpa Diosta sirvinata saquichun munan. Diospaj Churi Jesustapishmi Diosta sirvinata saquichun tentacioncunata churashpa pandachisha nirca (Mateo 4:8, 9). Shinapish ¿ciertochu mana alli munaicunamantaca mana jarcari tucunchij? Mana. Apóstol Pablo nishca shinaca ‘Jehová Dios poderta cujpimi tucuita rurangapaj fuerzasta charinchij’ (Filipenses 4:13).
5. ¿Apocalipsis libropica Jehová Diosca imatataj quillcachirca?
5 Jehová Diosca Satanás shinaca ñucanchijmantaca mana yuyanchu. Yayitu Diosca mana alli munaicunamanta ñucanchijcuna jarcari tucushcapimi confian. Chaimantami paica Apocalipsis libropica: ‘Pi mana yupai tucuipaj achca gentecunami jatun llaquimanta quishpirishpa Paraíso Allpaman yaicungacuna. Paicunapaj suni churanacunata tajshashpami Malta Ovejapaj yahuarpi yurajyachishcacuna’ nishpa quillcachirca (Apocalipsis 7:9, 13, 14). Chashna nishpaca Jehová Diosca mana llullanchu. Paica mana alli munaicunamanta jarcarishpa ñucanchijcuna quishpiri tucushcataca allimi yachan.
6, 7. ¿Millai Diabloca yallitaj pꞌiñarishca cashcamantaca imata yuyachuntaj munan?
6 Millai Diabloca mana alli munaicunata charishcamanta ñucanchijcuna Diospaj ñaupajpi mana alli ricurishcata yuyachunpishmi munan. ¿Imamantataj chashna yuyachun munan? Millai Diablomi Diospaj ñaupajpica mana alli ricurin, huiñai causaitapish mana charingachu. Ashtahuanpish huiñaipajmi tucuchishca canga (Génesis 3:15; Apocalipsis 20:10). Cutin ñucanchijca Diospaj ñaupajpi alli ricurishpa huiñaita causana esperanzatami charinchij. Chaimantami millai Diabloca achca pꞌiñarishca can. Yallitaj pꞌiñarishca cashcamantami ñucanchijcuna Diospaj ñaupajpi mana alli ricurishcata yuyachun pandachisha nin. Shinapish Jehová Diosca “shujllapish ama chingarichun, ashtahuanpish tucuicuna arrepintirichunmi” munan. Chaimantami ñucanchijtaca mana alli munaicunamanta jarcarinata yachachun ayudasha nin (2 Pedro 3:9).
7 Caicama ricushca shinaca millai Diabloca mana alli munaicunamanta mana jarcari tucushcata yuyachunmi munan. Shinallataj mana alli munaicunata charishcamanta ñucanchijcuna Diospaj ñaupajpi mana alli ricurishcatapish yuyachunmi munan. Chaimantami ama chashna yuyangapaj esforzarina canchij (1 Pedro 5:8, 9).
¿JUCHAYUJCUNA CASHCAMANTAPISH MAIPICA IMA SHINATAJ SINTIRINCHIJ?
8. ¿Juchayujcuna cashcata yuyarishpaca maipica ima shinataj sintirinchij? (Salmo 51:5; “Alli intindishunchij” nishca notatapish ricui).
8 Adán y Evapaj huahuacuna cashcamantami ñucanchijpish juchayujcuna canchij (Job 14:4; Salmo 51:5-ta liyipai).a ¿Chashna juchayujcuna cashcata yuyarishpaca maipica ima shinataj sintirinchij? “Mana alli munaicunamantaca mana nunca jarcari tucushachu” nishpachari desanimarinchij. Mana cashpaca “mana alli munaicunata charishcamantami Diospaj ñaupajpica mana alli ricurisha” nishpachari desanimarinchij.
9, 10. a) ¿Adán y Eva juchapi urmashca huashaca ima shinataj sintirircacuna? (Fotomantapish parlapai). b) ¿Adán y Evapaj huahua huahuacuna cashcamantaca ñucanchijpish maipica ima shinataj sintirinchij?
