Yuyaqña kaspapas atisunmanmi kusisqalla kaytaqa

1, 2. ¿Imaynatan Jehová Dios qhawarin yuyaqña kapuq hermanonchiskunata? (Salmos 92:​12-14; qhaway tapanpi kaq fotota).

WAKIN ladokunapiqa allinpaqmi qhawarinku machuyaytapas payayaytapas, manan chaymantaqa p’enqakunkuchu. Juj ladokunapin ichaqa p’enqakunku chaymanta. Chaymi wakinqa imaymanata ruwanku yuyaqña kasqankuta jujkuna ama reparanankupaq. Wakinqa umankupi yuraq chujchata soqota rikuruspan orqokunkupacha. Chaypin sut’ita reparanchis imaynas mana pipas machuyapuyta payayapuyta munanchischu chayta.

² Ichaqa, ¿imaynatan Jehová Dios qhawarin kuraqña yuyaqña kapuq hermanonchiskunata? (Prov. 16:31). Paykunataqa allin sach’ata munay sach’ata jinan qhawarin (leey Salmos 92:​12-14). ¡May munaymi Jehová Dios kuraq hermanokunata chhaynata qhawarisqanta yachayqa! Wakin ladopi sach’akunaqa unaytan kausanku, chay sach’akunaq raphinkunapas t’ikankunapas munaymi rikukun. Chay sach’akunamanta jujninmi kashan “cerezo de flor japonés” nisqa sach’a. Chay sach’aqa waranqa wata mastas kausan. Chay munay sach’akunata jinan Jehová Diosqa kuraq hermanokunataqa qhawarin. Paypa ñawinpaqqa munaymi ancha valorniyoqmi paykunaqa kanku. Chaymantapas Jehová Diosqa manan yuraq chujchankutachu qhawashan, aswanpas allin ruwasqankutan qhawashan. Allinpi mana allinpi kaspapas pay sonqo kasqankuta kasukuq kasqankutan qhawashan.

3. ¿Pikunawanmi Jehová Dios ñaupa tiempopi munayninta ruwachirqan?

³ Nimusqanchis jina, Jehová Diosqa anchatan valoran yuyaq hermanokunataqa.a Chaymi mayninqa paykunawan munayninta ruwachin. Chaytan ñaupa tiempopipas ruwarqan. Chaypaq Saramanta yachasun, payqa isqon chunka watanpiñan kasharqan. Chhaynapiña kashaqtinmi Jehová Diosqa payman willachirqan wawayoq kapunanta, mirayninmanta Mesías jamunanta ima (Gén. 17:​15-19). Moisesmanta yachallasuntaq. Paypas kuraqñan kasharqan Jehová Dios Israel runakunata Egiptomanta orqomunanpaq kamachishaqtinqa (Éx. 7:​6, 7). Apóstol Juanpas yuyaqña kashaspan Diospa yuyaychasqan kaspa Bibliapi pisqa librokunata qelqarqan.

4. Proverbios 15:15 textopi nisqanman jina, kuraqña kashanchis chayqa, ¿imaynan kananchis sasachakuykunata nanaykunata aguantananchispaq? (Qhaway kay parrafopaq fotota).

⁴ Yuyaq hermanonchiskunaqa imaymana sasachakuypin tarikushanku. Chaymanta rimaspan juj hermananchis chansallapi nirqan: “Chaypaqqa fuerten kana, manan waqatichu”, nispa. Chay hermananchispa nisqanqa cheqaqmi, sasapunin machuyaypas payayaypas. Ichaqa chhaynapiña tarikusunman chaypas atisunmanmi kusisqa kaytaqa.b Kusisqalla kaspaqa faciltan ima sasachakuytapas cuerponchispi nanaykunatapas aguantasunchis (leey Proverbios 15:15). Kaypin yachasunchis imatas kuraq hermanonchiskuna ruwankuman kusisqalla kanankupaq chayta. Yachasunmi imaynatas jujkunapas paykunata yanaparisunman chaytapas. Ñaupaqtan ichaqa yachasunchis imaraykus kuraq hermanokunapaq sasa kanman kusisqalla kay chaymanta.

¿IMARAYKUN SASA KANMAN KUSISQALLA KAY?

5. ¿Imakunapi tarikuspan llakikusunman?

