Diospaq kausasunchis juñunakuypi astawan yachanapaq
1-7 JUNIO
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | GÉNESIS 44, 45
“José wayqenkunata perdonan”
(Génesis 44:1, 2) Joseqa wasi mayordomontan kamachiran: Kay qharikunaq costalninman mikhunata hunt’achiy hayk’an apay atinankuta, sapankaq qolqentapas churaykuy costalninpa siminman. 2 Qolqe copaytataq trigomanta pagasqa qolqetawan sullk’akaqpa costalninpa siminman churanki, nispa. Chaymi payqa ruwarqan Josepa nisqanta hina.
“Ñoqaqa manan Dioschu kani”
Chay qhepallamanmi Joseqa runankunata kamachin paykunaman aypananpaq. Hinan Josepa wawqenkunaman aypaspa Benjaminpa costalninpi Josepa copanta tarispa payta suwamanta tumpanku. Hinan llapallanku Josepa wasinman kutinku. Chaypichá Joseqa rikunqa wawqenkuna imayna runakuna kasqankuta. Josetan Judá nin Benjaminpa rantinpi paypas llapa wawqenkunapas kamachin qhepakunankupaq. Josen ichaqa mana munanchu, ninmi: “Copata hap’iqllan kamachiyqa kanqa”, nispa (Génesis 44:2-17).
Chayta uyarispan Judaqa sonqomanta nin: “Pay sapallanñan qhepan mamanpa wawan, taytaykutaqmi anchata munakun”, nispa. Josepa sonqonqa “phoq” ninchá chayta uyarispa. Josewan Benjaminwanqa huk mamallamantan kanku, mamanqa Benjaminta wachakushaspan wañukapurqan. Chaychá Joseqa sullk’an Benjaminman anchata sonqollikun (Génesis 35:18-20; 44:20).
Judaqa astawanmi Joseta valekun Benjaminta kacharipunanpaq, pay kikintaqmi ofrecekun sullk’anpa rantinpi qhepananpaq. Sinchi llakisqan nin: “¿Imaynataq ñoqari taytayman kutipuyman mana waynantinri? Manan taytaypa mana allin kapusqanta rikuyta munaymanchu”, nispa (Génesis 44:18-34). Chaypin Joseqa yachan wawqen Judá khuyapayakuq, munakuq, sumaq runaman tukupusqanta.
Joseqa manañan aguantakuyta atinchu sonqonpi sientesqanta. Hinan llapa kamachinkunata lloqsichispa alto kunkawan waqayta qallarin, faraonpa palacionpiraqmi waqasqan uyarikun. Wawqenkunatan nin: “Ñoqan José kashani”, nispa. Chayta uyarispan wawqenkunaqa mana ima niytapas atinkuchu. Josen ichaqa sapankankuta abrazaykuspa much’aykun (Génesis 45:1-15). Chayta ruwasqanpin Joseqa rikuchin perdonapusqanta; arí, payqa Jehová Dios hinan wawqenkunata khuyapayaspa perdonapun (Salmo 86:5). ¿Ñoqanchisri José hinachu hukkunata perdonanchis?
(Génesis 44:33, 34) Chaymi valekuyki, kunan waynaq rantinpi kamachiyki kapunaypaq qhepachipuway, waynataq wawqenkunawan ripuchun. 34 ¿lmaynataq ñoqari taytayman kutipuyman mana waynantinri? Manan taytaypa mana allin kapusqanta rikuyta munaymanchu, nispa.
(Génesis 45:4, 5) Chaymi Joseqa paykunata nirqan: Qayllaykamuwaychis, nispa. Paykunataq qayllaykurqanku. Paytaq nirqan: José wawqeykichismi kani, Egiptoman vendewasqaykichis. 5 Kunanqa ama llakikuychischu, amallataq kayman vendemuwasqaykichismanta ñakapakuychischu, Diosmi runata kawsachinanpaq ñawpaqeykichista kachamuwarqan.
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
(Génesis 44:13) Hinaqtinmi paykunaqa p’achankuta llakisqa llik’ikurqanku, hinaspan sapanka asnonman cargaykuspa llaqtaman kutiykurqanku.
it-2-S pág. 788
P’achata llik’ikuy
Sinchi llakisqa kashaspan judiokuna p’achankuta llik’ikuq karanku, chaytaqa astawanqa ruwaranku familiankumanta pipas wañupuqtinmi. Chaytaqa ruwaqku p’achankuta qhasqonku urayman llik’ispan, wakintaq ichaqa llapan p’achankuta llik’irapuqku, chaymi manaña churakuqkuñachu.
Jacobpa kuraq wawan Rubenmi p’achanta llik’ikuran Joseta t’oqopi mana tarisqanrayku, nirantaqmi: “¡Manan wayna kapunchu! ¿Imanaykusaqtaq?”, nispa. Kuraq kasqanraykun payqa sullk’anta cuidanan karan. Jacobpas p’achantan qhasukuran, sacowantaq churakuran “José wawaykin wañupun” niqtinku (Gén. 37:29, 30, 34). Egipto llaqtapin Josepa wayqenkunapas llakikuymantan p’achankuta llik’ikuranku Benjamín suwamanta tumpasqa kaqtin (Gén. 44:13).
(Génesis 45:5-8) Kunanqa ama llakikuychischu, amallataq kayman vendemuwasqaykichismanta ñakapakuychischu, Diosmi runata kawsachinanpaq ñawpaqeykichista kachamuwarqan. 6 Ñan iskay wata yarqayña suyupi pasan, phisqa wataraqmi kashan, chaykunapin mana yapunqakuchu manallataq cosechanqakupaschu. 7 Diosmi ñawpaqeykichista kachamuwarqan, qhepa mirayniykichista kay pachapi waqaychanapaq, may utirayanatapuni kawsachinasuykichispaq. 8 Chay hinaqa, manan qankunachu kachamuwarqankichis, aswanpas Diosmi, paymi churawarqan Faraonpa yuyaychaqnin kanaypaq, lliw wasinpipas Egipto suyuntinpipas kamachikuq kanaypaqwan.
w04-S 15/8 pág. 15 párr. 15
Yanqamanta cheqnikunku
15 Mana juchanchismanta pipas cheqnikuwaqtinchis, ¿iman yanapawasun ama phiñakunanchispaq? Chaypaqqa yuyarinanchismi Satanaswan supayninkunawan enemigonchis kasqankuta (Efesios 6:12). Wakin runakunaqa yuyaypipunin Diospa llaqtan contra jatarinku, chhaynaña kaqtinpas paykunaqa mana allinta yachaspan jujkunaq tanqasqan chayta ruwanku (Daniel 6:4-16; 1 Timoteo 1:12, 13). Jehová Diosqa munanmi llapa runakuna payta allinta reqsispa salvakunankuta (1 Timoteo 2:4). Chaymi wakinqa ñaupaqpi Diospa contrapiña karanku chaypas, kunanqa hermanonchiskunan kapunku allin kausasqanchista rikuspanku (1 Pedro 2:12). Chaymantapas Jacobpa wawan Josemanta imaymanata yachasunman. Imaymanataña wayqenkuna payta ruwaranku chaypas, manan paykunata cheqnikuranchu. ¿Imarayku? Payqa repararanmi chaykuna pasasqanpi Jehová Diospa munaynin junt’akushasqanta (Génesis 45:4-8). Chay jinallataqmi Jehová Diosqa kunanpas jinallata qhawanman ima sasachakuypipas tarikunanchista sutin jatunchasqa kananpaq (1 Pedro 4:16).