9 Adán y Eva juchapi urmashca huasha ima shina sintirishcapi yuyashun. Volumen 2, Perspicacia nishca libropica: “Adán y Evaca Jehová Diosta mana cazushca huashaca culpables, yallitaj llaquilla, manchaihuan, pingaihuanmi sintirircacuna. Chashna sintirishcamantami Jehová Diosmanta miticushpa, lluchulla cashcata cuentata cushpa pꞌangacunahuan taparircacuna” ninmi. Adán y Evaca juchapi urmashpaca shuj huasi ucupi huichcashca shinami saquirircacuna. Chai huasimanta mana llujshi tucushca shinallatajmi juchayuj canatapish mana saqui tucurcacuna. Yayitu Dioshuan ña mana alli apanacui tucushcamantami paicunaca culpayuj, yallitaj llaquilla, manchaihuan, pingaihuan sintirijcuna carca.
10 Ñucanchijpish Adán Evapaj huahua huahuacuna cashcamantami juchayujcuna huacharishcanchij. Chaimantami ñucanchijpish paicuna shinallataj maipica culpayuj, yallitaj llaquilla, manchaihuan, pingaihuan sintirinchij. Shinapish Jesús ñucanchij juchacunamanta huañushcamantami ñucanchijca Diospaj amigos cai tucunchij (1 Corintios 6:11). Chashnapish Romanos 5:14-pica: ‘Juchaca shuj rey shinami ñucanchijta mandacun’ ninmi. Chaimantami mana alli munaicunaca ñucanchijpajman ratito shamun. Juchayujcuna cashpapish mana alli munaicunamanta mana jarcari tucushcata, mana alli munaicunata charishcamanta Jehová Diospaj ñaupajpi mana alli ricurishcataca mana yuyanachu canchij. Chai mana alli yuyaicunamanta ima shina jarcari tucushcata ricushun.
Juchapi urmashcamantami Adanpish, Evapish culpayuj, yallitaj llaquilla, manchaihuan, pingaihuan sintirircacuna. (Párrafo 9-ta ricui).
11. ¿Mana alli munaicunamanta mana jarcari tucushcata ama yuyangapajca imatataj rurana canchij? (Romanos 6:12).
11 ¿Mana alli munaicunamanta mana jarcari tucushcata ama yuyangapajca imatataj rurana canchij? Jehová Dios ñucanchijpi confiashcatami yuyarina canchij. Paica ñucanchijcuna tentacioncunata mishai tucushcata, mana alli munaicunamanta jarcari tucushcataca allimi yachan (Deuteronomio 30:11-14; Romanos 6:6; 1 Tesalonicenses 4:3). Chaimantami Jehová Diosca Bibliapica: “Jucha cancunata shuj rey shina mandashpa catichunca ama saquichijchu” nin (Romanos 6:12-ta liyipai). Diospaj ayudahuanmi juchamanta cacharichishca shina mana alli munaicunamanta jarcari tucushun (Gálatas 5:16).
12. ¿Diospaj ñaupajpi mana alli ricurishcata ama yuyangapajca imatataj rurana canchij?
12 ¿Diospaj ñaupajpi mana alli ricurishcata ama yuyangapajca imatataj rurana canchij? Ñucanchijcuna huacharishca pachamanta juchayujcuna cashcata Jehová Dios intindishcatami yuyarina canchij (Salmo 103:13, 14). Jehová Diosca ñucanchijtaca allimi rijsin. Paica cada unota jucha ima shina pandachishcataca allimi yachan. Chaimi mana alli munaicuna rato ricurijlla cashcataca alli intindin (1 Juan 3:19, 20). Shinapish chai mana alli munaicunata ama rurangapajmi esforzarina canchij. Chashna esforzarishpaca Diospaj ñaupajpimi alli ricurishun.
13, 14. ¿Mana alli munaicunata charishpapish Diospaj ñaupajpi alli ricuringapajca imatataj rurana canchij?
