MUMINY WA SALOMON
1 Muminy upandakena kuwap nakash* wa Salomon:
2 “Nsuswa nich kan key,
Mulong mutapu wey wa kumekesh rukat uwapin nakash kusutamu maar ma nviny.
3 Didjimb da many mey disangareshin.
Dijin dey did mud many michilau makweta didjimb diwamp.
Chawiy chikukatidinau kud ayangadim.
4 Nsenda; tuchin kwetu.
Mulong mwant wangandjikang mu tupalakany twend twa mukach!
El tusangar pamwing.
El tushiman* mutapu wey wa kumekesh rukat kusutamu maar ma nviny.
Akwet kamu* diyingishin da kukukat.
5 Nijadin, pakwez niwapin, A! ayangadim a mu Yerusalem,
Mud minkand ya Kedar, mud masun ma minkand ya Salomon.
Ampanyam anjimedin;
Antumin kulam yir ya nviny,
Pakwez chamam amwinam nachilaminap.
7 A! ey nikatina nakash, nleja
Kuukata kulamin amikoku ey,
Kuukata kuyiladik pakata muten kuswan nakash.
Mulong wak nifanyidin kwikal mud mband wibwikina chitambal*
Pakach pa amikoku a aruney?”
8 “Anch wijap, A! ey mband wa ufun nakash,
Londul mwi nzau ja amikoku
Ni yidishina* an a ampemb ey piswimp ni minkand ya atufung.”
9 “Mukatish nam, nikufanakeshin ni kabar* ukata kupwit ditemb dimwing pakach pa matemb ma Farao.
10 Yileng yiwapishin matam mey,*
Ni moj ya usang yiwapishin nshing yey.
11 Tukukusadin yileng ya utad wa or
Yitayokinau nich utad wa argent.”
12 “Pashichay mwant ku tebur wend,
Malash mam* makat kupalangesh didjimb.
13 Mukatish nam ud kud am mud katwuku kakweta didjimb da mir*
Kanikata kulal nich uchuku mukach mwa mayel mam.
14 Mukatish nam ud kud am mud chizakas cha yisalamb ya yin*
Pakach pa yir ya nviny ya En-gedi.”
15 “Tesh! Uwapin nakash, mukatish nam.
Tesh! Uwapin nakash. Mes mey mad mud ma iyemb.”
16 “Tesh! Uwapin nakash,* mukarukat nam, ni winsangareshin.
Pa mayij matalela, pawiy pa ulal wetu.
17 Maalang ma chikumbu chetu* mad ma mutond wa sedre,
Masakil metu mad ma mitond ya jenevriye.
2 “Nid kwam mud chisalamb cha safran chida mu disaz,
Mud chisalamb cha mwi nkurubuk.”
2 “Pakach pa ayangadim, mukatish nam ud
Mud chisalamb cha mu masuku chida mu miy.”
3 “Pakach pa ansand, mukatish nam ud
Mud mutond wa pom uda mukach mwa mitond ya mu dit,
Nikatining nakash kushakam mu urel wa mutond winou,
Ni dibuj dau ditaadin mu kan mwam.
4 Wangandjikang mu chikumbu cha musambu,*
Ni rukat rend rad mud drapo uzezetishinau piur pam.
5 Mpizurishany nich dibumbu da mabuj ma nviny,
Nkasikeshany nich mapom,
Mulong rukat rinyedishin.
7 Nakuchipishany kal, en ayangadim a mu Yerusalem,
Kusutin ankay ni amband a aserf a mu masuku:
Kangal wapakishany kulangwish ap kukasikesh rukat mu am kushik ni parikwiyezina.
8 Novil dizu da mukatish nam!
Talany! Awaa kamu awa mukwezang,
Ukat kukaninik mikandu ni kumatok yinanginang.
9 Mukatish nam ud mud nkay, ud mud musamb a serf.
Awa kamu awa, wiminy kwinyim kwa rubumbu retu,
Utadidin pa madididish,
Unanikidin* pa mapan ma nsambu ja pa dididish.
