BIBLIOTEK Udia pa Kapend
BIBLIOTEK
UDIA PA KAPEND
Uruund
  • BIBIL
  • MIKAND
  • YIKUMANGAN
  • nwt Marko 1 ​:​ 1 ​-​ 28 ​:​ 20
  • Mateu

Kwikil video ukimbina

Video winou umukimbinap amboku nawamp.

  • Mateu
  • Bibil—Dikarumun da Ngand Yisu
Bibil—Dikarumun da Ngand Yisu
Mateu

EVANJIL WAFUNDAY MATEU

1 Buku ulejena rusang ra* Yesu Kristu* mwan ikundj wa David, mwan ikundj wa Aburaham.

 2 Aburaham wamuvala Izak;

Izak wamuvala Yakob;

Yakob wamuvala Yuda

ni anamakwend;

 3 Yuda wamuvala Perez ni Zera, wayivala nend Tamar;

Perez wamuvala Eziron;

Eziron wamuvala Ram;

 4 Ram wamuvala Aminadab;

Aminadab wamuvala Nashon;

Nashon wamuvala Solomon;

 5 Solomon wamuvala Bowaz,

wamuvala nend Rahab;

Bowaz wamuvala Obed,

wamuvala nend Rut;

Obed wamuvala Yese;

 6 Yese wamuvala mwant David;

David wamuvala Salomon, wamuvala nend mband wa Uriya;

 7 Salomon wamuvala Robowam;

Robowam wamuvala Abiya;

Abiya wamuvala Asa;

 8 Asa wamuvala Yosafat;

Yosafat wamuvala Yoram;

Yoram wamuvala Oziyas;

 9 Oziyas wamuvala Yotam;

Yotam wamuvala Akaz;

Akaz wamuvala Ezekiyas;

10 Ezekiyas wamuvala Manase;

Manase wamuvala Amon;

Amon wamuvala Yosiyas;

11 Yosiyas wamuvala Yekoniya

ni anamakwend pa chisu chadingau mu winkwal mu Babilon.

12 Kupwa kwa kudokal mu winkwal mu Babilon, Yekoniya wamuvala Shelitiyel;

Shelitiyel wamuvala

Zorobabel;

13 Zorobabel wamuvala Abiyud;

Abiyud wamuvala Eliyakim;

Eliyakim wamuvala Azor;

14 Azor wamuvala Sadok;

Sadok wamuvala Akim;

Akim wamuvala Eliwud;

15 Eliwud wamuvala Eliyazar;

Eliyazar wamuvala Matan;

Matan wamuvala Yakob;

16 Yakob wamuvala Jozef

nfumwend a Mariy,

wamuvala Yesu utazukinau anch Kristu.

17 Chawiy majuku mawonsu, kusambishin ku Aburaham kushik ku David mading dikum ni yinying (14); kusambishin ku David kushik ku winkwal mu Babilon, majuku dikum ni yinying (14); kudokal ku winkwal mu Babilon kushik ku Kristu, majuku dikum ni yinying (14).

18 Ou wawiy mutapu wavadikay Yesu Kristu. Pa chisu chading chamutondinau kal makwend Mariy kud Jozef, wimisha kusutin spiritu utumbila* kurutu atijan. 19 Mulong nfumwend Jozef wading muntu utentamina ni kakatap kumukwatish usany kurutu kwa antu, wakimba kumulik ku ujindj. 20 Pakwez, kupwa kwa kutongin pa yom yiney, mwangel wa Yehova* wamumekena mu chilat, wamuleja anch: “Jozef, mwan ikundj wa David, kangal wov wom wa kumusend mukajey Mariy, mulong wimishin kusutin spiritu utumbila. 21 Ukuval mwan ikundj ni ey ukumupil anch Yesu,* mulong ndiy ukuyipandish* antwend ku yitil yau.” 22 Yom yawonsu yiney yasadika mulong wa kuwanyish yom yalonday Yehova* kusutin muprofet wend, palonday anch: 23 “Tesh! Changadim kajik ukwimish* ni ukuval mwan ikundj, akez kamupil anch Emanuwel,” dijin dirumburikina anch “Nzamb Ud Netu.”

24 Chawiy Jozef walanka pa tul, wasala mud mwamulejau kud mwangel wa Yehova,* ni wamusenda mukajend. 25 Pakwez, kalalijanap nend kushik ni pavadinay mwan ikundj, ni wamupila anch Yesu.

2 Kupwa kwa Yesu kuvadik ku Betlehem mu Yudeya pa chirung cha mwant Herod,* in kwilej yom ya atutumbu* adokala Kwingangel ashika mu Yerusalem, 2 ipula anch: “Ov, kwisu kuday mwan wavadikang uda mwant wa in Yuda? Mulong twamanang katumbu wend pitwading Kwingangel, ni twezin mulong wa kumwifukwil.”* 3 Pateshay mwamu, Mwant Herod wazazata nakash pamwing ni antu awonsu mu Yerusalem. 4 Chawiy wayikumangeja amakurump a in kupesh awonsu ni alej a yijil, ni wayipula anch: “Kwisu kwafanyinay kuvadikin Kristu?”* 5 Amwakula anch: “Ku Betlehem wa mu Yudeya, mulong muprofet wafunda anch: 6 ‘Ni ey, A! Betlehem wa ngand ya Yuda, ey kiudap musumb ukemp nakash pakach pa antakel a Yuda, mulong yey ukeza kabudish muntu ukeza kutakel ni ukuyilama antwam in Isarel.’ ”

7 Kupwa Herod wayitazuka ku ujindj in kwilej yom ya atutumbu ni wayipompisha chakwel amuleja kamu chisu chamekanay katumbu. 8 Chad wayituma ku Betlehem ni wayileja anch: “Yangany umukimbany nawamp mwan mukemp, ni anch wamumanan, ezany winlejanamu chakwel niyam niya kumwifukwil.” 9 Kupwa kwa kutesh yom yalonday mwant, awila mwi njil, ni kukashimuk katumbu wamanau padingau Kwingangel, wasambisha kuyitakel kurutu kushik ni pimanay piur pa ndond yadingay mwan mukemp. 10 Pamumanau katumbu, asangara chipandakena. 11 Ni pandamau mu chikumbu, amumana mwan mukemp ni makwend Mariy, chad awiy asa manungun pansh, amwifukwil. Aburila kand mu yipau yau ni amwinkisha yipan—⁠utad wa or, diseng da malash ditok, ni malash ma mire. 12 Pakwez, mulong ayibabesha mu chilat kud Nzamb anch kangal achirik kwa Herod, awiy achirikina mwi njil yindj pachirikau mwi ngand yau.

13 Kupwa kwa awiy kuya, mwangel wa Yehova* wamumekena Jozef mu chilat ni wamuleja anch: “Tumbuk, musenda mwan mukemp ni makwend ni chinin mu Idjibit, ni shakam kwinikwa djat ni pinikukulejina kuchirik, mulong Herod usotin kumukimb mwan mukemp chakwel amujipa.” 14 Chawiy Jozef walanka uchuku, wamusend mwan mukemp ni makwend ni waya nau mu Idjibit. 15 Washakama kwinikwa kushik ni pafilay Herod. Chinech chawanyisha yom yalonday Yehova* kusutin muprofet wend anch: “Namutazuka mwanam ikundj kudokal mu Idjibit.”

16 Kupwa, pamanay Herod anch in kwilej yom ya atutumbu amudimb kal, wajimana nakash, ni wayituma antu kujip an amakundj awonsu a mu Betlehem ni a mu mal mawonsu ma piswimp akweta mivu yaad ni kushirik mwinshin. Wakwata mupak winou kukwatijan ni chisu chamulejau kud in kwilej yom ya atutumbu. 17 Mwamu mwawanyina mazu ma muprofet Yeremiy, palonday anch: 18 “Dizu dovakana mu Rama, dizu da madil ni kushikok. Rashel ndiy wading uyididina anend, ni wading ulikin kumwongoj, mulong anend kadingapaku kand.”

19 Pafay Herod, mwangel wa Yehova* wamumekena Jozef mu chilat padingay mu Idjibit 20 ni wamuleja anch: “Tumbuk, musenda mwan mukemp ni makwend ni chirik mwi ngand ya Isarel, mulong antu ada akimbina kumujip mwan mukemp afil.” 21 Chawiy watumbuka, wamusend mwan mukemp ni makwend, ni wachirika nau mwi ngand ya Isarel. 22 Pakwez pateshay anch Arikelawus wading uyikedil mu Yudeya pa ndond ya tatukwend Herod, ndiy wova wom wa kuya kwinikwa. Chikwau kand, mulong Nzamb wamubabesha mu chilat, waya mu Galaliya. 23 Ni washakama mu musumb utazukinau anch Nazaret, mulong wa kuwanyish mazu mafundau aprofet anch: “Akez kamutazuk anch mwin Nazaret.”*

3 Mu machuku minama, Yohan Mubatish waya kulejan uruu wa Nzamb mwi mpay ya Yudeya, 2 walondang anch: “Karumukany, mulong Want wa mwiur wasej kal piswimp.” 3 Chakin kamu, ndiy winou wisambinau kud muprofet Isay palonday anch: “Muntu umwing ukat kutoy mwi mpay anch: ‘Rijekany njil ya Yehova!* Onishany salal jinjil jend.’ ” 4 Yohan wading udjit masun makweta mavuj ma kamel ni wading udjit nshipu ya chikit mwi mbund. Wadangang atubol ni woch. 5 Chawiy antu a mu Yerusalem, a mu Yudeya mwawonsu ni a mu jingand jawonsu jading piswimp ni Yordan ezang kud ndiy, 6 ni ndiy wayibatishang* mu Wit wa Yordan, ni alejanang yitil yau patok.

7 Chisu chamanay anch Afaris nau Asadus avud ezin kuyibatish, wayipula anch: “En an a annak, nany wakubabeshanganya kuchin ujim wezina? 8 Chawiy salany yom yimekeshina anch wakarumukinany kal. 9 Kangal widimbany mu kulond ayinen anch: ‘Aburaham ndiy tatukwetu.’ Mulong nikulejinany anch Nzamb ukutwish kumwinkish Aburaham an kusutin mayal minam. 10 Kasok kalel kwinshin kwa mitond mulong wa kukatul mij. Chawiy mutond wawonsu wakad kusong mabuj mawamp akuukatul ni kuudjubwil mu kasu. 11 Am nikubatishinany nich mem mulong wakarumukinany, pakwez wezina kwinyim kwamam ukwet usu nakash kwinsutamu am, ni am kiniwanyidinap kumudjol yisapat yend. Ndiy ukukubatishany nich spiritu utumbila ni kasu. 12 Ndiy ukwet raal mu chikas chend, ukutokish kamu nawamp ndond yend ya kubudin mbut ni ukukumangejin tidiku wend mu kasik, pakwez yipapal ukuyosh mu kasu kakad kutwish kujimish.”

13 Kupwa Yesu wadokala ku Galaliya mulong wa kwez ku Yordan chakwel amubatish kud Yohan. 14 Pakwez Yohan wakimba kumukangesh, ni wamwela anch: “Ey yey ufanyidina kwimbatish am, chad ey wezin kand kud am?” 15 Yesu wamwakula anch: “Sal bil kwey mwamu katat, mulong winou wawiy mutapu tufanyidina kuwanyish yom yawonsu yitentamina.” Chawiy kamukangeshap kand. 16 Kupwa kwa kumubatish, Yesu watuntuka kapamp kamwing mu mem; ni kukashimuk, diur dazurika, ni wamana spiritu wa Nzamb ukat kushirik mud iyemb ni wamuwila ndiy. 17 Chikwau kand, dizu dadokala mwiur dalond anch: “Winou ndiy Mwanam mukatish, ukweta dilau dam.”*

4 Kupwa spiritu wamutwala Yesu mwi mpay chakwel amupaka kud Djabul. 2 Kupwa kwa kusal machuku makum manying (40) ma muten ni machuku makum manying (40) ma uchuku pakad kuda, ndiy wova nzal. 3 Chad mwin kumupak wamusejina ni wamwel anch: “Anch ey ud mwan a Nzamb, mela mayal am mikala mikat.” 4 Pakwez ndiy wamwakula anch: “Afundin anch: ‘Muntu ukutwish kwikal mwom kadap kwau ching kusu mulong wa mukat, pakwez mulong wa dizu dawonsu dibudikina mu kan mwa Yehova.’ ”*

5 Kupwa Djabul wamutwala mu musumb utumbila ni wamukandjik piur pa* tempel 6 ni wamwela anch: “Anch ey ud mwan a Nzamb, idjubula bil pansh, mulong afundin anch: ‘Ukuyinkish angel end mbil mulong weyey’ ni ‘Akukwakin pa makas mau, chakwel kangal mwend wey wipwakal ku diyal.’ ” 7 Yesu wamwakula anch: “Afundin kand anch: ‘Kangal wamupak Yehova* Nzamb wey.’ ”

8 Djabul wamukandjika kand pa mukandu umwing ulemp nakash ni wamulej mant mawonsu ma pa mangand ni uyaj wau. 9 Ni wamuleja anch: “Nikukwinkish yom yawonsu yiney anch wangasin manungun ni wangifukwil am kapamp kamwing kwau.” 10 Chad Yesu wamwakula anch: “Dokal pinap, Satan! Mulong afundin anch: ‘Ufanyidin kumwifukwil ching kusu Yehova* Nzamb wey ni ndiy kusu ufanyidina kusadin mudimu utumbila.’ ” 11 Kupwa Djabul wamusha, ni kukashimuk, angel eza ni asambish kumukwash.

12 Chad pateshay anch Yohan amukwatang kal, ndiy wadokala mu Galaliya. 13 Kupwa, padokalay mu Nazaret, waya kushakam mu Kapernaum, ul uda kuns kwa karung mwi ngand ya Zabulon ni ya Nefitali, 14 chading mulong wa kuwanyish mazu malonday muprofet Isay, palonday anch: 15 “A! Ngand ya Zabulon ni ngand ya Nefitali, jingand jida kwi njil yiyila ku karung, ushad ukwau wa Yordan, Galaliya wa antu a michid yikwau! 16 Antu ashicha mu mididim amana chitokish chijim, ni chitokish chayimunyikina antu ading ashicha mwi ndond muda mwizuzwimb wa rufu.” 17 Kudosh kamu pa chisu chinicha, Yesu wasambisha kulejan ni kulond anch: “Karumukany, mulong Want wa mwiur wasej kal piswimp.”

18 Pading pendinay ku chikum cha Karung wa Galaliya, wayimana an a kamuntu aad, Simon, utazukinau anch Pita, ni mwanamakwend Andre. Ading akat kudjubul wand mu mem, mulong ading in kuta ansh. 19 Ni wayela anch: “Nlondulany, ni am nikukwikadishany ayibind a antu.” 20 Pawiy kamu pinapa, awiy asha mand mau ni amulondul. 21 Ndiy wendaku pakemp mwamu, chad wayimana kand an a kamuntu akwau aad, Yakobu mwan ikundj wa Zebede ni mwanamakwend Yohan. Ading mu waat pamwing ni tatukwau Zebede akat kurijek mand mau, ni ndiy wayitazuka. 22 Pawiy kamu pinapa, asha waat, amusha tatukwau, ni amulondul.

23 Kupwa wendangana mwi ngand yawonsu ya Galaliya oku ukat kufundish mu masinagog mau ni kulejan rusang ruwamp ra Want, ni wayoka antu ading akweta mayej ma mitapu yawonsu ni akweta ulim wa mitapu yawonsu. 24 Ni rusang piur pend rapalangana mwi ngand yawonsu ya Siriya, ni amuletina antu awonsu ading ayedina mayej ni misong kushalijan, antu ading akweta ayilembil, antu ading ayedina kafef ni kalip, ni wayoka. 25 Chawiy yisak yijim ya antu yamulondula, yading yidokil mu Galaliya, mu Dekapol,* mu Yerusalem, mu Yudeya ni ushad ukwau wa Yordan.

5 Pamanay yisak ya antu, wakandama pa mukandu; kupwa kwa kushakam, in kwilej end amusejina. 2 Chawiy wasambisha kuyifundish ni kulond anch:

3 “Ayuk kwau antu akweta kuswir kwa yom ya Nzamb mu mwom wau,* mulong Want wa mwiur ud wa awiy.

4 “Ayuk kwau antu ada mu chidil, mulong akez kayongoj.

5 “Ayuk kwau antu itudishina, mulong akez kaswan divu.

6 “Ayuk kwau antu ovila nzal ni impu ya kutentam, mulong akez kwikut.*

7 “Ayuk kwau antu akweta riy, mulong niyau akez kayovil riy.

8 “Ayuk kwau antu akweta michim yishitwila, mulong akez kamuman Nzamb.

9 “Ayuk kwau antu akata kukasikesh chisambu, mulong akez kayitazuk anch an a Nzamb.

10 “Ayuk kwau antu akatau kuzengol mulong wa kutentam, mulong Want wa mwiur ud wa awiy.

11 “Wayukany kwen anch antu akusaalany, akuzengolany, ni akudimbenany yom yawonsu ya mitapu yiyimp mulong wamam. 12 Sangarany ni kuzangijal, mulong difut den did dijim mwiur, mulong wawiy kand mutapu wayizengolau aprofet pasak.

13 “En udany mung wa mangand, pakwez anch mung washadish kutaal kwau, mutapu ik ukutwishau kand kuutaadish? Ukutwishap kand kukwash ku chom ap chimwing, akuudjubul kwau chad chakwel audjatol kud antu.

14 “En udany chitokish cha mangand. Musumb ukutwishap kujingam anch autungidin pa mukandu. 15 Antu akat kwakish lamp, kadap mulong wa kumubwikin mu musans, pakwez mulong wa kumutek pa mwend wa lamp chakwel ayimunyikina antu awonsu ada mu chikumbu. 16 Chilik chimwing, el chitokish chen chimunyika kurutu kwa antu, chakwel amana midimu yen yiwamp ni apana uyaj kud Tatukwen uda mwiur.

17 “Kangal watongany anch am neza mulong wa kujip Chijil ap Aprofet. Nezap mulong wa kujip, pakwez mulong wa kuwanyish. 18 Chakin kamu nikulejinany anch, diur ni divu yikutwish kusut, pakwez kwikil ap dimuny dimwing dikemp nakash, ap chikunku chikemp cha dimuny cha Chijil chikusuta kurutu yom yawonsu yishiken. 19 Chawiy, muntu mwawonsu ukujipa chijil chimwing pakach pa yijil yiney yikemp ni wayifundish akwau kusal mwamu, akez kamutazuk anch muntu mukemp mu Want wa mwiur. Pakwez muntu ukuyiziyina ni kuyifundish, akez kamutazuk anch muntu mujim mu Want wa mwiur. 20 Mulong nikulejinany anch, ang kutentam kwen kusutinapamu kwa alej a yijil ni Afaris kiukwandamanap mu Want wa mwiur.

21 “En wateshanya anch ayileja antu a pasak anch: ‘Kangal wajipan, mulong muntu mwawonsu ukujipana akumutwal ku dirumburish.’ 22 Pakwez, am nakulejany kal anch, muntu mwawonsu ukudandamena kumujimen mukadivar nend chifanyidin kumutwal ku dirumburish; muntu mwawonsu ukumuswingisha mukadivar nend nich mazu mayimp akumutwal ku Dirumburish Dijim; ni mwawonsu ukulonda anch, ‘Ud chisup wa chamwamu!’ akutwish kumudjubwil mu kasu ka mu Gehen.*

23 “Chawiy anch utwadin yakupesh yey pa chintamb ni kwinakwa wavurik anch mukadivar ney ukwet mulong niyey, 24 shang yakupesh yey kwinakwa, kurutu kwa chintamb, ni chirik. Cha kusambish bil sal chisambu ni mukadivar ney, kupwa chirik chad ni upan lel yakupesh yey.

25 “Anch ukwet mulong ni muntu, sal usu wa kwovijan nend swa pauyilanya nend ku dirumburish, chamwamu ukushikij mulong wey kud nzuj, nzuj ukukupan kud kalam wa rukan, ni akukudjubwil mu rukan. 26 Nikulejinany chakin kamu anch, ukubudikap mwinimwa kushik ni piukufutina karufalang kakemp ka nsuden.*

27 “En wateshanya anch alonda anch: ‘Kangal wasal makaj.’ 28 Pakwez am nakulejany kal anch muntu mwawonsu ukudandamena kumutal mband ni wamwovil ris ra kulalijan nend, muntu winou wasal kal chitil cha kulalijan nend mu muchim wend. 29 Katat anch dis dey da katatuku dakwipwakesh, dibwita ni didjubwila kulemp niyey. Mulong chiwapin kushadish chid chimwing cha mujimbu wey pa ndond pa kudjubwil mujimbu wey wa kabuj mu Gehen.* 30 Chikwau kand, anch chikas chey cha katatuku chakwipwakesh, chikatula ni kuchidjubwil kulemp niyey. Mulong chiwapin kushadish chid chimwing cha mujimbu wey pa ndond pa kudjubwil mujimbu wey wa kabuj mu Gehen.*

31 “Alonda kand anch: ‘Muntu mwawonsu ukumulika mukajend, ufanyidin kumwinkish mukand wa kujip nich uruw.’ 32 Pakwez katat am nakulejany kal anch muntu mwawonsu ukumulika mukajend pakad chisal cha masandj,* wamutek kal mu ubaj wa kumusadikish makaj, ni muntu mwawonsu ukumwata mband walikinau kal, wasal kal makaj.

33 “En wateshanya kand ang ayileja antu a pasak anch: ‘Ufanyidinap kuchip pakad kuwanyish dizu dey, pakwez ufanyidin kuwanyish machip wamuchipila Yehova.’* 34 Pakwez am nakulejany kal anch: Kangal kwau kuchip ap kusutin diur, mulong did ditand da Nzamb; 35 ap kusutin divu, mulong chid chibas* cha kwazuk mend mend, ap kusutin Yerusalem mulong ud musumb wa Mwant mujim. 36 Kangal kuchipin ku mitu yen, mulong ukutwishanyap kukarumun rusuk ap rumwing kwikal ritok ap rijal. 37 Komb dizu den ‘Mwaning’ dirumburika kamu mwaning, dizu den ‘Bwat’ dirumburika kamu bwat, mulong yom yawonsu yikwiwejinaku yidokil kud muyimp.*

38 “En wateshanya ang alonda anch: ‘Dis ku dis, dizeu ku dizeu.’ 39 Pakwez am nikulejinany anch, anch muntu wakusal yom yiyimp, kangal kupwitamijan nend. Chawiy anch muntu wakubul mu ditam da katatuku, mutila kand da kamaku. 40 Anch muntu usotin kukutwal ku dirumburish mulong wa kukutambul chidjal chey cha mukach, mulikina kand kwend asenda chidjal chey cha piur; 41 anch ntakel wakulej kumusendin difund mu kilometre* umwing, ey musendina mu akilometre aad. 42 Mwinkisha muntu witina, ni kangal kulik kumusondjik muntu usotina kukusondam.