⁵ Wakinninchisqa yaqapaschá yuyaqña kapusqanchisrayku manaña ñaupaqkunapi jinachu imatapas ruwanchis. Manapaschá cuerponchispas wayna kashaqtinchis sipas kashaqtinchis jinañachu kapun. Chhaynakunapi tarikuspan mayninqa llakikusunman (Ecl. 7:10). Chaymanta rimaspan Ruby sutiyoq kuraq hermananchis nin: “Noqataqa llapa cuerpoymi nanawan, chaymi mana p’achakuytapas atinichu. Manan mediasllatapas churakuyta atinichu. Artrosis onqoyniyoq kasqayraykun nishuta makiykuna khipukun, chaymi manaña ima ruwaytapas atinichu. Chaymantan mayninqa nishuta llakikuni”, nispa. Harold iñiqmasinchismanta yachallasuntaq. Payqa Betelpin yanapakurqan. Paymi nin: “Kuraqña kapusqayraykun manaña allintachu imatapas yuyani. Manañan wakin hermanokunatapas reqsipuniñachu. Chaywanmi mayninqa renegani. Chaymantapas waynallaraq kashaspaqa pelotawan pujllaymi gustawaq, allintan pujllaq kani. Chaymi wakin hermanokunaqa niqku: Haroldllamanña pelotata pasaychis, payqa allintan pujllan, nispa. Kunanqa manañan pujllaytapas atipuniñachu, manchakunin pelota wijch’uyllatapas”, nispa.

6. a) ¿Imakunapi tarikuspan llakikullasunmantaq? b) ¿Imakunapin kuraq hermanokuna piensarinanku carrota manejashallanqakuchus icha manachus chayta yachanankupaq? (Kay revistapi qhaway “¿Manejashanallaykichu carrota?” nisqa willakuyta).

⁶ Chaymantapas wakinninchisqa nishu onqosqapaschá kashanchis, manapaschá ñawinchispas allintañachu rikun, manapaschá sapanchisqa maymanpas riyta atishanchisñachu. Carronchis kan chayqa, manapaschá chaytapas manejayta atishanchisñachu. Chhaynakunapi tarikushanchis chayqa, manapaschá sapanchis tiyananchispaq jinañachu kashanchis, wawanchiskuna cuidariwananchista imapaschá necesitashanchis. Chaypaqqa yaqapaschá paykunawan tiyaq ripunanchis kanqa. Chaykunapi piensaspan mayninqa llakikullasunmantaq. Chhaynakunapi tarikushanki chayqa kayta yuyariy: Jehová Diospas hermanokunapas anchatan munakuykiku. Jehová Diosqa yachashanmi imakunapis tarikushanki chayta, may sonqo nanasqas kashanki chaytapas. Payqa sonqoykitan qhawashan. Allintan yachan imaynas paytapas hermanokunatapas munakunki chayta (1 Sam. 16:7).

7. “Manapaschá mosoq pachamanqa kausashaqllachu pasasaq” nishanchis chayqa, ¿imapi piensaymi yanapawasun kusisqalla thajlla kananchispaq?

⁷ Chaymantapas wakinninchisqa yaqapaschá munashanchis kausashaqlla mosoq pachaman jaykuyta. Rikuytapaschá munashanchis imaynatas Jehová Dios millay runakunata chinkachipunqa chaytapas. Ichaqa kuraqña kapusqanchisraykupaschá nishanchis: “Manapaschá chaykunataqa rikuyta atisaqñachu”, nispa. Chaykunapi piensaspan mayninqa llakikullasunmantaq. Chay piensaykuna jamuwaqtinchisqa, imaraykus Jehová Dios pacienciakushan, imaraykus millay runakunata mana chinkachinraqchu chaykunapin piensarinanchis (Isa. 30:18). Yachasqanchis jina, Jehová Diosqa munashanmi llapa runakuna salvakunankuta, chaymi paykunata pacienciawan suyashan (2 Ped. 3:9). Chhaynaqa, llakikuykuna jamuwaqtinchisqa yuyarinanchismi imaynas Jehová Dios pacienciayoq kasqanrayku askha runakuna familianchiskunapas salvakunqaku chaypi. Chaykunapi piensasun chayqa, thajmi kasunchis kusisqan kasunchis.

8. ¿Imatan mayninpi sinchi llakisqa kaspa sinchi onqosqa kaspa ruwarusunman?