10 Mukatish nam ukat kulond, winlejin anch:
‘Tumbuk, mukatish nam,
Ntas wam, ez tuya.
11 Tal! Chirung cha ruval chasut kal.
Ruval wakatuk kal, waya kal.
12 Yisalamb yaminy kal mwi ngand,
Chirung cha kusaril mitond chawanyin kal,
Ni kapel wasambish kal kudil mwi ngand yetu.
13 Mabuj ma kusambish maswa kal ku mutond wa fig;
Mitond ya nviny yabudish kal yisalamb ni kupalangesh didjimb dau.
Tumbuk, mukatish nam, ez.
Ntas wam, ez tuya.
14 A! Iyemb wam, ey uda mu jimpaku ja mayal,
Ni mu mabuku ma ku mikandu,
Novil ja kukumanaku ni ja kutesh dizu dey,
Mulong dizu dey disangareshin ni mujimbu wey uwapin nakash.’”
15 “Tukwatinany amiyeu,
Tumiyeu tusheshina yir ya nviny,
Mulong mitond yetu ya nviny yabudishang kal yisalamb.”
16 “Mukatish nam ud iwam niyam nid iwend.
Ulamidin amikoku mu yisalamb ya mu masuku.
17 Kurutu chipepil chisambish ni mididim yipalangan,
Chirik swa A! mukatish nam,
Mud nkay ap musamb a serf pa mikandu yitwaurila.*
3 “Uchuku pa ulal wam,
Namukimbang muntu unikatina.
Namukimbang, pakwez namumanangap.
Namukimbang, pakwez namumanangap.
3 Natanijanang nau atulam ada anyingumukina mu musumb.
‘Ov, wamumananganyap mukatish nam?’
4 Kupwa kamu kwa kusutijan nau
Namutanang mukatish nam.
Namulamatang kamu, nakatangap kumulikaku
Djat ni pinamwandjikinang mu chikumbu cha maku,
Mu kapalakany ka mukach ka muntu wanvala.
5 Nakuchipishany kal, en ayangadim a mu Yerusalem,
Kusutin ankay ni amband a aserf a mu masuku:
Kangal wapakishany kulangwish ap kukasikesh rukat mu am kushik ni parikwiyezina.”
6 “Chom ik chinech chibudikina mwi mpay chida mud madj ma mish,
Chikweta didjimb da mir ni da diseng da malash ditok,
Nich pudir wa didjimb mwawonsu wa mwin kwisak?”
7 “Talany! Chid chipoy cha Salomon.
Achinyingumukin kud amakundj a usu makum musamban (60),
A pakach pa amakundj a usu a mu Isarel,
8 Awonsu akwet jimpak ja misamun,
Awonsu ayifumbin kal mulong wa kurish njit,
Muntu ni muntu wa pakach pau ukwet mpak yend ya musamun kwi mbund
Mulong wa kumuchidij nich mwant ku ubaj uchuku.”
9 “Chid chipoy* cha Mwant Salomon
Chasalay mulong wa amwinend nich mabay ma ku Liban.
10 Misil yach wayisala nich utad wa argent,
Ndond ja kwikamen, nich utad wa or.
Pa kushakam, nich ndand usunzirikina;*
Mukach mwach arijekamu nawamp nich rukat
Kud ayangadim a mu Yerusalem.”
11 “Budikany, A! ayangadim a mu Ziyon,
Mutalany Mwant Salomon
Udjit chibangul cha musambu wa uruw chamusadidinau kud makwend
Pa dichuku dend da uruw,
Pa dichuku dasangera muchim wend.”
4 “Tesh! Uwapin nakash, mukatish nam.
Tesh! Uwapin nakash.
Mes mey majingamina mu chitambal chey mad mud ma iyemb.
Nsuk jey jid mud chisak cha ampemb
Ashirikina ku mikandu ya Galad.
2 Mazeu mey mad mud chisak cha amikoku adokidinawap kukatul mavuj
Atuntukina kupwa kwa kuyowish mem,
Awonsu akwet an aad aad,
Ni kwikil ap umwing washadishina mwanend.