13 Mana alli munaicunaca maipica ratomi ricurinlla. Shinapish Bibliapi nishca shinaca chai mana alli munaicunata ama rurangapajmi esforzarina canchij. Por ejemplo, Corinto llajtapi causaj huaquin huauquicunaca Jesusta manaraj rijsishpaca cꞌaricunapurami chayarijcuna carca. Chaimantami apóstol Pabloca: ‘Cancunapuramanta maijancunaca cꞌaricunapura chayarijcunami carcanguichij’ nirca. Chai huauquicunaca chai millai ruraita saquishpapish ¿manachu maipica mapa yuyaicunata charishpa catishcangacuna? Ari. Paicuna mana yuyashcapimi chai mana alli munaicunaca shamushcanga. Shinapish chai huauquicunaca chai mapa munaicunata ama rurangapajmi esforzarircacuna. Chaimantami Diospaj ñaupajpica alli ricurircacuna (1 Corintios 6:9-11). Chai shinallatajmi can mana yuyashcapi mana alli munaicunaca shamui tucun. Shinapish chaicunata ama rurangapaj esforzarishpaca canpish Diospaj ñaupajpimi alli ricuringui.
14 Caicama ricushca shinaca mana alli munaicuna shamushpa catijpipish chaicunamantami jarcari tucungui (Efesios 2:3). Mana alli munaicunamanta jarcaringapaj imata rurana cashcata ricushun.
¿MANA ALLI MUNAICUNATA MISHANGAPAJCA IMATATAJ RURANA CANCHIJ?
15. ¿Huaquincunaca imata yuyashpataj paicunallataj umarincuna?
15 Huaquincunaca caita chaita nirishpami llulla yuyaicunahuan umarincuna (Santiago 1:22). Por ejemplo, maipica machajcunaca: “Shujtajcunami ñucatapish yalli tragota ubyancuna” nishpachari paicunallataj umarincuna. Pornografiata ricujcunapish: “Ñuca huarmi cꞌuyaita mana ricuchishcamantami chaicunata ricuni” nishpachari umarincuna. Shinapish chashna yuyashcamantami paicunaca mana alli munaicunamantaca mana jarcari tucuncuna. Chaimantami ñucanchijcunaca mana paicuna shina yuyana canchij. Chaipaj randica mana alli munaicunamanta jarcarinatami decidina canchij (Gálatas 6:7).
16. ¿Mana alli munaicuna manaraj shamujpica imatataj rurana canchij?
16 Mana alli munaicuna manaraj ricurijpimi jarcaringapaj imata ruranata yuyana canchij (1 Corintios 9:26, 27; 1 Tesalonicenses 4:4; 1 Pedro 1:15, 16). Cashna tapuri: “¿Ima mana alli munaicunapitaj jahualla urmai tucuni? ¿Ima hora, maipi cashpataj chai juchapi jahualla urmai tucuni?” nishpami yuyana cangui. Chashna tapurishpaca can shaicushca cashpa o tuta horas cajpi chai mana alli munaimanta jarcarina cambaj ashtahuan sinchi cashcatami cuentata cungui. Chaita cuentata cushpaca mana alli munaicuna manaraj shamujpimi jarcaringapaj imata rurana cashcata, imata nina cashcatapish alli yuyana cangui (Proverbios 22:3).
17. ¿Josemantaca imatataj yachai tucunchij? (Génesis 39:7-9). (Fotocunamantapish parlapai).
17 Josepaj ejemplopi yuyashunchij. Paica Potifarpaj huarmi paihuan huainayachun nijpica chai ratomi “mana” nishpa callpashpa rirca (Génesis 39:7-9-ta liyipai). ¿Imamantataj paica chai rato “mana” nirca? Joseca shuj cazarashca huarmihuan huainayana mana alli cashcataca allimi yacharca. Chaimantami tentación manaraj ricurijpica imata rurana cashcata ña alli yacharca. ¿Josemantaca imatataj yachai tucunchij? Ñucanchijpish shuj tentación manaraj ricurijpimi imata rurana cashcata alli yachana canchij. Allita rurangapajpishmi decididos cana canchij. Chashnami mana alli munaicunata ama rurangapaj jarcarishun.
José shina mana alli munaicunamanta rato jarcarishunchij. (Párrafo 17-ta ricui).
“CANCUNALLATAJ ALLI RICURASHPA CATICHIJ”
18. 2 Corintios 13:5-pi nishca shinaca ¿mana alli munaicunamanta jarcaringapajca imatataj rurana canchij?
