YACHAI 37
CANTO 114 “Ama utca pꞌiñarishunchij”
¿Llaquichijcunata ricushpaca imatataj rurana canchij?
“Cashcata rurajcuna cachunmi munarca, ashtahuanpish caparishca huacaicunallami tiyan” (ISAÍAS 5:7).
CAITAMI YACHASHUN
Jehová Diosca shujtajcuna ñucanchijta llaquichijpipish ama tigra llaquichichunmi munan. Chaimantami cai yachaipica Jesuspaj ejemplomanta yachashun.
1, 2. a) ¿Achca gentecunaca paicunata mana alli tratajpica ima shinataj sintirishcacuna? b) ¿Gentecuna sufricujta ricushpaca imatataj tapuri tucunchij?
MANDAJCUNAPISH, jatun fabricacunata pushajcunapish achca cullquita charinallapi yuyancuna. Chaimi jatun fabricacunaca cai allpataca achcata mapayachincuna. Chashna mapayachishcamantami gentecunaca achca llaquicunata charin. Shinallataj millai gentecunaca pobre gentecunata, shujtaj culturamanta caj gentecunatami yangamanta llaquichincuna.
2 Chashna mana alli tratashcamantami achca gentecunaca pꞌiñarincuna. Paicunaca alli causanata munashcamantami gobiernocunapaj contra caparinacuicunata rurashcacuna. Cutin shujtaj gentecunaca gobiernocuna alli causaita cunata nijta uyashpami campañacunata rurashpa apoyancuna. Shinapish Diosta sirvijcunaca mana cai pacha gentecuna shinachu canchij. Ashtahuanpish Jehová Diospaj Gobiernolla tucui llaquicunata tucuchina cashcatami alli yachanchij (Juan 17:16). Chaita yachashpapish gentecuna sufricujta ricushpami achcata llaquirinchij. Huaquinpicarin achcatapishmi pꞌiñarinchij. Chaimantami: “¿Llaquicuna tiyajta ricushpaca imatataj rurana cani? ¿Gentecunata ayudangapajpish imatataj rurai tucuni?” nishpa maipica tapuri tucunchij. Cai yachaipimi cai tapuicunata cutichishun. Puntapica Jehová Diospish, Jesuspish gentecuna sufricushcata ricushpa ima shina sintirijcuna cashcatami ricushun.
JEHOVAPISH, JESUSPISH SHUJTAJCUNATA LLAQUICHICHUNCA MANA MUNANCHU
3. ¿Shujtajcuna sufricujta ricushpaca ñucanchijca imamantataj llaquirinchij, pꞌiñarinchij? (Isaías 5:7).
3 Jehová Diosca cashcata ruranatami munan (Salmo 33:5). Paica yangamantaca mana llaquichinchu. Ñucanchijpish shujtajcunata llaquichichunca mana munanchu (Deuteronomio 32:3, 4; Miqueas 6:8; Zacarías 7:9). Por ejemplo, profeta Isaías causashca punllacunapica huaquin israelitacunaca caishuj israelitacunatami llaquinaita sufrichicurcacuna. Chaimi Jehová Diosca llaquita apacuj israelitacuna caparishpa huacacujta uyarca (Isaías 5:7-ta liyipai). Chaita uyashcamantami mandashcacunata mana cazuj israelitacunata, shujtajcunata llaquichij israelitacunatapish Jehová Diosca castigarca (Isaías 5:5, 13). Ñucanchijpish Jehová Diospajman rijchajta rurashca cashcamantami shujtajcunata sufrichicujta ricushpaca llaquirinchij, pꞌiñarinchij (Génesis 1:26).
4. ¿Maquita mana cuyuchi tucushca runataca imamantataj Jesusca jambirca? (Fotomantapish parlapai).
4 Jesuspish Jehová Dios shinami shujtajcunata llaquichichunca mana munan. Jesús cai allpapi cashpaca shuj punllaca maquita mana cuyuchi tucuj runatami ricurca. Chaita ricushpami paita cꞌuyashpa jambirca. Shinapish religionta pushajcunaca Jesús sábado punllapi chaita rurashcata ricushpami dimastij pꞌiñarircacuna. Paicunaca Jesús chai ungushca runata jambichunca mana munarcacunachu. Chaipaj randica sábado punllapi imata mana rurachun nishca leyta cazuchunmi munarcacuna. Paicuna rumi shunguta charishca cashcata ricushpami Jesusca achcata llaquirirca (Marcos 3:1-6).
Religionta pushajcunaca gentecuna sufricujta ricushpapish mana ayudajcunachu carca. Shinapish Jesusca paicunatami cꞌuyaihuan ayudarca. (Párrafo 4-ta ricui)
5. ¿Shujtajcunata llaquichishcata ricushpa pꞌiñarishca cashpaca imatataj yuyarina canchij?