3 Milamu yey yid mud ndand musunz,
Ni kadizu key kakatishen.
Matam majingamina mu chitambal chey
Mad mud yibar ya dibuj da grenad.
4 Nshing yey yid mud chinong cha David,
Chitunginau nich milong ya mayal
Kukudikinau nkibu kanan (1 000),
Nkibu jawonsu ja chinkatang ja amakundj a usu.
5 Mayel mey maad mad mud an aad a serf,
An aad a nkay,
Adila mu yisalamb ya mu masuku.”
6 “Kurutu chipepil chisambish ni mididim yipalangan,
Nikuya ku mukandu wa mir
Ni ku kamukandu ka diseng da malash ditok.”
7 “Ey mwawonsu wa kabuj uwapin nakash, mukatish nam,
Ukwetap kapad ap kamwing.
8 Ez tudokal pamwing ku Liban, ey mband natondina kal,
Ez tudokal pamwing ku Liban.
Shirik ku musong wa mukandu wa Amana,
Ku musong wa mukandu wa Senir, ku musong wa mukandu wa Hermon,
Ni budik ku mabuku ma antambu, shirik ku mikandu ya ayisump.
9 Wansendin kal muchim, mpanyam, ey mband natondina kal,
Wansenda muchim pawanjoya dis kapamp kusu kwau kamwing,
Ni kusutin usang umwing wa mwi nshing yey.
10 Mutapu wey wa kumekesh rukat upandaken kuwap, mpanyam, ey mband natondina kal!
Mutapu wey wa kumekesh rukat uwapin nakash kusutamu maar ma nviny,
Ni didjimb da many mey disutinamu many ma mitapu yawonsu!
11 Ey mband natondina kal, milamu yey yipwekishin woch wa ku chitany.
Pa rudim rey pad woch ni mayel,
Ni didjimb da masun mey did mud didjimb da ku Liban.
12 Mpanyam, ey mband natondina kal, ud mud chir cha kujik,*
Inge, chir chijikinau, musul wa mem ujikinau.
13 Ud mud chir cha* mitond yikweta mitiy yisongina nakash mabuj ma grenad,
Chikweta mabuj mawamp nakash, yin* ni mitond ya nar,
14 Chikweta nar, safran, mutond wa kan* ni wa kanel,
Muda mitond yawonsu ya diseng da malash ditok, mir ni alowe,
Pamwing ni mitond yawonsu yikweta didjimb diwamp nakash.
15 Ud musul wa mem uda mu chir, dijiy da mem mawamp,
Ni tutuwit tudokila ku Liban.
16 Lank, ey rinkind wa kwiyand;
Ez, ey rinkind wa kurul.
Pepetin pa chir cham.
Chakwel didjimb dach dipalangan.”
“El mukatish nam andam mu chir chend
Ni ada mabuj mach mawamp nakash.”
5 “Nandamang kal mu chir cham,
Mpanyam, ey mband natondina kal.
Nabasang kal mir wam, ni napolang kal mayij ma res ruwamp.
Nadang kal chitany cham ni woch wam;
Nanang kal nviny wam ni mayel mam.”
“En arunetu, dangany!
Nangany ni lewany nich yisal ya rukat!”
2 “Nalalang kal, pakwez muchim wam ulelap.
Novil mukatish nam ukokil ku chis!
‘Ngazurila, A! mpanyam, mukatish nam,
Iyemb wam, murunam wakad kapad!
Mulong mutu wam watalalang kal nich maum,
Nsuk jam jatalalang kal nich manans ma maum ma uchuku.’
3 Nadjolang kal nkandj wam.
Ov, chitin nimudjal kand?
Nowalang kal ku mend.
Ov, chitin nimikisish kand?
4 Mukatish nam wadoshang chikas chend ku dipan da ku chis,
Chad rudung rambulang mulong wendendiy.
5 Nalankang mulong wa kumufungwil mukatish nam;
Makas mam mad makat kudja mir,
Ni miny yam yad yikat kudjish many ma mir,
Kwi nkwat ya ku chis.
