He Aŋa o te ꞌĀpōtoro

Te puka nei ꞌa Ruka i pāpaꞌi ꞌe he rua puka i pāpaꞌi e ia mo tōꞌona repahoa ko Teofiro he haŋa mo haka ꞌite ki a ia i te meꞌe taꞌatoꞌa o ruŋa i a Ietū Kiritō (1.1; Ruka 1.1–4). E ꞌaꞌamu ꞌana pē hē te nuꞌu hāpī ꞌa Ietū i haka ꞌite i oho ai i te ⸤roŋo riva-riva o te ꞌAtua⸥ a te kona taꞌatoꞌa, pa he meꞌe kī era e Ietū.

ꞌI te haꞌamata e haka ꞌite ꞌā e Ruka o ruŋa i te topa iŋa mai o te ⸤Vārua Maitai⸥ hōrea e Ietū (1.5–8). I topa mai ai ꞌi te mahana o te ⸤Peneketote⸥, ꞌe he haka riro i te nuꞌu hāpī ꞌa Ietū he ꞌaito ꞌi te haka ꞌite iŋa o ruŋa i te ora iŋa o Ietū mai te mate (2.1–47), he vaꞌai ki a rāua i te mana mo haka ora i te māui-ui (3.1–10; 5.12–16), ꞌe he vaꞌai i te pūai mo aŋa mo oho i te meꞌe haŋa o te ꞌAtua ꞌina he riꞌa-riꞌa. O te Vārua Maitai i haka aŋi-aŋi ki te nuꞌu nei pē nei ē: te ⸤roŋo riva-riva o ruŋa i a Ietū Kiritō⸥ taꞌe mo te nuꞌu ⸤hūrio⸥ nō, mo te taŋata taꞌatoꞌa o te ao, ka hūrio, ka taꞌe hūrio (10.34–35).

E haka ꞌite takoꞌa ꞌā e Ruka ꞌi ruŋa i te puka nei pē hē a Sauro, kī takoꞌa ko Pauro, i māhani ai ki a Ietū ꞌe pē hē i huri ai i tōꞌona manaꞌu ki ruŋa i a ia (8.1–4; 9.1–6). Mai rā mahana i riro ai he ꞌāpōtoro ꞌa Ietū Kiritō. ꞌE o te nuꞌu taꞌatoꞌa haka ꞌite i te roŋo riva-riva o ruŋa i a Ietū ko Pauro te kope ꞌata hōnui.

E hā ara o Pauro i oho i haka ꞌite i te roŋo riva-riva o ruŋa i a Ietū ki kona era ki kona era o te henua taꞌatoꞌa haka tere e te rōmano, ꞌe ꞌātā ki Roma mau ꞌā. I hokorua rō i a ia ꞌi te ŋā ara nei e Verenāvē, e Tira, e Timoteo ꞌe te tētahi haka ꞌou atu nuꞌu. E tuꞌu rō ꞌana pa he meꞌe: i hokorua takoꞌa rō e Ruka, kope pāpaꞌi era i te puka nei. ꞌI ruŋa nei, paꞌi, e vānaŋa e oho nō ꞌā o ruŋa i a Pauro ꞌe o te nuꞌu hokorua i a ia, he oꞌo takoꞌa a Ruka ꞌi roto i te ꞌaꞌamu (16.10–17; 20.5–15; 21.1–19; 27.1–28.16).

E haka mao ena te puka nei o ruŋa i te noho iŋa o Pauro ꞌi Roma ꞌe e kī ena o ruŋa i a ia pē nei ē: ki te hopeꞌa ꞌina he riꞌa-riꞌa e haka ꞌite era o ruŋa i a Ietū ꞌe o ruŋa i te ⸤haka tere iŋa ꞌāpī o te ꞌAtua ꞌi roto i te māhatu o te taŋata⸥, ꞌe ꞌina e tahi taŋata i haka mou i a ia (28.31).

He uŋa iŋa mai o te ⸤Vārua Maitai⸥

1 ꞌI ruŋa i tāꞌaku puka pāpaꞌi raꞌe, e tōꞌoku repahoa hōnui ko Teofiro ē, i pāpaꞌi ai a au o ruŋa i te meꞌe taꞌatoꞌa aŋa ꞌe hāpī e Ietū mai te mahana haꞌamata i tāꞌana aŋa 2 ꞌātā ki te mahana iri ōꞌona ki te raŋi. Kai iri ꞌā i haka ꞌite rō ai hai Vārua Maitai ki tāꞌana nuꞌu haꞌataꞌa he ⸤ꞌāpōtoro⸥ i te meꞌe o rāua mo aŋa. 3 I ora era mai te mate, he haka takeꞌa i a ia ki rā nuꞌu mo aŋi-aŋi e rāua ko ora ꞌā a ia. E maha ꞌahuru mahana i haka takeꞌa i oho ai a Ietū i a ia ꞌe i vānaŋa ai o ruŋa i te ⸤haka tere iŋa ꞌāpī o te ꞌAtua⸥.

4 ꞌI rā ŋā mahana noho era o Ietū ꞌi muri i tāꞌana ꞌāpōtoro i kī takoꞌa rō ki rā nuꞌu mo taꞌe eꞌa mai Hērutarema. He kī:

«Ka noho kōrua ka tiaki ꞌi nei ꞌātā ka tano rō te meꞌe hōrea atu e tōꞌoku Matuꞌa, he meꞌe vānaŋa atu era e au. 5 A ⸤Iovani⸥ hai vai i ⸤papatito⸥ ai; ꞌe, e ko roa te mahana, nā he papatito atu te ꞌAtua i a kōrua hai Vārua Maitai, te auraꞌa, he uŋa i te Vārua Maitai mo noho mau rō ꞌāvai ꞌi roto i a kōrua».