43 “En wateshanya ang alonda anch: ‘Ufanyidin kumukat mukwen ni kumukis mukankuny ney.’ 44 Pakwez am nikulejinany anch: Dandamenany kuyikat akankuny nen ni kuyilembil antu akuzengodinanya, 45 mwamu ukumekeshany anch udany an a Tatukwen uda mwiur ukata kubudish muten wend mulong wa antu ayimp ni awamp, ni ukata kunakish ruval kud antu atentamina ni akad kutentam. 46 Mulong anch wayikatany antu akukatinanya, yom ik ukutaninanyamu? Ov, in kulambwish yitad niyau kakusalangap mwamu? 47 Ni anch wayilangwishany kwen ching akadivar nen, chom ik cha usey usadinanya? Ov, antu a michid niyau kakusalangap mwamu? 48 Ufanyidinany kwikal awanyidina, mulong Tatukwen uda mwiur niyend uwanyidin.

6 “Babalany chakwel kangal wasalany yom yiwamp* mulong wa kukumanany kud antu; chamwamu Tatukwen uda mwiur kakukufutanyap. 2 Chawiy anch wapan yipan ya riy,* kangal wimekesh mud mutapu ukat kusalau in rubabek mu masinagog ni mu jinjil, chakwel ayitumbisha kud antu. Chakin kamu nikulejinany, awiy atambwil kal difut dau diwanyidina. 3 Pakwez ey, anch wayinkish atuzwendj yipan ya riy, kangal chikas chey cha kamaku chijika yom yisadina chikas chey cha katatuku, 4 chawiy pan yipan yey ya riy ku ujindj. Mwamu Tatukwey ukata kutal mu ujindj ukukufut.

5 “Chikwau kand, chisu ulembilanya, kangal kuyimburij in rubabek, mulong akatining kulembil oku iminy mu masinagog ni pa mansang ma jinjil jijim chakwel ayiman kud antu. Chakin kamu nikulejinany, awiy atambwil kal difut dau diwanyidina. 6 Pakwez ey anch ukimbin kulembil, andam mu kapalikany key ka mukach, kupwa kwa kupat chis, mulembila Tatukwey wakad kutwish kumekan ku mes,* mwamu Tatukwey ukata kutal mu ujindj ukukufut. 7 Chisu ulembilanya, kangal kuchirokin yom yawiy yimwing yimwing mud mukat kusalau antu a michid, mulong akat kutong anch akuyitesh anch alond yom yivud. 8 Chawiy en kangal wikalany mud awiy, mulong Tatukwen wij yom uswirikedinanya kurutu kwenen kumwitay.

9 “Chawiy ufanyidinany kulembil mwamu:

“ ‘Tatukwetu uda mwiur, dijin dey aditumbish. 10 Want wey weza. Rusot rey risadika pansh mud mwiur. 11 Twinkisha yakuda tukweta nich kuswir nlel unou; 12 tulikishina yitil yetu, mud mutapu tukata niyetu kuyilikishin antu akata kuturumbukin.* 13 Ni kangal watutwal* mu choziu, pakwez tukamunina* kud muyimp.’*

14 “Mulong anch wayilikishinany akwen kurumbuk kwau, Tatukwen wa mwiur ukukulikishinany niyen; 15 pakwez anch en walikany kuyilikishin akwen kurumbuk kwau, Tatukwen niyend kakukulikishinanyap kurumbuk kwen.

16 “Anch wajilany yakuda, kangal wamekeshany ushon mud mukat kusalau in rubabek, mulong awiy akat kufunyangesh mu mes chakwel antu ayiman anch ajilang kal yakuda. Chakin kamu nikulejinany, awiy atambwil kal difut dau diwanyidina. 17 Pakwez ey anch wajil yakuda, ipala many mu mutu wey ni owal ku mes, 18 chakwel kangal antu ijik anch wajilang kal yakuda, pakwez ching Tatukwey wakad kutwish kumekan ku mes* ndiy ukwijika. Mwamu Tatukwey ukata kutal mu ujindj ukukufut.

19 “Likany kukumangejin mapit panap pansh, pada amakej ni ankal akata kushesh ni ij akata kwandam ni kwiy. 20 Pakwez, kumangejinany mapit men mwiur, mwakad kwikal amakej ni ankal akata kushesh ni ij akata kwandam ni kwiy. 21 Mulong kuda mapit mey, kwawiy kand kukwikala muchim wey.

22 “Dis dawiy lamp wa mujimbu, chawiy, anch dis dey dashinshikin pa chom chimwing, mujimbu wey wawonsu ukwikal chitokish. 23 Pakwez anch dis dey dikwet ris,* mujimbu wey wawonsu ukwikal mididim. Anch chitokish chida mu ey chikal kamu mididim, kwawiy kulond anch mididim yiney yikurikin kamu nakash!

24 “Kwikil muntu ukutwisha kuyisadin ansalejend aad; mulong ukumukis umwing chad wamukat mukwau, ap ukulamat kud umwing chad wamuduul mukwau. Ukutwishanyap kumusadin Nzamb ni Mapit chisu chawiy chimwing.

25 “Mulong wa chom chinech nikulejinany anch: Likany kwiyakamish mulong wa mwom* yen, piur pa yom ukudanya ap yom ukunanya, ap mulong wa mijimbu yen piur pa yom ukudjalanya. Ov, mwom* ukwetap usey nakash kusutamu yakuda, ni mujimbu ukwetap usey nakash kusutamu ya kudjal? 26 Yishinshikinany nawamp atujil, awiy kakukunangap mbut, kakwangulangap ap kutek yakwangul mu tusik, pakwez Tatukwen wa mwiur ukat kuyidish. Ov, en kiukwetanyap usey kuyisutamu awiy? 27 Ov, nany wa pakach pen anch wiyakamish, ukutwish kuwejinaku ku mwom wend ap kachisu kakemp?* 28 Chikwau kand, mulong wak ukat kwiyakamishany mulong wa masun? Talany yom ukutwishanya kwilejin ku yisalamb ya mu masuku, yawiy yikusalangap mudimu ap kwichimin masun; 29 pakwez nikulejinany anch, ap Salomon mu uyaj wend wawonsu kadjalap mud chisalamb chimwing pakach pa yisalamb yiney. 30 Chawiy anch Nzamb ukat kuriyek* masuku ma mu chir madaku nlel chad damashik amwosh kwau, ov, komb ndiy kakukudjikanyap chipandakena, en ukwetanya ritiy rikemp? 31 Chawiy kangal wiyakamishany ni kulond anch: ‘Ov, yom ik tukuda?’ ap: ‘Ov, yom ik tukuna?’ ap: ‘Ov, yom ik tukudjala?’ 32 Mulong yom yiney yawonsu yawiy yikatau kusurab antu a michid. Tatukwen wa mwiur wij anch ukwetany kuswir kwa yom yiney yawonsu.

33 “Chawiy dandamenany bil kukimb Want ni kutentam kwa Nzamb, ni yom yikwau yiney yawonsu akez kakuwejinanyay. 34 Komb kangal wiyakamishany mulong wa damashik, mulong damashik dikwikal ni yakamish yad. Dichuku ni dichuku dikwet milong yad.

7 “Kangal wayirumburishany akwen, mwamu niyen kakukurumburishanyap; 2 mulong mutapu uyirumburishinanya akwen, wawiy mutapu ukez kakurumburishanyau niyen, ni chipim uyipimidinanya nich akwen, chawiy chikez kakupiminanyau niyen. 3 Mulong wak utadina chishoshot chida pa dis da mukadivar ney, pakwez umenap mutond uda pa dis dey amwiney? 4 Ap mutapu ik ukutwisha kumulej mukadivar ney anch: ‘El nikudosha chishoshot chida mu dis dey,’ pakwez ey uchikwet kal mutond mu dis dey? 5 Mwin rubabek ey! Sambel bil kudosh mutond uda mu dis dey amwiney, mwamu ukutwish chad kuman nawamp mutapu wa kudosh chishoshot chida pa dis da mukadivar ney.

6 “Kangal wapanany yom yitumbila kud atubu ni kangal wadjubulany usang wen kud ayibond, chamwamu akuudjatol ni kukukarumukinany chakwel akusumany.

7 “Dandamenany kwit, ni akukwinkishany; dandamenany kukimb, ni ukutanany; dandamenany kukokal, ni akukwazurilany; 8 mulong muntu mwawonsu ukata kwit ukutambul, muntu mwawonsu ukata kukimb ukutan, ni muntu mwawonsu ukata kukokal akumwazuril. 9 Chawiy, ov, nany wa pakach pen ukutwisha, anch mwanend wamwit mukat, ndiy wamwinkish diyal? 10 Ap anch wamwit insh, ov, ndiy ukumwinkish nnak? 11 Chawiy en, ap anch udany antu ayimp, ukat kuyinkishany anen yom yiwamp, komb Tatukwen uda mwiur ukupan nakash yom yiwamp kud antu akata kumwit!

12 “Yom yawonsu ukatinanya anch akwen akusadinany, niyen yisadinanyay awiy. Chakin, minam mawiy mafundish ma Chijil ni ma Aprofet.

13 “Andaminany mu chis chiwongina, mulong chijim chid chis ni yibwabumukina yid njil yitwadina ku disheshik, ni antu akata kusutinamu ad avud; 14 pakwez chiwongina chid chis ni njil yikemp yitwadin ku mwom, ni antu akemp awiy akata kuyitan.

15 “Yibabelany aprofet a makasu akata kwez kud en ibwikin chikit cha mukoku, pakwez mukach mwau ad atwingol ayidany. 16 Ukez kayijikinany ku mabuj mau. Ov, antu akutwish kupol mabuj ma nviny ku mutond wa miy ap mabuj ma fig ku mutond wa muzez? 17 Chilik chimwing, mutond wawonsu uwamp ukat kusong mabuj mawamp, pakwez mutond wawonsu uyimp ukat kusong mabuj mayimp. 18 Mutond uwamp kiukutwishap kusong mabuj mayimp, ap mutond uyimp kiukutwishap kusong mabuj mawamp. 19 Mutond wawonsu wakad kusong mabuj mawamp akuukatul ni kuudjubwil mu kasu. 20 Chawiy ukez kayijikinany antu inay ku mabuj mau.*

21 “Kadap antu awonsu akata kwintazuk anch: ‘Nsalejetu, Nsalejetu’ akeza kandam mu Want wa mwiur, pakwez ching akata kusal rusot ra Tatukwam uda mwiur. 22 Antu avud akez kangel pa dichuku dinada anch: ‘Nsalejetu, Nsalejetu, ov, twalejanap uprofet mu dijin dey ni kopat ayilembil mu dijin dey ni kusal yilay yivud* mu dijin dey?’ 23 Pakwez nikez kayakul anch: ‘Kinikwijanyap! Ndokalany, en in kusal yom yiyimp!’

24 “Chawiy muntu mwawonsu ukutesha mazu minam nalonda kal ni kumasadin, ukwikal mud muntu ubabela watungina chikumbu chend pa diyal. 25 Ni ruval wanaka nakash, atuwit izula, rinkind mukash watuta ni wibul ku chikumbu, pakwez chikumbu kichawap, mulong achitungina pa diyal. 26 Pakwez muntu mwawonsu ukutesha mazu minam minalonda kal ni walik kumasadin, ukwikal mud muntu chisup watungina chikumbu chend mu usukuril. 27 Ni ruval wanaka nakash, atuwit izula, rinkind mukash watuta ni wibul ku chikumbu, chad chawa ni chasheshika chawonsu.”

28 Papwishay Yesu kulond mazu minam, chisak chijim cha antu chashimwoka nakash mulong wa mutapu wend wa kufundish, 29 mulong wayifundisha mud muntu ukweta ulabu, kadap mud alej au a yijil.

8 Kupwa kwa kushirik pa mukandu, yisak yijim ya antu yamulondula. 2 Ni kukashimuk, muntu umwing wading ukweta musong wa kasu* weza kud ndiy wamwasin manungun ni wamwel anch: “Nsalejam, anch chikukatishin, ukutwish kwingok.” 3 Chawiy wazambula chikas chend, wamukwat ni wamwel anch: “Nikatin! Katat yerik.” Pawiy pinapa kamu, musong wend wa kasu* wapwa. 4 Kupwa Yesu wamuleja anch: “Tesh nawamp, kangal wamulejamu muntu, pakwez yang kud mwin kupesh chakwel akutala, ni pan yakupesh mud mwalejanay Moses, chakwel wikala uman kud awiy.”

5 Pandamay mu Kapernaum, mukurump umwing wa amasalay weza kud ndiy, wamwilembin 6 ni wamwel anch: “Mwant, kashalapol wam uyedin, ulel mu chikumbu katwishinap kulank,* ni umen mar nakash.” 7 Ndiy wamuleja anch: “Nikumwok pinikushika kwol kwey.” 8 Mukurump wa amasalay wamwakula anch: “Bwat Mwant, am niwanyidinap kukwak kwol kwam, pakwez ey lond kusu dizu din, chad kashalapol wam ukuyerik kwend. 9 Mulong niyam nikat kuyiziyin amakurump am, ni nikwet amasalay nitakedina; anch namulej umwing anch: ‘Yang!’ ukat kuya, anch namulej mukwau anch: ‘Ez!’ ukat kwez, ni anch namulej kashalapol wam anch: ‘Sal chom ech!’ ukat kuchisal.” 10 Pateshay Yesu mwamu, washimwoka, ni wayilej antu ading amulondwila anch: “Nikulejinany uyakin, kand kal nimanap muntu ukweta ritiy rijim mud riner mu Isarel. 11 Pakwez nikulejinany anch antu avud akudokal kwingangel ni kurand, ni akushakam ku tebur pamwing ni Aburaham, Izak, ni Yakob mu Want wa mwiur; 12 pakwez an a Want akez kayidjubwil pol mu mididim. Mwinimwa akez kadil ni kwisumakesh.” 13 Kupwa Yesu wamuleja mukurump wa amasalay anch: “Chirik kwol kwey. El chisadika mud muda ritiy rey.” Ni pawiy kamu pinapa, kashalapol wend wayerika.

14 Ni pandamay Yesu mu chikumbu cha Pita, wamumana mawenend a Pita ulel ni uyedin, mujimbu wading wamuswanang kal nakash. 15 Chawiy Yesu wamukwata ku chikas ni wayerika, walank ni wasambish kumusadin. 16 Chikwazweka urel, amuletina Yesu antu avud ading akweta ayilembil; wayidosha ayilembil nich dizu kwau, ni wayoka antu awonsu ading ayedina, 17 chading mulong wa kuwanyish mazu malonday muprofet Isay anch: “Ndiy amwinend wasenda kuziy kwetu ni kwitwik mayej metu.”

18 Pamanay Yesu chisak chijim cha antu chimunyingumukina, ndiy wayileja in kwilej end kwauk mulong wa kuya ushad ukwau wa karung. 19 Mulej umwing wa yijil weza ni wamwel anch: “Mulej, am nikukulondul ey kwawonsu kuukuya.” 20 Pakwez Yesu wamwakula anch: “Amiyeu akwet mabuku mau ni atujil akwet yinswal yau, pakwez Mwan a muntu kakwetap ndond ya kuladik mutu wend.” 21 Kupwa mwin kwilej mukwau wamuleja anch: “Nsalejam, nlika bil niya nikamujik tatukwam.” 22 Yesu wamwakula anch: “Dandamen kwinlondul, ni yilika afu ajikijan ayinau.”

23 Kupwa Yesu wandama mu waat, ni in kwilej end amulondula. 24 Kukashimuk, rinkind mukash watuta pa karung, chad waat wela kujiy mulong wa mambek, pakwez Yesu wading ulel tul. 25 In kwilej eza amulangwish ni amulej anch: “Nsalejetu, tupandisha, tukimbin kufa!” 26 Chad Yesu wayipula anch: “Mulong wak wovilanya wom mwamu, en antu a ritiy rikemp?” Kupwa walanka wamubarokin rinkind ni karung, ni kwikuchika kamu zoong. 27 In kwilej ashimwoka nakash ni alond anch: “Winou ud muntu wa mutapu ik? Ap rinkind ni karung yikat kumuziyin.”

28 Pashikay ushad ukwau, mwi ngand ya Gadar, amakundj aad ading akweta ayilembil adokala mu jinzay* eza kumusankan. Ading aswejin nakash, chawiy kwikil muntu ap umwing wasutinang mwi njil yinaya. 29 Chad alonda nich dizu da piur anch: “Mulong ik tukweta niyeyey, Mwan a Nzamb? Ov, wezin mulong wa kutumesh mar kurutu chisu chatenchikau kal chiwanyin?” 30 Piswimp ni pinapa, kwading chisak chijim cha ayibond ading adila. 31 Chawiy ayilembil asambisha kumulembijek anch: “Anch ey usotin kutudosh, tutuma mu chisak cha ayibond.” 32 Ndiy wayileja anch: “Yangany!” Chawiy ayidokala antu andam mu ayibond, ni kukashimuk, ayibond awonsu akurumukina mu ruwengil, awil mu karung ni afa mu mem. 33 Pakwez atufung achina mau aya mu ul, ni alejana yom yawonsu, kuwejaku ni yom yayishikena amakundj ading akweta ayilembil. 34 Chawiy antu awonsu a mu ul eza kumusankan Yesu, ni pamumanau, amwita chakwel adokal mwi ngand yau.

9 Chawiy Yesu wandama mu waat, wauk ushad ukwau ni waya mu musumb wading ushichay. 2 Kukashimuk, antu amuletina muyej wa kalip wading ulela pa ulal. Pamanay ritiy rau, Yesu wamwela muyej wa kalip anch: “Kangal wov wom mwanam! Yitil yey ayilikishin kal.” 3 Chad alej a yijil amwing asambisha kulond anch: “Muntu winou ukat kumusaal Nzamb masaal.” 4 Pijikay Yesu yitongijok yau, wayipula anch: “Mulong wak utonginanya yom yiyimp mwamu mu michim yen? 5 Chilakej, yik yiswapela, ov, kumwel muntu anch: ‘Yitil yey ayilikishin kal,’ ang kumwel anch: ‘Tumbuk ni yang kwey’? 6 Pakwez, chakwel wijikany anch Mwan a muntu ukwet ulabu panap pa divu wa kulikishin yitil⁠—⁠” chad ndiy wamwela muyej wa kalip anch: “Tumbuk, send ulal wey, ni yang kwol kwey.” 7 Chawiy muntu winou watumbuka ni waya kwol kwend. 8 Pamana chisak cha antu chom chinech, ova wom ni amutumbish Nzamb, mulong wayinkisha antu ulabu mud winou.

9 Pashemunikay pa ndond yinaya, Yesu wamumana ikundj umwing utazukinau anch Mateu ushich mu biro wa kulambwishin yitad, ni wamwela anch: “Nlondula.” Watumbuka kapamp kamwing ni wamulondul. 10 Pading padilay* mu chikumbu, in kulambwish yitad avud ni akayitil eza, asambish kuda pamwing ni Yesu ni in kwilej end. 11 Pamanau Afaris chom chinech, ayipula in kwilej end anch: “Mulong wak mulej wen udil nau in kulambwish yitad ni akayitil?” 12 Yesu payiteshay, wayela anch: “Antu akweta ukash wa mujimbu uwamp kakwetingap kuswir kwa mwingang, pakwez ching antu ayedina. 13 Chawiy yangany, ni ilejany chirumburikina mazu manam: ‘Am nisotin riy, kadap yakupesh.’ Mulong am nezap kuyitazuk antu atentamina, pakwez akayitil.”

14 Kupwa in kwilej a Yohan eza kud ndiy ni amwipul anch: “Mulong wak etu nau Afaris tukweting chaku cha kujil yakuda pakwez in kwilej ey kakujilangap?” 15 Yesu wayakula anch: “Arund a ngatan kakwetap kuswir kwa kwikal mu chidil pachidau pamwing ni ngatan, ov, kimwawiyap? Pakwez dichuku dimwing ngatan akez kamudosh pakach pau, chad awiy akez kajil yakuda. 16 Kwikil muntu ukata kuchimin chibel chisu pa disun dikur,* mulong chibel chisu chikupwit disun dikur ni dipan dikupandakan kujimb. 17 Ap antu kakulongangap maar ma nviny masu mu jinsab jikur ja yikit. Anch asal mwamu, jinsab jikubuzik, maar ma nviny makwichik ni jinsab jikusheshik. Pakwez antu akat kulong maar ma nviny masu mu jinsab jisu ja yikit, mwamu akat kuchidij yawonsu yaad.”

18 Padingay Yesu ukat kulond mazu minam, kukashimuk, nyikel umwing wamusejina, wamwasin manungun ni wamwel anch: “Pa chisu chinech nitongin anch mwanam mband wafa kal, pakwez ez umwazuka makas mey, ni ndiy ukwikal kand mwom.”

19 Chawiy Yesu watumbuka, wamulondul pamwing nau in kwilej end. 20 Ni kukashimuk, mband umwing wading uyedina rulong ra mash mu mivu dikum ni yaad (12), wamusejina kwinyim ni wapukun ku rizez ra masun mend,* 21 mulong ndiy watonga anch: “Anch napukun kusu ku masun mend, nikuyerik kwam.” 22 Yesu wakarumuka wamuman mband winou, chad wamwel anch: “Kangal wov wom mwanam mband! Ritiy rey rakwok kal.” Ni pawiy kamu pinapa mband winou wayerika.

23 Chad pashikay ku chikumbu cha nyikel, wayimana in kubul mishiy ni chisak cha antu akat kuzazat, 24 Yesu walonda anch: “Budikany pol, mulong mwan mband kafilap kwend pakwez ulel tul.” Chad antu asambisha kumusip nich kapipej. 25 Chapwishau antu kubudik pol, Yesu wandama mu chikumbu, wamukwat ku chikas, ni mwan mband walanka. 26 Chakin kamu, rusang riner rapalangana mwi ngand yinaya yawonsu.

27 Padokalay Yesu kwinakwa, amakundj aad amputames amulondula, oku akat kutoy anch: “Mwan a David, twovilap amboku riy.” 28 Kupwa kwa Yesu kwandam mu chikumbu, amputames inay eza kud ndiy, ni ndiy wayipula anch: “Ov, en witiyijinany anch am nikutwish kukokany?” Awiy amwakula anch: “Mwaning, Nsalejetu.” 29 Chawiy Yesu wayikwata pa mes mau, walond anch: “El chisadika mwamu kud en kukwatijan ni ritiy ren.” 30 Chad asambisha kuman. Kupwa Yesu wayikanda anch: “Kangal wamulejanamu muntu ap umwing chom chinech.” 31 Pakwez pabudikau pol, awiy apalangesha rusang piur pend mwi ngand yinaya yawonsu.

32 Pading payilau antu inay, kukashimuk, amuletina Yesu ikundj umwing kamam wading ukweta chilembil; 33 ni kupwa kwa kumudosh chilembil, kamam winou wasambisha kulond. Chad chisak cha antu ashimwoka ni alond anch: “Kand kal tumanangap chom mud chinech mu Isarel.” 34 Pakwez Afaris ading akat kulond anch: “Udoshin ayilembil ku usu wa mukurump wa ayilembil.”

35 Yesu wendangana mu misumb yawonsu ni mu mal mawonsu, wafundisha mu masinagog mau, walejana rusang ruwamp ra Want, ni wayoka antu ading akweta mayej ma mitapu yawonsu ni akweta ulim wa mitapu yawonsu. 36 Pamanay yisak ya antu, ndiy wayovila riy, mulong ading aziyin* ni kujiljil mud amikoku akad kafung. 37 Chad wayileja in kwilej end anch: “Yakwangul yid yivud, pakwez in kwangul ad akemp. 38 Chawiy mwitany Mwant wa chir chakwel atuma in kwangul avud mu chir chend.”