6 Namwazurilang mukatish nam chis,
Pakwez mukatish nam wad wachirikang kal, wad wayang kal.
Niyovang nayimp payangay.*
Namukimbang, pakwez namumanangap.
Namutazukang, pakwez kangakulangap.
7 Nasankanijanang nau atulam ada anyingumukina musumb.
Ambulang ni ansupolang yitat.
Atulam ada alamina mbumbu andjolang kabwik wam.
8 Nakuchipishany kal, en ayangadim a mu Yerusalem:
Anch wamumanany mukatish nam,
Mulejany anch niyedin mayej ma rukat.”
9 “Mukatish ney uyisutinamu akwau ku yik,
Ey mband uyisutina amband awonsu kuwap?
Mukatish ney uyisutinamu akwau ku yik,
Chakwel ing utuchipish mutapu winou?”
10 “Mukatish nam upandiken kuwap ni usunzirikin;
Mukatish nam upandiken kuwap pakach pa amakundj tunan dikum (10 000).
11 Mutu wend ud utad wa or, utad wa or wa zwang.
Nsuk jend jid mud milal ya dibu yipepetina,*
Jid jijal mud nkwaj.
12 Mes mend mad mud amayemb ada ku mikwaku ya mem,
Owila mu mayel,
Ni ashicha piswimp ni dijiy dizwila too.
13 Matam mend mad mud ditumbu da yisalamb ya res ruwamp,
Mikidikid ya masuku ma didjimb diwamp.
Milamu yend yid mud yisalamb ya mu masuku, yikat kudjish many ma mir.
14 Miny ya makas mend yid utad wa or, ya kutayok nich diyal da Krizolit.
Divumu dend did dizeu da ndjamb dirijekinau nawamp, dishingwilau nich mayal ma safir.
15 Mend mend mad manguj ma diyal da marbre, mimikinau pa mifulandal ya utad wa or wa zwang.
Ud muwamp nakash mud ngand ya Liban, upandaken kuwap mud mitond ya sedre.
16 Kan kend kwawiy kutaal kwin akwinaku,
Ni chom chin chawonsu piur pend chisangareshin.
A! Ayangadim a mu Yerusalem, wawiy mutapu uday mukarukat nam, winou ndiy mukatish nam.”
6 “Kwisu kwayangay mukatish ney,
Ey mband uyisutina amband awonsu kuwap?
Mukatish ney wayilang mwi njil ik?
El tumukimb pamwing.”
2 “Mukatish nam wayang ku chir chend,
Ku matumbu ma yisalamb ya res ruwamp,
Mulong wa kulam amikoku mu yir
Ni kupol yisalamb.
3 Nid wa mukatish nam,
Ni mukatish nam ud iwam.
Ulamidin amikoku mu yisalamb ya mu masuku.”
4 “Ud wa ufun mud Tirza,* mukatish nam,
Uwapin nakash mud Yerusalem,
Ushimokishen mud yisak ya amasalay anyingumukina madrapo mau.
5 Lik kwintal,
Mulong mes mey makat kwinsend muchim.
Nsuk jey jid mud chisak cha ampemb
Ashirikina ku mikandu ya Galad.
6 Mazeu mey mad mud chisak cha amikoku
Atuntukina kupwa kwa kuyowish mem,
Awonsu akwet an aad aad,
Ni kwikil ap umwing washadishina mwanend.
7 Matam majingamina mu chitambal chey
Mad mud yibar ya dibuj da grenad.
8 Kukutwish kwikal amwant mwad makum musamban (60)
Ni amband a kuns makum chinan (80)
Ni ayangadim akad kutwish kuchind.
9 Pakwez iyemb wam ud kusu umwing, murunam wakad kapad.
Ud wa pakampwil* kud makwend.
Ndiy ukatinau nakash kud mband wamuvala.
Ayangadim akat kumuman, ni akat kumwel anch uyukin;
Amwant mwad ni amband a kuns akat kumuman, ni akat kumushimek.