⁸ Mayninqa sinchi llakisqa kaspan comunta mana rimananchista rimarusunman, jinaspa jujkunaq sonqonta k’irirusunman (Ecl. 7:7; Sant. 3:2). Chaymi pasarqan Job sutiyoq Dios sonqo runatapas. Juj kutinmi payqa sinchi llakisqa kaspa mana allinta piensaspa comunta rimarqan (Job 6:​1-3). Chayqa noqanchistapas pasawasunmanmi. Mayninqa yaqapaschá sinchi llakisqa kaspa onqosqa kaspa cuerponchis nanaqtin ima mana allinta rimarusunman. Chaymi allinta piensaspapuni imatapas rimananchis. Manan onqosqa kasqanchisraykuchu ni kuraqña kasqanchisraykuchu pitapas qaparinanchis k’aminanchispas. Chaywanpas mayninqa mana allinta rimarusun chayqa, k’umuykukuspan perdonta mañakunanchis (Mat. 5:​23, 24).

¿IMATAN RUWAWAQ KUSISQALLA KANAYKIPAQ?

9. ¿Imaraykun jujkunaq yanapayninta sumaqta chaskikunanchis? (Qhaway kay parrafopaq fotokunata).

⁹ Jujkunaq yanapayninta sumaqta chaskikuy (Gál. 6:2). Wakin kuraq hermanokunaqa p’enqakunkun juj hermanokunaq yanapaynin mañakuyta. Chaysi pasasqa Gretel hermananchiswanpas. Paymi nin: “Ñaupaqkunaqa manchakuqmi kani hermanokunaq yanapaynin mañakuyta. “Yanqachá paykunata fastidiayman” niqmi kani. Qhepamanqa repararqanin chay piensasqayqa mana allinchu kasqanta. Chaymi kunanqa confianzawan jujkunaq yanapayninta mañakuni”, nispa. Kuraqña kashanchis chayqa, chay hermananchis jinan noqanchispas kananchis. Hermanonchiskuna yanapayta munawashanchis chayqa, sumaqtan paykunaq yanapayninta chaskikunanchis. Jujkunaq yanapayninta chaskikusun chayqa, kusisqan hermanonchiskunaqa yanapariwaspanchis kanqaku (Hech. 20:35). Noqanchispas kusisqan kasunchis hermanonchiskuna munakuwasqanchista rikuspa, noqanchismanta llakikusqankuta rikuspa.

10. ¿Imaraykun yanapawaqninchis hermanokunata “gracias” ninanchispuni? (Qhaway kay parrafopaq fotota).

¹⁰ Yanapaqniyki hermanokunata agradecekuy (Col. 3:15; 1 Tes. 5:18). Pipas yanapariwanchis chayqa kusisqan kanchis ¿riki? Arí chhaynapunin chayqa. Ichaqa manapunin qonqananchischu yanapariwasqanchismanta “gracias” niytaqa. Arí, pipas yanapariwanchis chayqa agradecekunanchismi. Chhayna agradecekuq kasun chayqa, yanapawaqninchis runakunapas hermanokunapas kusisqan kanqaku. Chaypaq Leah hermananchismanta yachasun. Payqa Betel wasipin wakin kuraq hermanonchiskunata cuidan. Paymi nin: “Juj kuraq hermananchismi sapa kutilla juj papelchapi sumaq simikunata textokunata qelqapuwan. Chaymi noqataqa anchata kallpachawan. Chayta leespan reparani payta yanapasqaymanta may agradecesqa kasqanta”, nispa.

11. ¿Imaynatan kuraqña kaspapas jujkunata yanaparisunman? (Qhaway kay parrafopaq fotota).

¹¹ Jujkunata yanapariy. Juj hermanokunata yanapaypi yuyayniyki kanqa chayqa, manañan nishutañachu llakikuyniykipi piensanki. África ladopin kuraq runakunamanta juj rimay kan. Paykunan ninku: “Kuraq runakunaqa librokuna jinan kanku”, nispa. Chhaynapunin chayqa, kuraq hermanokunaqa allin experienciayoqmi kanku, imaymanatan yachanku. Ichaqa sichus chay yachasqankuta paykunallapaq jap’ikunqaku manataq jujkunaman willarinqakuchu chayqa, juj k’uchupi allin waqaychasqa libro jinan kankuman. Chhaynaqa munasqa kuraq hermanokuna, llapa imachus yachasqaykichista experienciaykichista wayna-sipaskunaman willariychis. Paykunata tapuriychis imaynas kashanku chayta, chaymantataq tukuy yuyaywan uyariychis rimasqankuta. Chay qhepamantaq willaychis imaraykus Jehová Diosta kasukuyqa ancha allinpuni chayta. Willariychis imaynas payta kasukuspaqa kusisqa kanqachu chaytapas. Chayta ruwasun chayqa, kusisqan kasunchis paykunata yanaparisqanchismanta (Sal. 71:18).

12. ¿Imaninmi Jehová Dios yuyaq hermanokunata Isaías 46:4 textopi? (Qhaway kay parrafopaq fotota).