10 Chawiy, ndiy wayitazuka in kwilej end dikum ni yaad (12) ni wayinkish ulabu wa kudosh ayilembil ni wa kwok mayej ma mitapu yawonsu ni ulim wa mitapu yawonsu.

2 Majin ma atwimbuy dikum ni yaad (12) mawiy am: Cha kusambish bil, Simon utazukinau anch Pita, ni mwanamakwend Andre; Yakobu mwan wa Zebede ni mwanamakwend Yohan; 3 Filip ni Baritelemi; Tomas ni Mateu mwin kulambwish yitad; Yakobu mwan ikundj wa Alfe ni Tadeu; 4 Simon mwin Kanaan;* ni Yudas Isakariyot, ndiy washikena kumupan Yesu.

5 Yesu wayituma antu inay dikum ni yaad (12), ni wayinkish mbil anch: “Kangal wayany kud antu a michid yikwau, ni kangal wandamany mu musumb ap umwing wa in Samariya; 6 pakwez, dandamenany kuya kud amikoku ashadikina kal a muchid* wa Isarel. 7 Piuyilanya, lejanany anch: ‘Want wa mwiur wasej kal piswimp.’ 8 Okany ayej, yivumbulany afu, yitokishany ayedina musong wa kasu,* ni doshany ayilembil. En watambulanya chamwamu, panany chamwamu. 9 Kangal wasendany nfalang ja utad wa or ap wa argent ap ja utad usunz,* 10 ap ntuku wa kusendin yakuda ya weny, ap masun maad,* ap yisapat, ap mukombu, mulong mwin kusal mudimu uwanyidin kutambul yakuda yend.

11 “Piukwandamanya mu musumb ap mu ul, kimbany muntu uwanyidina kutambul uruu wen, ni shakamany kwinikwa djat ni piukudokalanya. 12 Anch wandamany mu chikumbu, yilangwishany in chikumbu. 13 Anch in chikumbu chinech akwakany, el chisambu chen chikala nau; pakwez anch alik kukwakany, el chisambu chen chikuchirikinany ayinen. 14 Kwi ndond kwawonsu kukulikau kukwakany ap kutesh mazu men, piukudokalanya mu chikumbu chinacha ap mu musumb winawa, kukumunany rufunfut ra mu yidjatil yen. 15 Chakin kamu nikulejinany anch, pa Dichuku da Dirumburish, chikwikal chiyimp nakash ku musumb winawa kupandakanamu ngand ya Sodom ni Gomor.

16 “Teshany! Am nakutumany kal en mud amikoku mukach mwa atwingol; chawiy babalany mud annak, pakwez ikalany akad mulong mud amayemb. 17 Yibabelany antu, mulong akez kakutwalany ku dirumburish ni kukubulany mu masinagog mau. 18 Ni akukutwalany kurutu kwa aguverner ni kwa ant mulong wamam, chad chinech chikwikal uman kud awiy ni ku michid. 19 Pakwez, chisu chikukutwalanyau kwinakwa, kangal wiyakamishany piur pa yom ukulondanya ap mutapu wa kuyilond, mulong yom ukulondanya akukulejanyay pa chisu chinacha; 20 mulong kadap kwau ching en ulondinanya, pakwez spiritu wa Tatukwen ndiy ulondina kusutin en. 21 Chikwau kand, muntu ukumupan mwanamakwend chakwel amujipa, tatuku ukumupan mwanend, an akuyipompat anvajau ni akuyijipesh. 22 Ni akukukisany kud antu awonsu mulong wa dijin dam, pakwez muntu ukujijamana djat ni kwinsuden ukez kupand. 23 Anch akuzengolany mu musumb umwing, chininany mu musumb ukwau, mulong nikulejinany chakin anch, ukupwishanyap kunyimburik mu misumb yawonsu ya Isarel kurutu Mwan a muntu ashika.

24 “Nsand a shikol kamusutinapamu mulej wend, ap kashalapol kamusutinapamu mwant wend. 25 Chifanyidin nsand a shikol ikala mud mulej wend, ni kashalapol ikala mud mwant wend. Anch antu amutazuka ntakel wa chikumbu anch Belzebul,* mutapu ik ukuyitazukau antu a mu chikumbu chend? 26 Chawiy kangal wayovany wom, mulong yom yijingamina yikez kamekan patok, ni ujindj wawonsu ukez kajingunik. 27 Yom nikulejinanya mu mididim, en yilondany mu chitokish, ni yom uteshinanya mu kayauyau, en yilejanany piur pa yikumbu. 28 Ni kangal wovany wom wa antu akata kujip mujimbu, pakwez akad kutwish kujip mupim;* chawiy, ovany wom wa muntu ukutwisha kujip yawonsu yaad, mupim ni mujimbu mu Gehen.* 29 Akat kulandish amiswesu aad ku rufalang rumwing ra usey ukemp,* ov, kimwawiyap? Pakwez kwikil ap umwing wa pakach pau ukata kuwa pansh pakad Tatukwen kwijik. 30 Pakwez ap nsuk jawonsu ja ku mitu yen ajichindin kal. 31 Chawiy kangal wovany wom, ukwetany usey nakash kusutamu amiswesu avud.

32 “Muntu mwawonsu ukwingitiya kurutu kwa antu, niyam nikez kamwitiy kurutu kwa Tatukwam uda mwiur. 33 Pakwez muntu mwawonsu ukwintuna kurutu kwa antu, niyam nikez kamutun kurutu kwa Tatukwam uda mwiur. 34 Kangal watongany anch neza kulet chisambu pa divu, nezap kulet chisambu, pakwez mpak ya musamun. 35 Mulong neza kumwauril mwan ikundj ni tatukwend, mwan mband ni makwend, ni mband wa mwan ikundj ni mawenend. 36 Chakin kamu, akankuny a muntu akez kikal antu a mu dijuku dend.* 37 Muntu mwawonsu ukumukata tatukwend ap makwend kwimpandakanamu am, kawanyidinap kwikal mwin kwilej wam, ni muntu mwawonsu ukumukata mwanend ikundj, ap mwanend mband nakash kwimpandakanamu am, kawanyidinap kwikal mwin kwilej wam. 38 Ni muntu mwawonsu wakad kwitiy kusend mutond wend wa mar* ni kwinlondul am, kawanyidinap kwikal mwin kwilej wam. 39 Muntu mwawonsu ukimbina kupandish mwom* wend ukuushadish, pakwez muntu mwawonsu ukushadisha mwom* wend mulong wamam, ukuupandish.

40 “Muntu mwawonsu ukukwakanya en wangak kal kand am, ni muntu mwawonsu ukwingaka am wamwak kal kand Muntu wantuma am. 41 Muntu mwawonsu ukumwaka muprofet anch mulong ud muprofet, ukez katambul difut da muprofet, ni muntu mwawonsu ukumwaka muntu utentamina anch mulong ud muntu utentamina, ukez katambul difut da muntu utentamina. 42 Muntu mwawonsu ukeza kapan dikapu dimwing da mem matalel kud mwin kwilej umwing mukemp anch mulong ud mwin kwilej, nikulejinany chakin anch kakezap ap pakemp kashadish difut dend.”

11 Papwishay Yesu kuyinkish in kwilej end dikum ni yaad (12) mbil jinej, wadokala kwinakwa mulong wa kuya kufundish ni kulejan mu misumb yau.

2 Pakwez pateshay Yohan mu rukan piur pa yom yading yisadinay Kristu, wayituma in kwilej end 3 chakwel amwipul anch: “Ov, yey wada Ufanyidina Kwez, anch tufanyidin bil kuchingel mukwau?” 4 Yesu wayakula anch: “Yangany umulejany Yohan yom uteshinanya ni kuman. 5 Katat amputames akat kuman, ayilim akat kwend, in musong wa kasu* akat kuyerik, atujikamatu akat kutesh, afu akat kuvumbuk, ni atuzwendj akat kuyilej rusang ruwamp. 6 Wayuk kwend muntu wakad kwidjidjek* mulong wamam.”

7 Pading payilau in kwilej a Yohan, Yesu wasambisha kuyilej antu piur pa Yohan anch: “Yom ik wayanganya kutal mwi mpay? Ov, dileny danyikeshangau kud rinkind? 8 Chad wayangany kutal yom ik? Ov, wayangany kumutal muntu udjita masun ma ufun? Mulong antu adjiting masun ma ufun ashiching mu yipang ya ant. 9 Chad mulong wak wayanganya? Ov, wayangany kumutal muprofet? Mwaning, nikulejinany chakin, ud muntu mujim nakash kusutamu muprofet. 10 Afunda piur pend anch: ‘Tal! Nitumin muruu* wam kurutu kwey,* ndiy ukurijeka njil kurutu kwey!’ 11 Nikulejinany chakin kamu, pakach pa antu awonsu,* kand kal kumekanap muntu ap umwing uda mujim nakash kumusutamu Yohan Mubatish, pakwez muntu uda mukemp mu Want wa mwiur ud mujim nakash kumusutamu ndiy. 12 Kudosh pa chirung cha Yohan Mubatish kushik ni katat, Want wa mwiur chawiy chom chisadinau antu usu nakash wa kutambul, ni antu akata kwikasikesh nakash akat kuwikal nich. 13 Mulong Aprofet awonsu ni Chijil, alejana uprofet kushik ku Yohan, 14 ni anch ukatinany kwitiy chom chinech, ndiy kamu ‘Eliya ufanyidina kwez.’ 15 Muntu ukweta matu ma kutesh, atesha.

16 “Ov, antu a chirung chinech nikutwish kuyilakej nau anany? Ad mud an akemp ashicha pa sok ni ayitazukina akwau in kusengan nau, 17 ni kuyilej anch: ‘Twakupepinangany mishiy, pakwez wajanganyap maj; twakuwanginangany miminy ya chidil, pakwez en wadilanganyap ni kwiyasol pansh.’ 18 Chilik chimwing, pezay Yohan walika kuda ni kuna, pakwez antu alondin anch: ‘Ukwet chilembil.’ 19 Pezinay Mwan a muntu, ndiy ukat kuda ni kuna, pakwez antu alondin anch: ‘Talany! Ndiy upumbin kuda ni kuna, ud murund wa in kulambwish yitad ni akayitil.’ Pakwez manang makat kumekan anch mad makin kusutin yisalijok* yau.”

20 Kupwa wasambisha kuyipup antu ading ashicha mu misumb mwasadinay yilay yivud, mulong alika kukarumuk: 21 “Riyind kud en in Korazin! Riyind kud en in Betsayida! Mulong yilay yakusadinanyau, anch yasadikina ku Tir ni ku Sidon, ing antu au akarumuka kal pakur kusutin kudjal yinzany ni kushakam mu maut. 22 Pakwez nikulejinany anch, pa Dichuku da Dirumburish, chikwikal chiyimp nakash kud en kupandakanamu in Tir ni in Sidon. 23 Niyen in Kapernaum, ov, utonginany anch akez kakuzambwishany djat ni mwiur? Akukushirishany djat ni mwi Nzay,* mulong anch yilay yakusadinanyau yasadikina ku Sodom, ing musumb winou uchidaku kushik ni nlel unou. 24 Pakwez nikulejinany anch, pa Dichuku da Dirumburish, chikwikal chiyimp nakash kud en kupandakanamu in Sodom.”

25 Pa chisu chinacha, Yesu walonda anch: “Tatuku, Mwant wa diur ni divu, nikutumbishin kurutu kwa antu, mulong ey wajindjika yom yiney kud in manang ni antu ilejina, ni wayimekesha kud an akemp. 26 Mwaning, Tatuku, mulong ey wamana anch chiwapin kusal mwamu. 27 Tatukwam wanginkishin kal yom yawonsu, kwikil muntu umwija Mwan nawamp nakash kudoshaku Tatuku, ni kwikil muntu umwija Tatuku nawamp kudoshaku Mwan ni muntu mwawonsu ukatinay Mwan kumwijikish kud ndiy. 28 Ezany kud am, en awonsu uziyinanya ni usendinanya yisend yilimina, ni am nikez kakwambulany. 29 Itwikany mpand yam ni ilejinany kud am, mulong am nid mwin kwitudish ni mwin kwikepish mu muchim, chad ukwiswedishany. 30 Mulong mpand yam yiswapel kwitwik, ni chisend cham chipipel.”

12 Pa chisu chinacha, Yesu wasutina mu yir ya tidiku pa dichuku da Sabat. In kwilej end ova nzal ni asambisha kupuril mitu ya tidiku ni kuda. 2 Pamanau mwamu, Afaris amwela anch: “Tal! In kwilej ey asadin yom yijidikina chijil kusal pa dichuku da Sabat.” 3 Yesu wayakula anch: “Ov, en kand kal utanganganyap yom yasalay David chisu chovay ndiy nau antwend nzal? 4 Mutapu wandamay mu chikumbu cha Nzamb ni ada mikat ya kulambul,* ap anch chijil chading chimujidikin ndiy ni antu adingay nend kuda mikat yiney, pakwez ching kusu in kupesh? 5 Ap ov, kand kal utanganyap mu Chijil anch machuku mawonsu ma Sabat, in kupesh akata kusal ku tempel kakulimishangap Sabat pakwez kakuyifishangap nich? 6 Chawiy nikulejinany anch pinap pad chom chijim nakash kusutamu tempel. 7 Pakwez anch wovanya kurumburik kwa mazu am: ‘Am nisotin riy, kadap yakupesh,’ ing welanganyap kuyifish nich antu akad mulong. 8 Mulong Mwan a muntu ndiy Mwant wa Sabat.”

9 Padokalay pa ndond yinaya, wandama mu sinagog wau, 10 ni mwinamwa mwading ikundj umwing ukweta chikas cha kalip. Mulong wa kumufish nich, amwipula Yesu anch: “Ov, chijil chitiyin kwokan pa dichuku da Sabat?” 11 Ndiy wayakula anch: “Anch ukwet kwey mukoku umwing ni wapalikin mu dibuku pa dichuku da Sabat, nany wa pakach pen ukulika kumudoshamu? 12 Muntu ukwet usey nakash kusutamu mukoku! Komb chijil chitiyin kusal chom chiwamp pa dichuku da Sabat.” 13 Kupwa wamwela ikundj winou anch: “Onish chikas chey.” Ndiy wonisha chikas, ni chayerika chikal mud chikas chikwau. 14 Pakwez Afaris abudika ni asambisha kumupungan mulong wa kumujip. 15 Pijikay Yesu mwamu, washemunika pinapa. Antu avud amulondula, ni wayoka awonsu, 16 pakwez ndiy wayijidika nakash chakwel awiy kangal amwijikisha, 17 chading mulong wa kuwanyish mazu ma muprofet Isay, palonday anch:

18 “Winou ndiy kashalapol wam unatonda, unikatina, ni ndiy ukweta dilau dam! Am nikez katek spiritu wam paday ndiy, ni ndiy ukez karumburil patok ku michid chirumburikina kutentam. 19 Ndiy kakezap kupwitamijan ni muntu ap kubarok, ni kwikil muntu ukeza katesh dizu dend mu jinjil jijim. 20 Ndiy kakezap kapuchol dileny diumina, ap kujimish moj wa lamp ubudishina mish, djat ni pakuletinay kutentam. 21 Chakin kamu, michid yikez kachingejin mu dijin dend.”

22 Kupwa amuletina ikundj umwing wading ukweta chilembil, wading kand mputames ni kamam, ndiy wamwoka, chawiy ikundj winou kamam wasambisha kulond ni kuman. 23 Chad antu awonsu ashimwoka nakash ni asambisha kulond anch: “Ov, winou kendiyap Mwan a David?” 24 Pateshau mwamu, Afaris alonda anch: “Ikundj winou udoshin ayilembil ku usu wa Belzebul,* mukurump wa ayilembil.” 25 Chijikay yitongijok yau, wayela anch: “Want win wawonsu waurokina ukat kusheshik, ni musumb ap dijuku daurikina dikutwishap kwiman. 26 Chilik chimwing, anch Satan wamwopat Satan, wiyauril kal amwinend; chad want wend ukwikalaku mutapu ik? 27 Chikwau kand, anch am nidoshin ayilembil ku usu wa Belzebul, ing anen* akat kuyidosh ku usu wa nany? Wawiy mulong ukwikadinau anzuj en. 28 Pakwez anch nidoshin ayilembil ku usu wa spiritu wa Nzamb, komb Want wa Nzamb washikin kal kud en. 29 Ap mutapu ik ukutwishay muntu kwandam mu chikumbu cha muntu chifuvu, mulong wa kusend yom yend pakad kusambel bil kumukas chifuvu winou? Pakwez ching anch wamukas, chad lel watwish kubuu yom ya mu chikumbu chend. 30 Muntu mwawonsu wakad kwikal ku mutambu wam, wimpompatin am, ni muntu mwawonsu wakad kukumangej pamwing niyamam, ukat kupalangesh.

31 “Chawiy nikulejidinanya anch, chitil chawonsu ni masaal mawonsu akez kumalikishin, pakwez muntu mwawonsu ukumusaala spiritu utumbila masaal, kakezap kumulikishin. 32 Chilakej, muntu mwawonsu ukeza kamulond Mwan a muntu nayimp, akez kumulikishin; pakwez muntu mwawonsu ukeza kamusaal spiritu utumbila masaal, kakezap kumulikishin, kudosh mu mangand minam* ap makeza kez.

33 “Anch mutond ud uwamp, mabuj mau makwikal kand mawamp; anch mutond ud uyimp, mabuj mau makwikal kand mayimp. Mutond akat kuwijikin ku mabuj mau. 34 En an a annak, ov, ukutwishany nchik kulond yom yiwamp anch en udany antu ayimp? Mulong kan kakat kulond yom yizwila mu muchim. 35 Muntu muwamp ukat kubudish yom yiwamp mu chipau chend chiwamp, pakwez muntu muyimp ukat kubudish yom yiyimp mu chipau chend chiyimp. 36 Nikulejinany anch, antu akez kupan kuchind pa Dichuku da Dirumburish mulong wa dizu dawonsu diyimp* dalondau; 37 mulong mazu mey makez kukuyingish nich ap kukufish nich.”

38 Chad alej a yijil amwing ni Afaris amwela anch: “Mulej, etu tusotin anch ey utusadinap chilay.” 39 Yesu wayakula anch: “Antu a chirung chinech ad ayimp ni akad kushinshaman,* akat kudandamen kwit ayisadin chilay, pakwez kwikil chilay ap chimwing chikuyisadinau, ching kusu chilay cha muprofet Yona. 40 Mud mwasalay Yona machuku masatu ma muten ni uchuku mwinvumu mwa insh mujim, chilik chimwing, Mwan a muntu niyend ukez kasal machuku masatu ma muten ni uchuku mwi nzay. 41 Pa dichuku da dirumburish, in Niniv akez kavumbuk pamwing ni antu a chirung chinech ni akez kuyifish nich, mulong awiy akarumuka pateshau uruu walejanay Yona. Pakwez talany! pinap pad chom chijim chimupandakenamu Yona. 42 Pa dichuku da dirumburish, mwant mband wa kurul akez kamuvumbul pamwing nau antu a chirung chinech, ni ukez kuyifish nich, mulong wadokala kwi ngand yend ya kulemp mulong wa kwez kutesh manang ma Salomon. Pakwez talany! pinap pad chom chijim chimupandakenamu Salomon.

43 “Anch chilembil wamudokal muntu, ukat kuya kutamb tamb mwi mpay mulong wa kukimb ndond ya kwiswedishin, pakwez kakatap kutan ndond. 44 Kupwa ukat kulond anch: ‘Nikuchirik mu chikumbu cham chinadokalang,’ anch washik, ukat kutan mu chikumbu mwikil chom, pakwez akombangamu kal ni arijekangamu kal nawamp. 45 Kupwa waya ni wasend ayilembil akwau sambwad ayimp nakash kumusutamu ndiy, ni kupwa kwa kwandam mukach, akat kushakam mwinamwa; mashakamin ma muntu winou makat kwikal mayimp nakash kusutamu mumading kwinsambishin. Yawiy yom yikeza kuyishiken kand antu ayimp a chirung chinech.

46 Padingay Yesu ukat kwambamb ni antu avud, makwend ni anamakwend ading iminy pol, mulong ading akimbin kwambamb nend. 47 Chawiy muntu umwing wamuleja Yesu anch: “Makwey ni anamakwey iminy pol, akimbin kwambamb ney.” 48 Ndiy wamwakula anch: “Ov, nany makwam, ni anany anamakwam?” 49 Ni wayisika in kwilej end, walond anch: “Tal! Makwam ni anamakwam awiy ay! 50 Mulong muntu mwawonsu ukata kusal rusot ra Tatukwam uda mwiur ndiy winou mukadivar nam, nambaz nam ni makwam.”

13 Dichuku dinada Yesu wadokala ku chikumbu ni waya kushakam ku chikum cha karung. 2 Ni chisak chijim cha antu chamunyingumuka, chad ndiy wandama mu waat ni washakamamu, ni chisak cha antu chading chiminy ku chikum. 3 Kupwa wasambisha kuyifundish yom yivud kusutin yilakej, walond anch: “Kwading muntu umwing waya kukus mbut. 4 Pading pakusinay, mbut jimwing jawila kuns kwa njil, chad atujil eza ajida. 5 Mbut jikwau jawila pa mayal makweta divu dikemp, ni jaminya swa swa mulong divu dading dikemp. 6 Pakwez piwabudika muten, jalipa ni kutem mulong jadingap ni mij. 7 Mbut jikwau jawila mu miy, miy yakula ni yakas mbut jinej. 8 Pakwez mbut jikwau jawila pa divu difukina, ni jasambisha kusong mabuj, jimwing jasonga tupamp chitot (100) ni kusut, jikwau tupamp makum musamban (60), ni jikwau tupamp makum masatu (30). 9 Muntu ukweta matu ma kutesh, atesha.”

10 Chad in kwilej eza kud ndiy ni amwipula anch: “Ov, mulong wak ukat kuyilej kusutin yilakej?” 11 Ndiy wayakula anch: “En akwinkishanya kal mutapu wa kutesh ujindj utumbila wa Want wa mwiur, pakwez awiy bwat. 12 Mulong muntu ukweta chom akez kamuwejin yikwau, chad ndiy ukez kwikal ni yom yivud nakash; pakwez muntu uburedina, akez kamutambul ap kakemp kakwetay. 13 Chawiy nilondina nau mu kusadin yilakej; mulong atadin pakwez kamenap kwau, ateshin pakwez kwovilap kwau, ni kateshinap kwau kurumburik. 14 Ni uprofet wa Isay uwanyidin pad awiy. Ulondin anch: ‘Ukuteshany pakwez ukwovanyap kurumburik ap pakemp, ni ukutalany pakwez ukumananyap. 15 Mulong michim ya antu inay yachinchikin kal, matu mau majikin kal, ni abwikin kal mes mau, chakwel akangany kuman ni mes mau ap kutesh ni matu mau ap kwov kurumburik nich michim yau ni kuchirik kud am chakwel niyoka.’

16 “Mayuk kwau mes men mulong mamen, ni matu men mulong mateshin. 17 Mulong nikulejinany chakin kamu, aprofet avud ni antu atentamina asota nakash kuman yom yiumenanya en, pakwez kayimanap, ni kutesh yom yiuteshinanya en, pakwez kayiteshap.