Bibliata leenapaq
(Génesis 45:1-15) Manañan Joseqa waqaynin mukikuyta atirqanñachu lliwpa qayllanpi kaqkunaq ñawpaqenpi, chaymi kunkayoqta nirqan: ¡Qayllaymanta lliwta lloqsichiychis! nispa. Hinan mana pipas paywan qheparqanchu wawqenkunawan José reqsichikushaqtin. 2 Hinaspanmi qaparispa waqaykurqan, chaymi Egipto runakunapas uyarirqanku, Faraonpa wasinpi kaqkunapas uyarillarqankutaq. 3 Josetaq wawqenkunata nirqan: Ñoqan José kashani, ¿kawsashanraqchu taytay? nispa. Wawqenkunataq mana payman ima niytapas atirqankuchu, mancharisqa qayllanpi kashasqankurayku. 4 Chaymi Joseqa paykunata nirqan: Qayllaykamuwaychis, nispa. Paykunataq qayllaykurqanku. Paytaq nirqan: José wawqeykichismi kani, Egiptoman vendewasqaykichis. 5 Kunanqa ama llakikuychischu, amallataq kayman vendemuwasqaykichismanta ñakapakuychischu, Diosmi runata kawsachinanpaq ñawpaqeykichista kachamuwarqan. 6 Ñan iskay wata yarqayña suyupi pasan, phisqa wataraqmi kashan, chaykunapin mana yapunqakuchu manallataq cosechanqakupaschu. 7 Diosmi ñawpaqeykichista kachamuwarqan, qhepa mirayniykichista kay pachapi waqaychanapaq, may utirayanatapuni kawsachinasuykichispaq. 8 Chay hinaqa, manan qankunachu kachamuwarqankichis, aswanpas Diosmi, paymi churawarqan Faraonpa yuyaychaqnin kanaypaq, lliw wasinpipas Egipto suyuntinpipas kamachikuq kanaypaqwan. 9 Usqhaylla taytayman riychis, hinaspa nimuychis: José churiykin kay hinata nin: “Diosmi Egiptontinpi kamachikuqta churawan, hampuy, ama qhepamuychu. 10 Gosén hallp’apin tiyanki, qayllaypin kanki, qanpas wawaykikunapas, nietoykikunapas, uywaykikunapas, lliw ima hayk’a kaqniykipas. 11 Chaypin mikhuchisqayki, ama wakchayayta muchunaykipaq qanpas aylluykipas, lliw ima hayk’a kaqniykipas, phisqa wata yarqayraqmi kashan, nispaykichis”, nispa. 12 Kayqa qhawashawankichismi, qan wawqéy Benjaminpas qhawashawankin Josepuni rimasqayta. 13 Taytayman willamuychis Egiptopi lliw qhapaq-atiyniyta, hinallataq lliw rikusqaykichistapas. Usqhaylla taytayta pusamuychis, nispa. 14 Hinaspanmi wawqen Benjaminta oqllaykukuspa waqarqan, Benjaminpas waqallarqantaq oqllayninpi. 15 Hinaspataq llapa wawqenkunata much’aykurqan, paykunata oqllaykuspataq waqarqan. Chay qhepatataq wawqenkunaqa paywan rimarqanku.
8-14 JUNIO
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | GÉNESIS 46, 47
“Yarqay tiempopi mijuykuna kan”
(Génesis 47:13) Manataq mikhuy karqanchu chay suyuntinpi sinchi yarqay kasqanrayku, chaymi yarqayta muchurqan Egipto suyupas Canaán suyupas.
w87-S 1/5 pág. 15 párr. 2
Mana wañunkuchu yarqay tiempopi
2 Qanchis watakunan mijuykuna askha karan, chay qhepamanmi yarqay tiempo qallariran Jehová Diospa nisqanman jina, chay yarqayqa manan Egipto llaqtallapichu karan, aswanpas pachantinpin karan. Egiptopi runakuna yarqaymanta faraonta mijuykunata mañakuqtinkun payqa niran: “Joseman riychis, jinaspa ruwaychis imatachus pay nisunkichis chayta”, nispa. Josemi mijuykunata paykunaman venderan, qhepamanmi ichaqa manaña qolqenkupas kapuranchu mijuykunata rantinankupaq. Jinan Joseqa niran: “Uywaykichista apamuychis noqataq ujwaykichismanta mijuykunata qosaykichis”, nispa. Chay qhepamantaq runakunaqa Joseman rispanku niranku: “Mijuywan rantiwayku noqaykutapas allpaykutapas, noqaykutaq allpaykupiwan faraonpa kaqninkuna kapusaqku”, nispa. Chaymi Joseqa faraonpaq rantiran Egiptopi llapa allpata (Génesis 41:53-57; 47:13-20).
(Génesis 47:16) Josetaq nirqan: Qolqetaq tukukapun chayqa, uywaykichista apamuychis, ñoqataq uywaykichismanta mikhuyta qosqaykichis, nispa.
(Génesis 47:19, 20) ¿Imanaqtintaq kashaqtiyki chinkarisaqku, ñoqaykupas hallp’aykupas? Mikhuywan rantiwayku ñoqaykutapas hallp’aykutapas, ñoqaykutaq hallp’aykupiwan Faraonpa kaqninkuna kapusaqku. Muhutataq qowayku kawsanaykupaq, amataq wañusaqkuchu, amallataq hallp’apas purunyachunchu, nispa. 20 Chaymi Joseqa Faraonpaq rantirqan Egiptontin llapa hallp’ata, Egipto runakunaqa sapankan hallp’ankuta venderqanku, sinchitapuni yarqayta muchusqankurayku. Hinan hallp’aqa Faraonpa kapurqan.
(Génesis 47:23-25) Joseqa runakunatan nirqan: Kunanqa Faraonpaq rantisqañan kankichis, qankunapas hallp’aykichispas. Kayqa muhu tarpunaykichispaq, 24 cosechata hoqarispan phisqa costalmanta hukninta Faraonman qopunkichis, tawantin costaltaq qankunapaq kanqa, chakrakunata tarpunaykichispaq, qankunapas, wawaykichispas, wasiykichispi kaqkunapas mikhunaykichispaqwan, nispa. 25 Paykunataq kutichirqanku: Kawsachiwarqankikun, allin rikch’akusunki chayqa, Faraonpa kamachinmi kapusaqku, nispa.