He iri iŋa o Ietū ki te raŋi

6 ꞌI te mahana e tahi he ꞌui e te nuꞌu taka-taka ꞌi muri i a ia:

—E Ietū, ¿he toꞌo koe, ꞌi te hora nei, i te tātou henua mai te rima o te rōmano mo haka tere haka ꞌou e tātou e te itaraera?

7 He pāhono e Ietū:

—Taꞌe he meꞌe mo kōrua e ꞌite; i te Matuꞌa nō te parau mo kī i te hora ꞌe i te mahana o rā meꞌe. 8 Ka turu mai ena ki ruŋa i a kōrua te Vārua Maitai, he ai te kōrua pūai mo eꞌa mo vānaŋa i te parautiꞌa o ruŋa i a au ꞌi Hērutarema, ꞌi te kona taꞌatoꞌa o Hūrea ꞌe o ⸤Tāmāria⸥, ꞌe ꞌātā ki te ŋā kona hopeꞌa ena o te roa.

9 I kī era i te meꞌe nei, he iri he oho a Ietū a ruŋa, e uꞌi nō ꞌā e tū nuꞌu era, he viri e te raŋi e tahi ꞌe he ŋaro rō ꞌai. 10 E uꞌi nō ꞌana tū nuꞌu era a ruŋa pē hē a Ietū i ŋaro ai, i māroa ai ꞌi muri e rua taŋata e uru rō ꞌā i te kahu tea-tea. 11 He kī: «E te taŋata o Karirea ē, ¿he aha rā i no-noho i uꞌi rō ai a te raŋi? A Ietū noho atu era ꞌi muri i a kōrua, iri ena ki te raŋi, ko ia ꞌā nā ka hoki mai ena. Pa he iri iŋa ena ōꞌona takeꞌa ena e kōrua, pē ira ꞌana tōꞌona hoki iŋa mai».

He toꞌo iŋa i a Mātia mo ꞌāpōtoro

12 He hoki ia tū ŋā ꞌāpōtoro era ki Hērutarema mai ruŋa i te maꞌuŋa kī o te ꞌŌrivo, he kona e hāhine rō ꞌā, he roa tano o te haka tere hūrio mo haꞌere ꞌi te ⸤mahana haka ora⸥. 13 I tuꞌu era ki Hērutarema, he eke ananake ki te piha o ruŋa o te hare ꞌi ira e noho era. Te nuꞌu nei ko Pētero, ko Iovani, ko ⸤Tanatiako⸥, ko Antarea, ko Feripe, ko Tōmā, ko Torometi, ko Māteo, ko Tanatiako poki ꞌa Arafeo, ko Tīmona he ⸤sērote⸥, ko Hura poki ꞌa Tanatiako. 14 Te aŋa o rāua he haka taka-taka mo pure ananake ko te taina o Ietū, ko ⸤Māria⸥ matuꞌa ōꞌona ꞌe ko te tētahi atu ŋā viꞌe.

15 ꞌI rā ŋā mahana he vānaŋa a Pētero ki te nuꞌu taka-taka ⸤haka moe i te manaꞌu⸥ ꞌi ruŋa i a Ietū e hoꞌe hānere piti ꞌahuru, he kī:

16 «Pē ira mau ꞌā te meꞌe nei ana topa, e tōꞌoku taina ē, mo haka tano ki te meꞌe kī e te Vārua Maitai ꞌi ruŋa i te ⸤Pāpaꞌi Moꞌa⸥ pāpaꞌi e ⸤Tāvita⸥ o ruŋa i a Hura, kope uŋa era i te nuꞌu mo ꞌa-ꞌaru i a Ietū. 17 A Hura he kope e tahi o mātou, ꞌe ꞌi muri i a mātou e aŋa era. 18 (Hai moni ꞌauhau o te meꞌe taꞌe tano aŋa e ia i hoꞌo ai i te henua e tahi. ꞌE mai te kona ruŋa nui o ira i viri ai hai pūꞌoko ꞌe he ŋāꞌaha-ꞌaha tahi te kōkoma ki haho. 19 I ꞌite era o ruŋa o rā meꞌe e te nuꞌu taꞌatoꞌa o Hērutarema, he nape i te ꞌīŋoa o rā kona ko Āteretama, te auraꞌa ꞌi te rāua ꞌarero: “He Henua Toto”)».

21 »ꞌI roto i a tātou te ŋāŋata e noho mai ena ꞌi te hora taꞌatoꞌa o Ietū ꞌi muri i a tātou, 22 mai te hora papatito i a ia e Iovani ꞌātā ki te hora iri ki te raŋi. Ki uꞌi ki toꞌo mai e tahi o rāua mo mataꞌite takoꞌa ananake ko mātou pē nei ē: a Ietū ko ora ꞌā mai te mate».

23 E rua ꞌīŋoa i kī ai: ko ⸤Kōsē⸥, e kī era ko Varasāvā, kī takoꞌa ko Huto, ꞌe te rua ko Mātia. 24 He pure ia ananake:

«E te ꞌAtua ē, ko koe i ꞌite i te huru o te māhatu o te taŋata taꞌatoꞌa. Ka haka ꞌite mai koe ko ai o roto o te ŋāŋata nei e rua i haŋa e koe 25 mo maꞌu i te aŋa he ꞌāpōtoro, aŋa e Hura ꞌātā ki te hora hara ōꞌona ꞌe ꞌai ko oho ꞌā ki te kona tano mōꞌona».

26 I uꞌi era he topa ki a Mātia; ꞌe mai rā hora he riro rō ꞌai o roto o te nūnaꞌa ꞌāpōtoro.