18 “Katat teshany kurumburik kwa chilakej cha muntu wakusa mbut. 19 Anch muntu watesh dizu da Want pakwez walik kwov kurumburik kwa dizu dined, Djabul* ukat kwez ni kubwit yom yakunau mu muchim wend; jinej jawiy mbut jakusau kuns kwa njil. 20 Mbut jawila pa mayal makweta divu dikemp, ndiy muntu ukata kutesh dizu ni kuditiy kapamp kamwing nich musangar. 21 Pakwez, mulong dizu dadingap ni mij muday ndiy, kadandamenap kukul, ni anch kwashiken mar ap rupompat mulong wa dizu, ndiy ukat kwipwakal kapamp kamwing. 22 Mbut jawila mu miy, ud muntu ukata kutesh dizu, pakwez yakamish ya mwom mu mangand minam* ni maku mayimp ma kwikal mpich, yikat kufung dizu ni dikatap kand kusong mabuj. 23 Mbut jakusau mu divu difukina, ndiy muntu ukata kutesh dizu, wadov kurumburik ni wasambish kusong mabuj, umwing ukat kusong tupamp chitot (100) ni kusut, mukwau tupamp makum musamban (60), ni mukwau kand tupamp makum masatu (30).”

24 Ndiy wayileja kand chilakej chikwau anch: “Want wa mwiur ukutwish kufanakan ni muntu wakusa mbut jiwamp mu chir chend. 25 Pading palelau antu, mukankuny nend weza wakun yinfananfan mu chir cha tidiku chad waya kwend. 26 Pakulay tidiku ni kusambish kusong, yinfananfan niyau yamekana. 27 Chawiy atushalapol a muntu winou eza amulej anch: ‘Mwant, ov, ey wakusinap mbut jiwamp mu chir chey? Chad, ing yinfananfan yadokal kal kwisu?’ 28 Ndiy wayakula anch: ‘Mukankuny ndiy wasadina mwamu.’ Atushalapol amwipula anch: ‘Ov, ey usotin etu tuya tukayibwit?’ 29 Ndiy wayakula anch: ‘Bwat, mulong piukubwitanya yinfananfan ap wez wakabwitilanyaku tidiku. 30 Likany yawonsu yikudina kwau pamwing djat ni pa chirung cha kwangul, ni pa chirung cha kwangul nikez kayilej in kwangul anch: Bwitany bil cha kusambish yinfananfan ni yikasany mu yit mulong wa kuyosh; kupwa, kumangejinany tidiku mu kasik kam.’ ”

31 Wayileja kand chilakej chikwau anch: “Want wa mwiur ud mud rubut rikemp ra mutond wa mutard* rakunay muntu mu chir chend. 32 Rid rubut rikemp nakash pakach pa mbut jawonsu, pakwez anch rakul, ukat kwikal mutond ujim pakach pa yifukis yawonsu ya kuda, chawiy atujil akat kwez ni kutung yinswal yau mu urel wa mitiy ya mutond winou.”

33 Wayileja kand chilakej chikwau anch: “Want wa mwiur ud mud chivish chanonay mband umwing ni wasamp nich yipim yisatu yijim ya wung djat ni pakututukina wung wawonsu.”

34 Yesu wasadina yilakej mulong wa kuyilej antu yom yiney yawonsu. Chakin kamu, kayilejangap pakad kusadin yilakej, 35 ndiy wasalang mwamu mulong wa kuwanyish mazu malonday muprofet anch: “Nikez kwasul kan kam mulong wa kulond kusutin yilakej; nikez kalejan yom yading yijingamina kudokal kwinsambishin.”*

36 Kupwa kwa Yesu kuyilik yisak ya antu kuya, wandama mu chikumbu. In kwilej end eza kud ndiy ni amwel anch: “Turumburila lel chilakej cha yinfananfan yadinga mu chir.” 37 Ndiy wayakula anch: “Muntu wakusa mbut jiwamp ndiy kamu Mwan a muntu; 38 chir chawiy mangand. Mbut jiwamp awiy an a Want, pakwez yinfananfan awiy kamu an a muyimp, 39 ni mukankuny wakusa yinfananfan ndiy Djabul. Chirung cha kwangul dawiy disudel da mangand,* ni in kwangul awiy angel. 40 Chawiy, mud mukat kukumangejau yinfananfan ni kuyosh mu kasu, mwamu muchikeza kand kwikal ku disudel da mangand.* 41 Mwan a muntu ukez kayitum angel end, ni akez kukumangej ni kudosh yom yawonsu mu Want wend yikata kuyipwakeshish antu ni antu akweting chaku cha kujip chijil, 42 chad akez kayidjubwil mu ruteng ra kasu, mwinimwa akez kadil ni kwisumakesh. 43 Pa chisu chinacha antu atentamina akez kazut mud muten mu Want wa Tatukwau. Muntu ukweta matu ma kutesh, atesha.

44 “Want wa mwiur ud mud dipit dajindjikau mu chir, muntu umwing wadibudikina, ni wadijindjik niyend; mulong wova musangar, waya ni walandish yom yawonsu yadingay nich ni waland chir chinech.

45 “Want wa mwiur ud kand mud mwin kwisak umwing waya mu kukimb usang uvud wa ufun. 46 Kupwa kwa kutan usang umwing wa ufun nakash, ndiy waya ni walandish yom yend yawonsu yadingay nich ni wauland.

47 “Want wa mwiur ud kand mud wand wadjubulau mu karung chad mwafa ansh a mitapu yawonsu. 48 Wand chiwizula, antu aukakina ku chikum, chad ashakama mulong wa kutek ansh awamp mu misans, pakwez ayimp ayidjubula. 49 Mwamu muchikeza kwikal kand ku disudel da mangand.* Angel akez kayauril antu ayimp nau antu atentamina 50 chad akez kayidjubwil antu ayimp mu ruteng ra kasu, mwinimwa akez kadil ni kwisumakesh.

51 “Ov, wateshany kal kurumburik kwa yom yawonsu yiney?” Awiy amwakula anch: “Mwaning.” 52 Kupwa ndiy wayileja anch: “Mulong wateshany kal kurumburik, ijikany anch mulej mwawonsu wafundishau piur pa Want wa mwiur ud mud muntu, mwant wa chikumbu ukata kudosh mu chipau chend cha mapit yom yisu ni yom yikur.”

53 Chapwishay Yesu kulejan yilakej yiney, ndiy wadokala kwi ndond yinaya. 54 Kupwa kwa kuchirik mu musumb wapaminay, ndiy wasambisha kuyifundish mu sinagog wau, chawiy antu ashimwoka ni kulond anch: “Ov, muntu winou manang minam umatanin kwisu, kwisu kutaninay usu wa kusal nich yilay* yiney? 55 Ov, kendiyap mwan ikundj wa nsong a mabay ou? Ov, makwend kadap Mariy, ni anamakwend Yakobu, Jozef, Simon, ni Yudas? 56 Ov, ni ampanyend awonsu kadap netu pamwing? Chad yom yawonsu yiney yimutanin kwisu?” 57 Chawiy asambisha kwipwakal mulong wendendiy. Pakwez Yesu wayileja anch: “Muprofet amulimishining kwawonsu, kudoshaku mu ul wend ni mu dijuku dend.”* 58 Ni kasalap yilay yivud kwinikwa, mulong antu ading aburedin ritiy.

14 Pa chisu chinicha Herod, nyikel wa Galaliya, watesha rusang piur pa Yesu 2 ni wayileja atushalapol end anch: “Ndiy Yohan Mubatish. Amuvumbulang kal, chawiy chikwetay ulabu wa kusal yilay yiney.” 3 Herod* wamukwata Yohan, wamukas, chad wamutek mu rukan mulong wa Herodias, mband wa mwanamakwend Filip. 4 Mulong Yohan wamulejang anch: “Ufanyidinap kumwat mband winou.” 5 Pakwez, ap anch wading ukimbin kumujip, wading wovil wom wa antu, mulong ading amukwatin Yohan mud muprofet. 6 Pakwez pa dichuku da musambu wa kuvurik kuvadik kwa Herod, mwan mband wa Herodias waja maj kurutu kwa antu awonsu atazukay, ni wamusangaresha Herod nakash 7 chawiy chashilayamu kumwinkish chom chawonsu chikumwitay. 8 Chad makwend wamubachika mwan kumwit Herod anch: “Nginkisha pinap mutu wa Yohan Mubatish pa dilong.” 9 Mwant wova ushon, pakwez mulong wa kushilamu kwashilayamu kurutu kwa antu ading adilay nend,* ndiy walejana kusal mud mwasotay changadim. 10 Chawiy watuma muntu kuya mu rukan mulong wa kumukatul Yohan mutu. 11 Mutu wend auleta pa dilong, amwinkishau changadim, ni changadim wamutwadinau makwend. 12 Kupwa kwa chisu chikemp, in kwilej a Yohan eza asend mujimbu wend aujik; chad aya amulejamu Yesu. 13 Chateshay Yesu rusang ra Yohan, wadokala kwinikwa wandam mu waat, waya kwi ndond kwa amwinend. Pakwez pateshau antu mwamu, adokala mu misumb yau amulondul ra pansh.

14 Pabudikay mu waat, wamana chisak chijim cha antu, ndiy wayovila riy, chad wayoka antu ading ayedina. 15 Pakwez chikwazweka urel, in kwilej end eza kud ndiy ni amwel anch: “Kunoku kud kulemp, ni muten waya kal; yilika antu aya ku mal chakwel alandap yakuda yau.” 16 Pakwez Yesu wayileja anch: “Chidap kwau cha usey kud awiy kuya; en yinkishany yakuda.” 17 Awiy amwakula anch: “Tukwet ching kusu mikat yitan ni ansh aad.” 18 Ndiy wayela anch: “Yiletany kunoku.” 19 Ndiy wayileja antu awonsu kushakam pa masuku. Chad watambula mikat yitan ni ansh aad, watal mwiur, wit chiyukish cha Nzamb, ni kupwa kwa kukatwol mikat, wayipana kud in kwilej end, chad in kwilej end ayangena antu awonsu. 20 Chawiy antu awonsu ada ikut, chad izwisha yimpay dikum ni yaad (12) ya yikunku yashalap. 21 Amakundj ada ading piswimp tunan tutan (5 000), pakad kuchind amband ni an akemp. 22 Ni pakad kulab, wayileja in kwilej end kwandam mu waat ni asambela kuya ushad ukwau wa karung, pashalay ndiy mulong wa kuyipalangesh antu.

23 Chapwishay kuyipalangesh antu, ndiy wakandama pa mukandu da amwinend mulong wa kulembil. Chikwazweka urel, Yesu wading amwinend kwinikwa. 24 Pa chisu chinacha waat wading washikang kal mu yitot ya ametre kudokal ku chikum, mambek mading mibudin ku waat mulong rinkind wading uyichirishin kwinyim. 25 Pakwez chikwashika piswimp ni kucha,* Yesu weza kud awiy ukat kwend pa mem. 26 Pamumanau ukat kwend pa mem, in kwilej azazata, alond anch: “Chinech chid chishimushimu!” Chad awiy atoya kwa wom. 27 Pakwez kapamp kamwing Yesu wayela anch: “Ikasikeshany! Yama, kangal wovany wom.” 28 Pita wamwela anch: “Nsalejam, anch yeya chakin, nleja niyam neza kud ey mu kwend pa mem.” 29 Yesu wamwakula anch: “Ez kwey!” Chawiy Pita washirika mu waat, wasambish kwend pa mem ni kuya kuday Yesu. 30 Pakwez pamanay rinkind ukat kutut nich usu, ndiy wova wom. Chad pasambishay kujiy, ndiy watoya anch: “Nsalejam, mpandisha!” 31 Pawiy pinapa kamu Yesu watandjeka chikas wamukwat ni wamwel anch: “Ey muntu wa ritiy rikemp, ov, mulong wak widjidjekang?” 32 Pandamau mu waat, rinkind wikuchika zoong. 33 Antu ading mu waat amwasina manungun ni amwel anch: “Chakin kamu ey ud Mwan a Nzamb.” 34 Chad auka ushad wa karung ni ashika mwi ngand ya Genesaret.

35 Pamujinguninau, antu a ndond yinaya ayijikisha antu awonsu a mu jingand ja piswimp, ni amuletina antu in awonsu ading ayedina. 36 Ni amulembijeka chakwel ayilik akwata ku rizez ra masun mend,* ni ayej awonsu apukunangaku ayerikang kamu.

15 Chad Afaris nau alej a yijil amwing adokala ku Yerusalem eza kud Yesu, amwipul anch: 2 “Ov, mulong wak in kwilej ey kakulimishangap yijil ya anshankur etu? Chilakej, kakowalangap ku makas* kurutu kwa kuda.”

3 Ndiy wayakula anch: “Ing mulong wak en ukuziyinanganyap ku yijil ya Nzamb pakwez ukat kuziyinangany ku yishankur yen? 4 Chilakej, Nzamb ulondin anch: ‘Mulimisha tatukwey ni makwey,’ ni ‘Muntu mwawonsu ukumusaala* tatukwend ap makwend chifanyidin kumujip.’ 5 Pakwez en ukat kulondany anch: ‘Muntu mwawonsu ukumuleja tatukwend ap makwend anch: “Chom chawonsu nikweta chikutwisha kukukwash chid chipan nashidinamu kal kumwinkish Nzamb,” 6 kakwetap kuswir kwa kumulimish tatukwend.’ Mwamu muukata kumanany dizu da Nzamb mud chom cha chamwamu mulong wa yishankur yen. 7 En in rubabek, Isay walonda yakin pasambelay kulejan piur pen anch: 8 ‘Antu inay anlimishin kusu kwau nich milamu, pakwez michim yau yid kulemp niyamam. 9 Akat kudandamen kwingifukwil, pakwez yid kwau ya chamwamu, mulong awiy akat kufundish yijil ya antu mud malejan ma pa dishin.’ ” 10 Chawiy watazuka chisak cha antu chakwel amusejin, ni wayileja anch: “Teshany ni ovany kurumburik kwa mazu manam: 11 Kadap yom yikata kwandam mu kan ka muntu yikata kumwijondish, pakwez yom yikata kubudik mu kan kend yawiy yikata kumwijondish.”

12 Chad in kwilej eza, amwipul anch: “Ov, wij anch yom yiwalondang yayipwakeshang Afaris?” 13 Ndiy wayakula anch: “Mutond wawonsu walikay Tatukwam wa mwiur kukun akez kaubwit. 14 Yilikany kwau. Awiy ad antakel amputames, anch mputames wamutakel mputames mukwau, awonsu mu waad wau akuwil mu dibuku.” 15 Pita wamwela anch: “Turumburila bil chilakej waletang.” 16 Chad Yesu wakula anch: “Ov, komb niyen kand kal uteshany? 17 Ov, komb en wijanyap kwen anch yom yikata kwandam mu kan ka muntu yikat kuya mu ditont, kupwa wayisutish kand? 18 Pakwez, yikata kubudik mu kan yikat kudokal mu muchim, ni yawiy yom yikata kumwijondish muntu. 19 Chilakej, mu muchim mwawiy mukata kubudik yom yiyimp: kujipan, makaj, yisal ya masandj,* wij, uman wa makasu, ni mazu ma masaal. 20 Yiney yawiy yom yikata kumwijondish muntu; pakwez kuda pakad kowal ku makas* kukatap kumwijondish muntu.”

21 Chawiy Yesu wadokala kwinakwa ni waya mwi ngand ya Tir ni ya Sidon. 22 Ni kukashimuk! mband umwing mwin Fenisiy wading ushicha mwi ngand yiniya weza kud ndiy, ni watoya anch: “Nsalejam, Mwan a David, ngovilap amboku riy. Mwanam mband ukwet chilembil ukata kumumesh mar nakash.” 23 Pakwez Yesu kamwakulap dizu ap dimwing. Chawiy in kwilej end eza kud ndiy amwit anch: “Mwopata aya, mulong ndiy utulondwil etu nich masok nakash.” 24 Yesu wakula anch: “Am antuma kwam ching kud amikoku ashadikina a muchid wa* Isarel.” 25 Pakwez mband winou weza wamwasin manungun ni wamulej anch: “Nsalejam, nkwasha amboku!” 26 Ndiy wamwakula anch: “Chiwapinap kunon yakuda ya an ni kuyidjubwilay an a atubu.” 27 Mband winou wamwakula anch: “Mwawiy Nsalejam, pakwez an a atubu niyau akat kuda yipuchipuch yikata kupalok mwinshin mwa tebur wa ansalejau.” 28 Kupwa Yesu wamwakula anch: “Ey ud mband ukweta ritiy rijim; el chisadika mud muusotila.” Pa chisu chinicha kamu, mwanend mband wayerika.

29 Yesu wadokala kwinakwa wasutin kuns kwa karung wa Galaliya, ni wakandama pa mukandu, washakam pinapa. 30 Kupwa yisak yivud ya antu yeza kud ndiy, amuletina ayilim, ayishet, amputames, atumam, ni ayej akwau avud, chad amutudinau ku mend mend, ni ndiy wayoka. 31 Chawiy antu ashimwoka nakash pa kuman atumam akat kulond, ayishet akat kuyerik, ayilim akat kwend, ni amputames akat kuman, chad awiy amutumbisha Nzamb wa Isarel.

32 Pakwez Yesu wayitazuka in kwilej end ni wayileja anch: “Niyovidin antu awonsu inay riy, mulong asal kal machuku masatu niyamam ni kakwetap yakuda. Nikatinap anch aya ni nzal,* chamwamu akufa chipuku mwi njil.” 33 Pakwez in kwilej end amwakula anch: “Mwinomu tud mwi mpay, ov, kwisu tukumana yakuda yiwanyidina ya kuyidish antu inay awonsu?” 34 Yesu wayipula anch: “Ov, ukwetany mikat yinch?” Awiy amwakula anch: “Tukwet mikat sambwad, ni tuyish tukemp tukemp mwamu.” 35 Chawiy kupwa kwa kuyilej antu awonsu kushakam pansh, 36 ndiy watambula mikat sambwad ni ansh, ni kupwa kwa kumujikitish Nzamb, wayikatwola, wayipan kud in kwilej end ni in kwilej end ayangana kud antu awonsu. 37 Antu awonsu ada ni ikuta, chad anona yikunku yashalap ni izwisha yimpay yijim sambwad. 38 Amakundj ada ading tunan tunying (4 000), pakad kuchind amband ni an akemp. 39 Kupwa kwa kuyipalangesh antu, Yesu wandama mu waat ni waya mwi ngand ya Magadan.

16 Kwinikwa, Afaris nau Asadus amusejina, ni mulong wa kumupak, amwita chakwel ayisadina chilay chidokila mwiur. 2 Ndiy wayakula anch: “Anch kwazwek ukat kulondany anch: ‘Kukuwap nakash mulong diur disunzin,’ 3 ni pamanch ukat kulondany anch: ‘Nlel kukwikal mashik ni ruval ukunak, mulong diur disunzin pakwez kud madj.’ Wijany kurumburil mutapu uda diur, pakwez wijanyap kurumburil yijingidij ya chirung. 4 Antu a chirung chinech ad ayimp ni akad kushinshaman,* akat kudandamen kwit ayisadin chilay,* pakwez kwikil chilay ap chimwing chikuyisadinau, ching kusu chilay cha Yona.” Chawiy ndiy wayisha, waya kwend.

5 Chad in kwilej auka ushad ukwau wa karung ni avuramena kusend mikat. 6 Yesu wayileja anch: “Burilany ku mes ni babelany chivish cha Afaris nau Asadus.” 7 Chawiy asambisha kulond ayinau anch: “Twasendangap mikat.” 8 Chijikay mwamu, Yesu wayipula anch: “Ov, mulong wak utadikijadinanya ayinen anch wasendanganyap mikat, en antu a ritiy rikemp? 9 Ov, kand kal kwen wovany kurumburik, ap uvurikinanyap kwen mikat yitan yadau antu tunan tutan (5 000) ni wizwishanya yimpay yinch yashalap? 10 Ap mikat sambwad yadau antu tunan tunying (4 000) ni wizwishanya yimpay yijim yinch yashalap? 11 Ov, mulong wak ujinguninanyap anch nikulejinanyap piur pa mikat? Pakwez babelany chivish cha Afaris nau Asadus.” 12 Kupwa atesha chad nawamp anch kayibabeshap mulong wa chivish cha mikat, pakwez wayibabesha mulong wa mafundish ma Afaris nau Asadus.

13 Pashikay mwi ngand ya Sezarey Filip, Yesu wayipula in kwilej end anch: “Ov, antu akat kulond anch Mwan a muntu ud nany?” 14 Amwakula anch: “Amwing alondin anch Yohan Mubatish, akwau anch Eliya, ni akwau kand anch Yeremiy ap umwing wa aprofet.” 15 Ndiy wayipula anch: “Ing en ulondinany anch am nid nany?” 16 Simon Pita wakula anch: “Yey Kristu, Mwan a Nzamb mwom.” 17 Yesu wamwela anch: “Wayuk kwey Simon, mwan wa Yona, mulong kadap mbij ni mash yakujingunina* kal yom yiney, pakwez Tatukwam uda mwiur ndiy wakujingunina kal. 18 Chikwau kand, nikulejin anch: Yeya Pita, ni pa diyal dined nikez katunginap chikumangen cham, ni yis ya Nzay* yikutwishap kupandakan chikumangen chinech. 19 Nikez kakwinkish anfungul a Want wa mwiur, chom chawonsu ukukasa pansh, chikwikal achikasin kal mwiur, ni chom chawonsu ukusuburila pansh, chikwikal achisuburil kal mwiur.” 20 Kupwa wayijidika in kwilej end chakwel kangal amulejamu muntu ap umwing anch ndiy Kristu.

21 Kudosh kamu pa chisu chinacha, Yesu wasambisha kuyirumburil in kwilej end anch wafanyina kuya ku Yerusalem ni kumumesh mar nakash kud amakurump, kud amakurump a in kupesh, ni kud alej a yijil ni kumujip, chad ukuvumbuk pa dichuku da chisatu. 22 Chawiy Pita wamupwitina kuns ni wasambish kumukand anch: “Iyovila riy Nsalejam, yom yiney yikukushikenap bwat.” 23 Pakwez wamwomba Pita nyim wamwel anch: “Sut kwinyim kwam, Satan! Ud diyal da kwimpwakesh, mulong yitongijok yey yidap ya Nzamb, pakwez yid ya antu.”

24 Kupwa Yesu wayileja in kwilej end anch: “Anch muntu ukimbin kwinlondul, ufanyidin kwitun amwinend, kusend mutond wend wa mar* ni kudandamen kwinlondul. 25 Mulong muntu mwawonsu ukimbina kupandish mwom* wend ukuushadish, pakwez muntu mwawonsu ukushadisha mwom* wend mulong wamam, ukuupandish. 26 Chakin kamu, yom ik yikutaninayamu muntu anch wapit mangand mawonsu, pakwez ndiy washadish mwom* wend? Ap chom ik chikutwishay muntu kupan chakwel apata mwom* wend? 27 Mulong Mwan a muntu ukwez mu uyaj wa Tatukwend pamwing ni angel end, ni ukumufut muntu mwawonsu kukwatijan ni yisalijok yend. 28 Chakin kamu nikulejinany anch antu amwing ada pinap kakufap kurutu kwa kumuman bil Mwan a muntu ukat kwez mu Want wend.”