Diospa gobiernonmi kay pachata kamachimunqa
11 Askha mikhuna kananpaq. Kay pachapi runakunaqa yarqaypin kashanku. Ichaqa, ¿imamantan yarqaypi kashanku? Biblian nin: “Ñoqa Señor Diosmi kayta nini: P’unchaykunan chayamushanña chaykunapin kay pachaman yarqayta chayachimusaq, manan mikhunamanta yarqaytachu, manan unumanta ch’akichikuytachu, aswanpas ñoqaq simiy uyariymanta yarqachikuytan”, nispa (Amós 8:11). ¿Diospa gobiernonta yanapaqkunapas chhayna yarqaypichu kashanku? Manan. Aswanpas Jehová Diosmi llaqtanmanta kayta nirqan: “Kamachiykunan mikhunqa, qankunataq yarqachikunkichis. Kamachiykunan ukyanqa, qankunataq ch’akichikunkichis. Kamachiykunan kusikunqa, qankunataq p’enqachisqa kankichis”, nispa (Is. 65:13). ¿Repararqankichu chay simikuna hunt’akusqanta?
12 Imaynan huk hatun mayu askha unuta apamun, chay hinatan kay tiempopiqa askha espiritual mikhunata chaskishanchis. Kashanmi askha qelqakuna, videokuna, grabacionkuna, huñunakuykuna, asambleakuna, internetpi jw.org nisqapipas askha yachachikuykunan kashan. Kay pachapi runakunaqa manan Diospa yachachikuyninkunata chaskinkuchu, chaymi ch’aki pampapi hina tarikunku, ichaqa Diospa llaqtanqa askha espiritual mikhunatan chaskishan (Ezeq. 47:1-12; Joel 3:18). Anchatachá kusikunchis chay promesa hunt’akusqanta sapa p’unchay rikuspa. ¿Kallpachakushankichu sapa kutilla Diospa qowasqanchis mikhunata mikhunaykipaq?
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
(Génesis 46:26, 27) Jacobwan Egiptoman riq llapa churiyasqan runakunan soqta chunka soqtayoq karqan, churinkunaq warminqa manañan yupasqachu karqan. 27 Josepaq Egiptopi naceq churinkunataq karqan iskay. Chhaynaqa, Jacobpa ayllun Egiptoman haykuqkunan qanchis chunka runakuna karqan.
nwtsty Hechos 7:14 textomanta willakuy
75 runakunan karanku: Estebanmi niran: “75 runakunan Egiptoman jaykuranku”, nispa. Chaytaqa manachus jina Antiguo Testamento Bibliamantachu willasharan. Chay nisqanqa manan judiokunaq qelqamantachu orqosqa karan. Chaymi Génesis 46:26 nin: “Jacobwan Egiptoman riq llapa churiyasqan runakunan soqta chunka soqtayoq karan, churinkunaq warminqa manañan yupasqachu karan”, nispa. 27 versiculopitaq nin: “Josepaq Egiptopi naceq churinkunataq karan iskay. Chhaynaqa, Jacobpa ayllun Egiptoman jaykuqkunan qanchis chunka runakuna karan”, nispa. Yaqachus jina 26 versiculopiqa willasharan Jacobpa mirayninkunalla Egiptoman jaykusqankuta, 27 versiculopitaq llapanku jaykusqankumanta rimashanman karan. Éxodo 1:5, Deuteronomio 10:22 textokunapipas willashanmi Jacobpa mirayninkuna 70 runakuna kasqanta. Estebanmi ichaqa niran: “75 runakunan jaykuranku”, nispa. Chaymi Bibliamanta yachaq wakin runakuna ninku: “Yaqachus jina 75 runakuna ukhupi kashankuman karan Jacobpa juj familiankuna, yaqapaschá Josepa wawankunaq wawankuna”, nispa. Paykunamantan willashan Génesis 46:20 textopi Septuaginta nisqa Bibliapi. Wakin Bibliamanta yachaqkunataq ninku: “Jacobpa qhachuninkunatawanchus jina chay kutipiqa yupakuran”, nispa. Paykunatan mana yupakuranchu Génesis 46:26 textopi. Chaykunata yachaspachus jina Estebanqa ninman karan 75 runakunan Egiptoman jaykuranku nispa. Yaqachus jina Estebanqa Hebreo qelqakunamanta juj copiakunatapas leespa chayta ninman karan. Askha watakunan Bibliamanta yachaqkuna niranku: “Génesis 46:27, Éxodo 1:5 textokunapi 75 runakunamanta willasqanqa Septuaginta griega Bibliallapin willashan”, nispa. Ichaqa kachi qochapi qelqakunata tarisqankupin tariranku Éxodo 1:5 textopi 75 runakuna Egiptoman jaykusqankuta. Yaqapaschá Estebanqa chay qelqakunata leespa ninman karan 75 runakuna Egiptoman jaykuranku nispa. Imaynaña kaqtinpas Estebanqa manan kaqllatachu yuparan Jacobpa mirayninkunata.
(Génesis 46:33, 34) Faraontaq waqyaspa tapusunkichis: ¿Ima llank’aqtaq kankichis? nispa chayqa, 34 ninkichismi: Maypachamantapas ñoqaykuqa uywayoq runakunan kayku, ñoqaykupas ñawpa taytaykupas, nispaykichis. Chhaynapin Gosén hallp’api tiyanaykichispaq qhepakunkichis, Egipto runakunapaqqa millakuymi uywa michiq kayqa, nispa.
it-2-S pág. 126
Jacobpa familianqa uywa michiqmi karanku
Judatan ñaupaqta kacharanku Joseman taytan jamushasqanta willananpaq, chaymi Joseqa carretata apachispa taytanman ayparan Gosén llaqtaman, chaymantataq Judaqa pisqa wayqenkunawan faraonman visitaranku. Josepa kamachisqanman jinataq faraonta niranku: “Oveja michiqmi kayku”, nispa. Valekurankutaqmi Gosén llaqtapi tiyanankupaq. Chaymi faraonqa niran: “Chay llaqtapi tiyaychis”, nispa. Jinan Joseqa taytan Jacobta faraonman reqsichispa taytanta familiantawan allin allpapi tiyachiran (Gén. 46:28-47:11). Chay ruwasqanqa allinpunin karan, Egipto runakunaqa pisichaqkun uywa michiqkunata, chaymi sapaq llaqtapi familianta tiyachiran. Chayta ruwaspanmi familianta cuidashallarantaq Egipto runakunawan ama chaqrukunankupaq. Chaymantapachan Jacobpas familianpas Josepa cuidasqan karanku (Gén. 47:12). Joseqa Faraoman qatiq kamachikuqmi karan, chaymi payman Taytanpas llapa familianpas k’umuykuranku, chhaynapin mosqokusqanqa junt’akuran.