18 Mana alli munaicunamanta jarcaringapajca ñucanchij yuyaicunata, ruraicunatapish alli ricurishpami catina canchij (2 Corintios 13:5-ta liyipai). Por ejemplo, cashna tapuri: “¿Shuj mana alli munai shamujpica ratochu chaimanta jarcarini?” Mana rato jarcarij cashcata cuentata cushpaca mana desanimarinachu canchij. Chaipaj randica imapi mejorana cashcatami alli ricuna canchij. Por ejemplo, cashna tapuri: “¿Ñuca ricushcacuna, uyashcacunaca mana alli munaicunatachu yuyachin? ¿Huainayanamanta caj videocuna ricurijpica ratochu chaicunata ricunata saquini? ¿Jehovata cazuna ñucapajllataj alli cashcataca segurochu cani?” nishpami yuyana canchij (Salmo 101:3).
19. ¿Juchaman asha asha cꞌuchuyanapaj randica imatataj rurana canchij?
19 Jeremías 17:9-pica: “Runapaj shunguca tucui imatapish yalli, umajlla millai shungumi” ninmi. Chaimantami Jesusca: “Shungumantami millai yuyaicunaca llujshin” nirca (Mateo 15:19). Por ejemplo, shuj cꞌarica pornografiata ricunatami saquishca. Shinapish tiempo qꞌuipaca paica pegaricuj, aliricuj, ashalla ropacunahuan caj huarmicunatachari Internetpi ricunata munan. Chaita ricushpaca: “Cai fotocunaca ima mana allica mana canchu, mana pornografiachu can” nishpachari yuyai callaringa. Mana cashpaca chai cꞌarica: “Shuj huarmihuan huainayacujta yuyanaca mana ima juchachu can, chaitaca mana ruracunichu” nishpachari yuyanga. Shinapish chai cꞌarica chai millai yuyaicunata charishcamantami juchapi urmanga (Romanos 13:14). ¿Cai ejemplomantaca imatataj yachai tucunchij? Juchaman asha asha cꞌuchuyanapaj randica tucui mapa ruraicunamantami rato caruyana canchij.b Umajlla yuyaicunamantapishmi jarcarinata yachana canchij.
20. a) ¿Paraíso allpapica ima shinataj causashun? b) ¿Cunanmanta mana alli munaicunamanta jarcarichunca pitaj ayudan?
20 Cai yachaipi yachashca shinaca ñucanchij mana alli munaicunamanta mana jarcari tucushcataca mana yuyanachu canchij. Shinallataj Diospaj ñaupajpi mana alli ricurishcatapish mana yuyanachu canchij. Jesús ñucanchij juchacunamanta huañushcamantami ñucanchijca quishpiri tucunchij. Paraíso allpapicarin mana alli munaicunata ña mana charishcamantami cushilla causashun. Chaimanta mana alli munaicunamanta jarcarishpa catishunchij. Chashnami Jehová Diosllataj mana alli munaicunamanta jarcarichun ayudashpa catinga.
CANTO 122 ¡Tucuri punllacama amataj shaicurishunchij!
a ALLI INTINDISHUNCHIJ: Bibliapica shuhuana, huainayana, huañuchina, shujtaj millai ruraicunapish jucha cashcatami yachachin (Éxodo 20:13-15; 1 Corintios 6:18). Shinapish Bibliapaj shujtaj versocunapica Adán y Evapaj huahua huahuacuna cashcamantami juchayuj huacharishcata yachachin. ¿Chaica imatataj nisha nin? Cunanlla huacharishca shuj llullu huahuaca ima juchataca manaraj rurashcachu. Shinapish Adán y Evapaj huahua huahuacuna cashcamantami ña juchayuj huacharishcata nisha nin.
b Proverbios 7:7-23-pica shuj jovenmantami parlan. Paica mana alli decidishcamanta, mana jarcarishcamantami asha asha huainayanapi urmarca.
c FOTOCUNAMANTA: Punta foto: Shuj joven huauquica shuj cafecitota ubyacushpami ishqui cꞌaricuna enamoradocuna shina cꞌuyaita ricuchinacucujta ricucun. Qꞌuipa foto: Shuj joven panica shuj cꞌari, shuj huarmi tabacota fumacujtami ricucun.