17 Chipasuta machuku musamban, Yesu wamusenda Pita, Yakobu ni Yohan mwanamakwend a Yakobu, ni wayitwala pa mukandu ulemp kwa ayinau. 2 Ni ndiy wikarumuna kurutu kwau; chifu chend chabaya mud muten, ni masun mend matoka* mud chitokish. 3 Chad kukashimuk, Moses ni Eliya ayimekena ni ading akat kwambamb ni Yesu. 4 Kupwa Pita wamwela Yesu anch: “Nsalejam, chiwapin nakash kud etu kwikal pinap. Anch ukatin, nikimbin nitunga minkand yisatu pinap, umwing weyey, ukwau wa Moses, ni ukwau wa Eliya.” 5 Pading palondinay, didj ditok deza dayibwik, ni kukashimuk dizu dadokala mu didj dalond anch: “Winou ndiy Mwanam mukatish, ukweta dilau dam. Muteshany.” 6 Pateshau mwamu, in kwilej ova wom nakash, azengama ni abwik jimpal pansh. 7 Kupwa Yesu wayisejina, wayikwat, ni wayel anch: “Tumbukany, kangal wovany wom.” 8 Patalijolau, kamanap muntu mukwau, ching kusu Yesu. 9 Pading pashirikinau ku mukandu, Yesu wayileja anch: “Kangal wamulejanyamu muntu ap umwing chishimushimu chinech djat ni pakuvumbukinay Mwan a muntu.”

10 Pakwez in kwilej amwipula anch: “Chad mulong wak alej a yijil alondin anch Eliya ndiy ufanyidina bil kusambel kwez?” 11 Ndiy wayakula anch: “Chakin kamu, Eliya ukwez ni ukutenchik yom yawonsu. 12 Chawiy nikulejinany anch Eliya wezin kal, pakwez antu kamujinguninap ni amusala yom yawonsu yading yikatinau. Mwamu kand mukumumeshau Mwan a muntu mar.” 13 Chad in kwilej atesha nawamp anch wading ulondin piur pa Yohan Mubatish.

14 Pashikau piswimp ni chisak cha antu, ikundj umwing wamusejina Yesu, wamwasin manungun ni wamwel anch: 15 “Nsalejam, mwovilap amboku mwanam ikundj riy, mulong uyedin kafef ni kiyovilap nawamp. Yisu yivud ukat kuwil mu kasu ap mu mem. 16 Namuletang kud in kwilej ey, pakwez awiy akanganyang kumwok.” 17 Yesu wakula anch: “Yowoo, antu a chirung chinech ad akad ritiy ni akayitil, ov, machuku minch nifanyidina kushakam niyenen? Nikukushimpishinany muchim kushik ni chisu ik? Muletany mwan kunoku.” 18 Chad Yesu wamubarokina chilembil, ni chilembil wamudokala mwan, pawiy kamu pinapa, mwan winou wayerika. 19 Chawiy in kwilej eza, amwipul Yesu ku ujindj anch: “Mulong wak etu twakanganyang kumudosh?” 20 Ndiy wayakula anch: “Mulong ukwetany ritiy rikemp. Chakin kamu nikulejinany anch, anch ukwetany ritiy rijim mud rubut ra mutard, ukutwishany kuulej mukandu ou anch: ‘Dokal pinap yang akwa,’ chad ukushemunik, ni kwikil chom chikukukasikenanya.” 21* ——⁠

22 Padingay Yesu pamwing nau in kwilej end mu Galaliya, pawiy payilejay anch: “Mwan a muntu akumupan mu makas ma antu, 23 chad akumujip, ni pa dichuku da chisatu ukez kavumbuk.” Chawiy in kwilej end ova ushon nakash.

24 Pashikau mu Kapernaum, amakundj alambwishang yitad ya dragm mwaad* amusejina Pita ni amwipul anch: “Ov, mulej wen kalambwilap yitad ya dragm mwaad?” 25 Ndiy wakula anch: “Mwaning.” Pakwez, pandamay Pita mu chikumbu, Yesu wasambela kumwipul anch: “Simon, ov, ey utongin nchik? Ov, ant a mangand akat kuyifut yitad ni milambu kud anany? Kud anau anch kud antu akwau?” 26 Pakulay anch: “Kud antu akwau,” Yesu wamuleja anch: “Chakin kamu, an kafanyidinap kufut yitad. 27 Pakwez mulong kangal twayipwakesh, yang ku karung, ni djubul dilau mu mem, chad insh wa kusambish ukulawa, muburila mu kan, ni ukutanamu rufalang rumwing ra utad wa argent.* Rinona ni yinkisha mulong wa kufut chitad cheyey ni chamam.”

18 Pa chisu chinicha in kwilej eza kud Yesu, amwipul anch: “Ov, nany uda mujim nakash mu Want wa mwiur?” 2 Chawiy Yesu wamutazuka mwan mukemp, wamwimik mukach mwau 3 ni walond anch: “Nakulejany chakin kamu anch uswimpinanyap* ni kwikal mud anikanch, ukwandamanyap mu Want wa mwiur. 4 Chawiy, muntu mwawonsu ukwikepisha mud mwan mukemp ou, ndiy uda mujim nakash mu Want wa mwiur; 5 ni muntu mwawonsu ukumwaka mwan mukemp winou mulong wa dijin dam, wangak kal niyam. 6 Pakwez muntu mwawonsu ukumupwakesha umwing wa antu ada mud an akemp inay angitiyijina am, chikwikal chiwamp kud muntu winou kumukas mwi nshing diyal dijim* dikatay chimbur kunyimburish, ni kumudjubwil mu karung.

7 “Riyind ku mangand mulong wa yom yikata kupwakeshan! Chakin kamu, yom yikata kupwakeshan yikwikalaku, pakwez riyind kud muntu ukata kuyilet yom yiney! 8 Chawiy, anch chikas chey ap mwend wey yakwipwakesh, yikatula ni kuyidjubwil kulemp niyey. Mulong chiwapin kud ey kutambul mwom ni chikas chimwing ap nich mwend umwing pa ndond pa kuya mu kasu ka chikupu nich makas maad ap mend yaad. 9 Chikwau kand, anch dis dey dakwipwakesh, dibwita ni didjubwila kulemp niyey. Mulong chiwapin kud ey kutambul mwom nich dis dimwing pa ndond pa kuya mu kasu ka Gehen* nich mes maad. 10 Babalany chakwel kangal wamupipejany umwing wa an akemp inay, mulong nikulejinany chakin kamu anch angel a mwiur ad chisu chawonsu kurutu kwa Tatukwam uda mwiur.* 11* ——⁠

12 “Ov, utonginany nchik? Anch muntu ukwet amikoku chitot (100) chad pashadik umwing, ov, kakushap akwau makum chidivu ni chidivu (99) ku mukandu ni kuya kumukimb umwing washadikang? 13 Nikulejinany chakin kamu, anch wamutan, ukusangar nakash mulong wa mukoku winou kusutamu akwau makum chidivu ni chidivu (99) akad kushadik. 14 Chilik chimwing kand, Tatukwam* uda mwiur kasotilap umwing wa an akemp inay ashadik.

15 “Chikwau kand, anch mukadivar ney wasal chitil, yang kud ndiy ni muleja kurumbuk kwend kwa ayinen. Anch wakutesh, mwamu wamuchirish kal mukadivar ney mwi njil yiwamp. 16 Pakwez anch kakuteshinap, sendap muntu umwing ap aad uya nau, mulong anch kud uman wa* atuman aad ap asatu, mulong win wawonsu akutwish kuwitiy. 17 Chad anch kayiteshinap kwend, lejan ku chikumangen. Ni anch kateshinap kwend chikumangen, mumana mud muntu wa michid ap mwin kulambwish yitad.

18 “Nikulejinany chakin kamu, yom yawonsu ukukasanya pansh yikwikal ayikasin kal mwiur, ni yom yawonsu ukusuburilanya pansh, yikwikal ayisuburil kal mwiur. 19 Nikulejinany kand chakin anch, anch antu aad pakach pen panap pa divu ovijan mulong wa kulembil piur pa chom chin chawonsu cha usey nakash chifanyidinau kwit, Tatukwam uda mwiur ukuyinkish chom chitinau. 20 Mulong kwawonsu kukukumanganau antu aad ap asatu mu dijin dam, am nid pakach pau.”

21 Chad Pita wamusejina Yesu ni wamwipula anch: “Nsalejam, ov, nifanyidin kumulikishin mukadivar nam tupamp twinch anch wanrumbukin? Ov, kushik ku tupamp sambwad?” 22 Yesu wamwakula anch: “Nikulejin anch, tupamp sambwad bwat, pakwez kushik ku tupamp makum sambwad ni sambwad (77).

23 “Chawiy Want wa mwiur ukutwish kufanakan ni mwant wafanyina kupwish milong ya nfalang ni atushalapol end. 24 Pasambishay kusal mwamu, amuletina ikundj umwing wading ufanyidina kumwinkish atalant* tunan dikum (10 000). 25 Pakwez mulong muntu winou kadingap ni mutapu wa kufut dibaz, mwant wend wapana mbil chakwel amulandisha kashalapol winou, mukajend, anend, ni yom yawonsu yadingay nich mulong wa kufut dibaz. 26 Kashalapol winou wasa manungun, wamuzengamin ni wamulej anch: ‘Nshilaku amboku chisu, nikukufut dibaz dey dawonsu.’ 27 Mwant wamwovila kashalapol winou riy, chad wamulikishaku, ni wamulikishina dibaz dend. 28 Pakwez kashalapol winou wabudika, waya wamusankan kashalapol mukwau wading ni dibaz dend da adenye* chitot (100), ndiy wamudadamijana, wamukam mwi nshing, wamwel anch: ‘Nfuta dibaz dam.’ 29 Chawiy kashalapol nend wamwasina manungun ni wasambisha kumwilembin anch: ‘Nshilaku amboku chisu, nikukufut dibaz dey dawonsu.’ 30 Pakwez kitiyap, wamudjubwila mu rukan djat ni pakumufutinay dibaz dend. 31 Pamanau atushalapol akwau yom yashikena, ova ushon nakash, ni aya kumulejamu mwant wau yom yawonsu yashikena. 32 Chawiy mwant wamutazuka kashalapol winou, wamwel anch: ‘Ey ud kashalapol muyimp, am nakulikishinang ey dibaz dawonsu mulong ey wangilembinang. 33 Ov, komb niyey wafanyinangap kumwovil mukwen riy mud rinakwovilang am?’ 34 Chawiy mwant wajimana nakash, wamupan kud atulam a rukan djat ni pakumufutinay dibaz dend dawonsu. 35 Mwamu kand mukez kakusalanyau kud Tatukwam uda mwiur anch muntu ni muntu wa pakach pen kamulikishidinap mukadivar nend nich muchim wend wawonsu.”

19 Papwishay Yesu kulond yom yiney, ndiy wadokala ku Galaliya, waya ku mimbu* ya Yudeya, ushad ukwau wa Yordan. 2 Chikwau kand, yisak yijim ya antu yamulondula, chad ndiy wayoka kwinakwa.

3 Ni Afaris eza kud ndiy mulong wa kumupak, chad amwipula anch: “Ov, ikundj ukwet mbil ya kumulik mukajend mulong wa diyingishin din dawonsu?” 4 Yesu wayakula anch: “Ov, kand kal utanganyap anch muntu wayitanga kudosh kwinsambishin, wayisala ikundj ni mband 5 ni walonda anch: ‘Pa chinech, ikundj ukez kudokal kud tatukwend ni makwend ni ukulamat kud* mukajend, chad awiy aad akwikal mujimbu* umwing’? 6 Chad awiy kadap kand aad, pakwez ad mujimbu* umwing. Komb chabombakeshay kal Nzamb pamwing, kangal muntu wachauril.” 7 Afaris amwipula anch: “Chad mulong wak Moses walejana kupan mukand wa kujip nich uruw ni kumulik mband?” 8 Ndiy wayakula anch: “Moses wakwitiyanya kujip uruw nau akajen mulong wa kuchinchik kwa michim yen, pakwez kichadingap mwamu kudosh ku disambishil. 9 Am nakulejany kal anch muntu mwawonsu ukumulika mukajend pakad chisal cha masandj,* ni wat mband mukwau wasal kal makaj.”

10 In kwilej end amwela anch: “Anch mwamu muchida kud ikundj ni mukajend, komb chiwapinap kwau kwatan.” 11 Ndiy wayakula anch: “Kadap antu awonsu akata kwitiy mazu minam, pakwez ching kusu akweta chipan. 12 Mulong kud antu avadika ad antung, kud antung atungunau kud antu akwau, ni kud antung itunguna ayinau mulong wa Want wa mwiur. Muntu mwawonsu ukutwisha kwitiy malejan minam, amitiya kwend.”

13 Chad antu amuletina an akemp chakwel ayazwok makas ni kuyilembil, pakwez in kwilej ayikangesha. 14 Chad Yesu walonda anch: “Yilikany an akemp, ni kangal wayikangeshany kwez kud am, mulong Want wa mwiur ud wa antu ada mud awiy.” 15 Ni ndiy wayazwoka makas, chad waya kwend.

16 Ni kukashimuk, muntu umwing wamusejina, ni wamwipul anch: “Mulej, yom ik yiwamp nifanyidina kusal mulong wa kutambul mwom wa chikupu?” 17 Ndiy wamwakula anch: “Mulong wak wingipwil piur pa yom yiwamp? Kud kusu Umwing uda muwamp. Chawiy, anch ukimbin kutambul mwom, dandamen kulimish yijil.” 18 Ndiy wamwipula anch: “Ov, yijil ik?” Yesu wamwakula anch: “Kangal wajipan, kangal wasal makaj, kangal wiy, kangal wapan uman wa makasu, 19 mulimisha tatukwey ni makwey, ni ufanyidin kumukat mukwen mud ey amwiney.” 20 Nsand winou wamuleja anch: “Am niziyidining ku yijil yiney yawonsu; yom ik niburedina kand?” 21 Yesu wamwakula anch: “Anch usotin kwikal muntu uwanyidina, yang ulandish yom yiukweta ni ukayinkish atuzwendj, mwamu ukez kwikal ni mapit mwiur; ni ez winlondul.” 22 Nsand winou pateshay mwamu, waya nich ushon, mulong wading ni mapit mavud. 23 Chad Yesu wayileja in kwilej end anch: “Nikulejinany chakin anch, chikez kwikal chom chikash nakash kud mpich kwandam mu Want wa mwiur. 24 Nikulejinany kand anch, chiswapel nakash kud kamel kusut mu dipan da ndong, pakwez chikasiken nakash kud mpich kwandam mu Want wa Nzamb.”

25 In kwilej ashimwoka nakash pateshau mazu minam, amwipula anch: “Ov, nany ukeza kamu kapand?” 26 Yesu wayitala neeng, wayakul anch: “Antu kakutwishap kusal chom chinech, pakwez kud Nzamb yom yawonsu yiswapel.”

27 Kupwa Pita wamwela anch: “Tal! Etu twashil yom yetu yawonsu ni twakulondula ey; chad yom ik tukutambula?” 28 Yesu wayakula anch: “Nikulejinany chakin, pakwikala yom yawonsu yisu,* chisu chikushakamay Mwan a muntu pa ditand dend da uyaj, en wanlondulanya ukez kashakamany pa matand dikum ni yaad (12) mulong wa kurumburish michid dikum ni yaad (12) ya Isarel. 29 Ni muntu mwawonsu washila kal yikumbu yend ap anamakwend amakundj ni amband, ap tatukwend ap makwend ap anend ap yir yend mulong wa dijin dam ukez katambul yom yiney tupamp chitot (100) ni kusut ni ukez kaswan mwom wa chikupu.

30 “Pakwez antu avud ada a kusambish akez kikal a nsuden ni ada a nsuden, akez kikal a kusambish.

20 “Mulong Want wa mwiur ud mud mwant wa chikumbu wabudika pamanch pafee mulong wa kukimb antu akusala mudimu mu chir chend cha nviny. 2 Kupwa kwa kwovijan nau antu a mudimu anch ukuyifut rufalang ra denye* umwing pa dichuku, ndiy wayituma mu chir chend cha nviny. 3 Payay mu kwendangan piswimp pa saa ya chidivu,* wamana antu akwau akad mudimu akat kwimanijan pa sok; 4 ni wayileja anch: ‘Niyen yangany kusal mudimu mu chir cha nviny, ni nikukufutany difut diwamp.’ 5 Chad awiy aya. Ni waya kand kwendangan piswimp pa saa ya midi, ni kutwal ku saa ya kasatu ya kupwa kwa midi ni watazuka kand antu akwau. 6 Kupwa chad, waya mu kwendangan piswimp ni saa ya katan ya kupwa kwa midi, wayitan antu akwau iminy kwau chamwamu, ni wayipula anch: ‘Mulong wak ushichanya pinap dichuku da kabuj pakad kusal mudimu?’ 7 Awiy amwakula anch: ‘Mulong kwikil muntu watwinkishanga mudimu.’ Ndiy wayileja anch: ‘Niyen yangany kusal mudimu mu chir cha nviny.’

8 “Chikwazweka urel, mwant wa chir cha nviny wamuleja mukurump wa antu a mudimu anch: ‘Yitazuka antu a mudimu ni yifuta difut dau, kusambishin ku antu ezang a nsuden ni kupwishin ku antu ezang a kusambish.’ 9 Pezau antu asambisha kusal mudimu pa muten wa katan wa kupwa kwa midi, muntu ni muntu watambula rufalang ra denye* umwing. 10 Chawiy pezau antu asambela kusal mudimu, awiy atonga anch akutambul difut dijim, pakwez niyau ayifuta rufalang ra denye* umwing. 11 Patambulau difut dau, awiy asambisha kumunyinyit mwant wa chikumbu 12 ni alonda anch: ‘Amakundj inay ezang kwinsuden ni asal kal kwau mudimu mu saa umwing, pakwez wayifut kal pamwing niyetwetu twasalang mudimu dichuku da kabuj ni mu muten uswanina!’ 13 Pakwez wamwakula umwing wa pakach pau anch: ‘Tesh murunam, kinikudimbinap, ey wovijanang niyamam kukufut rufalang ra denye* umwing, kimwawiyap? 14 Kwat difut dey, yang kwol kwey. Nikimbin kuyifut antu ezang kwinsuden mud munakufuta kal ey. 15 Am nikutwish kusal nich yom yam mud munikatila. Ov, dis dey dov kal ris* mulong nid muntu muwamp?’* 16 Mu mutapu winou, antu a nsuden akez kikal a kusambish ni a kusambish akez kikal a nsuden.”

17 Padingay payilay ku Yerusalem, Yesu wayitazukina in kwilej end dikum ni yaad (12) kuns, chad wayilej padingau mwi njil anch: 18 “Teshany! Tuyilany ku Yerusalem, ni Mwan a muntu akumupan mu makas ma amakurump a in kupesh nau alej a yijil. Awiy akumufish nich kwa kumujip 19 ni akumupan mu makas ma antu a michid chakwel amusip, amubul nfimbu ni kumujipin pa mutond; chad ndiy ukez kavumbuk pa dichuku da chisatu.”

20 Makwau wa an a Zebede wamusejina Yesu pamwing ni anend amakundj, wamwasin manungun ni wamwit kumusadin chom chimwing. 21 Yesu wamwipula anch: “Yom ik ukimbina?” Ndiy wamwakula anch: “Nshilamu anch anam amakundj aad ay akushakam ou ku chikas chey cha katatuku ni mukwau ku chikas chey cha kamaku mu Want wey.” 22 Yesu wayakula anch: “Wijanyap kwen chom chiwitinanya. Ov, ukutwishany kuna rupas rinisotila kuna piswimp ap?” Awiy amwakula anch: “Tukutwish.” 23 Ndiy wayileja anch: “Chakin kamu, ukunany rupas ram, pakwez am nikwetap ulabu wa kutond nany ukushakama ku chikas cham cha katatuku ap cha kamaku, jindond jinej jid ja antu atondau kal kud Tatukwam.”

24 Pateshau in kwilej akwau dikum yom yiney, ayijimena an a kamuntu inay aad. 25 Pakwez Yesu wayitazuka ni wayilej anch: “En wijany anch antakel a mangand akat kuyikel michid, ni antu ajim akat kusadin nayimp ulabu wau pa michid yiney. 26 Chifanyidinap kwikal mwamu pakach pen, pakwez muntu mwawonsu usotila kwikal mujim pakach pen, ufanyidin kwikal mwin kukusadinany en, 27 ni muntu mwawonsu usotila kwikal wa kusambish, ufanyidin kwikal kashalapol* wen. 28 Mud mutapu wezay Mwan a muntu, kadap mulong wa kumusadin, pakwez mulong wa kuyisadin akwau ni kupan mwom* wend mud difut mulong wa kuyikwol antu avud.”

29 Chawiy pading pabudikinau mu Yeriko, chisak chijim cha antu chamulondula Yesu. 30 Pateshau amakundj aad amputames ading ashicha kwi njil anch Yesu ukat kusut, atoya anch: “Nsalejetu, Mwan a David, twovilap amboku riy!” 31 Pakwez antu avud ayibarokina ni ayileja kuninet zoong; chad awiy apandakesha kutoy anch: “Nsalejetu, Mwan a David, twovilap amboku riy!” 32 Chawiy Yesu wimana, wayitazuk, ni wayipula anch: “Usotilany nikusadilany yom ik?” 33 Awiy amwakula anch: “Nsalejetu, twoka mes chakwel tumana.” 34 Yesu wayovila riy, wayikwat pa mes mau, ni pawiy kamu pinapa asambisha kuman, chad awiy amulondula.

21 Pasejau piswimp ni Yerusalem ni pashikau ku Betefaj, ku Mukandu wa Mitond ya Oliv, Yesu wayituma in kwilej aad, 2 wayilej anch: “Yangany mu ul umenanya awa, piukushikanya, ukutanany chimbur amukasin ni mwanend. Yisuburilany ni winletinanyau. 3 Anch muntu wakwipulany chom kanang, mulejany anch: ‘Nsalejetu uyiswirikedin.’ Kapamp kamwing ukumulikishaku chimbur ni mwanend.”

4 Yom yiney yawanyina mulong wa kuwanyish mazu ma muprofet, palonday anch: 5 “Mulejany changadim wa ku Ziyon anch: ‘Tal! Mwant wey wezin kud ey, ndiy witudishin ni wakandamang kal pa chimbur, mwaning, wakandamang kal pa mwan wa chimbur, nnam ukata kusend mafund malimina.’ ”

6 Chawiy in kwilej aya ni asal mud mwayilejau kud Yesu. 7 Awiy amuletina chimbur ni mwanend, ayazuka annam inay masun mau* pa nyim, chad Yesu wakandamap. 8 Antu avud ala masun mau mwi njil, pakwez akwau akatula yifukis ya mitond ni ayala kand mwi njil. 9 Chikwau kand, antu avud ading kurutu kwend ni ading amulondwila panyim atoyang anch: “Nzamb, twakwilembin amboku, mupandisha Mwan a David! Ayuk kwend muntu wezina mu dijin da Yehova!* Tukwitin amboku umupandish, ey uda mwi ndond ya piur nakash!”

10 Ni pandamay mu Yerusalem, antu awonsu a mu musumb azazata, ni ipulang anch: “Ov, winou nany?” 11 Yisak ya antu akulang anch: “Winou ndiy muprofet Yesu, wa ku Nazaret mwi ngand ya Galaliya!”