Bibliata leenapaq
(Génesis 47:1-17) Joseqa Faraonman rispanmi willamurqan: Taytaymi wawqeykunapiwan ovejakunantin, wakakunantin, lliw imaymanantin Canaán suyumanta chayamunku, Gosén hallp’apin kunan kashanku, nispa. 2 Wawqenkunamantataq phisqata akllarqan, hinaspan Faraonpa ñawpaqenman pusarqan. 3 Faraontaq wawqenkunata nirqan: ¿Ima llank’aqtaq kankichis? nispa. Paykunataq Faraonman kutichirqanku: Kamachiykikunaqa oveja michiqkunan kayku ñawpa taytaykumantapacha, 4 kay hallp’api tiyaqmi hamuyku, manan pasto kanchu ovejaykupaq, sinchipunin Canaán suyupi yarqay kashan. Chaymi, kunan valekuykiku Gosén hallp’api tiyanaykupaq, nispa. 5 Hinan Faraonqa Joseta nirqan: Taytaykiwan wawqeykikunawanmi chayamusqasunkiku. 6 Egipto hallp’aqa munayniykipin kashan, allinnin hallp’api tiyachiy taytaykita wawqeykikunata, Gosén hallp’api tiyachunku. Kanmantaq paykunapi allin yuyayniyoq runakuna chayqa, chaykunata churay uyway michiqkunata kamachinankupaq, nispa. 7 Joseqa taytan Jacobtapas Faraonman reqsichinanpaq pusaykullarqantaqmi. Jacobtaq Faraonta samincharqan. 8 Faraontaq Jacobta nirqan: ¿Hayk’a watayoqmi kanki? nispa. 9 Jacobtaq Faraonman kutichirqan: Purikuqlla kasqayqa pachak kinsa chunka watan, pisillan mana allintaqmi wataykunaqa, manan chayanraqchu ñawpa taytaykunaq kawsasqanman, purikuqlla kasqanku watamanpas, nispa. 10 Hinaspanmi Jacobqa Faraonta samincharqan, chaymantataq Faraonpa qayllanmanta lloqsirqan. 11 Ahinatan Joseqa tiyachirqan taytanta wawqenkunatapas, paykunamanmi qorqan Egiptopi allinnin hallp’ata, Ramsés hallp’api, Faraonpa kamachikusqanman hina. 12 Joseqa mikhuchispanmi uywarqan taytanta wawqenkunata, taytanpa llapa ayllunta, wawakunaq kasqanman hina. 13 Manataq mikhuy karqanchu chay suyuntinpi sinchi yarqay kasqanrayku, chaymi yarqayta muchurqan Egipto suyupas Canaán suyupas. 14 Joseqa huñurqan Egipto suyu Canaán suyu llapa qolqeta, trigota paymanta rantiqtinku, hinaspan chay qolqeta Faraonpa palacionman apaykurqan. 15 Egipto suyu qolqe Canaán suyu qoIqe tukukuqtintaq, Egiptontin runa Joseman rirqan: ¡Mikhuyta qowayku! ¿Imanaqtintaq qolqeyku tukukuqtin qan kashaqtiyki wañusaqku? nispa. 16 Josetaq nirqan: Qolqetaq tukukapun chayqa, uywaykichista apamuychis, ñoqataq uywaykichismanta mikhuyta qosqaykichis, nispa. 17 Chaymi paykunaqa uywankuta Joseman apamurqanku, Josetaq paykunaman mikhuyta qorqan caballokunapaq, ovejakunapaq, wakakunapaq, asnokunapaqwan. Chay watan paykunaman mikhuchirqan llapa uywankumanta.
15-21 JUNIO
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | GÉNESIS 48-50
“Imaymanatan kuraq hermanonchiskunamanta yachasunman”
(Génesis 48:21, 22) Hinaspanmi Israelqa Joseta nirqan: Ñoqaqa wañukapusaqñan, Diosmi ichaqa qankunawan kashanqa, ñawpa taytaykichiskunaq hallp’anmantaq kutichipusunkichis. 22 Ñoqan qanman Shehemta qoyki wawqeykikunaqmanta astawanraq, chaytan ñoqaqa Amor runakunamanta qechurqani, espadaywan wach’inaywan maqanakuspa, nispa.
it-2-S pág. 12 párr. 1
Jacob
Manaraq wañukapushaspanmi Jacobqa Josepa wawankunata bendeciran, Diospa kamachisqanman jinataq Efrainta ñaupaqman churaran sullk’aña kashaqtinpas, qhepamantaq kuraq wayqen Manasesta. Chaymantataq Joseta niran: “Kuraq churiyman tupaq iskay herenciatan qan chaskinki”, nispa. Nillarantaqmi: “Noqan qanman Shehemta qoyki wayqeykikunaqmanta astawanraq, chaytan noqaqa Amor runakunamanta qechurani, espadaywan wach’inaywan maqanakuspa”, nispa (Gén. 48:1-22; 1 Crón. 5:1). Jacobqa mana maqanakuspallan Shehem runakunamanta allpata rantiran (Gén. 33:19, 20). Chay jinaqa yaqachus jina Jacobqa chaytaqa niran qhepa tiempoman mirayninkuna Canaán llaqtawan maqanakuspa chay llaqtakunata jap’ikapunankuta, chay tiempopiqa paypas espadanwan flechanwan maqanakushanman jinan karan. Joseqa iskayman tupaq herenciatan chaskiran, chaymi wawan Efrainpas Manasespas sapankanku herenciata chaskiranku.
(Génesis 49:1) Jacobmi churinkunata waqyaspa nirqan: Huñukamuychis, qhepa p’unchaykunapi imaynachus kanaykichistan sut’inchasqaykichis.
it-2-S pág. 1167
Tukukuy p’unchaykuna
Wañupunan patapi Jacob jamuq tiempomanta willasqan. Jacobmi wawankunata niran: “Juñukamuychis, qhepa p’unchaykunapi imaynachus kanaykichistan sut’inchasaykichis”, nispa. Chaywanqa nisharan rimasqan jamuq tiempopi junt’akunanpuni kasqantan (Gén. 49:1). Iskay pachaj wata ñaupaqtan Jehová Diosqa Abrahanman willaran mirayninkuna tawa pachaj watakuna jina ñak’arichisqa kanankuta (Gén. 15:13). Chhaynaqa Jacobpa rimasqanqa mirayninkuna ñak’arichisqa kasqanku qhepamanñan junt’akunan karan. Chaymantapas Jacobpa rimasqanqa junt’akullantaqmi janaq pachapaq ajllasqa cristianokunawan (Gál. 6:16; Rom. 9:6).
(Génesis 50:24, 25) Chay qhepatataq Joseqa wawqenkunata nirqan: Wañukapusaqmi, cheqaqtapunin Diosqa watukamusunkichis, hinaspan kaymanta pusapusunkichis Abrahamman, Isaacman, Jacobmanwan prometesqan hallp’aman, nispa. 25 Hinaspan Joseqa Israelpa wawankunata jurachirqan: Cheqaqtapunin Diosqa watukamusunkichis, chaypachan tulluykunata kaymanta apapunkichis, nispa.