¹² Jehová Diospa kallpanta mañakuy. Mayninqa sayk’usqa llakisqa iman tarikusunman. Chhaynapi tarikuspaqa Jehová Diospa yanapaynintan mañakunanchis. Payqa “manan jayk’aqpas sayk’unchu, manan jayk’aqpas kallpanpas pisiyanchu” (Isa. 40:28). Payqa tukuy atiyniyoq tukuy kallpayoqmi. Chay kallpantan payqa qon yuyaq hermanokunaman (Isa. 40:​29-31). Pay kikinmi yuyaq hermanokunata nin: “Machuyapunkiña chaypas noqaqa kaqllan kasaq, soqo umaña kapunki chaypas noqaqa jap’ishallasaykin”, nispa (leey Isaías 46:4). Jehová Diosqa junt’anpunin imachus rimasqantaqa (Jos. 23:14; Isa. 55:​10, 11). Chhaynaqa, ima llakipiña tarikuspapas paypa yanapayninta mañakuy. Payqa yanapasunkin, qosunkin kallpanta.

13. 2 Corintios 4:​16-18 textopi nisqanman jina, yuyaqña kashanchis chayqa, ¿imatan yuyarinanchis? (Qhaway kay parrafopaq fotota).

¹³ Imaynas machuyaypas payayaypas juj tiempollapaq chayta yuyariy. Arí machuyaypas payayaypas juj tiempollapaqmi kanqa. Bibliapi nisqan jina, qhepa tiempomanqa wiñaypaqmi chaykunaqa chinkapunqa. Chayta yuyariymi yanapawasun chay nanaykunata llakikuykunata kusisqalla aguantananchispaq (Job 33:25; Isa. 33:24). Arí, qhepa tiempomanqa kusisqan kasunchis, kallpasapan kasunchis, sumaq rijch’ayniyoq iman kasunchis. ¡May munaymi chayta yachayqa ¿riki?! (Leey 2 Corintios 4:​16-18). Kunanqa yachasunchis imaynatas jujkunapas kuraq hermanonchiskunata yanaparisunman chaymanta.

¿IMAYNATAN YUYAQ HERMANOKUNATA YANAPASUNMAN?

14. ¿Imaraykun kuraq hermanonchiskunata wajarinanchis visitarinanchis ima?

¹⁴ Visitarisun wajarisun ima (Heb. 13:16). Yuyaq hermanokunaqa mayninqa sapallanku mana piniyoq jinan rikukunku. Chaymanta rimaspan Camille hermanonchis nin: “Noqaqa wasillapin kani, chaymi nishuta aburrikuni. Mayninqa juj jaulapi wisq’asqa león jinan kani, manan maymanpas lloqsiyta atinichu. Chaymi mayninqa nishuta desesperakuni, waqani imaraqmi”, nispa. Chhaynan askha hermanonchiskuna tarikushanku. Paykunata wajarisunchis visitarisunchis chayqa paykuna munakusqanchistan rikuchisunchis. Ichaqa mayninqa yaqapaschá ninchis “kay hermanota hermanata visitarusaq” nispa, ichaqa chaymantaqa qonqarapunchispaschá. ¿Imaraykun yaqapas chay pasawashasunman? Imaymana ruwanayoq kasqanchisraykun. Chhaynaqa, ¿iman yanapawasunman allin ruwaykunata ñaupaqman churananchispaq? ¿Iman yanapawasunman kuraq hermanokunatapas visitarinanchispaq? (Filip. 1:10). Chaypaqqa juj alarmatan churakusunman otaq juj calendariopipas rinanchis p’unchayta anotakusunman. Chhaynapi chay hermanonchiskuna wajayta visitayta ama qonqananchispaq. Chaymantapas manaraq rishaspaqa piensarinanchismi imatas chay hermanonchiskunawan ruwasunman, imakunamantas rimasunman chaykunapi.

15. ¿Imakunatan kuraq hermanonchiskunawan kuska ruwasunman?