12 Yesu wandama mu tempel ni wayopat antu ading alandishina ni alandina, chad wabumburola matebur ma in kuswimpish nfalang ni yitwam ya in kulandish amayemb. 13 Ni ndiy wayileja anch: “Afundin anch: ‘Chikumbu cham akez kachitazuk anch chikumbu cha kulembil,’ pakwez en uchikarumwinany kwikal mandam ma ij.”* 14 Chikwau kand, amputames ni ayilim amusejina ndiy mu tempel, chad wayoka.

15 Pamanau amakurump a in kupesh ni alej a yijil yom yikwamushena yasalay, ni ansand ading atoyina mu tempel anch: “Nzamb, twakwilembin amboku, mupandisha Mwan a David!” awiy ajimana, 16 chad amwipula Yesu anch: “Ov, uteshin yom yilondinau?” Yesu wayakula anch: “Mwaning. Ov, en kand kal utanganganyap anch: ‘Wayibachika an akemp ni an achida kwamu kukutumbish ey’?” 17 Chawiy Yesu wayisha, waya ku musumb wa Betaniya, chad ndiy walala kwinikwa.

18 Pading pachirikinay mu musumb pamanch nakash, ndiy wova nzal. 19 Chad wamana mutond wa fig kuns kwa njil, wayaku, pakwez katanapaku dibuj ap dimwing ching kusu mayij, chad wawela mutond anch: “Ukez kasongap kand mabuj chikupu.” Ni pawiy kamu pinapa, mutond wa fig wauma. 20 Pamanau in kwilej chom chinech, awiy ashimwoka ni amwipula anch: “Mutapu ik mutond wa fig winou wauma kal swa mwamu?” 21 Yesu wayakula anch: “Chakin kamu nikulejinany, anch ukwetany ritiy ni widjidjekinanyap, kiukez kasalanyap ching kusu yinasala kal am ku mutond wa fig winou, pakwez ap anch wawelany mukandu ou anch: ‘Dokal pinap ni idjubula mu karung,’ chom chinech chikusadik. 22 Ni yom yawonsu ukwitanya nich ritiy mu malembil, ukuyitambulany.”

23 Kupwa kwa kwandam mu tempel, amakurump a in kupesh nau amakurump a antu amusejina pading pafundishinay, ni amwipul anch: “Ov, usu usadina nich yom yiney udokil kwisu? Ni nany ukwinkishina usu winou?” 24 Yesu wayakula anch: “Niyam nikimbin kukwipulany chipul chimwing. Anch wangakulany, niyam nikukulejany kwisu kudokila usu nisadina nich yom yiney: 25 Ov, nany wamwinkisha Yohan usu wa kubatishan? Nzamb anch antu?” Asambisha kununganijan ayinau anch: “Anch twamwakul anch: ‘Nzamb ndiy wamwinkisha,’ ndiy ukutwel anch: ‘Chad mulong wak walikanya kumwitiyij?’ 26 Pakwez anch twamwakul anch: ‘Antu awiy amwinkisha,’ etu twovil wom wa chisak cha antu, mulong antu awonsu amukwatin Yohan mud muprofet.” 27 Chawiy amwakula Yesu anch: “Twijap.” Chad niyend wayakula anch: “Niyam nikukulejanyap kwisu kudokila usu nisadina nich yom yiney.

28 “En utonginany nchik? Muntu umwing wading ukwet an aad. Ndiy waya wamulej mwan wa kusambish anch: ‘Mwanam, yang usal mudimu nlel mu chir cha nviny.’ 29 Mwan winou wakula anch: ‘Nikuyap kwam,’ pakwez kupwa, wanenganana ni waya. 30 Tatuku waya kud mwan wa kaad, ni wamulej chom chawiy chimwing. Ndiy wakula anch: ‘Nikuya tatuku,’ pakwez kayap. 31 Ov, mwan ik wasala rusot ra tatukwend pakach pa an inay aad?” Awiy amwakula anch: “Wa kusambish.” Chad Yesu wayileja anch: “Nikulejinany chakin anch, in kulambwish yitad ni andumb akusambel kwandam mu Want wa Nzamb kurutu kwenen. 32 Mulong Yohan weza mulong wa kukulejany kutentam, chad en wamwitiyijanyap, pakwez in kulambwish yitad ni andumb amwitiyija, ni piwamananya chom chinech, wanenganananyap ni wamwitiyijanyap.

33 “Teshany chilakej chikwau: Kwading muntu umwing wading ni chir chend, ni wadimamu nviny, wachiteka mu chipang, wapund dibuku da kukamin maar ma nviny, ni watungamu ndond ya kalam; kupwa wachisha mu makas ma andim, ni waya mwi ngand yikwau. 34 Pashika chirung cha kwangul mabuj, wayituma atushalapol end kud andim chakwel amutambwila chikunku chend cha mabuj mangulangau. 35 Pakwez andim ayikwata atushalapol end, umwing amubula, mukwau amujip, chad mukwau amwas mayal. 36 Watuma kand atushalapol akwau avud kusutamu a kusambish, pakwez andim ayisala kand mutapu wawiy umwing. 37 Kwinsuden, wayitumina chad mwanend ni kulond anch: ‘Awiy akumulimish mwanam.’ 38 Pamumanau mwan winou, andim anunganijana anch: ‘Winou ndiy nswan. Ezany tumujipany ni tutambulany uswan wend!’ 39 Chawiy amukwata, amudjubwil pol pa chir cha nviny ni amujipa. 40 Chad, chisu chikwezay mwin chir cha nviny, yom ik yikuyisalay andim inay?” 41 Amakurump a in kupesh nau amakurump a antu amwakula anch: “Mulong ad antu ayimp, ndiy ukuyijip ni ukusha chir cha nviny mu makas ma andim akwau akumwinkisha chikunku chend cha mabuj pa chirung cha kwangul.”

42 Yesu wayipula anch: “Ov, kand kal utanganganyap mu Mifund anch: ‘Diyal dalikau in kutung dawiy kamu dikala diyal dijim da pa dikonk?* Dadokala kud Yehova* ni chid chom chiwamp nakash ku mes metu.’ 43 Chawiy nikulejinanya anch, akez kakutambulany Want wa Nzamb ni kuupan ku muchid ukusonga mabuj. 44 Chikwau kand, muntu ukuwila pa diyal dined ukez kabukok. Ni anch damuwil muntu, dikez kamupuchol.”

45 Pateshau amakurump a in kupesh nau Afaris yilakej yend, awiy ajingunina anch Yesu wading uyedin awiy. 46 Ap anch akimba kumukwat, pakwez ova wom wa yisak ya antu, mulong ading amukwatin Yesu mud muprofet.

22 Yesu wayileja kand kapamp kakwau kusutin yilakej anch: 2 “Want wa mwiur ukutwish kufanakan ni mwant umwing warijeka musambu wa uruw mulong wa mwanend ikundj. 3 Ndiy wayituma atushalapol end kuyitazuk antu atazukay ku musambu wa uruw, pakwez awiy alika kwau kwez. 4 Ndiy wayituma kand atushalapol akwau, wayilej anch: ‘Yilejany antu anatazukang anch: “Narijekang kal yakuda, najipang kal amakwal a angomb, ni annam akwau akweta many ni yom yawonsu yawanyinang kal. Ezany ku musambu wa uruw.’ ” 5 Pakwez kabangakwap, ayawola kwau, umwing waya ku chir chend, mukwau waya mu mudimu wend wa kwisak. 6 Ni akwau ayikwata atushalapol end, ayimesh mar nakash, kupwa ayijip.

7 “Mwant wajimana nakash, wayitum amasalay end kuyijip in kujipan inay ni kuyoshin musumb wau. 8 Kupwa wayileja atushalapol end anch: ‘Yom yawonsu ya musambu wa uruw yawanyinang kal, pakwez kwikil muntu ap umwing witiyang kwez. 9 Katat yangany mu jinjil jawonsu jiyila pol pa musumb, ni yitazukany antu awonsu ukutananya chakwel eza ku musambu wa uruw.’ 10 Chawiy atushalapol inay aya mu jinjil ni ayikumangeja antu awonsu atanau, awamp ni ayimp; chad antu atazukau* izula mwi ndond yasadikina musambu.

11 “Pandamay mwant mulong wa kutal antu atazukau, wamana muntu umwing wakad kudjal masun ma musambu wa uruw. 12 Chawiy wamwipula anch: ‘Murunam, mutapu ik wandamang mwi ndond yiney pakad kudjal masun ma musambu wa uruw?’ Pakwez muntu winou kamanap cha kulond. 13 Chad mwant wayileja atushalapol end anch: ‘Mukasany ku makas ni ku mend, ni mudjubwilany pol mu mididim. Ni pinapa ukudil ni kwisumakesh.’

14 “Mulong kud antu avud atazukau, pakwez akemp awiy atondau.”

15 Kupwa Afaris aya ni amupungan Yesu chakwel awil mu mupit wau kusutin yom yikulonday. 16 Chad ayituma in kwilej au kud Yesu ni antu a kumutambu wa Herod, amwel anch: “Mulej, etu twij anch ulondin uyakin ni yom ufundishina piur pa Nzamb yid yakin, usadinap yom chakwel antu akwitiyij, mulong ey ukwimenangap kwey mu kushinshikin chiday muntu pol. 17 Chad tuleja bil, ey utongin nchik? Ov, chiwapin kulambul yitad kud Kayisar anch bwat?” 18 Pakwez mulong Yesu wading wij yitongijok yau yiyimp, wayela anch: “En in rubabek, mulong wak wimpakinanya? 19 Nlejany rufalang rin rikat kulambulau nich yitad.” Awiy amuletina rufalang ra denye* umwing. 20 Chad ndiy wayipula anch: “Ov, chifu ni dijin yida pinap yid ya nany?” 21 Awiy akula anch: “Yid ya Kayisar.” Chad ndiy wayileja anch: “Chawiy panany yom ya Kayisar kud Kayisar, pakwez yom ya Nzamb kud Nzamb.” 22 Pateshau mwamu, ashimwoka nakash, kupwa amusha ni aya kwau.

23 Dichuku dinada Asadus, alondang anch kwikiling divumbuk, eza kud Yesu ni amwipul anch: 24 “Mulej, Moses walonda anch: ‘Anch ikundj wafa pakad kuval an, mwanamakwend ufanyidin kumwat mwadamufu washangay ni kumuvadin mwanamakwend mwan.’ 25 Kunoku kwading an a kamuntu sambwad, wa kusambish watana ni wafa, chad mulong kavalap mwan, mwanamakwend wamuswinkana mband washay. 26 Chom chawiy chimwing chashikena kud wa kaad ni wa kasatu, ni chasadika kand mwamu kud awonsu sambwad. 27 Chad kwinsuden, mband niyend wafa. 28 Mwamu pa chisu cha divumbuk, mband winou ukwikal wa nany pakach pa amakundj inay sambwad? Mulong awonsu amwata.”

29 Yesu wayakula anch: “En urumbukinany, mulong wijanyap Mifund ap usu wa Nzamb, 30 mulong pa chisu cha divumbuk amakundj kakezap kwatan ni amband kakezap kuyatish, pakwez akwikal mud angel mwiur. 31 Ov, kand kal utanganyap yom yakulejanyay Nzamb piur pa divumbuk da afu, palonday anch: 32 ‘Am nid Nzamb wa Aburaham, Nzamb wa Izak, ni Nzamb wa Yakob’? Chawiy kadap Nzamb wa afu, pakwez wa aom.” 33 Patesha yisak ya antu mwamu, ashimwoka nakash mulong wa mafundish mend.

34 Pateshau Afaris anch Yesu wayininetishang Asadus, awiy abombakana pamwing ni ez kumutal. 35 Ni umwing wa pakach pau wading wija Chijil nakash, wamupaka Yesu kusutin kumwipul anch: 36 “Mulej, Chijil ik chipandakena kujimb nakash pakach pa yijil yawonsu?” 37 Ndiy wamwakula anch: “ ‘Ufanyidin kumukat Yehova* Nzamb wey nich muchim wey wawonsu, nich mupim* wey wawonsu, nich manang mey mawonsu.’ 38 Chinech chawiy chijil chijim nakash ni cha kusambish. 39 Ni chijil cha kaad chifanakena ni chinech chawiy ech: ‘Ufanyidin kumukat mukwen mud ey amwiney.’ 40 Chijil chawonsu ni Aprofet yimedin pa yijil yiney yaad.”

41 Chawiy pakumanganau Afaris pamwing, Yesu wayipula anch: 42 “Yom ik utonginanya piur pa Kristu? Ud mwan wa nany?” Awiy amwakula anch: “Wa David.” 43 Yesu wayipula anch: “Chad mulong wak David umutazukin anch Nsalejam, pamupepilau kulond anch: 44 ‘Yehova* wamuleja Nsalejam anch: “Shakam ku chikas cham cha katatuku, kushik ni panikuyitekina akankuny ney mwinshin mwa yidjatil yey” ’? 45 Chad anch David umutazukin anch Nsalejam, ing mutapu ik ukutwishay kwikal mwanend?” 46 Kwikil muntu watwisha kumwakul, ni kudosh kamu dichuku dinada, kwikil muntu wapakisha kand kumwipul chipul.

23 Kupwa Yesu wayileja yisak ya antu nau in kwilej end anch: 2 “Alej a yijil nau Afaris itekin kal ayinau pa ndond ya Moses. 3 Chawiy, salany yom yawonsu yikulejinanyau, pakwez kangal wasalany mud awiy, mulong awiy kakusadilangap yom yikatau kulond. 4 Akat kukas mafund malimina ni kuyitwikam akwau pa makij, pakwez awiy kitiyinap kupukunaku ap kusu muny mulong wa kuyikwash kusend. 5 Yom yawonsu yisadinau, ayisadin chakwel ayiman kud antu, chilakej, akat kujimbish tumishet tukweta mifund tukatau kudjal pa jimpal jau mulong wa kwichidij nich, ni akat kulepish kand nzez ja masun mau. 6 Awiy akatin kushakam pa jindond ja kalimish nakash ku misambu ni pa yitwam ya kurutu* mu masinagog 7 ni akatin kuyilangwish kud antu mu sok ni kuyitazuk kud antu anch Rabi.* 8 Pakwez en, kangal akutazukany anch Rabi, mulong ukwetany kwen Mulej umwing, ni en awonsu udany akadivar. 9 Chikwau kand, ufanyidinanyap kumutazuk muntu panap pansh anch tatuku, mulong ukwetany kwen Tatuku umwing, Ndiy uda mwiur. 10 Kangal kand akutazukany anch antakel, mulong ukwetany kwen Ntakel umwing, Kristu. 11 Pakwez muntu uda mujim pakach pen ufanyidin kwikal mwin kukusadinany. 12 Muntu mwawonsu ukeza kwizambwish akez kamushikumwish, ni mwawonsu ukwishikumwisha akez kumuzambwish.

13 “Riyind kud en alej a yijil nau Afaris, in rubabek! mulong en ukat kuyipatilany antu chis cha Want wa mwiur chakwel akangany kwandam; en ayinen wandaminanyap, pakwez ukat kuyikangeshany antu akimbina kwandam. 14* ——⁠

15 “Riyind kud en alej a yijil nau Afaris, in rubabek! ukat kwendanganany pa mangand mawonsu ni kwawok aturung mulong wa kumukarumun kwau mukamuchid umwing, ni anch wakarumuk, en ukat kumuyipishany nakash kupandakanamu en ayinen chakwel aya mu Gehen.*

16 “Riyind kud en antakel udanya amputames, mulong ukat kulondany anch: ‘Chiyipinap kwau kuchip kusutin tempel, pakwez anch muntu wachip kusutin utad wa or wa ku tempel, ufanyidin kuwanyish machip mend.’ 17 Udany ayisup ni amputames! Chom ik chida cha usey nakash, utad wa or anch tempel ukata kushitwish utad wa or winou? 18 Ukat kulondany kand anch: ‘Chiyipinap kwau kuchip kusutin chintamb, pakwez anch muntu wachip kusutin yakupesh yida pa chintamb, ufanyidin kulimish machip mend.’ 19 Amputames! Chom ik chida cha usey nakash, yakupesh anch chintamb chikata kwishitwish yakupesh yiney? 20 Muntu mwawonsu ukuchipa kusutin chintamb, wachip kal kusutin chintamb chinech ni kusutin kand yom yawonsu yidap; 21 muntu mwawonsu ukuchipa kusutin tempel, wachip kal kusutin tempel winou ni kusutin kand Muntu ushichamu; 22 ni muntu mwawonsu ukuchipa kusutin diur, wachip kal kusutin ditand da Nzamb ni kusutin kand Muntu ushichap.

23 “Riyind kud en alej a yijil nau Afaris, in rubabek! mulong ukat kupanany cha dikum cha mant, cha anet ni cha kimin,* pakwez waduwilany kal yom ya usey* nakash yida mu Chijil, kwawiy kulond anch, kutentam, riy, ni kushinshaman.* En wafanyinanya kusal yom yiney pakad kuduul yom yikwau. 24 Udany antakel amputames, ukat kudoshany ringej uwidina mu dikapu, pakwez wamunany kamel!

25 “Riyind kud en alej a yijil nau Afaris, in rubabek! mulong en ukat kwowishany pol pa dikapu ni pol pa dilong, pakwez mukach mwizwil sens nich ris* ni kuburen kwilam. 26 En Afaris amputames, owishany bil cha kusambish mukach mwa dikapu ni mwa dilong, chakwel pol ni pawiy pikala pawamp.

27 “Riyind kud en alej a yijil nau Afaris, in rubabek! mulong ufanakenany ni jinzay jitokishinau pol nich mpemb, jimeken anch jiwapin piur, pakwez mukach jizwil sens nich mafup ma afu ni yom yawonsu yijondila. 28 Chilik chimwing, niyen umekenany ku mes anch udany antu atentamina, pakwez mukach wizwilany sens nich rubabek ni ukat kujipany yijil.

29 “Riyind kud en alej a yijil nau Afaris, in rubabek! mulong ukat kutungany jinzay ja aprofet ni kuwapish jinzay* ja antu atentamina, 30 ni ukat kulondany anch: ‘Anch twashakama pa chirung cha angakiril etu, ing twibombap nau mulong wa kuyijip aprofet.’ 31 Mwamu witiyidinany ayinen anch udany an a antu ayijipa aprofet. 32 Chawiy, pwishany mudimu wasambishau angakiril en.*

33 “En annak, an a annak, mutapu ik ukutwishanya kuchin dirumburish da Gehen?* 34 Mulong wa chom chinech, nikutumidinany aprofet, in manang ni alej. Amwing ukuyijipany ni ukuyipampinany pa mutond ni akwau ukuyibulany nfimbu mu masinagog men ni ukuyizengolany mu musumb ni musumb, 35 mwamu mash mawonsu ma in kutentam michika pansh makwikal pa mitu yen, kudokal ku mash ma mwin kutentam Abel kushik ku mash ma Zakariy mwan ikundj wa Barakiya, wajipinanya pakach pa ndond yitumbila ni chintamb. 36 Chakin kamu nikulejinany anch, antu a chirung chinech akez kayilej kadumu mulong wa yom yiney yawonsu.

37 “Yerusalem, Yerusalem, musumb ukata kujip aprofet ni kuyas antu akutumidinau mayal—⁠tupamp twinch napakisha kuyikumangej aney mud mukat kukumangejay nzol anend mu mapur mend? Pakwez en walikanya. 38 Talany! Nzamb wakulikidinany kal chikumbu chen.* 39 Mulong nikulejinany anch ukwinmananyap kand kusambish katat kushik ni piukulondinanya anch: ‘Ayuk kwend muntu wezina mu dijin da Yehova!’ ”*

24 Chad pading pabudikinay Yesu mu tempel, in kwilej end amusejina mulong wa kumulej mutapu watungau tempel. 2 Ndiy wayileja anch: “Ov, umenany yom yiney yawonsu? Nikulejinany chakin kamu, kwikil diyal ap dimwing dikeza kashal piur pa dikwau, mawonsu akez kamabumwon.”

3 Pading pashichay pa Mukandu wa Mitond ya Oliv, in kwilej end eza kud ndiy ku ujindj ni amwipul anch: “Tuleja bil, chisu ik chikeza kashik yom yiney, chijingidij ik chikumekesha kwikalaku* kwey ni cha disuden da mangand?”*

4 Yesu wayakula anch: “Babalany chakwel kangal muntu wakupumbulany,* 5 mulong antu avud akez kez mu kusadin dijin dam ni kulond anch: ‘Yam Kristu,’ ni akez kayipumbul antu avud. 6 Ukez kateshany milong ya njit ni jinsang ja njit. Chawiy kangal wakamany, mulong yom yiney yifanyidin kushiken, pakwez kidawiyap disuden.

7 “Mulong muchid ukez karish ni muchid ukwau, want ukez karish ni want ukwau, kukez kwikal kamungun ni kuzal kwa divu kwi ndond yimwing kupwa yikwau. 8 Yom yiney yawonsu yikwikal disambishil da mar mapandakena.

9 “Kupwa antu akez kakuzengolany ni kukujipany, ni michid yawonsu yikez kakukisany mulong wa dijin dam. 10 Chawiy antu avud akez kipwakal, akez katunijan amwing ni akwau ni kukisijan amwing ni akwau. 11 Kukez kamekan aprofet a makasu avud ni akez kayipumbul antu avud; 12 ni mulong kujip kwa yijil kukez kavulijan, rukat ra antu avud rikez katalal. 13 Pakwez muntu ukujijamana djat ni kwinsuden ukez kupand. 14 Ni rusang ruwamp ra Want riner akez kurulejan pa mangand mawonsu mulong wa kwikal uman ku michid yawonsu, chad lel disuden deza.

15 “Chawiy, piukumananya chom chitakanena chikata kulet kusheshik chisambinay muprofet Daniel chiman mwi ndond yitumbila (chifanyidin mwin kutang asadin ukaliweny wa kujingunin), 16 chifanyidin antu ada mu Yudeya asambish kuchinin ku mikandu. 17 Muntu uda piur pa chikumbu kangal ashirik mulong wa kusend yom yida mu chikumbu chend, 18 ni muntu uda ku chir kangal wachirik mulong wa kusend kabwik wend.* 19 Riyind kud amband akwikala ni madikaj ni akwamwisha mu machuku minama! 20 Dandamenany kulembil mulong paukuchinanya kangal chikal chirung cha mashik nakash ap pa dichuku da Sabat; 21 mulong kukwikal mar makash makad kwikalangapaku kal kudosh kwasambishina mangand kushik ni katat, ni kukez kwikalap kand mar ma mutapu winou. 22 Chawiy, anch machuku minama kamakepishap, ing kwikil muntu ukeza kupand; pakwez machuku minama akez kamakepish mulong wa antu atondau.

23 “Chad anch muntu wakulejany anch: ‘Talany! Kristu ud kunoku,’ ap anch: ‘Ud akwa!’ kangal witiyany. 24 Mulong Akristu a makasu ni aprofet a makasu akez kamekan, ni akez kasal yilay yijim ni yom yishimwokishena mulong wa kuyipumbul antu, pamwing ap ni antu atondau kal. 25 Talany! Nakubabeshany kal kurutu kwa chisu. 26 Chawiy anch antu akulejany anch: ‘Talany! Ud mwi mpay,’ kangal wayany; ap anch: ‘Talany! Ud mu chikumbu,’* kangal witiyany. 27 Mulong kwikalaku* kwa Mwan a muntu kukez kwikal mud milayilay yikata kudokal kwingangel kushik kurand. 28 Kwawonsu kuda chom chifila, kwawiy kukukumangenau ambur.