Yuyaqkunaqa qhepa wiñaypaqmi saminchay kanku
10 Yuyaq cristianokunaqa iñiqmasinkutapas yanapankumanmi. Jacobpa churin Josepas pisi simillapin iñiyninta rikuchiran, chaytaqmi qhepaman Jehová Diospa kamachinkunata kallpacharan. Pachak chunka watanpi kashaqtinmi israelitakunata kamachiran Egipto suyumanta lloqsipuqtinku “paypa tullunkunata apapunankupaq” (Hebreos 11:22; Génesis 50:25). Chay kamachikusqanpin israelitakuna yacharanku qhepaman Egipto suyumanta lloqsipunankuta, chaytaqmi paykunata kallpacharan Egipto suyupi kamachi hina unay wata ñak’arishaqtinku.
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
(Génesis 49:19) Gadtaqa huk ejerciton llat’ananqa, chaypas paymi paykunataqa qhepanmanta llat’ananqa.
w04-S 1/6 pág. 15 párrs. 4, 5
Diosta jatunchaqkuna kusisqa kachunku
4 Manaraq Diospa prometesqan allpaman jaykushaqtinkun Gad llaqtamanta runakuna niranku: “Jordan mayuq inti lloqsimuy ladopin qhepakuyta munayku uywaykuta michinaykupaq”, nispa (Números 32:1-5). Paykunapaqqa chaypi tiyayqa sasan karan. Israelpi wakin llaqtakunaqa Jordan mayuq chimpanpi tiyasqankuraykun enemigonkunaqa mana usqhayllachu chimpayta atiqku (Josué 3:13-17). Jordán mayuq inti lloqsimuy ladopi tiyaqkunamanmi ichaqa ratulla waj llaqtamanta enemigonkuna jaykuqku, sapa watanmi chaytaqa ruwaqku yarqaypi tarikuspa” chaytan willan George Adam Smith runa qelqanpi.
5 ¿Imatan Gad llaqtamanta runakuna ruwananku karan chhaynapi tarikuspa? Pachaj watakuna ñaupaqtan Jacobqa manaraq wañupushaspa niran: “Gadtaqa juj ejerciton llat’ananqa, chaypas paymi paykunataqa qhepanmanta llat’ananqa”, nispa (Génesis 49:19). Jacobpa rimasqantaqa yaqapaschá wakinqa niran: “Kay nisqanqa manamá allinchu”, nispa. Ichaqa Jacobqa paykunatan kamachisharan defiendekunankupaq, chayta ruwaqtinkuqa enemigonkutan atipananku karan.
(Génesis 49:27) Benjaminqa qechukuq atoqmi, tutamantan mikhunqa qechusqanta, ch’isiyaykuytataq rakinqa qechusqankunata, nispa.
it-1-S pág. 313 párr. 5
Benjamín
Wañupunan patapi kashaspan Jacobqa Benjaminpa mirayninmanta niran: “Benjaminqa qechukuq atoqmi, tutamantan mikhunqa qechusqanta, ch’isiyaykuytataq rakinqa qechusqankunata”, nispa (Gén. 49:27). Benjamín llaqtamanta runakunaqa allin warak’aqmi karanku, paña makiwanpas lloq’e makiwanpas atirankun warak’ayta, manataqmi pantarankuchu (Juec. 20:16; 1 Crón. 12:2). Juez Ehudqa Benjamín llaqtamantan karan lloq’enchutaqmi karanpas, paymi wañuchiran mana khuyapakuq rey Eglonta (Jue 3:15-21). Chaymantapas Jacobqa niranmi: “Benjamín runakunaqa tutamantanmi qechusqankuta mijunqaku”, nispa. Chayqa junt’akuran Israel llaqtapi rey Saúl kamachikuyta qallariqtinmi, payqa Benjamín llaqtamantan karan, mana manchakuspataqmi Filistea runakunawan maqanakuran (1 Sam. 9:15-17, 21). Jacobqa nillarantaqmi: “Ch’isiyaykutan Benjamín runakunaqa qechusqankuta rakinakunqaku”, nispa. Chayqa junt’akuran reina Esterwan kamachikuq Mardoqueopiwan Israel llaqtata salvaqtinkun, paykunaqa Persia llaqta kamachikushaqtinmi kausaranku, Benjamín llaqtamantataqmi karankupas (Est. 2:5-7).
Bibliata leenapaq
(Génesis 49:8-26) Judá, wawqeykikunan hatunchasunki, awqaykikunatan much’unmanta hap’inki, wawqeykikunan k’umuykamusunki. 9 Uña león hinan Judaqa, mikhusqaykimanta kutimuspaykin, churíy, k’umuykurqanki, león hinan thallaykurqanki, china león hina. ¿Pitaq qanta rikch’arichisunkiman? 10 Manan kamachikuy varaqa Judamanta chinkanqachu, manallataq hap’isqan varaqa chinkanqachu, varayoq hamunankama, paytataqmi runakunaqa kasunqaku. 11 Uvas yuraman malta asnota wataspa, sumaq uvas tulluman china asnonpa uñanta wataspa, p’achanta vinopi t’aqsarqan, uvas unupi p’achanta t’aqsarqan. 12 Ñawinqa vinowan pukayachisqan, kiruntaq lechewan yuraqyachisqa. 13 Zabulonqa lamar-qocha patapin tiyanqa, barcokunaq chayananmi kanqa, qorpantaq Sidonkama kanqa. 14 Isacarqa kallpasapa asnon, uywa kancha ukhupi samakuq. 15 Rikurqanmi samanaqa allin kasqanta, hallp’apas sumaq kasqanta, chaymi q’epiykachikullarqan, hukpaqmi llank’arqan. 16 Danqa llaqtantan kamachinqa Israelpa huknin ayllun hina. 17 Danmi kanqa ñan pata mach’aqway, ñan pata víbora, caballoq chakinta k’utuq, hinaspa sillakuqta qhepaman urmachiq. 18 ¡Qespichiwanaykitan suyakuni, Señor Diosnilláy! 19 Gadtaqa huk ejerciton llat’ananqa, chaypas paymi paykunataqa qhepanmanta llat’ananqa. 20 Aserpa t’antanqa sumaqllañan kanqa, paymi reypa mikhunanta hina haywanqa. 21 Neftaliqa china taruka hina purikuqllan, munay tarukachakunata wachaq. 22 Joseqa llanllashaq sach’a hinan, pukyu patapi rururashaq sach’a hinan, k’allmankunan perqa pataman mast’arikun. 23 Paytaqa wach’iqkunan cheqnikurqanku, wach’irqanku, qatiykachashallarqanku, 24 chaypas wach’inanqa qaqatan sayarqan, makintapas Jacobpa kallpayoq Diosninmi kallpacharqan, payqa Israelpa Michiqninmi, Waqaychaqninmi. 25 Taytaykiq Diosninmi yanapasunki, Tukuy-atiyniyoq Diosmi saminchasunki hanaq pacha saminchakunawan, lamar-qocha ukhu saminchakunawan, askha wawakunawanpas. 26 Taytaykiq saminchankunaqa wiñay-wiñay orqokunamantapas aswanraqmi, wiñay-wiñay orqokunaq qhapaq kaqninkunamantapas aswanraqmi, chaykuna Josepaq kachun, wawqenkunamanta akllasqapaq kachun.