10 ‘Mband ik winou uzazina* mwamu mud muten wa musas,
Uwapina mwamu mud ngond umekena wa kabuj,
Uda zwang mwamu mud chimunyik cha muten,
Ushimokishena mwamu mud yisak ya amasalay anyingumukina madrapo mau?’”
11 “Nakurumukang ku chir cha mabuj makweta mis
Mulong wa kuman tumitond tuminyina mwi nkurubuk,
Mulong wa kuman anch mitond ya nviny yasapurikang kal,
Anch mitond ya grenad yabudishang kal yisalamb.
13 “Chirik, chirik, A! Shulamit!
Chirik, chirik,
Chakwel tukutal!”
“Mulong wak umutadinanya Shulamit?”
“Ud mud maj ma yisak yaad!”*
7 “Yidjatil yey yiwapin nakash mu masandal mey,
A! changadim mujim!
Nfumbu ja tutaf twey jid mud yileng,
Mudimu wa makas wa nkaliweny.*
2 Mukuvu wey ud mud dikopu da chinkatang.
Kangal maar ma nviny mabombinau mez maburenamu.
Divumu dey did muruzu wa tidiku,
Unyingumukinau kud yisalamb ya mu masuku.
3 Mayel mey maad mad mud an aad a serf,
An aad a nkay.
4 Nshing yey yid mud chinong chitunginau nich dizeu da ndjamb.
Mes mey mad mud majiy ma ku Heshibon,
Mada piswimp ni chis cha Bat-rabim
Muzur wey ud mud chinong cha ku Liban,
Chitadina mutambu wa ku Damas.
5 Mutu wey ud wa uyaj mud mukandu wa Karmel,
Ni nsuk jey jid* mud ndand usunzirikina.
Nsuk jey jifumbamijadina jisendin muchim wa mwant.*
6 Ey changadim nikatina, uwapin nakash
Ni usangareshen nakash, kusutamu yom yawonsu yisangareshening.
7 Ukwet chimbu cha dibu,
Ni mayel mey mad mud yizakabu ya mabuj ma dat.
8 Nalondang anch, ‘nikukandam ku dibu
Mulong wa kukwat fe ku mitu* ya ngaj.’
El mayel mey mikal mud yizakabu ya mabuj ma nviny,
Rinkind upimina ikal ni didjimb mud da mabuj ma mapom,
9 Ni kan key kikal mud maar ma nviny mawamp nakash.”
“El masut nawamp pa uminy wa mukatish nam,
Mud maar ma nviny mapwekina pakemp pakemp ku milamu ya antu alela.
10 Nid wa mukatish nam,
Ni yam kasotinay.
12 Tukulank pamanch pa fe ni tukuya mu yir ya nviny
Mulong wa kuman anch mitond ya nviny yasapurikang kal,
Anch yisalamb yatangurikang kal,
Anch mitond ya grenad yabudishang kal yisalamb.
Nikakumekeshin kwinakwa rukat ram.
13 Mabuj ma mandragor mapalangeshin didjimb dau;
Ku yis yetu kud mitapu yawonsu ya mabuj mawamp nakash.
Mapolau kal katat ni makur,
A! mukatish nam, nakulaminangam ey.
8 “Mud kusu anch wad mpanyam,
Wamwa ku mayel ma maku!
Ing nelang kukususu, anch nakutan pol,
Ni kwikil muntu welang kwimpipej.
2 Nelang kukutwal;
Nelang kuya ney mu chikumbu cha maku,
Maku wanfundisha.
Nelang kukwinkish maar ma nviny ma kubomb nich yom ya res ruwamp,
Mem matalel ma mabuj ma grenad.
3 Welang kwinkwat kwi nshing nich chikas chend cha kamaku,
Ni kwinlam fe* nich chikas chend cha katatuku.
4 Nakuchipishany kal, en ayangadim a mu Yerusalem:
Kangal wapakishany kulangwish ap kukasikesh rukat mu am kushik ni parikwiyezina.”
5 “Nany winou ubudikina mwi mpay,
Wamwikamenang kal mukatish nend?”
“Nakulangwishina mwinshin mwa mutond wa pom.