29 “Kapamp kamwing, pakupwa mar ma machuku minama, muten ukez kajal, ngond kakez kamunyikap, atutumbu akez kapalok pansh, ni yom yida mwiur yikez kanyikek. 30 Kupwa chijingidij cha Mwan a muntu chikez kamekan mwiur, antu a pa mangand mawonsu akez* kibul pa ntul ni kwinan, ni akez kamuman Mwan a muntu ukat kwez pa madj ma mwiur nich dikand ni uyaj ujim. 31 Ni ukez kayitum angel end nich chidjimin cha mpuny yijim, ni awiy akuyikumangej pamwing antu end atonday ada ku makonk manying ma ngand, kudokal kwinsuden kwa mutambu umwing wa diur kushik kwinsuden kwa mutambu ukwau.

32 “Ilejany dilejan ed kusutin chilakej cha mutond wa fig: Pakata kubikit mitiy yau ni kusapurik mayij, en ukat kwijikany anch chirung cha ruval chasej kal piswimp. 33 Chilik chimwing kand, anch wamanany yom yiney yawonsu, ijikany anch ud piswimp, ud kamu ku chis. 34 Nikulejinany chakin anch, antu a chirung chinech kakufap awonsu pakad yom yawonsu yiney kushiken. 35 Diur ni divu yikez kajiy, pakwez mazu mam ching kamu mawanyin.

36 “Kwikil muntu wija dichuku dinada ni chisu chinacha, ikala angel a mwiur ap Mwan, pakwez ching kusu Tatuku. 37 Mud muchasadika mu machuku ma Now, mwamu muchikusadika kand pa chirung cha kwikalaku* kwa Mwan a muntu. 38 Mulong mu machuku minama kurutu kwa Mabeb kushik, antu adangang ni kuna, amakundj atanang ni amband ayatishang, djat ni dichuku dandamay Now mu waat, 39 ni awiy kabangapaku djat ni pezina Mabeb mayijiyish awonsu, mwawiy chikeza kusadik kand pa chirung cha kwikalaku kwa Mwan a muntu. 40 Chawiy amakundj aad akez kwikal mu chir; umwing akez kumusend ni mukwau akumusha. 41 Amband aad akez katwa masang pamwing; umwing akez kamusend ni mukwau akumusha. 42 Chawiy dandamenany kuchish ku mes, mulong wijanyap dichuku dikwezay Nsalejen.

43 “Pakwez ijikany nawamp anch: Anch mwin chikumbu wading wij nawamp chisu chikwezay mwij uchuku, ing wela kuchish ni kafanyinap kumulik mwij abuza chikumbu chend ni kwandam. 44 Chawiy, niyen irijekany chisu chawonsu, mulong Mwan a muntu ukwez pa chisu chiwakad kutonginany.

45 “Nany uda chakin kashalapol ushinshamena ni ubabela* watekau kal kud mwant wend pa atushalapol a mu chikumbu chend, mulong wa kuyinkish yakuda yau pa chisu chiwanyidina? 46 Wayuk kwend kashalapol winou anch pakwezay mwant wend, wamutan ukat kusal mwamu! 47 Nikulejinany chakin kamu, ukumutek mulong wa kulam yom yend yin yawonsu.

48 “Pakwez anch kashalapol winou ud muyimp ni walond mu muchim wend anch: ‘Mwant wam walab kal,’ 49 ni wasambish kuyibul atushalapol akwau, wasambish kuda ni kuna nau ayileu a maar, 50 mwant wa kashalapol winou ukwez pa dichuku dakaday kashalapol wend kuchingejin ni pa chisu chakaday kwijik, 51 ndiy ukez kamumesh mar nakash* ni kumutek pamwing nau in rubabek. Kwinakwa, ndiy ukez kadil ni kwisumakesh.

25 “Kupwa Want wa mwiur ukutwish kufanakan ni atujik dikum asenda malamp mau mulong wa kuya kumusankan ngatan. 2 Atan pakach pau ading ayisup, pakwez akwau atan ading ababel.* 3 Mulong ayisup asenda malamp mau pakwez kasendap many makuwejamu, 4 pakwez ayangadim ababela asenda malamp mau ni many mu milond. 5 Mulong ngatan walaba, awonsu asambisha kuzel ni alal tul. 6 Kushik mukach ni mukach mwa uchuku, atoya anch: ‘Ngatan washik kal! Ezany umusankanany.’ 7 Chawiy atujik awonsu alanka ni asambish kurijek malamp mau. 8 Ayangadim ayisup ayela ababela anch: ‘Twinkishanyap many makemp, mulong malamp metu mad piswimp ni kujim.’ 9 Ayangadim ababela ayakula anch: ‘Pamwing ap makutwishap kutuwanyin etu awonsu, en ni yetwetu. Yangany komb ulandany kud antu akata kumalandish.’ 10 Chawiy pading payilau kuland many, ngatan washika. Atujik ading irijekang kal andama ni ngatan ku musambu wa uruw, kupwa chis achipata. 11 Chipasuta chisu, atujik akwau ashika, ni atazuka anch: ‘Mwant, Mwant, twazurila ku chis!’ 12 Ngatan wayakula anch: ‘Nikulejinany uyakin, nikwijanyap kwam.’

13 “Chawiy dandamenany kuchish ku mes mulong wijanyap dichuku ap chisu.

14 “Mulong chid mud muntu umwing wayitazuka atushalapol end ni wayishil mapit mend kurutu kwa kuya mu weny mwi ngand yikwau. 15 Wamwinkisha umwing atalant* atan, mukwau wamwinkisha atalant aad, ni mukwau wamwinkisha talant umwing, wayinkisha awonsu kukwatijan ni ukaliweny wa muntu ni muntu, kupwa waya mu weny mwi ngand yikwau. 16 Kapamp kamwing kashalapol watambula atalant atan waya, wisak nich nfalang jinej, ni wataninamu atalant akwau atan. 17 Chilik chimwing, kashalapol watambula atalant aad wataninamu atalant akwau aad. 18 Pakwez kashalapol watambula talant umwing waya wapund dibuku pansh ni wajindjikamu nfalang ja* nsalejend.

19 “Chipasuta chisu chilemp, mwant wa atushalapol inay wachirika ni wasambish kushinshikin nau milong ya nfalang. 20 Kashalapol watambula atalant atan weza wamwinkish atalant akwau atan ni wamulej anch: ‘Mwant, ey wanginkisha atalant atan; tal, nataninangamu atalant akwau atan.’ 21 Mwant wend wamuleja anch: ‘Wasal kal nawamp, ey ud kashalapol muwamp ni ushinshamena! Wading ushinshamen ap anch nakwinkisha yom yikemp. Nikukutek chakwel ulam yom yivud. Ez usangar pamwing ni mwant wey.’ 22 Chad kashalapol watambula atalant aad waseja ni wamulej anch: ‘Mwant, ey wanginkisha atalant aad, nataninangamu atalant akwau aad.’ 23 Mwant wend wamuleja anch: ‘Wasal kal nawamp, ey ud kashalapol muwamp, ni ushinshamena! Wading ushinshamen ap anch nakwinkisha yom yikemp. Nikukutek chakwel ulam yom yivud. Ez usangar pamwing ni mwant wey.’

24 “Kupwa, kashalapol watambula talant umwing waseja ni wamulej anch: ‘Mwant, am nijing anch uding muntu mukash, ukat kwangulang pa ndond piwakad kukun, ni ukat kukumangejang mbut jiwakad ey kupep. 25 Nova kwam wom, chawiy najindjika talant wey mu divu. Tal, nfalang jey ej kamu ej.’ 26 Mwant wend wamwakula anch: ‘Ey ud kashalapol muyimp ni mwin usweral, ey wad wij anch nikat kwangulang pa ndond yinakad kudim ni kukumangej mbut jinakad kupep. 27 Anch chid mwamu, wafanyinang kupan nfalang jam* ku bank; ing pineza kal ap nelang kutambul nich diyazukesh.

28 “ ‘Chawiy mutambulany ni talant win ukwetay umwinkishanay ukweta atalant dikum. 29 Mulong muntu mwawonsu ukweta chom akumuwejin kand yom yikwau, chawiy ukez kikal nich yom yivud nakash. Pakwez kud uburedina, akez kamutambul ni kakemp kakwetay. 30 Ni kashalapol winou muyimp, mudjubwilany pol mu mididim. Ni pinapa ukudil ni kwisumakesh.’

31 “Pakwezay Mwan a muntu mu uyaj wend pamwing nau angel awonsu, ndiy ukez kashakam pa ditand dend da uyaj. 32 Michid yawonsu yikez kakumangan kurutu kwend, ni ukez kayauril antu amwing nau akwau, mud mukatay kafung kwauril amikoku ni ampemb. 33 Ukez kayitek amikoku ku chikas chend cha katatuku, pakwez ampemb ku chikas chend cha kamaku.

34 “Chad Mwant ukez kayilej antu ada ku chikas chend cha katatuku anch: ‘Ezany, en antu ayukishau kud Tatukwam, chakwel uswanany Want wakurijekinanyau kudosh kwatekinau mufulandal wa mangand. 35 Mulong am nova nzal ni en wanginkishanya yakuda; nova impu ni en wanginkishanya yakuna. Nading ngendj ni en wangakanya nawamp; 36 nading ni mudj* ni en wandjikanya. Nading muyej ni en wambanginanya. Nading mu rukan ni en wezanya kwintal.’ 37 Antu atentamina akez kamwakul anch: ‘Nsalejetu, ov, chisu ik twakumana ey wovil nzal chad etu twakwinkish yakuda, ap chisu ik chiwadinga ey wovil impu chad etu twakwinkish yakuna? 38 Chisu ik chiwadinga ngendj chad etu twakwak nawamp, ap chisu ik chiwadinga ey nich mudj chad etu twakudjik? 39 Chisu ik chiwadinga ey muyej ap mu rukan chad etu twez kukutal?’ 40 Chad Mwant ukez kayakul anch: ‘Nikulejinany chakin, tupamp twawonsu wasalanya yom yiney kud umwing wa akemp inay pakach pa akadivar nam, wasalanya yom yiney kud am.’

41 “Kupwa ukez kayilej antu ada ku chikas chend cha kamaku anch: ‘Dokalany, yangany kulemp niyamam, en kayindamishinanyau kal, yangany mu kasu ka chikupu kamurijekinau Djabul nau angel end. 42 Mulong nova nzal, pakwez wanginkishanyap yakuda; nova impu, pakwez wanginkishanyap yakuna. 43 Nading ngendj, pakwez wangakanyap nawamp; nading ni mudj, pakwez wandjikanyap; nading muyej ni nading mu rukan, pakwez en wambanginanyap.’ 44 Kupwa niyau akez kamwakul anch: ‘Nsalejetu, chisu ik twakumana ey wovil nzal ap wovil impu ap ud ngendj ap ukwet mudj ap ud muyej ap ud mu rukan chad etu twalik kukukwash?’ 45 Ndiy ukez kayakul anch: ‘Nikulejinany chakin, tupamp twawonsu walikanya kusal yom yiney kud umwing wa akemp inay pakach pa akadivar nam, wasalanyap yom yiney kud am.’ 46 Ni antu inay akuyijiyish chikupu, pakwez atentamina akutambul mwom wa chikupu.”

26 Chapwishay Yesu kulejan yom yiney yawonsu, wayileja in kwilej end anch: 2 “En wijany anch kwashal kal machuku maad ni kushik ku Pasak, ni Mwan a muntu akumupan mulong wa kumujipin pa mutond.”

3 Chawiy amakurump a in kupesh nau amakurump a antu akumangana pamwing mu chipang cha mwin kupesh mujim, watazukangau anch Kayifas, 4 ni apungana pamwing mulong wa kukimb makasu ma kumukwat nich Yesu chakwel amujip. 5 Pakwez alondang anch: “Chifanyidinap kumukwat pa chisu cha musambu, chamwamu antu akulet kanvundangesh.”*

6 Padingay Yesu mu ul wa Betaniya, mu chikumbu cha Simon mwin musong wa kasu,* 7 mband umwing wading ni nsab ya alibater yikweta many ma malash ma usey nakash wamusejina, ni wasambish kumuzizinam Yesu pa mutu chisu chading chidilay.* 8 Pamanau in kwilej mwamu, ova ujim ni alond anch: “Mulong wak chasheshay kal many ma malash minam? 9 Chad chifanyidin kumalandish kwi nfalang jivud ni kuyinkishaj atuzwendj.” 10 Pajinguninay yom yading yilondinau, Yesu wayipula anch: “Mulong wak ukimbinanya kumwakamish mband winou? Ndiy wansadin kal chom chiwamp. 11 Mulong atuzwendj udingany nau machuku mawonsu, pakwez am nikwikalap nen machuku mawonsu. 12 Pichilay kal many ma malash minam pa mujimbu wam, wanrijek kal mulong wa kwinjik. 13 Nikulejinany chakin anch, kwi ndond kwawonsu kukez kalejanau rusang ruwamp riner pa mangand mawonsu, akez kalejan kand yom yasalay kal mband winou mulong wa kumuvurikinaku.”

14 Chad umwing wa atwimbuy dikum ni yaad (12) watazukangau anch Yudas Isakariyot, waya kuyital amakurump a in kupesh 15 ni wayipula anch: “Yom ik ukwinfutanya anch nakwinkishanyay?” Ovijana kumufut nfalang makum masatu (30).* 16 Chawiy kudosh kamu pa chisu chinacha, wasambisha kukimb mutapu uwamp wa kumupan.

17 Pa dichuku da kusambish da musambu wa Mikat Yakad Chivish, in kwilej eza kud Yesu amwipul anch: “Kwisu ukimbina etu tuya tukakurijekin yakuda ya Pasak?” 18 Ndiy wayakula anch: “Yangany mu musumb kud muntu kanang, ni mulejany anch: ‘Mulej ulondin anch: “Chisu cham* chawanyin kal; am nau in kwilej am, tukwez kusadin musambu wa Pasak kwol kwey.” ’ ” 19 Chawiy in kwilej asala mud mwayilejau kud Yesu ni arijeka Pasak.

20 Chikwazweka urel, wading ushich ku tebur nau in kwilej end dikum ni yaad (12). 21 Pading padilau, Yesu walonda anch: “Nikulejinany chakin anch, umwing wa pakach pen ukwimpan.” 22 In kwilej ova ushon nakash pateshau mwamu, ni asambisha kumwipul umwing ku umwing anch: “Nsalejam, kadap am, kimwawiyap?” 23 Ndiy wayakula anch: “Muntu utekina chikas chend pamwing niyamam mu chibakud ndiy ukwimpana. 24 Chakin, Mwan a muntu ukat kuya kwend, mud mwafundau piur pend, pakwez riyind kud muntu ukumupana Mwan a muntu! Chafanyina kwikal chiwamp nakash anch muntu winou kavadikap kwend.” 25 Yudas wading ukimbina kumupan walonda anch: “Rabi, ov, yama?” Yesu wamwakula anch: “Yeya amwiney walondamu kal.”

26 Pading padandamedinau kuda, Yesu wanona mukat, ni kupwa kwa kwit chiyukish cha Nzamb, waubukona, wayinkish in kwilej end, ni walond anch: “Kwatany, dangany. Winou umekeshin mujimbu wam.” 27 Ndiy wanona kand rupas, wamujikitish Nzamb, kupwa wayinkish in kwilej end, ni walond anch: “Nangany en awonsu, 28 mulong maar ma nviny minam mamekeshin mash mam, ‘mash ma mansuk’ makwichilau mulong wa antu avud, mulong wa dilikishin da yitil. 29 Pakwez nikulejinany anch: Kinikez kanap kand maar ma nviny minam djat ni pa dichuku dinikeza kana pamwing niyenen maar ma nviny masu mu Want wa Tatukwam.” 30 Kwinsuden, kupwa kwa kuwang miminy ya kushiman, aya ku Mukandu wa Mitond ya Oliv.

31 Chad Yesu wayileja anch: “Mulong wa yom yikwinshikena, en awonsu ukwipwakalany uchuku winou, mulong afundin anch: ‘Nikez kamubul kafung, ni amikoku a mu chisak akez kupalangan.’ 32 Pakwez panikuvumbuka,* nikez kutakelaku kurutu kwenen mu Galaliya.” 33 Chad Pita wamwela anch: “Ap anch akwetu awonsu akwipwakal mulong wa yom yikukushikena, am nikwipwakalap ap pakemp!” 34 Yesu wamwakula anch: “Nikulejin chakin kamu, uchuku winou, kurutu kwa chikalambol kutend, ey ukwintun tupamp tusatu.” 35 Pita wamuleja anch: “Ap anch nifanyidin kufa pamwing niyeyey, nikukutunap ap pakemp.” In kwilej akwau awonsu niyau alonda kand mwamu.

36 Chad pashikay Yesu nau in kwilej end kwi ndond yitazukinau anch Getiseman, ndiy wayileja anch: “Shakamany pinap piniyila am akwa mulong wa kulembil.” 37 Ndiy wamusenda Pita ni an amakundj aad a Zebede, wasambisha kwov ushon nakash ni kurumbangan mu manang. 38 Chad ndiy wayileja anch: “Novil ushon nakash, ushon wa rufu. Shalany pinap ni chishany ku mes pamwing niyamam.” 39 Ndiy wendaku pakemp mwamu, was manungun, wabwik mpal pansh, ni walembil anch: “Tatuku, anch chiswapel, sal anch rupas riner risutin kulemp niyamam. Chikalap nchik mwamu, kangal chisadik mud munisotila am, pakwez mud muusotila ey.”

40 Pachirikay kuyital in kwilej end, wayitana alalang kal tul, chad wamwela Pita anch: “Ov, en kiutwishinanyap kuchish ku mes pamwing niyamam ap kusu mu saa umwing? 41 Dandamenany kuchish ku mes ni kulembil chisu chawonsu, chakwel kangal wawany mu choziu. Chakin kamu, muchim usotil* kusal yom yiwamp, pakwez mujimbu uziyin.” 42 Ndiy waya kand kapamp ka kaad walembil anch: “Tatuku, anch chikasiken kusutish rupas riner pakad am kurina, el rusot rey risadik.” 43 Ndiy wachirika kand kapamp kakwau, wayitan in kwilej end alalang kal tul, mulong ku mes kwading kuyilimin. 44 Chawiy wayisha kand, waya ni walembil kapamp ka chisatu, walonda mazu mawiy mamwing. 45 Chad ndiy wachirika kand kud in kwilej end wayel anch: “Pa chisu mud chinech, en ulelany ni kwiswedish! Talany! Chisu cha kumupan Mwan a muntu mu makas ma akayitil chasej kal. 46 Tumbukany tuyany. Talany! Muntu ukwimpana wasej kal piswimp.” 47 Pading pachiday kulond, kukashimuk Yudas, umwing wa atwimbuy dikum ni yaad (12) washika, weza ni chisak chijim cha antu ading akweta jimpak ja misamun ni mitond, ayituma kud amakurump a in kupesh ni amakurump a antu.

48 Chad mwin kumupan wayinkisha chijingidij ni walond anch: “Muntu mwawonsu unikubwikatijana* nend, ndiy winiwa, mukwatany.” 49 Yudas waya kamu kapamp kamwing kuday Yesu, wamwel anch: “Rabi, wajing!” chad wamubwikata kwa chirungul. 50 Pakwez Yesu wamwela anch: “Murunam, yom ik wezang kusal pinap?” Chad awiy eza amukwat Yesu ni amulam ku makas. 51 Pakwez, umwing wa antu adingay nend Yesu wapurila mpak yend ya musamun, wamutap kashalapol wa mwin kupesh mujim ni wamukatul ditu. 52 Chawiy Yesu wamuleja anch: “Chirish mpak yey mu chindal, mulong muntu mwawonsu ukata kurish nich mpak ya musamun ukez kufa kwi mpak ya musamun. 53 Ap utongin anch nikutwishap kumutazuk Tatukwam chakwel antumin katat kamu ak malejon* dikum ni yaad (12) ni kusut ma angel? 54 Pakwez anch nasal mwamu, mutapu ik ukuwanyina Mifund yilondina anch yom yiney yifanyidin kusadik mutapu winou?” 55 Kupwa Yesu wayipula antu awonsu ading pinapa anch: “Ov, wezinany kwinkwat nich jimpak ja misamun ni mitond mud nid mwij? Machuku mawonsu nading kufundish mu tempel, pakwez en kiwankwatanyap bwat. 56 Pakwez yawonsu yiney yashiken kal mulong wa kuwanyish yom yafundau* aprofet.” Chawiy in kwilej awonsu amusha ni achin mau.

57 Antu amukwata Yesu amutwala kud mwin kupesh mujim Kayifas, mulong kwinikwa kwawiy kwakumangenau alej a yijil ni amakurump. 58 Pakwez Pita wading ukat kumulondwil palemp, djat ni pashikinay mu dibur da mwin kupesh mujim, ni kupwa kwa kwandam, washakama pamwing nau atulam a chikumbu mulong wa kuman yom yikusadika.

59 Chad amakurump a in kupesh ni chisak chawonsu cha in Sanedrin ading akat kukimb uman wa makasu mulong wa kumufish nich Yesu chakwel amujip. 60 Pakwez kamanap, ap anch antu aleta uman uvud wa makasu. Kwinsuden kweza antu aad 61 ni alond anch: “Muntu winou walonda anch: ‘Am nikutwish kubumon tempel wa Nzamb ni kumutungiril mu machuku masatu.’ ” 62 Chawiy mwin kupesh mujim watumbuka ni wamwipul anch: “Ov, ukwetap kwey dizu da kwakul? Yom ik yikufundidinau antu inay?” 63 Pakwez Yesu wanineta zoong. Chawiy mwin kupesh mujim wamwela anch: “Tushilamu kurutu kwa Nzamb mwom mulong wa kutulej anch yeya Kristu, Mwan a Nzamb!” 64 Yesu wamwakula anch: “Yeya amwiney walondamu kal. Pakwez nikulejinany anch: Kudosh kamu katat, ukumumanany Mwan a muntu ushich ku chikas cha katatuku cha dikand ni ukat kwez pa madj ma mwiur.” 65 Chawiy mwin kupesh mujim wapola masun mend* ni walond anch: “Wamusaal kal Nzamb! Ov, tukwet kand kuswir kwa uman ukwau? Wateshany kal mutapu wamusaalay kal Nzamb. 66 Ov, en utonginany nchik?” Awiy akula anch: “Ufanyidin kufa.” 67 Chawiy amuchidina mat mu mes ni amubul yinkany. Akwau amubula mu mes, 68 amwel anch: “Kristu, tuleja bil, nany wakubula kal?”

69 Chad Pita wading ushich pol mu dibur, ni mwilomb umwing wamusejina ni wamwel anch: “Ey niyey wading pamwing ni Yesu mwin Galaliya!” 70 Pakwez Pita watuna kurutu kwa antu awonsu ni walond anch: “Nijap yom yiulondina.” 71 Chawiy pading payilay ku chis cha chipang, kashalapol mukwau mband wamumana ni wayilej antu ading kwinikwa anch: “Ikundj winou wading pamwing ni Yesu wa ku Nazaret.” 72 Watuna kand kapamp kakwau ni kuchip anch: “Kinimwijap muntu winou!” 73 Chipasuta chisu chikemp, antu ading iminya kwinikwa eza kud Pita, amwel anch: “Chakin kamu, niyey ud umwing wa antu inay, mulong ni mutapu wey wa kulond umekeshin* mwamu.” 74 Chad Pita wasambisha kutun ni kuchip anch: “Kinimwijap muntu winou!” Ni pa chisu chinacha kamu, chikalambol watenda. 75 Chawiy Pita wavurika yom yamulejau kud Yesu anch: “Kurutu kwa chikalambol kutend, ey ukwintun tupamp tusatu.” Ndiy wabudika pol ni wadila nakash.