22-28 JUNIO
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | ÉXODO 1-3
“Noqan kasaq munasqayman jina”
(Éxodo 3:13) Moisestaq Diosta nirqan: Israel runakunaq kasqanman rispa: Ñawpa taytaykichiskunaq Diosninmi qankunaman kachamuwan, niqtiyqa: “¿Imataq sutinri?” niwanqakun. Hinari, ¿ima nisaqtaq paykunata? nispa.
Jehová Diospa sutinta hatunchasun
4 Leey Éxodo 3:10-15 textota. Diosmi Moisesta 80 watanpi kashaqtin kamachirqan: ‘Egipto suyumanta Israel llaqtayta horqomuy’, nispa. Moisestaq respetowan kutichispa sutinta tapurqan. Moisesqa yacharqanmi Diospa sutinta ñawpaqkunamantaña rimakusqanrayku, chhaynaqa ¿imatan Moisés yachayta munarqan? Imayna Dios kasqanmantan yachayta munarqan, chhaynapi israelitakunaman riqtin Diosmanta pruebakunawan rimamunanpaq. Moisesqa chanillantan chaymanta tapukurqan, israelitakunaqa unayñan Egipto llaqtapi kamachi kasharqanku, hinaspapas wakinqa chay llaqtapi dioskunatan yupaychapusqaku, chaykunawanpaschá mana creenkumanchu karqan machulankuq Diosnin kacharichiy atisqanta (Ezeq. 20:7, 8).
(Éxodo 3:14) Diostaq Moisesta nirqan: Ñoqan kani Ñoqaqa. Israel runakunata ninki: “Ñoqan kani” nisqa sutiyoqmi qankunaman kachamuwan, nispa.
¿IMA NINANMI DIOSPA SUTIN?
DIOSPA sutinqa hebreo simimantan hamun. Ima munasqantapas hunt’ananpaqqa Diosqa pitapas otaq imatapas utilizanmanmi, chaytan wakin estudioso runakuna ninku Diospa sutinta estudiaspanku. Diosqa ima ruway munasqantapas hunt’anmi, chayqa allintan tupan Jehová Dios kamaq kasqanwan. Paymi lliw imaymanata kamarqan, munayninta hunt’achinanpaqpas imaymanatan ruwashan.
Chhaynaqa, ¿imaynatan entiendenanchis Éxodo 3:13, 14 textopi Moisesman Jehová Dios nisqanta? Moisesqa Diostan kayta nirqan: “Israel runakunaq kasqanman rispa: Ñawpa taytaykichiskunaq Diosninmi qankunaman kachamuwan, niqtiyqa: ‘¿Imataq sutinri?’ niwanqakun. Hinari, ¿ima nisaqtaq paykunata?”, nispa. Diostaq Moisesta nirqan: “Ñoqan kani Ñoqaqa [Ñoqan kasaq munasqayman hina, NM]”, nispa.
Moisesqa manan sutinta willananpaqchu Diostaqa nisharqan. Moisespas israelitakunapas yacharqankuñan Diospa sutintaqa. Moisesqa munarqanmi iñiyninpi Dios kallpachananta, chayraykun munarqan imayna Dios kasqanta Jehová Dios willananta, chaytaqa sutin ima ninanchus kasqanpin rikuchinan karqan. Chayrayku “Ñoqan kasaq munasqayman hina” nispaqa rikuchisharqanmi imayna Dios kasqanta. Jehová Diosqa necesitakusqanman hinan imatapas ruwan munayninta hunt’achinanpaq. ¿Imaynatan chayta rikuchirqan ñawpaq tiempopi? Jehová Diosmi israelitakunaq salvaqninku, kamachiqninku, imaymanata qoqninku karqan. Jehová Diosqa ima munasqanmanmi tukun llaqtanman prometesqanta hunt’ananpaq. Ichaqa manan chayllatachu Jehová Diosqa ruwan. Jehová Diosqa kamasqan kaqkunatapas munasqanman hinan tukuchin munayninta hunt’ananpaq.
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
(Éxodo 2:10) Hatunña wawa kaqtintaq, warmiqa rey Faraonpa ususinman apampurqan, paytaq wawachakapurqan, suticharqantaq Moisesta: Unumantan horqomurqani, nispa.
g04-S 8/4 pág. 6 párr. 4
Moisés, ¿kausaranpunichu?
¿Cheqaqtapunichu faraonpa ususin jujpa wawanta uywanman karan? Chaytaqa ruwarankupunin ñaupaq tiempopiqa, ¿imarayku? Chay tiempopi runakunaqa creerankun chaykunata ruwaspa mana sasachakuspalla janaq pachaman ripunankuta. Joyce warmin nin: “Egipto llaqtamanta warmikunaqa qharikuna jinan autoridadniyoq karanku. Chaymi paykunaqa qharikuna jina niyta atiqku: “Jujpa wawantaqa atiykun uywayta”, nispa. Ñaupaq tiempomanta qelqapin kayta niran: “Juj warmin kamachinpa wawankunata wawaymi nispa nin”, nispa. Chaymantapas Bibliapiqa ninmi: “Faraonpa ususinmi Moisespa mamanman pagaran uywasqanmanta”, nispa. ¿Chay costumbre karanpunichu ñaupaq tiempopi? Juj qelqan nin: “Ñaupaq tiempopiqa chay llaqtakunapiqa pagarankun jujpa wawanta uywasqankumanta”, nispa.
(Éxodo 3:1) Moisesqa Madián suyupi suegron sacerdote Jetroq ovejankunata michishaspan, ovejakunata ch’inneq chimpaman qatirqan, hinaspa chayarqan Diospa orqon Horebkama.
w04-S 15/3 pág. 24 párr. 4
Éxodo libromanta allin yachachikuykuna
3:1 ¿Imaynapin Jetró sacerdote karan? Manaraq Israel llaqta kashaqtinmi chay tiempopi Dios sonqo runakunaqa familiankupaq sacerdote karanku. Yaqachus jina Jetroqa familian ukhupi sacerdote karan, paypa familianqa Madían llaqtamantan karanku. Paykunaqa Abrahanpa mirayninmantan karanku mamankutaq karan Queturá. Yaqapaschá chay llaqtamanta wakin runakunaqa Jehová Diosta adoraranku (Génesis 25:1, 2).