Mwawiy mwakovilay makwey misong.
Mwawiy mwakuvadinay mband wakwovila misong.
6 Nteka mud chijingidij pa muchim wey,
Mud chijingidij pa chikas chey,
Mulong rukat rikwet usu mud rufu,
Mizuzu yar kad kasu kazuzutina, muzuzu wa Yah.*
7 Mem mavud makutwishap kujimish rukat,
Ni atuwit kakutwishap kurisend.
Anch muntu wakimb kupan mapit mawonsu ma mu chikumbu chend mulong wa kuland rukat,
Akumadiburil* nakash.”
8 “Tukwet mwanchetu mband,
Ni kand kal abudik mayel.
Yom ik tukusala mulong wa mpanyetu
Dichuku dikwezau kumwit mulong wa kumwat?”
9 “Anch ud mpwembu,
Tukutung piur pend chinong cha utad wa argent,
Pakwez anch ud chis,
Tukumushitol nich dibay da mutond wa sedre.”
10 “Nid rubumbu,
Ni mayel mam mad mud yinong.
Mwamu ukwinman
Mud muntu uda mu chisambu.
11 Salomon wad ukwet chir cha nviny ku Baal-amon.
Wayinkishinach andim.
Ndim ni ndim wad kulet nfalang kanan (1 000) ja utad wa argent ja mabuj mangulangau.
12 Nikwet chir cham cha nviny, chid chamam.
Nfalang kanan (1 000) ja utad wa argent jinaj jeyey, A! Salomon,
Ni yitot yaad (200) yid ya antu alamina mabuj ma nviny.”
13 “A! Ey ushicha mu yir,
Arunam akwet kuswir kwa kutesh dizu dey.
Niyam nikwet kuswir kwa kutesh dizu dey.”
14 “Swakalaku mukatish nam,
Ni ez mau mud nkay
Ap mud musamb a serf
Pa mikandu ya tumitond twa res ruwamp.”
Mu Hebereu, “Muminy wa miminy.”
Ap “tulejan.”
Charumburik anch, ayangadim.
Ap “wangoshin.”
Ap “chitambal chikatau kwikas pa chidil.”
Ap “yilamina.”
Ap “kabar wam.”
Ap pamwing ap, “matam mey mawapin mwi nsuk ja kukas.”
Mu Hebereu, “malash mam ma nard.”
Tal Ndinguril.
Ap “kayin.”
Ap “ud wa ufun.”
Ap “chikumbu chetu chiwamp.”
Mu Hebereu, “chikumbu cha maar ma nviny.”
Mu Hebereu, “wimbwikatin.”
Ap “upempengidin.”
Ap pamwing ap, “mikandu yikweta nwengal.” “Ap “mikandu ya Beter.”
Ap “kwendangan.”
Chitwamu chikatau kumusendin muntu wa usey nakash ap muntu mujim.
Charumburik anch, “ndand wasalau nich mavuj ma amikoku ni wasunzirishau.”
Ap “chir chida mu rupang.”
Ap “paradiz wa.”
Ap “kayin.”
Kad ka mutond kakweta res ruwamp.
Ap pamwing ap, “Muchim wanswanang mwinvumu palondangay.”
Ap pamwing ap, “chizakabu cha mabuj ma dat.”
Ap “Musumb wa ufun.”
Mu Hebereu, “wishitwila.”
Mu Hebereu, “utadina pansh.”
Ap “mupim wam wanshikijang.”
Ap “antu am in kwisotin.”
Ap “maj ma Mahanayim.”
Charumburik anch, muntu ukata kusong ap kuchil yom.
Mu Hebereu, “mutu wey ud.”
Ap “jimukasin mwant moj.”
Ap “yaj.”
Ap “kayin.”
Mu Hebereu, “kwimbwikat.”
Ap “kulamat kud muntu.”
Ap “Sheol,” charumburik anch nzay ya antu awonsu. Tal Ndinguril.
“Yah” did dijin Yehova dikatwilau mu wiswimp.
Ap pamwing ap, “akumudiburil.”