5 Shujtajcunata llaquichicujta ricushpaca ñucanchijpishmi llaquirinchij, coleranchij (Efesios 4:26). Shinapish ñucanchijllataj llaquicunata tucuchinataca mana pudishcatami yuyarina canchij. Pꞌiña solo pasashpaca ñucanchijllatajmi ungurishun (Salmo 37:1, 8; Santiago 1:20). Chaimantami mana yallitaj pꞌiñaringapaj, imata rurana cashcata yachangapajpish Jesuspaj ejemplomanta yachashun.
¿SHUJTAJCUNATA LLAQUICHICUJTA RICUSHPACA JESUSCA IMATATAJ RURARCA?
6. ¿Jesús cai Allpapi cashpaca shujtajcunata ima shina llaquichishcatataj ricurca? (Fotomantapish parlapai).
6 Jesús cai Allpapi cashpaca shujtajcunata llaquichijcuna cashcatami ricurca. Por ejemplo, religionta pushajcunaca mana pajtachipaj leycunata churashpami gentecunata llaquichijcuna carca (Mateo 23:2-4). Roma llajtata mandajcunapish gentecunataca maipishcachunmi tratajcuna carca. Chaimantami achca judiocunaca romanocuna ña ama mandashpa catichun caparinacuicunata rurajcuna carca. Shujtajcunacarin romanocunahuanmi macanacusha nircacuna. Shinapish Jesusca judiocunata llaquichicujta ricushpapish mana chaicunata apoyarcachu. Chaimi Jesusca gentecuna paita reyta rurasha nijpica utca chaimanta miticushpa rirca (Juan 6:15).
Achca gentecuna Jesusta reyta rurasha nijpimi paica miticushpa rirca (Párrafo 6-ta ricui)
7, 8. ¿Jesusca llaquicunahuan tucuchingapajca imamantataj mana politicapi chagrurirca? (Juan 18:36).
7 Jehová Diosca gentecuna paicunapura gobernanacushpa causachunca mana rurarcachu. Chaimantami shujtajcunata mandacushpaca mana alli mandai tucuncuna (Salmo 146:3; Jeremías 10:23). Shinallataj juchayujcuna cashcamantami allita ruranata munacushpapish maipica shujtajcunata llaquichinchij (Eclesiastés 7:20). Ashtahuancarin Diablomi cai pachata mandacun. Paimi gentecunataca shujtajcunata llaquichichun pandachicun (Juan 8:44; Efesios 2:2). Chaimantami gentecunaca chai tucui llaquicunataca mana tucuchi tucuncuna. Jesusca cai tucuita alli intindishcamantami politicapica mana chagrurirca. Politicocuna cai tucui llaquicunata mana tucuchi tucushcatapish allimi yacharca.
8 (Juan 18:36-ta liyipai). Jesusca: “Ñuca Gobiernoca mana cai pachamantachu” nircami. Paica Diospaj Gobiernolla tucui cai llaquicunata tucuchina cashcataca allimi yacharca. Chaimi politicapi chagrurinapaj randica tucui shunguhuan punllanta “Diospaj Gobiernomanta alli huillaicunata huillashpa purirca” (Lucas 8:1). Llaquita apacuj gentecunamanpish llaquichijcuna, llaquicunapish tucurinataj cashcatami huillarca (Mateo 5:6; Lucas 18:7, 8).
JESUSPAJ EJEMPLOTA CATISHUNCHIJ
9. ¿Imamantataj Diospaj Gobiernolla tucui llaquicunata tucugrishcataca alli yachanchij?
9 Tucuri punllacunapi causacushcamantami Diabloca ashtahuan gentecunata pandachishpa caticushca. Chashna pandachishcamantami shujtajcunata llaquichij gentecunapish ashtahuan ashtahuan mirarishpa caticushca (2 Timoteo 3:1-5, 13; Apocalipsis 12:12). Ñucanchijpish Jesús shinallatajmi Diospaj Gobiernolla tucui llaquicunata tucuchina cashcata yachanchij. Chaimantami politicapipish, caparinacuicunapipish mana participanchij. Ashtahuanpish Diospaj Gobiernollatami apoyanchij. Cunanca pani Stacymantaa yachashun. Paica Jehová Diosta manaraj rijsishpami shujtaj gentecunata ama llaquichishpa catichunca gobiernopaj contra caparinacuicunaman llujshij carca. Pero cambiocuna mana tiyajta ricushpami allita ruracushcata o mana allita ruracushcata tapurij carca. Paica: “¿Caparinacuicunaman llujshishpaca gentecunataca ciertochu ayudacuni? nishpami yuyaj carcani. Shinapish Jehová Diosta rijsishcamantami pailla llaquichishcacunata ayudai tucushcataca alli yachani. Chaimantami cunanca Diospaj Gobiernollata apoyani” ninmi (Salmo 72:1, 4).