Bibliata leenapaq
(Éxodo 2:11-25) Moisesqa yuyayniyoq runaña kaspanmi wawqenkunaman watukuq rirqan, hinaspan paykunata rikurqan sinchi khuyay llank’ashaqta, rikullarqantaq huknin Hebreo llaqtamasinta Egipto runaq maqashasqanta. 12 Chaymi hinantinta qhawarqarikurqan, mana pitapas rikuspataq Egipto runata wañurqochispa aqoman p’amparqorqan. 13 Paqarisninta rispataq iskay Hebreo runakuna maqanakushaqta rikurqan. Chaymi maqaqkaqta nirqan: ¿Imanaqtinmi wawqeykita maqashanki? nispa. 14 Paytaq kutichikurqan: ¿Pin qanta churarqasunki kamachiwanaykikupaq anyawanaykikupaqpas? ¿Egipto runata wañuchisqaykita hinachu wañuchiwayta munanki? nispa. Hinaqtinmi Moisesqa manchapakurqan, repararqantaq Egipto runata wañuchisqanqa sut’i yachakusqanta. 15 Moisespa Egipto runata wañuchisqanta yachaspanmi, rey Faraonqa payta wañuchiyta yuyaykurqan. Moisestaq ichaqa rey Faraonpa qayllanmanta ayqekapuspa Madián suyuman ripurqan. Unu p’uytu qayllapi tiyashaqtintaq. 16 Madián suyupi sacerdoteq qanchis ususinkuna unu wisiq hamurqanku uywa ukyanakunaman hunt’achinankupaq, hinaspa taytankuq ovejanta unuchinankupaq. 17 Ichaqa michiqkuna hamuspanmi sipaskunata chaymanta qatirirqanku. Chaymi Moisesqa sipaskunamanta sayarikuspa michiqkunamanta hark’akurqan, hinaspan ovejakunata unuchirqan. 18 Taytanku Reuelman kutipuqtinkutaq, taytankuqa paykunata tapurqan: ¿Imanaqtintaq kunanri usqhaylla kutirqamunkichis? nispa. 19 Paykunataq nirqanku: Egipto runan michiqkunamanta hark’akuwanku, unutapas wisipullawankutaq, hinaspan ovejanchiskunata unuchin, nispa. 20 Chaymi ususinkunata nirqan: ¿Maypitaq chay runari kashan? ¿Imanaqtinmi saqemunkichis? Waqyamuychis, mikhunata qonanchispaq, nispa. 21 Moisestaq Reuelpapi tiyananpaq uyakurqan, chaymantataq Reuelqa Séfora ususinwan Moisesta casarachipurqan. 22 Paymi huk qhari wawata wachakurqan, Moisestaq Gersonta suticharqan, nirqanmi: Karu llaqtayoqmi kani wak runaq hallp’anpi, nispa. 23 Unaymantataq Egipto suyu reyqa wañukapurqan, chaywanpas Israel runakunaqa sinchita llank’achiqtinkun waqasharqanku, waqyakusharqanku. Hinan sinchi llank’asqankumanta paykunaq waqyakusqankuta Diosqa uyarispa, 24 Abrahamwan, Isaacwan, Jacobpiwan rimanakusqanta yuyarirqan. 25 Chaymi Diosqa Israel runakunata qhawarispa, paykunamanta llakikurqan.
29 JUNIO-5 JULIO
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | ÉXODO 4, 5
“Noqan rimachisayki”
(Éxodo 4:10) Moisestaq Señor Diosta nirqan: ¡Ay, Señor Diosníy! Manan hayk’aqpas allin rimaq runachu kani, ñawpaqpas kunanpas kay kamachiykiqa manan usqhay rimaqchu kani, sasachaspa rimaqmi kani, nispa.
(Éxodo 4:13) Chaymi Moisesqa nirqan: ¡Ay, Señor Diosníy! Rogakuykin, hukta kachay, nispa.
¿Imaynatan Jehová Dios qhawarin justificakuyta?
“Manan atiymanchu.” Yaqapaschá allin willakuykuna predicanaykipaq mana preparasqa hina sientekunki. Ichaqa ama chaywan pisipaychu. Ñawpaq tiempopi Diosta serviqkunapas mana hunt’ay atinankupaq hinan Diospa kamachikuyninta qhawarirqanku. Moisesmanta yachasun. Jehová Dios kamachiqtinmi nirqan: “¡Ay, Señor Diosníy! Manan hayk’aqpas allin rimaq runachu kani, ñawpaqpas kunanpas kay kamachiykiqa manan usqhay rimaqchu kani, sasachaspa rimaqmi kani”, nispa. Yanapananpaqña prometerqan chaypas, Moisesqa khaynatan nirqan: “¡Ay, Señor Diosníy! Rogakuykin, hukta kachay”, nispa (Éxo. 4:10-13). ¿Imatan Jehová Dios ruwarqan?
(Éxodo 4:11, 12) Señor Diostaq payman kutichirqan: -¿Pitaq runata rimachin? Chayri, ¿pitaq ruwan upatapas, roqt’otapas, rikuqtapas, ñawsatapas? Ñoqa Señor Diospunin ruwani. 12 Chhaynaqa, rillay, ñoqan rimachisqayki, imatachus rimanaykitan yachachisqayki, nispa.
¿Mana rikuna Diosta rikushawaqpas hinachu kawsashanki?
5 Moisesmi qelqarqan: “Señor Diosta manchakuymi yachayniyoq-kayqa”, nispa (Job 28:28). Chaytan Jehová Dios Moisesman yachachirqan manaraq Egipto llaqtaman kachashaspa. Manchakuq kayta, allin yuyaywan imatapas ruwayta yachachinanpaqmi rikuchirqan paylla tukuy atiyniyoq Dios kasqanta, nirqanmi: “¿Pitaq runata rimachin? Chayri, ¿pitaq ruwan upatapas, roqt’otapas, rikuqtapas, ñawsatapas? Ñoqa Señor Diospunin ruwani”, nispa (Éx. 4:11).
6 ¿Imatan chaywan yachachisharqan? Paytaqa kikin Diosmi kachasharqan, kamachisqanta hunt’ananpaqtaq tukuy necesitasqanta qonan karqan, chaymi mana imamantapas manchakunanchu karqan. Faraonqa manapunin Dioswanqa churanakuyta atinmanchu. Ñawpaqmantañan Diosqa kamachinkunata qespichirqan Egiptopi reykunaq makinmanta. Yaqapaschá Moisesqa yuyarirqan Abrahamta, Joseta, paytapas Dios yanapasqanta (Gén. 12:17-19; 41:14, 39-41; Éx. 1:22–2:10). Arí, Moisesqa ‘mana rikuna Diospi’ iñisqanraykun mana manchakuspa Faraonman willarqan Diospa nisqanta.
(Éxodo 4:14, 15) Hinan Señor Diosqa Moisespaq phiñakuspa nirqan: Chaypin Levi runa wawqeyki Aarón kashan, ñoqaqa yachanin payqa allin rimaq kasqanta. Paymi taripamuqniyki hamushan, qanta rikuspan anchata kusikunqa. 15 Qanmi payta rimapayanki, rimanan simikunatan yuyaychanki, ñoqataq rimachisqayki, paytapas rimachisaq, yachachisqaykichistaq imatachus ruwanaykichistapas.
¿Imaynatan Jehová Dios qhawarin justificakuyta?
Jehová Diosqa manan yuyaykurqanchu Moisesta manaña kachananpaq, aswanpas Moisespa wawqen Aarontan kamachirqan yanapananpaq (Éxo. 4:14-17). Qhepamanpas Moisestaqa yanapashallarqanmi kamachikuyninkunata hunt’ananpaq. Kunanpas Diosqa allin predicaq iñiqmasikunawanmi yanapachiwasun. Chaymantapas Simin Qelqapin prometewanchis predicayta hunt’ananchispaq yanapawananchista (2 Cor. 3:5; qhaway “Aswan kusisqa kawsasqay watakuna” nisqa recuadrota).
