So značinena o lafija: „Mangen tumare dušmanen“?
So i Biblija phenela odolestar?
Ked ićerđa i propoved ki gora, o Isus phenđa: „Mangen tumare dušmanen“ (Matej 5:44; Luka 6:27, 35). Olese lafija značinena so valjani te mothova mangipe hem te ova šukar premalo okola so mrzinena amen ja kola tane nepravedna premalo amende.
O Isus mothovđa mangipe premalo pe dušmanija ađahar so hine spremno te oprostini okolenđe kola hine nepravedna premalo oleste (Luka 23:33, 34). Odova sikljovibe ando mangipe premalo amare dušmanija složini pe odoleja so pisini ko hebrejsko deo andi Biblija, kova tano penđarutno sar Purano zavet (Izlazak 23:4, 5; Poslovice 24:17; 25:21).
„Mangen tumare dušmanen hem molinen tumen okolenđe kola progoninena tumen“ (Matej 5:43, 44).
Ko akava članko ka dikha:
Sose valjani te manga amare dušmanen?
O Devel aćhavđa amenđe primer. O Devel „tano šukar hem premalo okola so nane zahvalna hem premalo okola soj tane lošna“ (Luka 6:35). Ov „dela oleso kham te ikljol hem aso lošna“ (Matej 5:45).
O mangipe šaj te podstaknini amare dušmanen te meninen pe. I Biblija phenela so valjani te ova šukar premalo amare dušmanija, sose ađahar „ko oleso šero ka ćhiva žaro“ (Poslovice 25:22). Odova poređenje setinćeri amen ko odova sar topini pe disavi ruda te šaj te dobini pe dragoceno metal. Isto ađahar, ked hijam šukar premalo okola so mrzinena amen, odova ka kovljaćeri len hem ka pomožini len te mothoven poklo najšukar.
Sar šaj te mothova so mangaja amare dušmanen?
„Ćeren okova soj tano šukar okolenđe kola mrzinena tumen“ (Luka 6:27). Ki Biblija pisini: „Ako to dušmani tano bokhalo, de le te hal, ako tano trošalo, de le te pijel (Rimljanima 12:20). Ako ićereja tut ko Zlatno pravilo, ja ko načelo: „Sar so mangena o manuša te ćeren tumenđe, ađahar ćeren hem tumen olenđe“, tegani ka arakhe pana disave načinija te mothove mangipe premalo te dušmanija (Luka 6:31).
„Blagoslovinen okolen kola dena tumen armanja“ (Luka 6:28). Amen blagoslovinaja amare dušmanen ađahar so vaćeraja olencar šukaripaja čak iako tane on gruba amencar. I Biblija phenela: „Ma irinen. . . i uvreda asi uvreda. Umesto odova, tumen blagoslovinen len“ (1. Petrova 3:9). Akava savet šaj te pomožini amen te ćhinava i mržnja.
„Molinen tumen okolenđe kola vređinena tumen“ (Luka 6:28). Ako neko uvredini tut, ma irin o „lošnipe aso lošnipe“ (Rimljanima 12:17). Umesto odova, molinen tumen e Devlese te oprostini odola osobaće (Luka 23:34; Dela apostolska 7:59, 60). Umesto tu te irine o lošnipe odola osobaće, mukh odova problemi ko e Devlese vasta sose ov pravedno ka sudini (Levitska 19:18; Rimljanima 12:19).
„Mangen tumare dušmanen, ćeren okova soj tano šukar okolenđe kola mrzinena tumen, blagoslovinen okolen kola dena tumen armanja, molinen tumen okolenđe kola vređinena tumen“ (Luka 6:27, 28).
Oven „strpljiva hem šukar“ (1. Korinćanima 13:4). Ked vaćerđa ando mangipe, o apostol Pavle koristinđa isto grčko lafi (a·gaʹpe) kova pomini pe ko Matej 5:44 hem ko Luka 6:27, 35. Ako hijam strpljiva hem šukar, a na ljubomorna hem gruba, asavko mangipe ka mothova čak hem premalo amare dušmanija.
„O mangipe tano strpljivo hem šukar. O mangipe nane zavidno, na hvalini pe, na vazdela pe, na ponašini pe nepristojno, na dikhela samo pi korist, na holjani sigate, na pamtini o lošnipe. Na radujini pe ked isi nepravda, a radujini pe e ćaćipase. Sa podnosini, sa verujini, uvek nadini pe, sa trpini. O mangipe niked na ćhinavđola“ (1. Korinćanima 13:4-8).
Da li valjani te đa ko maribe protiv amare dušmanija?
Na, sose o Isus sikavđa pe učenikonen so na valjani te borinen pe. Na primer, ked o Isus upozorinđa len so o Jerusalim ka ovel napadimo, ov na phenđa lenđe te aćhon hem te borinen pe, već te našen (Luka 21:20, 21). Isto ađahar, o Isus phenđa e Petarese: „Irin o mač ko oleso than, sose sa okola so dolena pe ko mač, ka meren olestar“ (Matej 26:52). I Biblija hem i istorija mothovena so e Isusese učenikija ko prvo veko na đelje ko maribaa (2. Timoteju 2:24).
Disave hovajba ando mangipe premalo amare dušmanija
Hovajbe: E Devleso zakon rodinđa ando Izraelcija te mrzinen pe dušmanen.
Ćaćipe: Nigde ko Zakon asavki zapovest na pisini. Umesto odova, premalo Zakon o Izraelcija valjanđe te mangen pe pašutnen (Levitska 19:18). O lafi „pašutno“ odnosini pe ko avera manuša. Ama, disave Jevreja mislinđe so odova lafi odnosini pe samo ko olengo narodo hem so e manušen ando avera narodija valjani te mrzinen (Matej 5:43, 44). O Isus ispravinđa olengo pogrešno razmislibe ađahar so vaćerđa i priča ando milosrdno Samarićanin (Luka 10:29-37).
Hovajbe: Te mange te dušmanen značini so opravdineja o lošna buća kola on ćerena.
Ćaćipe: I Biblija phenela so šaj nekas te manga, ama odova na značini so opravdinaja o lošna buća kola on ćerena. Na primer, o Isus osudinđa o nasilje, ama molinđa pe okolenđe kola progoninđe le (Luka 23:34). Ov mrzinđa o greh, ama dinđa po životi aso okola so grešinena (Jovan 3:16; Rimljanima 6:23).
a Ki knjiga The Rise of Christianity ando E. W. Barnes pisini: „O informacije kola isi amen, mothovena so pana ando vreme ando Marko Aurelije [kova hine rimsko imperator kova vladinđa ando 161. đi 180. N.E.], nijekh hrišćanin na ulo vojniko; hem nijekh vojniko palo odova so ulo hrišćanin, na đelo ki vojska.“