10. ¿Imamantataj caparinacuicunapica mana participanchij? (Mateo 5:43-48) (Fotomantapish parlapai).
10 Achca gentecunaca paicunallataj difindirisha nishpa, shujtajcunatapish difindisha nishpami leycunata cambiasha nincuna. Chaipajca callecunaman llujshishpami caparinacuicunata rurancuna (Efesios 4:31). Huauqui Jeffreyca: “Caparinacuicunaman llujshishpaca huaquincunaca shujtajcunata llaquichina yuyaihuanca mana llujshincunachu. Shinapish mana yuyashcapimi pꞌiñarishpa shujtajcunata llaquichi callarincuna. Hasta shuhuanatapishmi callarincuna” nircami. ¿Jesusca chaita rurachunchu yachachirca? Mana. Ashtahuancarin Jesusca tucuicunata cꞌuyaihuan tratachun, ñucanchij shina mana yuyajcunatapish o ñucanchijta catirashpa llaquichijcunatapish cꞌuyaita ricuchichunmi mandarca (Mateo 5:43-48-ta liyipai). Chaimantami Diosta sirvijcunaca tucui ñucanchij causaipi Jesús nishcacunata pajtachingapaj esforzarinchij.
Politicapi ama chagruringapaj, caparinacuicunamanpish ama ringapajca mana manchaj canatami minishtinchij (Párrafo 10-ta ricui)
11. ¿Jesuspaj ejemplota catinaca imamantataj maipica sinchi ricurin?
11 Jehová Diospaj Gobiernolla tucui llaquicunata tucuchinata yachashpapish maipica ñucanchijta mana alli tratashcamantami pꞌiñarinchij. Chaimantami huaquinpica Jesuspaj ejemplota catinaca sinchi can. Pani Janiyapi yuyashun. Paipaj ñahui shujtaj color cashcamantami paitaca mana alli tratajcuna carca. Paica: “Mana alli tratashcamantami llaquilla sintirircani. Shinallataj yallitaj pꞌiñarishca cashcamantami paicunata castigachun munarcani. Chaimantami maimanta cajpipish tucuicunata igual tratachun munashcamanta caparinacuicunaman ri callarircani. Chaita rurashpa cushilla sintirinatami yuyarcani. Shinapish Jehová Diospi confianapaj randi gentecuna rurasha nishcapimi confiai callarircani. Chaita cuentata cushpami ñuca yuyaita cambiangapaj esforzarircani. Chai gentecunahuan tandanacunatapishmi saquircani” nircami. Chaimantami llaquichijcuna mana alli tratajcuna tiyajpipish caparinacunapi, politicapi mana chagrurina canchij (Juan 15:19).
12. ¿Imamantataj mana yallitaj noticiacunallata ricushpa pasana canchij?
12 ¿Llaquichijcuna, mana alli trataj gentecuna tiyajpipish ama yallitaj pꞌiñaringapajca imatataj rurana canchij? Huaquincunaca internetpimi shuj llajtapi tiyaj llaquicunamanta parlancuna. Chaicunata parlacushpaca ashtahuan ashtahuan mirachishpami gentecunata manchachisha nincuna. Maijancunacarin mandajcunamantami dimastij quejarincuna. Noticiacunapipish huaquincunaca paicunapaj yuyaicunallatami huillancuna. Chaimantami chaicunata liyishpalla, uyashpalla, ricushpallaca mana pasana canchij. Chaicunallata ricushpaca punllantami ashtahuan ashtahuan llaquirishun (Proverbios 24:10). Qꞌuipacarin Diospaj Gobiernolla tucui llaquicunata tucuchina cashcatachari cungarishun.
13. ¿Imamantataj Bibliata punllanta liyina canchij?
13 Shinallataj ama yallitaj llaquilla sintiringapajca Bibliatami punllanta liyina canchij. Imata liyishcapipish cutin cutinmi yuyana canchij. Chashnami ñucanchijta shujtajcuna mana alli tratajpi o shujtajcunata mana alli tratajta ricushpaca imata rurana cashcata alli yachashun. Por ejemplo, pani Aliaca paipaj comunapi caj gentecunata maltratajta ricushpa, chai maltrataj gentecunapish mana castigashca cashcata ricushpami yallitaj llaquilla sintirirca. Paica: “Tucui caicunata ricushpaca Jehová Dioslla tucui chai llaquicunata tucuchigrishcatami yuyarircani. Job 34:22-29-ta liyishpacarin Jehová Dios tucuita ricucushcatami alli yacharcani. Paillami gentecunataca cashcata rurashpa juzganga, tucui llaquicunatapishmi tucuchinga” nircami. Ñucanchijca Jehová Diospaj Gobiernolla tucui llaquicunata tucuchina cashcataca allimi yachanchij. Shinapish ¿chaicamaca imatataj rurana canchij?