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
(Éxodo 4:22, 23) Rey Faraontan ninki: Señor Diosmi nin, Israelqa phiwi churiymi. 23 Ñan niykiña yupaychamuwananpaq churiyta kacharinaykita, manataq ripunanpaq kachariyta munankichu chayqa, ñoqan phiwi churiykita wañuchisaq, nispa.
w95-S 1/8 pág. 10 párr. 6
Jehová Diosqa yachachiq Diosmi
6 Moisespa kausasqan tiempopin Jehová Diosqa Israel llaqtawan rimanakuran llaqtan kananpaq. Chaymi Jehová Diosqa Israel llaqtata niran: “Israelqa phiwi churiymi”, nispa (Éxodo 4:22, 23; 19:3-6; Deuteronomio 14:1, 2). Kaqllataq Israel runakunapas profeta Isaiaspa nisqanman jina Jehová Diosta niyta atiranku: “Señor Diosnillayku, qanmi taytaykuqa kanki”, nispa (Isaías 63:16). Jehová Diosqa munakuq tayta kasqanraykun sumaqllata wawankunata yachachiran (Salmos 71:17; Isaías 48:17, 18). Pay contra jatariqtinkupas Jehová Diosqa khuyapayaspan paykunata niran: “Mana kasukuq runakuna, kutirimpuwaychis”, nispa (Jeremías 3:14).
(Éxodo 5:2) Rey Faraontaq kutichirqan: ¿Pitaq chay Señor Diosri, siminta kasunaypaq, Israel runakunata kacharinaypaqpas? Manan Señor Diostaqa reqsinichu, manataqmi Israel runakunatapas kacharisaqchu, nispa.
it-2-S pág. 42 párr. 5
Jehová
Juj runataqa manan sutinta yachaspallachu paytaqa allinta reqsinchis. Nabalqa millay runan karan, yacharantaqmi Davidmanta, chaywanpas kaytan niran: “¿Pitaq Davidri?”, nispa. Chaywanqa kaytan nisharan: “Manan noqapaqqa imapas payqa valenchu”, nispa (1 Sam. 25:9-11; tupanachiy 2 Sam. 8:13.) Chay jinallataqmi faraonpas Moisesta niran: “¿Pitaq chay Señor Diosri, siminta kasunaypaq, Israel runakunata kacharinaypaqpas? Manan Señor Diostaqa reqsinichu, manataqmi Israel runakunatapas kacharisaqchu”, nispa (Éx. 5:1, 2). Chaywanqa faraonqa kaytan nisharan: “Noqapaqqa Jehová Diosqa manan cheqaq Dioschu, manan kamachiwananchu imachus ruwanaytaqa, chay Diospaqa manan atiynin kanchu imachus munasqanta junt’ananpaq”, nispa. Ichaqa faraonpas Egiptopi runakunapas Israel runakunapas yachanankun karan pipunichus Jehová Dios kasqanta. Chaytaqa allintan yacharanku Jehová Dios atiyninwan Egiptomanta llaqtanta kacharichiqtin prometesqa allpaman pusaykuqtin ima, chhaynapin Diosqa junt’aran Abrahanman prometesqanta. Chaykunata rikuspan paykuna yacharanku pichus Jehová Dios kasqanta (Éx. 6:4-8).
Bibliata leenapaq
(Éxodo 4:1-17) Hinan Moisesqa kutichirqan: Paykunari creewankumanchu, simiytapas uyariwankumanchu. aswanpas niwanqakuchá: Manan Señor Diosqa rikhurirqasunkichu, nispa. 2 Señor Diostaq payta nirqan: ¿Imatan makiykipi hap’ishanki? nispa. Paytaq: Tawnatan, nirqan. 3 Señor Diostaq kamachirqan: Pampaman chayta chanqay, nispa. Hinan Moisesqa chayta pampaman chanqarqan, hinaqtinmi tawnaqa mach’aqwayman tukurqan. Moisestaq mach’aqwaymanta ayqerirqan. 4 Chaymi Señor Diosqa Moisesta nirqan: Chupanmanta hap’iy, nispa. Chupanmanta hap’iqtintaq makinpi tawnaman tukurqan. 5 Nillarqantaq: Chaywanmi creenqaku ñawpa taytaykikunaq Diosnin, Abrahampa, lsaacpa, Jacobpa Diosnin, ñoqa Señor Diosqa qanman rikhurisqayta, nispa. 6 Señor Diosqa nillarqantaqmi: Makiykita qhasqoykiman winaykukuy, nispa. Paytaq makinta qhasqonman winaykukurqan, horqokamuqtintaq makinqa rit’i hina yuraqllaña lepra onqoyniyoq kapushasqa. 7 Hinan Diosqa nirqan: Huktawan makiykita qhasqoykiman winaykukuy, nispa. Chaymi payqa huktawan makinta qhasqonman winaykukurqan, huktawan horqokamuqtintaq wakin aychan hina iman kaq kapushasqa. 8 Señor Diosqa nillarqantaqmi: Manataq ñawpaqkaq señalwan creesunkikuchu kasusunkikuchu chayqa, qhepakaq señalwanmi creesunkiku. 9 Manataqchus kay iskay señalwanpas creesunkiku kasusunkiku chayqa, mayu unuta wisispan hallp’a pampaman hich’anki. Hinan chay unuqa hallp’a pampaman chayaspa yawarman tukunqa, nispa. 10 Moisestaq Señor Diosta nirqan: ¡Ay, Señor Diosníy! Manan hayk’aqpas allin rimaq runachu kani, ñawpaqpas kunanpas kay kamachiykiqa manan usqhay rimaqchu kani, sasachaspa rimaqmi kani, nispa. 11 Señor Diostaq payman kutichirqan: ¿Pitaq runata rimachin? Chayri, ¿pitaq ruwan upatapas, roqt’otapas, rikuqtapas, ñawsatapas? Ñoqa Señor Diospunin ruwani. 12 Chhaynaqa, rillay, ñoqan rimachisqayki, imatachus rimanaykitan yachachisqayki, nispa. 13 Chaymi Moisesqa nirqan: ¡Ay, Señor Diosníy! Rogakuykin, hukta kachay, nispa. 14 Hinan Señor Diosqa Moisespaq phiñakuspa nirqan: Chaypin Levi runa wawqeyki Aarón kashan, ñoqaqa yachanin payqa allin rimaq kasqanta. Paymi taripamuqniyki hamushan, qanta rikuspan anchata kusikunqa. 15 Qanmi payta rimapayanki, rimanan simikunatan yuyaychanki, ñoqataq rimachisqayki, paytapas rimachisaq, yachachisqaykichistaq imatachus ruwanaykichistapas. 16 Qanmi Aaronta rimapayanki ñoqapas rimapayashayman hinata, paytaq rimapayasqaykita runakunaman willanqa. 17 Kay tawnatan apanki, kaywanmi musphanakunata ruwanki, nispa.