¹⁵ Yaqapaschá nishanki: “¿Imamantataq kuraq hermanokunawanri rimayman, imatan paykunawan ruwayman?”, nispa. Manan chaypiqa nishutaraqchu piensana. Aswanpas paykuna munakusqanchista allin amigo kasqanchistan rikuchinanchis (Prov. 17:17). Chaypaqqa manaraq juñunakuy qallarishaqtin juñunakuy qhepata iman paykunawan parlarisunman. Tapurisunmanmi ima textokunas paykunaman gustan chayta. Imakunatas wayna kashaspa sipas kashaspa ruwarqanku chayta. Chaymantapas wasinchismanmi invitasunman JW Canal programata qhawananchispaq. Chaymantapas juñunakuypi estudianapaq qelqakunatan celularninpi descargapusunman. Chaymanta rimaspan Carol hermananchis nin: “Ima ruwasqaykimanpas invitallay kuraq hermanokunataqa. Ama niychu: Manapaschá chay ruwayqa gustanqachu, nispaqa. Noqapas kuraqchañan kani. Ichaqa gustawanraqmi rantikuq riypas, jujkunawan mijuq riypas, paseaq riypas”, nispa. Maira sutiyoq hermananchismi nillantaq: “Noqaq amigayqa 90 watanpiñan kashan. Payqa 57 wata kuraqniymi. Paywanqa asikuspallan kayku, imaymanatan rimayku, peliculakunata iman qhawayku. Mayninqa qonqapuniraqmi kuraqniy kasqantapas. Llakisqa kaspaqa paymanmi llapanta willakuni, paypas confianzawanmi llakikuyninta willakuwan”, nispa.

16. ¿Imaraykun kuraq hermanokunata hospitalman compañananchis?

¹⁶ Hospitalman compañasun. Kuraq hermanonchiskunataqa compañarisunmanmi doctorman riqtinku. Chaymantapas paykunawanmi qhepakusunman atiendeyta tukunankukama. Chhaynapin yachasun imaynatas doctorkuna atiendeshanku chayta, imakunatas hermanonchiskuna necesitashanku chaytapas (Isa. 1:17). Chaypi paykunawan kaspaqa doctorkunaq nisqantan anotakusunman. Chaymanta rimaspan Ruth hermananchis nin: “Hospitalman sapallay riqtiyqa manan doctorkunaqa ni cuentapaqpas churawankuchu. Mayninqa niwankun: Yanqatan quejakushanki, chay nanayqa umallaykipin kashan, nispa. Hermanokuna compañawaqtinkun ichaqa allinta atiendewanku. ¡Maytan compañawaqniy hermanokunata agradecekuni compañawanankupaq tiempochankuta t’aqasqankumanta!”, nispa.

17. ¿Imaynatan kuraq hermanonchiskunata yanapasunman Diosmanta willanankupaq?

¹⁷ Yanapasun Diosmanta willashanallankupaq. Wakin kuraq hermanonchiskunaqa manañan wasin-wasinta Diosmanta willayta atinkuñachu. Chhaynaqa, ¿imaynatan paykunata yanaparisunman Diosmanta willashanallankupaq? Carritowan predicananchispaqmi pusasunman. Chaypaqqa juj sillatan apasunman chaypi tiyakunankupaq. Chaymantapas estudionchismanmi invitasunman. Atikuqtinqa estudiantenchistan wasinman pusasunman chaypi estudiota qonanchispaq. Umalliqkuna, ¿imatan qankunapas ruwawaqchis? Predicacionman lloqsinapaqmi chay hermananchispa wasinpi juñunakuwaqchis. Chayta ruwankichis chayqa, yaqapaschá chay kuraq hermanokunapas atinkuman chayllapi predicaq lloqsiyta. Chayta ruwankichis chayqa kusisqan kanqaku juj hermanokunawan kaspa. Reparanqakun paykunamanta llakikusqaykichistapas (Prov. 3:27; Rom. 12:10).

18. ¿Imamantan qatimuq yachachikuypi yachasunchis?

¹⁸ Munasqa kuraq hermanokuna, Jehová Diosqa anchatan munakusunkichis. Iñiq t’aqapi hermanokunapas anchatan valoraykiku. Arí, machuyaypas payayaypas sasan. Ichaqa Jehová Diospa yanapayninwanqa atillankichismi chaykuna aguantayta, atillankichismi kusisqa kayta (Sal. 37:25). Kunanchá imaymana nanaypi tarikushankichis, ichaqa chaykunaqa tukukapullanqan. Paraisopiqa allinmi qhalin kapunkichis. ¡May munaychá chaypi kausayqa kanqa! Wakinninchisqa manapaschá nishu kuraqraqchu kanchis. Ichaqa yaqapaschá kuraq familianchista, onqosqa wawanchista cuidashanchis. Chhaynapi tarikuspan mayninqa pisipallasunmantaq. Ichaqa, ¿iman yanapawasunman chhaynakunapiña tarikuspapas kusisqalla thajlla kananchispaq? Chaymantan qatimuq yachachikuypi yachasunchis.