27 Chikwacha pamanch, amakurump a in kupesh awonsu ni amakurump a antu akumangana pamwing mulong wa kukimb mutapu wa kumujip Yesu. 2 Kupwa kwa kumukas ku makas, amutwala ni amupan kud guverner Pilat.

3 Chad Yudas, muntu wamupana Yesu, pamanay anch Yesu amufish kal nich, ndiy wanenganana ni wachirisha nfalang makum masatu (30) ja utad wa argent kud amakurump a in kupesh ni amakurump, 4 ndiy wayileja anch: “Nasalang chitil cha kumupan muntu wakad mulong.” Awiy alonda anch: “Ov, etu tusala kand ik? Winau ud mulong wey!”* 5 Chad ndiy wadjubula nfalang jinaja mu tempel. Kupwa waya wikudik. 6 Chad amakurump a in kupesh anona nfalang jinaja ni alond anch: “Chijil chitiyijinap kutek nfalang jinej mu chipau chitumbila, mulong jid nfalang ja mash.” 7 Papwishau kwambamb, awiy asadina nfalang jinej mulong wa kuland chir cha muumb a manung mulong wa kujikangamu angendj. 8 Wawiy mulong utazukidinau chir chinech anch Chir cha Mash djat ni nlel unou. 9 Mwamu mazu ma muprofet Yeremiy mawanyina, palonday anch: “Awiy anona nfalang makum masatu (30) ja utad wa argent, wawiy usey watekau mulong wa kumulandish muntu, usey watekau an a Isarel amwing mulong wa kumulandish nich muntu, 10 ni ajipana mulong wa kuland nich chir cha muumb a manung, mud mwanlejay Yehova.”*

11 Yesu wading wiminy kurutu kwa guverner, ni guverner wamwipula anch: “Ov, ey ud Mwant wa in Yuda?” Yesu wamwakula anch: “Yeya amwiney walondamu kal.” 12 Chad chisu chamufundau kud amakurump a in kupesh ni amakurump, ndiy kakulap chom. 13 Kupwa Pilat wamwipula anch: “Ov, uteshinap kwey yom yawonsu yikufundinau?” 14 Pakwez ndiy kamwakulap dizu ap dimwing, chawiy guverner washimwoka nakash.

15 Ku musambu win wawonsu, guverner wading ni chaku cha kumulikishaku muntu wa rukan umwing ukutondau kud antu. 16 Pa chisu chinacha, kwading muntu umwing wa rukan wading muyimp nakash watazukangau anch Barabas. 17 Chawiy pakumanganau antu, Pilat wayipula anch: “Ov, nany usotilanya anch nimulikishaku, Barabas anch Yesu utazukinau anch Kristu?” 18 Mulong Pilat wading wij anch amupana Yesu mulong wa mukau. 19 Chikwau kand, pading pashichay mwi nkwas mulong wa kurumburishan, mukajend wamutumina muntu kumulej anch: “Kangal kwiyandjik mu milong ya muntu winou utentamina, mulong nlel namanang mar nakash mu chilat mulong wendendiy.” 20 Pakwez amakurump a in kupesh ni amakurump ayibachika antu kwit anch amulikishaku Barabas, chad amujipa Yesu. 21 Guverner wayipula kand anch: “Nany pakach pa antu inay aad usotilanya anch nimulikishaku?” Awiy akula anch: “Barabas.” 22 Pilat wayipula anch: “Chad yom ik nikumusala Yesu utazukinau anch Kristu?” Antu awonsu akula anch: “Mupampila* pa mutond!” 23 Ndiy wayipula anch: “Mulong wak? Chom ik chiyimp chasalangay?” Pakwez awiy apandakesha kutoy anch: “Mupampila* pa mutond!”

24 Pamanay anch kakwetap kand chom cha kusal, ni kanvundangesh kading kakimbin kusambish, Pilat wanona mem, wowal ku makas kurutu kwa antu ni walond anch: “Am kinidap mu mulong wa rufu ra* muntu winou. Winou ud mulong wen.”* 25 Antu awonsu akula anch: “Mash mend mikala pa mitu yetu ni pa mitu ya anetu.” 26 Kupwa ndiy wamulikishaku Barabas, pakwez wapana mbil ya kumubul Yesu nfimbu ni ya kumujipin* pa mutond.

27 Kupwa amasalay a guverner amwandjika Yesu mu chikumbu cha guverner ni amasalay awonsu amunyimburika. 28 Ni amudjola masun, chad amudjik nkandj musunz ulayamijadina, 29 ni achima chibangul cha miy, amudjikach ku mutu ni amwinkisha mutond mu chikas cha katatuku. Kupwa amwasina manungun, ni asambish kumusip anch: “Wajing, Mwant wa in Yuda!” 30 Awiy amuchidila mat, amutambul mutond ni asambisha kumubulau nich mu mutu. 31 Chapwishau kumusip, amudjola nkandj musunz ulayamijadina, amudjik kand masun mend,* chad amubudisha pol, amutwal mulong wa kumupamp pa mutond.

32 Pading pabudikinau, amusankana muntu umwing wa ku Siren wading utazukinau anch Simon. Amasalay amukwata chakwel asenda mutond wa mar* wa Yesu. 33 Ni pashikau pa ndond yitazukinau anch Golgota, charumburik anch Ndond ya Kawokal, 34 awiy amwinkisha Yesu maar ma nviny ma kubomb ni yom yiridina chakwel ana; pakwez pamapakay, walika kumana. 35 Kupwa amupampa chad pa mutond, ni anganijan masun mend* kusutin kuta ubal,* 36 ni ashakama kwinakwa mulong wa kumulam. 37 Piur pa mutu wend ku mutond, afundaku mulong wamujipinau anch: “Winou ndiy Yesu Mwant wa in Yuda.”

38 Amupampa Yesu nau ambwambol aad, umwing ku chikas chend cha katatuku, mukwau ku chikas chend cha kamaku. 39 Ni antu ading asutina mwi njil amusaalang ni kunyikesh mitu yau 40 ni alondang anch: “Ey wada ukimbina kubumwon tempel ni kumutungiril mu machuku masatu, ipandisha amwiney! Anch ey ud mwan a Nzamb, shirik pa mutond wa mar!”* 41 Chilik chimwing kand, amakurump a in kupesh, alej a yijil ni amakurump niyau amusipa ni kulond anch: 42 “Ndiy wayipandisha antu akwau, pakwez katwishinap kwipandish amwinend! Anch ndiy Mwant wa Isarel, ashirik katat pa mutond wa mar,* niyetu tukumwitiyij. 43 Ndiy wamuchingejina Nzamb; amupandish lel anch umukatin, mulong walonda anch: ‘Nid Mwan a Nzamb.’ ” 44 Chilik chimwing, ambwambol apampau pa mitond pamwing ni ndiy ading akat kumuswingish.

45 Kusambish kamu pa saa ya midi, kwakurika mididim mwi ngand yawonsu djat ni ku saa ya kasatu urel. 46 Piswimp ni saa ya kasatu, Yesu watoya nich dizu da piur anch: “Eli, Eli, lama sabaktani?” charumburik anch: “Nzamb wam, Nzamb wam, mulong wak wanlika kal?” 47 Pateshau mwamu, antu amwing ading iminya pinipa, asambisha kulond anch: “Muntu winou umutazukin Eliya.” 48 Ni pakad kulab, muntu umwing pakach pau waya mau, wanon mwimpalambay,* wautant mu maar ma nviny masasina, chad waukasin ku mutond ni wamwinkish kuna. 49 Pakwez antu akwau alonda anch: “Mulika, el tumana anch Eliya ukwez kumupandish.” 50 Yesu watoya kand kapamp kakwau nich dizu da piur, kupwa wakatuka mupim.*

51 Ni kukashimuk, rido wading mu tempel wapuka mu yikunku yaad, kudokal kwiur djat ni pansh, divu dazala ni mayal mabaroka yibar. 52 Ni jinzay* jazuroka, ni mijimbu yivud ya antu atumbila ading afila kal* yabudika pol 53 (ni antu adokala mu jinzay kupwa kwa Yesu kuvumbuk andama mu musumb utumbila), ni antu avud ayimana mijimbu yiney. 54 Pakwez pamanay mukurump wa amasalay ni amasalay akwau ading amulamina Yesu kuzal kwa divu ni yom yasadika, awiy ova wom nakash ni alonda anch: “Chakin kamu, muntu winou wad Mwan a Nzamb.”

55 Ni kwading kand amband avud ading atadidina palemp, awiy kamu amband amulondula Yesu kudokal ku Galaliya mulong wa kumusadin; 56 pakach pa amband inay pading Mariy Mandalen, Mariy makwend a Yakobu ni Yoses, ni makwau wa an amakundj a Zebede.

57 Chikwashika piswimp ni urel, ikundj umwing mpich wa ku Arimatey washika, dijin dend Jozef, niyend wading kand mwin kwilej wa Yesu. 58 Ikundj winou waya kumutal Pilat ni wamwit mujimbu wa Yesu. Chawiy Pilat wapana mbil mulong wa kumwinkishau. 59 Jozef wasenda mujimbu, wauvung mu disun disu da ndand muwamp, 60 ni waujika mwi nzay yend yisu* yatotay mu diyal. Ni kupwa kwa kubumburil diyal dijim wadipat ku chis cha nzay,* waya kwend. 61 Pakwez Mariy Mandalen ni Mariy mukwau ashala kwinikwa, ading ashich kurutu kwa nzay.

62 Dichuku dalondulaku, dawiy dichuku da Kwirijek mulong wa Sabat, amakurump a in kupesh nau Afaris aya pamwing kumutal Pilat, 63 awiy amwela anch: “Nsalejetu, tuvurikin anch mukamakasu ou padingay mwom walonda anch: ‘Nikuvumbuk kupwa kwa machuku masatu.’ 64 Chawiy, pan mbil ya kulam nzay djat ni dichuku da chisatu, chakwel kangal in kwilej end ez kwiy mujimbu wend ni kuyilej antu anch: ‘Amuvumbulang kal!’ Chamwamu makasu minam makwikal mayimp nakash kupandakanamu ma kusambish.” 65 Pilat wayileja anch: “Amasalay ay kamu ay. Yangany nau ukalamany nzay mud muusotilanya.” 66 Chad awiy aya atek chijingidij pa diyal dading ku chis cha nzay ni atekaku atulam.

28 Kupwa kwa Sabat, pading pabudikina chitokish cha pamanch pa dichuku da kusambish da rubing, Mariy Mandalen ni Mariy mukwau aya kutal nzay.

2 Kukashimuk, divu dazala nakash, mulong mwangel wa Yehova* washirika kudokal mwiur ni weza wabumburil diyal washakamap. 3 Ndiy wading ukat kulayamijan mud milayilay, ni masun mend mading matokin too. 4 Chakin, atulam amwova wom nakash, asambish kuzalizal ni ikala mud antu afang kal.

5 Pakwez mwangel wayileja amband anch: “Kangal wovany wom, mulong am nij anch umukimbinany Yesu wajipinangau pa mutond. 6 Ndiy kadap kunoku, mulong amuvumbulang kal, mud mwalonday kamu. Ez utalany ndond yada yilelay. 7 Katat yangany swa ukayilejany in kwilej end anch amuvumbulang kal, ni wakutakelanyaku kal mu Galaliya, ni kwawiy kwinikwa ukumumenanya. Yawiy yom nada nikimbina kukulejany.”

8 Chawiy adokala kapamp kamwing kwi nzay,* ading ovil wom oku akwet kand musangar nakash. Aya mau mulong wa kuyilejamu in kwilej end. 9 Ni kukashimuk, Yesu wayisankana wayel anch: “Wajingany!” Awiy aseja piswimp, amukwat ku mend ni amwasin manungun. 10 Kupwa Yesu wayileja anch: “Kangal wovany wom! Yangany uyilejanyamu akadivar nam, chakwel aya ku Galaliya, ni kwawiy kwinikwa kukwinmenau.”

11 Pading payilau mwi njil, atulam amwing andama mu musumb ni ayilejamu amakurump a in kupesh yom yawonsu yasadika. 12 Chad akumangana nau amakurump, ni kupwa kwa kwovijan, ayinkisha amasalay nfalang jivud ja utad wa argent 13 ni ayileja anch: “Londany anch: ‘In kwilej end ezang uchuku ni iy mujimbu wend pitwada tulela tul.’ 14 Ni anch guverner watesh rusang riner, etu tukumurumburil, ni ufanyidinanyap kwov wom.” 15 Chawiy asenda nfalang jinej, asal mud mwayilejau, ni rusang riner rapalangana pakach pa in Yuda kushik ni nlel unou.

16 Chad in kwilej dikum ni umwing (11) aya ku Galaliya, ku mukandu kwayilejay Yesu kutanijadin. 17 Pamumanau, awiy amwasina manungun, pakwez amwing ading idjidjekin. 18 Yesu wayisejina piswimp wayilej anch: “Anginkishin ulabu wawonsu mwiur ni pansh. 19 Chawiy yangany kud antu a michid yawonsu, ni ikadishany in kwilej pakach pau, yibatishany mu dijin da Tatuku ni da Mwan ni da spiritu utumbila, 20 yifundishany kuziyin ku yom yawonsu yinakulejanya. Chawiy am nikwikal niyenen machuku mawonsu djat ni ku disuden da mangand.”*

Ap “majuku ma.”

Ap “Mesiya; Muntu Uzizidilau Many.”

Ap “usu wa kusal nich.”

Yiney yawiy ndond ya kusambish pakach pa jindond yitot yaad makum masatu ni sambwad (237) mujimbwilau dijin da Nzamb, Yehova, mu Mifund ya Grek ya win Kristu mu dikarumun dined. Tal Yom Yiwejinaku A5.

Dikwatijadin ni dijin da Hebereu Yeshua ap Yoshua, dirumburikina anch “Yehova Ud Dipandish.”

Ap “ukuyikwol.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Ap “ukwikal ni madikaj.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Tal Ndinguril.

Ap “in kubwak yom ya kurutu.”

Ap “kumwasin manungun.”

Ap “Mesiya; Muntu Uzizidilau Many.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Pamwing ap didokil ku dizu da Hebereu dirumburikina anch “risapuril.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Ap “wayandjikang jimu mu mem.”

Ap “unitiyina.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Ap “pa ndond ya piur nakash ya.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Ap “Ngand ya Misumb Dikum.”

Ap “kuswir kwa yom ya mu spiritu.”

Ap “kuyiwanyishin maswir mau.”

Ndond yoshinangau yishoshot, pol pa Yerusalem. Tal Ndinguril.

Mu Grek, “Lepton wa nsuden.” Tal Yom Yiwejinaku B14.

Tal Ndinguril.

Tal Ndinguril.

Mu Grek, porneia. Tal Ndinguril.

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Ap “chipwan.”

Ap pamwing ap, “yidokil ku uyimp.”

Tal Yom Yiwejinaku B14.

Mu Grek, “wasalany kutentam.”

Ap “yipan kud atuzwendj.” Tal Ndinguril.

Ap “uda mu ujindj.”

Mu Grek, “akata kutusadin yitil.”

Ap “watwandjik.”

Ap “tupandisha.”

Ap pamwing ap, “ku uyimp.”

Ap “uda mu ujindj.”

Mu Grek, “did diyimp.”

Ap “mipim.”

Ap “mupim.”

Ap “ulal wa chikas umwing.” Tal Yom Yiwejinaku B14.

Ap “kupwembujol.”

Ap “yisalijok yau.”

Ap “midimu yikash.”

Ap “musong wa mak.”

Ap “musong wa mak.”

Ap “ukwet mayej ma kalip.”

Ap “jinzay ja chivurikish.”

Ap “padingay ku tebur.”

Ap “chidjal cha piur chikur.”

Ap “yidjal yend ya piur.”

Ap “owinau yikit.”

Ap “mwin mushiku.”

Ap “a chikumbu cha Isarel.”

Ap “musong wa mak.”

Mu Grek, “Kangal wasendany nfalang ja utad wa or ap wa argent ap ja utad usunz mu mikab yen.”

Ap “masun ma kuswimp.”

Did dijin dimutadina Satan, ap mukurump wa ayilembil.

Ap “mwom,” charumburik anch ruchingej ra mwom wa machuku ma kurutu.

Tal Ndinguril.

Mu Grek, “ku asariyon umwing.” Tal Yom Yiwejinaku B14.

Ap “a mu chikumbu chend.”

Tal Ndinguril.

Ap “mupim.”

Ap “mupim.”

Ap “musong wa mak.”

Ap “kwipwakal.”

Ap “mwangel.”

Mu Grek, “kurutu kwa mpal yey.”

Mu Grek, “antu avadinau kud amband.”

Ap “yibudikin.”

Ap “Hades,” kwawiy kulond anch nzay ya antu awonsu. Tal Ndinguril.

Ap “ya kumekesh.”

Dijin dimutadina Satan.

Ap “in kwilej en.”

Ap “chirung chinech.” Tal Ndinguril “ditenchik da yom.”

Ap “da chamwamu.”

Ap “akamasandj.”

Mu Grek, “muyimp.”

Ap “chirung chinech.” Tal Ndinguril “ditenchik da yom.”

Rid rubut rikemp riding mu Palestin. Anch rakul, rikat kubudish mitiy ni kuya mwiur piswimp mu ametre anying.

Ap pamwing ap, “ku mufulandal wa mangand.”

Ap “chirung chinech.” Tal Ndinguril “ditenchik da yom.”

Ap “chirung chinech.” Tal Ndinguril “ditenchik da yom.”

Ap “chirung.” Tal Ndinguril “ditenchik da yom.”

Ap “midimu yishimwokishena.”

Ap “mu chikumbu chend.”

Winou ndiy Herod Antipas. Tal Ndinguril.

Ap “adingay nend ku tebur.”

Mu Grek, “chisu cha kuker cha kanying” ap pa nkunku pa kucha. Chid chisu chasambishang pamwing ap saa wa kasatu pamanch kushik saa wa musamban pabudikidina muten.

Ap, “chidjal chend cha piur.”

Kwawiy kulond anch kowal ku makas kukwatijan ni yishankur ya Afaris.

Ap “ukumulonda nayimp; ukumuswingisha.”

Mu uvud wa dizu da Grek porneia. Tal Ndinguril.

Kwawiy kulond anch kowal ku makas kukwatijan ni yishankur ya Afaris.

Mu Grek, “a chikumbu cha.”

Ap, “pakad kuda.”

Ap “akamasandj.”

Ap “ayimekeshin chijingidij.”

Ap “mwan a muntu wakujingunina.”

Ap “Hades,” kwawiy kulond anch nzay ya antu awonsu. Tal Ndinguril.

Tal Ndinguril.

Ap “mupim.”

Ap “mupim.”

Ap “mupim.”

Ap “mupim.”

Ap “yidjal yend ya piur yatoka.”

Tal Yom Yiwejinaku A3.

Ap “nfalang jaad ja dragm.” Tal Yom Yiwejinaku B14.

Chimeken anch isambidin piur pa tetradragm. Tal Yom Yiwejinaku B14.

Ap “ukarumukinanyap.”

Did diyal dijim dasadinangau mulong wa kuchany nich tidiku.

Tal Ndinguril.

Mu Grek, “akat kutal chisu chawonsu chifu cha Tatukwam uda mwiur.”

Tal Yom Yiwejinaku A3.

Ap pamwing ap, “Tatukwen.”

Mu Grek, “kan ka.”

Atalant tunan dikum (10 000) a utad wa argent, wawiy uvud wa adenye amiliyon makum musamban (60 000 000). Tal Yom Yiwejinaku B14.

Tal Yom Yiwejinaku B14.

Ap “mipak.”

Ap “kushakam ni.”

Mu Grek, “musuny.”

Mu Grek, “musuny.”

Mu Grek, porneia. Tal Ndinguril.

Ap “pa chisu chikutangirilau yom yawonsu.”

Tal Yom Yiwejinaku B14.

Mu Grek, “saa ya kasatu.”

Tal Yom Yiwejinaku B14.

Tal Yom Yiwejinaku B14.

Tal Yom Yiwejinaku B14.

Mu Grek, “did diyimp.”

Ap “mwin kupan.”

Ap “musuk.”

Ap “mupim.”

Ap “yidjal yau ya piur.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Ap “ambwitan.”

Mu Grek, “mutu wa dikonk.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Ap “antu ading ku matebur.”

Tal Yom Yiwejinaku B14.

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Tal Ndinguril.

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Ap “yiwamp nakash.”

Ap “Mulej.”

Tal Yom Yiwejinaku A3.

Tal Ndinguril.

Tud tumayij tukemp tukemp tukatau kusadin mulong wa kutaadish yakuda.

Mu Grek, “yom yipandakena kujimb.”

Ap “ritiy.”

Ap “yom ya wij.”

Ap “jinzay ja chivurikish.”

Mu Grek, “izwishany chipim cha angakiril en.”

Tal Ndinguril.

Ap pamwing ap, “mwashadin kal mwakad antu.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Tal Ndinguril.

Ap “chirung.” Tal Ndinguril “ditenchik da yom.”

Ap “wakudimbany.”

Ap “chidjal chend cha piur.”

Ap “mu tupalakany twa mukach.”

Tal Ndinguril.

Mu Grek, “tubil twa pa mangand mawonsu tukez.”

Tal Ndinguril.

Ap “mwin manang.”

Ap “kumulej kadumu.”

Ap “in manang.”

Talant umwing wa in Grek wading ukwet kulim kwa akilogram 20.4. Tal Yom Yiwejinaku B14.

Mu Grek, “utad wa argent wa.”

Ap “nfalang jam ja utad wa argent.”

Ap “kanzikis.”

Ap “matend.”

Ap “musong wa mak.”

Ap “chadingay ku tebur.”

Ap “nfalang ja utad wa argent.”

Mu Grek, “chisu cham chantekinau.”

Mu Grek, “panikulanka.”

Ap “ukwet kuswir kwa.”

Ap “unikususujana.”

Lejon chading chisak cha amasalay cha mu Rom wa pasak.

Ap “mifund ya.”

Ap “yidjal yend ya piur.”

Ap “kashidikin key kamekeshin.”

Ap “Yikutadin.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Ap “Mujipina.”

Ap “Mujipina.”

Mu Grek, “mulong wa mash ma.”

Ap “Yikutadinany.”

Ap “kumupampin.”

Ap “chidjal chend cha piur.”

Tal Ndinguril.

Ap “yidjal yend ya piur.”

Tal Ndinguril.

Tal Ndinguril.

Tal Ndinguril.

Chid chom chida mud shifon, chiziyina, chikata kupwit mem.

Ap “ni wafa.”

Ap “jinzay ja chivurikish.”

Mu Grek, “alela.”

Ap “nzay yend yisu ya chivurikish.”

Ap “nzay ya chivurikish.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Ap “nzay ya chivurikish.”

Ap “chirung.” Tal Ndinguril “ditenchik da yom.”

    Mikand ya Uruund (1999-2026)
    Budik
    Andam
    • Uruund
    • Kwangan
    • Yom ukatina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mbil ja Kusadin
    • Mbil ja Ujindj
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Andam
    Kwangan