¿IMALLACUNATATAJ RURASHPA CATINA CANCHIJ?
14. ¿Cunan punllacunapica imata rurangapajtaj esforzarina canchij? (Colosenses 3:10, 11).
14 Shujtajcunata llaquichichunca mana jarcai tucunchijchu. Shinapish ñucanchijca Jesús shinami gentecunamanca cꞌuyaita ricuchina canchij. Cꞌuyaita ricuchishpami ñucanchijta mana alli tratajcunatapish, shujtajcunatapish respetashun (Mateo 7:12; Romanos 12:17). Tucuicunata alli tratangapaj, cꞌuyaita ricuchingapajpish esforzaricujta ricushpami Jehová Diosca cushilla sintirin (Colosenses 3:10, 11-ta liyipai).
15. ¿Imamantataj predicashpa catina canchij?
15 Cunan punllacunaca gentecunaman Jehová Diosmanta yachachinaca yallitaj valishcami can. ¿Imamantataj chashna ninchij? Huaquin gentecunaca Jehová Diosmanta yachashpaca paita cushichisha nishpami huaquin cambiocunata paicunapaj causaicunapi rurancuna. Shinallataj shujtajcunata alli tratangapaj, cꞌuyaita ricuchingapajmi esforzarincuna (Isaías 11:6, 7, 9). Huauqui Jemalmanta yachashun. Paica Jehová Diosta manaraj rijsishpami mana cazuj gentecunahuan tandanacuj carca. Gobierno mana allicunata ruracushcata yuyashpami paicunahuan caparinacuicunaman llujshij carca. Chaimantami paica: “Ñucanchijllatajca gentecunataca mana cambiai tucunchijchu. Pero Bibliamanta yachashpami ñucanchij mana alli ruraicunata saquishpa cambiai tucunchij” nirca. Chaimantami Bibliamanta huillanaca valishca can. Bibliamanta yachashpami paicunaca shujtajcunata llaquichinata saquincuna.
16. ¿Diospaj Gobiernomantaca imamantataj huillana canchij?
16 Cai mundopica achca millai gentecunami shujtaj gentecunata llaquichishcacuna. Chaimantami ñucanchijpish Jesús shinallataj Jehová Diospaj Gobiernolla tucui llaquicunata huiñaipaj tucuchina cashcata huillana canchij. (Jeremías 29:11). Párrafo 9-pi parlashca pani Stacyca: “Ñucataca achcatami llaquichircacuna. Shujtajcunata llaquichishcatapishmi ricurcani. Shinapish Diospaj Gobiernolla cai tucui llaquicunata tucuchina cashcata yachashpaca tranquilami sintirini” ninmi. Stacy ima nishcata ricushpami gentecunata ayudangapajca Dios cusha nishcacunamanta alli yachana canchij. Caicunata yachashcamantami escuelapipish, trabajopipish Diospaj Gobiernomanta parlanaca jahualla canga.b
17. ¿Jehová Diosca ñucanchijcunata ayudangapajca imacunallatataj ruranga?
17 Diablo cai pachata mandacushcamanta, ñucanchijcunapish juchayujcuna cashcamantami achca llaquicunaca tiyashpa catinga. Chashna llaquicuna tiyajta ricushpa, ñucanchijcuna sufricujta ricushpami Jehová Diosca ñucanchijta ayudasha nin. Chaimantami ñalla cai pachata mandajta llujshichinga, tucui llaquicunatapishmi tucuchinga (Juan 12:31; Salmo 34:17-19). Chai punlla chayangacamaca Jesuspaj ejemplota catishpami shujtajcuna ñucanchijta llaquichijpipish mana chashnallataj tigrachina canchij. Ashtahuanpish cushicushpami Diospaj Gobiernomanta huillashpa catina canchij. Diosca paipaj Gobiernopica ima pandata mana rurashpa, cashcata rurashpami mandanga. Chaipimi gentecunaca ña mana ashtahuan sufringacuna (Isaías 9:7; 2 Pedro 3:13).
CANTO 158 “¡Manataj uniyangachu!”
a Huaquin shuticunatami cambiashcanchij.
b Diosta sirvichun cꞌuyaihuan ayudashunchij nishca folletopi Apéndice A puntos 24-27-ta ricui.